Sistematika hordata seminarski rad

8/9/2019 Sistematika hordata seminarski rad

1/21

Odsjek: Biologija

Prirodno-matematiki fakultet

Univerzitet u Sarajevu

SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA SISTEMATIKA

HORDATA

Predmetni profesor: Student:

prof. Suvad Lelo Nermina Burni

Sarajevo, januar 2015.


2/21

Sadraj

1. Uvod................................................................................................................................................ 3

1.1. Klasifikacija ivotinjskog svijeta................................................................................................... 4

1.2. Carstvo Animalia (ivotinja)......................................................................................................... 5

1.3. Podtip Vertebrata( Craniota, Kimenjaci )............................................................................... 6

2. Materijal i metode prikupljanja ivotinja...................................................................................... 8

2.1. Manuelno uzorkovanje ................................................................................................................ 8

2.2. Uzorkovanje mreicom................................................................................................................ 9

2.3. Uzorkovanje omicom................................................................................................................. 9

3. Opis prikupljenog materijala........................................................................................................ 10

3.1. Grkaaba................................................................................................................................. 10

3.2. Pjegavi ( areni ) dadevnjak..................................................................................................... 11

3.3. Kuni mi................................................................................................................................... 12

3.4. Velika sjenica ............................................................................................................................. 13

3.5. Dvoprugasta uklija (pliska) ........................................................................................................ 14

3.6. Kalifornijska pastrmka ............................................................................................................... 15

3.7. Vrabac ........................................................................................................................................ 16

3.8. Obina zeba............................................................................................................................... 17

3.9. Klen ............................................................................................................................................ 18

3.10. Smei pacov.......................................................................................................................... 19

4. Zakljuak....................................................................................................................................... 20

5. Literatura....................................................................................................................................... 21


3/21

3

1. Uvod

Biosistematika je bioloka disciplina koja obuhvata podatke o biodiverzitetu

ivih bia i njihovimmeusobnim odnosimato se poblie odreuje taksonomskim, te

nomenklaturnim i klasifikacijskim pravilima. Sistematika predstavlja oblast unutar koje

se rade naune analize vrsta odnosno organizama i njihovi ukupnih meusobnih

odnosa pri emu ih na osnovu slinosti razvstava u odreene taksonomske kategorije.

Taksonomija (gr. tassein - "svrstati"; nomos zakon, znanost) je oblast

sistematike koja se bavi prouavanjem principa, metoda i pravila klasifikacije.Dakle,

taksonomija je nauka o taksonomskim jedinicama. Njen glavni zadatak jeste stvaranje

najracionalnijeg sistema od viih ka niim taksonomskim kategorijama u cilju

klasifikacije. Tvorac klasifikacije je vedski naunik Karl Linne. Svaki sistem

klasifikacije, pa i bioloki je hijerarhijski sistem potinjenih jedinica. Za oznaavanjesistematske jedinice bilo kog ranga usvojen je termin takson. Takson je realan i

konkretan objekat nezavisan od hijerarhijskog ranga. Nauni nazivi taksona su latinski

nazivi. Nasuprot taksonu, taksonomska ili sistematska kategorija predstavlja

apstraktan pojam kojim se oznaava bilo koji takson na istom nivou u hijerarhijskom

nizu. U biolokoj klasifikaciji razlikuju se osnovne i dopunske taksonomske kategorije.

Glavne taksonomske kategorije su vrsta (species), rod (genus), familija

(familia), red (ordo), klasa (classis), tip (phylum) i carstvo (regnum).

Vrsta predstavlja populaciju ili skup populacija koje se stvarno ili potencijalno

ukrtaju izmeu sebe (Mayr, 1965).Rod (genus) predstavlja taksonomsku kategoriju

koju ine vrste meusobno blisko povezane srodnikim odnosima. Prema broju vrsta

koje ulaze u sastav roda razlikujemo monotipan, oligotipan i politipan rod. Monotipan

rod ini samo jedna vrsta, oligotipan do deset, a politipan rod vie od deset vrsta.

Kategorija roda se razlikuje od ostalih taksonomskih kategorija vieg ranga po tome

to je njegov naziv sastavni dio naziva svih vrsta koje mu pripadaju.

