Uprawne rośliny pożytkowematrix.ur.krakow.pl/~wszewc/Lakarstwo/Uprawa_roslin... · 2019. 1. 15. · Rośliny takie są pod względem wymagań wodnych mezofitami. Kserofity natomiast,

Uprawne

rośliny

pożytkowe

DR HAB. INŻ. WOJCIECH SZEWCZYK

UNIWERSYTET ROLNICZY W

KRAKOWIE

INSTYTUT PRODUKCJI ROŚLINNEJ,

ZAKŁAD ŁĄKARSTWA

[email protected]

„Zarówno rolnictwo jak i pszczelarstwo, to

nie tylko sposób na zarabianie pieniędzy.

To również pasja i styl życia.”

Analitycy z firmy Kleffmann Group przeprowadzili na zlecenie

Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin, badanie dotyczące

współpracy pomiędzy rolnikami i pszczelarzami w Polsce

(źródło: PSOR)

74% pszczelarzy deklaruje współpracę z rolnikami, która dotyczy m.in.:

• umieszczanie uli przy plantacjach (97%) ,

• stosowanie przez rolników możliwie bezpiecznych dla pszczół środków

ochrony roślin (84%),

• informowanie pszczelarzy o terminach przeprowadzanych zabiegów

ochrony (81%),

Z grupy badanych 65% pszczelarzy współpracuje z rolnikami od ponad

10 lat.

Wywiady telefoniczne CATI zastosowano jako metodę gromadzenia danych. Grupę docelową

stanowili pszczelarze, rolnicy i sadownicy. Badanie zostało przeprowadzone wśród podmiotów w

całej Polsce.

Analitycy z firmy Kleffmann Group przeprowadzili na zlecenie

Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin, badanie dotyczące

współpracy pomiędzy rolnikami i pszczelarzami w Polsce

(źródło: PSOR)

rolnicy i sadownicy również bardzo dobrze oceniają współpracę z pszczelarzami:

Ponad 90% rolników i sadowników ocenia tę współpracę jako dobrą lub bardzo dobrą.

Największą korzyścią wynikającą z tej współpracy są, zdaniem rolników i sadowników, lepsze plony.

Istotnym aspektem są również wzajemne przyjacielskie kontakty, które dla 12% rolników i sadowników są bardzo istotne.

Zarówno rolnicy jak i pszczelarze zdają sobie sprawę z tego, że partnerska współpraca, oparta przede wszystkim na dobrej i skutecznej komunikacji to szansa na dobrą koegzystencję i dostęp do bezpiecznej żywności.

Warunkiem harmonijnej współpracy rolników i pszczelarzy

jest obopólna świadomość i dobra komunikacja.

Świadomość to wiedza a dobra komunikacja wymaga

użycia wspólnego języka, wspólnej platformy porozumienia

Bioróżnorodność???

A może tylko wspólny interes?

Zagrożenia dla bioróżnorodności w rolnictwie

Zwiększenie powierzchni gospodarstw rolnych, z czymwiąże się zwiększanie powierzchni pól i monokulturrolnych

Wzrost chemizacji rolnictwa

Używanie cięższego sprzętu rolniczego, degradującegoglebę

Presja koncernów zagranicznych na budowę wielkichferm hodowlanych, degradujących środowisko

Upadek pasterstwa na rzecz hodowli zamkniętej, a co zatym idzie zanik półnaturalnych zbiorowisk łąkowych

Wprowadzenie odmian i ras gatunków genetyczniezmodyfikowanych

Ekspansja drobnej zabudowy oraz towarzyszących jejdróg dojazdowych i ogrodzeń na dotychczas otwartetereny przyrodniczo-rolnicze

Obserwacje fenologiczne i pożytki z

nich płynące

Najprostsza forma obserwacji:

Początek kwitnienia (10%)

Początek masowego kwitnienia (25%)

Koniec masowego kwitnienia (80%)

Zalety:

