Tusarfik September 2013

Tusarfik kingullermeerluni saqqummerpoq Ukiut aappaata affaata matuma siornatigut pisariaqartinneqarsimavoq nutaarsiassaqartitsivimmik

qaammatikkaarluni saqqummersartumik peqarnissaa , taamani Tusarfik pilersikkatsigu, kisianni Tusarfik

maanna imminut pisariaarutsippoq. Suliffeqarfiup iluani nutaarsiassaqartitsineq pisariaqartuassaq,

siunissamilu pingaartinneqartuassalluni, siunissamili nanuaqqap saqqaani nutaarsiassaqarfimmi

ilanngussatigut nutaarsiassat tamaasa nassaarisinnaalissavatit.

Nutaarsiassatut allaaserisassanik siunnersuutissaqaruit Tusagassiivimmut nassiussinnaavatit uunga:

info@nanoq.gl ; soorluttaaq siunissami illit nammineq suliffiup iluani oqaluttuassarsianik

allaaserinninnissarnut tikilluaqqusaasutit.

2

Svend Hardenberg-imut sukkasuumik

apeqqutit arfineq marluk Ukioq manna 1. juli Svend Hardenberg Siulittaasup naalakkersuisoqarfiani departementschefinngorpoq,

taamaasillunilu qitiusumik allaffeqarfimmi qullersaanerpaalerluni. Inuk kinaanersoq tusarfiup arajitsinianngiffigaa,

atorfinitsinneqarneralu suliffitsinni tamatsinnut qanoq sunniuteqassanersoq, taamaattumik arlalinnik

apeqquteqarfigaarput.

Namminersorlutik oqartussat suliffittut aaqqissuussaanera aamma

suliffiginera qanoq misigisimavigit?

Suliffeqarfiup aaqqissuussaanera qiviatsiaannarlugu paasiuminaatsuuvoq ataatsimoortumillu isigissallugu

ajornakusoorluni. Kisianni suliffiup politikkikkut aqunneqartup immikkut ilisarnaatigisimassavaa, ullumikkutut

aaqqissuussaanera toqqarneqarsimammat.

Suliffeqarfiup iluani amerlaqaat ilinnit suut ilimagisinnaanerlugit

pissanngateqartut. Illit nammineq pisortatut tamanna qanoq

oqaatigiseqarfigisinnaaviuk?

Isumaqarpunga uanga inuit pisortatut isumaqarfigisaraannga persuarsiortuunngitsutut ersarissunilli

siunniussaqartartutut – periutsit-ilutsit pingaartinnerunngilakka imaali pingaartinnerusarpakka. Assilissat atorlugit

eqqarsartarpunga aamma ingerlaartitsiuarnissaq pingaartippara, kiisalu suliassat naggataannit utimut ingerlallugit

paasissutissat allanut tunniussuuttarpakka.

3

Pisortat ingerlataannik allaffissuarmi pisortatut atorfeqarnerni

siullermiilinngilatit. Allaffeqarfimmi maani pisortatut sulinissarni misilittakkatit

suut atorluarniarpigit?

Apeqqut akissallugu ajornakusoorpoq – namminiussuseqarlunga pisortatut inissisimanissara pingaartippara,

taamaattumik imatut annerusumik eqqarsaasersorfiginngilara. Imaluunniit suut immikkut eqqumaffigisariaqarnerikka

il.il. Qullersatut atorfeqaqqaalerpunga 31-inik ukioqarlunga, taamaattumik sivisuumik qaffasissumik atorfeqarneq

ingerlassimavara.

Departementchef-itut atorfinni suut neriuutigalugillu takorluugaraangit?

Suut unammilligassaanersut tamatigut aallarniutigeqqaartarpakka – inuuvunga isummersornermik aaqqiissutissanillu

pingaartitaqartoq. Unammilligassat soqutiginartinnerusakka toqqartornerunerusarpakka. Atorfimmut uunga atatillugu

aamma taama iliorpunga – takorluukkat aamma/imaluunniit neriuutit nalerassatut atorneq ajorpakka. Uani suliat

tassaapput nammineerneruleriartornermik isumassarsiaq aamma namminersorlutik oqartussat allaffeqarfiat.

