Ullnjtë shekullor të Shqipërisë. Hairi ISMAILI & Belul GIXHARI · PDF fileUlliri ishte peme bujare, qe ushqente njerzit ne Iliri, kishte bere emancipimin e tyre, kishte shpetuar

Ullnjtë shekullor të Shqipërisë. Hairi ISMAILI & Belul GIXHARI

Olive Research Station. https://oliveresearchstation.wordpress.com

https://oliveresearchstation.wordpress.com/



Origjina dhe ullinjtë e vjetër të Shqipërisë

Histori e shkurtër Iliro-Epiriote e ullirit

Ne Epir ose Iliri ulliri ka qene dhe mbetet... Nje Themel Natyral... Per te gjitha kohrat… Element

Peisazhi .... Pema me e mire qe jep ….Vaj te mire…. Qe lind dhe rrit rrit njers te fuqishem dhe

bujar.

Jane te cuditeshme gojedhenat per Ilirine dhe Epirin. Natyrisht qe historia dhe historianet

Shqiptar kane afirmuar paaftesine maksimale duke mos prekur dhe mos germuar per kete

antikitet. Ne fjalorin epanoistik te Epirit, historia e ketyre dy emrave sipas shkrimtarit (Fatos

Mero Rrapaj, 2007) ka rjedhur deri tek dy terma : Toske dhe Gege. Tosket rjedhin prej

Moloseve (Epiriot) dhe Geget prej fiseve Dardane, etj. Por te dy palet jane Ilir dhe rjedhin prej

Pellazgve.

Sipas pershkrimit te Heredottit, Moloset kishin ekonomi te mire, kishin vreshta dhe ullirin

shume te zhvilluar. Ky popull merej me ullirin e para peme qe u siguronte te lyerit... Nje pjese

tjeter me peshkim, ndersa nje pjese tjeter me blegtori. Heredoti, historiani me i besueshem

Grek tregon se "Epiri eshte i banuar nga popuj jo-greke te cilet flasin nje gjuhe Barbare". Ai

shton se keta popuj ne nje kohe te lashte quheshin Pellazge.

Keta pellazge… tregon Heredoti si edhe Thucididi, jane ata te cilet shpiken Panteonin e

Perendive, qe ishte Pellazge, por te cilin greket; e adoptuan me vone. Ishin Moloset qe perhapen

kulturen e ullirit deri ne Shkoder sepse ata benin tregeti te ndersjellte me gjithe vendet Ilire,

nepermjet portit te Apolonise, Vlores dhe Durresit. Ne nje kohe te lashte Pellazget kane

banuar ne Athine si edhe ne gjithe territorin e Greqise, pervec ishujve. Per rreth cdo kalaje ata

mbillnin ulli dhe Cypresus, per te miren e pemeve. Pellazget kane qene nje grup fisesh Ilire, te

cilet permenden nga Homeri se bashku me fise te tjera Ilire si Dardanet, Taulantet, Enkelejdet

etj, te cilet luftuan kunder Akejve ne luften e Trojes si aleate te mbretit Priamit dhe Hektorit ne

mbrojtje te Trojes. Greket me pas, me dobesimin e Epirit, krijuan koloni ne territoriet e

mbreterive Ilire dhe Epirote sidomos ne ishullin e Kelqyres, ne Apollini dhe Dyrrachium

(Durres). Ne kete kohe pershkruhet qe bujesia ishte shume e zhvilluar, mbi te gjitha ullishtaria

dhe vreshtat, vaji dhe vera, ishin produktet kryesore te ketij populli.

Ne periudhen e qyteterimit apolonik, 150-300 vjet para JC, ne portin e saj pershkruhen

mardhenjet tregetare me Francezet. Ata mernin nga Apolonia rregullisht vaj ulliri dhe vere.

Pershkruhet ne Informatorio agrario qe cv.Kaberne sovinjon ka prejardhje prej Apolonise.

Ulliri ishte peme bujare, qe ushqente njerzit ne Iliri, kishte bere emancipimin e tyre, kishte

shpetuar ata prej barbarise, kishte shtuar kulturen dhe civilizimin. Epiriotet kishin rit kuroren me

degeza e gjethe te pemes se bekuar, simbol i gezimeve, dhe fitoreve ne lufte. Kurora, per

fitimtaret qe benin vepra te shquara per atdheun. Skymni 3 shekuj para J.C (gjeograf grek) e




pershkruan Epirin dhe Ilirine, nje vend te ngrohte e te begate, plot me ullishta dhe vreshta te

mira.

