Taktika kriminale

8/12/2019 Taktika kriminale

1/31

Taktika kriminalistike

Odorologjia kriminalistike1 Odorologjia kriminalesht shkenc e re q merret me zbulimin e veprave penale dhe

t kryersve t tyre me an t ers.2 Tashm jan krijuar aparate me ndihmn e t cilve mund t konservohen era pr koh

t gjat.3 to aparate prmes !shesave thithse thithin ern nga trupi" objekti apo personi i

caktuar.# $ raste t tilla nse gjendet personi i dyshimt" mund t%i jepet qenit t krkimit t%i

marr er prmbajtjes s konservuar me aparat dhe pastaj t identi!ikohet kryesi& duke imarr er edhe atij.

5 Cilsia e ers sht individualiteti i saj.

' (undsin e sh!rytzimit t qenve pr hetim e ka parapar edhe Hans Grosi.) $dr aparatet qe prdoren pr zbulim t kryersve prmes ers dallohen*

1. Rojtari- qeni elektronik,2. Rojtari antialkoolik-aparat qe pengon sho!erin e dehur t drejtoj automjetin3. Hunda elektronike-+sht konstruktuar nga shkenctaret amerikan dhe roli i saj

qndron ne a!tsin e hetimit t ers se trupit t njeriut n largsi relativisht tmdha.

,ulumtimi shkencor i errave t trupit t njeriut1 -ra e njeriut quhet edhe nnshkrimi i tij kimik.2 $atyrisht" lidhur me karakterin shkencor t errave dhe rolin q ato kan n

kriminalistike merret OO/O0O4.3 $ kt rrjedh" nga shum autor" jan publikuar shum hulumtime shkencore t cilat

trajtojn rolin e errave n procesin e zbulimit t kryersve t veprave penale.

Identiikimi i !ersonave n "a# t ers s t$re

% &ra e njeriut sht individuale.

2 ndividualiteti i ers varet nga sasia" kualiteti dhe prbrja e komponentve te saj.3 shtu" n er ndikojn shume !aktor* ushqimi" aktiviteti !izik" alkooli" gjendja

shndetsore etj.# (egjithat" duhet ditur se rreth '56 e ers se njeriut sht konstante.7 8rve9 errave natyrore q i posedon njeriu :gjaku" djersa" sperma etj.;" mund t kt

edhe shume erra tjera t lidhura me pro!esionin :par!umet" duhani etj.;' 8or t rndsishme jan edhe errat e prditshme" si ato t kuzhins" sapunit etj.


2/31

) shtu" kryesi kur vjen n kontakt me viktimn ai l gjurmn e ers n t ose n vendine ngjarjes.

(ekanizmi i krijimit t ers dhe karakteristikat e saj1 +sht e ditur se n temperatura t larta vie deri te rritja e nivelit t djersitjes s

personave. eri te rritja e djersitjes vjen edhe n kushte t !riks" gjendje q vjen nshprehje te kryesi me rastin e kryerjes s veprs penale.

2 8ra" trupi i njeriut sht burim i errave dhe kur ai largohet nga vendi i caktuar aty lmolekulat e ers. 8ra" trupi i njeriut n mnyr t vazhdueshme prodhon molekula ters.

3 8rkundr t gjitha masave q kryesi i merr pr t eliminuar gjurmt e veprs penale"gjurmt e ers jan speci!ike dhe ato mbesin aty.

#


3/31

# $e kt rast qeni merr ern nga i dyshuari e pastaj ai sillet pran errave t konservuara.shtu bhet identi!ikimi. jo procedur prsritet s paku 7 her ku bhet ndrrimi irenditjes s enve.

(rdorimi i qenve t strvitur

1 $ saje t zhvillimit t disa shqisave :t nuhaturit; qent" pas strvitjeve" mund tsh!rytzohen pr qllime zbulimi.

2 >h!rytzimi i qenit varet nga kushtet atmos!erike dhe nga koha q ka kaluar pas kryerjess veprs penale..

3 usht i domosdoshm pr sukses sht q n vendin e ngjarjes nuk duhet kryer asnjveprim para se t jet sh!rytzuar qeni" ndryshe mund t ngatrrohet shum 9shtja ezbulimit.

# $ proces zbulimi prdoren qent e policis dhe qent e krkimit.7 $ shum shtete ekzistojn shkolla pr strvitjen e qenve n mnyr q ata t

sh!rytzohen pr qllime zbulimi.' ( s shumti ne zbulimin e kriminalitetit sh!rytzohen qent gjurmues.) ? qeni t jet i prdorshm sht e nevojshme q ai t prdoret n koh t duhur" madje

menjher pas ngjarjes& t mos kaloj m shum se '&@ or. 8or" n kushte t caktuaramund t sh!rytzohen edhe pas 1@&25 or.

@ $ 9do rast n vendin e ngjarjes nuk lejohet lvizje e njerzve si dhe kushtet atmos!erikeduhet t jen t prshtatshme.

A jurmimi duhet t !illoj prej gjurms te kryesi ose e kundrta.15 ?ent e gjurmimit sh!rytzohen gjat veprimtaris s vzhgimit dhe patrullimit. 8r

shkak t shkalls s zhvillimit t gjurmve t nuhatjes dhe dgjimit qent mund tsh!rytzohen shum n prita" n gjetjen e drogave" n zbulimin e kontrabandistve etj.

11 denti!ikimi mund t bhet *1. nga gjurma n kryesin"2. nga objekti n kryesin"3. nga kryesi n gjurm ose objekt"#. nga gjurma n gjurm dhe7. nga objekti n objekt.

Taktika e zbatimit t mass s arrestit

$djekja penale1 $ shoqrit bashkohore nj ndr detyrat e organeve t shtetit sht sigurimi i drejtsis

penale" duke pr!shir respektimin e t drejtave t njeriut. $ kt kontekst" shteti kaautorizim q t ndjek kryesit e veprave penale.

2 $ kt kontekst edhe lind nevoja pr t kryer hetime konkrete. T gjitha veprimet endrmarra t shtetit n kt aspekt duhet t prqendrohen n konstatimin e !aktit se


4/31

ekziston apo jo vepra penale. - drejta e shtetit pr ndjekje penale lind q nga momenti ikryerjes s krimit.

3 $atyrisht" pr t sqaruar 9shtjet q ndrlidhen me nj krim duhet t kryhen veprimehetimore t shumta. (e !jal tjera" n kontekst t sigurimit t provave materiale shtrohete nevojshme t zhvillohen hetimet.

# >i9 dihet" hetimet i drejton dhe i mbikqyr prokurori publik. 8or" veprime hetimorekryen edhe policia gjyqsore.

7 (e rastin e arrestimit t personit t caktuar" policia duhet t%ia bj me dije atij se nuk kaasnj detyrim q t deklarohet lidhur me 9shtjen penale si dhe t drejtn q tangazhoj mbrojts.

' (e qllim q t mblidhen in!ormacione dhe t zbulohen prova materiale punonjsit epolicis mund t kryejn veprime t ndalimit t personave" bllokimit t rrugve"godinave etj." kon!iskojn dokumente" bjn kontrollime etj.

) (e qllim q t konstatohen 9shtje q kan t bjn me nj krim policia mund t marr

deklarata nga dshmitart e ndryshm" pr!shir edhe t dyshuarin" e kur ekziston !rikase ai mund t ik ai mund t arrestohet.

@ $dalimi duhet dalluar nga shoqrimi.A $dalimi nuk mund t zgjas m shum se #@ or.

T4T4 - 4//->TT1 4rresti duhet t bhet n koh t duhur.2 shtu " arrestimi para kohe dhe me vones sht gabim bukur i shpesht.3 ur zbatohet arresti para kohe ndrpritet mundsia e zbulimit t delikuentve.# 4rrestimi i vonshm mund t ket konsekuenc zhdukjen e provave.7 $ganjher duhet br me dije t dyshuarin se sht nn prcjellje. ur vren se ai sht

dit e nat nn vzhgim nuk sht i rehatshm dhe ai !illon t bj gjra t pamenduara"ngatrrohet n at mnyr q mund t argumentohet vepra.

B-$$O,4 - 8-/>O$T C0 4//->TO,-T1 $se kryesi ndodhet n arrati polici duhet t para!ytyroj vendin se ku mund t gjendet

ose ku mund t jet !shehur ai. $ kt aspekt ndihmojn rrethanat e prgjithshme.2 $ kt analiz duhet marr n konsiderat gjendjen e tij materiale" marrdhnien e

puns" raportet e tij me persona t tjer" sidomos me dashnor&e etj.

3 jithmon duhet pasur parasysh edhe mundsin e kalimit t ku!irit.# ?yteti i madh sht vend i prshtatshm pr !shehje.

$djekja e !ajtorit t !shehur bhet n kt mnyr*7 1. Dillimisht krkohet individi i cili do t in!ormoj pr personin dhe strehimin e t

dyshuarit. 8yeten dhnsit e banesave me qira" !are!isi" rrethi" pundhnsit" personeli ika!eneve. 4ta pyeten ku dhe kur e kan par at person hern e !undit" 9ka ka

plani!ikuar ai" a sht prgatitur pr udhtim etj. (e rndsi sht t prcaktohet me k


5/31

ka pasur marrdhnie dashurie dhe ku banojn ata persona. ur ka dyshime se personimund t ket ikur jasht duhet in!ormuar shrbimin e pasaportave" agjencit eudhtimeve" shrbimet e aeroplanve" autobusve. uhet krkuar in!ormantt. 4tamund t krkohen n t gjitha shtresat shoqrore.