Toqqaannartumik isumaga tassa periarfissarpassuaqartoq, ullumikkut suliarisavut eqqarsaatigalugit aamma suli

pitsaanerulersitsiniarluta aaqqissuuteqqissinnaasatsinnik.

Eqqartortuartarparput immikkoortukkuutaarluta eqqarsarunnaarluta

ataatsimoortumik aaqqissuunneqarnissamut nuukkiartuaartariaqartugut,

naalakkersuisoqarfiit tamaasaa immikkut ingerlarsortikkunnaarlugit. Illit

tamanna qanoq isumaqarfigaajuk?

Namminersorlutik oqartussat allaffeqarfiat tamaat ataatsimoortutut uanga isigaara, immikkuualuttortarasaanngitsutut –

tamanna aamma aallavigaara Departementchefeqartinnik allanillu suleqateqarninni.

Sikorneriarlutit takorloorukku namminersorlutik oqartussaqarneq ukioq 2017-

mi qanoq ikkumaarnersoq. Aaqqissuussaaneq qanoq isikkoqarumaassava

ukiuni sisamani illit aquttorereerlutik?

Namminersorlutik oqartussat allaffissornerannut pitsaasumik immikkuullarissumik allaassuteqarnissara uanga

kissaatigaara – neriuppunga naalakkersuisoqarfiit/immikkoortortat tamanna malugilerumaaraat, tamatta

misigisimaqqulluta sulianut isumaqartitersut, tamattalu immikkut suliatsinnik kivitseqataasugut.

Tamatta suliffitsinnut arlaannik pimoorussarnik maannagaaq

pilersaaruteqalereerpit, uatsinnut oqaatigerusutarnik?

Suliffiup ataatsimoortumik qulaaniit isigisinnaalernissaanut piffissaq sivisunerusoq suli pisariaqartippara, suliat

iserfiginissaannut – uangalu misigisimaniassangama aallartilluarlunga, aamma ingerlatsivinni arlalinni uanga

suliassannik kivitseqataalereerlunga. Kisianni suli uunga killinngilanga allattarfissuarmut kridtimik

titartaalereersinnaallunga allattorlugit sussanersugut, qaqugu qanoq il.il.Ilisimatitsissutigisinnavarali septemberip

aallartisimalernerani pisortat ilinniartinneqarnerat aallartissammat, tassungalu atatillugu aamma Departementcheffit

pikkorissarneqassapput. Taakku marluutillugit ima eqqarsaataapput, suliatta ingerlatatta, takorluukkatta,

anguniakkattalu suunerinik, pikkorissarnerit naammassineqarneranni, ersarissunik assitalersuisinnaalersimassasugut.

Svend isumaqatigiissuteqarfigaarput oqaloqatigeeqqissalluta suliassat, takorluukkat aamma anguniakkat

nammassineqariarpata, paasisinnaaniassagatsigu siunniussat sooq taamatut ilusilerneqarsimanersut.

4

Silap pissusaa pillugu paasisitsiniaaneq Allattoq Jens-Peter Bak Henriksen, Silap pisussaanut- nukissiuteqarnermullu immikkoortoqarfik

Sapaatit akunnerini makkunani Namminersorlutik Oqartussat silap pissusaa pillugu

paasisitsiniaanerat aviisini sapaatit akunnerinut saqqummersartuni aamma TV-kkut ingerlanneqarput.

Ineqarnermut, Pinngortitamut Avatangiisinullu Naalakkersuisoqarfiup titartakkat tulleriiaakkat arfinillit

suliaritippai ”CO2 suminngaanniit pilertarma” aamma ”uanga tamanna susassagakku”-mik

qulequtaqartut, innuttaasullu ilisimasaqarnerannut ilapittuutaasussat. Nukissiutinik ikkumatissanik

atuinerup aamma CO2 –mik aniatitsinerup ataqatigiinneranni innuttaasut

ilisimasaqarnerulernissaannik passisitsiniaaneq siunertaqarpoq

Aviiseeqqani Kujataamiu, Nuuk Ugeavis, Sivdleq aamma Tamanut Avannaani, kiisalu KNR-TV-mi

Pilersuisullu pisiniarfiini ’in store’-mi paasisitsiniaaneq ingerlanneqassaaq.