Klasifikacija predstavlja konkretno rasporeivanje ivotinja u odreene

taksonomske kategorije prema stepenu njihove srodnosti odnosno dostignutog

stepena evolucionog razvoja. Poto u u ovom seminarskom radu opisivati ivotinje iz

razliitih klasa veoma je bitno objasniti pojam ivotinje. ivotinje su, dakle vieelijski

eukarioti, heterotrofi (koriste gotovu organsku hranu) koji se od biljaka razlikuju po

tome to ne posjeduju elijski zid, elijsku vakuolu kao ni plastide (kod zelenih biljaka

hloroplaste koji ima sposobnost fotosinteze odnosno proizvodnje organske hrane).Jedna od biolokih disciplina koja se bavi prouavanjem i opisivanjem ivotinjskih


4/21

4

organizama jeste zoologija (gr. zoon- ivotinja i logos- nauka). Biolozi danas razlikuju

oko 2 miliona vrsta, a vie od tog broja pripada carstvu ivotinja.

ivotinjske vrste se opisuju prema usvojenim kodeksima (Internacionalni

kodeks zooloke nomenklature) tj. pravilima o imenovanju vrsta kao biolokih sistema

na planeti Zemlji. Imena koja se daju novootkrivenim vrstama su proizvoljni in

naunika, koji vrstu opisuje i apsolutno su arbitarne prirode, i to u skladu s pravilima

optekulture i komunikacije u ljudskim zajednicama. Moderni nain imenovanja vrsta

predstavio je vedski naunik Carlous Linnaeus kao dvoimeni sistem (binarna

nomenklatura). Prvo ime predstavlja ime roda prema kojem se odreuje opti nivo

pripadnosti, odnosno niz zajednikih karakteristika izmeu bliskosrodnih vrsta, a drugo

ime predstavlja ime date vrste koje je odvaja od bilo koje druge opisane vrste na planeti

Zemlji.

1.1. Klasifikacija ivotinjskog svijeta

Ope prihvaena klasifikacija jeste petocarstvena klasifikacija koju je predloio

Whittaker 1969. godine. Ova klasifikacija je prvenstveno nainjena na osnovu elijske

organizacije (eukarioti ili prokarioti) , broja elija koje izgrauju organizam (jednoelijski

ili vieelijski) i naina ishrane (autotrofni ili heterotrofni organizmi).

Prema shemi koju je predloio Whittaker svi organizmi se mogu svrstati u dvavelika nadcarstva:

Nadcarstvo Procaryotae

Nadcarstvo Eukaryotae

U nadcarstvo Eukaryotae spadaju etiri carstva:

1. Protisti ( carstvo jednelijskih eukariota )

2. Fungi ( carstvo gljiva )

3. Plantae ( carstvo biljaka )

4. Animalia ( carstvo ivotinja )


5/21

5

1.2. Carstvo Animalia (ivotinja)

U carstvo ivotinja svrstavaju se vieelijski heterotrofni organizmi koji u svojim

elijama imaju organizovano jedro s omotaem. Prema ovoj osobini pripadaju grupi

eukariotskih organizmima. Postoji vie teorija o nastanku carstva ivotinja, a

najpoznatije dvije teorije su Hekelova i Hadzijeva.

Prema teoriji Ernesta Heckela (slika 1.) koja je objavljena u drugoj polovini 19.

vijeka tvrdi da su sve ivotinje nastale postepenim usloavanjem grae od kolonijalnih

biara,slini dananjem volvoksu.

Slika 1. Ernest Heckel

Teorija o nastanku carstva ivotinja

Teoriju o nastanku i razvoju ivotinja objavio jei jugoslovenski zoolog Jovan

Hadi(slika 2.) pred kraj drugog svjetskog rata. Njegova istraivanja pokazuju da sve

ivotinje vode porijeklo od nekadanjih trepljara (biara). Na Zemlji postoji veoma veliki

broj ivotinjskih vrsta. Do danas ih je opisano blizu dva miliona. ive u razliitimsredinama. U zavisnosti od sredine u kojoj ive razvile su i razliite osobine koje im

pomau da opstaju i da se razmnoavaju. Carstvo ivotinja obuhvata vie tipova to su

ahordati odnosno organizmi koji ne posjeduju hordu (spuve, dupljari, Nematode,

Rotatoria, Molsuca,Arthopoda, Insecta, bodljokoci) i hordati odnosno organizmi koji

posjeduju hordu koja se kod nekih u daljem embrionalnom razvoju preobrazi u kimu.