' 2. uhet zbatuar observimin special dhe sh!rytzuar personat e sigurt. shtu"organizohet vzhgimi i !are!isit t personit t dyshimt" miqve dhe t njohurve t tij. Tsigurohen in!ormata se a ka kontaktuar ai me ta. Observimi ka pr qllim zbulimin ekontakteve t !shehta t atij me kta persona. 8o ashtu edhe korrespondenca ikontrollohen sistematikisht dhe trsisht" pr!shir bodrumet" tavanet" kthinat etj. tukrkohen !otogra!it e !ajtorit dhe provat materiale nnshtrohet mbikqyrjes si dhe

bhet prgjimi i tele!onatave. y prgjim dhe t tjerat bhen mbi baza legale.) 3. $donjher sh!aqet nevoja t zbatohen raciet" pritat" kontrollimet. $ rend t par

duhet kontrolluar shtpit e t dyshuarit dhe t dashnores s tij.

> E,-T T- /F,-T 4//->T1 4rresti duhet t prgatitet me kujdes. 4rresti para kohe dhe i vonshm sht gabim.2 4rresti duhet t plani!ikohet dhe ai zbatohet mbi bazat e parimit t shpejtsis" be!asis

dhe konspiracionit.3 8ara se t !illoj arresti udhheqsi duhet t mbledh in!ormatat mbi vendin e !shehjes s

kryesit dhe pastaj t hartoj planin e arrestit.# Edhheqsi i arrestit duhet t bj przgjedhjen m t mir t zyrtarve policor q do ta

bjn arrestimin.7 4ta duhet t ken konduksion !izik" t pajisur me arm" llamb elektrike etj.' 4ta duhet t ken lidhje speciale& tele!ona celular apo radiolidhje etj.) 8o ashtu" t nevojshme jan a!tsit e Ghudos dhe t karates.@ 4ntarve t ekipit duhet q m par ti caktohen detyrat" pr!shir vendin ku duhet t

qndroj.A 8rve9 t dhnave pr personin ekipi duhet t pajiset edhe me !otogra!i" portrete e t

dhna tjera pr identitetin e personit q krkohet" n mnyr q t pengohen veprimetmashtruese t tij pr ikje duke prdorur dokumente t !alsi!ikuara apo t huaja.

15 $ kt aspekt duhet t sh!rytzohen t dhnat nga evidencat kriminalistike.

4T-O/=( 8-/>O$4B- ?- E,-T T- 4//->TO,-$

1 8ersonat q duhet t arrestohen" nga pikpamja taktike ndahen n dy grupe*1. 8resona q supozohet se nuk bjn rezistenc dhe2. 8ersona q bjn rezistenc.

$daj ktyre dy kategorive ndrmerren masa t ndryshme sigurie.shtu" nse kemi t bjm me persona q supozohet se mund t rezistojn duhetndrmarr masa q ai t *


6/31

1 apet n be!asi& sepse ai mund t barrikadohet. 8randaj krkohet q t gjendet koha eprshtatshme e kryerjes s arrestit.

2 4tij i a!rohen dy polic t cilt do ta rrmbejn me shpejtsi dhe do ta sjellin at tthuash n pozit horizontale. y t tjer do ta bjn kontrollimin e tij pr arm osesende tjera t rrezikshme t cilat duhet ti merren nse i disponon ato.

3 T


7/31

1 Bendi i kryerjes s arrestit mund t jet* vendi i hapt" rruga" mjetet e transportit" lokalete ndryshme" vendi i puns" banesa etj.

2 4rresti n vend t hapt kryesisht bhet gjat ndjekjes s t arratisurve. $ kto rastesht i domosdoshm numri i madh i policve t ndar n ekipe" autoblinda" t pajisurme radiolidhje" qen t strvitur etj.

3 $ rrug me qarkullim t madh njerzish" sht rast i mir pr personin q krkohet thumb n mas" ndrsa ndjekja dhe prdorimi i arms sht shum i vshtir dhe i

pamundshm. $ kto raste sht mir taktikisht q personi i till t prcillet deri n atrrug ku qarkullimi sht m i vogl dhe aty t arrestohet.

# (undsisht duhet evituar heqjen e liris n vendin e puns" sepse kjo duhet t bhet nndijenin e pronarit t organizats.

7 Taktika e aksionit n lokale varet nga lloji dhe autoriteti q gzon lokali" numri ipersonelit" mysa!irt" mundsia e ikjes dhe gjendja e vendit. $se sht personeli ibesueshm e thrrasin at se kinse po e tele!onon dikush dhe e qojn n ndonj dhom

t prshtatshme.' 4rresti n shum vende bhet sipas parimeve t cilat vlejn pr arrestin n grup.) ur i hiqet liria nj !emre merr pjes edhe policja !emr. $se ajo ka !mij n gji

!oshnja drgohet n spital ose institucion tjetr prkats. uhet evituar heqjen e liris sgrave shtatzna q jan n prag t lindjes ose menjher pas lindjes.

@ ur personi i arrestuar kujdeset pr nj t smur" ai duhet drguar n spital. T smurte rrezikshm psikik drgohen n institucione prkatse.

A T arrestuarin nuk pre!erohet q t shoqrohet kmb por me automobil zyrtar tmbyllur. y transportim duhet t bhet shpejt dhe n mnyr diskrete.

15 ur transportimi i t arrestuarit bhet me tren ose autobus duhet marr masa q tpengohet ikja e tij" qo!t edhe nga dritarja.

11 T rinjt dhe personat e gjinis !emrore duhet t prcillen nga dy polic. $daj tyreduhet shmangur prdorimin e dhuns dhe vnien e zinGhirve.

12 $daj !mijve duhet vepruar me butsi t madhe dhe kujdes " duhet vepruar shpejt " sidhe nuk duhet lejuar kontaktin midis !mijve dhe t burgosurve t rritur.

13 8o ashtu edhe ndaj t moshuarve nuk duhet zbatuar masa shtrnguese& si zinGhirt"litart etj."

1# jat transportimit me automobil po ashtu duhet pasur parasysh disa rregulla*1. > pari n vetur duhet t hyj i arrestuari" por jo t vendoset prapa vozitsit.

2. 8as ksaj hyjn pjestart e policis ku i arrestuari !utet n mes.3. (e rastin e daljes nga automjeti i arrestuari del i !undit.#. ryesi i rrezikshm mbahet lidhur edhe gjat transportimit me automobil.7. $Gjerrja nga automobili duhet t bhet brenda oborrit t policis.

(oto9ikleta nuk duhet t prdoret pr shoqrim. ur kryesi haset me bi9iklete osepatrulla sht zhvilluar me bi9ikleta zinGhirt do ti vehen n dorzn e djatht" ndrsapjesn tjetr t zinGhirit duhet lidhur me trupin e mbrapt t bi9iklets.


8/31

jat transportit duhet pasur kujdes q t mos lejohet hudhje e asnj objekti q mund tjet prov" tua jap t tjerve ose ti asgjsoj ato. T arrestuari mund t hapin vrima nGhepa pr ti lshuar rrugs objektet e rndsishme.

kndejmi" ekzistojn kundrthnie t kuptueshme psh." dshmitart n kushte t

njjta ndryshe e kan kuptuar ngjarjen ose jan gjendur n kushte t ndryshme gjatvrojtimit.

?llimi i balla!aqimit sht q t mnjanohen kundrthniet e prmendura thelbsore.

T4T4 - 804$D(T T-


9/31

2. 8ak para balla!aqimit edhe se do t balla!aqohet. jo" nga se ka kryes t veprave penale q duan t marrin nismn n duart e tyre dhe

krkojn balla!aqimin me t akuzuar t tjer" sepse gjoja nuk po u kujtohen disa hollsi"e n t vrtet kt e bjn me qllim t studimit t terrenit dhe t marrveshjes

isa t tjer e krkojn balla!aqimin me qllim q duke qen t bindur se dshmitartose bashkpuntort nuk kan guGim t deklarojn para tyre asgj q i ngarkon. idoqo!t para 9do balla!aqimi duhet t merren masa q pengojn marrveshjet e!shehta. jo nga se ata mund t merren vesh me an shikimesh" lvizjesh t duarve apokmbve etj.

