Embed Size (px)
Citation preview
ปท 29 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 255827
*การศกษาครงนไดรบทนสนบสนนจาก “โครงการพฒนาศกยภาพประชากรไทย” คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล และวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พทธชนราช**Corresponding author, พยาบาลวชาชพ ชำานาญการพเศษ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พทธชนราช จงหวดพษณโลก Email: [email protected]***พยาบาลวชาชพ ชำานาญการพเศษ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พทธชนราช จงหวดพษณโลก****ผชวยศาสตราจารย โรงเรยนพยาบาลรามาธบด คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล
ผลของโปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวตตอภาวะซมเศรา ของนกศกษาพยาบาล วทยาลยพยาบาลแหงหนง*
THE EFFECT OF RESILIENCE ENHANCING PROGRAM ON DEPRESSION OF NURSING STUDENTS AT A NURSING COLLEGE
อายพร กยวกยโกศล,พย.ม. (Aryuporn Kaiwikaikosol, RN, M.N.S.)**
สทธามาศ อนธาต, กศ.ม. (Sutthamat Anutat, RN, M.Ed.)***
พชรนทร นนทจนทร, RN, Ph.D. (Pacharin Nintachan, RN, Ph.D.)****
Abstract
Objective: This quasi-experimental
research aimed at investigating the effect of
resilience enhancing program on depression of
nursing students at a nursing college.
Methods: The nine students of the first
year nursing students were purposively selected
based on the inclusion criteria. The research
instruments were 1) Resilience Enhancing
Program developed by Nintachan et al. (2012),
2) Health-Related Self-Reported (HRSR) Scale
(the Diagnostic Screening Test for Depression in
Thai Population), and 3) Resilience Inventory.
Descriptive statistics and repeated measures
ANOVA were used for the data analyses.
Results: The result of this research revealed
that the depression mean score of nursing students
after and 6 months after participating in Resilience
Enhancing Program were significantly different
from that before. Additionally, the depression
mean score of nursing students after participating
in the program were not significantly different
from that after 6 months.
Keywords: Resilience Enhancing Program,
Depression, Nursing students
บทคดยอ
วตถประสงค: การวจยกงทดลองครงน
มวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมการ
เสรมสรางความแขงแกรงในชวต ตอภาวะซมเศรา
ของนกศกษาพยาบาล วทยาลยพยาบาลแหงหนง
วธการศกษา: กลมตวอยาง เปนนกศกษา
_15-0651(027-043)3.indd 27 7/2/58 BE 10:30 AM
Vo l .29 No .1 January - Apr i l 201528
ชนปท 1 จ�านวน 9 คน ทคดเลอกแบบเจาะจง
ตามเกณฑทก�าหนด เครองมอวจยประกอบดวย
1) โปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวต
ทพฒนาโดย พชรนทร นนทจนทร และคณะ (2555)
2) แบบสอบถามปญหาสขภาพ ส�าหรบคนหาโรค
ซมเศราในประชากรไทย และ 3) แบบประเมน
ความแขงแกรงในชวต วเคราะหขอมลดวยสถต
เชงพรรณนา และการวเคราะหความแปรปรวน
เมอมการวดซ�า (repeated measures ANOVA)
ผลการศกษา: คะแนนเฉลยภาวะซมเศรา
ของนกศกษาระหวางกอนไดรบโปรแกรมฯ หลง
ไดรบโปรแกรมฯ ทนท และระยะตดตามผลหลง
ไดรบโปรแกรมฯ เดอนท 6 มความแตกตางกน
อยางมนยส�าคญทางสถต และพบวาคะแนนเฉลย
ภาวะซมเศราของนกศกษาหลงไดรบโปรแกรมฯ
ทนท และระยะตดตามผลหลงไดรบโปรแกรมฯ
เดอนท 6 ไมมความแตกตางกน
ค�าส�าคญ: โปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรง
ในชวต ภาวะซมเศรา นกศกษาพยาบาล
ความส�าคญของปญหา
นกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายเมอ
สอบผานการคดเลอกเขาเรยนในวชาชพพยาบาล
นกศกษาตองปรบตวตอรปแบบการเรยนและการ
ใชชวตของการเรยนวชาชพพยาบาล ตองพบกบ
การเปลยนแปลงในการด�าเนนชวตทงดานการใช
ชวตสวนตว และดานการศกษาซงมการเรยน
การสอนทงภาคทฤษฎและภาคปฏบต (Pulido-
Martos, Augusto-Landa, & Lopez-Zafra, 2011)
ซงสงผลใหนกศกษาตองเผชญเหตการณทกอให
เกดความยงยากใจหลายดาน เชน ลกษณะการเรยน
การสอนทเปลยนไป ปรมาณรายงานจ�านวนมากท
จะตองสงใหทนเวลา และการสอบใหผานในแตละ
วชา การมปฏสมพนธกบบคคลอน การใชชวตใน
สถาบนการศกษา การสรางความสมพนธกบเพอน
รนพ ครอาจารย บดา-มารดาและญาต/พนอง รวมถง
บคคลอน ๆ ทเกยวของ ตลอดจนการพกอาศยใน
หอพก ปญหาการเงน ปญหาดานสขภาพ (พชรนทร
นนทจนทร, ทศนา ทวคณ, จรยา วทยะศภร, และ
พศสมย อรทย, 2554; พชรนทร นนทจนทร, โสภณ
แสงออน, และจรยา วทยะศภร, 2556; Gorostidi
et al., 2007; Kim, 2003; Pryjmachuk & Richards,
2007; Pulido-Martos et al., 2011; Timmins &
Kaliszer, 2002; Tully, 2004) การขาดทกษะและ
ประสบการณเกยวกบการปฏบตการพยาบาล
เปนตน (Hamill, 1995; Sheu, Lin, & Hwang,
2002; McVicar, 2003; Chan, So, & Fong, 2009)
สงเหลาน ลวนสงผลทงทางตรงและทางออมตอ
ภาวะสขภาพจตของนกศกษา (พชรนทร นนทจนทร,
พศสมย อรทย, และพลสข เจนพานชย วสทธพนธ,
2557; Shikai, Shono, & Kitamura, 2009) โดยเฉพาะ
อยางยงการเกดภาวะซมเศราในนกศกษา (นชนาถ
แกวมาตร, 2556; นธพนธ บญเพม, 2553; Papazisis,