Kilkuletnie obserwacje pozwalają z dużą dokładnością ustalić

harmonogram pożytków oraz zaplanować prace w pasiece

Znajomość kalendarza kwitnienia daje możliwość uzupełnienia

ewentualnych luk poprzez zasiew roślin uprawnych w odpowiednim terminie

O biologii kwitnienia…

Zegar biologiczny roślin

- mimoza - liście otwierają się w stronę

słońca w ciągu dnia, a zamykają o

zmierzchu. Bez dostępu światła

słonecznego liście otwierały się i zamykały

w stałym, codziennym rytmie, jakby

sterował nimi wewnętrzny zegar

- Linneusz stworzył „zegar” wg godzin

otwierania i zamykania kwiatów

- 2017 – nagroda Nobla dla Amerykanów (Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash i Michael

W. Young) za badania nad molekularnymi

mechanizmami odpowiedzialnymi za rytm

okołodobowy

O biologii kwitnienia…

Zegar biologiczny roślin

- Coś z praktyki pszczelarskiej?

- Gryka nektaruje obficie w godzinach

rannych i pszczoły które niechętnie

zmieniają pożytek w ciągu dnia po

ustaniu nektarowania bywają

„poirytowane”

O biologii kwitnienia

Budowa kwiatu

Komórki wydzielnicze przystosowane

są do wydzielania w dużych ilościach

specyficznych związków

chemicznych.

Komórki te mają gęstą cytoplazmę

oraz szczególnie dużą liczbę

aparatów Golgiego.

Łączą się w zespoły, budując tkanki

wydzielnicze.

Tworami

zbudowanymi z

tkanki wydzielniczej

są miodniki

(nektarniki),

których komórki

wydzielają na

zewnątrz słodką

ciecz - nektar

Źródło: Top Agrar

Tkanki i pojedyncze komórki wydzielnicze

mogą występować także wewnątrz organów

roślinnych. Wytwarzają (np. alkaloidy,

garbniki, żywice, sok mleczny), które mogą

gromadzić się wewnątrz wytwarzających je

komórek lub poza nimi w specjalnych

kanałach i zbiornikach (np. kanały

gromadzące sok mleczny czy zbiorniki

olejków lotnych w owocach i liściach drzew

cytrusowych).

Najczęściej zadaniem

komórek wydzielniczych

(a właściwie ich produktów)

jest odstraszanie roślinożerców

(substancje o intensywnym

zapachu oraz trucizny).

Często jednak przywabiają

zwierzęta zapylające

(miodniki, zapach kwiatów), a

także wspomagają gojenie się

ran (żywice).

O biologii kwitnienia i możliwości wykorzystania użytków

rolnych - czynniki wpływające na kwitnienie roślin

Czynniki klimatyczne

Temperatura

Wilgotność

Nasłonecznienie

Zachmurzenie

wiatr

Czynniki glebowe

Właściwości fizyko-chemiczne

Sfera ożywiona gleby

Czynniki uprawowe (agrotechniczne) – działalność rolnika




Temperatura powietrza

od +10 °C większość roślin zaczyna wydzielać nektar

Optimum w zakresie 16-28 °C

Powyżej 35 °C nektarowanie ustaje

Wilgotność – wilgotne i „parne” powietrze sprzyja nektarowaniu

Nasłonecznienie – korelacja dodatnia ma związek ze zwiększoną fotosyntezą i

wytwarzaniem cukrów w roślinach

Zachmurzenie

Wiatr

W roślinach uprawnych występuje zazwyczaj tzw.

więdnięcie początkowe bez wyraźnych objawów

zewnętrznych, a dopiero później więdnięcie

przejściowe, kiedy liście tracą turgor

DEFICYT (stres)

wodny w roślinach to brak takiej ilości wody,

która jest niezbędna do optymalnego

wysycenia nią tkanek roślinnych

Każde więdnięcie wpływa ujemnie na metabolizm roślin, ich wzrost i

ostateczny plon.

Największe jednak straty powoduje długotrwały i głęboki deficyt

wody, który objawia się więdnięciem trwałym

U różnych gatunków więdnięcie roślin następuje

przy rozmaitym deficycie wody.

Na przykład słonecznik, ziemniak więdną dopiero

przy utracie 20-30% wody.

Większość jednak naszych roślin uprawnych rośnie oraz

rozwija się względnie dobrze przy deficycie wody nie

przekraczającym 10-15% ich uwodnienia

Rośliny takie są pod względem wymagań wodnych mezofitami.

Kserofity natomiast, czyli rośliny miejsc suchych, rozwijają się nawet przy

utracie połowy swojej wody.

