· Web viewไฟฟ ากระแสค อ แหล งกำเน ดไฟฟ าท มน ษย ค ดค นข นมา เก ดจากการเคล อนท

แผนการจดการเรยนรมงเนนฐานสมรรถนะและบรณาการปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง

ชอวชา งานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหสวชา 2100-1006 ท-ป-น 1-3-2

หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ พทธศกราช 2556ประเภทวชา ...............................

สาขาวชา.....................................สาขางาน..................................

จดทำาโดย

ครอดลย กลยาแกว

1

สำานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา กระทรวงศกษาธการ

รายการตรวจสอบและอนญาตใหใชชอวชา งานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหสวชา

2100–1006 ควรอนญาตใหใชการสอนได ควรปรบปรงเกยวกบ.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ลงชอ.....................................................

(.......................................................) หวหนาหมวด / แผนกวชา

............../......................../....................

เหนควรอนญาตใหใชการสอนได ควรปรบปรงดงเสนอ อน ๆ ..........................................................................................................................................................

2

.........................................................................................

..................................................................................

.........................................................................................

..................................................................................

ลงชอ.....................................................

(.......................................................) รองผอำานวยการฝายวชาการ

............../......................../....................

อนญาตใหใชการสอนได อน ๆ .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ลงชอ.....................................................

(.......................................................) ผอำานวยการ

............../......................../....................

คำานำา

แผนการจดการเรยนร มงเนนฐานสมรรถนะและบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง วชา งานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหส

3

วชา 2100–1006 เลมนไดจดทำาขนเพอใชเปนคมอประกอบการสอน หรอเปนแนวทางการสอนในรายวชาเพอพฒนาผเรยนเปนสำาคญ ตามหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ พทธศกราช 2556 สำานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา กระทรวงศกษาธการ

การจดทำาไดมการพฒนาเพอใหเหมาะสมกบผเรยน โดยแบงเนอหาออกเปน 16 หนวย การจดกจกรรมการเรยนการสอนยดผเรยนเปนสำาคญ มการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และคณธรรมจรยธรรม ไวในหนวยการเรยนรตามความเหมาะสม สอดคลองกบเนอหา มแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน พรอมเฉลย มใบงาน กจกรรมปฏบต และสอการเรยนการสอนตาง ๆ เพอใหเกดประสทธผลแกผเรยนมากยงขน

ผจดทำาหวงวาแผนการจดการเรยนรเลมนคงจะเปนแนวทางและเปนประโยชนตอคร-อาจารยและนกเรยน หากมขอเสนอแนะประการใด ผจดทำายนดนอมรบไวเพอปรบปรงแกไขในครงตอไป

ลงชอ อดลย กลยา

แกว

4

สารบญหน

าคำานำา .............................................................................................................................................

ค

สารบญ .........................................................................................................................................

ง

หลกสตรรายวชา ...........................................................................................................................

จ

หนวยการเรยนร ............................................................................................................................

ฉ

หนวยการเรยนรทสอดคลองกบสมรรถนะรายวชา.......................................................................

ช

โครงการจดการเรยนร ..................................................................................................................

ซ

สมรรถนะยอยและจดประสงคการปฏบต .....................................................................................

ญ

ตารางวเคราะหหลกสตรรายวชา ...................................................................................................

ห

แผนการจดการเรยนรท 1 ความปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส.................................

1

แผนการจดการเรยนรท 2 แหลงกำาเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา..................................................

6

แผนการจดการเรยนรท 3 กฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน.................................................

12

5

แผนการจดการเรยนรท 4 วงจรไฟฟาแสงสวาง...........................................................................

18

แผนการจดการเรยนรท 5 อปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน.............................................

23

แผนการจดการเรยนรท 6 การควบคมมอเตอรเบองตน................................................................

29

แผนการจดการเรยนรท 7 ตวตานทาน........................................................................................

35

แผนการจดการเรยนรท 8 ตวเกบประจ........................................................................................

42

แผนการจดการเรยนรท 9 ตวเหนยวนำา........................................................................................

48

แผนการจดการเรยนรท 10 ไดโอด...............................................................................................

55

แผนการจดการเรยนรท 11 ทรานซสเตอร..................................................................................

60

แผนการจดการเรยนรท 12 เอสซอารและไทรแอก......................................................................

66

แผนการจดการเรยนรท 13 เทคนคการบดกร.............................................................................

72

แผนการจดการเรยนรท 14 การประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ........

78

6

แผนการจดการเรยนรท 15 การทำาโครงงาน...............................................................................

84

แผนการจดการเรยนรท 16 การใชงานออสซลโลสโคปและเครองกำาเนดสญญาณ....................

89

หลกสตรรายวชาชอวชา งานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหสวชา 2100 – 1006 ท–ป–น 1 –3– 2 จำานวนคาบสอน 4 คาบ : สปดาห ระดบชน ปวช .

จดประสงครายวชา1. มความเขาใจ และนำาไปใชงานเกยวกบหลกการทำางาน ระบบ

ความปลอดภย ในงานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน2. มทกษะเกยวกบการใชเครองมอวดทดสอบวงจรไฟฟาและ

อเลกทรอนกส การเตรยมอปกรณ ประกอบ ทดสอบวงจรไฟฟาและอเลกทรอนกส เลอกเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส

3. มเจตคตและกจนสยทดในการทำางานดวยความละเอยดรอบคอบ ปลอดภย เปนระเบยบ สะอาด ตรงตอเวลา มความซอสตย รบผดชอบ และรกษาสภาพแวดลอม

สมรรถนะรายวชา 1. แสดงหลกการวด ทดสอบ ประกอบวงจรไฟฟาและ

อเลกทรอนกสเบองตนและความปลอดภย2. ประกอบและตรวจสอบวงจรไฟฟาเบองตน

7

3. ตอวงจรและอปกรณควบคมมอเตอรไฟฟาเบองตน4. ตอวงจรและตรวจสอบอปกรณอเลกทรอนกสเบองตน

คำาอธบายรายวชา ศกษาและปฏบตงานเกยวกบหลกการทำางาน ระบบความปลอดภย ใน

งานไฟฟาและอเลกทรอนกส แหลงกำาเนดไฟฟา กฎของโอหม พลงงานไฟฟา วงจรไฟฟาเบองตน วงจรไฟฟาแสงสวาง การควบคมมอเตอรเบองตน อปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน อปกรณอเลกทรอนกส R L C หมอแปลงไฟฟา รเลย ไมโครโฟน ลำาโพง อปกรณสารกงตวนำา เทคนคการบดกร การใชมลตมเตอร เครองกำาเนดสญญาณ ออสซลโลสโคป การประกอบวงจรไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน

หนวยการเรยนรชอวชา งานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหสวชา 2100 – 1006 ท–ป–น 1 –3– 2 จำานวนคาบสอน 4 คาบ : สปดาห ระดบชน ปวช .

หนวยท

ชอหนวยจำานวนคาบ

ทมาA B C D E F G

1 ความปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส

4

2 แหลงกำาเนดไฟฟาและ 4

8

พลงงานไฟฟา3 กฎของโอหมและวงจรไฟฟา

เบองตน4

4 วงจรไฟฟาแสงสวาง 4

5 อปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน

4

6 การควบคมมอเตอรเบองตน

4

7 ตวตานทาน 4

8 ตวเกบประจ 4

9 ตวเหนยวนำาตวเหนยวนำา 4

10 ไดโอด 4

11 ทรานซสเตอร 4

12 เอสซอารและไทรแอก 4

13 เทคนคการบดกร 4

14 การประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ

4

15 การทำาโครงงาน 4

16 การใชงานออสซลโลสโคปและเครองกำาเนดสญญาณ

4

รวม 72

หมายเหต A = หลกสตรรายวชา B = หนงสองานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน

C = หนงสอทฤษฎอปกรณอเลกทรอนกสและ D = หนงสออปกรณอเลกทรอนกสและ

วงจร 2 ศนยสงเสรมวชาการ วงจร 2 ศนยสงเสรมอาชวะ

9

E = ทฤษฎและการใชงานอเลกทรอนกสเลม 1 F = งานไฟฟาอเลกทรอนกส (เอกสารอดสำาเนา)

ซเอดยเคชนG = หนงสอ Electronic Principle McGraw – Hill

หนวยการเรยนรทสอดคลองกบสมรรถนะรายวชา

ชอวชา งานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหสวชา 2100 – 1006 ท–ป–น 1 –3– 2 จำานวนคาบสอน 4 คาบ : สปดาห ระดบชน ปวช .

หนวยท

ชอหนวยจำานว

นคาบ

ความสอดคลองกบสมรรถนะรายวชา

แสดง

หลกก

ารวด

ทดส

อบ

ประก

อบ ว

งจรไ

ฟฟาแ

ละอเ

ลกทร

อนกส

เบอง

ตน แ

ละปร

ะกอบ

และต

รวจส

อบวง

จรไฟ

ฟาเบ

องตน

ตอวง

จรแล

ะอปก

รณคว

บคมม

อเตอ

รไฟฟ

าเบอง

ตอวง

จรแล

ะตรว

จสอบ

อปกร

ณอเ

ลกทร

อนกส

1 ความปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส

4

2 แหลงกำาเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา

4

3 กฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน

4

4 วงจรไฟฟาแสงสวาง 4

5 อปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน

4

10

6 การควบคมมอเตอรเบองตน

4

7 ตวตานทาน 4

8 ตวเกบประจ 4

9 ตวเหนยวนำาตวเหนยวนำา 4

10 ไดโอด 4

11 ทรานซสเตอร 4

12 เอสซอารและไทรแอก 4

13 เทคนคการบดกร 4

14 การประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ

4

15 การทำาโครงงาน 4

16 การใชงานออสซลโลสโคปและเครองกำาเนดสญญาณ

4

โครงการจดการเรยนรชอวชา งานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหสวชา 2100 – 1006 ท–ป–น 1 –3– 2 จำานวนคาบสอน 4 คาบ : สปดาห ระดบชน ปวช .

สปดาหท

หนวยท

ชอหนวย/รายการสอน ปฏบตจำานวน

คาบ1 1 ความปลอดภยในงาน

ไฟฟาและอเลกทรอนกสใบงานท 1 การนวดหวใจใหผประสบภยจากไฟดด

4

2 2 แหลงกำาเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา

ใบงานท 2 แหลงกำาเนดไฟฟาและกำาลงไฟฟา

4

11

3 3 กฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน

ใบงานท 3 กฎของโอหมและวงจรไฟฟา เบองตน

4

4 4 วงจรไฟฟาแสงสวาง ใบงานท 4 วงจรไฟฟาแสงสวาง

4

5 5 อปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน

ใบงานท 5 อปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน

4

6 6 การควบคมมอเตอรเบองตน

ใบงานท 6.1 การเรมเดนสปตเฟสมอเตอรใบงานท 6.2 วงจรสตารทมอเตอร 3 เฟสโดยตรง

4

7 7 ตวตานทาน ใบงานท 7.1 แบบของตวตานทานใบงานท 7.2 อานคาสตวตานทานใบงานท 7.3 วดคาตานทาน

4

8 8 ตวเกบประจ ใบงานท 8.1 ลกษณะและรปรางของตวเกบประจใบงานท 8.2 อานคาตวเกบประจใบงานท 8.3 อวดและทดสอบตวเกบประจ

4

9 วดผลและประเมนผลกลางภาคเรยน 410 9 ตวเหนยวนำาตวเหนยวนำา ใบงานท 9.1 ตวเหนยวนำา

ใบงานท 9.2 การวดคาของตวเหนยวนำา

4

11 10 ไดโอด ใบงานท 10 ไดโอด 412 11 ทรานซสเตอร ใบงานท 11 ทรานซสเตอร 413 12 เอสซอารและไทรแอก ใบงานท 12 เอสซอารและ 4

12

ไทรแอก

สปดาหท

หนวยท

ชอหนวย/รายการสอน ปฏบตจำานวน

คาบ14 13 เทคนคการบดกร ใบงานท 13 เทคนคการ

บดกร4

15 14 การประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ

ใบงานท 14.1 การประกอบวงจรเลกทรอนกสเบองตนใบงานท 14.2 การประกอบวงจรเลกทรอนกสเบองตนบนแผนวงจรพมพ

4

16 15 การทำาโครงงาน ใบงานท 15 การทำาโครงงานขนาดเลก

4

17 16 การใชงานออสซลโลสโคปและเครองกำาเนดสญญาณ

ใบงานท 16.1 การใชงานออสซลโลสโคปใบงานท 16.2 การใชงานเครองกำาเนดสญญาณ

4

18 วดผลและประเมนผลปลายภาคเรยน 4รวม 72

13

สมรรถนะยอยและจดประสงคการปฏบตชอวชา งานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหสวชา 2100 – 1006 ท–ป–น 1 –3–2 จำานวนคาบสอน 4 คาบ : สปดาห ระดบชน ปวช .

ชอเรอง สมรรถนะยอยและจดประสงคการปฏบต

หนวยท 1 ความปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส

1.1 ไฟฟาดด1.2 การปฏบตเพอไมให

เกดไฟฟาดด1.3 การปฐมพยาบาล

เบองตนผถกไฟฟาดด

สมรรถนะยอย (Element of Competency)

แสดงความรเกยวกบแหลงกำาเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา

จดประสงคการปฏบต (Performance Objectives)

ดานความร 1. บอกถงอนตรายของไฟฟาได

2.อธบายวธการปองกนอนตรายทเกดจากไฟฟาได

3.ปฐมพยาบาลผถกกระแสไฟฟาดดได

4.สามารถปฏบตงานทางดานไฟฟาและอเลกทรอนกสไดอยาง

14

ปลอดภยใบงานท 1 การนวดหวใจใหผประสบภยจากไฟฟาดด

ดานทกษะ 1. ฝกนวดหวใจใหผประสบภย

จากไฟฟาดดได ดานคณธรรม จรยธรรม/บรณ

าการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

แสดงออกดานการตรงตอเวลา ความสนใจใฝร

ความซอสตย สจรต ความมนำาใจและแบงบน ความรวมมอ ความมมารยาท ไมหยดนงทจะแกปญหา ใชอปกรณอยางฉลาดและ

รอบคอบ



หนวยท 2 แหลงกำาเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา

2.1 อะตอม


แสดงความรเกยวกบแหลง

15

2.2การเคลอนทของอเลกตรอน

2.3แหลงกำาเนดไฟฟา 2.4ชนดของไฟฟา2.5พลงงานไฟฟา

กำาเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา


ดานความร 1. อธบายโครงสรางของอะตอมได

2. อธบายการไหลของอเลกตรอนได

3. บอกทมาของแหลงกำาเนดไฟฟาได

4. อธบายโครงสรางของถานไฟฉายได

5. อธบายหลกการทำางานของเครองกำาเนดไฟฟากระแสตรงได

6. อธบายหลกการทำางานของเครองกำาเนดไฟฟากระแสสลบหนงเฟสและสามเฟสได

7. บอกคณสมบตการตอเซลลไฟฟาอนกรมและขนานไดถกตอง

ใบงานท 2 แหลงกำาเนดไฟฟาและไฟฟา

ดานทกษะ 1. ประกอบและตรวจสอบวงจร

ไฟฟาเบองตน ดานคณธรรม จรยธรรม/บรณ


แสดงออกดานการตรงตอเวลา

16

ความสนใจใฝร ความซอสตย สจรต ความมนำาใจและแบงบน ความรวมมอ ความมมารยาท ไมหยดนงทจะแกปญหา ใชอปกรณอยางฉลาดและ

รอบคอบ

17



หนวยท 3 กฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน

3.1 กฎของโอหม3.2 วงจรไฟฟาเบองตน3.3 วงจรอนกรม3.4 วงจรขนาน3.5 วงจรผสม


แสดงความรเกยวกบกฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน


ดานความร 1. อธบายกฎของโอหมได

ถกตอง2. คำานวณหาคา แรงดน

กระแสและความตานทานจากกฎของโอหมไดถกตอง

3. บอกสวนประกอบของวงจรไฟฟาไดถกตอง

4. บอกลกษณะและคณสมบตของวงจรอนกรมวงจร

18

ขนานและวงจรผสมไดถกตอง5. คำานวณหาคาความ

ตานทาน กระแส และแรงดนจากวงจรอนกรม ขนาน ผสมไดถกตอง

ใบงานท 3 กฎของโอหมและวงจรไฟฟา เบองตน

ดานทกษะ 1. ประกอบและวดทดสอบ

วงจรไฟฟาเบองตน ดานคณธรรม จรยธรรม/บรณ




รอบคอบ

19



หนวยท 4 วงจรไฟฟาแสงสวาง4.1 หลอดไส4.2หลอดฟลออเรสเซนต4.3หลอดแสงจนทร4.4หลอดคอมแพคฟลออ

เรสเซนต


แสดงความรเกยวกบวงจรไฟฟาแสงสวาง

จดประสงคการปฏบต (Performance

20

4.5หลอดคอมแพคบลลาสตภายในชนดอเลกทรอนกส

4.6หลอดคอมแพคบลลาสตภายนอก

Objectives) ดานความร

1. บอกขอดขอเสยของหลอดแตละชนดได

2.อธบายการตอวงจรหลอดไสได

3.อธบายการทำางานวงจรหลอดฟลออเรสเซนตได

4.คำานวณหาคากำาลงงานทเกดขนกบหลอดไฟไดอยางถกตอง

ใบงานท 4 วงจรไฟฟาแสงสวาง ดานทกษะ 1. ตอและตรวจสอบวงจร

ไฟฟาแสงสวางเบองตน ดานคณธรรม จรยธรรม/บรณ




รอบคอบ

สมรรถนะยอยและจดประสงคการปฏบตชอวชา งานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหสวชา 2100 – 1006

21

ท–ป–น 1 –3–2 จำานวนคาบสอน 4 คาบ : สปดาห ระดบชน ปวช .


หนวยท 5 อปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน

5.1 ฟวส5.2ปลกฟวส 5.3สวตชตดวงจรอตโนมต5.4สวตชทชโน 5.5โหลดเซนเตอร 5.6เซฟตสวตช 5.7การตอสายดน


แสดงความรเกยวกบอปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน


ดานความร 1. บอกประโยชนของอปกรณปองกนไฟฟาได

2.อธบายโครงสรางของฟวสแตละชนดได

3.อธบายหลกการทำางานของสวตชตดวงจรอตโนมตได

4.สามารถตดตงเครองตดกระแสไฟฟาอตโนมตเขากบระบบไฟฟาไดอยางถกตอง

5.บอกวธการปรบความไวของเครองตดกระแสไฟฟาอตโนมตไดอยางถกตอง

6. เลอกขนาดของสายดนและการตอลงดนไดอยางถกตอง

ใบงานท 5 อปกรณปองกนไฟฟาและการตอ

ดานทกษะ 1. ประกอบและตรวจสอบ

22

สายดน อปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดนเบองตน

ดานคณธรรม จรยธรรม/บรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง



รอบคอบ

23



หนวยท 6 การควบคมมอเตอรเบองตน

6.1 ความหมายและจดประสงคของการควบคมมอเตอร

6.2 อปกรณทใชสำาหรบการควบคมมอเตอร

6.3 มอเตอรไฟฟากระแสสลบ

6.4 วธการควบคมมอเตอร


แสดงความรเกยวกบการควบคมมอเตอรเบองตน


ดานความร1.บอกความหมายและจด

ประสงคของการควบคมมอเตอรได2.บอกอปกรณทใชในการ

ควบคมมอเตอรได3.อธบายหลกการทำางานของ

มอเตอรไฟฟา 1 เฟส และ 3 เฟส ได4.อธบายวธการควบคม

มอเตอร 1 เฟส และ 3 เฟส ไดใบงานท 6.1 การเรมเดนสปต ดานทกษะ

24

เฟสมอเตอรใบงานท 6.2 วงจรสตารทมอเตอร 3 เฟสโดยตรง

1. ตอวงจรและอปกรณควบคมมอเตอรไฟฟาเบองตน

2. ตอวงจรและอปกรณควบคมมอเตอร 3 เฟส เบองตน




รอบคอบ

25



หนวยท 7 ตวตานทาน7.1 แบบของตวตานทาน

ไฟฟา7.2 ตวตานทานแบบเลอก

คาได7.3 ตวตานทานแบบ

เปลยนคาได7.4 ตวตานทานชนด

พเศษ


แสดงความรเกยวกบตวตานทาน


ดานความร1.บอกลกษณะโครงสรางของ

26

7.5 หนวยของความตานทาน

7.6 การอานคาความตานทานโดยตรง

7.7 การอานคาความตานทานจากรหสตวเลข

7.8 การอานคาความตานทานจากรหสส

7.9 มลตมเตอรแบบแอนะลอก

7.10 มลตมเตอรแบบดจตอล

7.11 การวดความตานทาน

ตวตานทานแตละแบบไดถกตอง2.เลอกใชงานตวตานทานแตละ

ชนดไดเหมาะสมและถกตอง3.อานคาความตานทานจาก

รหสสไดถกตอง4.วดและทดสอบคาความตาน

โดยใชโอหมมเตอรได

ใบงานท 7.1 แบบของตวตานทานใบงานท 7.2 อานคาสตวตานทานใบงานท 7.3 วดคาตานทาน

ดานทกษะ 1. แสดงความรเกยวกบ

รปแบบของตวตานทาน2. อานคาสตวตานทานตาม

กำาหนด3. วดและอานคาความ

ตานทานดวยแอนะลอกและดจตอลมเตอร



ความซอสตย สจรต ความมนำาใจและแบงบน

27

ความรวมมอ ความมมารยาท ไมหยดนงทจะแกปญหา ใชอปกรณอยางฉลาดและ

รอบคอบ


28


หนวยท 8 ตวเกบประจ8.1 โครงสรางภายในของ

ตวเกบประจ 8.2 ชนดของตวเกบประจ 8.3 หนวยของตวเกบ

ประจ 8.4 คณสมบตทวไปเกยว

กบตวเกบประจ8.5 วธอานคาตวเกบประจ 8.6 การตรวจสอบ

คณสมบตของตวเกบประจ8.7 การตรวจสอบ

คณสมบตของตวเกบประจโดยใชโอมหมเตอร

8.8 การวดคาความจของตวเกบประจโดยใชดจตอลมลตมเตอร


แสดงความรเกยวกบตวเกบประจ


ดานความร1. บอกลกษณะโครงสรางของ

ตวเกบประจได2.บอกรปรางและสญลกษณ

ของตวเกบประจชนดตาง ๆ ได3.บอกคณสมบตและหนาทของ

ตวเกบประจแตละชนดได4. อานคาความจจากตวเลขตว

อกษร รหสตวเลขและรหสสบนตวเกบประจได

5.แปลงหนวยคาความจของตวเกบประจได

6.บอกการใชโอหมมเตอรตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจได

7.บอกการวดคาความจของตวเกบประจได

ใบงานท 8.1 ลกษณะและรปรางของตวเกบประจใบงานท 8.2 อานคาตวเกบประจ


ลกษณะและรปรางของตวเกบประจ

29

ใบงานท 8.3 วดและทดสอบตวเกบประจ

2. อานคาตวเกบประจจากตวเลขตวอกษรและรหสส

3. วดและทดสอบตวเกบประจดวยมเตอร




รอบคอบ

30



หนวยท 9 ตวเหนยวนำา9.1 หลกการเบองตน

เกยวกบตวเหนยวนำา 9.2 หนวยของตวเหนยว

นำา 9.3 ชนดของตวเหนยวนำา 9.4 ตวเหนยวนำาทใชใน

งานไฟฟาอเลกทรอนกส 9.5 หลกการทำางานของ

หมอแปลง 9.6 ประเภทหมอแปลงไฟ

ฟา9.7 รเลย 9.8 ลำาโพง 9.9 ไมโครโฟน


แสดงความรเกยวกบตวเหนยวนำา


ดานความร1. อธบายการเกดสนามแม

เหลกจากตวเหนยวนำาได2. บอกลกษณะโครงสรางของ

หมอแปลงไฟฟาได3. บอกชนดของหมอแปลงไฟ

ฟา4. อธบายรปรางสญลกษณ

31

9.10 การวดตวเหนยวนำาโดยใชโอหมมเตอร

9.11 การวดตวเหนยวนำาโดยใชอารแอลซดจตอลมเตอร

ของตวเหนยวนำาชนดตาง ๆ 5. บอกคณสมบตและหนาท

ของตวเหนยวนำาแตละชนดได6. อธบายการวดคาความ

ตานทานของขดลวดเหนยวนำาโดยใชโอหมมเตอรได

7. อธบายการวดคาความเหนยวนำาโดยใชแอลซมเตอรได

8. วเคราะหอาการเสยของตวเหนยวนำาโดยใชมเตอรได

ใบงานท 9.1 ตวเหนยวนำาใบงานท 9.2 การวดคาของตวเหนยวนำา


ชนด รปรางและสญลกษณของตวเหนยวนำา

2. วดและทดสอบตวเหนยวนำาดวยมเตอร




32

รอบคอบ



หนวยท 10 ไดโอด สมรรถนะยอย (Element of Competency)

33

10.1 โครงสรางและคณสมบตของไดโอด

10.2 การวดตรวจสอบไดโอด

10.3 ชนดของไดโอดกำาลงและคณสมบตทสำาคญของไดโอด

10.4 ไดโอดปลอยแสง

แสดงความรเกยวกบไดโอด


ดานความร 1. อธบายโครงสรางของได

โอดได2. บอกวธการจายไฟไบแอสให

ไดโอดไดถกตอง3. บอกการวดคาความตานทาน

ของไดโอดแตละชนดได4. บอกการตรวจสอบหาชนด

ของสารทนำามาใชทำาไดโอดได5. บอกการตรวจสอบสภาพด

หรอเสยของไดโอดไดใบงานท 10 ไดโอด ดานทกษะ

1. วดและตรวจสอบไดโอดดวยมลตมเตอร



ความซอสตย สจรต ความมนำาใจและแบงบน ความรวมมอ ความมมารยาท ไมหยดนงทจะแกปญหา

34

ใชอปกรณอยางฉลาดและรอบคอบ



หนวยท 11 ทรานซสเตอร11.1 โครงสรางของ

ทรานซสเตอร11.2 ความหมายของ

อกษรและตวเลขบนตวถงทรานซสเตอร

11.3 การจดแรงไฟใหทรานซสเตอรทำางาน

11.4 การตรวจสอบขาทรานซสเตอร

11.5 การหาคาอตราขยายของทรานซสเตอร


แสดงความรเกยวกบทรานซสเตอร


ดานความร 1. เขยนโครงสรางของ

ทรานซสเตอรไดถกตอง2. บอกความหมายของตว

อกษรและตวเลขบนทรานซสเตอรไดถกตอง

3. อธบายการจดแรงไฟไบอสใหทรานซสเตอรไดถกตอง

4. สามาถวดคาความตานทานระหวางขา ตาง ๆ ของทรานซสเตอรไดถกตอง

5. สามารถตรวจสอบหาขาและ

35

ชนดของทรานซสเตอรได6. สามารถตรวจสอบอตราการ

ขยายกระแสของทรานซสเตอรได7. บอกไดวาทรานซสเตอรท

ตรวจสอบดหรอชำารดใบงานท 11 ทรานซสเตอร ดานทกษะ

1. วดและทดสอบทรานซสเตอรดวยมลตมเตอร




รอบคอบ

36



หนวยท 12 เอสซอารและไทรแอก

12.1 โครงสรางและการทำางานของ เอสซอาร

12.2 โครงสรางและการ


แสดงความรเกยวกบเอสซอารและไทรแอก

37

ทำางานของ ไทรแอก12.3 การตรวจสอบ

คณสมบตของ เอสซอารและไทรแอกโดยใชโอหมมเตอร


ดานความร 1.อธบายการวดคาความ

ตานทานระหวางขาตาง ๆ ของเอสซอารและไทรแอกได

2. บอกวธการตรวจสอบหาขาของเอสซอารและไทรแอกได

3. บอกวธการจดชนวนและกระแสยดของเอสซอารและไทรแอกได

4. สามารถตรวจสอบเอสซอารและไทรแอกทดหรอชำารดได

ใบงานท 12 เอสซอารและไทรแอก

ดานทกษะ 1. วดและทดสอบเอสซอารและ

ไทรแอกดวยมลตมเตอร ดานคณธรรม จรยธรรม/บรณ




รอบคอบ

38



หนวยท 13 เทคนคการบดกร 13.1 13.2 13.3 13.4 การปอกสายไฟ 13.5

บนแผนวงจรพมพ 13.613.7 การถอนจดบดกร


แสดงความรเกยวกบเทคนคการบดกร


ดานความร 1. อธบายความหมายของ

การบดกรได2.บอกคณสมบตของตะกว

บดกรได3.บอกขนตอนการบดกรไดถก

ตอง4.อธบายขนตอนการปลอก

สายไฟไดถกตอง5.บอกการบดกรสายไฟชนด

ตาง ๆ เขากบอปกรณและแผนวงจรพมพได

6.บอกการจดวางอปกรณลง

39

บนแผนวงจรพมพ บดกรและตดขาอปกรณตาง ๆ ไดอยางถกวธ

7.อธบายวธการการถอดอปกรณออกจากแผนวงจรพมพไดถกตอง

ใบงานท 13 เทคนคการบดกร ดานทกษะ 1. บดกรอปกรณ

อเลกทรอนกสบนแผนวงจรพมพ ดานคณธรรม จรยธรรม/บรณ




รอบคอบ

40



หนวยท 14 การประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ

14.1 วงจรเรยงกระแส


1.แสดงความรเกยวกบการประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ

41

14.2 วงจรเรยงกระแสแบบครงคลน

14.3 วงจรเรยงกระแสแบบเตมคลน

14.4 วงจรเรยงกระแสแบบบรดจ

14.5 หลกการเบองตนในการคดลอกแผนวงจรพมพ

14.6 การรางแบบสำาหรบการเตรยมการเพอตอวงจร

14.7 การคดลอกวงจรจากลายวงจรพมพสำาเรจรป

2. ประกอบวงจรอเลกทรอนกสลงบนแผนวงจรพมพ


ดานความร 1. บอกชนดวงจรเรยง

กระแส2. อธบายการทำางานของวงจร

เรยงกระแสได3. บอกสตรการคำานวณหาแรง

ดนไฟฟากระแสตรงได4. ประกอบวงจรโดยการบดกร

ไดถกตอง 5. ทดสอบการทำางานของวงจร

ไดถกตอง6. สามารถทดลองวงจรจายไฟ

กระแสตรงแบบตาง ๆ โดยใชวธการบดกรได

7. สามารถคดลอกวงจรจากลายวงจรพมพสำาเรจรปได

8. ประกอบวงจรบนแผนวงจรพมพได

ใบงานท 14.1 การประกอบวงจรเลกทรอนกสเบองตนใบงานท 14.2 การประกอบวงจรเลกทรอนกสเบองตนบนแผนวงจรพมพ

ดานทกษะ 1. ประกอบวงจร

อเลกทรอนกสเบองตน2. ประกอบวงจร

อเลกทรอนกสเบองตนบนแผน

42

วงจรพมพ ดานคณธรรม จรยธรรม/บรณ




รอบคอบ

43



หนวยท 15 การทำาโครงงาน15.1 ความสำาคญในการ

สรางโครงงาน15.2 ขนตอนการทำาโครง

งาน


1. สรางโครงงานขนาดเลกจากชดคต

2. แสดงความรเกยวกบการทำาโครงงานขนาดเลก (Mini Projects)


ดานความร 1.สรางโครงงานทเปนพนฐาน

ทางอเลกทรอนกส และประกอบชดคตทไมซบซอนมากได

44

2. นำาโครงงานทจดสรางขนมาใชประโยชนในชวตประจำาวนได

3. วดและตรวจสอบการทำางานของวงจรทจดสรางโครงงานได

4. แกปญหาตาง ๆ ทอาจเกดขนจากวงจรทจดสรางโครงงานได

ใบงานท 15 การทำาโครงงาน ดานทกษะ 1. วดทดสอบและประกอบ

วงจรอเลกทรอนกสเบองตนตามโครงงาน




รอบคอบ

45



หนวยท 16 การใชงานออส สมรรถนะยอย (Element of

46

ซลโลสโคปและเครองกำาเนดสญญาณ

16.1 ออสซลโลสโคป 16.2 การอานคาทหนาจอ

ออสซลโลสโคป16.3 การอานคาบเวลาและ

ความถ16.4 การอานคาแรงดน

ไฟฟากระแสสลบ16.5 ชอและหนาทการ

ทำางานของปมปรบ 16.6 สายโพรบวด

สญญาณ 16.7 ชนดของเครอง

กำาเนดสญญาณ16.8 คณสมบตทางเทคนค

และปมปรบตาง ๆ ของเครองกำาเนดสญญาณ

Competency) 1. แสดงความรเกยวกบ

การใชออสซลโลสโคปและเครองกำาเนดสญญาณ

2. ใชงาน ออสซลโลสโคปและเครองกำาเนดสญญาณตามการทดลอง


ดานความร 1. บอกตำาแหนงปมปรบ

ตาง ๆ ของออสซลโลสโคปได2.บอกหนาท และการทำางาน

ของปมปรบตาง ๆ ของออสซลโลสโคปไดอยางถกตอง

3.สามารถใชออสซลโลสโคปวดสญญาณไดถกตอง

4.อธบายการทำางานของปมปรบเครองกำาเนดสญญาณความถได

5.สามารถใชเครองกำาเนดสญญาณไดถกตอง

ใบงานท 16.1 การใชงานออสซลโลสโคปใบงานท 16.2 การใชงานเครองกำาเนดสญญาณ

ดานทกษะ 1. ใชงานออสซลโลสโคปตาม

การทดลอง2. ใชเครองกำาเนด

สญญาณความถตามการทดลอง

47




รอบคอบ

48

ตารางวเคราะหหลกสตรรายวชาชอวชา งานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหสวชา 2100 – 1006 ท–ป–น 1 –3–2 จำานวนคาบสอน 4 คาบ : สปดาห ระดบชน ปวช .

พฤตกรรม

ชอหนวย

พทธพสย

ทกษะ

พสย

จตพส

ย

รวม

ลำาดบ

ความ

สำาคญ

ความ

รควา

มจำา คว

ามเข

าใจ

ประย

กต-น

ำาไป

ใช

วเคร

าะห

สงกว

า

บทท 1 ความปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส

1 2 3 5 5 16 2

บทท 2 แหลงกำาเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา

1 1 3 4 4 13 5

บทท 3 กฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน

2 2 2 3 5 14 4

บทท 4 วงจรไฟฟาแสงสวาง

1 3 2 5 5 16 2

บทท 5 อปกรณปองกนไฟฟาและ การตอสายดน

2 3 3 5 3 16 2

บทท 6 การควบคมมอเตอรเบองตน

2 2 3 5 3 15 3

บทท 7 ตวตานทาน 2 2 3 5 3 15 3

49

บทท 8 ตวเกบประจ 2 2 3 5 3 15 3บทท 9 ตวเหนยวนำาตวเหนยวนำา

2 2 3 5 3 15 3

บทท 10 ไดโอด 2 2 3 5 3 15 3บทท 11 ทรานซสเตอร 2 2 3 5 3 15 3บทท 12 เอสซอารและไทรแอก

2 2 3 5 3 15 3

บทท 13 เทคนคการบดกร

2 1 2 5 3 13 5

บทท 14 การประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ

2 2 2 5 3 14 4

บทท 15 การทำาโครงงาน 1 2 3 5 4 15 3บทท 16 การใชงานออสซลโลสโคปและเครองกำาเนดสญญาณ

2 2 3 5 5 17 1

รวม 28 32 44 77 58ลำาดบความสำาคญ 3 2 1

แผนการจดการเรยนรท 1 หนวยท 1

ชอวชา งานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหสวชา 2100-1006

เวลาเรยนรวม 72 คาบ

ชอหนวย ความปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส

สอนครงท 1/18

ชอเรอง ความปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง

50

1.1 ไฟฟาดด ใบงานท 1 การนวดหวใจใหผประสบภยจาก

1.2 การปฏบตเพอไมใหเกดไฟฟาดด ไฟฟาดด1.3 การปฐมพยาบาลเบองตนผถกไฟฟาดด

แนวคดสำาคญไฟฟาเปนพลงงานชนดหนง มทงโทษและประโยชนในเวลาเดยวกน

หากใชถกวธจะเกดประโยชนมหาศาล หากใชผดวธจะมโทษมหาศาลเชนเดยวกน การเกดไฟฟาดดเกดจากกระแสไฟฟาไหลผานรางกาย ซงอนตรายมากนอยทเกดตอรางกายจะแตกตางกน ตามปรมาณกระแสไฟฟาไหลผานและระยะเวลาทกระแสไหลผาน

การปฏบตงานทางดานไฟฟาและอเลกทรอนกสทปลอดภย ผใชไฟฟาจะตองทราบและเขาใจคณสมบตทางไฟฟา ตองระมดระวง ไมประมาท ทำางานอยางเปนระบบและรอบคอบ คำานงถงกฎแหงความปลอดภยขณะทำางาน

การชวยเหลอผประสบอบตเหตจากไฟฟาเปนสงจำาเปนและสำาคญอยางยง ตองกระทำาอยางถกวธ รวดเรว รอบคอบ ระมดระวง และมสต ทำาใหผประสบอบตเหตมอนตรายนอยและมโอกาสรอดพนจากอนตรายสงสด

สมรรถนะยอยแสดงความรเกยวกบแหลงกำาเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา

จดประสงคการปฏบต ดานความร ดานทกษะ

1. บอกถงอนตรายของไฟฟาได 1. ฝกนวดหวใจใหผประสบภยจากไฟฟาดดได

2. อธบายวธการปองกนอนตรายทเกดจาก

51

ไฟฟาได 3. ปฐมพยาบาลผถกกระแสไฟฟาดดได4. สามารถปฏบตงานทางดานไฟฟาและ

อเลกทรอนกสไดอยางปลอดภย


แสดงออกดานการตรงตอเวลา ความสนใจใฝร ความซอสตย สจรต ความมนำาใจและแบงบน ความรวมมอ ความมมารยาท ไมหยดนงทจะแกปญหา ใชอปกรณอยางฉลาดและรอบคอบ

เนอหาสาระ1.1 ไฟฟาดด

ไฟฟาดด เปนอาการทเกดจากกระแสไฟฟาไหลผานรางกายโดยรางกายของมนษยจะเปนตวนำาไฟฟา อาการทถกไฟฟาดดจะขนอยกบปรมาณของกระแสทไหลผานรางกายและระยะเวลาทถกดดดงนน จงควรระมดระวงไมใหรางกายไปสมผสตวนำาไฟฟาทมกระแสไฟฟา โดยทสวนหนงของรางกายสมผสกบพนดนหรอสมผสกบตวนำาไฟฟาทตดตงอยบนพนดน ซงจะทำาใหมกระแสไหลผานรางกายลงดนไดงาย

1.2 การปฏบตเพอไมใหเกดไฟฟาดดในชวตประจำาวน นบตงแตในบานพกอาศยในสถานททำางาน ตลอด

จนถนน จะประกอบดวยไฟฟาอปกรณไฟฟาตาง ๆ จงควรดแลและระมดระวงตวเองเพอความปลอดภยและปองกนอนตรายทเกดจากไฟฟา ดงน

1. ระมดระวงไมใหมอหรอสวนใดของรางกายไปสมผสกบอปกรณไฟฟาทชำารดตามถนน

52

2. ควรสงเกตหมนตรวจสอบและไมควรตงเสาอากาศโทรทศน บรเวณทมสายไฟฟาแรงสง

3. ถารางกายเปยกไมควรแตะตองอปกรณไฟฟาเพราะอาจจะถกกระแสไฟฟาดดและอาจเสยชวตได

4. อยาวางสายไฟฟาสอดไวใตพนพรมหรอวางของหนกกดทบ5. ควรตอสายดนจากโครงโลหะผานหลกดนลงดนโดยเฉพาะตเยน

หรอตแชทตงไวกบพนซเมนตหรอพนทชนแฉะ

6. อยาใชไฟฟาชอตปลา เพราะอาจจะทำาใหเกดอนตรายถงชวตได7. ถาพบอปกรณไฟฟาชำารด ตองรบแกไขซอมแซมทนท8. สายไฟแตกฉนวนหลดตองใชเทปฉนวนไฟฟาพนหมลวดตวนำาให

มดชดและแนนหนา9. เตารบชนดทตอแยกไดหลายทางไมควรใชในเวลาเดยวกนเพราะ

จะทำาใหกระแสไฟฟาไหลในเตารบสงมากเกนไปซงจะทำาใหโหลดเกนเปนเหตใหเกดความรอน ทำาใหฉนวนเสยหาย กระแสไฟฟาลดวงจรเกดไฟลกไหมได

1.3 การปฐมพยาบาลเบองตนผถกไฟฟาดดการชวยเหลอผถกไฟฟาดดทหยดหายใจสามารถทำาไดหลายวธแต

วธการผายปอดพรอมกบนวดหวใจจะเปนวธทมประสทธภาพและไดผลดทสดในการทจะชวยเหลอผทหยดหายใจใหกลบมาหายใจไดอกครงหนง

กจกรรมการเรยนร (สปดาหท 1/18, คาบท 1-4/56)1. ครชแจงรายละเอยดเกยวกบคำาอธบายรายวชา จดประสงค

รายวชา การวดผลและประเมนผลการเรยน คณลกษณะนสยทตองการใหเกดขน และขอตกลงในการเรยน

2. นกเรยนทำาแบบทดสอบกอนเรยนหนวยท 1 ใชเวลาประมาณ 20 นาท

3. ครใหนกเรยนดเนอหาหนวยท 1 4. ขนนำาเขาสบทเรยน

53

4.1 ครอธบายความปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส4.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกน

อภปรายเกยวกบความปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส4.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

5. ขนสอน5.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 1 เรองความ

ปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส5.2 ครเชญวทยากรผมความรมาบรรยายและสาธตวธการ

ปฐมพยาบาลเบองตนผถกไฟฟาดด5.3 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตาม

ใบงานท 15.4 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 1 การนวดหวใจใหผประสบ

ภยจากไฟฟาดด5.5 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการทำางาน

ของนกเรยน5.6 นกเรยนทำาแบบฝกหด

6. ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนเฉลยกจกรรมและรวมกนอภปรายสรปบทเรยน

7. ใหนกเรยนทำาแบบทดสอบหลงเรยน

สอและแหลงการเรยนร1. สอการเรยนร

1.1 หนงสอเรยน หนวยท 1 เรองความปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส

1.2 แบบฝกหด1.3 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน

2. แหลงการเรยนร

54

2.1 หนงสอเกยวกบงานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน ของสำานกพมพตาง ๆ

2.2 อนเทอรเนต

การวดผลและประเมนผล1. การวดผลและการประเมนผล

1.1 แบบประเมนพฤตกรรม ความมวนย และความรบผดชอบ ตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 ผานเกณฑ

1.2 ทดสอบโดยใชแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน1.3 สงเกตการปฏบตตามใบงานโดยใชแบบประเมนผลการ

ปฏบตงาน1.4 ตรวจแบบฝกหด

2. เกณฑการวดและประเมนผล2.1 แบบประเมนพฤตกรรม ความมวนย และความรบผดชอบ

ตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 ผานเกณฑ2.2 แบบทดสอบหลงเรยน ตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ

60 ผานเกณฑ2.3 แบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตตามใบงานตองได

คะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ2.4 แบบฝกหดตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผาน

เกณฑ

งานทมอบหมายงานทมอบหมายนอกเหนอเวลาเรยนไมม

ผลงาน/ชนงาน/ความสำาเรจของผเรยน1. ผลการปฏบตตามใบงานท 12. ผลการทำาแบบฝกหดหนวยท 13. คะแนนแบบทดสอบหลงเรยน (Post-test) หนวยท 1

55

เอกสารอางอง1. หนงสอเรยนวชางานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหส

วชา 2100-1006 บรษทศนยหนงสอเมองไทย จำากด2. เวบไซตและสอสงพมพทเกยวของกบเนอหาบทเรยนตาม

บรรณานกรม

บนทกหลงการสอน

1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

56

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................