Tsiga, Papanikolaou, Vlasiadis, & Sapountzi-
Krepia, 2008) จากการศกษาทผานมาในตางประเทศ
พบวานกศกษาพยาบาลมภาวะซมเศรา รอยละ 9.73
(Grazziano, Bianchini, Lopes, Souza, & Franco,
2015) รอยละ 18.75 (Furegato, Santos, & Silva,
2008) และมากกวารอยละ 50 (Papazisis et al.,
2008; Rafati & Ahmahi, 2004) ส�าหรบใน
ประเทศไทยนนจากการศกษาในเขตภาคกลาง
พบวานกศกษาพยาบาลมภาวะซมเศรารอยละ 24.83
(ประภาส ธนะ, 2551) จากการศกษาในสถาบน
_15-0651(027-043)3.indd 28 7/2/58 BE 10:30 AM
ปท 29 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 255829
ตาง ๆ ใน เขตภาคตะวนออกของประเทศไทยพบวา
นกศกษาพยาบาลมภาวะซมเศรารอยละ 50.1
(รชนวรรณ รอส, วรรณทนา ศภสมานนท, และ
สจตรา สมจต, 2543) และ รอยละ 16.20 (ดวงใจ
วฒนสนธ, โสภณ แสงออน, และยวด ฦาชา, 2549)
สวนการศกษาของ นชนาถ แกวมาตร, จนทนา
เกดบางเขน, และชนดดา แนบเกษร (2554) พบวา
นกศกษาพยาบาลมหาวทยาลยแหงหนงในเขต
ภาคตะวนออกมภาวะซมเศรารอยละ 35.9 โดย
พบวานกศกษาพยาบาลชนปท 1 มภาวะซมเศรา
มากทสด
ภาวะซมเศราเปนปฏกรยาตอบสนองตอ
เหตการณทมากระทบในชวต สงผลทางลบตอ
บคคลทงรางกาย จตใจและสงคม และกอใหเกด
ปญหาตามมา เชน การบกพรองในหนาทการงาน/
การเรยน บกพรองดานความสามารถในการ
ดแลตนเอง มปญหาการสรางและการคงไวซง
สมพนธภาพระหวางบคคล เปนตน (สายฝน
เอกวรางกร, 2553; Kessler & Wang, 2009) ซง
ถาบคคลไมสามารถปรบตวไดอยางเหมาะสม
ความรนแรงของปญหามากขน บคคลไมสามารถ
ควบคมตนเองไดอาจจะสงผลใหบคคลดงกลาว
เจบปวยเปนโรคซมเศราได ซงทงภาวะซมเศรา
และโรคซมเศราเปนปจจยเสยงของการฆาตวตาย
(มาโนช หลอตระกล, 2553) โดยพบวาผทมอาการ
ของโรคซมเศรา มโอกาสทจะฆาตวตายไดมากกวา
คนปกตถง 20-21 เทา (ปทานนท ขวญสนท, 2555;
มาโนช หลอตระกล, 2553) นนคอถานกศกษาม
ภาวะซมเศรากมแนวโนมทจะฆาตวตายได อกทง
โรคซมเศรายงกอใหเกดความสญเสยอนดบทหนง
ของหญงไทย และผทฆาตวตายสวนใหญอยใน
วยผ ใหญตอนตนซงเปนชวงวยของนกศกษา
พยาบาล อยางไรกดจากการศกษาทผานมาพบวา
ทามกลาง เหตการณทกอใหเกดความยงยากใจ/
ความเครยดในชวตมบคคลกลมหนงทสามารถ
จดการกบปญหาอยางมประสทธภาพ สามารถ
ยนหยดใชพลงกาย พลงใจในการตอสใหตนเอง
ผานพนจากสภาวการณนน ๆ และเรยนร จาก
ประสบการณ อนจะน�า ไปสการเปลยนแปลงใน
ทางบวก กจะสงผลใหบคคลมสขภาพจตด ไมเกด
ภาวะซมเศรา ซงเรยกบคคลกลมนวาเปนบคคลทม
“ความแขงแกรงในชวต (resilience)” (พชรนทร
นนทจนทร, 2558; Grotberg, 1995; 1999; 2005;
Rutter, 2000)
ความแขงแกรงในชวต เปนความสามารถ
ของบคคลในการยนหยด ผานพน ไดอยางม
ประสทธภาพทามกลางเหตการณทกอใหเกด
ความยงยากใจ/ความเครยดในชวต และสามารถ
ทจะฟนตวไดในเวลารวดเรว อนจะน�าไปสการ
เปลยนแปลงทดขน เตบโตขนและเขาใจชวต
มากขน (พชรนทร นนทจนทร, 2558; พชรนทร
นนทจนทร และคณะ, 2552; 2554; Dyer &
McGuinness, 1996; Grotberg, 1995; 1997;
Masten, 2001; Rutter, 2000) ความแขงแกรงในชวต
ตามแนวคดของกรอทเบอรก (Grotberg, 1995) ม
3 องคประกอบหลกทแตละคนจะดงมาใชเมอ
เผชญกบเหตการณทกอใหเกดความย งยากใจ/
ความเครยดในชวต กคอ ‘I have’ ‘I am’ และ ‘I can’
โดยท I have (ฉนม...) เปนแหลงสนบสนนภายนอก
ทสงเสรมใหเกดความแขงแกรงในชวต I am (ฉน
เปนคนท...) เปนความเขมแขงภายในของแตละ
บคคล และ I can (ฉนสามารถทจะ….) เปนปจจย
ดานทกษะในการจดการกบปญหาและสมพนธภาพ
ระหวางบคคล เมอบคคลเผชญกบภาวการณอน
_15-0651(027-043)3.indd 29 7/2/58 BE 10:30 AM
Vo l .29 No .1 January - Apr i l 201530
กอใหเกดความเครยดกจะดงองคประกอบเหลาน
มาใชในการจดการกบภาวการณนนไดอยางเหมาะสม
และเกดการเรยนร (Grotberg, 1997, 1999) จากการ
ศกษาทผานมากพบวาบคคลทมความแขงแกรง
ในชวตสงจะมแนวโนมการเกดภาวะซมเศราต�า
(นฤมล สมรรคเสว และโสภณ แสงออน, 2558;
พชรนทร นนทจนทร และคณะ, 2556; วารรตน
ถานอย, อทตยา พรชยเกต โอว ยอง, และภาศษฏา
ออนด, 2555; โสภณ แสงออน, พชรนทร นนทจนทร
และทศนา ทวคณ, 2558; Bitsika, Sharpley, &
Peters, 2010; Hjemdal, Aune, Reinfjell, Stiles, &
Friborg, 2007)
จากการส�ารวจภาวะซมเศราของนกศกษา
พยาบาลชนปท 1 วทยาลยพยาบาลแหงหนงใน
ภาคเหนอ จ�านวน 159 คน ในภาคการศกษาท 3
ปการศกษา 2555 โดยใชแบบสอบถามปญหา
สขภาพ เพอตรวจวดหาโรคซมเศราในประชากร
ไทย (Health-Related Self-Reported (HRSR) Scale :
the diagnostic screening test for depression in
thai population) พบวานกศกษามคะแนนภาวะ
ซมเศรา สงกวาปกต จ�านวน 9 คน คดเปนรอยละ
5.66 (อายพร กยวกยโกศล และสทธามาศ อนธาต,
2556) ซงถานกศกษากลมนไมไดรบการชวยเหลอ
กจะสงผลกระทบในทางลบตอภาวะสขภาพ การ
ด�าเนนชวตอยางเปนสข ตลอดจนผลสมฤทธ
ทางการศกษา และเมอผลกระทบเหลานมความ
รนแรง นกศกษาไมสามารถแกไขได เปนเวลานาน
จะกอใหเกดเปนโรคทางจตเวชจนอาจจะเปนปจจย
เสยงตอการเสยชวตจากการฆาตวตายได
การเสรมสรางความแขงแกรงในชวตของ
นกศกษาจงเปนสงทจ�าเปนอยางยง อนจะเปนการ
สงเสรมความสามารถของนกศกษาในการยนหยด
ทจะผานพนสถานการณตาง ๆ ไปไดอยางม
ประสทธภาพ และสามารถฟนตวไดอยางรวดเรว
ซ งจากการทบทวนวรรณกรรมพบว า ใน
ตางประเทศมการพฒนาโปรแกรมเพอเสรมสราง
ความแขงแกรงในชวตส�าหรบนกศกษาพยาบาล
โดยบรณาการไปกบการเรยนการสอนหรอจด
เปนกจกรรมเสรมหลกสตร (Pines et al., 2014;
