Srednja Poljoprivredna kola Bar

Maturski rad

Predmet: Prehrambena tehnologija

Svojstva i znaaj maslinovog ulja u ishrani

Mentor: Uenik: Andrea Novovi, prof. Bojan Krasi IV-1

Bar, april 2015. godine 14

SADRAJ

Uvod31. Drvo masline opte karakteristike i legende41.1. Istorijat masline41.2. Stara maslina u Baru52. Maslinovo ulje62.1. Priprema sirovina za dobijanje maslinovog ulja62.1.1. Pranje62.1.2. Mljevenje62.1.3. Mijeanje tijesta72.2. Tehnoloki proces dobijanja ulja72.2.1. Presovanje72.2.2. Centrifugiranje82.2.3. Selektivna filtracija92.3. Hemijski sastav maslinovog ulja103. Znaaj maslinovog ulja u ishrani123.1. Uticaj maslinovog ulja na zdravlje ovjeka12Zakljuak13Literatura i izvori14

UVOD

Maslina je zimzelena biljka ije se postojanje vezuje za mediteranske predjele, iako je dovezena na sve kontinente svijeta. Moe da ivi i do nekoliko hiljada godina, kao to je sluaj sa starom maslinom u Baru koja je stara 2000 godina. Punu zrelost za raanje dostie izmeu 35-150 godine.

Prvi dio rada dae na uvid neke opte informacije o maslinama kao i legendama koje se vezuju za njihov nastanak.

Drugi dio rada bavie se maslinovim uljem, nainom njegove prerade, kao i tehnika koje se za to koriste.

Trei dio rada ukazae na znaaj koje maslinovo ulje ima u ishrani i po zdravlje ovjeka.

1. Drvo masline opte karakteristike i legende

Maslina (slika 1) je zimzelena biljka koja raste u umjerenom pojasu i uzgaja se kao stablaica ili grm. Korijen je razgranat i nalazimo ga na dubini 15-80 cm, zavisno od osobina tla. Deblo je krivo, kvrgasto, a smjeteno je izmeu panja i krune kronje. Kronju formiramo zavisno od sorte i uzgojnom obliku, a formira se rezidbom. Listovi su duguljasto-eliptinog oblika nasuprotno rasporeeni i imaju ulogu asimilacije, disimilacije i transpiracije. Listovi ostaju na maslini 2-3 godine.[footnoteRef:2] [2: http://www.opcina-starigrad.hr/HTML/Uzgoj_maslina.html ]

Slika br. 1 Drvo masline

1.1. Istorijat masline

Mnoge su legende koje se vezuju za nastanak i simboliku maslina, a najvie ih ima u Grkoj mitologiji.

Po predanju, nekada davno na Olimpiji je odran savjet 12 Bogova.Posejdon bog mora i Atina boginja mudrosti su polagali pravo na Atiku.Kada je dolo do obrauna Posejdon je udario u stjenu Akropolja svojim trozupcem i u tom trenutku potekla je voda. Atina je kao odgovor udarila pored sa svojim kopljem i prvo maslinovo drvo je izraslo. Bogovi su konano proglasili Atinu kao pobjednicu i tako je postala zatitnica grada, koji je po njoj nazvan.[footnoteRef:3] [3: http://www.znanje.org/i/i21/01iv10/01iv1020/istorija%20i%20mitologija.htm ]

Druga legenda vezuje se za boga Zevsa,koji je siao sa neba i preruio se u prosjaka kako bi vidio koliko su ljudi dobri i milosrdni prema ubogima. Meutim, on se veoma razoarao u ljude koji su bili sebini, i taman kad je poeo da razmilja kako da upozori ljude naiao je na jedan stariji brani par. Premda su bili veoma siromani, oni su na najbolji nain ugostili prosjaka i stavili mu na raspolaganje sve to su imali. Dirnut njihovim gestom, Zevs je ponudio da im ispuni jednu elju. Skromni par je priznao da su oduvjek eljeli da imaju djecu ali im se to nije ostvarilo. Budui da su bili u poznim godinama, a njihova ljubav ostala je velika kao prvog dana, zamolili su ga da uini tako da istog dana umru. Zevs im je rekao da e im ispuniti elju, a kad je doao taj trenutak, suprunici su se zagrlili i istovremeno preminuli. Iz njihovog zagrljaja, kako kae legenda, nastalo je maslinovo drvo.[footnoteRef:4] [4: http://politikin-zabavnik.rs/pz/tekstovi/sveto ]