Eqqumiitsuliortutut titartakkat Christian Rex-ip Deluxus Studio-meersup suliarai.

5

Namminersorlutik Oqartussani

suliniummik ingerlatsineq - Suleqataasup issiavianit isigalugu

Jens-Peter Bak Henriksen Silap pissusaanut- aamma nukissiuteqarnermut

immikkoottortaqarfimmi atorfeqarpoq, silallu pissusaata paasisitsiniutigineqarneranut suliami

aqutsisuulluni. Jens-Peter ukiumi ataatsimi atorfimminiissimavoq, piffissallu taassuma

ingerlanerani misilittagaqarfigilerpaa suliffeqarfimmi politikkikkut aqunneqartumi sulineq

qanoq isumaqarnersoq – ajunngitsutigut ajortutigullu. Tusarfiup Jens- Peter oqaloqatigaa

suliap ingerlanerani misilittagai aamma suut maluginiarsimanerai paasiniarlugu.

Allattoq Janne Stenstrop, Tusagassiivik

Suliniutip piareersarnera sivisuumik ingerlanneqarsimavoq, allaat Jens-Piitap Silap pissusaanut-

Nukissiuteqarnernullu allattoqarfimmi atorfeqarsimaneranit sivisunerusumik. Atorfinitsinnerami siuliata

piareersaatit annertuumik ingerlatereersimavai. Inatsisartuni aalajangerneqarsimavoq

paasisitsiniaasoqassasoq, suliassarlu tassaatinneqarpoq silap pissusaanut ajoqutaanngitsumik

iliuuseqartarnissaq aamma silap pissusaanut iluaqutaasumik atuisarnissaq. Jens-Piitaq suliaq

tigummagu, paasisitsiniaanissamut isumassarsiat arlalissuit pissarsiarineqareersimapput, inuit

namminneq attaveqaqatigiitarfiisigut ingerlanneqarsinnaasut aamma atuartunut tulluarsakkat.

Siunertarineqaraluarpoq meeqqat angajoqqaaminnik perorsaaqataassasut. Kisiannili allarpassuarnik

pisorqartarneratuulli suliap ingerlannera inuttaarummat, allamillu ingerlanneqalerluni sammivik allamut

saatinneqarpoq Jens-Peter taassuminnga ingerlatsilermat.

Paasinnissaq pilerinarneruvoq ileqqut allanngortinneranniit

Paasisitsiniaanissaq tassaasussaavoq CO2 –ip qanoq pilertarneranik tunngaviusumik

paasinnilersitsisoq, soorlu tamatta tamatsinnut atuumassuteqarnersoq, ileqqunik allanngortitsiniarluni

paasisitsiniaanerminngarnit, imarisaalu soqutiginartuusariaqarput tamanut attuisut.

Paasisitsiniaaneq titartakkat tulleriiaartut atorlugit pissasoq aalajagiunneqarpoq. Aallaqqaammut

eqqarsaatigineqaqqaaraluarpoq titartakkat uumassusilikkat atorneqassasut, filmertarfinni aamma TV-

kkut takutinneqartussat. Isumassarsiarli tamanna tununneqarpoq titartaasartoq allamik

taarserneqarmat.

Paasisitsiniaanissaq Jens-Piitap kisimi suliarinngilaa. Titartaasartoq ataatsimeeqatigineqaraangat

aamma suut titartarneqarnissaat isumaliutigineqaleraangat immikkoortoqarfiani suleqataasut

tamarmik eqqarsaqataasarput. Suleqatinilu amerlasuunik isumassarsiorput, titartakkat tulleriit sunik

imaqarsinnaanerannik, naggaterpiaatigulli titartaasartut kiffaanngissuseqarluinnangajalluni sulivoq.

Titartakkat tulleriiaakkat arfinillit pilersinneqarput, ilaat silap pissusaanik suliaqartunit ilaallu

titartaasartumit isumassarsiarineqartut.

Paasisitsiniaanissaq kinguartinneqarpoq

Paasisitsiniaanissaq marts 2013-imi piareeraluarpoq, januarimili qinersisoqarnissaata

nalunaarutigineqarnerta kinguneraa suliat politikkimut attuumassuteqartut tamarmik unitsinneqarnerat.