Stephens, 2012) ส�าหรบในประเทศไทยโปรแกรม
เสรมสรางความแขงแกรงในชวต (a resilience –
enhancing program) ทพฒนาขนโดย พชรนทร
นนทจนทร, โสภณ แสงออน, และทศนา ทวคณ
(2555ก) ตามแนวคดของกรอทเบอรก เปน
โปรแกรมหนงทมประสทธภาพ จากการน�า
โปรแกรมนไปใชในนกศกษาพยาบาลระดบ
มหาบณฑต พบวา ภายหลงการใชโปรแกรมความ
แขงแกรงในชวต นกศกษามความแขงแกรงใน
ชวตสงขน มการเปลยนแปลงในทางบวก เขาใจ
ตนเองและผอนมากขน มทกษะในการจดการกบ
ปญหาในทางบวก (พชรนทร นนทจนทร, โสภณ
แสงออน, และทศนา ทวคณ, 2555ข) อยางไรกด
ยงไมมการศกษาผลของโปรแกรมเสรมสรางความ
แขงแกรงในชวตตอภาวะซมเศราในนกศกษา
พยาบาล และยงไมมการน�าโปรแกรมนมาใชใน
วทยาลยพยาบาลแหงน การศกษาผลของโปรแกรม
เสรมสรางความแขงแกรงในชวตนอกจากจะเปน
ขอมลพนฐานทจะใชในการวางแผนใหการดแล
นกศกษาทมภาวะซมเศราไดอยางมประสทธภาพ
มากขนแลว ยงเปนการเสรมสรางใหนกศกษา
สามารถจดการกบปญหาตางๆ ไดอยางเหมาะสม
ศกษาเลาเรยนอยางมความสข มความแขงแกรง
ทจะด�าเนนชวต เปนผปฏบตหนาทใหบรการดาน
สขภาพทมคณภาพตอไป
_15-0651(027-043)3.indd 30 7/2/58 BE 10:30 AM
ปท 29 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 255831
วตถประสงคการวจย
เพอเปรยบเทยบคะแนนเฉลยภาวะซมเศรา
ของนกศกษาพยาบาล ระหวางกอนไดรบโปรแกรมฯ
หลงไดรบโปรแกรมฯ ทนท และระยะตดตามผล
เดอนท 6
สมมตฐานการวจย
คะแนนเฉลยภาวะซมเศราของนกศกษา
พยาบาลหลงไดรบโปรแกรมฯ ทนท และระยะตดตาม
ผล เดอนท 6 แตกตางจากกอนไดรบโปรแกรมฯ
วธด�าเนนการวจย
การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง ชนด
1 กลม เปรยบเทยบคะแนนเฉลยภาวะซมเศรา
กอนไดรบโปรแกรมฯ หลงไดรบโปรแกรมฯทนท
และระยะตดตามผลเดอนท 6 กลมตวอยาง เปน
นกศกษาพยาบาล วทยาลยพยาบาลแหงหนง
ในภาคเหนอ เลอกตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง
(purposive sampling) ตามคณสมบตทผ วจย
ก�าหนด คอ เปนนกศกษาพยาบาล ชนปท 1
ปการศกษา 2555 ซงยนดเขารวมการวจยและม
ภาวะซมเศรา ซงประเมนจากแบบสอบถามปญหา
สขภาพเพอตรวจหาโรคซมเศราในประชากรไทย
(Health-Related Self-Reported [HRSR] Scale:
The diagnostic screening test for depression in
Thai population) ทมคะแนน 25 ขนไป อนบงชวา
เปนผมภาวะซมเศรา (วชร หตถพนม, 2545) ซงม
นกศกษาทมคณสมบตตามเกณฑทก�าหนด และ
ยนดเขารวมการศกษา จ�านวน 9 คน
การเกบรวบรวมขอมล มขนตอน ดงน
1. หลงจากโครงการวจยไดรบการอนมต
จากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย ของ
วทยาลยพยาบาลแหงหนงในภาคเหนอแลว ผวจย
พบนกศกษาพยาบาล ชนปท 1 ชแจงวตถประสงค
การส�ารวจภาวะสขภาพ โดยใหนกศกษาตอบแบบ
สอบถามปญหาสขภาพ เพอตรวจวดหาโรคซมเศรา
ในประชากรไทย (Health-Related Self-Reported
(HRSR) Scale: the diagnostic screening test for
depression in thai population)
2. ผ วจยตรวจสอบความสมบรณของ
แบบสอบถาม เพอคดกรองนกศกษาทมผลคะแนน
ภาวะซมเศราสงกวามาตรฐาน
3. ผวจยพบนกศกษาทมผลคะแนนภาวะ
ซมเศราสงกวาเกณฑปกต เพอชแจงวตถประสงค
การวจย วธด�าเนนการวจย ตลอดจนสทธของผเขา
รวมการวจย จากนนจงนดหมายวน เวลา การรวม
กจกรรมฯ ในนกศกษาทสมครใจเขารวมการวจย
โดยการลงนาม
4. ผวจยด�าเนนกจกรรมตามโปรแกรมการ
เสรมสรางความแขงแกรงในชวต จ�านวน 6 ครง
ครงละ 60 - 90 นาท สปดาหละ 1 ครง รวมทงสน
6 สปดาห เมอสนสดโปรแกรมฯ ใหนกศกษาตอบ
แบบสอบถาม HRSR ทนท และตดตามประเมน
โดยการใช แบบสอบถามชดเดมหลงสนสด
โปรแกรมฯ เดอนท 6
5. การใชเครองมอก�ากบ คอ ความแขงแกรง
ในชวตนน ด�าเนนการโดยใหนกศกษาตอบแบบ
ประเมนความแขงแกรงในชวตในครงแรกทเขา
รวมโปรแกรมฯ และประเมนอกครง ในกจกรรม
ครงท 6 ซงเปนวนสนสดโปรแกรมฯ โดยนกศกษา
จะตองไดคะแนนตามเกณฑทก�าหนด (นกศกษา
ตองไดคะแนนแตละขอไมต�ากวา 4 คะแนน จาก
คะแนนเตม 5 คะแนน) ในนกศกษาทไดคะแนน
ต�ากวาเกณฑจะจดกจกรรมเพมใหเปนรายบคคล
_15-0651(027-043)3.indd 31 7/2/58 BE 10:30 AM
Vo l .29 No .1 January - Apr i l 201532
เพอพฒนาใหไดคะแนนตามเกณฑทก�าหนด
6. ผ วจยตรวจสอบขอมลและวเคราะห
ขอมลโดยโปรแกรมทางสถตส�าเรจรป
การพทกษสทธกลมตวอยาง
การวจยครงนไดรบการพจารณาและรบรอง
จากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย
วทยาลยพยาบาลแหงหนงในภาคเหนอ ผวจยได
ด�าเนนการวจยโดยค�านงถงจรรยาบรรณของ
นกวจยและการพทกษสทธกลมตวอยาง
เครองมอทใชในการวจย
เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย
เครองมอทใชในการด�าเนนการศกษา เครองมอ
ส�าหรบการเกบรวบรวมขอมล และเครองมอ
ก�ากบ ดงน
1. เครองมอทใชในการด�าเนนการศกษา:
โปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวต
ทพฒนาโดย พชรนทร นนทจนทร, โสภณ
แสงออน, และทศนา ทวคณ (2555ก) ด�าเนน
โปรแกรมฯ เปนเวลา 6 สปดาห ๆ ละ 1 กจกรรม ๆ
ละ 2 ชวโมง กจกรรมประกอบดวย 1) ความ
แขงแกรงในชวต 2) คนหาความงดงามในตนเอง
3) ยนหยด ผานพน (living through) และเรยนร
(learning from) 4) การจดการกบความเครยด
5) ความแขงแกรงในชวตในบรบทสถานศกษา และ
การเตรยมตวเองใหพรอมเสมอทจะรบมอกบ
สถานการณตาง ๆ (prepare for) และ 6) การสอสาร
แบบ “I Message”
2. เครองมอส�าหรบการเกบรวบรวมขอมล:
แบบสอบถามปญหาสขภาพ เพอตรวจวดหาโรค
ซมเศราในประชากรไทย (Health-Related Self-
Reported (HRSR) Scale : the diagnostic screening