Kur mbreti Pirro u martua me Brikenen, bija e mbretit te fuqishem Dardan Bardhyli, ne vellon e

nuserise mbreteronte nje kurore me degeza te holla, gjethe dhe fruta ulliri te thurur me gjurmish,

nga ullijte e Epirit. Brez pas brezi ky rit eshte trasheguar,... me vendin dhe rendesine e tij,... ne

kulturen dhe artin popullor. Akoma vazhdon qe ne duvakun e nuses, nje kurore me degeza ulliri

te lidhura me gjurmish, si simbol bekimi, i lumturise dhe begatise se familjes se re edhe sot e

kesaj dite behet si ne antikitet.

Kur mbreti Pirro kaperceu detin dhe luftoi dy beteja te rrepta me Romaket, te cilat i fitoi por me

humbje te medha, ushqimi kryesor i ushtarve ishte vaji i ullirit dhe buka e grurit. Ky leng sipas

tyre, u jepte force ne lufte… ben drite ne erresire… sheronte plaget e marra, etj.

Mbas Vdekjes se Pirros, nje force e re u shfaq ne veri te Epirit. kesaj radhe ishte mbreti Agron i

cili ngriti flamurin mbi kryeqytetin e mbreterise se Shkodres. Ai aneksoi territoret e Molosseve

te cilet i kerkuan ndihme kundrejt aleancave Greke, te cilat u perpoqen te perfitonin nga vdekja e

Pirros per te pushtuar territor ne Epir. Fitoret e njembasnjeshme te ushtrise Ilire, me pas

vazhduan nen mbretereshen Teuta e quajtur mbreteresha e detrave. Romaket kur depertuan

ne Iliri, moren nen kontroll portet e Durresit dhe Apollonise. Qendresa e tyre do te vazhdonte

deri ne shekullin e IX pas eres se re. Ndersa, Jul Cezari, pershkruan Aulonen nje vend me

ullishtari te perhapur dhe me rendesi te madhe ekonomike per kete vend, ndersa Iliret si mjeshter

te kultivimit te ullirit dhe rrushit, te vajit dhe te veres.

Karakteristikat e ullijve te vjeter.

Ne Shqiperi ka shume peme ulliri qe kane moshe mbi 2000 vjet. Mbi te gjitha dy vatra jane te

rendesishme ; Zona perreth Tiranes dhe e Vlores. Ndermjet variteteve vrehen karakteristika

morfologjike qe i dallojne njeri prej tjetrit. Sidmos forma e kurores, hapja e degeve, forma e

gjetheve, forma dhe madhesia e frutave, data e pjekjes se tyre, permbajtja dhe cilesia e vajit etj.

Ulliri ne menyre natyrale ndermjet vitit 1-7 konsiderohet periudhe e instalimit inproduktiv,

zgjatja e te cilit mund te dyfishohet ne rastet e thatesires. Gjer ne 100 vjet pema zhvillohet dhe

njeh nje shtim progresiv te prodhimit. Ndermjet 100-150 vjet ulliri arrin kapacitetin e tij

maksimal prodhues. Ndersa me pas ai rritet ne trashesi, plaket dhe riperterihet ne menyre

sistematike, por nuk vdes kurre.

Shume perpjekje jane bere por ende nuk eshte mundur te njihet mosha e ullirit me siguri. Edhe

nepermjet dendrokronologjise eshte ekstremisht e veshtire per tu realizuar, sepse ulliri ka dru

shume te forte, te presuar, ka rritje te pa rregullt dhe duke qene me gjelberim te perhershem nuk

ka te dallueshme rrathet e rritjes. Mosha nuk mund te vleresohet vecse i bazuar ne tregues

indirekt biometrik si: Perimetri ne bazen e trungut, koeficienti i rritjes dinamike vjetore, te cilet i

afrohen shume me teper moshes reale.