Okres największej wrażliwości na niedobór wody nazwany

został okresem krytycznym w gospodarce wodnej roślin.

Najczęściej przypada on na czas reprodukcji generatywnej

(np. na fazę kwitnienia jeśli plonem są owoce i nasiona lub

na okres maksymalnego wzrostu jeśli plonem jest masa roślin

Przyczyną niedoboru wody w

roślinach jest najczęściej susza.

Susza jest pojęciem rolniczym,

oznaczającym taki układ warunków

środowiskowych (klimatyczno-

glebowych), które doprowadzają do

deficytu wody w roślinach

Krajowy Bilans Wodny w dniu 13-07-2017

Źródło:

https://24wspolnota.pl/+7zdxe

Na podstawie wartości

Klimatycznego Bilansu Wodnego

(KBW), dokonywana jest ocena

stanu zagrożenia suszą

Czynniki wpływające na rozwój roślin

Czynniki glebowe


Struktura

udział %

Woda Powietrze F. stała


Czynniki glebowe


Struktura

Materia organiczna

udział %

Woda Powietrze F. stała Próchnica


Czynniki glebowe


Struktura

Materia organiczna


Czynniki glebowe

Właściwości fizyko-

chemiczne

Struktura

Materia organiczna

Rośliny uprawneWspółczynniki reprodukcji (+) lub

degradacji (-) dla gleb

lekkich średnich ciężkich

Okopowe - 1,26 - 1,40 - 1,54

Kukurydza - 1,12 - 1,15 - 1,22

Zboża, oleiste - 0,49 - 0,53 - 0,56

Strączkowe + 0,32 + 0,35 + 0,38

Międzyplony na

zielony nawóz+ 0,63 + 0,70 + 0,77

Trawy w polu + 0,95 + 1,05 + 1,16Motylkowate,

mieszanki + 1,89 + 1,96 + 2,10


Czynniki

glebowe

Właściwości

fizyko-

chemiczne

Wilgotność


Czynniki glebowe


Wilgotność


Czynniki glebowe


Struktura

Materia organiczna

Wilgotność

Odczyn

Źródła: Urząd Statystyczny w Krakowie,

https://nawozy.eu


Czynniki glebowe


Struktura

Materia organiczna

Wilgotność

Odczyn

Zawartość składników pokarmowych

Źródło: https://nawozy.eu/wiedza/leksykon-nawozenia.html


Czynniki glebowe


Struktura

Materia organiczna

Wilgotność

Odczyn




Czynniki glebowe


Struktura

Materia organiczna

Wilgotność

Odczyn



Czynniki wpływające na kwitnienie roślin

Czynniki glebowe



Źródło: ISBN 978-92-79-15002-9

doi 10.2779/17896


Czynniki glebowe



Gleba to swoista

„fabryka życia”



Gleba to swoista „fabryka życia” a to jej pracownicy

Źródło: ISBN 978-92-79-15002-9

doi 10.2779/17896



Temperatura

Wilgotność

Nasłonecznienie

Zachmurzenie

Wiatr

Czynniki glebowe




Systemy rolnicze i ich „pożyteczność”

• rolnictwo konwencjonalne,

• rolnictwo ekologiczne,

• rolnictwo integrowane,

• rolnictwo precyzyjne

System rolniczy, system gospodarowania – sposób

zagospodarowania przestrzeni rolniczej w zakresie

produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz ich przetwarzania

Systemy uprawy i ich „pożyteczność”

W integrowanej produkcji nacisk położony jest na:

– holistyczne podejście do systemu, traktuje całe gospodarstwo

jako podstawową jednostkę,

– centralną rolę ekosystemu,

– zbilansowanie cyklu nawożenia,

– zabezpieczenie dobrostanu wszystkich zwierząt gospodarskich

Czynniki wpływające na rozwój i kwitnienie roślin


Wybór stanowiska i przedplon

W układaniu płodozmianu wykorzystywane

są trzy grupy cech roślin uprawnych:

1. Biologiczne,

2. Wartości przedplonowej,

3. Technologiczne i organizacyjne.

Należy wziąć pod uwagę wymagania roślin

pod względem jakości gleby i zawartości

składników pokarmowych oraz potrzeb

wodnych

Właściwa roślina na właściwym stanowisku

gryka

facelia

rzepak

esparceta

nostrzyk b.gorczyca b.