test for depression in Thai population) เปน
เครองมอทพฒนา โดย ศาสตราจารย แพทยหญง
ดวงใจ กสานตกล และคณะ (2540) ประกอบดวย
ขอค�าถามทงหมด 20 ขอ โดยแตละขอความจะม
ค�าตอบใหเลอกเกยวกบความถของอาการม
4 ระดบ ยกเวนขอสดทาย มค�าตอบใหเลอกเพยง
อยางใดอยางหนง ขอค�าถามทงหมดมขอความ
ทางลบ จ�านวน 16 ขอ ไดแกขอ 1, 2, 3, 4, 6, 7,
8, 9, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, และ 19 โดย
ค�าตอบคะแนน 3 หมายถงบอย (เกอบทกวน)
และ คะแนน 0 หมายถง ไมเลย ขอความทางบวก
มจ�านวน 3 ขอ ไดแกขอ 5, 10, และ 15 โดยท
คะแนน 0 หมายถงบอย (เกอบทกวน) และ
คะแนน 3 หมายถง ไมเลย ส�าหรบค�าถามขอ 20
ใหคะแนนดงน ไมเคย เทากบ 0 คะแนน และเคย
เทากบ 3 คะแนน คะแนนรวมมตงแต 0-60
คะแนน โดยผทไดคะแนนตงแต 25 คะแนนขนไป
สามารถบงชวาบคคลนนนาจะมภาวะซมเศรา
ทดสอบคาความเชอมนไดคาสมประสทธครอนบาค
อลฟา เทากบ .91 (วชร หตถพนม, 2545)
3. เครองมอก�ากบ: แบบประเมนความ
แขงแกรงในชวต พฒนาโดย พชรนทร นนทจนทร
และคณะ (2555ก) ประกอบดวยขอค�าถาม 28 ขอ
ประกอบดวยขอค�าถามเกยวกบ “I have” จ�านวน
9 ขอ ค�าถามเกยวกบ “I am” จ�านวน 10 ขอ ค�าถาม
เกยวกบ “I can” จ�านวน 9 ขอ แตละขอค�าถามม
ค�าตอบใหเลอก 5 ระดบ โดยท 1 หมายถง ไมเหนดวย
อยางยง และ 5 หมายถง เหนดวยอยางยง คะแนน
รวมมคาตงแต 28 - 140 คะแนน คะแนนสง แสดงวา
มความแขงแกรงในชวตมาก จากการน�าไปใชใน
วยรนและในนกศกษาพยาบาล ไดคาความเชอมน
เทากบ .86 - .91
การวเคราะหขอมล
ใช โปรแกรมส�าเรจรปและสถตในการ
_15-0651(027-043)3.indd 32 7/2/58 BE 10:30 AM
ปท 29 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 255833
วเคราะหขอมล ดงน
1. ข อมลทวไป ว เคราะหโดยสถตเชง
พรรณนา ไดแก การแจกแจงความถ คารอยละ
คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน
2. เปรยบเทยบคะแนนเฉลยภาวะซมเศรา
ของนกศกษา กอนไดรบโปรแกรมฯ หลงไดรบ
โปรแกรมฯทนท และระยะตดตามผลเดอนท 6
โดยใชสถตวเคราะหความแปรปรวนเมอมการวดซ�า
(repeated measures ANOVA)
ผลการวจย
1. ขอมลทวไป
กลมตวอยางจ�านวน 9 คน สวนใหญเปน
เพศหญง จ�านวน 6 คน คดเปนรอยละ 66.67 อาย
เฉลย 18.78 ป (SD = .97) คะแนนเฉลยสะสม
3.36 (SD = .29) สถานภาพครอบครว สวนใหญ
บดามารดาอยดวยกน จ�านวน 5 คน คดเปนรอยละ
55.55 สมพนธภาพในครอบครว ทะเลาะกนเปน
บางครง และรกใครกนด มจ�านวนเทากน คอ 5 คน
คดเปนรอยละ 44.44 แตมครอบครวททะเลาะกน
เปนสวนใหญ 1 คน คดเปนรอยละ 11.12 ดาน
การเงน นกศกษาไดรบเงน เพยงพอบางครง และ
เพยงพอเสมอ มจ�านวนเทากนคอ 4 คน คดเปน
รอยละ 44.44 และมนกศกษาทไดรบเงนสนบสนน
จากผปกครองไมเพยงพอ 1 คน คดเปนรอยละ
11.12 (ตารางท 1)
ตารางท 1 ขอมลทวไปแบงตาม เพศ อาย คะแนนเฉลยสะสม (n = 9)
ขอมลทวไป ความถ รอยละ คาเฉลยคาเบยงเบนมาตรฐาน
1. เพศ (คน)
ชาย 3 33.33
หญง 6 66.67
2. อาย (ป) 18.78 .97
3. คะแนนเฉลยสะสม 3.36 .29
4. เงนสนบสนนจากครอบครว
ไมเพยงพอ 1 11.12
เพยงพอบางครง 4 44.44
เพยงพอเสมอ 4 44.44
5. สถานภาพครอบครว
บดามารดาอยดวยกน 5 55.55
ไมทราบวาบดา/มารดาอยทใด 1 11.12
บดามารดาหยารางกน 3 33.33
6. สมพนธภาพในครอบครว
ทะเลาะเบาะแวงกนสวนใหญ 1 11.12
ทะเลาะกนเปนบางครง 4 44.44
รกใครกนด 4 44.44
_15-0651(027-043)3.indd 33 7/2/58 BE 10:30 AM
Vo l .29 No .1 January - Apr i l 201534
2. เปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนภาวะซมเศรา
ของนกศกษากอนไดรบโปรแกรมฯ หลงไดรบ
โปรแกรมฯ ทนท และระยะตดตามผลเดอนท 6
คาเฉลยคะแนนภาวะซมเศราของนกศกษา
กอนไดรบโปรแกรมฯ มคาเทากบ 30.67 ซงสงกวา
ปกต (25 คะแนนขนไป บงชวาบคคลนนนาจะม
ภาวะซมเศรา) เมอสนสดโปรแกรมฯ ประเมน
คาเฉลยภาวะซมเศราทนท และระยะตดตามผล
เดอนท 6 พบวา มคาเฉลยภาวะซมเศราปกต ซง
บงชวานกศกษาไมมภาวะซมเศรา คาเฉลยเทากบ
18.33 และ 11.22 ตามล�าดบ (ตารางท 2) วเคราะห
ขอมลหลงจากการทดสอบวาเปนไปตามขอตกลง
เบองตนของการใชสถต ผลการเปรยบเทยบโดย
การวเคราะหความแปรปรวนแบบวดซ�า (repeated
measures ANOVA) พบวาคาเฉลยภาวะซมเศรา
กอนไดรบโปรแกรมฯ หลงไดรบโปรแกรมฯ ทนท
และหลงไดรบโปรแกรมฯ เดอนท 6 แตกตางกน
อยางมนยส�าคญทางสถตอยางนอย 1 ค (F = 27.86,
p < . 001) (ตารางท 2 และ 3)
ตารางท 2 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานภาวะซมเศรา ของนกศกษาพยาบาล (n = 9)
การประเมนคะแนนภาวะซมเศรา
คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน
กอนไดรบโปรแกรมฯ 30.67 1.85
หลงไดรบโปรแกรมฯ ทนท 18.33 2.47
หลงไดรบโปรแกรมฯ เดอนท 6 11.22 1.96
ตารางท 3 การเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยภาวะซมเศรา ในชวงเวลาวดทตางกนโดย
การวเคราะหความแปรปรวนแบบวดซ�า (repeated measures ANOVA) (n = 9)
Source of Variation
SS df MS F p-value
Within Group
Time 1742.29 2 871.15 27.86 <.001
Error 500.37 16 31.27
เมอเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลย
ภาวะซมเศรา ในชวงเวลาวดทตางกนเปนรายค คอ
กอนไดรบโปรแกรมฯ หลงไดรบโปรแกรมฯ ทนท
และระยะตดตามผลเดอนท 6 โดยใชวธ Bonferroni
พบวาคะแนนเฉลยภาวะซมเศราของนกศกษา
กอนไดรบโปรแกรมฯ และหลงไดรบโปรแกรมฯ
ทนท มความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต
ทระดบ .05 และพบวาคะแนนเฉลยภาวะซมเศรา