Ne gjendje natyrale, kur ulliri plaket ai diferencon disa filiza ne zonen perimetrale te bazes se

trungut dhe ne kete menyre riperterihet per here dhe nuk vdes kurre prej plakjes. Bima e re qe e




zevendeson nuk eshte nje bime tjeter por nje vete-vehte e re, nje shprehje e re e te njejtit

genotip. Ulliri mund te vdes vetem nen efektin e ngricave, lageshtia e tokes, luftrat, urbanizimet

dhe zjarret.

Kurorat e pemeve te vjetra: Kane shume dege te lidhur mbi nje trung, me dru te forte dhe te

dendur, me lekure gri te erret, te ashper dhe te care, por dhe te kalbur, qe mund te zere 15-20

metra lartesi dhe te jetoje shume kohe te gjate. Nen ndikimin e faktoreve dhe ne zona ererash

ose te pa ekspozuara mire, ai ruan nje forme shkurre per mbrojtje, dhe si forme kupe kompakte

dhe e papenetrueshme dhe qe i jep atij imazhin e nje shkurreje pyjore.

Gjethet: Gjethet jane ne pozicion te perkundrejt, dyshe, ovale te zgjatur, te lidhura fort pas

degezes me nje bisht te shkurter. Me ngjyre te gjelber e mbyllur ne faqen e siperme dhe nje

ngjyre jeshil i hapur argjendi me nje nerv gjatesor qe ndan ne dy pjese ne faqen e poshteme.

Gjethet nuk bien, rrine gjithmone te gjelbra, por kjo nuk do te thote se jane te pa vdekeshme.

Ato jetojne mesatarisht 3 vjet pastaj zverdhen dhe rrezohen, kryesisht ne vere.

Lulet: jane te bardha me nje kupe, dy etamina, nje kurore me kater petale ovale, dhe nje vezor

ne forme rrumbullak qe mban nje stil mjaft te gjere dhe qe perfundon me nje stigmate. Vezori

permban dy ovula. Lulet jane te grupuara ne kranthe nga 10 ne 20, dhe qe instalohen ne sqetull te

gjetheve ne fillim te pranveres, mbi degezat me moshe deri dy vjet.

Fruti: Fruti i ullirit eshte Berthokel, lekura e te cilit (epikarpi) eshte i perbere prej nje lende te

lemuar te papershkueshme nga uji (pruina), me nje pulpe (mezokarp) mishtak i pasur ne lende

yndyrore e stokuar gjate lipogjenezes, qe nga fundi i gushtit gjer ne larosje. Ne fillim i gjelber,

ai behet i zi ne pjekje te plote. Endokarpi shume i forte, kockor, eshte formuar prej nje

mbeshtjellje (endocarp) i cili drunjezohet ne vere, nisur nga fundi i korrikut, dhe permban nje

fole te brendeshme me dy vezezat, njera prej te cilave eshte ne pergjithesi sterile dhe jo

funksionale. Kjo fare (rralle dy), prodhon nje embrion qe do te jap nje ulli te ri nqse kushtet jane

te favorsheme.

Rrenja: ne kohen e mbirjes se fares bimeza e re nxjerr nje rrenje boshtore. Me pas duke u rritur

zhvillon nje sistem rrenjor xhufkor, pak te thelle 60 – 100 cm me zhvillim anesor, rrenjet

kryesore shkojne deri ne ekstremet e kurores ndersa rrenjet e dyta dhe te tjerat mund te

eksplorojne nje siperfaqe toke mjaft te konsiderueshme. Xhufka rrenjore kufizohet ne pergjithesi

ne metrin e pare te tokes.

Gjurmë arkeologjike për ullirin.

Arkeologet Shqiptar kane zbuluar organe te pemes se ullirit, ene dhe fara olivastra te derdhur ne

mburoja luftetaresh, basoreliefe etj., ne Amantia, Bylis, Apolonia, Ardenica, Cerje etj, te cilat

deshmojne per egzistencen e kesaj peme 5-6 mij vjetet e fundit.

Ulliri ne Shqiperi eshte mjaft i vjeter, aq sa dhe ne vendet e tjera te mesdheut. Ulliri ka vendin

dhe rendesine e tij ne kulturen dhe artin popullor. Ne kulturen e popullit jane mjaft zakone te

lidhura me kete peme te shenjte dhe bujare. Ne duvakun e nuses vendoset nje kurore me degeza

ulliri te lidhura me gjurmish, simbol bekimi, i lumturise dhe begatise se familjes se re.