# >e me k do t balla!aqohet s pari i dyshimti varet nga rasti konkret.7 >i rregull gjat balla!aqimit duhet qndruar n kmb" me 9%rast duhet t prcillet 9do

lvizje t t balla!aquarve.' =yrtari balla!aques duhet t z vend n at mnyr q drita t mos bij n ball t tij po

t t balla!aquarit" q t mund t prcjell jo vetm at q !let por edhe at q prjeton.) T balla!aquarit do t vendosen njri prball tjetrit ose t kthehen ashtu q 9donjri t

shikoj n ann e kundrt.@ 4tyre duhet tu bhet me dije se sht e ndaluar 9do marrveshje midis tyre.A =yrtari do ti pyes pr !aktet kontestuese her njrin e her tjetrin.15 > pari pre!erohet t pyetet ai n thniet e t cilit m shum besohet.11 $uk ka rndsi vendimtare radha e balla!aqimit kur kjo bhet me qllim t kontrollimit

t t dy thnieve.12 balla!aquari zakonisht nuk e prsrit tr thnien e tij" por jep sqarime vetm

prkitazi me rrethanat e caktuara ku ka kontradikta.13 8rgjigjet i jepen zyrtarit shtetror" por me leje t dhn ata mund t pyesin edhe njritjetrin.

1# +sht tejet e rndsishme t mbahet disiplin gjat balla!aqimit.17


10/31

1' (irpo" me balla!aqim edhe mund t thellohet vija midis atyre t pandehurve qpohojn dhe atyre q mohojn me kmbngulje.

1) $ !akt" balla!aqimi mund t jet mjet i !uqishm pr demaskimin e !ajtorit.1@ (bi balla!aqimin mbahet procesverbal i ve9ant.1A hpjegimet e tyre mbi !aktet t caktuara t jen kontradiktore dhe3. >hpjegimet duhet t ken lidhje me rrethanat qensore t 9shtjes penale.

8>-EO,-B- T- D>,-,T4

1 (arrveshjet e !shehta realizohen prmes*1. hnies se porosive t dykuptimta.& to porosi i kupton vetm marrsi& ato pr t

jan vrejtje ose detyr e caktuar" ndrsa pr t tjert ato kan domethnie t porosisnormale. - till mund t jet psh." ""jastku i verdh pa kll!H" n rast t vendosjes s

prits ka domethnien se "",asani sht kapurH.2. (arrveshjeve me lvizje" !ishkllima" emetim t zrave t shtazve" me lvizje tgjymtyrve" duke prekur pjes t ndryshme t trupit" me trokitje t gjata apo t shkurtra


11/31

etj. to komunikime i bjn kriminelt pr t ruajtur !shehtsi t caktuara nga t tjert.$ t !olurit me gishta !jaln kryesore e ka gishti tregues i dors s djatht. (e tpreken pjes t ndryshme t trupit sidomos koka" ai kombinohet n gishta t tjer dhe nkt mnyr tregohen shkronjat" Ose shkruhet me gisht n ajr etj. (arrveshjet mundt bhen edhe me lvizje t kmbs" dors etj. (arrveshjet me trokitje bhen dukekombinuar trokitjet e shkurtra me ato t gjata" n mnyrn si jan marr vesh ata.3. omunikimit me an t letrave q nGirren !shehurazi nga burgu ose !uten brenda.jo sht mnyr e lasht e marrveshjes midis kriminelve. /ealizohet prmes !utjess letrave n rrobe ose buk etj.#. >hkrim me ngjyre t padukshme" duke derguar porosi vetm me shkronjat e !undit t!jalve" me shkrim me laps ngjyra e t cilit sht e padukshme etj. 8orosit e tilla mundt drgohen te !ajtort n mnyra t ndryshme si duke i !shehur n buk" cigare" suGhuk"arra" molla etj.7. 8rdorim t shi!rave te ndryshme psh. 8rdorimi i !jals ""barkH pr ""kuletnH etj.

O$T/O00( ,- /-$->4 - T1 ontrollimi sht veprim hetimor dhe gjyqsor& varet prej !azs n t ciln ai zbatohet.

4i zbatohet pr zbulimin e kryesit t !shehur" gjurmve e sendeve.2 4i ka pr qllim q t gjej n nj vend persona" gjurm apo sende e dokumente me

rndsi pr 9shtjen e caktuar.3 ontrollimi duhet zbatuar edhe ather kur personi zihet n kryerje e sipr t veprs

penale" duke u prgatitur pr kryerje t veprs ose menjher pas kryerjes s saj.# jat kontrollimit personat zyrtar kan pr detyr ti shtin n dor mjetet e kryerjes s

veprs penale dhe sendet e dokumentet tjera q mund t shrbejn si prov n procedurpenale.

7 8r kontrollim duhet t ekzistoj urdhri i lshuar nga organi kompetent" por n raste tcaktuara ai mund t zbatohet edhe pa urdhr.

' Cilat objekte do t kontrollohet varet nga situata q i re!erohet rastit konkret.

8-/4TT4 8-/ O$T/O00(1 ontrollimi duhet t prgatitet mir. shtu" para kontrollimit duhet t*

1. (blidhen t dhnat pr personat q kontrollohen"2. >igurohen t dhnat se a i ka vrtet personi sendet e krkuara.

3. T prpilohet me sukses plani operativ i kontrollimit .(asat m t rndsishme q duhet zbatuar pr kontrollim jan*

1. Caktimi i sendeve q krkohen & se 9!ar sendesh do t krkohen varet nga natyra eveprs penale. jat kontrollimit duhet marr edhe sendet q e sh!ajsojn t

pandehurin. (und t merren edhe sende q tregojn ekzistimin e veprave tjerapenale.


12/31

2. >tudimi i personalitetit t personit & T dhnat pr t pandehurin merren nga vendi itij i puns" pyetja e dshmitarve" organet e punve t brendshme etj. dhe

3. $johja e mjedisit topogra!ik& hyrje daljeve" dritareve" dyerve" kopshtit etj. jo karndsi pr shprndarjen e policve q marrin pjes n kontrollim.

1 ontrollimi si rregull duhet br ditn. jo pr !aktin se*1. jat kontrollimit ditn t pamurit sht m i mir"2. -kziston mundsia m e vogl pr !shehje t sendeve"3. (undsia sht m e vogl pr rezistenc etj.

O$T/O00( $- - y paraqet nj kontrollim t komplikuar sepse aty ka shume kthina ku mund t !shehn

sendet. allohen*1. ontrollimi i lokaleve zyrtare dhe2. ontrollimi i shtpive private.

(e tutje" sipas vllimit" njihet*1. ontrollimi i trsishm2. ontrollimi i pjesshm.

ontrollimi duhet zbatuar n prputhje me parimin e shpejtsis dhe be!asis. ontrollimi !illon nga nj kthin" mbyllet ajo dhe vazhdohet n kthina t tjera. ontrollohen edhe muret" mobilet "dyshemeja etj (e rastin e kontrollimit duhet mbledhur t gjith personat n nj vend. 4ta mbikqyren dhe lejohet t lvizin vetm me leje t dhn nga zyrtari prkats. 4ta persona duhet t kontrollohen. ur krkohen dokumente libra duhet t sh!letohen n 9do !aqe. >endet !shehen edhe n moto9ikleta e vende tjera" prandaj edhe ato duhet kontrolluar. ontrollohen edhe vendet e hapta rreth baness& oborri" puset" zyrat etj. varet 9ka

krkohet. $ disa raste kur ka shum persona q kryejn kontrollin mund t kontrollohen

njkohsisht shum sektore. jat kontrollimit duhet t jen prezent dy dshmitar madhor dhe mbrojtsi nse

krkohet. jat kontrollimit duhet kushtuar kujdes gozhdve t reja n dysheme" t

trokiturit n mure etj. ontrollimi duhet t bhet ditn" por mund t vazhdoj edhenatn n raste t caktuara

O$T/O00( 8-/>O$T1 ontrollimi i personit duhet t bhet domosdo me rastin e heqjes s liris se lvizjes.2 ontrollimi i personit pr!shin*

1. ontrollimin e trupit"


13/31

2. ontrollimin e teshave dhe3. ontrollimin e valiGheve.

ontrollimi si rregull bhet pas dorzimit t urdhrit pr kontrollim. jat kontrollimitduhet t njo!tohet personi pr t drejtn e pranis s avokatit dhe t dy dshmitarve.

>endet e krkuara mund t !shehn n pjes t ndryshme t trupit ose n rrobat q i kat veshura personi q kontrollohet. ontrollimi vetm i gjysms s rrobave sht mas e prgjysmuar" e pavler dhe e

rrezikshme. $ga personat hiqen rrobat dhe ndrresat dhe secila prej tyre kontrollohetme kujdesin m t madh. ,iqet nj rrob pas tjetrs dhe shikohet mos jan !shehursendet e krkuara n t.

$ raste t caktuara pr qllim t gjetjes s sendeve mund t shqyhen astart" jaka etj.>idomos shikohen teshat q kan shtes t dy!isht& palltot. qyren kapelat" !aculetat"kutit e cigareve" kll!i i syzeve" kpuct" rripat e pantolloneve etj.

shtu" kontrollimit i nnshtrohen zgavrat e ndryshme te trupit& goja" hunda" !lokt"kmba e lidhur" sqetullat" gjinjt etj." jat kontrollimit duhet t respektohet dinjiteti dhe personaliteti i personit q

kontrollohet. 8ersoni q kontrollohet duhet t njihet me t drejtn e tij q gjat kontrollimit t krkoj

pranin e nj personi t besuar& dshmitar" me kusht q ai t gjendet shpejt dhe t jet iprshtatshm.

ontrollimi duhet t kryhet nga personat e t njjtit seks me t kontrolluarin. 8rjashtimi mund t bhet vetm n rastet e pamundsis dhe urgjencs absolute.