1.2. Stara maslina u Baru

Stara maslina na Mirovici (slika 2) predstavlja spomenik prirode koji je zakonom zatien 1963. godine. Stara je preko 2.000 godina i smatra se najstarijim stablom u Evropi. Obim stabla je 10m. Legenda govori da su se oko masline odravali skupovi zavaenih porodica i na tom mjestu dolazilo je do pomirenja.

Podruje Bara poznato je po maslinovim stablima iji je broj preko 100.000 maslina, veina njih je stara preko 1.000 godina.

Zanimljivo je kazivanje o barskim maslinjacima - nijedan mladi nije mogao da se oeni ako predhodno ne zasadi odreeni broj maslinovih mladica.

U Starom Baru je jo 1927. godine postojala uljara brae Mari gdje se dnevno preraivalo i do 20 tona maslina i proizvodilo poznato barsko ulje, koje se izvozilo za Ameriku, Francusku i Njemaku.[footnoteRef:5] [5: http://www.visitbar.org/index.php?option=com_content&view=article&id=71:stara-maslina&catid=42:lokalne-atrakcije&Itemid=158&lang=de ]

Slika br. 2 - Stara maslina u Baru

2. Maslinovo ulje

Maslinovo ulje predstavlja rezultat prerade plodova masline. to su masline zdravije, zrelije, njihovo sakupljanje kvalitetnije, a proces prerade krai, to je garancija da e se dobiti kvalitetnije maslinovo ulje. Treba znati da se koliina ulja u plodu maslina ne poveava duim dozrijevanjem. Kod ploda masline postoji optimum dozrijevanja, nakon ega se u maslini smanjuje koliina ulja.[footnoteRef:6] [6: P.B. Mili., - Sve o maslinarstvu., Autor, Bar 2005., str 104.]

Na osnovu kvaliteta, malsinovo ulje se dijeli na: -Ekstra djeviansko maslinovo ulje (olio di oliva extravergine) dobija se nakon prvog cijeenja zdravog ploda masline, a kiselost (slobodne masne kiseline) mu ne prelazi 0,8 posto. Uz zadovoljenje hemijskih parametara, ulje mora jo proi organoleptiku provjeru i ne smije imati ni jedan miris koji nije svojstven ulju. Za dobijanje ovog kvaliteta maslinovog ulja za preradu se koristi najkvalitetnija maslina sa najkraim vremenom od berbe do prerade. -Djeviansko ulje (vergine) se dobija nakon prvog cijeenja slabijeg ploda masline, pa mu je kiselost u odnosu na ekstra djeviansko ulje neto vea, ali sadraj masnih kiselina ne prelazi 2 posto.-Maslinovo ulje se dobija mijeanjem rafiniranog ulja i odreene koliine ekstra djevianskog ulja koja slui poboljanju boje i ukusa, a kiselost ovako proizvedenog ulja je oko 5 posto.- Sansa ulje (olio di sansa) se dobija hemijskim izdvajanjem iz krutih ostataka ploda masline nakon cijeenja. Ovako proizvedeno ulje je slabijeg kvaliteta, ali se moe koristiti za prenje..[footnoteRef:7] [7: http://hr.wikipedia.org/wiki/Maslinovo_ulje]

2.1. Priprema sirovina za dobijanje maslinovog ulja

Savremena prerada masline sastoji se iz sledeih postupaka: ienja i pranja plodova, mljevenja, mijeanja tijesta, presovanja (odvajanje vrstog od tenog dijela), centrifugiranja i selektivne filtracije.[footnoteRef:8] [8: K. Miranovic. Maslina., Pobjeda, Podgorica 2006., str 424]

2.1.1. Pranje

Maslinovi plodovi se moraju provjetriti od praine, te odvojiti od granica i lia. Nakon toga se plodovi peru hladnom vodom radi odstranjivanja ostalih moguih neistoa. Plodovi zatim prolaze kroz vibrirajue reetke kako bi se odvojili od vode i ostalih neistoa.