Zawartość azotu w resztkach pożniwnych

różnych roślin motylkowatych

Rośliny

Zawartość azotu w

kg/ha

lucerna 110-185

koniczyna czerwona 80-100

koniczyna czerwona

z trawami

55-150

koniczyna biała 100

bobik 60-80

groch, wyka 40-60

Plon

główny

łubin 65-95

Źródło: Rolnictwo

zrównoważone, wyd. MRiRW

Czynniki wpływające na rozwój i kwitnienie roślin


Uprawa roli - całokształt zabiegów wykonywanych narzędziami i maszynami

uprawowymi w celu stworzenia uprawianym roślinom optymalnych warunków

wzrostu i rozwoju oraz podniesienia kultury roli

Uprawa tradycyjna (pełna)

Uprawa uproszczona (ograniczenie liczby zabiegów i głębokości uprawy)

Uprawa konserwująca, strip-till

Uprawa zerowa (siew bezpośredni)

Światowy trend rozwoju systemów uprawy roli

Czynniki wpływające na kwitnienie roślin - agrotechnika

Nawożenie

Czynniki wpływające na kwitnienie roślin - agrotechnika

Nawożenie

Źródło: https://www.schr.gov.pl/p,160,doradztwo-nawozowe


Siew (materiał siewny, termin siewu, ilość wysiewu, zagęszczenie)

Źródło: Instytut Geografii i

Przestrzennego Zagospodarowania

im. Stanisława Leszczyckiego, PANDługość okresu wegetacji

Siew (termin siewu)


Siew (ilość wysiewu, zagęszczenie, głębokość)

Na jakość siewu i wschodów wpływa wiele

czynników, m.in.:

wybrany gatunek rośliny uprawnej,

odmiana,

parametry materiału siewnego,

głębokość,

planowana obsada,

ochrona,

przedplon,

posiadany sprzęt,

przedsiewne doprawienie gleby,

nawożenie i odczyn gleby,

przebieg pogody


Pielęgnacja

Agrofagi – niepożądane organizmy (chwasty, patogeny i szkodniki), szkodliwe dla roślin

uprawnych, płodów rolnych oraz zwierząt. Straty powodowane przez agrofagi na

świecie wynoszą ok. 35%, a w Polsce ok. 15%.

Metody zwalczania agrofagów:

profilaktyczne – kwarantanna, zabiegi agrotechniczne, hodowla odmian odpornych,

mechaniczne – np. niszczenie w sadach mumii, zakładanie opasek lepowych i pułapek,

ustawianie strachów, ręczny zbiór szkodników,

fizyczne – wykorzystywanie niskiej temperatury, światła, ultradźwięków i różnego rodzaju

promieniowania,

biologiczne – stosowanie biopreparatów,

chemiczne – stosowanie środków ochrony roślin,

integrowane – łączenie wszystkich zabiegów ochrony roślin tak, aby się wzajemnie uzupełniały.

Pielęgnacja – dbałość o kondycję roślin w systemie ekologicznym



Pielęgnacja

Kontrowersyjne insektycydy neonikotynoidowe

Stosowane na świecie w uprawach rzepaku, słonecznika,

kukurydzy i bawełny są ponownie w centrum uwagi za

sprawą nowych badań opublikowanych w czerwcowym

magazynie „Science”

Neonikotynoidy zaczęły królować w rolnictwie w przeciągu

ostatnich 20 lat, gdy na podówczas stosowane insektycydy

owady zaczęły wykazywać oporność.

Neonikotynoidy dziś stanowią powszechnie stosowaną klasę

środków owadobójczych na świecie, a imidakloprid jeden

ze związków z tej grupy, obok m.in. klotianidyny i

tiametoksamu, jest najczęściej używanym insektycydem na

świecie.