00O-T - B-C4$T4 T- O$T/O00(T0loje te ve9anta te kontrollimit konsiderohen*

%. ontrollimi ne gru! dhe

. ontrollimi i !rsritur.

ontrollimi ne grup bhet n rastet kur kemi shum persona t dyshuar q ndodhen ndisa lokacione te ndryshme :psh dy qytete;. y kontrollim zbatohet n t njjtn kohdhe qllimi ktu sht q t pengohen marrveshjet midis tyre. 8o t bheshinkontrollime te kta persona n koh t ndryshme" kta do t merreshin vesh me tele!on"telegra!" rrjet kompjuterik etj."

ontrollimi n grup bhet n t njjtn koh pavarsisht vendeve ku bhet ai. Edhheqsi i ktij kontrollimi duhet t njo!tohet me koh se si po zhvillohen t gjitha

kontrollimet. jo bhet prmes udhheqsve t secilit kontrollim ve9 e ve9 t caktuarnga ai.

ontrollimi i !rsriturbehet ather kur nj kontrollim paraprak ka qene ipasuksesshm" ndrsa te dhnat tregojn per mundesi t gjetjes se sendeve t caktuara.


14/31

8ara se t behet ky kontrollim duhet shtruar pyetjen se a ka arsye q t prsritetkontrollimi.

uhet pasur parasysh !aktin se edhe kontrollimi i vonuar mund t jap rezultate. jo pr !aktin se kryesi i pakontrolluar mund ta konsideroj veten t sigurt dhe t !illoj

t nGjerr sendet e vjedhura : te !shehura;. $ mnyr t ngjashme mund t veproj edhe kryesi ku m par sht kryer nj

kontrollim i pasuksesshm. $ 9do rast" kontrollimi duhet t bhet me shpejtsi t madhe" me qllim q t pengohet

!shehja e sendeve" ikja e personit" brja rezistenc apo vetvrasja. /ezultatet e kontrollimi !iksohen ne procesverbal" me !otogra!i dhe me metoda tjera t

pranueshme.

E8T( ,- /-$->4 - 8F-T->

1 =bulimi i t vrtets krkon konstatimin e t gjitha !akteve q i re!erohen rastit konkret.shtu" n 9do rast" shtrohet e nevojshme t caktohet rrethi i !akteve t cilat duhetprovuar.

2 8r sqarimin e rrethanave q lidhen me 9shtjen penale ka rndsi t madhe procesi ipyetjes s personave te cilt mund t ken cilsi t ndryshme n procedure penale.

3 tu zakonisht mendohet n deklarimin e t pandehurit dhe dshmin e dshmitarit.# (e rastin e zbatimit t pyetjes s personave duhet me pas kujdes n disa karakteristika

psikologjike t personit.7 8yetja sht veprim hetimor dhe gjyqsor.' Thniet e t pandehurit dhe dshmitarve jan rezultat i nj procesi t ndrlikuar psikik.

$jerzit shohin" dgjojn etj." por nuk jan n gjendje ti marrin t gjitha ato q iperceptojn. Bllimi i perceptimit varet nga a!tsia individuale e njeriut.

) 8ra" jo t gjith njerzit" kan a!tsi ti perceptojn e deklarojn !aktet ne mnyr tnjjt.

O0O- T- 8F-T->1 8ersonaliteti i njeriut ndrtohet nga*

1. arakteri& q paraqet trsin e tipareve t njeriut t cilat tregojn se si vepron njnjeri ndaj vlerave morale t shoqris" i respekton ato apo jo.

2. Tem!eramenti-q shpreh mnyrn e reagimit t individit ndaj ngacmimeve tjashtme. jo cilsi sht e rndsishme pr t shpjeguar sjelljen kriminale.3. &mo+ionet& q shprehin gjendjet e ndryshimeve t aktiviteteve psikike t njeriut. a

emocione q prodhojn gzim" hidhrim etj.#. h!rehit-q jan veti q krijohen nn ndikimin e mjedisit shoqror. >hprehit

pozitive dhe negative.7. Inteligjen+a-q pasqyron a!tsin e njeriut pr t menduar dhe zgjidhur probleme.


15/31

'. 'otivet-q jan !aktor q shtyjn njeriun t kryej vepra penale. 8r t nGjerr rezultate n hetim e gjykim procesin e pyetjes duhet prshtatur karakterit

t personit" gjegjsisht ktyre cilsive. $uk ekzistojn dy njerz t njjt. 8ra 9do njeri e prjeton botn n mnyrn e vet.

$jeriu i padijshm kurr nuk do t thellohet n ndjenjn e mshirs dhe dashuris.

8-/C-8T(1 8erceptimi sht proces psikik" prmes t cilit ne pasqyrojm n vetdijen ton sendin"

objektin dhe dukurin" q vepron drejtprdrejt n shqisat tona.2 $ perceptim merr pjes i tr aparati ndijues.3 $ perceptim te t pamurit merr pjese jo vetm bebza e syrit por edhe organet nervore

t muskujve t syrit.# $ punn hetimore dhe gjyqsore rndsi t madhe paraqesin perceptimet pro!esionale

t natyrs" hapsirs" kohs etj.

7 $jeriu nuk mund t perceptoj objektin me t gjitha cilsit e veta" prandaj organi kurbn pyetjen duhet krkuar se 9!ar ka perceptuar personi.

' 8erceptimi i natyrs bhet prmes shqisave t t pamurit" prekurit etj.) 8erceptimi sht me i sakt ather kur shqisat koordinohen ndr vete.

$ perceptim ndikon*1. oha e perceptimit"2. (nyra e perceptimit"3. Dakti se a perceptohet objekti n gjendje t lvizjes apo qetsis relative.#. $egativisht n perceptim ndikon pavemendshmria e perceptimit.

ET->4 ujtesa sht trsi procesesh t ndrlikuara* t mbajturit mend" ruajtja" njohja dhe t

riprodhuarit. ujtesa ka rndsi t madhe pr prodhimin e thnieve. ur njeriu harron riprodhimi mund t 9aloj m shum apo me pak. a njerz qe mbajn mend 9do lloj lnde" por ka dhe t atill q !are pak mbajn mend 0loji i pro!esionit q ushtron njeriu l gjurm t thell n kujtes dhe t mbajturit mend. >hum njerz e kan t !uqishme harresn. ,arresa sht ana e kundrt me kujtesn ose

t mbajturit mend.

/8/O,(1 /iprodhimi sht proces kur i pyeturi" pas perceptimit dhe kujtess" deklaron pr at q

ka par dhe dgjuar.2 >a m shum t jet ngulitur n mendje ngjarja aq m t mdha jan shanset pr tu

riprodhuar drejt ajo.3 $ disa raste emocionet mundsojn riprodhim t plot t ngjarjes.


16/31

# o t gjith njerzit i riprodhojn ngjarjet njsoj edhe pse ata i kan perceptuarnjkohsisht ato.

T4T4 - 8F-T->1 8as marrjes se in!ormacioneve pr 9shtjen sht e domosdoshme vnia e kontaktit n

mes t organit dhe personave q din pr t.2 $ aspektin e taktikes lidhur me pyetjen sh!aqet e nevojshme t kihen parasysh kto

9shtje*1. uhet vendosur marrdhnie normale me t pyeturin"2. ?ndrimi i organit ndaj t pyeturit sht moment shum i rndsishm"3. Bzhgimi i t pyeturit"#. uhet pasur parasysh 9shtjen e !antazis etj.

00O-T - 8F-T-B-

%. ($etjet sugjestive-jan pyetje qe orientojn n prgjigje. to pyetje nuk jan tpre!erueshme. $uk sht mire q t pyetet personi edhe n mnyrn q ai t prgjigjetme ""poH ose ""joH.a disa lloje t pyetjeve sugjestive*

1. ($etjet !lotsisht disjunktive. to nuk japin mundesi tjeter per prgjigje" prve9 poose jo. Te tilla jan" Ji pandehuri kishte kapel apo joH pandehuri po mos ti bhej

pyetja kshtu ndoshta do t kishte dhn nj prgjigje t tret t nevojshme.2. ($etjet jo!lotsisht disjunktive& to pyetje nuk prjashtojn mundsi t prgjigjeve

tjera. T tilla jan* Ji pandehuri qe kishte revole n dor ishte e marks - T- 84$-,E/T1 8yetja e t pandehurit duhet t prgatitet.

2 8rgatitjet pr!shijn*1. >tudimi i materialeve t 9shtjes"2. (bledhja dhe studimi i t dhnave pr t pandehurin"3. /adha dhe momenti i pyetjes.

1. >tudimi i materialeve t 9shtjes bhet pr tu njohur n trsi me ngjarjen. $ga kystudim organi vlerson dhe veri!ikon provat" dallon !aktet e qarta dhe t paqarta etj. ystudim orienton n prdorimin e literaturs se nevojshme.