Naalakkersuisooqatigiit nutaat pilersinneqarnerisa kingorna pingaaruteqarsimavoq

paasisitsiniaanissap Naalakkersuisumut akueritinneqarnissaa, qularnaarniarlugu paasisitsiniaanissap

aallartinneqarnissaa suli kissaatigineqarnersoq, tassa aasaanerani sulinngiffeqarnissaq

aanaralaarsuanngormat. Aasanerani inuit amerlanersaat angalasarput, suliassanilluunniit

6

Jens-Peter Bak Henriksen Silap pissusaanut – nukissiuteqarnermullu allaffeqarfimmi nerriviup

allaffimmi saniani.

silamiittunik aallutaqartarlutik, tv-kkut aviisitigullu paasisitsiniaanissamut aasanera tulluartuusarani.

Maannali atuarneq aallarteqqippoq, atorfillit amerlanersaat suleqqilerlutik, TV-mik isiginnaarnissamut

aamma aviisinik atuarnissamut piffissanngoqqilluni, tassalu maanna paasisitsiniaaneq

aallartinneqarpoq.

Suliffeqarfiup nammineq periusaa

Tinngallaffissat arlalissuusimapput Silap pissussaanut- nukissiuteqarnermullu immikkoortortaqarfiup

suliassaq tigummaguli paasisitsiniaanerup kiisami piviusunngorneranut, kisianni Jens-Piitamut

tamanna tupaallaatiginarsimarpalunnaniluunniit isumalussaatiginarpasilersimanngilaq, oqarneratut:

suliffeqarfiit politikkikkut aqunneqartut namminerisaminnik periuseqartarput” Isumaqarpoq

pissusissamisoortoq suliat Namminersorlutik oqartussani sivisuumik piviusunngoriartortarnerat,

tamannalu takussutissaasoq suliffinni politikkikkut aqunneqarfiusuni malittarisassat malillugit suliassat

ingerlanneqarnerinut.

Jens-Piitap isumaa malillugu innuttaasunut tamanut sullissineq tunngaviusumik paasinnissamut

takunnissinnaanermullu aqqutissiuinerusarpoq, allanik suliffeqarnermut naleqqiullugu. Aammali

suliami qasunarsisinnaanera qatsunnarsineralu ilaanni misigisarlugu, akuersisussat qaleriiaat

aqqusaartoqqaarlugit aatsaat akuersivinneq pisarmat. Suliap ingerlanerani kinguarsaatit annerusut

minnerusulluunniit takkuttarput, aammali siunnerfiit allanngortinneqartarput

erseqqissarneqarlutilluunniit.

Saqqarmiut tamarmik saaqarlutillu tunoqartaput, paasinarporlu silap pissusaanik

paasisitsiniaaniarnermik suliaqarnermini Jens-Piitap tamaasa aqqusaarsimagai. Oqaloqatigiinnitsinni

eqqartorpai namminersorlutik oqartussani sulisorpassuarnut ulluinnarni misigineqartartut

pakatsinarsinnaasartullu. Aammali eqqarsaatigisimavaa pissutsit sooq taamaannersut, aammali

suliffeqarfiup aaqqissuussaanerata suliaminik nuannarinninnermik qiimanermillu ulluinnarni

tunisarneraani.

7

Suliniutip Pisariillisaaneq

-rup aaliagiiffiginissaanut tunngavissat

tusarniaassutigineqalerput Suliniutip Pisariillisaanerup (ERP) suliarinerani immikkoortoq fase 1 – Misissueqqissaarneq – maannassivoq.

”Immikkoortup fase 2-ip aallartinnissaanut aaliagiinissamut tunngavissaq” septembarip aallartilaarnerani

tusarniaassutigineqalissaaq. oktobarip ulluisa arfineq aappaannut 2013 tusarniaanissaq killilerneqarpoq.