źródło: Farmer, 30-06-2017


W 2014 roku Bayer CropScience i Syngenta zwróciły się do Centrum

Ekologii i Hydrologii (CEH), finansowanej przez rząd organizacji

badawczej z siedzibą w Wallingford w Wielkiej Brytanii, w celu

przeprowadzenia niezależnej próby polowej dwóch neonikotynoidów:

klotianidyny i tiametoksamu

2-letnie badania miały na celu przeanalizowanie wpływu

wspomnianych substancji na trzy gatunki owadów: pszczołę miodną

(Apis mellifera L.), trzmiela ziemnego (Bombus terrestris L.) i murarkę

ogrodową (Osmia bicornis) na 33 plantacjach rzepaku o łącznej

powierzchni 2 tysięcy ha, usytuowanych w Niemczech, na Węgrzech i

w Wielkiej Brytanii.

Wyniki:

Na Węgrzech liczba rodzin pszczelich spadła o 24%

W Wielkiej Brytanii wielkość ta kształtowała się między 67 proc. a 79%

W Niemczech nie zaobserwowano poważniejszych strat w populacji



Wykorzystanie insektycydów z grupy neonikotynoidów w rolnictwie może

zaszkodzić zarówno pszczole miodnej jak i dzikim zapylaczom.

W niemieckich gospodarstwach pszczoły lepiej przetrwały niż w innych krajach,

co wedle badaczy sugeruje, że w pewnych sytuacjach kolonie zapylaczy

mogą stawić czoło toksyczności preparatów ochrony roślin.

Stosowanie tych środków w bardzo małych dawkach chroni rośliny uprawne i

zmniejsza zapotrzebowanie na insektycydy o szerokim spektrum działania, co

pozytywnie wpływa na środowisko.

Złagodzenie negatywnego wpływu neonikotynoidów na pszczoły przyniosłoby

zwiększenie dostępności roślin kwitnących na niezagospodarowanych

obszarach krajobrazu rolniczego, czyli – bioróżnorodność sprzymierzeńcem

pszczół.


Warunkiem harmonijnej współpracy rolników i pszczelarzy

jest obopólna świadomość i dobra komunikacja.

Świadomość to wiedza a dobra komunikacja wymaga

użycia wspólnego języka, wspólnej platformy porozumienia

Bioróżnorodność???

A może tylko wspólny interes?

Źródło: GUS, ARiMR

Z dopłat bezpośrednich w

Polsce co roku korzysta ok.

1,4 mln rolników.

Dopłatami objęte jest ok.

14 mln ha użytków rolnych



im. Stanisława Leszczyckiego, PAN

Struktura użytków rolnych

Źródło: GUS

Struktura powierzchni użytków rolnych w dobrej kulturze rolnej w woj. małopolskim

Specjalna płatność obszarowa do powierzchni

uprawy roślin strączkowych i motylkowatych

drobnonasiennych (źródło: ARiMR)

Rolnikowi, który w danym roku spełnia warunki do przyznania

jednolitej płatności obszarowej i złożył wniosek o przyznanie tej

płatności, przysługuje specjalna płatność obszarowa do

powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych

drobnonasiennych uprawianych w plonie głównym, do

których została przyznana jednolita płatność obszarowa

O specjalną płatność obszarową do powierzchni upraw

strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych mogą

ubiegać się rolnicy z całego kraju.

Rośliny strączkowe Rośliny motylkowate

drobnonasienne

bób

bobik,

ciecierzyca

fasola zwykła

fasola wielokwiatowagroch siewny

groch siewny cukrowy

soczewica jadalna

soja zwyczajna

łubin białyłubin wąskolistny

łubin żółty

peluszka

seradela uprawnawyka siewna

koniczyna czerwona

koniczyna biała

koniczyna białoróżowa

koniczyna perska

koniczyna krwistoczerwonakomonica zwyczajna

esparceta siewnalucerna siewna

lucerna mieszańcowa

lucerna chmielowa

Gatunki roślin, do których może zostać przyznana specjalna

płatność obszarowa do powierzchni upraw roślin strączkowych

i motylkowatych drobnonasiennych

Źródło: GUS

Forma użytkowaniaLiczba

stanowisk

Średnia

liczba

gatunków

Odchylenie

standardoweMin. Maks.

Łąka trwała jednokośna 366 45 17 8 91

Łąka trwała dwukośna 864 40 12 7 88

Łąka trwała wielokośna (3-4) 20 27 5 18 39

Pastwisko ekstensywne 197 48 19 4 115

Pastwisko intensywne 178 41 12 24 86

Użytek kośno-pastwiskowy 209 39 10 18 71

Łąka przemienna 12 28 8 20 38

„Łąka” nieużytkowana 56 29 14 7 55

Wpływ sposobu i intensywności użytkowania na liczebność

gatunków roślin

Forma użytkowaniaLiczba

stanowisk

Średnia

liczba

gatunków

Odchylenie

standardoweMin. Maks.