3. แนวทางการแกปญหา ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ลงชอ............................................... ลงชอ............................................... (...............................................) (.............................................) ตวแทนนกเรยน ครผสอน

57

แผนการจดการเรยนรท 2 หนวยท 2 ชอวชา งานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหสวชา 2100-1006


ชอหนวย แหลงกำาเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา


ชอเรอง แหลงกำาเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง2.1 อะตอม ใบงานท 2 แหลง

กำาเนดไฟฟาและไฟฟา2.2 การเคลอนทของอเลกตรอน2.3 แหลงกำาเนดไฟฟา2.4 ชนดของไฟฟา2.5 พลงงานไฟฟา

แนวคดสำาคญอะตอมจะประกอบไปดวยอนภาคไฟฟาเลก ๆ 3 ชนด คออเลกตรอน

โปรตอนและนวตรอนโดยทอเลกตรอนจะมประจไฟฟาเปนลบ โปรตอนมประจไฟฟาเปนบวก และในนวตรอนมประจไฟฟาเปนกลางในสภาวะปกตอะตอมจะมสภาพเสถยร ถาอเลกตรอนทอยวงนอกสดไดรบพลงงานกจะทำาใหอเลกตรอน เคลอนทไปอยในอะตอมทอยถดไปทำาใหเกดการไหลของอเลกตรอนพลงงานทจะทำาใหอเลกตรอนในวตถตวนำาไหลได คอแหลงกำาเนดไฟฟาเชนถานไฟฉาย การกำาเนดไฟฟาสามารถกำาเนดไดจากหลายแหลง เชน การเสยดส การกด จากแสงอาทตย ความรอน ปฏกรยาเคม และสนามแมเหลกไฟฟา แหลงกำาเนดไฟฟาจากแสงเชนโซลา

58

เซลล ปฏกรยาเคมเชนถานไฟฉาย จากสนามแมเหลกไฟฟา เชนจากเครองกำาเนดไฟฟา ไฟฟาจะแบงเปนไฟฟาสถตและไฟฟากระแส แตทนยมใชงานคอไฟฟากระแสซงจะมไฟฟากระแสสลบและไฟฟากระแสตรง

สมรรถนะยอยแสดงความรเกยวกบแหลงกำาเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา


1. อธบายโครงสรางของอะตอมได1. ประกอบและตรวจสอบวงจรไฟฟาเบองตน

2. อธบายการไหลของอเลกตรอนได 3. บอกทมาของแหลงกำาเนดไฟฟาได4. อธบายโครงสรางของถานไฟฉายได5. อธบายหลกการทำางานของเครองกำาเนดไฟฟา

กระแสตรงได6. อธบายหลกการทำางานของเครองกำาเนดไฟฟา

กระแสสลบหนงเฟสและสามเฟสได7. บอกคณสมบตการตอเซลลไฟฟาอนกรมและ

ขนานไดถกตอง


59


เนอหาสาระ2.1 อะตอม

สสารทมในโลกนประกอบดวยอนภาคเลก ๆ ซงเรยกวาอะตอม (Atoms) หรอ ปรมาณ ภายในอะตอมจะประกอบไปดวยอนภาคไฟฟาเลก ๆ 3 ชนด คออเลกตรอน โปรตอนและนวตรอน โดยทอเลกตรอนจะมประจไฟฟาเปนลบ โปรตอนมประจไฟฟาเปนบวก และในนวตรอนมประจไฟฟาเปนกลาง การอยรวมกนของอนภาคทงสามในอะตอมเปนลกษณะทโปรตอนและนวตรอนรวมกนอยตรงกลาง เรยกวา นวเคลยส และมอเลกตรอนโคจรอยรอบ ๆ

2.2 การเคลอนทของอเลกตรอนภายในอะตอมจะมอเลกตรอนโคจรอยรอบ ๆ นวเคลยสเปนวง ๆ

อเลกตรอนทอยวงนอกสด เรยกวา อเลกตรอนอสระ ถาอเลกตรอนทอยวงนอกนไดรบพลงงานกจะทำาใหอเลกตรอนเคลอนทไปอยในอะตอมทอยถดไปทำาใหเกดการไหลของอเลกตรอน พลงงานทจะทำาใหอเลกตรอนในวตถตวนำาไหลได คอเครองกำาเนดไฟฟาเชนถานไฟฉาย โดยจะทำาหนาททงการรบและจายอเลกตรอน ซงเรยกวา ขวไฟฟาโดยกำาหนดไววาขวทรบอเลกตรอนเรยกวา ขวบวก ขวทจายอเลกตรอนเรยกวา ขวลบ กระแสอเลกตรอนจะไหลจากขวลบไปหาขวบวก

2.3 แหลงกำาเนดไฟฟา แหลงกำาเนดไฟฟามหลายชนดสามารถจำาแนกไดดงน1. แหลงกำาเนดไฟฟาทเกดขนจากการเสยดสของวตถ 2. แหลงกำาเนดไฟฟาทเกดขนจากพลงงานทางเคม3. แหลงกำาเนดไฟฟาทเกดขนจากพลงงานแมเหลกไฟฟา4. แหลงกำาเนดไฟฟาทเกดขนจากพลงงานแสง

60

5. แหลงกำาเนดไฟฟาทเกดขนจากพลงงานความรอน6. แหลงกำาเนดไฟฟาทเกดขนจากแรงกด

2.4 ชนดของไฟฟาไฟฟาแบงออกเปน 2 ชนด ดงน1. ไฟฟาสถตเกดขนจากการเสยดส โดยการนำาสารตาง

ชนดมาถกนอเลกตรอนทอยในวงจรโคจรของสารทงสองอาจชนกนไดทำาใหสารชนหนงสญเสยอเลกตรอนไปใหกบสารหนง แตเนองจากวาสารเหลานไมไดตอกบสารภายนอก อเลกตรอนไมมโอกาสถายเทไดจงคงอยทสารนน จงเรยกไฟฟาแบบนวาไฟฟาสถต

2. ไฟฟากระแสคอ แหลงกำาเนดไฟฟาทมนษยคดคนขนมา เกดจากการเคลอนทของอเลกตรอนไปตามสายตวนำาหรอสายไฟฟาดวยความเรวเทาแสงคอ 186,000 ไมล ตอวนาท หรอ 300 ลานเมตรตอวนาทไฟฟากระแส เปนไฟฟาทใชอยในบานพกอาศย และในโรงงานอตสาหกรรมทวไป

2.5 พลงงานไฟฟาพลงงานไฟฟา (Energy) หมายถง ความสามารถของแรงดนไฟฟาททำาใหประจไฟฟาเคลอนท

กจกรรมการเรยนร (สปดาหท 2/18, คาบท 5-8/56)8. นกเรยนทำาแบบทดสอบกอนเรยนหนวยท 2 ใชเวลาประมาณ

20 นาท9. ครใหนกเรยนดเนอหาหนวยท 2 10. ขนนำาเขาสบทเรยน

10.1 ครอธบายแหลงกำาเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา10.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกน

อภปรายเกยวกบแหลงกำาเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา10.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

11. ขนสอน

61

11.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 2 เรองแหลงกำาเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา

11.2 ครนำาตวอยางแหลงกำาเนดไฟฟากระแสตรงมาแสดงใหนกเรยนด แลวใหนกเรยนรวมกนอภปราย

11.3 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 2

11.4 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 2 แหลงกำาเนดไฟฟาและไฟฟา

11.5 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการทำางานของนกเรยน

11.6 นกเรยนทำาแบบฝกหด12. ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนเฉลยกจกรรมและรวมกน

อภปรายสรปบทเรยน13. ใหนกเรยนทำาแบบทดสอบหลงเรยน


3.1 หนงสอเรยน หนวยท 2 เรองแหลงกำาเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา

3.2 ตวอยางแหลงกำาเนดไฟฟากระแสตรง3.3 แบบฝกหด3.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน

4. แหลงการเรยนร4.1 หนงสอเกยวกบงานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน

ของสำานกพมพตาง ๆ4.2 อนเทอรเนต


62








เกณฑ

งานทมอบหมายงานทมอบหมายนอกเวลาเรยน ใหทบทวนเนอหารวมทงความ

สมบรณของแบบฝกหดและใบงาน



วชา 2100-1006 บรษทศนยหนงสอเมองไทย จำากด

63

4. เวบไซตและสอสงพมพทเกยวของกบเนอหาบทเรยนตามบรรณานกรม


1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

64

.................................................................................................................

..........................................................

2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................


ลงชอ............................................... ลงชอ............................................... (...............................................) (.............................................)

65

ตวแทนนกเรยน ครผสอน

66



ชอหนวย กฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน


ชอเรอง กฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง3.1 กฎของโอหม ใบงานท 3 กฎของโอหมและ

วงจรไฟฟา 3.2 วงจรไฟฟาเบองตน เบองตน3.3 วงจรอนกรม3.4 วงจรขนาน3.5 วงจรผสม

แนวคดสำาคญยอรจซมอนโอหม นกฟสกสชาวเยอรมน ไดคดคนกฎของโอหมกลาว

วา ความสมพนธของแรงดนกระแสและความตานทาน โดยปรมาณของกระแสไฟฟาทไหลในวงจรจะเปลยนแปลงไปตามคาแรงดนทจายใหกบวงจรนนแตเปลยนแปลงเปนสวนกลบกบความตานทานไฟฟา วงจรไฟฟาเบองตนมสวนประกอบหลก 3 สวนคอแหลงจายไฟฟา สายตวนำา และโหลด วงจรอนกรม คอการนำาเอาอปกรณทางไฟฟามาตอกนในลกษณะทปลายดานหนงของอปกรณตวท 1 ตอเขากบอปกรณตวท 2 จากนนนำาปลายทเหลอของอปกรณตวท 2 ไปตอกบอปกรณตวท 3 ไปเรอย ๆ ม

67

ผลทำาใหกระแสทไหลในวงจรมคาเทากน ความตานทานรวมของวงจรมคาเทากบความตานทานทกตวรวมกน วงจรขนาน คอวงจรทเกดจากการตออปกรณไฟฟาตงแต 2 ตวขนไปตอครอมหลงชนหลงกนไปเรอย ๆ มผลทำาใหคาของแรงดนไฟฟาทตกครอมอปกรณไฟฟาแตละตวมคาเทากน สวนการไหลของกระแสไฟฟาจะมตงแต 2 ทางขนไปสวนคาความตานทานรวมภายในวงจรขนานจะมคาเทากบผลรวมของสวนกลบของคาความตานทานทกตวรวมกน วงจรผสมเปนการตออปกรณไฟฟาดงแต 3 ตวขนไปตอกนเปนวงจรอนกรมและวงจรขนานผสมกนไปทำาใหคณสมบตวงจรเปลยนไปตามวงจรอนกรมและวงจรขนาน

สมรรถนะยอยแสดงความรเกยวกบกฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน


1. อธบายกฎของโอหมไดถกตอง1. ประกอบและวดทดสอบวงจรไฟฟา

2. คำานวณหาคา แรงดน กระแสและความ เบองตน

ตานทานจากกฎของโอหมไดถกตอง 3. บอกสวนประกอบของวงจรไฟฟาไดถกตอง4. บอกลกษณะและคณสมบตของวงจรอนกรม

วงจรขนานและวงจรผสมไดถกตอง5. คำานวณหาคาความตานทาน กระแส และแรงดน

จากวงจรอนกรม ขนาน ผสมไดถกตอง

68



เนอหาสาระ3.1 กฎของโอหม

ยอรจซมอนโอหม (George Simon Ohm) นกฟสกสชาวเยอรมน ไดคดคนกฎของโอหมโดยกลาววา ในวงจรไฟฟาใด ๆ จะประกอบดวยสวนสำาคญ 3 สวน คอ แหลงจายพลงงานไฟฟาซงประกอบดวยแรงดนไฟฟาและกระแสไฟฟาอปกรณไฟฟาหรอความตานทานไฟฟา ความสำาคญของวงจรไฟฟาทจะตองคำานงถงเมอมการตอวงจรไฟฟาใด ๆ จะตองทราบคาแรงดนและกระแสทจะทำาใหอปกรณไฟฟาไมเสยหายดงนนจงไดสรปเปนกฎของโอหมออกมาดงน คอ

1) ในวงจรใด ๆ กระแสไฟฟา (I) ทไหลในวงจรนนจะเปนแปรผนตรงกบแรงดนไฟฟา (E)

I E2) ในวงจรใด ๆ กระแสไฟฟาทไหลในวงจรนนจะแปรผนตรงกบความ

ตานทานไฟฟา (R)I

สามารถเขยนเปนสตรคำานวณไดดงนI =

3.2 วงจรไฟฟาเบองตนวงจรไฟฟาเบองตน มสวนประกอบหลก 3 สวน คอ แหลงจาย

ไฟฟา สายตวนำา และโหลด3.3 วงจรอนกรม

69

วงจรอนกรม (Series Circuit) หมายถงการนำาเอาอปกรณทางไฟฟามาตอกนในลกษณะทปลายดานหนงของอปกรณตวท 1 ตอเขากบอปกรณตวท 2 จากนนนำาปลายทเหลอของอปกรณตวท 2 ไปตอกบอปกรณตวท 3 และจะตอลกษณะนไปเรอย ๆ

3.4 วงจรขนานวงจรขนาน (Parallel Circuit) คอวงจรทเกดจากการตอ

อปกรณไฟฟาตงแต 2 ตวขนไปตอครอมหลงชนหลงกนไปเรอย ๆ มผลทำาใหคาของแรงดนไฟฟาทตกครอมอปกรณไฟฟาแตละตวมคาเทากน สวนการไหลของกระแสไฟฟาจะมตงแต 2 สาขาขนไป สวนคาความตานทานรวมภายในวงจรขนานจะมคาเทากบผลรวมของสวนกลบของคาความตานทานทกตวรวมกน ซงคาความตานทานรวมภายในวงจรไฟฟาแบบขนานจะมคานอยกวาคาความตานทานทมคานอยทสดเสมอ และคาแรงดนทตกครอมตวตานทานไฟฟาแตละตวจะมคาเทากบแหลงจาย

3.5 วงจรผสมวงจรผสมคอวงจรทประกอบดวยอปกรณตงแต 3 ตวขนไปนำามา

ตอกนทงแบบขนานและแบบอนกรมผสมกน



16.1 ครอธบายกฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน16.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกน

อภปรายเกยวกบกฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน16.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

17. ขนสอน17.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 3 เรองกฎของโอหม

และวงจรไฟฟาเบองตน

70

17.2 ครยกตวอยางการนำากฎของโอหมไปใชงาน แลวสมใหนกเรยนออกมาฝกคำานวณหนาชนเรยนตามโจทยทครกำาหนดให


17.4 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 3 กฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน





5.1 หนงสอเรยน หนวยท 3 เรองกฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน






71







เกณฑ






72



1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

73

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................



ลงชอ............................................... ลงชอ...............................................

74

(...............................................) (.............................................) ตวแทนนกเรยน ครผสอน

75



ชอหนวย วงจรไฟฟาแสงสวาง สอนครงท 4/18

ชอเรอง วงจรไฟฟาแสงสวาง จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง4.1 หลอดไส ใบงานท 4 วงจร

ไฟฟาแสงสวาง4.2 หลอดฟลออเรสเซนต4.3 หลอดแสงจนทร4.4 หลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต4.5 หลอดคอมแพคบลลาสตภายในชนด

อเลกทรอนกส4.6 หลอดคอมแพคบลลาสตภายนอก

แนวคดสำาคญการทจะทำาใหเกดแสงสวางในวงจรไฟฟาไดนน ในวงจรจะตอง

ประกอบดวยแหลงจายไฟฟาสำาหรบปอนแรงดนและกระแสใหกบหลอดโดยผานสายไฟ โดยทแหลงจายไฟฟาจะเปนแบบไฟฟากระแสตรงหรอกระแสสลบขนอยกบชนดของหลอดทตองการใชกบไฟฟาประเภทใด ถาเปนไฟฟาทใชตามอาคารบานเรอน ตองปอนไฟฟากระแสสลบใหกบหลอดไฟ

หลอดไฟทใชงานในปจจบนมอยมากมายหลายประเภท เชน หลอดไส หลอดนออน หลอดแสงจนทร หลอดฟลออเรสเซนต หลอดทงสเตนฮาโลเจน หลอดไลหะฮาไลด หลอดโซเดยม เปนตน หลอดบางประเภทเปนทคนเคยและพบเหนไดทวไป เชน หลอดไส หลอดฟลออเรสเซนต เปนตน

76

สมรรถนะยอยแสดงความรเกยวกบวงจรไฟฟาแสงสวาง


1. บอกขอดขอเสยของหลอดแตละชนดได 1. ตอและตรวจสอบวงจรไฟฟาแสงสวาง2. อธบายการตอวงจรหลอดไสได

เบองตน

3. อธบายการทำางานวงจรหลอดฟลออเรสเซนตได4. คำานวณหาคากำาลงงานทเกดขนกบหลอดไฟ

ไดอยางถกตอง



เนอหาสาระ4.1 หลอดไส

หลอดไส (Incandescent Lamp) เปนหลอดทมใชอยในยคแรก ๆ ในปจจบนถงแมจะมการใชงานนอยลง เนองจากปรมาณแสงทเปลงออกมาตอกำาลงไฟฟาทใชมคานอยเมอเปรยบเทยบกบหลอดชนดอนๆ และมอายการใชงานทสนกวา แตกยงมใชงานอย ดวยเหตผลทวามราคาถก มหลายขนาด หลายรปราง และมหลายส

77

4.2 หลอดฟลออเรสเซนตเปนหลอดไฟฟาทนยมใชกนทวไป เพราะวาใหแสงสวางนวลสบาย

ตา และมอายการใชงานทยาวนานกวาหลอดไสถง 8 เทา ลกษณะของหลอดเปนรปทรงกระบอก รปวงกลมและตวย มขนาดอตราทนกำาลง 10 วตต 20 วตต 32 วตต และ 40 วตต เปนตน ขนาด 40 วตตมอายการใชงาน 8,000 ถง 12,000 ชวโมง ใหความสวางของแสงประมาณ 3,100 ลเมน

4.3 หลอดแสงจนทรการทำางานของหลอดแสงจนทร อาศยหลกการผานกระแสไฟฟา

เขาไปในหลอดบรรจกาซเฉอยผสมไอปรอทความดนสง ทำาใหเปลงแสงออกมา เมอกาซความดนสงแตกตว โดยอาศยการอารก หรอการเกดประกายไฟของขวหลอดดงนนจงตองการแรงดนสงมากในการจดหลอด ปกตจะใชบลลาสตชวย ซงตองเปนบลลาสตทใชเฉพาะกบหลอดแสงจนทรเทานน แตมหลอดแสงจนทรทออกแบบพเศษขนมาสามารถจดหลอดไดโดยไมตองใชบลลาสต แตมประสทธภาพตำากวาหลอดแสงจนทรแบบมบลลาสต รปรางลกษณะของหลอดแสงจนทร

4.4 หลอดคอมแพคฟลออเรสเซนตหลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต คอ หลอดฟลออเรสเซนตขนาด

เลก พฒนาขนมาเพอประหยดพลงงานไฟฟาและใชแทนหลอดไสมกำาลงสองสวางสง มอายการใชงานเฉลย 8,000 ชวโมง

4.5 หลอดคอมแพคบลลาสตภายในชนดอเลกทรอนกสเปนหลอดประหยดไฟอกชนดหนง บลลาสตและสตารทเตอรเปน

แบบอเลกทรอนกสเรยกรหสหลอดวา PCL อายการใชงานเฉลย 8,000 ชวโมง มขนาด 9 วตต 11 วตต 15 วตต และ 20 วตต

4.6 หลอดคอมแพคบลลาสตภายนอกหลอดชนดนบลลาสตและสตารทเตอรจะอยภายนอกคอสามารถ

เปลยนเฉพาะหลอดไดหลอดชนดนมรหส PL – S หรอเรยกวา หลอดตะเกยบ มขนาด 7 วตต 9 วตต และ 11 วตต

78



22.1 ครอธบายวงจรไฟฟาแสงสวาง22.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกน

อภปรายเกยวกบวงจรไฟฟาแสงสวาง22.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

23. ขนสอน23.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 4 เรองวงจรไฟฟา

แสงสวาง23.2 ครนำาตวอยางหลอดไฟประเภทตาง ๆ มาใหนกเรยน

พจารณา แลวใหนกเรยนรวมกนอภปราย23.3 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตาม

ใบงานท 423.4 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 4 วงจรไฟฟาแสงสวาง23.5 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการทำางาน





7.1 หนงสอเรยน หนวยท 4 เรองวงจรไฟฟาแสงสวาง7.2 ตวอยางหลอดไฟประเภทตาง ๆ7.3 แบบฝกหด

79

7.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน8. แหลงการเรยนร











เกณฑ



ผลงาน/ชนงาน/ความสำาเรจของผเรยน

80

1. ผลการปฏบตตามใบงานท 42. ผลการทำาแบบฝกหดหนวยท 43. คะแนนแบบทดสอบหลงเรยน (Post-test) หนวยท 4






2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ

81

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................



