บทท 1 ความหมายและความสำาคญของแนวความคดในการออกแบบผลตภณฑหตถกรรม

มนษยเปนสตวสงคมทมววฒนาการมายาวนาน แมสภาพของพนผวโลกและอากาศ จะ เปลยนแปลงหรอโหดรายเพยงใด มนษยกยงคงสามารถทจะปรบตวใหอยรอดมาได

ความ พยายาม ในการสรางสรรคสงตางๆ เพอการดำารงอยนนลวนเกดขนโดย สญชาตญาณมนษยตงแต ยคกอนประวตศาสตร รวมถงงานศลปะและเครองใชไมสอย

“ ” ตางๆ และงานหตถกรรมดวยเชนกน ดงนนจงถอไดวา งานหตถกรรม ถกสรางสรรคขน ตามสญชาตญาณของมนษยนนเอง เนองจาก มนษยไมยอมแพตอการเปลยนแปลงของ

ธรรมชาต ไมยอมเปนผถกลาเชนสตวประเภทอน จงเปน จดเรมตนของการสรางสรรคมาจนถงปจจบน

การสรางสรรคเกดจากการมจนตนาการ (Image) หรอความคด (Idea) ท เรมมาจากการ สงเกตและพจารณาปจจยโดยรอบ เปนความฉลาดของมนษยทสามารถนำา

สงตางๆ ทอยรอบตว อยในทองถนมาใชในการสรางสรรค เปนภาพเขยน เปนเครองมอ เครองใชตางๆ และเมอทำาซำาจน ชำานาญจงเกดเปนทกษะจนกลายเปนองคความรทจะ

สามารถนำาไปบรณาการรวมกบองคความ รอนจนกลายเปนองคความรใหม หรอภมปญญา ในทสด โดยงานหตถกรรมกเปนสวนหนงใน งานสรางสรรค เมอเวลาเปลยนแปลงไป ความ

กาวหนาทางสงคม เศรษฐกจและเทคโนโลย ความตองการทมากขนรวมถงรสนยมของ ผคนทเปลยนไป จงเปนเหตผลสำาคญทชางหตถกรรม และนกออกแบบหตถกรรมจะตอง

พฒนาตามดวยการคนหาแนวทางในการออกแบบผลตภณฑหตถกรรมใหสามารถตอยอดและกาวหนาตอไป

แนวความคดในการออกแบบ (Conceptual Design) คอระบบการ

เรยบเรยงความคดท ประกอบดวยความรดานตางๆ ทเกยวของ , จนตนาการ , ความคด สรางสรรค เพอสรางความคดใน การออกแบบ โดยแนวความคดเปนโครงสรางสำาคญใน

การทำางานออกแบบเพอใหบรรลเปาหมาย

แนวความคดในการออกแบบเปนระดบความคดทสำาคญและมคณคาตอการพฒนา ความคดทไดประมวลขอมลตางๆ หลกการ ทฤษฏ ความเปนเหตเปนผลแหงความเปนจรง

สการสราง กรอบแนวคดทครอบคลม (ความคดรวบยอด ) เพอใชเปนแนวคดในการพฒนา งานออกแบบท สามารถตอบสนองตรงตามวตถประสงคอยางมคณคา มความใหม และม

ลกษณะเฉพาะตน ลกษณะแนวความคดของนกออกแบบมระดบแตกตางกน ซงอาจจะเปน แนวความคดในระดบรป ธรรม หรอนามธรรม แตโดยทวไปแนวความคดทไดจะเนนหนกไป

ทางนามธรรม เพอขยายความ คด (Idea) สการแกปญหาไดหลายแนวทางหรอหลายรป

แบบตอไป ( พรเทพ เลศเทวศร . 2545 : 6)

แนวความคดระดบรปธรรม เปนแนวความคดทชดเจน สามารถพฒนาสความคด เพอ การออกแบบโดยตรง

แนวความคดระดบนามธรรม เปนแนวความคดเชงหลกการหรอจนตนาการ สามารถพมนาความคดในการออกแบบไดหลายวธการ

“ ” หรอ แนวความคด เปนเรองอตวสย คอเปนความเหนของแตละบคคล(Subjective) ซงการใหนยาม คำาจำากดความ หรอความหมายตอสงใดสงหนง ใน

บางครงเปนเรองเหตผลเฉพาะ บคคล จะแตกตางกนไปในแตละบคคล เพราะแตละคนม ความเขาใจและประสบการณไมเหมอน กน จงทำาใหเขาใจและใหความหมายตลอดจนคณคา

ของสงเดยวกนแตกตางกนเปนตน ( อนนต ลระกล . 2547 : 43) จากขอมลขางตนจะเหนไดวา แนวความคดในการออกแบบนนมความสำาคญเปน