Arkeologjia e Shqiperise ka identifikuar se oleastrat kane egzistuar 12.000 vjet përpara J.C. Në

vëndin tonë kultivimi i ullirit olea europaea L. sativa njihet që prej 5000 vjetësh në qëndër dhe

në jug të vendit dhe zhvillimi më i vrullshëm ka qënë që prej 500 vjetësh përpara JC. Gjurmët e

gjetura të mullijve të vajit vajit 300-350 vjet para JC. (Amantie, Kanine, Cerje, Bylis).

Ulli ne shqip, rjedh nga emri ullastër dhe paraqitet me dy forma të ndryshme: Ulliri i egër dhe

ulliri i kultivuar. Ky i fundit nuk dihet egzaktësisht por në vendin tonë, domesitikimi i tij

mendohet 5500 vjet para JC. Disa kërkime Franceze kanë dëshmuar se gjurmët e para të

oleastrave janë përcaktuar dhe gjetur se kanë qënë që para 60.000 vjetësh rreth e rrotull

mesdheut, (në lindje dhe në perëndim) natyrisht dhe në Shqipëri, që prej akullnajave të fundit.

(Sipas PedagOLIVE Histoire de l’olivier Atelier, À la découverte de l’Antiquité , Page 3-8.

N.13/3).




Ulliri i Tufines. (Prone e

Qefaliajve). Mosha

aproksimative 2000-2500

vjet. Pozite gjeografike: N

41⁰ 22’04.07’’,

E19⁰52’31.01’’, H:255m.

Perimetri baze te trungut 26

m. Pema ka disa trungje te

rigjenerimit II, te cilet kane

dale mbi bazen e turngut.

Lartesia e kurores 9 m.

Pema prodhon cdo vit. Ka vaj

shume te mire. Pema eshte

analizuar me komponent

morfologjik dhe molekular.

Ulliri Pulazeqin. Moshe afersisht

2000 vjeç. Gjendet ne Vlore, te Depot

e ujit qe vjen nga Novosela. Pozite

gjeografike: N 40⁰ 29’23.01’’,

E19⁰28’38.01’’, H:70m. Perimetri ne

baze te trungut 20 m. Trung i

rigjenerimi II. Lartesia e kurores 10

m. Varieteti ka orgjine te vjeter dhe

kultivohet vetem ne zonen e Vlores.

Pema prodhon cdo vit, sepse frutat

piqen heret (tetor). Pema nuk eshte

mirembajtur por ka gjendje

shendetsore te mire.




Ulli i bardhe i Tufinës.

Vleresohet me moshe

aproksimative 2800-3000

vjet. Pozite gjeografike: N

41⁰ 22’43.42’’,

E19⁰53’05.94’’, H:485m.

Perimetri ne baze te trungut

eshte 30m. Trung i

rigjenerimi II, kane dale dhe

trungjet e R-III ne zonen

perimetrale. Lartesia e

kurores 12 m. Pema prodhon

ne menyre periodike. Ka vaj

shume te mire. Pema nuk

eshte e mirembajtur.

KALLMET KOKER

VOGEL. Gjendet ne Fshatin

Kallmet te Lezhes.

Vleresohet me moshe mbi

1200vjet. Pema ka pozite

gjeografike: N 41⁰

51’08.01’’, E19⁰40’53.01’’,

H:44m. Perimetri ne baze te

trungut eshte 15m. Ka disa

trungje te rigjenerimit II.


Varietet me orgjine shume te

vjeter ne zonen e Lezhes dhe

Shkodres. Prodhon cdo vit

dhe ka vaj shume te mire.

Ka popullate te madhe..




I ziu Tujanit. Peme e

vleresuar mbi 2500 vjet. Ka

perimeter ne baze te trungut

24 m. Ka kater trungje te

rigjenerimit II. Lartesia e

kurores 8 m. Pema ka pozite

gjeografike: N41⁰22’42.07’’,

19⁰53’01.15’’, H:455m.

Varietet i vjeter me orgjine te

vjeter ne zonen e Tiranes.

Pema ka prodhim periodik

dhe ka popullate mesatare.

PULAZEQ, Ne Vlore. Ka

moshe aproksimative 1500

vjet. Ka pese trungje,

Rigjenerim III, dale mbi

bazen e trungut, shume

voluminoze dhe perimeter ne

baze te trungut 14 m. ka dhe

trungje te ri te sapo nxjere.