82



ชอหนวย อปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน


ชอเรอง อปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง5.1 ฟวส ใบงานท 5 อปกรณ

ปองกนไฟฟาและการตอ5.2 ปลกฟวส สายดน5.3 สวตชตดวงจรอตโนมต5.4 สวตชทชโน 5.5 โหลดเซนเตอร 5.6 เซฟตสวตช 5.7 การตอสายดน

แนวคดสำาคญไฟฟาทใชตามบานเรอนเปนไฟฟากระแสสลบ นยมเรยกสน ๆ วา ไฟเอ

ซ (AC : Alternating Current) มคาความตางศกยเทากบ 220 โวลต 1 เฟส 2 สาย สายหนงมศกยไฟฟาเปนศนย เมอเทยบกบพนดน เรยกวา สายนวตรอน (Neutral Wire) หรอสาย N สวนอกสายหนงจะมศกยไฟฟาสงเมอเทยบกบพนดนเรยกวา สายไฟ (Live Wire หรอ Hot Wire) นยมเรยกสน ๆ วาสาย Line หรอ L ดวยเหตนเอง ศกยไฟฟาระหวางสาย L กบ N จงตางศกยกน 220 โวลต ถาหากวาสาย L สมผสกบสาย N โดยไมผานโหลดใด ๆ จะทำาใหเกดความรอนจำานวนมหาศาล ณ จดท

83

สายสมผสกน สงผลใหเกดการอารกและเกดประกายไฟอยางรนแรง ทำาใหสายไฟฟาหลอมละลาย และขาดออกจากกนในทนท ลกษณะเชนนเรยกวา เกดการลดวงจร หรอเรยกวา ไฟชอต ในทางปฏบตจงตองตดตงอปกรณปองกนไฟฟา เพอปองกนอนตรายทจะเกดกบระบบไฟฟา เนองจากการลดวงจร การเลอกอปกรณตดตอนกระแสไฟฟา จะตองทำาความเขาใจถงหลกการทำางานของอปกรณปองกนแตละชนด เพอใหสามารถเลอกใชอปกรณปองกนไดอยางถกตอง เหมาะสม มความปลอดภย อปกรณปองกนทางไฟฟาทนยมใชกนทวไปตามบานเรอนและอาคารสำานกงานตาง ๆ ไดแก ฟวส เซอรกตเบรกเกอร สวตชทชโน โหลดเซนเตอร เซฟตสวตช และ กราวดรอด

สมรรถนะยอยแสดงความรเกยวกบอปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน


1. บอกประโยชนของอปกรณปองกนไฟฟาได 1. ประกอบและตรวจสอบอปกรณปองกน2. อธบายโครงสรางของฟวสแตละชนดได ไฟฟาและการตอสายดนเบองตน 3. อธบายหลกการทำางานของสวตชตดวงจร

อตโนมตได4. สามารถตดตงเครองตดกระแสไฟฟาอตโนมต

เขากบระบบไฟฟาไดอยางถกตอง5. บอกวธการปรบความไวของเครองตดกระแส

ไฟฟาอตโนมตไดอยางถกตอง6. เลอกขนาดของสายดนและการตอลงดนได

อยางถกตอง

84



เนอหาสาระ5.1 ฟวส

ฟวส (Fuse) เปนอปกรณปองกนทนยมใชงานทวไป เนองจากใชงานงาย ตดตงสะดวก ฟวสจะทำาหนาทตดกระแสออกจากวงจร เมอเกดการลดวงจรและกระแสไฟฟาไหลเกนพกด สวนประกอบของฟวสทำาจากโลหะผสม เชน ทองแดง ตะกว ดบก สามารถนำาไฟฟาไดด จดหลอมละลายตำาฟวสจะหลอมละลายทนทเมอมกระแสไหลผานมากเกนคาพกดทฟวสสามารถจะทนได การใชงานฟวสจะตองใชงานรวมกบกระบอกฟวส เพอปองกนอนตรายและสบเปลยนไดสะดวก

5.2 ปลกฟวสปลกฟวส (Plug Fuse) หมายถง ฟวสทมเครองหอหมฟวสไว

ทงหมด และเปนอปกรณทใชงานคกบสะพานไฟหรอคตเอาตบนแผงจายไฟ ปลกฟวสทใชงานทวไปเปนชนด D – Fuse ซงบรรจไวในกระเบองทรงกระบอกกลวงปด ภายในบรรจทรายละเอยดเพอชวยในการดบอารกและระบายความรอนเมอฟวสขาด

5.3 สวตชตดวงจรอตโนมตสวตชตดวงจรอตโนมต (Circuit Breaker) หมายถง อปกรณ

ททำางานเปดและปดวงจรไฟฟาแบบไมอตโนมตแตสามารถเปดวงจรไดอตโนมต ถามกระแสไหลผานเกนกวาคาทกำาหนดโดยไมมความเสยหายเกดขน โดยทเซอรกตเบรกเกอรไมไดรบความเสยหาย เมอแกไขวงจรเสรจกสามารถใชงานเซอรกตเบรก เกอรใหมไดอกโดยโยกสวตชทเบรกเกอรอก–ครง

85

5.4 สวตชทชโน สวตชทชโน (Ticino) เปนอปกรณตดตอนและปองกนเฉพาะจด

ซงนยมใชทวไป เนองจากสามารถปองกนได ทงการลดวงจรและโอเวอรโหลด จงเหมาะทสดสำาหรบการปองกนระบบปรบอากาศ (Air conditioner) โครงสรางภายนอกจะมปมสแดงและสดำาเพอควบคมการทำางาน

5.5 โหลดเซนเตอร โหลดเซนเตอร (Load Center) หมายถง ศนยควบคมการจาย

ไฟ มลกษณะเปนตโลหะทำาจากแผนเหลกบาง ๆ ภายในจะมรองสำาหรบเสยบลกเซอรกตเบรกเกอร (ลกซบ) โดยจะตดเฉพาะวงจรของสาย Line เพยงอยางเดยว นยมใชตามอาคารทมจำานวนหลาย ๆ ชน หรอภายในอาคารทมการใชกระแสจำานวนมาก นอกจากนยงงายตอการซอมแซมระบบไฟฟาภายในหลง เนองจากมอสระในการตดและตอวงจร กลาวคอ ลกเซอรกตเบรกเกอรหนงตวจะใชควบคมระบบไฟฟาหนงหองทงวงจรไฟฟาแสงสวางและวงจรกำาลง

5.6 เซฟตสวตช เซฟตสวตช (Safety Switch) เรยกอกอยางหนงวา สวตช

นรภย เปนอปกรณตดตอนและปองกนอนแรกททำาหนาทรบแรงดนไฟฟาจากภายนอกอาคารเขามาภายในตวอาคาร ดงนน ในอาคารหนงหลงอาจจะมเซฟตสวตชเพยงตวเดยว ยกเวนในกรณทเปนอาคารขนาดใหญ มการออกแบบไวเปนการเฉพาะเทานน จงอาจจะมเซฟตสวตชมากกวาหนงตว ดงนน จงออกแบบใหมความแขงแรงพเศษ

5.7 การตอสายดนการตอสายดน (Ground) หรอทเรยกอกอยางวา การตอลง

กราวด หมายถง การใชตวนำาไฟฟาตอเชอมระหวางวงจรไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาสวนทเปนโลหะลงสพนดน ถาหากเกดมกระแสรวไหลกระแสกจะไหลลงดน ทำาใหผทไปสมผสปลอดภยจากการถกกระแสไฟฟาดด ดงนนการตอ

86

สายดนจงเปนวธการปองกนอนตรายทดทสด แตตามบานเรอนสวนใหญจะไมนยมตอลงดน ซงเปนการมองขามความปลอดภยในชวตและทรพยสน หลกดน (Ground rod) ตองทำาดวยวสดททนตอการผกรอน และไมเปนสนม เชน แทงทองแดง แทงเหลกชบหรอหมดวยทองแดงและไมมปลายเหลกโผลออกมาสมผสกบเนอดน เพอไมใหเหลกเปนสนม และตองไมมการเจาะรเพอยดทองแดงกบเหลกใหตดกน มฉะนนแทงเหลกจะเปนสนมตามรทเจาะนน



28.1 ครอธบายอปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน28.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกน

อภปรายเกยวกบอปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน28.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

29. ขนสอน29.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 5 เรองอปกรณ

ปองกนไฟฟาและการตอสายดน29.2 ครนำาตวอยางและรปภาพเกยวกบอปกรณปองกนไฟฟา

ประเภทตาง ๆ มาใหนกเรยนพจารณา แลวใหนกเรยนรวมกนอภปราย


29.4 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 5 อปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน


87




9.1 หนงสอเรยน หนวยท 5 เรองอปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน

9.2 ตวอยางและรปภาพเกยวกบอปกรณปองกนไฟฟาประเภทตาง ๆ









ตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 ผานเกณฑ

88

10.2 แบบทดสอบหลงเรยน ตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ

10.3 แบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตตามใบงานตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ

10.4 แบบฝกหดตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ







89




3. แนวทางการแกปญหา ..................................................................................................................................................................................................................................

90

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................


91



ชอหนวย การควบคมมอเตอรเบองตน สอนครงท 6/18

ชอเรอง การควบคมมอเตอรเบองตน จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง6.1 ความหมายและจดประสงคของ

การ ใบงานท 6.1 การเรมเดนสปตเฟสมอเตอรควบคมมอเตอร ใบงานท 6.2 วงจรสตารท

มอเตอร 3 เฟส6.2 อปกรณทใชสำาหรบการควบคม

มอเตอร โดยตรง6.3 มอเตอรไฟฟากระแสสลบ6.4 วธการควบคมมอเตอร

แนวคดสำาคญมอเตอรไฟฟากระแสสลบทใชงานโดยทวไปจะมอย 2 ชนดคอ 1 เฟส

และ 3 เฟส การทจะทำาใหมอเตอรหมนจะตองมอปกรณควบคมและปองกนเชน สวตช ฟวส คอนแทกเตอร โอเวอรโหลดรเลยไทมเมอรรเลย เปนตน วงจรควบคมมอเตอรมหนาทสำาคญคอ ควบคมความเรว กลบทศทางการหมน ปองกนโหลดมอเตอรเกนซงจะขนอยกบการใชงานและการออกแบบวงจรควบคมใหเหมาะสมกบงาน

สมรรถนะยอย

92

แสดงความรเกยวกบการควบคมมอเตอรเบองตน


1. บอกความหมายและจดประสงคของการ 1. ตอวงจรและอปกรณควบคมมอเตอรไฟฟา

ควบคมมอเตอรได เบองตน2. บอกอปกรณทใชในการควบคมมอเตอรได 2. ตอวงจรและอปกรณควบคมมอเตอร 3 เฟส 3. อธบายหลกการทำางานของมอเตอรไฟฟา 1 เฟส เบองตน

และ 3 เฟส ได 4. อธบายวธการควบคมมอเตอร 1 เฟส และ 3 เฟส ได



เนอหาสาระ6.1 ความหมายและจดประสงคของการควบคมมอเตอร

การควบคมมอเตอร หมายถง การควบคมใหมอเตอรหมนใชงานได โดยมอเตอรไมไหมและประหยดกระแสไฟฟา เนองจากมอเตอรหมนไดรวดเรวทนท ในขณะทมอเตอรจะเรมหมนมอเตอรจะใชกระแสเรมตนหมนประมาณ 2 – 6 เทาของกระแส ตอนทมอเตอรทำางานปกตและใชเวลาในการเรงความเรว จนถงความเรวปกต ยงถาเปนมอเตอรทมกำาลงแรงมาสง ๆ ยงตองใชเวลาในการเรงความเรวมาก อนเปนสาเหตใหมอเตอรเกดการไหมได

93

การบงคบใหมอเตอรทำางานตามทตองการ ทงนขนอยกบจดประสงคของการใชงาน ซงประกอบดวย

1) การเรมหมน หมายถง การเรมหมนของมอเตอรควรจะปฏบตอยางไร เชน ลดแรงดนขณะเรมหมน หรอจายแรงดนเตมพกด เนองจากมผลตอแรงบด หรอทอรก (Torque) อนจะทำาใหเกดความเสยหายตอแหวนและตลบลกปนของมอเตอรได

2) การสลบทศทางการหมน (Direction Control) หมายถง การบงคบใหมอเตอรกลบทางหมนแบบทนททนใดจากทวนเขมนาฬกา หรอตรงกนขามหรอใหมอเตอรหยดหมนกอนจงคอยกลบทางหมน

3) การควบคมความเรว (Speed Motor) หมายถง การบงคบใหมอเตอรหมนชาลงหรอเรวกวาเดมเนองจากมอเตอรบางชนดออกแบบใหมขดลวดมากกวา 1 ชด ดงนน จงตองสงเกตทปายบอกพกดหรอเนมเพลต (Name Plate) ใหเขาใจกอนนำาไปใชงาน

4) การจำากดกระแสขณะเรมหมน หมายถง การหลกเลยงไมใหมกระแสจำานวนมากขณะทเรมหมน เพอปองกนฉนวนของขดลวดไดรบความเสยหาย เชน ใชตวตานทานตอรวมเขากบวงจรขณะเรมหมน หรอเรมหมนแบบสตารรนแบบเดลตา

5) การปองกนมอเตอร หมายถง การตดตงอปกรณปองกนอยางเหมาะสม เพอปองกนการใชงานเกนกำาลง (Overload) หรอการลดวงจร (Short Circuit) รวมถงความปลอดภยของผปฏบตงานอกดวย

6.2 อปกรณทใชสำาหรบการควบคมมอเตอรการควบคมมอเตอรแบบกงอตโนมต จะตองใชอปกรณประกอบ

หลายอยาง ไดแก Push Button Switch, Overload Relay, Magnetic Switch, Timer Relay, Pilot Lamp, Auxiliary Relay และ Fuse

94

6.3 มอเตอรไฟฟากระแสสลบอนดกชนมอเตอร (Induction Motor) ทนยมใชงานทวไป จะ

อาศยวธการเหนยวนำาทางไฟฟา กลาวคอ ตวโรเตอร (Rotor) ซงเปนสวนทหมนจะไมมกระแสไฟฟาจายเขามา เหมอนกบมอเตอรไฟฟากระแสตรง แตจะอาศยการเหนยวนำาไฟฟาทเกดจากขดลวดตวนำาซงพนไวในรองสลอดของสเตเตอรโดยเกดเปนแรงบดควบคระหวางโรเตอรกบสเตเตอร และทำาใหโรเตอรหมนไปได ทนยมใชงานโดยทวไป แบงออกเปน 2 ชนดคอชนด 1 เฟส และชนด 3 เฟส

6.4 วธการควบคมมอเตอร ความหมายของวธการควบคมมอเตอร1) การควบคมดวยมอ หรอทเรยกวา Manual Control

หมายถงใชคนหรอโอเปอเรเตอร (Operator) ทำาหนาทควบคมโดยตรง เชน ใชวธการเสยบเขากบปลก สวนมากจะใชกบมอเตอรทมขนาดเลก ไดแก เครองใชไฟฟาภายในบานทวไป

2) แบบกงอตโนมต หมายถงการใชอปกรณประกอบเขามาชวยในการควบคม ไดแก Magnetic Contactor และ Push Button Switch ซงเปนวธการควบคมทจะกลาวถงตอไป

3) แบบอตโนมต หรอทเรยกวา Automatic Control หมายถง การตดตงอปกรณตรวจจบ (Sensor Devices) ไวตามจดตาง ๆ เพอใหสามารถทำางานไดเองตลอดเวลา ตวอยางเชน การตดตงสวตชลกลอย (Float Switch) เพอควบคมระดบนำาในถง หรอตดตง Timer Relay เพอนบเวลา



34.1 ครอธบายการควบคมมอเตอรเบองตน

95

34.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบการควบคมมอเตอรเบองตน

34.3 ครแจงจดประสงคการเรยน35. ขนสอน

35.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 6 เรองการควบคมมอเตอรเบองตน

35.2 ครนำารปภาพเกยวกบอปกรณทใชสำาหรบควบคมมอเตอรมาใหนกเรยนพจารณา แลวใหนกเรยนรวมกนอภปราย

35.3 ครอธบายเรองมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 1 เฟส และ 3 เฟส แลวใหนกเรยนไดซกถาม

35.4 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 6.1 และ 6.2

35.5 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 6.1 การเรมเดนสปตเฟสมอเตอร และ ใบงานท 6.2 วงจรสตารทมอเตอร 3 เฟสโดยตรง





11.1 หนงสอเรยน หนวยท 6 เรองการควบคมมอเตอรเบองตน

11.2 รปภาพเกยวกบอปกรณทใชสำาหรบควบคมมอเตอร11.3 แบบฝกหด11.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน

96











เกณฑ



ผลงาน/ชนงาน/ความสำาเรจของผเรยน1. ผลการปฏบตตามใบงานท 6.1 และ 6.2

97

2. ผลการทำาแบบฝกหดหนวยท 63. คะแนนแบบทดสอบหลงเรยน (Post-test) หนวยท 6





1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร..................................................................................................................................................................................................................................

98

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................


3. แนวทางการแกปญหา .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

99

.................................................................................................................

..........................................................