Łąka trwała jednokośna 366 45 17 8 91

Łąka trwała dwukośna 864 40 12 7 88

Łąka trwała wielokośna (3-4) 20 27 5 18 39

Pastwisko ekstensywne 197 48 19 4 115

Pastwisko intensywne 178 41 12 24 86

Użytek kośno-pastwiskowy 209 39 10 18 71

Łąka przemienna 12 28 8 20 38

„Łąka” nieużytkowana 56 29 14 7 55

Mit tzw. „ekologicznej łąki”

Atrakcyjność łąki dla pszczół

Charakterystyka roślin uprawnych

jako pożytków pszczelich

Rejonizacja uprawy roślin w Polsce

Postęp hodowlany i dobór odmian

Gatunki uprawnych roślin pożytkowych w Polsce i regionie:

Wymagania glebowe i miejsce w płodozmianie

Uprawa roli w różnych systemach uprawy

Wymagania pokarmowe i nawożenie

Siew (termin, dawka, zabiegi towarzyszące)

Zabiegi pielęgnacyjne

Zbiór i przechowywanie nasion

Przydatność „pożytkowa” i uproszczony rachunek kosztów uprawy

Jaką roślinę wysiać?

Jaką polecić sąsiadowi – rolnikowi?

Rejonizacja uprawy roślin w Polsce

Postęp hodowlany i dobór odmian

Gatunki uprawnych roślin pożytkowych w Polsce i regionie:







Przydatność „pożytkowa”

„Najlepsze pod uprawę rzepaku są gleby należące do

kompleksów pszennych bardzo dobrych i dobrych. Dobre plony

można również uzyskać przy starannej uprawie rzepaku na

glebach pszennych górskich, pszenno-żytnich i żytnich

dobrych”.Rynek-Rolny.pl

Rzepak (Brassica napus L. var. napus)



im. Stanisława Leszczyckiego, PAN

Przestrzenne rozmieszczenie uprawy

rzepaku

Użytkowanie gruntów i powierzchnia zasiewów w 2016 r.

Według Instytutu Ekonomiki

Rolnictwa i Gospodarki

Żywnościowej – PIB, całkowity

areał uprawy rzepaku (łącznie

ozimego i jarego) w 2017 r.

obejmuje w Polsce ok. 880 tys. ha.

Źródła: GUS,

http://www.pomorska.pl/strefa-

agro/wiadomosci/a/rynek-

rzepaku-2017-jak-ma-sie-w-polsce-

i-na-swiecie,12389498/

W województwie małopolskim rzepak i rzepik zajmował

ok. 7,0 tys. ha

Zawartość cukrów w nektarze różnych

roślin wg. L. Bornusa [%]

Roślina Glukoza i fruktoza Sacharoza Razem

Śliwa 4,5 8,4 12,9

Jabłoń 12,8 8,5 21,3

Lipa 8,1-11,6 17,8-19,3 28,6

Trojeść 1,3-4,0 26,7-27,2 29,6

Rzepak 45,1 0,0 45,1Jasnota 9,6 32,8 42,4

Ogórecznik 18,5 34,5 53,0

nektar rzepaku jest najbogatszy w aminokwasy. 100 g jego suchej masy zawiera 9,8 mg aminokwasów.

Jaką roślinę wysiać? Polecić

rolnikowi?







Przydatność „pożytkowa”

Jaką roślinę wysiać?

Facelia błękitna

Gryka zwyczajna

Esparceta siewna

Seradela siewna

Nostrzyk biały

Facelia błękitna (Phacelia tanacaetifolia

Benth.)

Jednoroczna roślina z rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Pochodzi z

Kalifornii. Znana też jako Wiązanka wrotyczowa.