Lartesia e kurores 11m.

Pozite gjeografike: N 40⁰

20’22.01’’, E19⁰36’20.01’’,

H:325m. Varietet me orgjine

te vjeter dhe popullate te

madhe. I perhapur ne teritorin

e Vlores. Thirret ulli fukarai

sepse prodhon cdo vit.




Ulli Zhenem. Vleresohet mbi

2500 vjec. Pozite gjeografike:

N 41⁰ 22’42.01’’,

E19⁰53’01.01’’, H:455m.


29m. Pema ka gjashte

trungje dale mbi te njejten

baze, te rigjenerimit II.

Lartesia e kurores eshte 12 m.

Pema prodhon rregullisht

cdo dy vjet. Peme bujare, Te

zotet e tij gjejne Xhenemin

nen kuroren e kesaj peme ne

shenje respekti dhe bujarie.

Lashtraku Grizhes. Gjendet

ne Gruemire te Malsise se

madhe. Vleresohet me moshe

mbi 2000 vjet. Pema ka

pozite gjeografike: N 42⁰

11’32.67’’, E19⁰31’08.49’’,

H:187m. Perimetri ne baze te

trungut 21m. Ka disa trungje

te rigjenerimi III. Baza e

trungut shume e demtuar nga

kalbja. Lartesia e kurores 9

m. Pema perfaqeson nje

popullate te vogel. Pema e pa

mirembajtur.




Ulliri i Zi. Vleresohet

afersisht 1500 vjecar.

Perimetri ne baze te

trungut 18 m. Ka tre

trungje kryesor te

rigjenerimit II. Lartesia e

kurores 9 m.

Pozite gjeografike: N 41⁰

20’08.01’’, 19⁰53’00.01’’,

H:255m. Pema nuk eshte

mirembajtur, ushqyer me

plehra. Nuk eshte krasitur

dhe mbrojtur nga

patogjenet. Popullate te

madhe.

Ulliri Linzes. Gjendet ne

Linze. Vleresohet rreth 3000

vjecar. Ka baze trungu te

fryre dhe perimeter 33 m. Ka

5 trungje te rigjenerimit III.


Peme e pa trajtuar. Ka

gjendje shendetesore te mire,

prodhon regullisht cdo vit.




Ulliri i Dajtit. Peme shume e

vjeter. Vleresohet afersisht

3000 vjecar. Ulli me trung

gjigand. Ka disa trungje te

rigjenerimit II. Perimetri ne

baze te trungut 27m. Lartesia

e kurores 10 m. Pema ka

pozite gjeografike: N 41⁰

23’03.68’’, E19⁰52’59.86’’,

H:408m. Pema eshte ne

kushte natyrale.

Ulliri ‘’shumëkëmbësh’’.

Shume interesant. Vleresohet

me moshe mbi 3000 vjet. Ka

shume trungje qe dalin mbi te

njejten baze trungu me

perimeter mbi 35 m. Ka dhe

disa trungje te ri te emetuar

per rigjenerim. Lartesia e

kurores 12m. Pema nuk eshte

mirembajtur. Nuk eshte

ushqyer dhe mbrojtur nga

patogjenet. Pema prodhon ne

menyre periodike cdo 3 vjet.




Ullirit Brret. (Foto bazale).

Gjendet afer fshatit Gerdec te

Tiranes. Vleresohet rreth 3000

vjet. Perimetri ne baze te trungut

33m. Trungje te rigjenerimit II.

Trungu ka zgavra te medha ne

baze te trungut si pasoje e

djegjes. Pema eshte ne mes te

pyllit. Lartesia e kurores 14 m.

Ka kurore shume voluminoze.

Duhet te jete pema e ullirit me e

vjeter e Shqiperise. Peme e

abandonuar.

BRRET-2. Gjendet ndermjet

Gerdecit dhe Palaqit. Pema

vleresohet me moshe rreth

3000 vjet. Perimetri ne baze

te trungut 30m. trung i

rigjenerimi II. Lartesia e

kurores 11 m. Pema eshte e

pa mirembajtur, e pa ushqyer

dhe pa mbrojtur nga

patogjenet. Peme ka shume

zgavra dhe siperfaqe plot

korde dhe deformime. Ka

prodhuar cdo dy vjet.