100



ชอหนวย ตวตานทาน สอนครงท 7/18

ชอเรอง ตวตานทาน จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง7.1 แบบของตวตานทานไฟฟา ใบ

งานท 7.1 แบบของตวตานทาน7.2 ตวตานทานแบบเลอกคาได ใบ

งานท 7.2 อานคาสตวตานทาน7.3 ตวตานทานแบบเปลยนคาได ใบ

งานท 7.3 วดคาตานทาน7.4 ตวตานทานชนดพเศษ7.5 หนวยของความตานทาน7.6 การอานคาความตานทานโดยตรง7.7 การอานคาความตานทานจากรหสตวเลข7.8 การอานคาความตานทานจากรหสส7.9 มลตมเตอรแบบแอนะลอก 7.10มลตมเตอรแบบดจตอล7.11การวดความตานทาน

แนวคดสำาคญความตานทานจะมผลตอการทำางานของอปกรณไฟฟาอเลกทรอนกส

แตอปกรณททำาใหเกดความตานทานโดยตรงคอ ตวตานทาน ซงเมอนำา“ ”

101

ไปตอรวมในวงจรอเลกทรอนกสจะมหนาทจำากดการไหลของกระแส

ตวตานทานมคาหลายชนดการจะเลอกใชงานไดถกตองและเหมาะสมจำาเปนตองรถงการกำาหนดคาและหนวยของความตานทาน ซงโดยทวไปแลวการกำาหนดคาของความตานทานจะจดอยในลกษณะตางกน เชน การกำาหนดคาดวยตวเลข ตวอกษร และรหสส ซงจะขนอยกบความสะดวก การกำาหนดคาดวยรหสสจะมอยสองแบบ คอ แบบรหสส 4 สและ 5 ส ซงรหสสตวสดทายจะเปนตวบอกคาผดพลาด

การวดคาความตานทาน เพอตรวจสอบวาความตานทาน โดยใชโอหมมเตอรแบบดจตอลหรอแบบแอนะลอก

สมรรถนะยอยแสดงความรเกยวกบตวตานทาน


1. บอกลกษณะโครงสรางของตวตานทานแตละแบบ 1. แสดงความรเกยวกบรปแบบของตว

ไดถกตอง ตานทาน2. เลอกใชงานตวตานทานแตละชนดไดเหมาะสมและ 2. อานคาสตวตานทานตามกำาหนด

ถกตอง 3. วดและอานคาความตานทานดวยแอนะลอก3. อานคาความตานทานจากรหสสไดถกตอง และดจตอลมเตอร4. วดและทดสอบคาความตานโดยใชโอหมมเตอรได

102



เนอหาสาระ7.1 แบบของตวตานทานไฟฟา

ตวตานทาน หรอ รซสเตอร (Resistor) เปนอปกรณไฟฟาทสรางความตางศกยทางไฟฟาขนครอมขวทงสอง โดยมสดสวนมากนอยตามกระแสทไหลผาน อตราสวนระหวางความตางศกยและปรมาณกระแสไฟฟากคอ คาความตานทานทางไฟฟาหรอคาความตานทาน หนวยคาความตานทานไฟฟาตามระบบเอสไอ คอ โอหม มสญลกษณเปน หรออปกรณทมความตานทาน 1 โอหม มความตางศกย 1 โวลตทำาใหกระแสไฟฟาไหลผาน 1 แอมแปร ซงเทากบการไหลของประจไฟฟา 1 คลอมบตอวนาท

7.2 ตวตานทานแบบเลอกคาไดตวตานทานแบบเลอกคาได (Tapped Resistor) คอ ตว

ตานทานทถกตอขาออกมาใชงานมากกวา 2 ขา, เชน 3 ขา, 4 ขา, 5 ขา ฯลฯ โดยแตละขาจะมคาความตานทานคงทปรบเปลยนไมได แตสามารถเลอกขาใชงานไดตามตองการ ตวตานทานชนดนกจะเปนแบบขดลวดเชนเดยวกน

7.3 ตวตานทานแบบเปลยนคาไดตวตานทานชนดเปลยนคาได (Variable Resistor) นสามารถ

ปรบเปลยนคาความตานทานไดตงแตตำาสดไปจนถงคาสงสดไดอยางตอเนอง ตวตานทานประเภทนจะถกสรางขนในรปโคงเปนวงกลมแบบหมนและแทงยาว แบบเลอนโดยมขายนออกมา 3 ขา การปรบเปลยนคาใชปรบเปลยนทขากลางของตวตานทาน ตวตานทานชนดเปลยนคาไดนมทงแบบ 2 ชนและ 4 ชน โดยแตละชนจะถกปรบคาไปพรอมกนโดยใชแกนหมนรวมกน

103

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%84%E0%B8%B9%E0%B8%A5%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%9A%E0%B9%8C&action=edit&redlink=1

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B9%81%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B9%8C

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%A7%E0%B8%A5%E0%B8%95%E0%B9%8C

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%AD%E0%B8%AB%E0%B9%8C%E0%B8%A1

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B8%AA%E0%B9%84%E0%B8%AD

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%95%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%A8%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A2%E0%B9%8C%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2&action=edit&redlink=1

7.4 ตวตานทานชนดพเศษตวตานทานชนดพเศษ (Special Resistor) ในเครองมอ

เครองใชทางอเลกทรอนกสบางชนด จำาเปนตองใชตวตานทานทมลกษณะพเศษอยางอนอก นอกเหนอจากการแสดงเปนตวตานทานธรรมดา เชน ตวตานทานทำาหนาทจำากดกระแสหรอทำาหนาทเปนฟวส ตวตานทานเปลยนคาตามอณหภมตวตานทานทเปลยนคาตามแสง ตวตานทานทเปลยนแปลงตามแรงดน ฯลฯ

7.5 หนวยของความตานทาน ความตานทานถกกำาหนดใหมหนวยเปนโอหม (Ohm) ซงแทน

ดวยตวอกษรกรก ตวโอเมกา () โดยความตานทาน 1 โอหม ไดมาจากการปอนแรงเคลอนไฟฟา 1 โวลต ผานตวตานทานแลวทำาใหมกระแสไหลผาน 1 แอมป

7.6 การอานคาความตานทานโดยตรงคาความตานทานแบบนจะพมพคาความตานทานลงบนตว

ตานทานตามคาความตานทาน โดยจะมหนวยเปนโอหม () กโลโอหม (k) หรอเมกะโอหม (M) อาจมคาการทนกำาลงไฟฟาและคาเปอรเซนตผดพลาดกำากบไวดวย

7.7 การอานคาความตานทานจากรหสตวเลขตวตานทานทมขนาดเลกจะบอกคาเปนรหสสหรอตวอกษรไมได

ดงนนจงแสดงรหสเปนตวเลขแทนซงการอานคาตวเลขจะอานจากซายไปขวา ตวเลขสองตวแรกเปนตวเลขแสดงคาโดยตรง ตวทสามเปนตวเลขแทนจำานวนเลขศนย (0) คาทอานไดมหนวยเปนโอหม ()

7.8 การอานคาความตานทานจากรหสสการอานคาแถบส สามารถอานไดตามรหสสทแสดงไวพรอมแถบส

ตวคณและแถบส เปอรเซนตความผดพลาดกจะไดคาความตานทานของตวตานทานนน การอานคาความตานทานจากรหสสสามารถแบงได 2 แบบ คอ

104

การอานคาความตานทานจากรหสส 4 แถบ และ การอานคาความตานทานจากรหสส 5 แถบ

7.9 มลตมเตอรแบบแอนะลอก มลตมเตอรแบบแอนะลอก จะเปนมเตอรทแสดงคาการวดออกมา

เปนเขมชทหนาปดเปนขดมลตมเตอรโดยทวไปจะมสเกลวดคาความตานทานอยดวย ซงอาจมสเกลทสามารถวดคาความตานทานไดตงแตประมาณ 0.2 โอหม ถง 5 เมกะโอหม มคาความผดพลาดในการวดประมาณ 3.5 % ทำางานโดยอาศยแบตเตอรภายในจายใหกบตวตานทาน

7.10มลตมเตอรแบบดจตอลมลตมเตอรแบบดจตอลจะแสดงผลเปนตวเลข ดจตอลมลตมเตอรท

นยมใชจะมจำานวนหลกทแตกตางกนเชนขนาด 3 หลกจะสามารถแสดงคาไดสงสด 1,999 ขนาด 3 หลกจะแสดงผล ไดสงสด 3,999 และขนาด

4 หลกจะแสดงคาไดสงสด 19,999 ดจตอลมลตมเตอรขนาด 3 และ 4 หลกอาจมคณสมบตทปรบยานการวดเองโดยอตโนมตได แตสำาหรบสเกลวดคาความตานทานโดยทวไปเครองทมราคาคอนขางถกนนจะมสเกล 200, 2k, 20k, 200k, 2M และ 20M เปนอยางตำา

7.11การวดความตานทาน การใชมลตมเตอรวดความตานทานมขอควรรและขอควรระวง

ดงน1) การใชดจตอลโอหมมเตอรไมวาจะเปนสเกลใด ไมมการ

ปรบศนยเหมอนแอนะลอก มเตอรวดไดทนทเมอเปดเครอง2) การใชดจตอลโอหมมเตอรสเกล 20M ขนไป ในบางรน

การแสดงผลอาจชาตองรอใหตวเลขแสดงคาคอนขางคงทกอน กรณตวเลขทวงขนลงอาจใชคาเฉลย ซงเปนประสทธภาพของมาตรวดแตละรน

105

3) การเลอกใชดจตอลโอหมมเตอรชนดปรบยานการวดอตโนมต การวดจะรวดเรวแตผใชจะไมคอยไดฝกทกษะเทาทควร แตไมใชประเดนทสำาคญมากนก

4) สเกลของดจตอลโอหมมเตอรขนาด 3 หลก ชนดตองปรบเลอกสเกลจะมสเกล 400, 4k, 40k, 400k, 4M, 40M เปนตน


20 นาท39. ครใหนกเรยนดเนอหาหนวยท 740. ขนนำาเขาสบทเรยน

40.1 ครอธบายตวตานทาน40.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกน

อภปรายเกยวกบตวตานทาน40.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

41. ขนสอน41.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 7 เรองตวตานทาน41.2 ครนำารปภาพเกยวกบตวตานทานแบบตาง ๆ มาให

นกเรยนพจารณา แลวใหนกเรยนรวมกนอภปราย41.3 ครอธบายเรองการอานคาความตานทานแบบตาง ๆ แลว

ใหนกเรยนไดซกถาม41.4 แบงนกเรยนกลมละ 5 คน ใหแตละกลมรวมกนอภปราย

เรองมลตมเตอรแบบแอนะลอกและแบบดจตอล และการวดความตานทาน

41.5 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 7.1, 7.2 และ 7.3

41.6 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 7.1 แบบของตวตานทาน ใบงานท 7.2 อานคาสตวตานทาน และใบงานท 7.3 วดคาตานทาน

106





13.1 หนงสอเรยน หนวยท 7 เรองตวตานทาน13.2 รปภาพเกยวกบตวตานทานแบบตาง ๆ13.3 แบบฝกหด13.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน









107





สมบรณของแบบฝกหดและใบงานผลงาน/ชนงาน/ความสำาเรจของผเรยน

1. ผลการปฏบตตามใบงานท 7.1, 7.2 และ 7.32. ผลการทำาแบบฝกหดหนวยท 73. คะแนนแบบทดสอบหลงเรยน (Post-test) หนวยท 7




108



2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

109

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................



110



ชอหนวย ตวเกบประจ สอนครงท 8/18

ชอเรอง ตวเกบประจ จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง8.1 โครงสรางภายในของตวเกบประจ

ใบงานท 8.1 ลกษณะและรปรางของตวเกบ

8.2 ชนดของตวเกบประจ ประจ8.3 หนวยของตวเกบประจ ใบ

งานท 8.2 อานคาตวเกบประจ8.4 คณสมบตทวไปเกยวกบตวเกบ

ประจ ใบงานท 8.3 วดและทดสอบตวเกบประจ8.5 วธอานคาตวเกบประจ 8.6 การตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจ8.7 การตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจ

โดยใชโอมหมเตอร8.8 การวดคาความจของตวเกบประจโดยใช

ดจตอลมลตมเตอร

แนวคดสำาคญตวเกบประจ เปนอปกรณทางไฟฟาและอเลกทรอนกสทมคณสมบต

สามารถประจแรงดนไฟฟาไดโครงสรางของตวเกบประจประกอบดวยโลหะ

111

สองแผนวางขนานกน มฉนวนไฟฟากนกลางซงเรยกวาไดอเลกตรก คาความจของตวเกบประจมหนวยเปนฟาราด โดยปกตคาความจของตวเกบประจจะมคานอยจงนยมใชหนวยทมคานอยลง คอไมโครฟาราด พกโกฟาราด และนาโนฟาราด นอกเหนอจากคาความจของตวเกบประจ ยงมคาแรงดนใชงาน เปอรเซนตความผดพลาดและสมประสทธตออณหภม การบอกคาความจจะนยมบอกเปน รหส เปนตวเลข และรหสส

การตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจในการประจและคายประจตองทดสอบนอกวงจรคอไมตอรวมกบอปกรณอนและจะตองไมมประจไฟฟาเดมคางอย การวดคาความจของตวเกบประจจะใชดจตอลมลตมเตอร ซงจะแสดงคาความจออกมาเปนตวเลข

สมรรถนะยอยแสดงความรเกยวกบตวเกบประจ


1. บอกลกษณะโครงสรางของตวเกบประจได 1. แสดงความรเกยวกบลกษณะและรปราง2. บอกรปรางและสญลกษณของตวเกบประจชนด ของตวเกบประจ

ตาง ๆ ได 2. อานคาตวเกบประจจากตวเลขตวอกษรและ 3. บอกคณสมบตและหนาทของตวเกบประจแตละ รหสส

ชนดได 3. วดและทดสอบตวเกบประจดวยมเตอร

112

4. อานคาความจจากตวเลขตวอกษร รหสตวเลขและรหสสบนตวเกบประจได

5. แปลงหนวยคาความจของตวเกบประจได6. บอกการใชโอหมมเตอรตรวจสอบคณสมบต

ของตวเกบประจได7. บอกการวดคาความจของตวเกบประจได



เนอหาสาระ8.1 โครงสรางภายในของตวเกบประจ

ตวเกบประจโดยทวไปจะทำามาจากแผนตวนำา 2 แผนซงเปนแผนฟอยลโลหะบาง ๆ วางประกบกนโดยมฉนวนคนกลางทเรยกวาไดอเลกตรก แผนฟอยลนจะถกมวนเปนแทงกลมหรอแบน เพอทำาใหรปรางของตวเกบประจมขนาดเลกสะดวกตอการใชงาน แลวตอลวดตวนำาซงเชอมตดกบแผนฟอยลโลหะแตละแผนออกมาภายนอกสำาหรบเปนขาใชงาน จากนนหมหรอเคลอบดวยฉนวนภายนอกอกชนเพอความคงทน ซงอาจจะมอลมเนยมหมกอนอกขนหนงเพอเพมความแขงแรง

8.2 ชนดของตวเกบประจตวเกบประจมหลายชนดสามารถแบงตามโครงสรางและการนำาไป

ใชงานไดดงน1. ตวเกบประจชนดอเลกโทรไลต2. ตวเกบประจชนดไมกา 3. ตวเกบประจชนดเซรามก 4. ตวเกบประจชนดกระดาษ

113

5. ตวเกบประจชนดพลาสตก6. ตวเกบประจชนดปรบคาได

8.3 หนวยของตวเกบประจคาความจของตวเกบประจมหนวยเปนฟาราด (Farad) โดย

ปกตคาความจของตวเกบประจจะมคานอยจงนยมใชหนวยทมคานอยลงกวาฟาราดคอใชหนวย

ไมโครฟาราด (Micro farad) ใชอกษรยอ F พกโกฟาราด (Pico farad) ใชอกษรยอ pFนาโนฟาราด (Nano farad) ใชอกษรยอ nF

8.4 คณสมบตทวไปเกยวกบตวเกบประจตวเกบประจมคณสมบตอน ๆ ทตองพจารณาในการใชงานอก

หลายอยาง เชน การดดกลนของสารไดอเลกตรก ตวประกอบการสญเสย คาความตานทานอนกรมสมมล คาสมประสทธตออณหภม และกระแสไฟตรงรวไหล

8.5 วธอานคาตวเกบประจ การอานคาตวเกบประจสามารถอานไดจากตวเลขตวอกษรและ

รหสสดงตอไปน1. วธอานคาตวเกบประจจากตวเลขตวอกษร2. วธอานคาตวเกบประจโดยรหสตวเลข3. วธอานคาตวเกบประจโดยใชรหสส

8.6 การตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจการตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจ เปนการตรวจสอบวาตว

เกบประจยงสามารถทำาการ ประจไฟฟา คายประจไฟฟาได ปกตหรอไม โดยตรวจสอบวามกระแสรวไหลผดปกตหรอไม การตรวจสอบตวเกบประจโดยใชโอหมมเตอรสามารถตรวจสอบการลดวงจรการเปดวงจร การประจ การคายประจ และกระแสรวไหลได แตไมสามารถตรวจสอบคาความจได

8.7 การตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจโดยใชโอมหมเตอร

114

การตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจในการประจและคายประจตองทดสอบนอกวงจร คอไมตอรวมกบอปกรณอนและจะตองไมมประจไฟฟาเดมคางอยถามใหทำาการคายประจโดยการลดวงจรระหวางขวของตวเกบประจ ถาตวเกบประจมคาความจมากและประจไฟฟาดวยศกยทสงการคายประจควรผานตวตานทานคาตำาเพอปองกนการคายประจอยางรนแรงในลกษณะของประกาย (Spark)

8.8 การวดคาความจของตวเกบประจโดยใชดจตอลมลตมเตอร การวดคาความจของตวเกบประจโดยใชดจตอลมลตมเตอร หรอ

ดจตอลอารแอลซมเตอร ดจตอลมลตมเตอรทนยมใชจะมจำานวนหลกทแตกตางกน เชน ขนาด 3 หลกจะสามารถแสดงคาไดสงสด 1,999 ขนาด 3 หลกจะแสดงคาไดสงสด 3,999 และขนาด 4 หลกจะแสดงคาไดสงสด 19,999 ดจตอลมลตมเตอรขนาด 3 หลกและ 4 หลกอาจมคณสมบตทปรบยานการวดเองโดยอตโนมต แตสำาหรบทแนะนำานจะเปนชนด 3 หลก ทตองบดสวตชเลอกยานการวดเอง สำาหรบมาตรวดวดคาความจจะมมาตรวด 200pF, 2nF, 20nF, 200nF, 2F, 20F, 200F, 2000F มาตรวดอาจมมากกวาหรอนอยกวาขนกบยหอและรนทใช



46.1 ครอธบายตวตานทาน46.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกน

อภปรายเกยวกบตวเกบประจ46.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

115

47. ขนสอน47.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 8 เรองตวเกบประจ47.2 ครนำารปภาพเกยวกบตวเกบประจชนดตาง ๆ มาให

นกเรยนพจารณา แลวใหนกเรยนรวมกนอภปราย47.3 ครอธบายเรองหนวยและคณสมบตทวไปเกยวกบตวเกบ

ประจ และวธอานคาตวเกบประจ แลวใหนกเรยนไดซกถาม47.4 แบงนกเรยนกลมละ 5 คน ใหแตละกลมรวมกนอภปราย

เรอง การตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจ และการวดคาความจของตวเกบประจ

47.5 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 8.1, 8.2 และ 8.3

47.6 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 8.1 ลกษณะและรปรางของตวเกบประจ ใบงานท 8.2 อานคาตวเกบประจ และใบงานท 8.3 วดและทดสอบตวเกบประจ





15.1 หนงสอเรยน หนวยท 8 เรองตวเกบประจ15.2 รปภาพเกยวกบตวเกบประจชนดตาง ๆ 15.3 แบบฝกหด15.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน

16. แหลงการเรยนร

116











เกณฑ



1. ผลการปฏบตตามใบงานท 8.1, 8.2 และ 8.32. ผลการทำาแบบฝกหดหนวยท 83. คะแนนแบบทดสอบหลงเรยน (Post-test) หนวยท 8

117



บรรณานกรมบนทกหลงการสอน


2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

118

.................................................................................................................

..........................................................



119



ชอหนวย ตวเหนยวนำา สอนครงท 9/18

ชอเรอง ตวเหนยวนำา จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง9.1 หลกการเบองตนเกยวกบตว

เหนยวนำา ใบงานท 9.1 ตวเหนยวนำา9.2 หนวยของตวเหนยวนำา ใบงานท

9.2 การวดคาของตวเหนยวนำา9.3 ชนดของตวเหนยวนำา9.4 ตวเหนยวนำาทใชในงานไฟฟา

อเลกทรอนกส9.5 หลกการทำางานของหมอแปลง 9.6 ประเภทหมอแปลงไฟฟา9.7 รเลย 9.8 ลำาโพง 9.9 ไมโครโฟน9.10การวดตวเหนยวนำาโดยใชโอหมมเตอร9.11การวดตวเหนยวนำาโดยใชอารแอลซ

ดจตอลมเตอร

แนวคดสำาคญตวเหนยวนำาเปนอปกรณพนฐาน ในวงจรไฟฟาและวงจร

อเลกทรอนกสหนาทเหนยวนำาสนามแมเหลกไฟฟาคอ สะสมพลงงานในรป

120

สนามแมเหลกไฟฟาโดยการทำาใหเกดการพองตวและยบตวของสนามแมเหลกไฟฟาเมอจายกระแสไฟฟาให สามารถนำาหลกการทำางานนไปสรางเปนอปกรณไฟฟาและอเลกทรอนกสอน ๆ ได

ตวเหนยวนำาเปนเสนลวดตวนำาขดเปนวงเรยงกนหลาย ๆ รอบ ลกษณะการพนเสนลวดตวนำาแตกตางกนทำาใหการเหนยวนำาแตกตางกน การพนจำานวนรอบของขดลวดมผลตอความเหนยวนำาพนจำานวนรอบนอยความเหนยวนำานอยพนจำานวนรอบมากความเหนยวนำามากจำานวนรอบยงมผลตอปรมาณสนามแมเหลกทเกดขนดวย จำานวนรอบนอยสนามแมเหลกเกดนอย จำานวนรอบมากสนามแมเหลกเกดมาก หลกการของตวเหนยวสามารถนำาไปประยกตเปนหมอแปลงไฟฟา รเลย ลำาโพง ไมโครโฟน และอน ๆ อกมาก การวดขดลวดโดยใชโอหมมเตอรเปนการวดคาความตานทานไฟตรง แตถาตองการทราบคาความเหนยวนำาจะตองใชแอลซมเตอรวด

สมรรถนะยอยแสดงความรเกยวกบตวเหนยวนำา


1. อธบายการเกดสนามแมเหลกจากตวเหนยวนำาได 1. แสดงความรเกยวกบชนด รปรางและ2. บอกลกษณะโครงสรางของหมอแปลงไฟฟาได สญลกษณของตวเหนยวนำา3. บอกชนดของหมอแปลงไฟฟา

2. วดและทดสอบตวเหนยวนำาดวยมเตอร4. อธบายรปรางสญลกษณของตวเหนยวนำาชนดตาง ๆ5. บอกคณสมบตและหนาทของตวเหนยวนำาแตละ