17/31

2. >tudimi i personalitetit t t pandehurit pr!shin njohjen e ve9orive te tijindividuale& temperamentit" karakterit etj. dhe marrdhnieve t tij n shoqri. tuduhet te sh!rytzohen materialet q ndodhen n dosjen e t pandehurit.3. oha se kur pyetet i pandehuri sht nj 9shtje taktike.

>i rregull pyetja e tij bhet pasi organi t ket mbledhur prova pr !ajsin e tij.8or" ka raste kur bhet pyetja edhe pa i mbledhur t dhnat e tilla.8yetja e t pandehurit dhe dshmitarit kalon npr tri !aza*

1. (arrja e identitetit t t pyeturit"2. T dgjuarit e tregimit t lir dhe3. T drejtuarit e pyetjeve dhe t dgjuarit e prgjigjeve.

1 8rvoja tregon se gjat pyetjes mund t prdoren*%. !$etjet rontale

. !araqitja e !rovave dhe

/. detajimi i thnieve.

%. ($etjet rontalejan t pre!erueshme ather kur vepra penale e kryer nga ipandehuri sht e !reskt dhe kur ai sht ndaluar menjher pas kryerjes s veprs.tu organi bn pyetje t drejtprdrejta pr veprn penale. jo ngase kshtu krijohet

prshtypja se organi e din gjith 9shtjen.2. $ !azat tjera organi i !ro+edurs i !araqet !rovat.$ kt mnyr ai

pamundsohet q ti bishtroj gjerat./. 0etajimi i thnieve-jo bhet prmes pyetjeve prmes t cilave zgjerohet deklarimii t pandehurit pr !akte t caktuara.

1 >hum gjra q i thot i pandehuri veri!ikohen prmes kqyrjes s vendit t ngjarjes.

2 $se i pandehuri gnjen ai do t l pa i prmendur disa hollsi.3 $ raste shum t rralla thniet do t trillohen nga !illimi deri n !und.# jat gnjeshtrs i pandehuri duhet t manovroj midis gnjeshtrs dhe t vrtets.7 jat pyetjes ka rndsi vlersimi i karakterit t t pandehurit.' $ njohjen e karakterit t personit ndihmon analiza e thell e biogra!is s tij.) 8asi i pandehuri deklarohet i pari organi i procedurs sht n prparsi t mdha.@ jat deklarimit duhet shnuar 9do gj me kujdesin m t madh.A $se i pandehuri gnjen organi i procedurs nuk do t%ia bj me dije atij kt !akt se e

din menjher.15 jo prdoret q ai t mposht !riken.11 8astaj duhet t paraqiten shembujt konkret se si gjykata e ka marr si rrethan

lehtsuese deklarimin e vrtet t t pandehurit.12 8r t vrtetn e 9shtjes dhe deklarimin e vrtet t t pandehurit ka rndsi !akti i

balla!aqimit t tij me prova" si* procesverbale" !otogra!i" skica" dshmitar etj.13 ihet se !ajtori dinak nuk don t !las pr detajet. 4i !let gjra t prgjithsuara.


18/31

1# (egjithat" kur gnjen ai vshtir q e ruan n kujtesn e tij tr at q ka sajuar signjeshtr" sidomos kur ai pyetet pr t dytn apo tretn her.

(OTB-T - 8O,(T T- T- 84$-,E/T1 o t ishte gabim t mendohet q organi i procedurs nuk duhet t reagoj !are ndaj

thnies s rreme.2 4i duhet t zbatoj t gjitha metodat e lejueshme pr ta zbuluar rrenn.3 $ kt drejtim" organi duhet t kontrolloj logjikshmrin e asaj q thot i pandehuri.# 8ohimi duhet t vrtetohet n pikpamje logjike e psikologjike.7 Ido pohim duhet provuar me provat e mbledhura.' Organi duhet ta zbuloj motivin dhe shkakun e pohimit t t pandehurit) pandehuri e di se nuk sht i detyruar q t pohoje !aktet.@ eklarimi i t pandehurit si prov dhe vlera e saj. $atyrisht edhe historiku i shkurtr i

vlers s deklarimit.

A 8ohimi sht pranim. 8ranimi mund t jet i plot dhe i pjesshm.15 >hkaqet e pohimit jan* !shehja e ndonj vepre tjeter" dhembshuria ndaj viktims"

balla!aqimi me !aktet etj.

T4T4 - 8F-T-> >- ->,(T4/T2 8yetja e dshmitarit bhet pr t marr njo!time t sakta pr 9shtjen penale3 shmitari sht mjet provues shum i shpesht.# shmia sht prov dhe vlern e saj e cakton gjykata. $ aspektin taktik sht i

rndsishm procesi i prgatitjes s pyetjes dhe vet marrja n pyetje e t pandehurit.1. 8rgatitja pr pyetje pr!shin prcaktimin e radhs s pyetjes s dshmitarve dhestudimin e personalitetit t tyre. /adha e pyetjes ka rndsi pr marrje tin!ormacioneve t sakta. $ radh t par pyeten dshmitart q jan in!ormuar mir

pr ngjarjen" q e kan par ngjarjen. Thniet e tyre ndihmojn pr t vlersuar thniet edshmitarve tjer2. =batimi i metodave taktike t marrjes n pyetje ndjek kt rrug* $ !illim merretidentiteti i tij" pastaj dgjohet deklarimi q bn dhe pastaj bhen pyetjet. $ kt !az

bhet zbulimi i marrdhnieve t dshmitarit me personat tjer. 4i paralajmrohet prdetyrn e thnies s t vrtets. 8or duhet njohur nse kemi t bjm me dshmitar t

privilegjuar. jat marrjes n pyetje organi duhet ta ruaj qetsin. jat pyetjes duhet

mbajtur procesverbal. $se dshmit e dshmitarve nuk prputhen duhet organizuarballa!aqimin e tyre.$ praktik bhen kto mnyra t pyetjes*

1. 8yetet pr !aktet q kan rndsi pr ceshtjen"2.


19/31

8yetja behet n vendin e kryerjes s veprs penale. 8rvoja tregon se t gjithdshmitart nuk i harrojn !aktet njsoj.

T4T4 - 8F-T-> >- ->,(T4/-B- ?- -$-$-

jo pyetje organizohet q ata t zbulohen kur gnjejn. shmitart gnjejn bukurshpesh" bile edhe n raste t pazakonta. o t ishte gabim t mendohet se ata gnjejn vetm pr motive t mdha. (egjithat motivi sht elementi kryesor q ndikon n sajimin e gnjeshtrave. Thniet e dshmitareve vlersohen n baz t disa kritereve logjike e psikologjike.

shmitari gnjente pr shume arsye. 4ta gnjejn*1. 8r shkak t !riks"2. 8r shkak se korruptohen"3. ur kan lidhje me persona t caktuar n procedure penale etj.

njeshtra mund t jete e plot dhe e pjesshme. - pjesshme mund t jet edhe atherkur ai hesht !akte t caktuara n procedur.

T4T4 - 8F-T-> >- D-(-B- ,- T- (TE/B- eklarimet e !mijve nuk guGon t merren apriori si t pasigurta. uhet pasur n

konsiderate rastin. >qarimit t ktyre thnieve duhet qasur me nj kujdes shum t madh" pr shkak t

sugjestionit dhe !antazis. Dmijt mund t merren n pyetje vetm si dshmitar. Thniet e tyre duhet sh!rytzuar pr orientim rreth asaj se ku mund t gjenden provat. $ praktike jan shnuar raste kur !mija i moshs 3&7 vje9 ka qen shume i sakt n

deklarim. Dmijt kalojn npr disa !aza zhvillimi. Daza e par pr!shin moshn 2 vje9. Daza e

dyt #&@ vje9 n t ciln !az kalohen n vrojtimin e gjerave ashtu si duken. /reziku mi madh i ksaj !aze sht sugjestionimi i !mijs.

Daza e tret sht A&12 vje9 q e karakterizon shtimin e kureshtjes pr njohje t gjrave. $ !und t ksaj !aze !illon mosha e pubertetit& kur !mija !illon t mendoj pr veten

dhe zhvillimin e tij.

Teoria dhe praktika kan !ormuar pyetsorin q ndihmon prcaktimin e personalitetit te!mijs. 8yetsori i ka kto rubrika*1. -mri mbiemri" mosha"2. >hkalla e zhvillimit trupor"3. >hkollimi"#. 4!tsia e te !olurit"7. 4!tsia e te vrejturit"


20/31

'. a!tsia e te mbajturit mend"). Beprimi i !antazis"@. ?ndrimi intelektual"A. >jellja morale"15. >jellja seksuale"11. Betdija"12. >jellja e !mijs ndaj msuesit"13. (endimi i prgjithshm"1#. (endimi i posa9m etj.

o t ishte gabim i madh sikur t nn9mohen vetdija dhe shkathtsit e !mijs. +sht rrnjosur gabimisht mendimi se !mijt nuk i kuptojn gjrat. (egjithat !mijt shpejt kuptojn se 9!ar krkohet prej tyre" prandaj dinakrisht i

!shehin ndjenjat e tyre. Dmijt !shehurazi e krijojn rrethin e tyre jetsor dhe 9!ar jan tregohen vetm para

moshatarve t tyre. shtu" sht krijuar jeta e dy!ishte e !mijve* mendojn nj gj" ndrsa tjetr !lasin. Dmijt e moshs s re duhet pyetur edhe prmes prdorimit t lojrave t tyre. jat pyetjes duhet vepruar me shpejtsi deri sa ata nuk jan ndikuar nga prindrit e

tyre. jat zbatimit t parimit te shpejtsis n pyetje nuk sht e kshillueshme q t pyeten

pasdite dhe n mbrmje" por ata duhet pyetur paradite kur !mija sht i pushueshem. ,api i par i pyetjes sht largimi i !riks.