Gjykatsi i Lanabregsit. Ne

afersi te Tiranes. Kjo eshte

pema me e vjeter ne

popullaten e ketij kultivari.

Vleresohet mbi 1500 vjet.


16m. trung i rigjenerimi II.

Lartesia e kurores rreth 9 m.

Pema e pa mirembajtur.

Prodhon rregullisht.

Ulli i Greblleshit. Ka trug

gjigand. I zoti aktual i tij

mendon se ka moshe afersisht

2000 vjecare. Pema ka

perimeter shume te madh.

Lartesia e kurores 10 m. Kjo

peme vazhdon te prodhoje

rregullisht.




Ulli i Palaqit. Vleresohet me

moshe mbi 2500 vjet.


26m. Trung i rigjenerimi I.

Lartesia e trungut 9 m. Pema

eshte ne pyll. Nuk eshte

mirembajtur, nuk eshte

plehruar dhe nuk eshte

krasitur. Pema ka prodhuar

ne menyre periodike.




Ulliri Brret. (Foto e plote).

Ne mendojme se eshte nje

nder pemet me te vjetra te

Shqiperise. Vleresohet rreth

3000 vjet. Perimetri ne baze

te trungut 33m. Nuk duket

plotesisht bazamenti i trungut

sepse eshte okupuar prej

ferrave. Ka trung zgavroz.

Lartesia e kurores 14 m. Ka

kurore shume voluminoze.

Peme eshte e abandonuar.

Nuk eshte plehruar, nuk eshte

krasitur dhe nuk eshte

mbrojtur nga patogjenet.

Eshte ne gjendje pylli.




Pulazeqin i Hambareve.

Nje peme shume e vjeter ne

hyrje te Stacionit te

Shumezimit te IP ne Pus

Mezini te Vlores. Ka

perimeter te madh dhe moshe

afersisht mbi 2000 vjet.

Peme e rikonstruktuar me

krasitje.

Ulliri BAHUTA. Ulli i

Brarit. Pema vleresohet me

moshe mbi 1500 vjet. Pema

ka pozite gjeografike:

Perimeter ne baze trungu

25m. Kurora ka lartesi 12m.

Ka pese trungje i

rigjenerimit II. Filizat e ri qe

duken jane rigjenerim i

fundit. Varietet me orgjine te

vjeter ne zonen e Tiranes. I

perhapur ne zonen e Tiranes.




Ulli i Zi. Ka baze trungu

shume te demtuar dhe rrenje

kryesore te zbuluara.

Vleresohet me moshe shume

te vjeter, mbi 2000 vjecare.

Ka kater trungje te

rigjenerimit III. Lartesia e

trungut 9 m.




Mulli vaji ne Brar te Tiranes.

Prone e z. isuf Metaj. Ndertuar

ne vitin 1826 dhe restauruar ne

vitin 1990. Mulliri funksionon

aktualisht. Guri levizet me

kafshe. Brumi presohet ne prese

manuale, ndersa vaji ndahet ne

menyre natyrale si pasoje e

peshes specifike.

Ulli i Himares, gjendet ne

Himare dhe vleresohet 700

vjecar. Perimetri ne baze te

trungut 8m. Ka trung

normal, te pasur me korde

dhe gropeza. Lartesia e

kurores 7m. Pema ka orgjine

te vjeter ne kete zone. Ka

popullate te madhe. Pema

prodhon cdo vit rregullisht.




Peme Kaninjoti ne Kreshpan.

Ka baze trungu shume te

shtrire dhe ne pjesen e

siperme jane tre trungje te

rigjeerimit te dyte. Moshe

1200 vjecare.

Ulliri i Vuves. Sipas Grekve,

ulliri me i vjeter i botes eshte

ulliri i Vuves, ne Krete. Ai

cmohet aproksimativisht

3000 vjet. Dhe se greket

pretendojne se ne kete epoke

Roma nuk ishte themeluar.

Kjo peme prodhon

sistematikisht dhe eshte

shume rezistent ndaj

semundjeve dhe zjarrit. Ky

eshte kriteri qe siguron

pemeve nje jetegjatesi te

madhe.




Ulliri Brret. Sipas

vleresimeve tona eshte ulliri

me i vjeter i Shqiperise. Ai

cmohet aproksimativisht

3000 vjet. Ky ulli eshte mbi

nje fshat te permbysur, dhe i

pa zbuluar.