ของนกศกษากอนไดรบโปรแกรมฯ และระยะ
ตดตามผลเดอนท 6 มความแตกตางกนอยางม
นยส�าคญทางสถตทระดบ .05 โดยทคะแนนเฉลย
ภาวะซมเศราของนกศกษาหลงไดรบโปรแกรมฯ
_15-0651(027-043)3.indd 34 7/2/58 BE 10:30 AM
ปท 29 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 255835
ทนท และระยะตดตามผลเดอนท 6 นอยกวากอน
ไดรบโปรแกรมฯ สวนคะแนนเฉลยภาวะซมเศรา
หลงไดรบโปรแกรมฯ เดอนท 6 มคะแนนนอยกวา
จากหลงไดรบโปรแกรมฯ ทนทแตไมมความ
แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต (ตารางท 4)
ตารางท 4 เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยคะแนนภาวะซมเศราในชวงเวลาวดทตางกนเปน
รายค (กอนไดรบโปรแกรมฯ หลงไดรบโปรแกรมฯ ทนท และระยะตดตามผลเดอนท 6)
ชวงเวลา (A) ชวงเวลา (B)ความแตกตางของคาเฉลย
คะแนนภาวะซมเศรา (A-B)SE p-value
Time 1 Time 2 12.34 3.131 <.05
Time 3 19.44 2.001 <.05
Time 2 Time 1 - 12.34 3.131 <.05
Time 3 7.11 2.653 >.05
Time 3 Time 1 -19.44 2.001 <.05
Time 2 -7.11 2.653 >.05
Time 1 หมายถง คะแนนเฉลยภาวะซมเศรากอนไดรบโปรแกรมฯ
Time 2 หมายถง คะแนนเฉลยภาวะซมเศราหลงไดรบโปรแกรมฯ ทนท
Time 3 หมายถง คะแนนเฉลยภาวะซมเศราหลงไดรบโปรแกรมฯ เดอนท 6
3. การเปลยนแปลงของนกศกษาหลงไดรบ
โปรแกรม
หลงไดรบโปรแกรมนกศกษาใหขอมลการ
เปลยนแปลงในตนเองซงสรปประเดนส�าคญได 3
ประเดน ดงน
3.1 ความคดความรสกตอตนเอง: เหน
คณคาในตวเองและเขาใจตวเองมากขน มก�าลงใจ
มากขน มความแขงแกรงในตวเองเพมขน รจด
มงหมายในชวต มวธในการจดการกบความเครยด
มากขน รจกวธการสอสารทเหมาะสมกบผอน
3.2 ค ว า ม ค ด ค ว า ม ร ส ก ต อ ผ อ น :
นกศกษามความร สกทดตอผ อน มองโลกและ
บคคลอนในแงดมากกวาเดมเขาใจเพอนมากขน
ไวใจเพอนมากขนมทปรกษาเพมขน
3.3 การปรบตว: ยอมรบ/ ปรบตวตอ
สงตาง ๆ รจกวธการแกปญหาทเหมาะสมขน เขาใจ
เหตผลของการกระท�าตาง ๆ ปรบตวเขากบผอน
ไดดขน พรอมทจะเผชญปญหาหรออปสรรคดวย
ความมนใจ มความคดเปนระบบใชเหตผลมากกวา
อารมณ กลาแสดงความคดเหน บอกความรสกได
มากขน เรยนรถงการวางแผนเพอความส�าเรจ และ
ไดวธการคลายเครยดทหลากหลาย
การอภปรายผลการวจย
การศกษาผลของโปรแกรมการเสรมสราง
ความแขงแกรงในชวตตอภาวะซมเศราของ
นกศกษาพยาบาล วทยาลยพยาบาลแหงหนง โดย
กลมตวอยางไดจากการส�ารวจนกศกษาชนปท 1
ปการศกษา 2555 ซงพบวาม นกศกษา 9 คน ทม
คะแนนภาวะซมเศราสงกวาเกณฑมาตรฐาน และ
_15-0651(027-043)3.indd 35 7/2/58 BE 10:30 AM
Vo l .29 No .1 January - Apr i l 201536
นกศกษาทง 9 คน ยนดเขารวมการศกษา โดยเปน
เพศหญง 6 คน เพศชาย 3 คน จะเหนไดวากลม
ตวอยาง สวนใหญเปนเพศหญง จ�านวน 6 คน
คดเปนรอยละ 66.67 ซงการศกษาของ สมพร
รงเรองกลกจ และคณะ (2555) พบวา เพศหญงม
อตราความชกของภาวะซมเศรา มากกวา เพศชาย
1.6 เทา ทงนอาจเนองจากความคาดหวงของสงคม
ตลอดจนคานยม ความเชอทวาเพศหญงมความ
อดทนนอยกวา เพศชาย และมแนวโนมจะแสดงออก
ทางอารมณชดกวา ระดบของเอสโตรเจน กมผลตอ
ภาวะอารมณของเพศหญงทท�าใหเกดภาวะซมเศรา
ได และผหญงกมแนวโนมในการพงพงสง ดงนน
เมอถกรบกวนจากภาวะกระตนใด ๆ กตามจงท�าให
เกดความรสกมคณคาในตนเองต�า กอใหเกดภาวะ
ซมเศราไดงาย อกทงเพศหญงยงมโอกาสเปนโรค
ซมเศรามากกวาเพศชายจากการทสงคมก�าหนดวา
เพศหญงควรมบทบาทอยางไร ตลอดจนเพศหญงม
ความอสระจากภาวะกดดนนอยกวาเพศชายท�าให
ผหญงเสยงตอการเปนโรคซมเศรามากกวาเพศชาย
(สมพร รงเรองกลกจ และคณะ, 2555)
ผลการศกษาครงนแสดงใหเหนวาหลงจาก
การเขารวมโปรแกรมเสรมสรางความแขงแกรง
ในชวต และระยะตดตามผลเดอนท 6 คะแนนเฉลย
ภาวะซมเศราของนกศกษานอยกวากอนเขารวม
โปรแกรมฯ อยางมนยส�าคญทางสถต และคะแนน
ความแขงแกรงในชวตของนกศกษาทกคนสงขน
โดยมคะแนนตามเกณฑทก�าหนด ซงผลการศกษา
นสนบสนนผลการศกษาทผานมาทพบวาผทม
ความแขงแกรงในชวตสงมแนวโนมทจะมภาวะ
ซมเศราต�า (นฤมล สมรรคเสว และโสภณ แสงออน,
2558; พชรนทร นนทจนทร และคณะ, 2556;
วารรตน ถานอย, อทตยา พรชยเกต โอว ยอง, และ
ภาศษฏา ออนด, 2555; โสภณ แสงออน, พชรนทร
นนทจนทร และทศนา ทวคณ, 2558; Bitsika,
Sharpley, & Peters, 2010; Hjemdal, Aune,
Reinfjell, Stiles, & Friborg, 2007) การมความ
แขงแกรงในชวตสงจะเปนปจจยทปองกนการ
ท�ารายตนเองในวยรน โดยเพมความสามารถทนตอ
ความคบของใจ ตระหนกในตนเอง มองโลกใน
เชงบวก มอารมณขน มทกษะชวต และจดการกบ
ปญหาไดด ความแขงแกรงในชวต เปนความสามารถ
ทบคคลจะน�ามาชวยในการปองกน ลดและเอาชนะ
ความทกขยากในชวต (Grotberg, 1995; Masten,
2001; Rutter, 2000) ซงโปรแกรมการเสรมสราง
ความแขงแกรงในชวต มการเสรมสราง ‘I have’
‘I am’ และ ‘I can’ ดงน
การเสรมสราง ‘I have’: กจกรรมทเสรมสราง
ใหนกศกษาตระหนกรถงแหลงสนบสนนภายนอก
เพอการจดการกบปญหาไดอยางมประสทธภาพ
(external supports) หรอฉนม (I have) เชน
กจกรรมท 1 (ตกตาลมลก) และกจกรรมครงท 5
(ความแขงแกรงในชวตในบรบทสถานศกษา และ
การเตรยมตวเองใหพรอมเสมอทจะรบมอกบ
สถานการณตางๆ) ท�าใหนกศกษาตระหนกวายงม
บคคลทชวยสนบสนน/ชวยเหลอตนเองได เชน
เพอน อาจารย และบคคลรอบขาง ซงปจจบน
นกศกษาหญงทงหมดตองพกอาศยในหอพกของ
วทยาลยฯ และวทยาลยฯ ไดก�าหนดระบบการ
ดแลนกศกษาโดยใชระบบเสมอนครอบครว การ
ท�าหนาทของอาจารยทปรกษา เปรยบเสมอนพอ
หรอ แม และในครอบครวจะมนกศกษาทกชนปท
ท�าหนาทเปนพทดแลนองในครอบครว มเพอนใน
ครอบครว ซงมกจกรรมรวมกนในครอบครวอยาง