อยางยง เปรยบเสมอนเสาโครงสรางอาคาร ซงเปนฐานความรทจะสามารถนำาไปส กระบวนการออกแบบ เพอใหบรรลตามเปาหมายทวางไวได

การออกแบบคอ....(What is a Design?)ดงทกลาวไวในชวงแรกถงสณชาตญาณของมนษยในการปรบตวเองใหสามารถอย

ใน สภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไปตามธรรมชาตไดอยางสรางสรรคและเปนความตองการ เอาชนะ ธรรมชาตนนเองจงทำาใหเกดกระบวนทางความคดในการแกปญหา ปรบเปลยน

“ ” พฒนาหรอสราง ขนใหม ดงนนจะเหนไดวามนษยรจก การออกแบบ มาตงแตยคกอน ประวตศาสตร ( ประมาณ 3,000-7,000 ปกอนครสตศกราช ) ไมวาจะเปนเครองนง

หม ขาวของเครองใชทงแบบโลหะและ แบบดนเผา เรมตนจากการคด สงเกต และใช ประโยชนจากสงรอบตว มาทดลองสราง ทำาซำาแลว ซำาอกจนไดสงของหรอผลตภณฑตาม

ตองการ ( พรสนอง วงศสงหทอง. 2545 : 3-5) เพอตอบสนอง ความตองการ ของตนเอง และสงคม

“ ” การออกแบบ เปนกระบวนการแกไขปญหาอยางสรางสรรค อยางมระบบโดย อาศย องคความร ทฤษฏตางๆ ประกอบกบทกษะทางเทคนคในการผลต ซงนกออกแบบจะ

ตองเรยบ เรยงเปนลำาดบขนตอน ซงกระบวนการออกแบบจะแตกตางกนไปตามแตละ

บคคลอนเนองมาจาก ประสบการณ หรอการเกดแรงบนดาลใจทแตกตางกน ( สถาพร ด บญม ณ ชมแพ. 2550 : 1-2)

“ ” สามารถสรปไดวา การออกแบบ เปนกระบวนการทางความคดเพอการปฏบตตาม แนว ทางหรอแนวความคดในการออกแบบ เปนลำาดบขนตอนโดยอาศยหลกการและกฏ

เกณฑทางการ ออกแบบ เพอสรางสรรคหรอปรบปรงแกไขปญหาอยางมประสทธภาพทง ดานประโยชนใชสอย และความความ การออกแบบจงเปนกระบวนการสำาคญทชวยจรรโลง

ความสข อกทงยงตอบสนอง ความตองการของมนษยในดานตางๆอกดวย

“ ” “ ”หตถกรรม และ ผลตภณฑหตถกรรม ผลตภณฑสงของตางๆ ถกออกแบบอยางสรางสรรค และประดษฐขนมาเพอตอบ

สนอง ความตองการ (Need) ของมนษย ทตองการความสะดวกสบายในการดำารง ชวต และชวยให มนษยใชชวตความเปนอยใหมความสขกายและสขใจ โดยสงประดษฐ ขาว

ของเครองใชตงแต ในอดตและสบทอดกนมา มการพฒนามาเรอยๆ ทงทางดานประโยชน ใชสอยและรปแบบ ซงม พนฐานอยบนความเรยบงายและใชวสดทองถนตามธรรมชาต

“ ” เปนสงทชาวบานทำาขนมาเพอใช เองเรยกวา หตถกรรม แตถาชาวบานเรมทำาขนเพอ “ ”จำาหนายจะเรยกวา ผลตภณฑหตถกรรม

ผลตภณฑหตถกรรม มขอบเขตทจำากดเฉพาะ เปนเสมอนสงบนทกรปแบบแหง ความรสก ของผสรางสรรค ทไดประดษฐขนโดยจะมลกษณะทโดดเดน แตกตางตามแตละ

บคคล กลาวไดวา ผลตภณฑหตถกรรมนน ผสรางสรรคไดลงมอสมผสตงแตตนจนสำาเรจ เสรจสน ซงผทำาไดถายทอด สอดแทรกอารมณอนประณตเขาไปในผลงาน ตลอดจนเทคนค

การสรางสรรคจงมคณคามาก ในปจจบนความกาวหนาทางเทคโนโลยเขามามอทธพลตองานออกแบบ ไมวาจะเปน

ผลตภณฑหตถกรรมกตาม ซงทกวนนมเครองมอ เครองทนแรง ( Hand Tools) เขามาชวยในการ สรางสรรคซงรวดเรวและไดลวดลายทสวยงามเพมขนดวย ( ธระชย สข

สด . 2544 : 2-14)

แนวความคดในการออกแบบผลตภณฑหตถกรรม

“ ” เมอเขาใจความหมายและทมาของคำาวา แนวความคดในการออกแบบ , “การ” “ ” “ออกแบบ และ ผลตภณฑหตถกรรม แลวนน การนยามความหมายของคำาวา แนว