2.1.2. Mljevenje

Za dobijanje homogene mase potrebno je drobiti i usitniti plod masline koji e biti spreman za dalju obradu. Mljevenje plodova omoguava oslobaanje kapljica ulja iz elijskih vakuola.Mljevenje se obavlja uz pomo dva tipa maina: kamenim mlinovima mlinovima ekiarima

Tradicionalni postupak mljevenja maslina obavlja se u kamenim, odnosno granitnim mlinovima. Mogu biti vertikalnog oblika u broju od 2 do 3 cilindrina ili eliptina oblika. Postoje i mlinovi koninog oblika (porijeklom iz panije) u kojima se obrauje izmeu 300 500 kg maslinovih plodova na sat. Velike su teine i nazubljene povrine da bi se izbjeglo pretjerano usitnjavanje kotica. Kotice zapravo slue kao drenani material prilikom cijeenja ulja. Tokom mljevenja treba pripaziti da ne doe do prevelike oksidacije, a posebna se panja posveuje vremenu trajanja ove operacije naspram kvaliteta i nivoa zrelosti maslina. Mljevenje maslina je mogue obaviti i u metalnim mlinovima razliitog tipa, tanije mlinovima ekiarima. Meutim, postoji mogunost umanjivanja aromatskog profila ulja putem vaporizacije. Priprema tijesta je u ovom postupku najvanija, odnosno zdrobljene kotice moraju biti adekvatne granulacije. Svojstvo granulirane frakcije kotice u centrifugalnom postupku omoguuje odvajanje tenog od krutog dijela vrei neophodnu drenau.

2.1.3. Mijeanje tijesta

Nakon prethodne operacije, odnosno mljevenja dobijeno tijesto mora biti podvrgnuto mijeanju. Cilj mijeanja je skupiti prisutno ulje u tijestu, od sitnih kapljica dobiti vee kapljice ulja pojavom koalescencije. Temperatura tijesta mora biti 25 28 oC. Mijeanje moe trajati od 15 do 60 minuta zavisno od kultivara, nivoa zrelosti, profila frakcije i dr.

Mjealice su horizontalni rezervoari razliitih kapaciteta od 100 do 3600 kg/h. Tijesto se mijea beskonanim vijkom sa 22 obrtaja u minuti, a oprema je izraena od inoks materijala. Vano je mjealicu odravati istom, a rezervoar je potrebno redovno ispirati toplom vodom i tako odravati kontinuitet higijene.[footnoteRef:9] [9: http://www.maslinovo.hr/procitaj/proizvodnja-maslinovog-ulja-meljava-ekstrakcija-i-bistrenje/36/ ]

2.2. Tehnoloki proces dobijanja ulja

Nakon priprema sirovina, prerada maslina nastavlja se presovanjem, zatim centrifugiranjem i na kraju selektivnom filtracijom. U daljem tekstu bie dat uvid u ta tri procesa.

2.2.1. Presovanje

Presovanje (slika 3) je prvi postupak u proizvodnji ulja koji ima za cilj odvajanje tenog od vrstog dijela tijesta i koji se obavlja pod uticajem sile pritiska. Za ovu namjenu koriste se hidrauline prese visokog pritiska.

Slika br.3- Presovanje

Prema nainu punjenja materijala maslinovog tijesta postoje otvorene i zatvorene prese. Kod otvorenih presa tijesto se stavlja u tekstilne dakove koji se slau jedan na drugi. Izmeu dva daka stavlja se elina ploa. Kod zatvorenih presa, izmeu dvije glave se nalazi porozni cilindar koji se puni malsinovim tijestom odnosno materijalom za presovanje.