Qulequttat pingaarnerusut uku atorlugit Naalakkersuisunut, kommunalbestyrelsinut aamma KANOKUKAP

siulersuisuinut innersuussuteqartoqassaaq:

• Suliniutip Pisariillisaanerup immikkoortuata siulliup naammassineqarnissaa

• Suliniutip Pisariillisaanerup immikkoortuisa aappaata aallartinneqarnissaa. Pingaartineqassapput

iluaqutigineqarsinaasut sipaarutissallu, aaqqissuussaaneq, suleriutsit pitsaanerulersinneqarnissaat aamma

siunissami ataqatigiinnermik aaqqissuussinisamut piumasaqaatissat

• Suliniut Pisariillisaaneq siumut isigaluni 55 mio. kr.-nik akeqassasoq missigersorneqarpoq, aningaasartuutit

kommunit namminersorlutillu oqartussat avitseqatigiillutik akilissavaat

aalajangiinissamut tunngavissanik itinerusumik soqutigisaqaraanni, maannamullu tigusaqarsimanani, taakku uunga

piniarneqarsinnaapput: erp@nanoq.gl

Ataatsimoorussamik paaseqatigiinnissaq qulakkeerniarlugu aamma suliniutip ingerlariaqqinnissaa tunngavilerniarlugu,

ERP-p allattoqarfia 20-21 august, tusarniaanissanut aallarnisaatitut, ataatsimoorussamik pisortat ingerlatsiviinik

isumasioqatigiisitsivoq. Peqataasunut qaaqquneqartunut ilaatigut ilaapput kommunaldirektørit, aningaasaqarnernut

direktørit, aningaasanik ingerlatsinerni fagcheffit, Aningaasaqarnermut Sulisoqarnermullu aqutsisoqarfimmi pisortat

toqqartukkat, Akileraartarnermut aqutsisoqarfik, aamma Namminersorlutik oqartussani Aningaasaqarnermut

naalakkersuisoqarfik Peqqinnissaqarfimmullu naalakkersuisoqarfik.

Suliniutip Pisariillisaanerup immikkoortuani siullermi misissueqqissaarnermit naammassisat innersuussutigineqartullu

paasissutissiissutigineqarput. Saqqummiussallu makkuninnga ilaqarput:

• Kommunini aamma Namminersorlutik oqartussani aningaasanik aqutseriaatsit

• Pisortat ataatsimoorussaannik kontoplaniliorneq aamma paasissutissanik nalunaarsuisarneq.

• Aningaasaqarnermut Sulisoqarnermullu aqutsisoqarfiup saqqummiuppaa akissarsisitsisarnermi

ataqatigiissumik aaqqissuusseriaatsit

• Suleriutsinik qaffassaanga aamma Kalaallit Nunaanni suliffeqarfinnit allanit misilittakkat.

Tusarnianissanut aallarnisaatitut isumasioqatigiinneq atorneqarpoq, siunertarineqarluni suliniut tamaat pillugu

ataatsimoorussamik paaseqatigiittoqarnissaa, aaqqissuunneqarnikkut immikkoortitsersimanerit akimorlugit.

Misigivarput pitsaalluinnartumik, kinguneqarluartussamik aamma suleqatigiikkusussutsimik anersaaqarluni

isumasioqatigiittoqartoq, suleqatigiilluta ataatsimoorussatsinnik anguniagaqarnerput misigalutigu.

Oqalliseqatigiinnermut tamatta akuuvugut,

arlatsinnit apeqqutigineqartartut tamarmik

akiortorneqarlutik. Isumaqatigiissutigineqarluarpoq

suleriutsinut ataatsimoorussanik

malittarisassiortoqassasoq. Isumasioqatigiissut

aamma isumaqatigiissutigaat pisortaqarfiit

( kommunit namminersorlutillu oqartussat)

ataatsimoorussaminnik suleqatigiissitamik

pilersitsissasut akissarsialerisarnermut tunngasunik

suliaqartussamik, akissarsialeraluni allaffiit

tallimaasut avataannut inissinneqartussamik,

taakkunani nukiit ingerlatsinermut

atuinnarneqaleqqunagit.