ชนดได

121

6. อธบายการวดคาความตานทานของขดลวดเหนยวนำาโดยใชโอหมมเตอรได

7. อธบายการวดคาความเหนยวนำาโดยใชแอลซมเตอรได

8. วเคราะหอาการเสยของตวเหนยวนำาโดยใชมเตอรได



เนอหาสาระ9.1 หลกการเบองตนเกยวกบตวเหนยวนำา

ตวเหนยวนำา (Inductor) เปนอปกรณทางไฟฟาทเกยวของกบสนามแมเหลกไฟฟาเปนตวเชอมตอระหวางวงจรของสนามแมเหลกและวงจรกระแสไฟฟา คอเปนตวททำาใหเกดเสนแรงแมเหลกโดยกระแสไฟฟาหรอทำาใหเกดกระแสไฟฟาเมอสนามแมเหลกยบตวลง

9.2 หนวยของตวเหนยวนำาตวเหนยวนำานยมใชตวยอ L คาความเหนยวนำามหนวยเปน เฮนร

(Henry : H) ซงคาความเหนยวนำา 1 H หมายถง การเปลยนแปลงของกระแส 1 แอมแปร ในวงจรไฟฟาตอเวลา 1 วนาท และเปนผลใหเกดศกยไฟตานมขนาดเทากบ 1 โวลตในวงจรไฟฟานน ๆ หนวยทนยมใชคอ

1 H = 1000 mH = 1,000,000 H9.3 ชนดของตวเหนยวนำา

การแบงตวเหนยวนำาตามรปรางและลกษณะภายนอกสามารถแบงไดเปน 3 ชนดใหญ ๆ คอ

122

ชนดแรกเปนตวเหนยวนำาแบบแกนอากาศ ตวเหนยวนำาชนดทสอง เรยกวา ตวเหนยวนำาแบบแกนแมเหลกปลายปด และตวเหนยวนำาชนดทสาม คอตวเหนยวนำาแบบมแกนปลายปด

9.4 ตวเหนยวนำาทใชในงานไฟฟาอเลกทรอนกส อปกรณประเภทตวเหนยวนำาทนำามาใชในวงจรไฟฟา

อเลกทรอนกส นนมมากมายดงรปท 9.6อาจจดแบงเปนกลมทเปนหมอแปลงและไมใชหมอแปลง กลมทเปนหมอแปลงไดแก หมอแปลงกำาลง,หมอแปลงอนพต หมอแปลงเอาตพต หมอแปลงออโต หมอแปลงไอเอฟ หมอแปลงพลส หรอหมอแปลงแมตชง ฯลฯ สวนกลมทไมใชหมอแปลงไดแก โชก บลลาสต รเลย ลำาโพง หฟง ไมโครโฟน มอเตอร ฯลฯ

9.5 หลกการทำางานของหมอแปลง หมอแปลงเปนอปกรณทางไฟฟาและอเลกทรอนกสชนดหนงททำา

หนาทสงถายพลงงานจากขดลวดปฐมภมไปยงขดลวดทตยภมโดยอาศยการเหนยวนำาทางไฟฟา เมอมกระแสเขาทางขดลวดปฐมภมจะทำาใหเกดสนามแมเหลกในแกนเปนผลทำาใหเกดการเหนยวนำาไปทางขดทตยภม ในแกนเหลกจะมสนามแมเหลกหรอมเสนแรงแมเหลกเชอมถงกนระหวางขดลวดทงสอง ดงนนการเปลยนแปลงหรอปอนกระแสทางขดทตยภมยอมมผลไปยงขดลวดปฐมภมไดเชนเดยวกน เพยงแตการกำาหนดเปนขดปฐมภมจะหมายถงขดทถกปอนกระแสเขาไป สวนขดทตยภมเปนขดทจะจายกระแสออกไป

9.6 ประเภทหมอแปลงไฟฟาหมอแปลงไฟฟามหลายแบบหลายประเภทซงสามารถทจะแบงตาม

โครงสรางและการใชงานไดดงน หมอแปลงกำาลง หมอแปลงอนพต หมอแปลงเอาทพต หมอแปลงแมตชง หมอแปลงแบบออโต หมอแปลงพลส หมอแปลงบาลน และหมอแปลงไอเอฟ

123

9.7 รเลย รเลย (Relay) เปนอปกรณทอาศยหลกการทำางานของตวเหนยว

นำาเมอตวเหนยวนำามกระแสไฟฟาไหลผานจะเกดอำานาจแมเหลกดดหนาสมผสใหเปดหรอปดวงจรโหลดทกนกระแสสง ๆ ได

9.8 ลำาโพงลำาโพง (Speaker) เปนอปกรณททำาหนาทเปลยนสญญาณ

ไฟฟาใหเปนพลงงานเสยง ลำาโพงทนยมใชกนมากเปนชนดกรวยกระดาษ ขนาดอมพแดนซทนยมใชม 4 , 8 , 16 สวนกำาลงงานทรบไดมคาตงแตไมถงวตตจนถงหลายรอยวตต

9.9 ไมโครโฟนไมโครโฟน (Microphone) เปนอปกรณทางอเลกทรอนกส ทำา

หนาทเปลยนสญญาณคลนเสยง หรอคลนอากาศจากแหลงกำาเนดเสยง เชน เสยงพด เสยงเพลง เสยงดนตร เปนตนใหเปนสญญาณไฟฟา

9.10การวดตวเหนยวนำาโดยใชโอหมมเตอรการวดขดลวดโดยใชโอหมมเตอรเปนการวดคาความตานทานไฟ

ตรงเทานน ไมสามารถทราบคาความเหนยวนำาไดแตสามารถเปรยบเทยบคาความเหนยวนำาได ถาใชลวดเบอรเดยวกนพนบนแกนชนดและขนาดเดยวกน คอถาวดคาความตานทานไดสงถอวามคาความเหนยวนำามากกวาตวทวดไดคาความตานทานตำากวา การวดโชกและหมอแปลงโดยใชโอหมมเตอรมจดประสงคหลกคอ ตรวจสอบการลดวงจร การซอตรอบ การเปดวงจร การลดวงจรระหวางขด ตรวจสอบการหาขดปฐมภม ทตยภม หาขารวม ขาทมคาแรงดนเทากน โดยจะไมสามารถตรวจสอบคาความเหนยวนำาได

9.11การวดตวเหนยวนำาโดยใชอารแอลซดจตอลมเตอร การวดคาความเหนยวนำาโดยใชอารแอลซดจตอลมเตอร จะ

เปนการการทดสอบคาความเหนยวนำาของขดลวด เพอทดสอบคณสมบตของคาความเหนยวนำาวามคาความเหนยวนำาถกตองหรอไมซงเปนประโยชน

124

ตอการออกแบบและวเคราะหวงจรเพอนำาไปใชงาน กรณทเลอกใชอารแอลซดจตอลมเตอรขนาด 3 หลก



52.1 ครอธบายตวเหนยวนำา52.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกน

อภปรายเกยวกบตวเหนยวนำา52.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

53. ขนสอน53.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 9 เรองตวเหนยวนำา53.2 ครอธบายเกยวกบ เรองหลกการเบองตนเกยวกบตว

เหนยวนำา หนวยและชนดของตวเหนยวนำา 53.3 ครนำารปภาพเกยวกบตวเหนยวนำาประเภทตาง ๆ มาให

นกเรยนพจารณา แลวใหนกเรยนรวมกนอภปราย53.4 ครอธบายเรองหลกการทำางานของหมอแปลงและ

ประเภทหมอแปลงไฟฟา แลวใหนกเรยนไดซกถาม53.5 แบงนกเรยนเปน 3 กลม ใหกลมท 1 รวมกนอภปราย

เรอง รเลย กลมท 2 เรอง ลำาโพง และกลมท 3 เรอง ไมโครโฟน แลวใหแตละกลมสงตวแทนออกมาสรปการอภปรายหนาชน

53.6 ครอธบายเกยวกบ เรองการวดตวเหนยวนำาโดยใชโอหมมเตอร และการวดตวเหนยวนำาโดยใชอารแอลซดจตอลมเตอร แลวใหนกเรยนซกถาม

125


53.8 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 9.1 ตวเหนยวนำา และใบงานท 9.2 การวดคาของตวเหนยวนำา





17.1 หนงสอเรยน หนวยท 9 เรองตวเหนยวนำา17.2 รปภาพเกยวกบตวเหนยวนำาประเภทตาง ๆ 17.3 แบบฝกหด17.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน






ปฏบตงาน

126

17.4 ตรวจแบบฝกหด18. เกณฑการวดและประเมนผล







1. ผลการปฏบตตามใบงานท 9.1 และ 9.22. ผลการทำาแบบฝกหดหนวยท 93. คะแนนแบบทดสอบหลงเรยน (Post-test) หนวยท 9




127




128

.................................................................................................................

..........................................................



129



ชอหนวย ไดโอด สอนครงท 10/18

ชอเรอง ไดโอด จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง10.1 โครงสรางและคณสมบตของได

โอด ใบงานท 10 ไดโอด10.2 การวดตรวจสอบไดโอด10.3 ชนดของไดโอดกำาลงและคณสมบตท

สำาคญของไดโอด 10.4 ไดโอดปลอยแสง

แนวคดสำาคญไดโอด (Diode) เปนอปกรณอเลกทรอนกสชนดหนง ซงควบคม

ทศทางการไหลของประจไฟฟาโดยจะยอมใหกระแสไฟฟาไหลในทศทางเดยว และกนการไหลในทศทางตรงกนขาม ดงนนจงนบวาเปนประโยชนอยางมากในวงจรอเลกทรอนกส เชนใชเปนตวเรยงกระแสไฟฟาในวงจรภาคจายไฟ เปนตน

ไดโอดปลอยแสง (LED : Light Emitting Diode) เปนอปกรณสารกงตวนำาอยางหนง จดอยในจำาพวกไดโอด ทสามารถเปลงแสงในชวงสเปกตรมแคบ เมอถกไบอสทางไฟฟาในทศทางไปขางหนาสของแสงทเปลงออกมานนขนอยกบองคประกอบทางเคมของวสดกงตวนำาทใช


130

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%9B%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B9%8C%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B9%87%E0%B8%81%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B9%8C&action=edit&redlink=1

แสดงความรเกยวกบไดโอด


1. อธบายโครงสรางของไดโอดได1. วดและตรวจสอบไดโอดดวยมลตมเตอร

2. บอกวธการจายไฟไบแอสใหไดโอดไดถกตอง3. บอกการวดคาความตานทานของไดโอดแตละชนดได4. บอกการตรวจสอบหาชนดของสารทนำามาใชทำา

ไดโอดได5. บอกการตรวจสอบสภาพดหรอเสยของไดโอดได



เนอหาสาระ10.1 โครงสรางและคณสมบตของไดโอด

ไดโอด (Diode) เปนอปกรณสารกงตวนำาทนำาเอาสารพและสารเอนมาตอเขาดวยกน โดยสารพ หมายถง สารทใหอนภาคของความเปนบวกมากกวาความเปนลบ สวนสารเอน หมายถง สารทใหอนภาคของความเปนลบมากกวาความเปนบวก เมอนำาสารทงสองมาเชอมตอเขาดวยการโดปในเตาหลอม 1000 oC ทำาใหเกดการถายเทประจเขาหากนระหวางสารเอนและสารพในสวนของอณตรงกลางนนจะเกดภาวะสมดลของชวงรอยตอขนทเรยกวา บรเวณปลอดพาหะ (Depletion region)

131

10.2 การวดตรวจสอบไดโอดการวดตรวจสอบไดโอดจะมการพจารณากนอย 3 ลกษณะ คอ1) ไดโอดขาด หมายถง รอยตอระหวางสารพ เอน เปด–

ออกจากกน ทำาใหไดโอดไมสามารถนำากระแสไดทงกรณไบแอสไปหนาและไบแอสยอนกลบ

2) ไดโอดลดวงจร หมายถง รอยตอระหวางสารพ เอน –เกดการพงทลายเขาหากนไดโอดจะนำากระแส ทงกรณไบแอสไปหนาและไบแอสยอนกลบ

3) ไดโอดรวไหล หมายถง เงอนไขของการไบแอสยอนกลบโดยใชคาแรงดนระดบหนงทยงไมถอคาแรงดนยอนกลบคายอด เชน ใชแรงดนจากโอหมมเตอรแตเกดมคาความตานทานทตำากวาปกตเมอเทยบกบไดโอดทไมมการรวไหลของกระแส สภาพปกตของไดโอดชนดเยอรมนเนยมเมอถกไบแอสกลบจะมคาความตานทานเปนประมาณ 100 k – 200 k ขนไป สวนไดโอดชนดซลคอนเมอถกไบแอสกลบจะมคาความตานทานเปนอนนต

10.3 ชนดของไดโอดกำาลงและคณสมบตทสำาคญของไดโอดไดโอดทนยมใชมอย 4 แบบ คอ1.แบบใชงานทวไป (General – purpose) สวนมากทำาจาก

สารซลกอนทนแรงดนและกระแสไดสงแรงดนไบแอสไปหนาสงใชกบความถไดตำาไมเกน 1 kHz แรงดนใชงานประมาณ 50V – 1000V

2.แบบฟ นตวเรว (Fast Recovery) มคณสมบตคลายกบแบบใชงานทวไปแตทำางานไดทความถสงกวาแบบแรกประมาณ 250 kHz แรงดนใชงานประมาณ 50V – 600V

3.แบบเรวยง (Ultra fast) เปนไดโอดทนยมใชในวงจรสวตชง ทำางานไดทความถสงประมาณ 10 MHz แรงดนใชงานประมาณ 200V – 1500V

4.แบบซอตตก (Schottky) เปนไดโอดชนดพเศษ คอ ไมเปนรอยตอพ เอน แตเปนการเชอมตอของทองหรออะลมนมและวสดกง–ตวนำาชนดเอน นยมใชในวงจรสวตชง

132

10.4 ไดโอดปลอยแสง ไดโอดปลอยแสง (Light emitting diode : LED) เปนได

โอดชนดหนง ซงสามารถเปลยนพลงงานไฟฟาเปนพลงงานแสงไดเมอใหไบแอสไปหนา โครงสรางของไดโอดปลอยแสงคลายกบไดโอด ทว ๆ ไปซงประกอบมาจากการเอาสารพและสารเอนมาประกบกน เมอทำาการไบแอสไปหนาใหกบไดโอดปลอยแสงจะทำาใหอเลกตรอนทสารกงตวนำาชนดเอนมพลงงานสงขน จนสามารถวงขามรอยตอไปรวมกบโฮลในสารพไดและเกดพลงงานแสงทเรยกวา พลงงานโฟตรอนปลอยแสงออกมา



58.1 ครอธบายเกยวกบไดโอด58.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกน

อภปรายเกยวกบไดโอด58.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

59. ขนสอน59.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 10 เรองไดโอด59.2 ครอธบายเกยวกบ เรองโครงสรางและคณสมบตของได

โอด และการวดตรวจสอบไดโอด59.3 ครนำาตารางแสดงคณสมบตของไดโอดชนดใชงานทวไป

มาใหนกเรยนพจารณา แลวใหนกเรยนรวมกนอภปราย59.4 ครนำาไดโอดปลอยแสงมาแสดงใหนกเรยนดพรอมทง

อธบาย แลวใหนกเรยนไดซกถาม59.5 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตาม

ใบงานท 1059.6 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 10 ไดโอด

133





19.1 หนงสอเรยน หนวยท 10 เรองไดโอด19.2 ตารางแสดงคณสมบตของไดโอดชนดใชงานทวไป19.3 ไดโอดปลอยแสง19.4 แบบฝกหด19.5 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน









134









บรรณานกรมบนทกหลงการสอน

1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

135

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................



136


137



ชอหนวย ทรานซสเตอร สอนครงท 11/18

ชอเรอง ทรานซสเตอร จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง11.1 โครงสรางของทรานซสเตอรใบงานท 11 ทรานซสเตอร11.2 ความหมายของอกษรและตวเลขบน

ตวถงทรานซสเตอร11.3 การจดแรงไฟใหทรานซสเตอรทำางาน11.4 การตรวจสอบขาทรานซสเตอร11.5 การหาคาอตราขยายของทรานซสเตอร

แนวคดสำาคญทรานซสเตอรเปนอปกรณอเลกทรอนกส มหลกการทำางานโดยอาศย

กระแสไฟฟาจากวงจรภายนอกไปควบคมตวกำาเนดกระแสไฟฟาภายในใหเปลยนแปลงตาม ทรานซสเตอรม 3 ขา คอ ขาเบส ขาอมตเตอรและขาคอลเลคเตอร ทรานซสเตอร แบงตามโครงสรางได 2 ชนด คอ NPN และ PNP แบงตามสารไดสองชนดเชนกนคอเยอรมนเนยม และ ซลคอน การจดแรงไฟไบแอสทรานซสเตอรจะใหอยสองแบบคอใหไบแอสไปหนาระหวางขาเบสกบขาอมตเตอร และใหไบแอสยอนกลบระหวางขาเบสกบขาคอลเลคเตอร ตวอกษรตวเลขบนทรานซสเตอร บอกชนดและการใชงานได และตรวจสอบดเสยไดดวยโอหมมเตอร


138

แสดงความรเกยวกบทรานซสเตอร


1. เขยนโครงสรางของทรานซสเตอรไดถกตอง 1. วดและทดสอบทรานซสเตอรดวยมลต2. บอกความหมายของตวอกษรและตวเลข มเตอร

บนทรานซสเตอรไดถกตอง3. อธบายการจดแรงไฟไบอสใหทรานซสเตอรไดถกตอง4. สามาถวดคาความตานทานระหวางขา ตาง ๆ ของ

ทรานซสเตอรไดถกตอง5. สามารถตรวจสอบหาขาและชนดของ

ทรานซสเตอรได6. สามารถตรวจสอบอตราการขยายกระแสของ

ทรานซสเตอรได7. บอกไดวาทรานซสเตอรทตรวจสอบดหรอชำารด



เนอหาสาระ11.1 โครงสรางของทรานซสเตอร

ทรานซสเตอร (Transistor) โครงสรางเกดจากการนำาสารกงตวนำาชนดพและเอน มาเรยงกน 3 ชน นำามาตอเรยงกนเพอใหเกดรอยตอระหวางเนอสารขน 2 รอยตอ โดยสารตรงกลางเปนเนอสารตางชนดกบ

139

สารทอยหวและทาย แลวตอขาออกมาใชงานจากชนทง 3 ดงนนจงสามารถแบงทรานซสเตอรออกเปน 2 ชนด ตามโครงสรางของสารทนำามาตอเรยงกน คอ ทรานซสเตอรชนดพเอนพและทรานซสเตอรชนด เอนพเอน

11.2 ความหมายของอกษรและตวเลขบนตวถงทรานซสเตอรการทจะทราบวาทรานซสเตอรตวไหนเปนชนดเอนพเอนหรอพเอน

พ คณสมบตตาง ๆ อยางไรนน โดยปกตจะดจากคมอของทรานซสเตอรของบรษทผผลต ในบางครงผผลตอาจจะกำาหนดสญลกษณทมความหมายบงชถงคณลกษณะบางประการทเปนประโยชนกบผใช เพอไมตองเสยเวลาในการดคมอโดยไมจำาเปน เชน ทรานซสเตอรของยโรปจะเรมตนดวยตวอกษร 2 – 3 ตว แลวตามดวยตวเลข

11.3 การจดแรงไฟใหทรานซสเตอรทำางานทรานซสเตอรจะทำางานไดนน จะตองมการไบแอสทางอนพตเพอ

ทำาใหเกดการไหลของกระแสทางเอาตพตในลกษณะทถกควบคมได จงจะทำาใหทรานซสเตอรสามารถขยายสญญาณหรอทำาหนาทเปนสวตชได การไบแอสทางอนพตจะเปนการไบแอสไปหนา สวนการไบแอสทางเอาตพตจะเปนการไบแอสยอนกลบ

11.4 การตรวจสอบขาทรานซสเตอรการตรวจสอบขาทรานซสเตอรมจดประสงคทตองการทราบวาขา

ใดเปนขาเบส ขาคอลเลกเตอรและขาอมตเตอร เนองจากทรานซสเตอรทผลตจากกลมประเทศตาง ๆ และเบอรตาง ๆ จะมตำาแหนงขาไมเหมอนกนซงจะขนกบลกษณะของตวถงดวย แตถาลกษณะตวถงแบบเดยวกนทผลตจากกลมประเทศเดยวกนจะมตำาแหนงขาเหมอนกน กรณทจำาตำาแหนงขาไมไดและไมมคมอทรานซสเตอร นยมใชโอหมมเตอรวดคาความตานทานระหวางขาทรานซสเตอร เพอตรวจสอบหาขาทรานซสเตอร ซงผลจากการตรวจสอบนอกจากจะทราบตำาแหนงขาแลวจะทราบชนดของทรานซสเตอรวาเปนชนดพเอนพหรอเอนพเอน อกทงยงทราบชนดของสารกงตวนำาคอซลคอนหรอเยอรมนเนยม ปจจบนทรานซสเตอรททำาจากสารเยอรมนเนยม

140

เลกผลตแลวแตยงมใชอยบาง เนองจากมกระแสรวไหลสงจงไมนยมใช เมอพจารณาโครงสรางของทรานซสเตอรจะเสมอนกบไดโอด 2 ตว ตออนกรมกนโดยจะตอขวแอโนดเขาดวยกน กรณของทรานซสเตอรชนดเอนพเอนจะตอขวแคโทดเขาดวยกน

11.5 การหาคาอตราขยายของทรานซสเตอรการหาอตราการขยายกระแสของทรานซสเตอรจะอาศยการไบแอ

สกระแสเบส เพอใหเกดกระแสคอลเลกเตอร คากระแสเบสทนยมสำาหรบทรานซสเตอรขนาดเลกททนกระแสไมมากคอ 10 A การกำาหนดกระแสคาตำาเพอไมใหกระแสคอลเลกเตอรสงเกนไป ซงจะกนไฟจากแบตเตอรมาก สวนเลข 10 ถอวาเปนมาตรวดทลงตวในการหาร เชน หารกบมาตรวด 20 mA ของดจตอลมลตมเตอร จะได20 10–3 / 10 10–6 = 2,000 หมายถง ดจตอลมลตมเตอรเสกล hFE จะสามารถวดทรานซสเตอรทมอตราขยายกระแสไดสงสด 1,999 เทา (ดจตอลมลตมเตอร ขนาด 3 หลก) ในการทดลองหาอตราการขยายกระแสของทรานซสเตอรปจจบนไมนยมใชมลตมเตอรแบบแอนะลอกวด เพราะไมสะดวกและแสดงคาไมละเอยด จงใชดจตอลมลตมเตอรวดแทน ซงจะมมาตรวด hFE เกอบทกรน



64.1 ครอธบายเกยวกบทรานซสเตอร3.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบทรานซสเตอร3.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

65. ขนสอน

141

65.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 11 เรองทรานซสเตอร

65.2 ครอธบายเกยวกบ เรองโครงสรางของทรานซสเตอร ความหมายของอกษรและตวเลขบนตวถงทรานซสเตอร และการจดแรงไฟใหทรานซสเตอรทำางาน

65.3 ครนำาแผนภาพโครงสรางของทรานซสเตอรเมอพจารณาเปนไดโอด และทศทางการไหลของกระแสเบสในการวดหาขาทรานซสเตอรมาใหนกเรยนพจารณา แลวใหนกเรยนรวมกนอภปราย

65.4 ครอธบายเรอง การหาคาอตราขยายของทรานซสเตอร แลวใหนกเรยนไดซกถาม


65.6 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 11 ทรานซสเตอร65.7 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการทำางาน





21.1 หนงสอเรยน หนวยท 11 เรองทรานซสเตอร21.2 แผนภาพโครงสรางของทรานซสเตอรเมอพจารณาเปน

ไดโอด และทศทางการไหลของกระแสเบสในการวดหาขาทรานซสเตอร


142











เกณฑ



ผลงาน/ชนงาน/ความสำาเรจของผเรยน1. ผลการปฏบตตามใบงานท 11

143






1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร..................................................................................................................................................................................................................................