Pritisak kod svih hidraulunih presa se ostvaruje pomou dvo i viestepenih pumpi. Zavisno od konstrukcije prese, moe se postii pritisak od 300-600 bara, odnosno 350-450 kg/cm2.

Uinak cijeenja zavisi od slaganja tijesta u cilindru. Najbolji rezultati se postiu ako se izmeu dva metalna diska(ploe), stavljaju 3-4 napunjena sita tijestom masline.

Savremene linije za proizvodnju maslinovog ulja imaju ureaje za automatsko postavljanje i skidanje elemenata cilindra prese. Pri tradicionalnoj preradi maslina pomou kamenih mlinova i hidrauline prese proizvodi se ulje prirodnog sastava jer se cjelokupna priprema tijesta i izluivanje ulja obavljaju tzv.hladnim postupkom, odnosno procesom u toku koga nije primijenjen termiki tretman za sirovinu.[footnoteRef:10] [10: K. Miranovic. Maslina., Pobjeda, Podgorica 2006., str 430]

2.2.2. Centrifugiranje

Presovanjem dobijeno ulje sadri velike koliine prirodne, vegetativne vode koja se mora odvojiti od ulja.

Danas se pod centrifugiranjem (slika 4) podrazumijeva direktno centrifugiranje maslinovog tijesta, odnosno odvajanje iz njega sonog od tenog, uz pomo centrifugalnih sila koje se postiu zahvaljujui razlikama u specifinoj teini izmeu komine, ulja i vode.

Ova operacija sprovodi se u specijalnim centrifugalnim mainama sa horizontalnom osovinom (dekanterom) koje mogu biti razliitih kapaciteta.

Slika br.4- Centrifugiranje

Spremljeno maslinovo tijesto dovodi se u dekanter uz pomo specijalnih pumpi i uz dodatak (manji ili vei) tople vode. U dekanteru se tijesto razdvaja na kominu, vodu i ulje. Komina se ugraenim transporterom odvozi izvan uljare, a ulje i vegetativna voda se zajedno dopremaju na automatski separator radi daljeg preiavanja, odnosno odvajanja.

Vano je istai da svaki dekanter ima projektovani radni kapacitet po satu, o emu se mora voditi rauna. Nije poeljno puniti dekanter iznad propisanog kapaciteta, jer tijesto masline pomijeano sa vodom unutar dekantera nee imati divoljno prostora ni vremena za istu separaciju dijelova, to e za posljedicu imati nedovoljno izluivanje ulja.

Koliina vode koja se dodaje u tijesto moe takoe uticati na koliinu izluenog ulja. Vodu ne treba dodavati ni previe, ni premalo, jer je u oba sluaja izluivanje istog ulja manje.

Odnedavno je u upotrebi novi tip dekantera koji je prilagoen za rad bez dodavanja tople vode. Maslinovo tijesto se razdvaja na dva dijela: ulje i smjesu komine i vegetativne vode. [footnoteRef:11] [11: Ibid, str 431]

2.2.3. Selektivna filtracija

Selektivna filtracija je jo jedan nain izluivanja ulja iz pripremljenog maslinovog tijesta, koji se zasniva na razlici povrinskih pritisaka izmeu ulja i vegetativne vode. Ovaj postupak izdvajanja ulja se obavlja u specijalizovanim mainama, pomou odgovarajuih lamela napravljenih od nerajueg elika. Iskoristljivost ulja dobijenog ovim nainom prerade kree se od 40-45% do 70-75% u zavisnosti od poetne sirovine, odnosno, da li su u pitanju plodovi sorti koji se teko ili lako prerauju jer imaju nizak ili visok sadraj ulja.