8

Amalie Jessen - piniarnermik aalisarnermillu sullissinermini ukiunik

25-nngortorsiorluni nalliuttorsiungajalerpoq Ukiut 25-it qaangiutilerput, Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoqarfimmi allafimmi pisortaq Amalie Jessen, taamani Inuussutissarsiornermut Pisortaqarfimmi AC fuldmægtigitut 1. december 1988, atorfinitsinneqarmalli. Ukiut 25-it ingerlaneranni Amalie Jessen-p piniarnermut aalisarnermut nunalerinermullu tunngassuteqartut nunatsinni aamma nunarsuarmioqatigiit akornanni qaffasissumik atorfilittut suliarisarsimavai. Atorfimmini ukiunik 25-nngortorsiungajalersoq tassaavoq arnaq nunatsinni piniarnermut, aalisarnermut nunalerinermullu sullissinermik ilisimasaqarluartoq misilittagaqarluartorlu, taamaattumik nunatsinni nunanilu allani atorfilittut ataqqineqarluartoq. Juaaka Lyberth-ip Amalie Jessen ilisaritippaa. Ilumoorsaarnermi qiimasaarneq Nunanik allanik suleqateqarnermi, pisassiissutissanik isumaqatiginninniartoqaleraangat, minnerunngitsumik IWC-mik (Arfanniarnermi Ataatsimiititaliarsuaq) arfattassanik, Amalie Jessen1990-miilli ukiut 23-t sinnerlugit peqataasarsimavoq, isumaqatigiinninniartunullu pisortaasarsimalluni. Ukiumik ataatsimik siusinnerusukkulli JCNB-mi (Canada/Kalaallit Nunaatalu Qilalukkat pillugit Ataatsimiititaliaat) ilaasalereersimavoq, 1990-mi NAMMCO-mik (Atlantikup Avannaani Imarmiut miluumasut pillugit Ataatsimiititaliaq) aallarnisaataasumut, 1992-mi aallartitatut peqataaffigisalikkamini. Nunanik allanik nunatta isumaqatigiissuteqarfigisartagaanni ataatsimiittartoqatigiit isumaqatigiissutissanik piareersaaffiusartut peqataaffigisarsimaqai. Taaneqarsinnaapput CITES (Washington Konvention), IUCN (Nunarsuaq tamakkerlugu pinngortitamik illersuiffik), NASCO (kapisillit pillugit isumaqatigiissut), PBSG (nannut pillugit ilisimatuut suleqatigiiffiat) il.il. IWC-imi arfattassanik isumaqatigiinninniartarnerit Amalie Jessen-ip nunatsinni ilisarisimaneqaassutigineruvai, tamanna ukiup naanerani tissisaarutaasunik titartaalluni atuagaaqqamik saqqummersinneqartarsimasumi ”Simeersorfimmi” arajutsineqarsimanngilaq. Tassani Amaliep kiinaata assinga Sassuma Arnaanut, upperisatoqqat malillugit issittummi uumasut tamarmik paarsisaannut, kiinniullugu ilanngunneqarsimagami. ”Nuannersumik tiguara” Amalie oqaluttuarpoq, ” Sassuma Arnaatut misigisimanngilanga. Tulluusimaarutigisarparali, oqaluttuunneqarnera naapertorlugu, pooqarlunga inunngorsimagama, tassa angakkussaasimagaluarpunga. Angakkuusimasuuguma Sassuma Arnaa aperiartussagaluarpara ilumut silaannaq kissakkiartornersoq, taamaappallu piniakkat ilaat eqqorneqassanersut. Immaqa piffissami sivikinnitsiarsuarmi akisinnaaruttortoq, ilisimatuut akisiniartarnerat ilaanni sivisusarnermit, erininarsipajaartaramik” Amalie qungujulluni, quiasaarpalungajattunik iseqarluni nassuiaavoq, paasinarsisillugu naak suliani oqimaallutillu ilumoorsaarnaraluartut qiimasuussutsi suli katassimanngikkini. Meeraanera aamma RUC Amalie 1958-imi inunngorpoq Maniitsumi, marluliaqamminit Sara-mit minutsinik 5-nik