8yetja e !mijs maksimalisht mund te zgjas #7 minuta. Dmijt megjithat shpesh gnjejn. >hkaqet e gnjeshtrs s !mijve jan*17.4i gnjen per tu mbrojtur"1'.4i gnjen sepse i nnshtrohet sugjestionit"1).4i gnjen nga knaqsia"[email protected] gnjen pr shkak t dezekuilibrimit seksual"1A.Dmija gnjen nga se nuk sht i vetdijshm per pavrtetsin e thnieve. Thniet e !mijve mund t jen t sakt dhe prodhim i !antazis. Dmijt )&A vje9 jan

dshmitar t shklqyeshm. Organi i procedurs nuk guGon te !las me !mijn me ton !mijror. 4i duhet t pyet

me seriozitet dhe urtsi. 4i duhet t shprehet qart me !mijn dhe nuk duhet pyetur prgjerat q ai nuk i kupton. uhet t evitohen nocionet abstrakte.

? n momentin e par duhet kushtuar kujdes vnies s kontaktit me !mijn" sepse!mija mund t mos prgjigjet pr shkaqe t ndryshme. Dmija mund t !riksohet ehutohet.


21/31

-dhe prindrit mund t jen t interesuar q t pengohet sqarimi i ndonj ngjarje nga!mijt. /ndsi ka vendi i zbatimit t pyetjes.-senca e taktikes s pyetjes shtrohet n dy mnyra*

1. 8yetsi duhet t shtirret sikur e din tr ngjarjen" por q pyetjen e zhvillon pr ti sqaruar

disa imtsi.2. !mija duhet t pyetet pr rrethanat objektive t veprs penale dhe rrethanat tjera t saj"natyrisht edhe pr personin e pandehur.

T4T4 - 8F-T-> >- T- (TE/B- 4doleshenca sht nj mosh midis !mijris dhe moshs s rritur. +sht kjo nje etap

e zhvillimit social" emocional dhe intelektual e personalitetit. Dormimi i ketyre cilsivenuk supozon krijimin edhe t cilsive tjera.

8uberteti sht nj mosh e shkurtr por q mani!eston ndryshime t mdha npersonalitetin e 9do t riu. to ndryshime jan !iziologjike" mendore e sociale.

Tashm dihet ndikimi i lvizjeve demogra!ike n paraqitjen e kriminalitetit. toprocese kan kushtzuar dukurin e bredhjes s t miturve npr rrug dhe marrjen etyre me veprimtari t ndaluara. 8jesmarrja e t miturve n kriminalitet po shnon rritje

pothuaj n t gjitha vendet e bots. riminaliteti i te miturve sht pjese e kriminalitetitn trsi.

Tashme jan n rritje grupet kriminale t t miturve. 8or edhe prpjekjet e shoqrisnjerzore pr t lu!tuar kt kriminalitet jan gjithnj e m evidente.

Taktika e pyetjes s t miturve varet nga pozita e tyre procedurale dhe disa ve9oripsikike q kan t bjn me perceptimin" kujtesn dhe riprodhimin.

Dmija ka personalitetin e vet" por ai sht i varur nga rrethi n t cilin jeton. (osha"gjinia etj" kan ndikim n kriminalitetin e t miturve.

jat pyetjes s t miturve duhet pasur ne konsiderate speci!icitetin e tyre. 8yetja duhett pr!shij rrethanat q mund t perceptohen e mbahen n kujtes nga ata.

Organi duhet t prgatitet posa9risht gjat pyetjes s t miturve. 8yetja e t miturve nuk duhet t !illoj me pyetjet e drejtprdrejta q i interesojn

organit te procedurs" por me bised t lir. jo i lejon organit q t njihet me shkallne zhvillimit t t miturit dhe ve9orit e psiks s tij.

mituri duhet t pyetet hollsisht dhe mundsisht vetm nj her" por jo m shum sedy her.

mituri nuk i ka mundsit q t prqendrohet gjat dhe t kuptoj e riprodhoj sakt!aktet dhe rrethanat qe ka par e dgjuar.

jat pyetjes s t miturve duhet pasur parasysh kto !akte*1. pandehuri i mitur ka !rik t tregoj per bashkmoshatart e tij"2. pandehuri i mitur mund t marr prsipr !ajin e tjetrkujt.


22/31

mituri duhet t pyetet n prani t prindit" pedagogut apo personit tjeter pro!esionist. jat pyetjes s t miturit duhet t sigurohet mbrojtsi. 8ra duhet t garantohen t

drejtat e t miturve. 4utort !lasin pr speci!ika t caktuara t cilat duhet marr nkonsiderat gjat pyetjes s t miturve !emra e meshkuj.

T miturit jan t vmendshm por ata duhet t trajtohen mir. Taktika e pyetjes s t miturve sht speci!ike sepse ata e kan nj rreth t ku!izuar t

mendimeve mbi botn" me m vshtirsi perceptojn !akte e rrethana. >ipas psikologve nj ton miqsor krijon besim te ata q t inkurajohen pr t !olur. 8yetja e !mijve duhet te prgatitet. 8araprakisht duhet pasur n konsiderate sjelljen e

t miturit n shkoll" shtpi" rrug" prirjet q ka" shkalln e zhvillimit intelektual... 8rania e personave t njohur i qetson ata gj q ndihmon pr t komunikuar me leht

me ta. 8yetja e dshmitareve t mitur bhet n nj mjedis te prshtatshm pr ta. -kundrta ndodh kur ata jan t pandehur" sepse ata pyeten n lokale t organit.

8ara pyetjes duhet vendosur kontaktin psikologjik. (e disa prej tyre ky kontakt mund tvendoset leht.

(e ta bisedohet me ton t zakonshm. 8remtimet" prkdheljet etj." nuk duhet teprdoren

T miturit duhet pyetur menjher posa ka ndodhur vepra sepse ata harrojn at q kanpar ose ndikohen nga t tjert.

jat pyetjes nuk duhet ndrprer deklarimin t miturit. rcnimet do t qonin deritek inati kok!ort. (e rastin e pyetjes s t miturve bhet edhe parashtrimi i provave.

jat pyetjes duhet t mbahet procesverbal.

>(E0( ,- =imulimi sht paraqitja me qellim e smundjeve dhe t metave t cilat nuk i kan i

pandehuri dhe dshmitari. >imulohen smundjet " gjendjet !izike e shpirtrore2 >imulimi mund t bhet para se t jet !illuar pyetja dhe gjat pyetjes.3 shmitari ose i pandehuri n disa raste nuk paraqiten n gjykat. 4rsyetohen se

mungojn sepse jan t smur. (e kt rast ata !itojn n koh pr t menduar" pr tprgatitur planin.

# 8r tu penguar kjo taktik duhet te vrtetohet saktsia e ktyre arsyetimeve.

7 >imulimi shpesh bhet edhe gjate pyetjes" kur persona ka rn n gjendje t vshtir dhenuk di si t prgjigjet. -dhe ne kto raste i pandehuri !iton n koh.' 8asi t zbulohet e vrteta e 9shtjes organi duhet t%ia bj me dije personit t till se

organi e di kt taktike dhe kshtu e detyron q t pohoj.) (egjithat organi i procedurs nuk ka t drejt ta marr rolin e ekspertit pr t

konstatuar llojin e smundjes.@ 8asojat e simulimit eliminohet me pyetje t srishme.


23/31

00O-T - >(E0(Tallohen kto lloje t simulimeve*1. T metat dhe smundjet krijohen me qllim"2. >mundja apo e meta eksiton por ajo paraqitet m e rnd dhe3" >mundja e meta nuk ekzistojn !are por paraqiten se ekzistojn.( s shpeshti simulohen kto smundje*1I234I3-& >hkuarja e gjakut n tru" !rika dhe dshprimi etj. 8asqyrohen si velani.4to mund t jen t vrteta dhe t trilluara. Bilania sht e vrtet nse !ytyra" buztdhe mishi i dhmbve zbehet papritmas shum. >imuluesit zgjedhin mnyrn si trrzohen. 4ta bien me kujdes. - kundrta sht me t smurit e vrtet.-80-8>4&T simuluarit rrzohen" gjat rrzimit simuluesit mbrohen. smuri bie

papandehur me qrast zverdhet shum. Te ta jan evidente dridhjet n mes krahve"qa!s e zverkut. ur mungojn kto simptome kemi t bjm me simulim. 8or kjo

smundje sht e rnd dhe i smuri mund t vdes. 8randaj organi duhet ta ndrprespyetjen posa t vrej shenjat e saj.>,E/,(& +sht mnyr e mir e simulimit t ciln e praktikojn sidomos!shatart. 4ta pyesin Jzotri 9ka thatH Te shurdht e bjn t mundur t vonohet

prgjigjja" t ndrpritet kontinuiteti i pyetjes etj. a shum mnyra taktike pr tazbuluar simulimin e shurdhimit *1. 8as shpins se personit hedhet nj objekt i rnd. T shurdht do ta ndjejn tronditjendhe do t kthehen qet. >imuluesi do t dridhet shum ose nuk do te kthehet !are dhenuk do te lviz.2. shurdhti prpiqet t dgjoj organin e procedurs" leGon nga buzt" a!ron koknetj." simuluesi nuk do te lviz kokn. >hurdhimi i simuluar duhet t vrtetohet.T- ED=E4/T& T pandehurit dhe dshmitart gjat pyetjes shpesh paraqiten si tku!izuar nga mendja. jo bhet pr dy shkaqe*1 $se pr kryerjen e veprs penale do t duhej inteligjence t konsiderohet si e

pamundur pr tu kryer nga ai dhe2. $jeriu budalla gzon privilegje t mdha n procedur. Organi i procedurs duhet tvrtetoj edhe kt rrethan.