Ulje koje se izluuje nakon selektivne filtracije je loeg kvaliteta. [footnoteRef:12] [12: Ibid, str 434]

2.3. Hemijski sastav maslinovog ulja

Maslinovo ulje sastavljeno je od osapunjivog dijela (99%) i neosapunjivog dijela (1%). Osapunjivi dio uglavnom ine trigliceridi dok neosapunjivi dio ine tzv. pratea jedinjenja od kojih je do sada otkriveno preko 200.Po sadraju i vrsti ovih jedinjenja, maslinovo ulje razlikuje se od ostalih jestivih ulja. Iako su prisutna u izrazito maloj koncentraciji, ova jedinjenja imaju veliku vanost u definisanju senzorskog profila ulja.Osapunjivi dio maslinovog ulja predstavljaju trigliceridi koji u svom sastavu imaju odreene masne kiseline. S obzirom na porijeklo maslinovog ulja, razliit je i sastav prisutnih masnih kiselina. Meunarodni savjet za maslinovo ulje (IOOC - International Olive Oil Council) ustanovio je sljedee granine vrijednosti za sastav masnih kiselina u maslinovom ulju:

Palmitinska kiselina (16:0) 7,5 20,0% Palmitoleinska kiselina (16:1, n-7) 0,3 3,5% Stearinska kiselina (18:0) 0,5 5,0% Oleinska kiselina (18:1 n-9) 55,0 83,0% Linolna kiselina (18:2 n-6) 3,5 21,0% -linolenska kiselina (18:3 n-3) 0,0 1,5%.[footnoteRef:13] [13: Mirela ., Gugi M. Zdravstvene vrijednosti maslinovog ulja, Pomologia Croatica Vol. 12 -2006., br 2., str 163]

Moemo zakljuiti da prirodno maslinovo ulje visokog kvaliteta ima umjerenu koliinu zasienih masnih kiselina (oko 16%), izrazito visok udio oleinske kiseline (70-80%) i optimalnu koliinu viestruko nezasienih esencijalnih masnih kiselina (8-10%). Po tome se maslinovo ulje bitno razlikuje i vrjednije je od drugih jestivih masti i ulja.

Neosapunjivi dio sainjavaju jedinjenja koja su u pravilu sekundarni produkti metabolizma stabla i ploda masline i imaju odluujuu ulogu u brojnim fiziolokim i biohemijskim procesima. Neki od ovih sastojaka maslinovog ulja imaju terapeutsko dejstvo, drugi predstavljaju osnovni element arome ulja (mirisi, ukusi), a velika grupa jedinjenja su djelotvorni prirodni antioksidansi koji poveavaju otpornost ulja na kvarenje.

Ugljovodonici sainjavaju oko 60% neosapunjivog dijela maslinovog ulja. Od ukupne koliine prisutnih ugljovodonika, 60-70% odnosi se na skvalen koji ima ulogu prehodnika za jedinjenja koja djeluju na prehrambene karakteristike ulja. Preostali dio ine zasieni alifatski ugljovodonici i produkti neoformacije koji potiu od sterola (dienski ugljovodonici). Upravo taj dio ima primarnu ulogu za dokazivanje karakteristika autentinosti i kvaliteta proizvoda.

Tokoferoli imaju prirodno antioksidativno dejstvo i inhibiraju proces oksidativnog kvarenja ulja. Prosjeni udio tokoferola u maslinovom ulju iznosi 150-330 mg/kg. U najveem iznosu je zastupljen oblik (vitamin E), koji ima najznaajniju bioloku aktivnost. Uz tokoferol u maslinovom ulju se jo nalaze , i oblici. Kvantitativni odnos izmeu vitamina E (izraen u mg) i udjela viestruko nezasiene masne kiseline (linolna kiselina) (izraen u g) ne bi trebao biti manji od 0,79 mg/g, kako bi tokoferol imao spomenutu zatitnu ulogu. U maslinovom ulju taj odnos je cca. 3 mg/g.

Steroli su sastavni dio neosapunjive frakcije maslinovog ulja. Steroli u maslinovom ulju pripadaju grupi fitosterola, a najvaniji je -sitosterol koji ima vanu bioloku vrijednost jer smanjuje crijevnu apsorpciju vika holesterola. Kao tokoferoli, i steroli imaju ulogu prirodnih antioksidansa i inhibitora procesa kvarenja ulja.