9

nukarliutsiarluni. " Uanga marluliaqatigalu, qatanngutikka tallimat illoorarpassuavullu, toqqissisimanartumik paarineqarluarlutalu peroriartorpugut. Asanninnermik aallaaveqartumik perorsarneqarpugut suliakkerneqartarluta akisussaaffilerneqartarlutalu, timikkut tarnikkullu peqqinnartunik”, Amalie oqaluttuarpoq. ” Qatanngutivut nukarliit paarisarpavut, illumi suliassat ilinniagassallu aqqutigalugit perorsarneqarluta. Aasaanerani Kangerlunni Kangiani aamma Alannguani ukiussamut pilisarpugut, ikiuuffigisartakkatsinni. Pinngortitaq nukissanik katersuiffigisarparput. Ileqqut tamakku uigalu meeqqatsinnut ingerlateqqippavut”. Qaffasinnerusumik ilinniagaqarnissamik angajoqqaat kaammattuijuarnerisa kingunerisaanik Viborg/Silkeborg Gymnasiami ilinniarnertuutut Amalie allagartartaarpoq 1981-mi, meeqqat atuarfiat Maniitsumiittoq 1977-mi qimakkamiuk ilinniarfigilikkamini. Ilinniarnertuunngornermi kingorna Maniitsumi timelæritut bibliotikkimilu ikiortitut sulisarsimavoq. 1982-mi RUC-imut qinnuteqarpoq, 1988-mi soraarummeerfigisaminik, ilinniarsimalerlugu inuiaqatigiinni teknikkilerinermi ilisimatuutut pilersaarusiortarneq (teknologisk samfundsvidenskabelig planlægger uddannelse). Taava nunatsinnut angerlaqqippoq, Namminersornerullutik Oqartussani atorfininniarluni qinnuteqarluni, atorfinillunilu 1.december ukioq taanna. ”Taamani Namminersornerullutik Oqartussat aningaasaqarniarnerat nakkaattooqqajaavoq, atorfinitsitsisarnerit unitsinneqarsimallutik”, Amalie Jessen oqaluttuarpoq. ”Taamani pissangavunga aamma pissutsinut ajuallassimaarlunga. Eqqaamavara qinnuteqaatiga imatupajaaq oqaasertalerlugu:”kalaallinik ilinniarsimasunik amigaateqarnerariarlusi ilinniagartuumik atorfinitsitsinissarsi unitsissimagissi naapertuutinngilluinnarpoq”. Atorfinippoq, tamannalu peqqissimissutiginngisaannarsimavaa. Ilaqutariit Jessen Mulvad Amaliep ueraa nakorsaq Gert Mulvad. Inersimasunik pingasunik qitornaqarput. Uiloq 30-nik ukiulik, Jakob 23-nik ukiulik. Ernerat angajulleq Inunnguaq ”Aqqalu”, anorersuartorsuugaa 2011-mi 23-inik ukioqarluni alianaqisumik toquvoq. ”Soorlu Tsunamimik aqqusaarneqarluni” Amalie oqaluttuarpoq, ”aliasunnerput oqaluttuassaanngitsumik oqimaassuseqarpoq, sulilu takkuteriasaartarluni. Inuunerli ingerlaqqittariaqarpoq, qujanartumillu ernitsinnik asasatsinnik eqqaamasavut nuannersorpassuit pigaavut”. Atorfimmi qaffakkiartorneq kakkaginartut Aalisakkanik suliffissuaqarnermut ineriartortitsinissamut pilersaarusiorneq, ilinniarsimasaminut tulluarluinnartoq, Amaliep aallaqqaammut atorfimmini sammisarilerpai. 1989-90-mi suliarisartagai piniarnermut samminerulerput, pingaartumik arfattassat tuttunniarnerlu samminerulerlugit, aammali eqalunniarnermut kapisilinniarnermullu tunngasut suliarisarlugit. Piniarnermut aalisarnermut nunalerinermullu Pisortaqarfimmi allaffiup pisortatut atorfinippoq 1993-imi, piniagassanut inatsisiliorneq