สม�าเสมอตงแตวนแรกของการเขามาเปนนกศกษา
_15-0651(027-043)3.indd 36 7/2/58 BE 10:30 AM
ปท 29 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 255837
พยาบาล ท�าใหนกศกษารบรวาการเขามาเรยนใน
สถานทแหงใหม ตนเองยงม “ฉนม (I Have)” ม
ความปลอดภย เชอวาตนเองจะไดรบความรก
สนบสนนหรอชวยเหลอเมอตองการ อนนาจะ
สงผลใหภาวะซมเศรานอยกวากอนการเขารวม
โปรแกรม
การเสรมสราง ‘I am’: กจกรรมทสงเสรม
ใหนกศกษาเกดความแขงแกรงภายใน (inner
strengths) หรอ ฉนเปน (I am) นน เชน กจกรรมท 2
(คนหาความงดงามในตนเอง) ซงเปนกจกรรม ท
ชวยใหนกศกษาเหนความด ความสามารถของ
ตนเอง เปนการเพม คณคาแหงตน (I am) ซงจาก
การศกษาทผานมาพบวาความร สกมคณคาใน
ตนเอง มความสมพนธทางลบกบภาวะซมเศรา
(ดวงใจ วฒนสนธ, โสภณ แสงออน และยวด
ฦาชา, 2549) ผทมความรสกในคณคาตนเองต�า
หรอไมมเลย สามารถตดสนใจฆาตวเอง การ
เสรมสรางความแขงแกรงในชวต กระท�าไดโดย
การสรางความรสกดกบตวเอง (สวมล ผด, 2548)
ความรสกดกบตวเอง เปนการท�าความรจกกบ
ตนเอง และพฒนาความถนดทมอยจนกลายเปนความ
ส�าเรจทนาภาคภมใจ (ประเวช ตนตพวฒนสกล,
2550) สงผลใหบคคลพฒนาไปส การยอมรบ
นบถอตนเอง มความเชอมนในตนเอง ร สกวา
ตนเองมคณคา มความสามารถและมศกยภาพ
(เบญจวรรณ สงหโตออน, 2548) การไดรบ
โปรแกรมเสรมสรางความแขงแกรงในชวตท�าให
นกศกษาไดพฒนาสมพนธภาพทางบวกในกลม
เพอน ไดแลกเปลยนประสบการณซงกนและกน
ซงท�าใหนกศกษารบรคณคาแหงตน ซงการเหน
คณคาในตนเองมความสมพนธทางบวกกบความ
แขงแกรงในชวตของวยรน (สวณ ภารา, 2555)
ในขณะเดยวกนเมอนกศกษามความแขงแกรง
ในชวต ท�าใหมองเหนคณคาในตนเอง มองโลก
ในแงด ซงนาจะสงผลใหภาวะซมเศรานอยกวา
กอนการเขารวมโปรแกรม ทงนเนองจากนกศกษา
ตระหนกวา “ฉนเปน (I am)” นนเอง
การเสรมสราง ‘I can’: กจกรรมทเสรมสราง
ใหนกศกษาสามารถจดการกบปญหาและม
สมพนธภาพระหวางบคคลทดขน (interpersonal
and problem-solving skill) หรอ ฉนสามารถ
(I can) นน เชน กจกรรมท 3 (ยนหยด ผานพน
และเรยนร) กจกรรมท 4 (การจดการกบความ
เครยด) กจกรรมครงท 5 (การแกปญหาอยางม
ประสทธภาพ และการเตรยมตวเองใหพรอมเสมอ
ทจะรบมอกบสถานการณตาง ๆ ) และกจกรรมท 6
(การสอสารแบบ ‘I message’) การมสมพนธภาพ
ระหวางบคคลทด ความสามารถในการสอสาร
เพอแสดงความร สก ตลอดจนการแลกเปลยน
ประสบการณเกยวกบความเครยด วธการจดการ
ความเครยด ท�าใหนกศกษาไดเรยนรทจะจดการ
กบความเครยดจากเพอนนกศกษา และการฝกการ
ผอนคลายกลามเนอจากการวจยครงนทกวน ท�าให
นกศกษาเกดทกษะในการจดการกบความเครยด
นอกจากนกจกรรมท 5 ซงนกศกษาไดประเมน
ความแขงแกรงในชวต ในบรบทของสถาบนการ
ศกษา และไดพจารณาผลการประเมนในขอท
แสดงถงความแขงแกรงในชวตทมคะแนนต�า แลว
รวมกนอภปรายถงแนวทางการเสรมสรางความ
แขงแกรงในชวตในขอนน ๆ จากนนพจารณาผล
การประเมนในขอทแสดงถงความแขงแกรงใน
ชวตทมคะแนนสงสด แลวรวมกนอภปรายกบ
เพอนวาตนเองใชจดแขงนน ๆ ในการแกปญหา
ตาง ๆ อยางไร รวมกบเพอนนกศกษา กจกรรม
_15-0651(027-043)3.indd 37 7/2/58 BE 10:30 AM
Vo l .29 No .1 January - Apr i l 201538
เหลานชวยใหนกศกษาไดฝกการเตรยมพรอมทจะ
เผชญเหตการณตาง ๆ ในวนขางหนา (prepare for)
ไดอยางเหมาะสม จากแนวคดของกรอทเบรก
เชอวาบคคลทมความแขงแกรงในชวตเมอเผชญ
กบภาวะการณทยงยากใจ กจะดงความสามารถใน
การจดการปญหาและการมสมพนธภาพระหวาง
บคคลมาใชในการจดการกบภาวะการณนน ๆ ได
อยางเหมาะสมและเกดการเรยนร (Grotberg, 1997;
1999) ซงเมอบคคลมทกษะตาง ๆ ทจะใชในการ
เผชญกบปญหาตาง ๆ ความแขงแกรงในชวตกม
แนวโนมเพมสงขน อนนาจะสงผลใหกลมตวอยาง
มแนวโนมทจะมภาวะซมเศรานอยกวากอนการ
เขารวมโปรแกรม
จากกจกรรมทเสรมสรางความแขงแกรงใน
ชวตทง 3 องคประกอบนสงผลใหนกศกษา สามารถ
จดการกบปญหาตาง ๆ และเพมปจจยปองกนใน
การเกดภาวะซมเศรา การทนกศกษารจกตนเอง
รบร ความสามารถของตนเอง ร สกมคณคาใน
ตนเองเพมขน มความสมพนธทดระหวางบคคล
มกลมเพอนทเขมแขงสามารถชวยเหลอกนได
มทกษะในการเผชญปญหาอยางมประสทธภาพ
เขาใจถงพลงของตนเองในการเผชญกบปญหานน
กนาจะสงผลใหคะแนนภาวะซมเศราของนกศกษา
ลดลง ซงจากผลการศกษากแสดงใหเหนวาหลง
จากทนกศกษาไดรบโปรแกรมฯ ทนท และระยะ
ตดตามผลเดอนท 6 นกศกษามภาวะซมเศรา
นอยกวากอนเขารวมโปรแกรมฯ อยางมนยส�าคญ
ทางสถตดงกลาวขางตน
ขอเสนอแนะ
1. ควรมการศกษาวจยเปรยบเทยบการใช
โปรแกรมการเสรมสรางความแขงแกรงในชวต
โดยมกลมควบคม หรอเปรยบเทยบกบโปรแกรม
ในรปแบบอน
2. ควรมการประสานความรวมมอระหวาง
ฝายวชาการและฝายพฒนานกศกษาในการ
ตระหนกถงความส�าคญของการเสรมสรางความ
แขงแกรงในชวต อนจะเปนการลดและปองกน
ภาวะซมเศราของนกศกษา
กตตกรรมประกาศ
ขอขอบคณผอ�านวยการวทยาลยพยาบาล
บรมราชชนน พทธชนราช จงหวดพษณโลก ท
อนมตทนสนบสนนการวจย ขอขอบคณกล ม
งานวจยฯ ทเอออ�านวยความสะดวก เปนทปรกษา
ตลอดการด�าเนนงาน ขอขอบคณคณะแพทยศาสตร
โรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล ท
สนบสนนทนวจยบางส วนและขอขอบคณ
นกศกษา ทมความตงใจ มงมนในการพฒนาตนเอง
จนท�าใหการศกษาครงนส�าเรจไปไดดวยด
เอกสารอางอง
ดวงใจ กสานตกล, ประเวช ตนตพวฒนสกล,
วรลกษณา ธราโมกข, วระ เของศรกล,
อรพรรณ ทองแตง, แสงจนทร วฒกานนท,
นพทธ กาญจนธนาเลศ, และนงพงา
ลมสวรรณ. (2540). Health-related self-
report (HRSR) scale : the diagnostic screen-
ing test for depression in Thai population.