144

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................


3. แนวทางการแกปญหา .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

145

.................................................................................................................

..........................................................


146



ชอหนวย เอสซอารและไทรแอก สอนครงท 12/18

ชอเรอง เอสซอารและไทรแอก จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง12.1 โครงสรางและการทำางานของ ใบงานท 12 เอสซอารและ

ไทรแอกเอสซอาร

12.2โครงสรางและการทำางานของไทรแอก12.3การตรวจสอบคณสมบตของเอสซอาร

และไทรแอกโดยใชโอหมมเตอร

แนวคดสำาคญเอสซอาร (Silicon Control Rectifier : SCR) มโครงสรางเปน

สารกงตวนำา 4 ชน PNPN มขาตอใชงาน 3 ขาคอแอโนด (A) แคโทด (K) และเกต (G) เมอปอนไบแอสใหขาแอโนดและแคโทดเปนไบแอสไปหนาแลวจดชนวนทขาเกตเปนไฟบวก เอสซอาร กจะนำากระแส การทจะทำาใหเอสซอารหยดนำากระแสกระทำาได 2 วธคอ ตดแรงดนทจายใหวงจรออกชวขณะและลดกระแสแอโนดทไหลผานเอสซอารใหตำากวากระแสยด (Holding current : IH)

147

ไทรแอก (Triac) ถกพฒนาขนมาใหใชงานกบไฟสลบเพอแกขอบกพรองของ เอสซอาร ไทรแอกนำากระแสไดสองทศทางโดยทำาหนาทเปนสวตซ มคณสมบตเปนสวตซทดกวาสวตซธรรมดาหลายประการคอทำางานไดเรวควบคมการทำางานงายไมมหนาสมผสจงไมเกดประกายไฟ โครงสรางไทรแอกเหมอนการรวมเอสซอารสองตวไวดวยกน การทำางานของไทรแอกตองเลอกสภาวะการทำางานของไทรแอกโดยเลอกใชสภาวะกระแสแอโนดกบกระแสเกตเสรมกน การทำาใหไทรแอกนำากระแสทำาไดคลายกนกบเอสซอารการตรวจสอบสภาพดหรอเสยทำาไดดวยการใชโอหมมเตอรวดและทดสอบ

สมรรถนะยอยแสดงความรเกยวกบเอสซอารและไทรแอก


1. อธบายการวดคาความตานทานระหวางขา 1. วดและทดสอบเอสซอารและไทรแอก

ตาง ๆ ของเอสซอารและไทรแอกได ดวยมลตมเตอร2. บอกวธการตรวจสอบหาขาของเอสซอารและ

ไทรแอกได3. บอกวธการจดชนวนและกระแสยดของเอสซอาร

และไทรแอกได4. สามารถตรวจสอบเอสซอารและไทรแอกทด

หรอชำารดได

148



เนอหาสาระ12.1โครงสรางและการทำางานของเอสซอาร

เอสซอาร (Silicon Control Rectifier : SCR) เปนอปกรณสารกงตวนำาชนดไทรสเตอร (Thyristor) ททำาหนาทเปนสวตชปด เปด–สามารถสรางใหทนคาแรงดนและกระแสสง ๆ ไดนยมใชกบวงจรไฟฟากระแสสลบโหลดทถกขบไดแก หลอดไฟ มอเตอร ตวตานทาน และตวเหนยวนำา เปนตน

โครงสรางของเอสซอารจะประกอบไปดวยสารกงตวนำาทเปนรอยตอของสารพเอนพ โดยขวแอโนดจะอยดานรมของสารพ สวนขวแคโทดจะอยดานรมของสารเอน ขวเกตจะตดกบสารเอนทางขวแคโทด

การทำางานของเอสซอารจะคลายคลงกบไดโอดซงมการทำางานสองสถานะ คอนำากระแสและไมนำากระแส แตการนำากระแสหรอไมนำากระแสนนถกควบคมโดยขาเกตจากวงจรสมมลถาแรงดนทขาแอโนดเปนบวกเมอเทยบกบแคโทดและแรงดนทขาเกตเปนลบเมอเทยบกบขาแคโทดจะทำาใหทรานซสเตอร Q2 เกดการไบแอสกลบ ทรานซสเตอร Q2 จะไมนำากระแสมเฉพาะกระแสรวไหลเทานน ดงนน เอสซอารจะไมมกระแสไหลจากแอโนดไปยงแคโทด คาความตานทานระหวางแอโนดกบแคโทดจงสงมาก ถาใหแรงดนทขาเกตมคาเปนบวกเมอเทยบกบแคโทดจะทำาใหทรานซสเตอร Q2 นำากระแส

12.2โครงสรางและการทำางานของไทรแอกไทรแอกเปนอปกรณสารกงตวนำาทมขวตอ 3 ขวมชอเรยกวา A2

(แอโนด 2) , A1 (แอโนด 1) และ G (เกต) ไทรแอกจะเปนอปกรณททำาหนาทคลาย ๆ กบสวตซไฟฟาสำาหรบกระแสสลบแตมขอดกวาสวตซธรรมดา คอการเปด ปดวงจรของไทรแอกเรวกวาสวตซธรรมดาหลาย–เทาจงทำาใหสามารถควบคมกำาลงงานไดไทรแอกเปนอปกรณสารกงตวนำาท

149

มขวตอ 3 ขวมชอเรยกวา A2 (แอโนด 2) , A1 (แอโนด 1) และ G (เกต) ไทรแอกจะเปนอปกรณททำาหนาทคลาย ๆ กบสวตซไฟฟาสำาหรบกระแสสลบแตมขอดกวาสวตซธรรมดา คอการเปด ปดวงจรของไทรแอก–เรวกวาสวตซธรรมดาหลายเทาจงทำาใหสามารถควบคมกำาลงงานได

12.3การตรวจสอบคณสมบตของเอสซอารและไทรแอกโดยใชโอหมมเตอร

1. การหาขาของเอสซอารโดยใชโอหมมเตอร 2. การตรวจสอบคณสมบตของเอสซอารและไทรแอกเกยวกบ

กระแสรวไหล3. การทดสอบคณสมบตในการจดชนวนของเอสซอาร4. การวดหาขาไทรแอกโดยใชโอหมมเตอร



70.1 ครอธบายเกยวกบเอสซอารและไทรแอก3.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบเอสซอารและไทรแอก3.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

71. ขนสอน4.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 12 เรองเอสซอาร

และไทรแอก4.2 ครนำาแผนภาพโครงสราง วงจรสมมลและสญลกษณ

ของเอสซอาร และโครงสราง สญลกษณ และวงจรสมมลของไทรแอกมาแสดงใหนกเรยนด พรอมทงอธบายเพมเตม

4.3 ครอธบายเรอง การตรวจสอบคณสมบตของเอสซอารและไทรแอกโดยใชโอหมมเตอร แลวใหนกเรยนไดซกถาม

150


4.5 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 12 เอสซอารและไทรแอก4.6 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการทำางาน





23.1 หนงสอเรยน หนวยท 12 เรองเอสซอารและไทรแอก23.2 แผนภาพโครงสราง วงจรสมมลและสญลกษณของเอสซ

อาร และโครงสราง สญลกษณ และวงจรสมมลของไทรแอก23.3 แบบฝกหด23.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน







151





เกณฑ







152


1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

153

.................................................................................................................

..........................................................



ลงชอ............................................... ลงชอ............................................... (...............................................) (.............................................)

154

ตวแทนนกเรยน ครผสอน

155



ชอหนวย เทคนคการบดกร สอนครงท 13/18

ชอเรอง เทคนคการบดกร จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง13.1 แผนวงจรพมพ ใบงานท 13

เทคนคการบดกร13.2 ตะกวบดกร13.3 หวแรง13.4 การปอกสายไฟ 13.5 การบดกรอปกรณบนแผนวงจร

พมพ13.6 การตดขาอปกรณ13.7 การถอนจดบดกร

แนวคดสำาคญการประกอบวงจรอเลกทรอนกสจำาเปนจะตองใชการบดกรดวยตะกว

เปนพนฐาน อปกรณในการใหความรอนในการบดกรคอหวแรง เมอตองการถอนการบดกรเนองจากบดกรผดหรอตองการถอดอปกรณเพอเปลยนตวใหมจะตองใชทดดตะกว

สมรรถนะยอยแสดงความรเกยวกบเทคนคการบดกร

156


1. อธบายความหมายของการบดกรได 1. บดกรอปกรณอเลกทรอนกสบน2. บอกคณสมบตของตะกวบดกรได แผนวงจรพมพ3. บอกขนตอนการบดกรไดถกตอง4. อธบายขนตอนการปลอกสายไฟไดถกตอง5. บอกการบดกรสายไฟชนดตาง ๆ เขากบอปกรณ

และแผนวงจรพมพได

6. บอกการจดวางอปกรณลงบนแผนวงจรพมพ บดกรและตดขาอปกรณตาง ๆ ไดอยางถกวธ

7. อธบายวธการการถอดอปกรณออกจากแผนวงจรพมพไดถกตอง



เนอหาสาระ13.1 แผนวงจรพมพ

แผนวงจรพมพ (Printed Circuit Boards) เปนแผนทผวดานหนงถกเคลอบดวยแผนทองแดงบาง ๆ เพอใชทำาลายวงจรพมพ ทำาใหเกดเปนวงจรตาง ๆ ตามตองการ ลายวงจรมสวนสำาคญตอการใชงานเพราะการเขยนลายวงจรจะตองคำานง

157

ถงขนาดของลายวงจร ใหเหมาะสมกบปรมาณของกระแสทไหลผาน ลกษณะการเชอมตอตองเหมาะสมสวยงาม ขนาดของลายวงจรตองไมเลกหรอใหญเกนไป การเขาโคงลายวงจรควรตอเขากงกลางจด ไมควรผานขอบรมจดตอ หรอกรณจำาเปนตองผานขอบรมจดตอลายวงจรจะตองสมผสจดตอใหมากทสด

13.2 ตะกวบดกรตะกวบดกร (Solder) คอวสดททำาหนาทเปนตวเชอมประสาน

รอยตอของสายไฟหรอขาของอปกรณอเลกทรอนกสเขาดวยกนหรอตออปกรณอเลกทรอนกสเขากบลายวงจรพมพ สวนประกอบของตะกวบดกรประกอบดวยดบกและตะกวซงมสวนผสมโดยกำาหนด เปนเปอรเซนต คาทบอกไวคาแรกเปนดบกเสมอ เชน 70/30 หมายถง สวนผสมประกอบดวยดบก 70% และตะกว 30%

13.3 หวแรงหวแรง (Soldering) ทใชงานทางดานไฟฟาและอเลกทรอนกส

เปนหวแรงไฟฟา ทำาหนาทใหความรอนออกมาโดยใชไฟฟาจายผานสวนททำาใหกำาเนดความรอน สงผานผานความรอนไปยงหวบดกร และหวบดกรเปนตวสงผานความรอนไปยงชนงาน จนชนงานเกดความรอนพอทจะหลอมละลายตะกวบดกรไดการบดกรทถกตองนอกจากหวแรงตองรอนพอทจะหลอมละลายตะกวบดกรไดแลว ชนงานทจะบดกรกตองรอนพอทจะหลอมละลายตะกวบดกรไดดวย ถาชนงานขนาดเลกสามารถใชหวแรงมกำาลงไฟฟาตำาไดถาชนงานขนาดใหญหวแรงตองมกำาลงไฟฟาสงขนตามไปดวย ไมเชนนนอาจทำาใหการบดกรไมสมบรณได

13.4 การปอกสายไฟ การปอกสายไฟมจดประสงคตองการใหฉนวนทหมสายหลดออก

จากตวนำาในระยะทตองการโดยไมทำาใหสายตวนำาภายในขาดหรอเปนรอยหรอเกอบขาด ซงอาจจะสงเกตไมเหนแตมผลในการใชงานในระยะยาว ระยะ

158

ในการปอกสายขนกบขนาดของสายและขนาดของจดทจะนำาไปบดกรดวยโดยทวไปจดบดกรขนาดเลกจะปอกสายยาวประมาณ 1.5 – 2 มม.

13.5 การบดกรอปกรณบนแผนวงจรพมพ

การบดกรอปกรณอเลกทรอนกสจะตองเสยบขาอปกรณลงบนแผนวงจรพมพใหถกขว และตำาแหนงทตองการพรอมกดอปกรณใหแนบกบแผนวงจรพมพ (เฉพาะอปกรณทกระทำาได) โดยจะตองขยบขาอปกรณใหทำามมไปในทศทางตาง ๆ และทำามมกบแผนวงจรพมพประมาณ 30o – 6 0o เพอไมใหขาอปกรณชดกนและปลายหวแรงสามารถสอดแทรกไปยงตำาแหนงทจะบดกรไดสะดวก ทำาใหอปกรณไมลวงหลนขณะบดกร พรอมกบหมนแผนวงจรพมพเพอใหปลายขาอปกรณชเขาหาตวใชมอขวาจบหวแรง โดยใหปลายหวแรงอยดานขวาของขาอปกรณ และจไปยงขาอปกรณและลายทองแดง ณ ตำาแหนงทจะบดกรพรอมกน มอซายจบตะกวใหปลายตะกวจไปยงดานซายของขาอปกรณและจออยระหวางปลายหวแรงกบขาอปกรณ สกครใหตะกวหลอมละลายตดสายทองแดงและขาอปกรณในลกษณะแนบชดแลวรบเอาหวแรงและตะกวออกจากจดบดกร การบดกรไมควรใสตะกวมากเกนความจำาเปน เพราะนอกจากสนเปลองแลวยงอาจไปตดกบอปกรณหรอจดบดกรอน ๆ ได ซงเปนลกษณะของการพอกตะกวจากนนจงบดกรจดอน ๆ ตอไปจนครบ

13.6 การตดขาอปกรณหนปากคมใหชไปทางเดยวกนกบขาอปกรณแลวจงตดขา

อปกรณทละขา การตดขาอปกรณททำามมกบแผนวงจรพมพแคบ ๆ ตองระมดระวงเปนพเศษ เพราะอาจทำาใหรอยตดไมสวยหรอลายทองแดงชำารด เนองจากคมอาจไปงดหรอเบยดกบจดบดกร การตดขาอปกรณควรตดใหสนทสดทรอยบดกรหมโอบไดพอด

13.7 การถอนจดบดกร

159

กรณทตองการถอนจดบดกร ทำาไดโดยใชหวแรงรอนสมผสไปทจดบดกรทจะถอด จนตะกวหลอมละลาย ใชเครองดดตะกว (Solder Sucker) ดดตะกวบดกรออก



76.1 ครอธบายเกยวกบเทคนคการบดกร76.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกน

อภปรายเกยวกบเทคนคการบดกร76.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

77. ขนสอน77.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 13 เรองเทคนคการ

บดกร77.2 ครอธบาย เรองแผนวงจรพมพ พรอมภาพแผนวงจร

พมพประกอบ77.3 ครอธบาย เรองตะกวบดกรและหวแรง พรอมนำาตวอยาง

ตะกวบดกรและหวแรงมาแสดงใหนกเรยนด77.4 ครแบงนกเรยนกลมละ 5 คน ใหแตละกลมรวมกน

อภปราย เรอง การปอกสายไฟ และการบดกรอปกรณบนแผนวงจรพมพ แลวใหแตละกลมรวมกนสรป

77.5 ครอธบาย เรอง การตดขาอปกรณ และการถอนจดบดกร แลวใหนกเรยนซกถาม


77.7 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 13 เทคนคการบดกร77.8 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการทำางาน

ของนกเรยน

160




25.1 หนงสอเรยน หนวยท 13 เรองเทคนคการบดกร25.2 ภาพแผนวงจรพมพ25.3 ตวอยางตะกวบดกรและหวแรง25.4 แบบฝกหด25.5 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน









161










162




3. แนวทางการแกปญหา ..................................................................................................................................................................................................................................

163

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................