6/21

6

Slika 2. Jovan Hadi

Teorija o nastanku carstva ivotinja

1.3. Podtip Vertebrata( Craniota, Kimenjaci)

Horda je glavna odlika Vertebrata i po emu se one razlikuju od ahordata. Horda

je tkivo koje je graeno od elastinih vakuoliziranih elija i nastaje od lenog zida

pracrijeva- arhenterona tj. od endodrema.

Horda karakterie sve hordate iako postoje neka odstupanja kao to su :

a) Kod niih hordata horda se javlja samo u repnom regionu dok kod odraslih nema

tragova horde

b) Kod viih hordata- neke nie grupe imaju hordu itavog ivota oko koje se

javljaju elementi kimenih prljenova, dok se kod viih horda javlja samo u

embrionalnom razvoju, a kasnije se zamjenjuje kimom po emu je i ova

skupina dobila ime.

Vertebrata su bileteralno simetrini sa izraenom unutranjom metamerijom.

Skelet je unutranji i predstavljen je hordom. Iznad kime je nervna cijev od ijeg se

prednjeg kraja formiraju modani mjehurovi koji ine mozak (cerebelum) po emu se

kimenjaci razlikuju od drugih ivotinja. Oko mozga i prednjeg dijela digestivnog

sistema javljaju se skeletni elementi koji tite mozak ili pruaju podrku prednjem dijelu

digestivnog trakta i organima za disanje, a zajedno formiraju lobanju (cranium).

Kimenjaci se odlikuju i parnim i neparnim ekstremitetima. Imaju sloeno graeno srce

smjeteno ispod digestivnog trakta. Diferencirani su organi za disanje ovisno odivotne sredine u kojoj ivekrge u vodenoj sredini ili plua u vazdunoj sredini.


7/21

7

Podtip Vertebrata se dijeli na klase :

1. Monorhyna ( Agnatha, Cyclostomata)- kolouste

2. Chondrichtyes- hrskaviave ribe

3. Osteichthyes- kotane ribe

4. Amphibia- vodozemci

5. Reptilia- gmizavci

6. Aves- ptice

7. Mammalia- sisari

U ovom seminarskom radu u obraditi neke vrste od predstavnika klasa podtipa

Vertebrata tanije one vrste koje sam ja uspjela da prikupim za ovaj seminarski rad. S

obzirom na vremenske uvijete nisam uspjela da pronaem neke od predstavnika klase

Reptilia, al sam se potrudila da pronaem neke druge vrste koje bi mogle biti zanimljive

za istraivanje. Posebno mi je drago to sam uspjela da uhvatim jednu pticu koju nisam

do sad viala na svom podruju. Inae materijal za ovaj seminarski rad je prikupljan

na podruju Sanskog Mosta i neto malo na podruju Sarajeva.

Slika 3. Karta podruja gdje su prikupljaneivotinje

Husimovci, Sanski Most


8/21

8

2. Materijal i metode prikupljanja ivotinja

Postoje brojne metode i izuzetno veliki broj instrumenata koji se koriste u svrhu

sakupljanja i pohranjivanja ivotinjskih organizama. Pribor koji je potreban za

prikupljanje ivotinja:

1. planinski tap sa metalnom glavom i zailjenim vrhom2. planinski ranac za smjetaj pribora

3. karta terena na kojem se vri istraivanje

4. kompas ili sat sa kazaljkom za odreivanje poloaja na karti

5. tegle za pohranjivanje ivotinja

6. 4% formalin koji je potreban za pohranjivanje ivotinja

7. pripremljene faunistike kartice itd...

Svaka faunistika kartica mora da sadri slijedee podatke:

ime reda ili vrste

drava, grad gdje je ivotinja pronaena i kolekcijonirana

mjesto i datum pronalaska

ime i prezime sakupljaa

Poto su vrste iz klase Amphibia (vodozemci ) i Reptilia ( gmizavci ) hladnokrvne

ivotinje njihovo pohranjivanje se vri tako to ih stavljamo u friider kako bi se oneuspavale, a potom im dodajemo 4% formalin i na taj nain ih uvamo. Dok

predstavnicima iz ostalih klasa ubrizgavamo 4% formalin u usnu duplju i u grudni ko,

a potom ih stavljamo u alkohol ( etanol ) za uvanje. Neke od metoda za prikupljanje

vodozemaca i gmizavaca su:

manuelno uzorkovanje

uzorkovanje mreicom

uzorkovanje omicom

pripremanje razliitih zamki

2.1. Manuelno uzorkovanje

Najjednostavnija metoda, esta na terenu, lovljenje rukom pogodno je za mnoge

vrste kornjae, beznoge gutere, zmije, abe, dadevnjake i vodenjake. Obilazei

teren pretrauju se pogodna stanita i skrovita (okree se kamenje, grane, drugipredmeti).