Fenolna jedinjenja su u malim koliinama u maslinovom ulju. Ipak, oni znaajno utiu na poveanu oksidacionu stabilnost ulja. Po svojoj strukturi razlikuju se od onih koji se nalaze u plodu masline. Njihov kvalitativno kvantitativni odnos snano je uslovljen sortom masline, nivoom zrelosti ploda kao i primijenjenim procesom prerade. Za razliku od ostalih jedinjenja u neosapunjivom dijelu, fenolna jedinjenja su rastvorljiva u vodi. Upravo iz tog razloga jedan dio fenolnih spojeva, za vrijeme prerade nepovratno se gubi s vegetativnom vodom.

Hlorofil je zeleni pigment koji maslinovom ulju daje karakteristinu boju. Maslinovo ulje sadri sivozeleni hlorofil a i utozeleni hlorofil b, te feofitin a i feofitin b koji su smee boje. Hlorofil se lako razgrauje u feofitin. Svjee maslinovo ulje sadri od 0 do 10 mg/kg hlorofila i od 0,2 do 24 mg/kg feofitina. Maslinovo ulje dobijeno preradom zelenih plodova ima vie hlorofila i izraeniju zelenu boju. U tami ovi pigmenti djeluju kao antioksidansi, dok u prisutnosti svjetla pospjeuju oksidaciju ulja.[footnoteRef:14] [14: Ibid, str 164]

Karotenoidi predstavljaju tetraterpenske nezasiene ugljovodonike, od kojih su najvaniji -karoten, likopen i oksidovani derivati karotena (ksantofil). U maslinovom ulju ukupan udio karotenoida (izraen kao -karoten) je od 0,5 do 10 mg/kg ulja.

Alifatski alkoholi su prisutni u maslinovom ulju kao slobodni ili esterifikovani, i to u koliini od 10 do 20 mg/100g ulja.

Triterpenski alkoholi prisutni su u maslinovom ulju u koliini od 100 do 300 mg/100g ulja (17). Ova jedinjenja imaju ulogu biogenetskih posrednika u transformacijama koje se odnose na skvalen i koje prethode nastajanju sterola. Iz grupe triterpenskih alkohola glavni predstavnik je 24-metilencikloartenol, slijede: citrostadienol, cikloartenol, i amirin (3). Triterpenski dialkoholi (triterpendioli) eritrodiol i uvaol su jedinjena u prirodnom maslinovom ulju.

Udio eritrodiola i uvaola u djevianskim maslinovim uljima (ukljuujui i kategoriju lampante) izrazito je nii od njihovog udjela u uljima dobijenim preradom maslinovih komina uz dodatak organskih rastvaraa.

U neosapunjivom dijelu maslinovog ulja su i tzv. jedinjenja arome, a to su aldehidi, ketoni, esteri, itd. Oni utiu na aromu ulja i stoga direktno utiu na njegova senzorska svojstva. Do sada je identifikovano preko 90 jedinjenja koja uestvuju u stvaranju specifine arome maslinovog ulja.[footnoteRef:15] [15: Mirela ., Gugi M. Zdravstvene vrijednosti maslinovog ulja, Pomologia Croatica Vol. 12 -2006., br 2., str 165]

3. Znaaj maslinovog ulja u ishrani

Upotreba maslinovog ulja u ishrani je svakim danom sve vea. Za ishranu je najbolje ekstra djeviansko maslinovo ulje koje se sastoji najveim dijelom od triglicerida koji predstavljaju najveu grupu masnoa koje se nalaze u hrani i ljudskom organizmu.

Upotreba maslinovog ulja je znaajna to su u njemu prisutni i ostali sastojci koji nemaju manji znaaj, kao to su vitamini K, A, E i D koji imaju antioksidativne osobine u organizmu ovjeka i imaju zatitni znaaj.

