SVJETLO I ZVUK U TEATRU

SVJETLO I ZVUK U TEATRUSVJETLO

-historijski pregled

-renesansa i barok

-19. stoljee

-Appija i Craig

-20. stoljee

U periodu renesanse teatarske predstave prelaze u zatvoreni prostor. I prije toga, u srednjem vijeku neke od religijskih predstava izvoene su u prostorima katedrala, ali za vrijeme dana i koristei dnevno svjetlo. U renesansi, prelaskom teatra u zatvoreni prostor javlja se potreba za osvjetljenjem, a time ujedno i zapoinje historija svjetla u teateru. Jedno od najstarijih sauvanih pozorita, iz perioda baroka, Teatar Farnese u Parmi, imao je prozore koji su sluili kako bi se scena osvijetlila tokom dnevnih predstava. Svijee i lampe sa ivotinjskom mau bile su jedini izvori svjetla za vrijeme nonih predstava, a tako e i ostati sve do 19. stoljea i otkria lampi na gas. Teatar Farnese, koji neki smatraju prvom teatarskom zgradom sa proscenijem, postati e uzor u Evropi u narednih 250 godina, kada je u pitanju raspored scene i gledalita. Osvjetljenje je bilo sainjeno od lampi koje su bile postavljene iza krila scene, luka proscenija pregrade na ivici scene. Kada je rije o gledalitu, ono je bilo osvijetljeno jednim lusterom ili nizom malih lampi postavljenim na plafonu. Svjetlo iznad gledalita za vrijeme predstave, bilo je praksa koja se zadrala do pred kraj 19. stoljea.

U drugoj polovini 18. stoljea javlja se prvi oblik dizajnera svjetla, ljudi koji se bave scene i izmeu ostalog i svjetlom. Oni uvode ''svjetlo raspoloenja'', pokuavajui da promjenom intenziteta svjetla stvore odreenu atmosferu. Jedan od izuma 19. stoljea je i Dagguerova diorama. Publika sjedi na centralnoj platformi i potpuno je okruena slikanom panoramom. Efekat je taj da, iako je scenografija statina, publika ima iluziju konstantne promjene, zahvaljujui kontroli svjetla na polu prozirnoj povrini scenografije. U drugoj polovini 19. stoljea izumljena je i lampa na gas, to je sljedei korak u razvoju i poboljanju scenskog osvjetljenja.

Prvi teatar koji je imao elektrinu rasvjetu bio je londonski ''Savoy'' 1881. godine, a neposredno poslije toga, jedna od znaajnih linosti u historiji teatra, Steele MacKaye, glumac, pisac i dizajner uvodi elektrinu rasvjetu u ''Madison square theater'' u New Yorku. Uz njegovo ime se vee i prva upotreba podnih lampi u teatru. Pored MacKayea znaajna linost u historiji teatarskog osvjetljenja je i Andr Antoine, osniva ''Thtre libre'' (''Slobodni teatar'') 1887. godine, koji je eksperimentisao sa svjetlosnim efektima. Upotreba efekata je bila dosta matovita i prevazilazila je dotadanje namjere stvaranja realistine atmosfere. Dva najznaajnija teoretiara, ali i dizajnera svjetla u teatru bili su vicarac Adolph Appia i Englez Edward Gordon Craig.