>(E0( >-(E$-B- T- $/F>,(- >,8/T-/O/-

1 $ praktik kryesit shpesh simulojn se jan t smur shpirtrisht.2 >imuluesi i zmadhon simptomat e smundjes" i smuri desimulon.3 t mund ta vrtetoj psikiatri. 8or edhe atij i duhet shum mund n kt aspekt.

E8T( ,- /-$->4 - -$TD(T (- $O,-1 $ kryerjen e veprimeve procedurale pr gjetjen e kryesit shtrohet nevoja q t bhet

njohja.


24/31

2 $prmjet njohjes veri!ikohen thniet e dshmitarve" t dmtuarit" t pandehurit etj.3 $johja mund t bhet pr njerz" sende" zra" tinguj etj.# $johja sht veprim operativ taktik pr t cilin duhet mbajtur procesverbal.7 Ido objekt i ka shenjat e veta q lehtsojn 9shtjen e njohjes.

$johja dallohet nga pyetja*1. $ pyetje dshmitari jep njo!time pr !akte t ndryshme t cilat i ka perceptuar.2. (e njohje personi i krahason ve9orit q i ka objekti.

8-/4TT4 8-/ -$TD( (- $O,- 8rocesi i njohjes prbhet nga dy veprime*

1. 8yetja e njohsit mbi shenjat e personit& sendit dhe2. $ga paraqitja e ktij personi ose sendi pr njohje.

$johsi ktu i krahason shenjat e sendit dhe me kt njo!ton se e njeh personin q e kapar n t kaluarn.

84/4?T4 8-/ $O,- - 8-/>O$4B- Organi duhet t siguroj ndrmjet 7 dhe @ personash t cilt duhet t jen sa m t

ngjashm me personin q do t njihet" duke u siguruar veshje t njjt. 8ozicioni i personit q do t njihet do t caktohet nga personi q bn njohjen. $johjen mund ta bj dshmitari" i dmtuari etj. dhe kjo bhet sipas* >henjave t jashtme" Be9orive t zrit" !jals dhe ecjes. 8r njohje paraqitet personi t cilin njohsi nuk e ka njohur m par. $ rast t kundrt

do t kishim balla!aqim. $johja bhet n baz t shenjave t pamjes s jashtme t cilatnjohsit i kan mbetur n kujtes.

$ perceptim n rend t par dalin disa shenja* shtati" mosha" gjinia" tiparet e !ytyrs"veshja etj.

8rshkrimi duhet t pr!shij pikrisht kto karakteristika* !lokt" syt" balli etj. $johsi i kqyr personat nj nga nj. 8as ksaj ai tregon se aty gjendet personi i krkuar

dhe tregon se cili sht ai.

$jo!timi mund t bhet n mnyr kategorike apo si i mundshm. jat procesit t njohjes rndsi ka vzhgimi i personit q do t njihet. 8ersoni q nuk ka lidhje me veprn nuk ka !rik dhe ai nuk i trembet njohjes"

prkundrazi personi q ka lidhje te ai sh!aqet doza e caktuar e nervozizmit. to ndryshime !iziologjike nuk jan prova por kan rol t madh orientues. y veprim duhet t !iksohet n procesverbal.


25/31

ur njohja bhet nga disa persona" organi i procedurs procedon ve9 e ve9" duke uaparaqitur me radh personave q do t bjn njohjen" personin q duhet t njihet.

(e an t njohjes zgjidhen shum probleme.

84/4?T4 8-/


26/31

2 $ praktik aplikohet edhe njohja e !ersonit n "a# t #rit,ecjes dhe disa tiparevetjera dinamike.

3 =rat ngjasojn bukur shum me zra tjer. (irpo prmes zrit dallohet se a shtpersoni !mij apo i rritur" burr apo grua.

# (egjithat zri" ecja etj." jan individuale.7 $johja prmes zrit mund t bhet n kt mnyr*

$ nj dhom personi i dyshimt vendoset me persona tjer ose organin e procedurs icili e pyet. $ dhomn tjetr vendoset njohsi. tudimi i mjedisit ku ka ndodhur vepra penale"2. >tudimi i mekanizmit dhe rrethanave t saj"3. =bulimi" mbledhja e !iksimi i gjurmve e sendeve& provave materiale.

qyrja e vendit t ngjarjes bhet me qllim q t*1. Brtetohet ekzistimi apo jo i veprs penale"2. Brtetohen llojet e veprave penale t kryera"3. jendet dhe vrtetohet identiteti i kryesit"


27/31

#. Brtetohet lloji dhe madhsia e dmit"7. Brtetohen e kontrollohen provat q ekzistojn.

8rovat mund t gjenden n mjetet e prdorura gjat kryerjes s veprs penale" trupin dherrobet e kryesit" dshmitart" zbulimi e shikimi i ku!oms etj." pra n vendin e ngjarjes.

(rgatitja !r kq$rjen e vendit t ngjarjes

(asat prgatitore pr organizimin dhe kqyrjen e vendit t ngjarjes ndrmerren nga anae organit t procedurs. 4to kan t bjn me*

1. Beri!ikimin e njo!timeve t marra lidhur me ngjarjen"2. hnien e porosive pr ruajtjen e vendit t ngjarjes"3. $isja sa m e shpejt pr n vendin e ngjarjes"#. Dormimi i ekipit hetimor" pr!shir prgatitjen e valiGhes hetimore"

Bendi i ngjarjes i ka t papriturat e veta dhe objekte t shumllojshme" pr 9ka edhe dele domosdoshme ndrmarrja e masave prgatitore pr t kaprcyer 9do vshtirsi q

mund t dal. Beri!ikimi i njo!timeve bhet pr t prcaktuar nse ngjarja ka elemente t veprs

penale apo jo" nse vepra ka ndodhur n rrethana q nuk lejojn !illimin e 9shtjespenale" pr t prcaktuar llojin e ngjarjes" pr t saktsuar vendin e kryerjes etj.

Beprimet e para nuk synojn vrtetimin e plot t veprs penale dhe !ajsin epersonave" sepse n kt !az akoma nuk zhvillohen hetimet.

(arrja e masave pr ruajtjen e vendit t ngjarjes kan pr qllim sigurimin dhe ruajtjene provave materiale dhe t gjurmve dhe nuk lejohet askush t shkel n at mjedis paraardhjes s ekipit hetimor.

/uajtjen e vendit t ngjarjes e bn policia. $ kt proces nuk duhet angazhuar personaq kan ndonj interes t caktuar ndaj kryesve ose t dmtuarve.

jo lvizje pengohet sepse gjurmt prve9 me dashje mund t dmtohen edhe padashjen e personave& kalimtarve t rastit.

Cilsia e kqyrjes varet nga prdorimi i mjeteve prkatse teknike. $ kqyrje marrin pjes personat e ngarkuar me ligj si* policia e prokurori publik dhe

personat q caktohen nga kto organe& ekspert" i pandehuri" dshmitari etj.

Taktika e kq$rjes s vendit t ngjarjes

1 (e rastin e arritjes n mjedisin e vendit t ngjarjes puntort e policis" t ngarkuar meruajtjen e vendit t ngjarjes" re!erojn mbi t gjitha masat e ndrmarra me qllim truajtjes s vendit t ngjarjes dhe gjurmimit t kryesit.

2 $ rast se nuk sht siguruar ky vend merren masa t menjhershme pr ruajtje.3 $ kt kontakt ekipi hetimor duhet t njo!tohet nse i sht dhn ndihma e par t

dmtuarit. 4i mund t merret n pyetje n prani t mjekve.


28/31

# (arrja e t dhnave mbi ngjarjen nga t dmtuarit e dshmitart ka karakter in!ormativpr t mbledhur t dhna q mundsojn ndjekjen e !ajtorit.

7 > !undmi bhet veri!ikimi nse n vendin e ngjarjes kan mbrritur t gjith personatq sajojn ekipin hetimor.