Ulliri I zi I Tiranes. Ka

moshe 2500 vjecare.




Ulli Kaninjot ne Kanine te

Vlores . Vleresohet me

meoshe rreth 2000 vjet.




Ulliri Trevllazer. Kaninjot

me moshe mbi 2000 vjet.


13m. trung i rigjenerimi II.


Peme Ulliri Tirane, dhe i zoti

Bedri Hajdari ne Komunen

Dajt. Vleresohet mbi 2500

vjet.




Ulli i Shtishit. Vleresohet

rreth 2500 vjet. Ka perimeter

ne baze te trungut 17m. Ka

gjashte trungje rigjenerimi II

dhe filiza te ri per rigjenerim

te ri. Lartesia e kurores 9 m.

Ulliri i Nerit. Lanabregas.

Ka bazament gjigand (26m).

pese trungje te rigjenerimit te

trete. Ka pese trungje te ri ne

ekstreme te bazamentit te

pemes qe do zevendesojne te

vjetrit. Pas rreth 500 vjetesh

keta do kene permasa si ai

pas dores se djathte, ndersa

egzistuesit disa mund te mos

egzistojne. Lartesia e kurores

9 m. Pozite gjeografike: N

41⁰ 21’50.01’’,

E19⁰53’06.01’’, H:314m.

Varietet me orgjine te vjeter

dhe popullate te madhe.




Ulli i Xhamise e Linzes.

Peme ulliri prane zhamise se

Linzes. Ne maje te kodres e

vogel. Duhet te jete 2500

vjecar. Thuhet se ketu ishte

vendi qe luhej kumar ne

kohen e pushtimit otoman.

Sepse ka kurore shume te

madhe dhe hije te fresket.

Perimetri ne bazen e trungut

24m. Trung i rigjenerimi II.


Ulliri i Kalase. Ne Ndroq.

Peme fantastike persa i perket

densitetit te madh te

gropezave dhe kordeve ne

trung. Ka bazament trungu

me permasa mesatare por qe

vleresohet me moshe sa

Kalaja e Ndroqit. Ne kete

zone jane rreth 50 individ me

biometri dhe moshe te

ngjashme.




Ulliri i Sabiut. Ne Linze.

Peme me trung monolit, te

madh dhe presence e

trungjeve per rigjenerim te ri.

Ka bazament trungu me

permasa mesatare por qe

vleresohet me moshe mbi

1500 vjecare.

Ulliri Zi Tiranes. Ne Linze.

Peme fantastike persa i perket

densitetit, gropzave dhe

kordeve ne trung. Ka

bazament trungu me permasa

mesatare por qe vleresohet

me moshe mbi 1500 vjet. Ka

perimeter te bazes se trungut

16m.




Ulliri i Veliajve ne Bregas.

Peme me volum kurore

gjigande, moshe mbi 2500

vjecare.

Ulliri i Elbasanit. Ka moshe

afersisht 1500 vjecare. Ka

perimeter te bazes se trungut

shume te madh. Pema

prodhon rregullisht.




Vegla të lashta pune në ullishtari

Parmende druri me telvikun,

dhe plugu metalik, sipas

tradites se bregut te Vlores.

Mulli vaji konform tradites

antike mesdhetare te

ekstraksionit te vajit ne Jugun

e Shqiperise.




Karrua e Qeve, kanistra dhe amablazhe per vjeljen e ullirit

Mulli vaji I viteve 1400 (I

rehabilituar) ne Bra rte

Tiranes


Ullinjtë e vjetër të Shqipërisë, Hairi ISMAILI, Belul GIXHARI

Albania Gene Bank. www.bgj.ubt.edu.al Page 29

Mulli vaji i zbuluar në Amantia (Vlorë) vlerësuar 2400 vjeçar.

Mulli vaji i zbuluar në Byliss (Mallakastër) vlerësuar 2200 vjeçar.

http://www.bgj.ubt.edu.al/

Documents

Ullnjtë shekullor të Shqipërisë. Hairi ISMAILI & Belul GIXHARI · PDF fileUlliri ishte peme bujare, qe ushqente njerzit ne Iliri, kishte bere emancipimin e tyre, kishte shpetuar