” ความ คดในการออกแบบผลตภณฑหตถกรรม คอ ระบบในการเรยบเรยง ดวยการ ประมวลความร พนฐานของงานหตถกรรม ทงรปแบบผลตภณฑ วสดและขนตอนเทคนคใน การสรางสรรค เทคโนโลยทางการออกแบบ แนวความตองการของผบรโภค

(Trends) รวมถงกระบวนการใน การออกแบบผลตภณฑหตถกรรม ซงประกอบดวย องคประกอบในการออกแบบ หลกการออก แบบ ตลอดจนการนำาเสนอผลงานทางการ

ออกแบบ เพอสรางความคด (Idea) ในการออกแบบซง นกออกแบบจะตองมความร พรอมสงเคราะหและวเคราะหเพอเลอกใชขอมลทจำาเปนในการออก แบบ และเปนแนวทางใน

การสรางจนตนาการไมวาจะเปนรปธรรม หรอนามธรรม โดยมงหวงให ผลตภณฑ หตถกรรมนนบรรลตามวตถประสงคเพอตอบสนองความตองการของผบรโภค อกทงยง

เปนการตอยอดพฒนางานภมปญญาหตถกรรมในเชงการอนรกษดวย

ความสำาคญของแนวความคดในการออกแบบผลตภณฑหตถกรรม ปจจบนสงคมไทยไดเขาสระบบทนนยม สนคาผลตภณฑ ตลอดจนขาวของเครองใช

ตางๆ เปนผลพลอยทไดมาจากเทคโนโลย ดวยความตองการในปรมาณมากนำาสการมง พฒนาในระบบ อตสาหกรรม เนนจำานวนปรมาณและความรวดเรวในการผลต ทกอยางตอง พงพาพลงงาน และ เครองจกร ซงความกาวหนาในระบบอตสาหกรรมไดสงผลกระทบตอ

สงแวดลอมและความเปน อย ในหลายๆดาน เชน มลพษ และสารพษทเกดจากกระบวนการทางอตสาหกรรม โรคภย ทเกดจากสารเคม และระยะเวลาในการทำางานของคนงาน ความเหลอมลำาระหวางสงคมเมองและชนบท ผคนขาดปฏสมพนธและความเออเฟ อซงกนและกน ความสขลดนอยลง ความงดงามและความประณตในการใชชวตหายไป คณคาและมลคาของผลตภณฑลดนอยลง สญเสยชางฝมอแรงงานอนเนองมาจากการขาดผสบทอด ประเพณและวฒนธรรมหลกถกลม การพงพาตนเองลดนอยลง ระบบการแบงปนในสงคมไดสญหายไป และอนๆ

ผลตภณฑสนคาอตสาหกรรมขาดความงามอกทงยงไมมคณคาแตราคาแพง ผ บรโภคตก เปนเหยอทางการตลอดของสนคาแบรนดเนม คนไทยในปจจบนมรสนยม

ฟมเฟอย แตมรายได นอยจงเปนสาเหตทำาใหเกดหนสน และปญหาอนๆ ตามมา ซง นอกจากปญหารสนยมการบรโภค และปญหาเศรษฐกจทเปนผลกระทบจากความรงเรอง

ของระบบอตสาหกรรมนน เรายงกำาลงถก ระบบทนนยมและวฒนธรรมตะวนตกเขา ครอบงำา หากเรายงไมหาวธการแกไข หรอปรบปรงพฤต กรรมการบรโภคของคนในชาต

แลวนน อกไมนานเราคงจะตองสญเสยเอกราชทางเศรษฐกจและ วฒธรรมเปนแนการออกแบบผลตภณฑหตถกรรมเปนองคความรในเชงทฤษฏและปฏบตทสำาคญเพอ

ฟ นฟงานหตถกรรมไทย รวมถงพฒนาผลตภณฑหตถกรรมใหสวยงามมคณคา มรปแบบท ทนสมย มประโยชนใชสอยตามตองการ เปนกระบวนการพฒนาผลตภณฑ ใหมคณคาและม

มลคา ดวยเทคนคทางภมปญญาใหเปนทยอมรบ สรางความคนชนในการบรโภคผลตภณฑ หตถกรรม เพอสงเสรมผลตภณฑไทยและชางฝมอคนไทย โดยใชวตถดบในทองถนภายใน

ประเทศ ลดการใช พลงงาน เลอกใชเครองมอและเทคโนโลยทเหมาะสมในการทำางาน เพอ

ลดปญหามลพษและ สารพษในสภาพแวดลอม ตลอดจนพฒนาทางการออกแบบผลตภณฑ หตถกรรมไทยใหเปนท ยอมรบและเปนทตองการจากนานาประเทศตอไป