W Polsce może być uprawiana na nasiona i na paszę w plonie głównym, jako

roślina poplonowa na przyoranie ale przede wszystkim znana jako cenna roślina

nektarodajna


• zaletą facelii są niewielkie wymagania glebowe chociaż na lepszych

stanowiskach będzie lepiej plonować

• można ją uprawiać „po sobie”• jest też znakomitym przedplonem dla większości uprawianych u nas roślin

rolniczych (wzbogaca glebę w próchnicę, składniki pokarmowe i spulchnia glebę)

Facelia błękitna (Phacelia tanacaetifolia

Benth.)

• Odporność na przymrozki (do -6 °C) pozwala na wczesny wysiew

facelii

• Facelia w dobrych warunkach wschodzi po tygodniu, zakwita po

7 tygodniach od daty wysiewu i kwitnie przez 5 tygodni; masowo

kwitnie przez ok. 3 tygodnie

• dzięki krótkiemu okresowi wegetacji można ją wysiewać w kilku

terminach tworząc swego rodzaju „nektarową taśmę”

• wysiana wcześnie jako poplon zdąży zakwitnąć jesienią

• Znane są próby skutecznego wysiewu jesienią (zakwita wtedy

wcześniej wiosną) ale w naszych warunkach obarczone ryzykiem

wymarznięcia

• Uprawa facelii na nasiona wymaga większego doświadczenia

Gryka zwyczajna (Fagopyrum esculentum Moench.)

jest roślina owadopylną, zapylaną w 90% przez pszczoły.

Korzystne warunki pogodowe są niezbędne dla

prawidłowego oblotu pszczół, które to zapylają kwiaty

gryki, co ma duży wpływ na plonowanie.

Produkcja gryki w Polsce, mimo że stosunkowo niewielka w

porównaniu z produkcją zbóż, jest na tyle duża, że nasz kraj zajmuje

jedno z czołowych miejsc na świecie pod tym względem. Według

danych FAO w 2011 r. z produkcją na poziomie 93,0 tys. t

zajmowaliśmy czwarte miejsce na świecie po Rosji, Chinach i Ukrainie,

a przed Francją i Stanami Zjednoczonymi.

Gryka zwyczajna (Fagopyrum esculentum Moench.)

Największą jej wadą jest bardzo krótka żywotność i zdolność do

zapylania pojedynczego kwiatu, która wynosi zaledwie jeden dzień

Badania światowe dotyczące biologii kwitnienia gryki zgodnie potwierdzają trudności w zapyleniu kwiatów i zawiązywaniu nasion

w warunkach polowych. Ich wyniki wskazują, że głównymi

powodami słabego zawiązywania nasion jest samoniezgodność

wynikająca z heterostylii dimorficznej

gryka, wśród roślin uprawnych, wyróżnia się większą wrażliwością na

niedostateczne napowietrzenie gleby, dlatego wymaga większej

pulchności gleby, aby jej delikatne korzenie boczne mogły dobrze się rozrastać

Gryka zwyczajna

Dobrze udaje się na glebach kompleksów żytniego dobrego, żytniego

słabego, zbożowo górskiego i owsiano – ziemniaczano – górskiego.

Siew gryki gdy gleba minie niebezpieczeństwo wystąpienia przymrozków.

Optymalna temperatura kiełkowania to 15oC. Wzrost i rozwój to

temperatura 20oC.

Susza i zbyt wysoka temperatura niekorzystnie wpływa na rozwój

szczególnie w okresie kwitnienia, ponieważ powoduje zamieranie

zawiązków.

Siew w rzędy (wąskie lub szerokie) od 12 – 45 cm, na głębokość 2 - 3 cm

na glebach lepszych i wilgotnych oraz 4 - 5 cm na glebach słabych i bardzo suchych.

Norma siewu to 70 kg/ha na glebach lepszych, 80 kg/ha na glebach

słabszych.

Od siewu do końca kwitnienia wymaga zwiększonej ilości wody.

Gryka zwyczajna

Gryka nie wymaga intensywnego nawożenia mineralnego, ze względu na dobre

wykorzystanie substancji pokarmowych zawartych w glebie. Nawożenie azotem w

przypadku gleb o przeciętnej zawartości azotu stosuje się po siewie lub wschodach w ilości

30-40 kg/ha. Na glebach bardzo ubogich w azot stosuje się dawkę 50 – 60 kg/ha, przy czym

30 kg/ha wysiewa się przed lub po siewie, resztę po wzroście gryki do 15- 20 cm.