จดหมายเหต ทางแพทย แพทยสมาคมแหง
ประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ, 80(10),
647-657.
ดวงใจ วฒนสนธ, โสภณ แสงออน และยวด ฦๅชา.
(2549). ภาวะซมเศราของนกศกษาพยาบาล
_15-0651(027-043)3.indd 38 7/2/58 BE 10:30 AM
ปท 29 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 255839
ระดบปรญญาตร . วารสารรามาธบด
พยาบาลสาร, 12(3), 289-303.
นธพนธ บญเพม. (2553). ความเครยดและการ
จดการความเครยดของนกศกษาวทยาลย
การแพทยแผนไทย มหาวทยาลยเทคโนโลย
ราชมงคลธญบร. การศกษาคนควาอสระ
สาขาวทยาการสงคมและการจดการระบบ
สขภาพ คณะเภสชศาสตร, มหาวทยาลย
ศลปากร, นครปฐม.
นชนาถ แกวมาตร, จนทนา เกดบางเขม, และ
ชนดดา แนบเกษร. (2554). ภาวะซมเศรา
และปจจยท มผลตอภาวะซมเศราของ
นสตพยาบาล มหาวทยาลยบรพา. วารสาร
คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา, 19
(ฉบบเพมเตม 2), 83-95.
นชนาถ แกวมาตร. (2556). นกศกษาพยาบาล
กบภาวะซมเศรา. วารสารคณะพยาบาล
ศาสตรมหาวทยาลย บรพา, 21 (กรกฎาคม-
กนยายน), 14-23.
นฤมล สมรรคเสว และโสภณ แสงออน. (2558).
ป จ จย ท สมพนธ กบภาวะซมเศร า ใน
นกศกษาพยาบาล. รายงานการวจย โครงการ
พฒนาศกยภาพประชากรไทย คณะแพทย-
ศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลย
มหดล.
เบญจวรรณ สงหโตออน. (2548). การใหคำาปรกษา
แบบผรบบรการเปนศนยกลางตามแนวคด
ของโรเจอร เพอเพมการเหนคณคาใน
ตนเองของนกศกษาชนปท 1 วทยาลยฟาร
อสเทอรนจงหวดเชยงใหม. ปรญญาศกษา
ศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาการ
ศกษาและการแนะแนว, มหาวทยาลย
เชยงใหม, เชยงใหม.
ปทานนท ขวญสนท. (2555). เครยด ซมเศรา
ฆาตวตาย ปญหาใหญ...ทหลายคนมอง
ไมเหน. แนวหนา. สบคนเมอ 29 สงหาคม /
2556, จาก http://www.dmh.go.th/sty
depression/news/view.asp?id=756
ประภาส ธนะ. (2551). ปจจยทมอทธพลตอภาวะ
ซมเศร าในนกศกษาวทยาลยพยาบาล
บรมราชชนน สระบร . วทยานพนธ
ปรญญาพยาบาลศาตรมหาบณฑต สาขา
การพยาบาลสขภาพจตและจตเวช, บณฑต
วทยาลย, มหาวทยาลยบรพา
ประเวช ตนตพวฒนสกล. (2550). แนวทางการจด
กจกรรมการเรยนรการสรางความเขมแขง
ทางใจ สำาหรบนกเรยนชนมธยมศกษา.
นนทบร: ชมนมสหกรณการเกษตรแหง
ประเทศไทย.
พชรนทร นนทจนทร. (2558). ความแขงแกรง
ในชวต (Resilience). ใน พชรนทร นนท
จนทร (บรรณาธการ), ความแขงแกรงใน
ชวต: แนวคด การประเมน และการประยกต
ใช (หนา 3-24). กรงเทพฯ: จดทอง.
พชรนทร นนทจนทร, โสภณ แสงออน, จรยา
วทยะศภร, นพวรรณ เปยซอ, ทศนา ทวคณ,
และพศสมย อรทย. (2552). คมอการเสรม
สรางความแขงแกรงในชวต. กรงเทพฯ: จด
ทอง.
พชรนทร นนทจนทร, ทศนา ทวคณ, จรยา
วทยะศภร, และพศสมย อรทย. (2554).
ความแขงแกรงในชวต และความเครยด
ของนกศกษาโรงเรยนพยาบาลรามาธบด.
วารสารการพยาบาลจตเวชและสขภาพจต,
_15-0651(027-043)3.indd 39 7/2/58 BE 10:30 AM
Vo l .29 No .1 January - Apr i l 201540
25(1), 1-11.
พชรนทร นนทจนทร, โสภณ แสงออน, และทศนา
ทวคณ. (2555ก). โปรแกรมการเสรมสราง
ความแขงแกรงในชวต. กรงเทพฯ: จดทอง.
พชรนทร นนทจนทร, โสภณ แสงออน, และทศนา
ทวคณ. (2555ข). ผลของโปรแกรมการ
เสรมสร างความแขงแกร งในชวตใน
นกศกษาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต.
วารสารพยาบาล, 61(2), 18-26
พชรนทร นนทจนทร, โสภณ แสงออน, และจรยา
วทยะศภร. (2556). ความแขงแกรงในชวต
เหตการณทสร างความย งยากใจ และ
สขภาพจตของนกศกษามหาวทยาลย.
วารสารการพยาบาลและสขภาพ, 2(7),
12-26.
พชรนทร นนทจนทร, พศสมย อรทย, และพลสข
เจนพานชย วสทธพนธ. (2557). การทดสอบ
โมเดล ความสมพนธเชงสาเหตระหวาง
เหตการณทสรางความยงยากใจ บรรยากาศ
ในครอบครว ความแขงแกรงในชวต และ
สขภาพจต. รามาธบดพยาบาลสาร, 20(3),
401-414.
มาโนช หลอตระกล. (2553). การฆาตวตาย: การ
รกษาและการปองกน. กรงเทพฯ: บยอนด
เอนเทอรไพรซ.
รชนวรรณ รอส, วรรณทนา ศภสมานนท และ
สจตรา สมชต. (2543). ปจจยทมผลตอ
ความซมเศราของนกศกษาพยาบาลระดบ
ปรญญาตรในเขตภาคตะวนออกของ
ประเทศไทย. รายงานการวจย คณะพยาบาล
ศาสตร มหาวทยาลยบรพา.
วารรตน ถานอย, อทตยา พรชยเกต โอว ยอง, และ
ภาศษฏา ออนด. (2555). ปจจยทมอทธพล
ตอภาวะสขภาพจตของนกศกษาคณะ
พยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล.
วารสารสภาการพยาบาล, 27(ฉบบพเศษ),
60-76.
วชร หตถพนม. (บรรณาธการ). (2545). แบบคด
กรองโรคทางจตเวช. กรงเทพฯ: องคการ
สงเคราะหทหารผานศก.
สายฝน เอกวรางกร. (2553). รจก เขาใจ ดแล ภาวะ
ซมเศรา. กรงเทพฯ: ส.เอเซยเพรส (1989).
สวมล ผด. (2548). ผลของการใหคำาปรกษาแบบ
ยดบคคลเปนศนยกลางทมตอความรสกถง
คณคาในตนเองและภาวะอารมณซมเศรา
ของผ พยายามฆาตวตาย. ปรญญาวทยา
ศาสตรมหาบณฑต สาขาจตวทยาการให
ค�าปรกษา, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลย
บรพา.
สวณ ภารา. (2555). ปจจยทสงผลตอความแขงแกรง
ในชวตของวยร นในกรงเทพมหานคร.
วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขา
วชาจตวทยาพฒนาการ (ภาคพเศษ), บณฑต
วทยาลย, มหาวทยาลย รามค�าแหง.
สมพร รงเรองกลกจ, ศรพร จรวฒนกล, ธรณนทร
กองสข, สพตรา สขาวด, จนตนา ลจงเพมพน,
และ เยาวเรศ สตะโท. (2555). เพศหญง
หรอความเปนหญง...จงน�ามาสการเปนโรค
ซมเศรา. วารสารสมาคมจตแพทยแหง
ประเทศไทย, 57(1), 61-74.
โสภณ แสงออน, พชรนทร นนทจนทร, และทศนา
ทวคณ. (2558). ภาวะซมเศรา และความ
แขงแกรงในชวตของประชาชนในชมชน
แหงหนง. รายงานการวจย โรงเรยนพยาบาล
_15-0651(027-043)3.indd 40 7/2/58 BE 10:30 AM
ปท 29 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 255841
รามาธบดคณะแพทยศาสตร โรงพยาบาล
รามาธบด มหาวทยาลยมหดล.
อายพร กยวกยโกศล และสทธามาศ อนธาต. (2556).
บนทกข อความสรปผลภาวะสขภาพ
นกศกษาพยาบาลศาสตร ชนปท 1 ปการ
ศกษา 2555. พษณโลก: วทยาลยพยาบาล
บรมราชชนน พทธชนราช.
Bitsika, V., Sharpley, C. F., & Peters, K. (2010).
How is resilience associated with anxiety
and depression? Analysis of factor score
interactions within a homogeneous sample.
German Journal of Psychiatry, 13, 9-16.
Retrieved December 19, 2012, from http://
www.gjpsy.uni-goettingen.de
Chan, C. K. L., So, W. K. W., & Fong, D. Y. T.
(2009). Hong Kong baccalaureate nursing
students’ stress and their coping strategies
in clinical practice. Journal of Professional
Nursing, 25(5), 307–313.
Dyer, J. G., & McGuinness, T. M. (1996). Resilience:
analysis of the concept. Retrieved February
13, 2014 from http://www.ncbi.nlm.nih.
gov/pubmed/8897710
Furegato, A. R. F., Santos, J. L. F., & Silva, E. C.
(2008). Depression among nursing students
associated to their self–esteem, health
perception and interest in mental health.
Latin American Journal of Nursing,16(2).
Retrieved April 05, 2015, from http://
www.scielo.br/scielo.php?script=sci_artt
ext&pid=S0104-11692008000200005
Gorostidi, X. Z., Egilegor, X. H., Erice, M. J. A.,
Iturriotz, M. J. U., Garate, I. E., Lasa, M. B.,
& Cascante, X. S. (2007). Stress sources
in nursing practice: Evolution during
nursing training. Nurse Education Today,
27, 777–787.
Grazziano, E. S., Bianchini, C., Lopes, L. F. D.,
Souza,B. F.,. & Franco, D. M. (2015).
Resistance to stress and depression in
students of nursing technical courses.
Journal of Nursing UFPE on line, 9(Suppl. 2),
837-43. doi: 10.5205/reuol.6391-62431-2-
ED.0902supl201509
Grotberg, E. H. (1995). A guide to promoting
resilience in children: Strengthening the
human spirit. The Hague: The Bernard van
Leer Foundation.
Grotberg, E. H. (1997). The International resilience
project: Findings from the research and the
effectiveness of interventions. Retrieved
September 15, 2009, from http://resilnet.
uiuc.edu/library/grotb97a.html
Grotberg, E. H. (1999). Tapping your inner
strength: How to find the resilience to deal
with anything. Oakland: New Harbinger.
Grotberg, E. H. (2005). Resilience for tomorrow.
Retrieved September 15, 2009, from http://
resilnet.uiuc.edu/library/grotberg2005_
resilience-for-tomorrow- brazil.pdfH
Hamill, C. (1995). The phenomenon of stress as
perceived by Project 2000 student nurses:
A case study. Journal of Advanced Nursing,
21, 528–536.
_15-0651(027-043)3.indd 41 7/2/58 BE 10:30 AM
Vo l .29 No .1 January - Apr i l 201542
Hjemdal, O., Aune, T., Reinfjell, T., Stiles, T. C., &
Friborg, O. (2007). Resilience as a predictor
of depressive symptoms: A correlational
study with young adolescents. Clinical Child
Psychology and Psychiatry, 12(1), 91–104.
doi: 10.1177/1359104507071062
Kessler, R. C., & Wang, P. S. (2009). The
epidemiology of depression. In I. H.
Gotlib & C. L. Hammen (Eds.). Handbook
of Depression (2nd ed., pp. 5–22). New
York: Guilford.
Kim, K. H. (2003). Baccalaureate nursing students’
experiences of anxiety producing situations
in the clinical setting. Contemporary Nurse,
14(2), 145–155.
Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience
processes in development. American
Psychologist, 56, 227-238.
McVicar, A. (2003). Workplace stress in nursing:
a literature review. Journal of Advanced
Nursing, 44(6), 633–642.
Papazisis, G., Tsiga, E., Papanikolaou, N., Vlasiadis,
I., & Sapountzi-Krepia, D. (2008).
Psychological distress, anxiety and
depression among nursing students in
Greece. International Journal of Caring
Science, 1(1), 42-46.
Pines, E. W., Rauschhuber, M. L., Cook, J. D.,
Norgan, G. H. Canchola, L., Richardson,
C., & Jones, M. E. (2014). Enhancing
resilience, empowerment, and conflict
management among baccalaureate students
outcomes of a pilot study. Nurse Educator,
39(2), 85-90.
Pulido-Martos, M., Augusto-Landa, J. M., &
Lopez-Zafra, E. (2011). Sources of stress
in nursing students: a systematic review of
quantitative. International Nursing Review,
59(1), 15-25. Retrieved May 24, 2014,
from http://onlinelibrary.wiley.com/doi/
10.1111/j.1466-7657.2011.00939. x/pdf
Pryjmachuk, S., & Richards, D. A. (2007). Predicting
stress in pre-registration nursing students.
British Journal of Health Psychology, 12,
125-144. doi: 10.1348/135910706X98524
Rafati, F., & Ahmadi. J. (2004). Depression in
nursing student of Shiraz University of
medical sciences. Journal of Research in
Medical Sciences, 9(1), 39-41.
Rutter, M. (2000). Resilience reconsidered:
Conceptual considerations, empirical
findings, and policy implication. In E. F.
Zigler, J. P. Shonkoff, & S. J. Meisels (Eds.),
Handbook of early childhood intervention
(pp. 651–682). Cambridge: Cambridge
University Press.
Sheu, S., Lin, H. S., & Hwang, S. L. (2002).
Perceived stress and physio-psycho-social
status of nursing students during their
initial period of clinical practice: the effect
of coping behaviors. International Journal
of Nursing Studies, 39, 165–175.
Shikai, N., Shono, M., & Kitamura, T. (2009).
Effects of coping styles and stressful life
_15-0651(027-043)3.indd 42 7/2/58 BE 10:30 AM
ปท 29 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 255843
events on depression and anxiety in Japanese
nursing students: a longitudinal study.
International Journal of Nursing Practice,
15(3), 198-204. doi: 10.1111/j.1440-172
X.2009.01745.x
Stephens, T. M. (2012). Increasing Resilience
in Adolescent Nursing Students. A
dissertation of doctor of philosophy degree,
the university of Tennessee, Knoxville,
USA. Retrieved May 24, 2014, from http://
t race . tennessee .edu/utk_graddiss /
1351
Timmins, F., & Kaliszer, M. (2002). Aspects of
nurse education programmes that frequently
cause stress to nursing students – fact -
finding sample survey. Nurse Education
Today, 22(3), 203–211.
Tully, A. (2004). Stress, sources of stress and
ways of coping among psychiatric nursing
students. Journal of Psychiatric and Mental
Health Nursing, 11(1), 43-7.
_15-0651(027-043)3.indd 43 7/2/58 BE 10:30 AM