' 8astaj largohen t gjith personat prania e t cilve pengon zhvillimin normal t hetimit.) ,etuesi i pyet personat q kan ruajtur vendin e ngjarjes nse kan lvizur n at mjedis

dhe 9!ar veprimesh tjera kan kryer aty.@ 8yeten shkurt dshmitart q e kan par ngjarjen.A Bendi i ngjarjes n hapsir q sht i siguruar kqyret nga qendra n peri!eri" ndrsa

kur vendngjarje sht banesa pas shikimit t ku!oms" arms e objekteve tjera kryesorevmendja prqendrohet te peri!eria. $ kto raste kqyrja pre!erohet t bhet nga

peri!eria drejt qendrs.15 Te aksidentet kriminalistike kqyrja nis nga automjeti apo te ku!oma dhe vazhdon n

drejtim t kundrt duke vajtur te pika e !illimit t ngjarjes.

11 qyrja bhet duke zbatuar metodat taktike t kqyrjes si* shpejtsia n organizim dhekqyrje" drejtimi i kqyrjes" zhvillimi i nj kqyrje t plot dhe bashkpunimi i ekipithetimor me policin.

12 qyrja duhet t bhet n kohen m t shkurtr t mundshme" sepse 9do vones mundt l pasoja q nuk mund t evitohen n t ardhmen.

13 $ !illim ekipi i bn nj vshtrim t prgjithshm vendit t ngjarjes" ku bhet!otogra!imi orientues dhe i pamjes s prgjithshme"

1# 8astaj ekipi hetimor orientohet n gjetjen dhe !iksimin e 9do gjurme e sendi q ka lidhjeme veprn penale"

17 qyrja duhet t !okusohet vetm n at hapsir ku ka gjurm t dukshme" por mundt shtrihet edhe n vende a!r atij territori kur mund t gjenden edhe atje gjurm tkryesit apo sende t hedhura prej tij.

1' qyrja mund t bhet n 9do koh" natn apo ditn" mja!ton t krijohen kushtet eprshtatshme ndri9imi. $se kjo bhet natn pa kushte t prshtatshme vendi i ngjarjesduhet t ruhet q kqyrja t vazhdoj nesr.

'etodat e kq$rjes s vendit t ngjarjes

1 rkimi i provave mbshtetet n rregullin taktik" sipas t cilit ekipi hetimor duhet tzgjidh problemin se 9!ar objektesh ka prekur !ajtori" n cilin vend e objekt mund t

lihen ato"2 rkimi duhet t jet i bashkrendur midis antarve t ekipit. 4snj antar i ekipit nuk

duhet ti prish gjurmt ekzistuese e as nuk duhet t l gjurm t tija.3 8r realizimin e kqyrjes prdoren kto metoda taktike* statike dhe dinamike dhe n

mnyr t ve9ant metoda rrjetore e brezore e kqyrjes.

iksimi i re#ultateve t kq$rjes s vendit t ngjarjes


29/31

1 to rezultate !iksohen n procesverbal" !otogra!i dhe skic. jat prshkrimit asgjnuk duhet t lviz" madje as t mos preket me dor.

&ks!erimenti kriminalistik

2 -ksperimenti sht prov q vrteton mundsin e nj ndodhie" q sht objekt iprocesit penal.

3 (e kryerjen e eksperimentit tentohet te prsritet ngjarja per te ciln procedohetpenalisht duke riprodhuar" deri n at mas sa sht e mundur" situatn n t ciln kandodhur !akti ose q mendohet se ka ndodhur n at mnyr.

# -ksperimenti kryhet me vendim t organit t procedurs" i cili duhet t prmbaj njnjo!tim prmbledhs pr objektin e eksperimentit dhe t tregoj ditn" orn dhe vendinku duhet t kryhet veprimi.

7 ur sht nevoja caktohet edhe nje specialist prkats"' Beprimet e eksperimentit pasqyrohen n procesverbal" !otogra!ohen dhe !ilmohen.

) -ksperimenti dallon nga kqyrja sepse kjo e !undit ka pr qllim studimin e mjedisit kusht kryer vepra penale" zbulimin e provave e !iksimin e tyre" kurse eksperimenti ka

pr qllim riprodhimin e rrethanave.@ -ksperimenti dallon edhe nga ekspertimi se pse pr kt t !undit krkohen njohuri t

caktuara pro!esionale psh." teknike ndrsa pr eksperimentin kto nuk krkohen.A -ksperimenti nuk sht veprim pasiv.

Rregullat dhe metodat taktike t #"atimit t eks!erimentit

1 $evoja pr zhvillimin e eksperimentit lind ather kur organi i procedurs ka dyshimense disa rrethana" veprime apo dukuri ekzistojn apo jo dhe kur veri!ikimi ka rndsithemelore pr 9shtjen n hetim.

2 8ara zhvillimit t eksperimentit merren kto masa paraprake*1. 8rcaktohet qllimi pr t cilin ai zhvillohet"2. $Gjerret vendimi prkats pr kt 9shtje"3. 8rgatiten provat materiale dhe sendet q i zvendsojn kto"#. Erdhrohen !otogra!ime e !ilmime dhe merren masa pr t mos rrezikuar sigurin

publike dhe t personave. shillohet q dshmitart dhe t pandehurit " veprimet e t cilve veri!ikohen" t mos

njihen me hollsit e veprimeve eksperimentale" kjo pr t evituar m shum ndikimet e

mundshme.

2lojet e eks!erimentit

$ praktik njihen kto lloje t eksperimentit*%. &ks!erimenti !r ta veriikuar mundsin e t !arit

y lloj eksperimenti zhvillohet po n at vend dhe po n ato kushte ndri9imi q kanekzistuar n t vrtet ose dyshohet se kan ekzistuar.


30/31

/iprodhimi i rrethanave duhet t bhet n at shkall ndri9imi q kan qen kur shtzhvilluar ngjarja. Bshtirsi paraqet rasti kur rrethanat riprodhohen n drit natyrore. $kto raste duhet t zgjidhet koha q i ngjan nga ndri9imi kohs n t ciln shtzhvilluar ngjarja n t vrtet. $ kt rast pos kshillimit me meteorologun duhet tmerret n konsiderat edhe !orca e drits" pozicioni i saj" vendin q z personi etj. $kto raste mund t eksperimentohet 9shtja e mundsis s dallimit t kryesit nga ana edshmitarit n kontekst t njohjes.. &ks!erimenti !r t veriikuar mundsin e t dgjuarit

y lloj eksperimenti zhvillohet po n at vend ku kan ndodhur rrethanat qriprodhohen. tu merren parasysh ndikime q mund ta dmtojn ose !orcojn at.shtu" nse zhvillohet eksperimenti n vend t hapt llogariten drejtimi dhe !orca eers si dhe dukuri t tjera atmos!erike si bora shiu etj." dhe mekanike si sirena" zhurmaetj. 8r dukurit atmos!erike krkohet ndihma e meteorologut.

$ rast se dshmitari ka dgjuar bised" n eksperiment prcaktohet vendi" prmbajtja e

biseds :!jalt;" me z t lart apo t ult" sa her do t prsritet etj.8ersonat n eksperiment ndahen n dy grupe. $j grup qndron n vendin ku shtndodhur personi q ka dgjuar dhe grupi tjetr n vendin ku ka ardhur zhurma" britmaetj. 8r siguri n eksperiment grupet i ndrrojn rolet e tyre. 8r kt veprim mbahet

procesverbal t cilin e nnshkruajn t gjith pjesmarrsit n eksperiment./. &ks!erimenti !r t veriikuar mundsin e kr$erjes s disa ve!rimeve t

+aktuara

y lloj eksperimenti zhvillohet po n at vend ku sht kryer ngjarja. 8rgatitjet ezhvillimit t ktij eksperimenti varen nga karakteri i problemeve q krkojn zgjidhje.shtu" nse nga nj magazin prmes nj kanali t br nga kryesit jan nGjerr pajisjet caktuara" televizor" !rigori!er etj. 8rova bhet pikrisht n at kanal.jat eksperimentit duhet prdorur at lloj pajisje q sht vjedhur.

$ kt rast duhet veri!ikuar kto 9shtje*1. $se personi q ka punuar n depo ka inskenuar vjedhjen nga jasht dhe2. $se pajisjet mund t kalohen npr at kanal.

6. &ks!erimenti !r t veriikuar mundsin e kr$erjes s disa ve!rimeve "renda

nj kohe t +aktuar

y eksperiment sht shum i ngjashm me eksperimentin pr t veri!ikuar kryerjen e

disa veprimeve t caktuara.$dryshimi midis tyre qndron n veri!ikimin e kohs. shtu" mundsia e kryerjes sdisa veprimeve nuk vihet n dyshim. - dyshimt sht vetm koha brenda t cils duhett kryhet veprimi. y veri!ikim kryhet pr ta veri!ikuar alibin e t pandehurit ose kurduhet konstatuar nse largsia e pretenduar sht prshkruar me hap ose m ngadal oseme vrap" brenda nj kohe t caktuar. /ezultatet e eksperimentit prshkruhen n

procesverbal" !otogra!in" plan" video incizime etj.


31/31

8/OD0( /($40>T(etoda pr zbulimin e vrasseve serial quhet ,, (roilimi riminalistik77" tciln metod pr her t par e ka prdorur

Documents

Taktika kriminale