Nawożenie fosforem- na glebach o średniej zawartości tego składnika stosuje się dawkę w

ilości 30 kg/ha, natomiast na glebach o bardzo niskiej zawartości stosuje się dawkę nawet

podwojoną. Nawożenie potasem na glebach o średniej zawartości stosuje się 40 kg/ha, na

glebach o bardzo niskiej zawartości zaleca się zwiększyć dawkę dwukrotnie.

Gryka charakteryzuje się odpornością na szkodniki i choroby dlatego nie wymaga

szczególnej specjalistycznej ochrony. Wykazuje natomiast dużą wrażliwość na herbicydy.

Gryka jest rośliną nierównomiernie dojrzewającą, dlatego trzy tygodnie przed planowanym

zbiorem kombajnem wykonuje się desykację, w okresie gdy orzeszki w dolnych gronach są

brunatne.

Obecnie zarejestrowane do uprawy są dwie odmiany: Kora i Panda. Wszystkie mają

podobne wymagania agrotechniczne. Panda jest odporniejsze na wiosenne chłody.

Esparceta siewna, sparceta siewna (Onobrychis

viciifolia Scop.)

Gatunek rośliny z rodziny bobowatych. Esparcetę można uprawiać na glebach ubogich i suchych, dość powszechnie występuje na niżu oraz w niższych położeniach górskich. W uprawie polowej można użytkować ją przez 2-4.

Ma ona bardzo duże wymagania co do odczynu gleby, dlatego też najlepiej rośnie na glebach wapiennych (rędzinach lub madach) o pHwiększym od 7,3. Nie należy uprawiać na glebach zwięzłych i podmokłych.

Odmiany hodowlane, czyli formy wielokośne esparcety potrafią zakwitać w roku siewu, a w następnych latach 2-3-krotnie, jeśli uprawiane są w odpowiednich warunkach glebowych oraz mają dostęp do wody. Jeżeli ich uprawa prowadzona jest na glebach ubogich to mogą dawać tylko jeden pokos.

Seradela pastewna, seradela siewna

(Ornithopus sativus)

Nazywana „koniczyną piasków” seradela siewna jest niewymagająca,

jeśli chodzi o podłoże. To znakomita fitosanitarna roślina poplonowa,

zasilająca glebę w azot.

Jest cenną rośliną pastewną, udaje się na glebach lekkich z małą

zawartością wapnia. Znajduje się w rejestrze roślin rolniczych Unii

Europejskiej. Jako pasza wpływa dodatnio na jakość mleka. Siano

zasobne jest w związki wapnia i potasu. Poza tym zawiera około 16%

wody, 12% białek, 4% tłuszczu.

Kwiaty seradeli wydzielają sporo nektaru, lecz jest ich na roślinie

niewiele, a więc i wydajność miodowa z hektara jest niska, średnio

30kg/ha. W rejonach o glebach lżejszych, gdzie uprawia się ją na

dużych obszarach, może dostarczyć miodu towarowego w drugiej

połowie lata lub dać poważny wziątek uzupełniający zapasy zimowe.

Literatura:Duer I., Fotyma M., Madej A. (red.) 2002. Kodeks Dobrej Praktyki

Rolniczej. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo

Środowiska. Warszawa

Lipiński M. 2010. Pożytki pszczele zapylanie i miododajność roślin. PWRiL

Sp. z o.o. i Wydawnictwo Sądecki Bartnik

Wojtacki Mieczysław - Produkty pszczele i przetwory miodowe. PWRiL.

Warszawa;

Bornus L. - Encyklopedia pszczelarska. PWRiL. Warszawa

Buchgraber K., Gindl G. 2004. Zeitgemässe Grünland-Bewirtschaftung.

Leopold Stocker Verlag, Graz-Stuttgart

Krzysztoforski M. 2009. Rolnictwo zrównoważone, wyd. MRiRW,

Warszawa

Użytkowanie gruntów i powierzchnia zasiewów w 2016 r., GUS

Warszawa, 2017

Documents

Uprawne rośliny pożytkowematrix.ur.krakow.pl/~wszewc/Lakarstwo/Uprawa_roslin... · 2019. 1. 15. · Rośliny takie są pod względem wymagań wodnych mezofitami. Kserofity natomiast,