164



ชอหนวย การประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตน และแผนวงจรพมพ


ชอเรอง การประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ

จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง14.1 วงจรเรยงกระแส ใบงานท

14.1 การประกอบวงจรเลกทรอ14.2 วงจรเรยงกระแสแบบครงคลน

นกสเบองตน14.3 วงจรเรยงกระแสแบบเตมคลน

ใบงานท 14.2 การประกอบวงจรเลกทรอ-14.4 วงจรเรยงกระแสแบบบรดจน

กสเบองตนบนแผนวงจรพมพ14.5หลกการเบองตนในการคดลอกแผน

วงจรพมพ14.6การรางแบบสำาหรบการเตรยมการเพอ

ตอวงจร 14.7 การคดลอกวงจรจากลายวงจร

พมพสำาเรจรป

165

แนวคดสำาคญวงจรเรยงกระแสเปนวงจรทแปลงผนไฟฟากระแสสลบใหเปน

ไฟฟากระแสตรงโดยวงจรจะประกอบไปดวย หมอแปลงไฟฟา ไดโอดเรยงกระแส และคาปาซเตอร การทดลองวงจรโดยการบดกรลงบนแผนวงจรพมพ เปนการทดลองทเหมอนกบสภาพการนำาไปใชงานจรง ซงการประวงจรจะตองทำาทละขนตอนดวยความระมดระวง

แผนวงจรพมพจะเปนสวนททำาหนาทยดอปกรณและเปนทางเดนของสญญาณไฟฟาอกทงชวยทำาใหวงจรอเลกทรอนกสไมยงเหยงอนเกดจากการโยงสายไฟไปมา แตในบางครงมความจำาเปนทจะลอกวงจรจากแผนวงจรพมพอนเนองมาจากตองการวเคราะหการทำางานของวงจรในกรณทตองซอมแกไขวงจรหรอตองการเลยนแบบวงจร การคดลอกแผนวงจรจากวงจรพมพจะตองรจกสญลกษณของอปกรณตลอดจนชอขาของอปกรณอยางแมนยำาจงจะคดลอกไดอยางถกตอง

สมรรถนะยอย1. แสดงความรเกยวกบการประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตน

และแผนวงจรพมพ2. ประกอบวงจรอเลกทรอนกสลงบนแผนวงจรพมพ


1. บอกชนดวงจรเรยงกระแส1. ประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตน2. อธบายการทำางานของวงจร

เรยงกระแสได 2. ประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตน

3. บอกสตรการคำานวณหาแรงดนไฟฟากระแสตรงได แผนวงจรพมพ

166

4. ประกอบวงจรโดยการบดกรไดถกตอง 5. ทดสอบการทำางานของวงจรไดถกตอง6. สามารถทดลองวงจรจายไฟกระแสตรงแบบตาง ๆ

โดยใชวธการบดกรได7. สามารถคดลอกวงจรจากลายวงจรพมพสำาเรจรปได8. ประกอบวงจรบนแผนวงจรพมพได



เนอหาสาระ14.1วงจรเรยงกระแส

วงจรเรยงกระแส (Rectifier) คอ วงจรไฟฟาทสามารถจดเรยงกระแสไฟฟากระแสสลบ ใหกลายเปนไฟฟากระแสตรง ซงอปกรณทสามารถจะทำางานอยางนไดจำาเปนตองมคณสมบตสำาคญยอมใหกระแสไฟฟาไหลผานไปในทศทางเดยวเทานนคอไดโอด ซงในทนจะใชไดโอดกำาลง

14.2วงจรเรยงกระแสแบบครงคลนการทำางานของวงจรเรยงกระแสแบบครงคลน (Half Wave

Rectifier) เมอขวบวกของขดทตยภมไดรบเฟสบวก ขวลางเทยบไดเฟสลบ ทำาใหขาอาโนดของไดโอดไดรบศกยบวก ขาแคโถดไดรบศกยลบ ทำาใหไดโอดไดรบการไบแอสไปหนา กระแสสามารถไหลผานวงจรไปได จงมแรงดนไฟกระแสตรงตกครอมโหลด RL

167

14.3วงจรเรยงกระแสแบบเตมคลนการเรยงกระแสแบบครงคลน (Full Wave Rectifier) จะได

แรงดนไฟตรงทมความพลว (Ripple) คอนขางสงไมสามารถใชงานในวงจรทวไป การนำาไปใชงานคอนขางมขดจำากด จงนยมใชวงจรเรยงกระแสแบบเตมคลน ซงใชไดโอด 2 ตว ผลดกนทำางานในแตละเฟส

14.4วงจรเรยงกระแสแบบบรดจวงจรเรยงกระแสแบบเตมคลน (Bridge Rectifier) โดยไมใช

จดศนยกลางของหมอแปลง เปนวงจรอกแบบหนงทนยมใช เพราะใชหมอแปลงกำาลงทางขดทตยภมเพยงขดเดยว เพยงแตตองเพมไดโอดอก 2 ตวรวมเปน 4 ตว

14.5หลกการเบองตนในการคดลอกแผนวงจรพมพการคดลอกวงจรมประโยชนในการซอมหรอสรางเลยนแบบกรณ

ไมมวงจรมาใชหรอกรณมวงจรมาให แตแผนวงจรพมพไมมรายละเอยดของตำาแหนงของอปกรณ ชอขวตอตาง ๆ ทำาใหการตรวจซอมคอนขางลำาบาก จะตองมทกษะในการไลวงจรจากแผนวงจรพมพพอควร จงจะสามารถแกไขปญหาตาง ๆ ไดงายขน นอกจากนนจะตองเขาใจเกยวกบขาใชงานของทรานซสเตอร คาปาซเตอรและไอซตาง ๆ โดยจะตองสามารถเปดคมอการใชงานอปกรณนน ๆ ได จงจะสามารถเขยนเปนวงจรอเลกทรอนกสทเปนสากลไดถกตอง

14.6การรางแบบสำาหรบการเตรยมการเพอตอวงจรเมอใชแผนวงจรพมพเอนกประสงค แผนวงจรพมพ

เอนกประสงคนยมใชเมอตองการทดลองประกอบวงจรอเลกทรอนกสตนแบบ วาทำางานไดตามเงอนไขทออกแบบไดหรอไม หรอชางอเลกทรอนกสสมครเลนทตองการทกษะและประสบการณ เพราะการทำาแผนวงจรพมพสำาเรจคอนขางใชเวลาในการออกแบบ และทำาแผนวงจรพมพนาน การใชแผนวงจรพมพเอนกประสงคไมเหมาะทจะใชตอวงจรทยงยากซบซอน อยางไรกตามแผนวงจรพมพเอนกประสงคทจำาหนายนน มใหเลอกหลายรปแบบและขนาดตาง ๆ กน บางแบบไมสามารถเอาไอซแบบตน

168

ตะขาบมาเสยบลงได เพราะระยะขาไมเหมาะสมกบการตอวงจร บางครงอาจตองตอโยงสายบนแผนวงจรพมพเพอใหครบวงจร หรอใชใบมดตดลายวงจรพมพออกบางสวนเพอไมใหลดวงจร อยางไรกตามการรางแบบกอนการบดกรหรอประกอบวงจรเปนผลด ซงทำาใหสามารถตรวจสอบความถกตอง และสามารถจดวางรปแบบของอปกรณไดเรยบรอยไมชดหรอหางเกนไป

14.7 การคดลอกวงจรจากลายวงจรพมพสำาเรจรปการคดลอกลายวงจรพมพสำาเรจรป จากแบบลายวงจรทซบซอน

กนอยนน คอนขางสะดวกมากกวาการคดลอกลายวงจรจากชดคต เพราะตองพลกแผนวงจรกลบไปกลบมาก ซงคอนขางชา ยกเวนชดคตทสกรนลายทองแดงซอนทบดานอปกรณอาจไมตองพลกดบอย ซงเงอนไขการทำาแผนวงจรพมพ อาจมทงใหความสะดวกและไมสะดวกในการคดลอก



82.1 ครอธบายเกยวกบการประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ

82.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบการประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ


83.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 14 เรองการประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ

169

83.2 ครอธบาย เรองวงจรเรยงกระแส วงจรเรยงกระแสแบบครงคลน วงจรเรยงกระแสแบบเตมคลน และวงจรเรยงกระแสแบบบรดจ พรอมภาพประกอบ

83.3 ครอธบาย เรองหลกการเบองตนในการคดลอกแผนวงจรพมพ การรางแบบสำาหรบการเตรยมการเพอตอวงจร และการคดลอกวงจรจากลายวงจรพมพสำาเรจรป แลวใหนกเรยนซกถาม


83.5 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 14.1 และ 14.2 83.6 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการทำางาน





27.1 หนงสอเรยน หนวยท 14 เรอง การประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ

27.2 ภาพวงจรเรยงกระแสแบบตาง ๆ 27.3 แบบฝกหด27.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน




170








เกณฑ



ผลงาน/ชนงาน/ความสำาเรจของผเรยน1. ผลการปฏบตตามใบงานท 14.1 และ 14.2 2. ผลการทำาแบบฝกหดหนวยท 143. คะแนนแบบทดสอบหลงเรยน (Post-test) หนวยท 14



171





172

.................................................................................................................

..........................................................



173



ชอหนวย การทำาโครงงาน สอนครงท 15/18

ชอเรอง การทำาโครงงาน จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง15.1 ความสำาคญในการสรางโครง

งาน ใบงานท 15 การทำาโครงงาน15.2 ขนตอนการทำาโครงงาน

แนวคดสำาคญการสรางโครงงานเปนการรวบยอดความรและประสบการณตาง ๆ ท

ไดเรยนมาเพอประยกตใหเกดผลงานทสอแนวคดทางทฤษฎใหเกดประโยชนในทางปฏบต อาจเปนการพสจนหลกการทเรยนมาหรอนำาไปใชในชวตประจำาวน สงสำาคญประการหนงของการทำาโครงงานคอ การปลกฝงของนกคดนกประดษฐ สรางความรสกทดในการเรยนรวาจะสามารถสรางสรรคผลงานสงแปลกใหมขนได ถาตงใจฝกฝนมการเรยนรอยางจรงจงเปนระบบภายใตพนฐานทถกตอง

สมรรถนะยอย1. สรางโครงงานขนาดเลกจากชดคต2. แสดงความรเกยวกบการทำาโครงงานขนาดเลก (Mini

Projects)

174


1. สรางโครงงานทเปนพนฐานทาง 1. วดทดสอบและประกอบวงจร

อเลกทรอนกส และประกอบชดคตทไมซบซอนมากไดอเลกทรอนกสเบองตนตามโครงงาน

2. นำาโครงงานทจดสรางขนมาใชประโยชนในชวตประจำาวนได

3. วดและตรวจสอบการทำางานของวงจรทจดสรางโครงงานได

4. แกปญหาตาง ๆ ทอาจเกดขนจากวงจรทจดสรางโครงงานได



เนอหาสาระ15.1ความสำาคญในการสรางโครงงาน

การสรางโครงงานเปนการรวบยอดความรและประสบการณตาง ๆ ทไดเรยนมาเพอประยกตใหเกดผลงานทสอแนวคดทางทฤษฎใหเกดประโยชนในทางปฏบต อาจเปนการพสจนหลกการทเรยนมาหรอนำาไปใชในชวตประจำาวน สงสำาคญประการหนงของการทำาโครงงานคอ การปลกฝงของนกคดนกประดษฐ สรางความรสกทดในการเรยนรวาจะสามารถสรางสรรคผลงานสงแปลกใหมขนได ถาตงใจฝกฝนมการเรยนรอยางจรงจงเปนระบบภายใตพนฐานทถกตอง

15.2ขนตอนการทำาโครงงาน

175

1) เลอกโครงงานใหเหมาะสมกบความรความสามารถโดยศกษาจากหนงสอรวบรวมโครงงานหรอวารสายอเลกทรอนกสตาง ๆ และสามารถนำาผลงานมาใชประโยชนกบชวตประจำาวนได

2) ตองศกษาการทำางานของวงจรใหเขาใจ จนมความมนใจวาจะสามารถตรวจสอบแกไขปญหาตาง ๆ ทอาจเกดขนได

3) ตองเลอกอปกรณตาง ๆ ทมความเหมาะสมตอการตดตงและใชงาน

4) กอนทำาการประกอบควรตรวจสอบและทดสอบความถกตองของอปกรณทกชน

5) ควรตรวจสอบการตอวงจรบนแผนวงจรพมพใหเรยบรอย และแกไขใหถกตองเสยกอนจงเดนสายตออปกรณตอภายนอก

6) กอนตดตงแผนวงจรพมพและอปกรณตาง ๆ เพมเตมภายในกลอง ควรรางแบบตำาแหนง ตาง ๆ บนกระดาษเสยกอนวาเหมาะสมตอการใชงานหรอไม ควรตดตงขอความอะไรบนกลองจงจะเกดความเขาใจงายตอการใชงาน

7) กอนตดตงอปกรณตองเจาะรสำาหรบตดตงอปกรณตาง ๆ บนกลองใหครบถวน

8) การตดตงอปกรณตาง ๆ ตองยดใหแนนหนาไมหลดงาย ไมควรใหมหวนอตโผลออกมาในตวกลองมากโดยเฉพาะหนาปด การเดนสายควรเลอกหลายสหลายขนาดตามความเหมาะสมและจดใหเปนระเบยบ

9)ทดสอบการทำางานของวงจรอกครง โดยยงไมเปดกลองเพราะถามอะไรผดปกตจะทราบตำาแหนงไดงายและถอดปลกออกทนทวงท


20 นาท87. ครใหนกเรยนดเนอหาหนวยท 15

176

88. ขนนำาเขาสบทเรยน88.1 ครอธบายเกยวกบการทำาโครงงาน88.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกน

อภปรายเกยวกบการทำาโครงงาน88.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

89. ขนสอน89.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 14 เรองการทำาโครง

งาน89.2 ครอธบาย เรองความสำาคญในการสรางโครงงาน และขน

ตอนการทำาโครงงาน แลวใหนกเรยนซกถาม89.3 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตาม

ใบงานท 1589.4 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 15 การทำาโครงงาน 89.5 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการทำางาน





29.1 หนงสอเรยน หนวยท 15 เรอง การทำาโครงงาน29.2 แบบฝกหด29.3 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน



177









เกณฑ





วชา 2100-1006

178

บรษทศนยหนงสอเมองไทย จำากด30. เวบไซตและสอสงพมพทเกยวของกบเนอหาบทเรยนตาม




2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

179

.................................................................................................................

..........................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................



180



ชอหนวย การใชงานออสซลโลสโคปและเครองกำาเนด สญญาณ


ชอเรอง การใชงานออสซลโลสโคปและเครองกำาเนดสญญาณ

จำานวน 4 คาบ

หวขอเรอง16.1 ออสซลโลสโคป ใบงานท

16.1 การใชงานออสซลโลสโคป16.2 การอานคาทหนาจอออสซลโลสโคป ใบงานท 16.2 การใชงานเครองกำาเนด16.3 การอานคาบเวลาและความถ

สญญาณ16.4การอานคาแรงดนไฟฟากระแสสลบ16.5ชอและหนาทการทำางานของปมปรบ 16.6สายโพรบวดสญญาณ 16.7ชนดของเครองกำาเนดสญญาณ16.8คณสมบตทางเทคนคและปมปรบตาง ๆ

ของเครองกำาเนดสญญาณ

แนวคดสำาคญออสซลโลสโคป เปนเครองมอวดทมความสำาคญและนำามาใชอยาง

กวางขวางในงานดานอเลกทรอนกสเพราะสามารถแสดงรปรางขนาดของ

181

สญญาณใหเหนบนจอได ออสซลโลสโคปสามารถนำาไปใชวดแรงดนไฟตรง แรงดนไฟสลบ คาบเวลา พรอมแสดงรปรางของสญญาณไฟฟาททำาการวด แรงดนไฟสลบจะวดและอานคาขนาดของสญญาณไดเปนแรงดนพคทพค (Vp – p)

เครองกำาเนดสญญาณ เปนเครองมอชนดหนงทมความสำาคญทำาหนาทกำาเนดสญญาณตาง ๆ และสามารถทจะควบคมความถและความแรงของสญญาณได ใชงานในการตรวจสอบปรบแตงวงจรหรอวดเปรยบเทยบคา เครองกำาเนดสญญาณ มหลายชนดขนอยกบคณลกษณะและคณสมบตของสญญาณทเครองใหกำาเนดขนมา การเรยกชอเครองกำาเนดสญญาณความถจะเรยกชอตามความถทกำาเนดขนมาวาอยในยานความถใด เชน เครองกำาเนดความถเสยงจะเรยกออดโอเยนเนอเรเตอร (Audio Generator) เครองกำาเนดความถวทยจะเรยกอารเอฟเยนเนอเรเตอร (Radio Frequency Generator) เปนตน

สมรรถนะยอย1. แสดงความรเกยวกบการใชออสซลโลสโคปและเครองกำาเนด

สญญาณ2. ใชงานออสซลโลสโคปและเครองกำาเนดสญญาณตามการทดลอง


1. บอกตำาแหนงปมปรบตาง ๆ ของออสซลโลสโคปได 1. ใชงานออสซลโลสโคปตามการทดลอง2. บอกหนาท และการทำางานของปมปรบตาง ๆ ของ 2.

ใชเครองกำาเนดสญญาณความถตามการออสซลโลสโคปไดอยางถกตอง ทดลอง

182

3. สามารถใชออสซลโลสโคปวดสญญาณไดถกตอง 4. อธบายการทำางานของปมปรบเครองกำาเนดสญญาณ

ความถได5. สามารถใชเครองกำาเนดสญญาณไดถกตอง



เนอหาสาระ16.1ออสซลโลสโคป

ความสำาคญของออสซลโลสโคป (Oscilloscope) ออสซลโลสโคป หรอบางครงเรยกสน ๆ วา สโคป (Scope) ทใชงานกนอยทว ๆ ไป สำาหรบการใชงานของออสซลโลสโคปนนจะใชแสดงรปคลนสญญาณ หรอชวงหางของสญญาณ โดยรปคลนสญญาณทไดอาจเปนแบบไซนแบบสเหลยม แบบสามเหลยมหรอแบบฟนเลอย เปนตน

16.2การอานคาทหนาจอออสซลโลสโคปการอานปรมาณไฟฟาทหนาจอออสซลโลสโคป จะสามารถอานได

สองแกนคอแนวแกนตงกบแนวแกนนอน ในแนวแกนตง (Vertical) จะอานคาออกมาเปนความแรงของสญญาณ หรอความสงของสญญาณ (Amplitude) ของปรมาณไฟฟาโดยสามารถอานออกมาเปนคาพค (Peak Value) Vp และคาพคทพค (Peak To Peak Value) Vp-p สวนในแนวแกนนอน (Horizontal) จะอานคาออกมาเปนคาบเวลา (Time) และสามารถใชคำานวณหาคาความถ (Frequency) ของสญญาณได

183

16.3การอานคาบเวลาและความถคาบเวลาสามารถบอกความถของสญญาณ โดยทคาบเวลาจะแปรผกผนกบความถ จากสตร T = หรอ F = F คอ ความถของสญญาณ มหนวยเปน เฮรตช (Hz) T คอ เวลาใน 1 รอบของสญญาณ มหนวยเปน วนาท

(Sec)16.4การอานคาแรงดนไฟฟากระแสสลบ

รปคลนแรงดนไฟฟากระแสสลบสามารถอานคาออกมาเปนแรงดนยอดถงยอด (Peak to Peak) ทำาไดโดยนบจำานวนชองทรปสญญาณปรากฏทบชองทางแนวตงโดยจะนบจำานวนชองตงแตยอดคลนดานบนสดจนถงดานลางสด ดงรปท 16.4 ถาตงคา VOLTS/DIV ไวท 2 โวลต นบความสงได 4 ชองใหญกบอก 2 ชองเลก อานคาไดเทากบ 8 โวลต 2 ชองเลกเทากบ 0.4 โวลต

16.5ชอและหนาทการทำางานของปมปรบ(ดในหนงสอ หนา 331 - 334)

16.6สายโพรบวดสญญาณสายโพรบ (Probe) สำาหรบวดสญญาณทใชสำาหรบนำาสญญาณ

เขามายงออสซลโลสโคป เรยกวาสายโพรบ (Probe) ดงรปท 16.6 จะเปนสายวดชนดพเศษ เพอไวสำาหรบวดสญญาณโดยเฉพาะ มลกษณะเปนสายโคแอคเชยล (Coaxial) มความยาวประมาณ 1 เมตร มคาอมพแดนซ 50 โอหม วดความสง (Amplitude) ไดสงสด 500 Vp

16.7ชนดของเครองกำาเนดสญญาณเครองกำาเนดสญญาณทใชกนอยในปจจบนมหลายชนด เชน

เครองกำาเนดสญญาณความถเสยง เรยกวาเอเอฟ เยนเนอรเรเตอร (Audio Frequency Generator) เครองกำาเนดสญญาณความถวทย เรยกวาอารเอฟ เยนเนอรเรเตอร (Radio Frequency Generator) หรอเครองกำาเนดสญญาณพลซ เรยกวา พลซเจนเนอรเรเตอร (Pulse Generator) เปนตน

184

16.8คณสมบตทางเทคนคและปมปรบตาง ๆ ของเครองกำาเนดสญญาณ

คณสมบตทางเทคนคของเครองกำาเนดสญญาณรน FG 801 มดงน

1. ยานความถแบงออกเปน 6 ยาน โดยมความถตงแต 0.2Hz ถง 200 kHz

2. สรางรปคลนได 3 รป คอ ซายน สามเหลยม และสเหลยม3. ความเพยนทางฮารโมนคสทสญญาณรปซายน นอยกวา

0.1% 4. ใชแรงดนควบคมความถจากภายนอกได Voltage

Control Oscillator (VCO) 5. ใหเอาตพต 3 จดคอ เอาตพตมอมพแดนซตำา 50 โอหม

แรงดนปรบได 0V – 20Vp–p กำาลงขบ 8 วตต เอาตพตลดทอนสญญาณได – 30 dB ใหเอาตพตทกรปสญญาณทมแอมปลจดตงแต 0 V – 100 mVp–p และเอาตพต TTL สำาหรบเปนตวกำาเนดสญญาณนาฬกาสำาหรบงานทดลองดจตอล

6. มวงจรปองกนการลดวงจรทางเอาตพต 7. สามารถปอนสญญาณทดสอบลำาโพงไดโดยตรงองค

ประกอบตาง ๆ ทหนาปดของเครองกำาเนดสญญาณความถเสยงยหอ CEW รน FG 801



94.1 ครอธบายเกยวกบการใชงานออสซลโลสโคปและเครองกำาเนดสญญาณ

185

94.2 ครตงคำาถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบการใชงานออสซลโลสโคปและเครองกำาเนดสญญาณ


95.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 16 เรองการใชงานออสซลโลสโคปและเครองกำาเนดสญญาณ

95.2 ครอธบาย เรองออสซลโลสโคป การอานคาทหนาจอ การอานคาบเวลาและความถ การอานคาแรงดนไฟฟากระแสสลบ และชอและหนาทการทำางานของปมปรบ พรอมนำาออสซลโลสโคป มาแสดงใหนกเรยนด ประกอบการสอน

95.3 ครอธบาย เรองสายโพรบวดสญญาณ ชนดของเครองกำาเนดสญญาณ และคณสมบตทางเทคนคและปมปรบตาง ๆ ของเครองกำาเนดสญญาณ แลวใหนกเรยนซกถาม


95.5 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 16.1 และ 16.295.6 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการทำางาน





31.1 หนงสอเรยน หนวยท 14 เรอง การประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ

31.2 ออสซลโลสโคป31.3 แบบฝกหด

186

31.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน32. แหลงการเรยนร











เกณฑ



ผลงาน/ชนงาน/ความสำาเรจของผเรยน1. ผลการปฏบตตามใบงานท 16.1 และ 16.2

187







2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

188

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

...

.................................................................................................................

..........................................................



189

Documents

· Web viewไฟฟ ากระแสค อ แหล งกำเน ดไฟฟ าท มน ษย ค ดค นข นมา เก ดจากการเคล อนท