10

nunalerinermullu tapiissuteqartarnerit samminerulerlugit, pingaartumik savat savaaqqallu neqaannik nioqqutissiornermut tapiissutissat. 2000-mi pisortamut tullersortinngorpoq, 2002 pisortaagallartutut sulilerluni, 2003-milu, qinnuteqareernermi kingorna pisortanngorluni. Aalisarnermi, Piniarnermi Nunalerinermilu Pisortaqarfik 2008-mi Naalakkersuisoqarfinngormat departementschefitut pisortaaffigilerpaa. Tassani pisortaavoq 2010-mi 1. maj tungaanut, kingornalu atorfitoqqaminut kontorchefimut uteqqilluni. Marts 2013-mi nunalerinermut tunngassuteqartut suliaanut ilanngupput. Attaveqarfiit annertuut Naak piniarnerup aalisarnerullu silarsuani angutaannangajannik ingerlatsiviusumi arnartatuaalluni nuannernerpaajusaranilu oqitsuinnaasanngikkaluartoq, Amalie piniartorpassuit aalisartorpassuillu akornanni tatigineqarlunilu ataqqineqartoq. Soorlulittaaq kalaalimernit pinngitsoorsinnaanngikkini, taamatulli pinngitsoorsinnaanngitsigai piniartunit aalisartunillu siunnersorneqartarnissi. ”Suliannut atatillugu siunnersuutissanik isummanillu pisariaqartitsileraangama attaveqarfikka nunatsinni tamaneersut attaveqarfigiuartarpakka” Amalie Jessen oqaluttuarpoq. ”Illuata tungaatigut aamma taamaappoq piniartut aalisartullu sukkulluunniit attavigisinnaasarmannga apeqquteqarniarlutik allatulluunniit. Tassa illuatungeriilluta ataqqeqatigiillutalu tatigeqatigiippugut” Amalie Jessen oqaluttuarpoq nangillunilu: ”Kingumut qiviaraangama tulluusimaarutigilaanngitsoortanngilara uagut inuiaqatigiiusugut nunarsuarmioqataanitsinnik ilisimaarinnilluartuunerput. Oqitsuinnaanngikkaluarpoq, nunanulli allanut naleqqiulluta siuarsimaqaagut, pisassiissutaasartut malittarisassiuunneqartarneri nunarsuarmioqatitsinnillu isumaqatigiissutigisatta malitsinniarneqartarneri eqqarsaatigalugit. Pikkoriffiginngisavut tassaapput timmissat timmiaqarfinnillu paarsilluannginneq. Tamanna tamatta pitsanngorsaavigisariaqarparput”. Nunarput nammineq aqutsilernissaminut piareeqqavoq Atorfilittut ukiut 25-it ingerlaneranni Amalie Jessenip politikkimut tunngasunik oqaaseqartannginnissi eqqummaariffigisimavaa, ”taamaallaallu” atorfilittut isummersortarsimalluni. Inuiaqatigiinnili ilisimatuutut pilersaarusiornermik ilinniagaqarsimasutut takusinnaasami ilaat oqaaseqarfigerusullugu:” Nunatta ineriartornera, nunattalu ukiut ingerlanerini aqunneqarnera tulluusimaarutissaraavut, nunanut issittormiunut malitassiuisutut inissisimagatta. Ukiuni 25-ini pisortaqarfinni sulininni takusinnaavara ersarissumik siuariartorsimanerput. Kukkussutit ilinniarfigaavut. Misigaara takusinnaallugulu nunarput nammineq aqutsilernissaminut piareersarluarsimalersoq. Assersuutigalugu IWC-sinnaavoq, nunatta nammineq aqutsinermik ingerlatsivigilersinnaasaa, namminerisaminik siunnersuuteqartarluni namminerisaminillu taasisarluni. Arfattassiissutaasartut pillugit ukiuni makkunani Europamiunut pitsaanngitsumik inissisimavugut. Nipaatsumik qamuuna maqaasisarpara Nunatta namminiilivinnissaa. Sassuma Arnaa aperiartorsimangaluarukku qularnanngilaq ima akisimassagaluartoq: ”Qaagooq namminiilerniaritsigooq, uumasuninngooq illersuiniaqatigiit naammaleqaat”! ”Soorunami uumasut tamatta eriagivavut, kisianni eqqaamasariaqarpoq nerisarigatsigit, mamarigatsigit sianigaagut!”. Nunatsinnik sullissinermini Amalie Jessen ukiunik 25-ngortorsiulernerani Tusarfiup ilaqutaalu pilluaqquai.

Nanuaraq pillugu apersuilluni paasiniaanermut immersugassaq

Piffissami matumani Tusagassiiviup ingerlappaa immersugassakkut

apersuilluni paasiniaaneq nanuaraq nutaaq qanoq misigisaqarfiunersoq

paasiniarlugu. Paasiniaanermut peqataagit ugguuna: https://

www.surveymonkey.com/s/nanuaraq_KAL