Maslinovo ulje se koristi u ishrani kao zain raznim jelima. Moe i da se pije, mada je preporuljivo da se pije jedna do dvije kaike dnevno. Esencijalne masne kiseline koje su u maslinovom ulju prisutne u optimalnoj koliini su vrlo vani elementi ivih elija pa se u trudnoi preporuuje upotreba maslinovog ulja u naznaenim koliinama. Maslinovo ulje u djetinjstvu je preporuljivo zbog visokog procenta sadraja jednostruko zasiene uljne kiseline, vrlo vane za proces mineralizacije kostiju i za razvoj mozga. Njega bi trebalo da koriste djeca ve od 4-5 mjeseci ivota.

Kod odraslih, maslinovo ulje poboljava mineralizaciju kostiju i ograniava gubljenje kalcijuma do kojeg dolazi zbog starenja. [footnoteRef:16] [16: P.B. Mili., - Sve o maslinarstvu., Autor, Bar 2005., str 109]

3.1. Uticaj maslinovog ulja na zdravlje ovjeka

Stari Grci koristili su maslinovo lie za lijeenje groznice i poviene temperature. U devetnaestom vijeku i kao lek protiv malarije i gripa.

Danas se zna da ljekoviti uinak potie od gorke materije zvaneoleuropein. On titi stablo masline od bakterija i insekata. Savremena medicina priznaje antimikrobno dejstvo oleuropeina kodinfekcijai apcesa (ogranieno gnojno zapaljenje)zubai desni. Povoljan efekatima i kod gljivinih infekcijakoei noktiju.

U internoj medicini maslina svoju upotrebnu vrijednost ima kod povienog krvnog pritiska,bolesti sranih krvnih sudova (koronarna bolest), poremeaja sranog rada (aritmije), kao i drugih kardiovaskularnih bolesti i crevnog spazma( gra).

Pomae kod zatvora, ira na elucu i dvanaestopalanom crijevu ubrzava zarastanje ira. Kod ena koje redovno koriste maslinovo uljepostoji 45 % manji rizik od nastankaraka dojke.[footnoteRef:17] [17: http://www.pansport.rs/tekstoteka/ishrana/znaaj-maslinovog-ulja-u-ishrani.html ]

Zakljuak

Maslinovo ulje ima zatitni uticaj na metabolizam ovjeka tako to pored pomenutih dejstava pomae rad mozga, bijeli zube, titi od sunca, olakava varenje i tome slino. Redovna upotreba maslinovog ulja u znaajnoj mjeri poboljala bi zdravstveno stanje ljudi. Naalost, ljudi sa Mediterana prate zapadnjaki trend i sve se vie okreu brzoj hrani, dok se ostatak svijeta trudi da se to zdravije hrani.

Neophodno je podizati svijest kod ljudi o znaaju maslinovog ulja i njegovom blagotvornom dejstvu na zdravlje ovjeka.

U Baru postoji fabrika maslinovog ulja pod nazivom Olio-Prom sa svojim brendom Barsko zlato, to svakako opravdava svoj naziv obzirom na obilje maslinovog drvea kojima Bar raspolae.

Literatura i izvori

Literatura

1. K. Miranovic. Maslina., Pobjeda, Podgorica 2006., str 424

2. Mirela ., Gugi M. Zdravstvene vrijednosti maslinovog ulja, Pomologia Croatica Vol. 12 -2006., br 2

3. P.B. Mili., - Sve o maslinarstvu., Autor, Bar 2005., str 104.

Web izvori:

http://holyrest.net/gallery/img_0124/http://www.maslinovo.hr/procitaj/proizvodnja-maslinovog-ulja-meljava-ekstrakcija-i-bistrenje/36/http://www.opcina-starigrad.hr/HTML/Uzgoj_maslina.html http://www.panoramio.com/photo/44773593http://www.pansport.rs/tekstoteka/ishrana/znaaj-maslinovog-ulja-u-ishrani.htmlhttp://politikin-zabavnik.rs/pz/tekstovi/svetohttp://www.visitbar.org/index.php?option=com_content&view=article&id=71:stara-maslina&catid=42:lokalne-atrakcije&Itemid=158&lang=dehttp://www.znanje.org/i/i21/01iv10/01iv1020/istorija%20i%20mitologija.htmhttp://hr.wikipedia.org/wiki/Maslinovo_ulje