9/21

9

2.2. Uzorkovanje mreicom

Vodozemce i njihove liinke u vodenim stanitima lovimo mreicom, koja moe

posluiti i za hvatanje slatkovodnih kornjaa. Za vodozemce koristimo se

uzorkovanjem mreom s vrstim okvirom i gustim tkanjem.

2.3. Uzorkovanje omicom

Metoda je prikladna za lovljenje guterica kako bi se pouzdano utvrdila vrsta.

Na dugaku, savitljivu i tanku granu ili tap privrsti se omica izraena od ribikog

najlona (flaks), vrstog konca, zubne svile i sl. Polagano se pristupi ivotinji, omica joj

se zakaina vrat i brzo se povue u smjeru repa. Ulovljena guterica zatim se njeno

primi za noge i tijelo kako bi joj se paljivo skinula omica. Veina gutera ne boji se

omice, ak ju pokuava i ugristi.

Slika 4. Nain pravljenja ome za lov gutera

Postoje brojne metode za prikupljanje i ostalih predstavnika klasa koje sam ja

koristila, a to su:

ljepilo za mie (namaemo na neku vrstu podlogu i postavimo na mjesto gdje

pretpostavljamo da ih ima)

pravljenje razliitih zamki za ptice (drvenu podlogu uvuemo konac kako bi

napravili omu i stavimo hranu. Kad ptica sleti na podlogu pri poletanju oma

joj se stegne oko noge tako da bez nanoenja bola prikupimo vrstu koja nam

treba)

manuelno uzorkovanje

lovljenje pomou lovne posude (posude se postave na nekom podruju, pa

ivotinje u prolazu sluajno upadnu u njih. Lovne posude moraju biti glatkih

zidova, visoke 30-50 cm i ukopane do razine zemlje. U njih treba staviti lia ili

druge vegetacije.za sklonite i zatitu ivotinja.


10/21

10

3. Opis prikupljenog materijala

3.1. Grkaaba

Grka aba (slika 5.) je tipina akvatina ivotinja koja preivljava u hladnijim

tekuicama, a rjee i u barama i jezerima na nadmorskim visinama iznad 200 metara.

Duina tijela im iznosi oko 7 cm. Tijelo je preteno vitko, glava iroka, sprijeda tupo

zaobljena, a njuka se nalazi u nivou donje vilice. Boja gornje strane tijela moe da

varira od sive do smeih nijansi, cvenkasta sa rijetkim crnim takicama koje se nalaze

na bonim dijelovima. Donja strana tijela (slika 6.) je svijetla, preteno bijela ili

neznatno ukasta, izuzev vratnog regiona koji je prekriven nizom tamnih takica

(tamno-mramorastim) i podijeljen po sredini svijetlom uzdunom prugom.Ekstermiteti

su dugi. Parenje se odvija od februara do aprila ( Lelo, 2012).

Slika 5. Morfoloki izgled vrste Rana graeca Slika 6.Ventralna strana Rana graeca

Sve prikupljene ivotinje pripadaju nadcarstvu Eukaryotae, carstvu Animalia,

tipu Chordata i podtipu Vertebrata, a klasifikacija ove vrste je predstavljena u Tabeli 1.

Tabela 1. Sistematska pripadnost vrste Rana graeca

Superklasa Gnathostomata

Klasa Amphibia

Red Anura

Podred Neobatrachia

Porodica Ranidae

Rod RanaVrsta Rana graeca

(Boulenger, 1891)


11/21

11

3.2. Pjegavi ( areni ) dadevnjak

Pjegavi (areni) dadevnjak(slika 7.)je noni repati vodozemac. Ima dugo crno

tijelo sa velikim utim pjegama i prugama. Totalna duina tijela dosee i do 28 cm.

Tijelo im je zdepasto i vretenastog oblika sa krupnom glavom ija je ukupna duina

neto vea u odnosu na njenu ukupnu irinu. Koa mu je otrovna, a otrov iz njegove

koe nadrauje oi i usta svake ivotinje koja ga pokua pojesti. Ako ga se grubo

dodirne, koa e mu zamirisati na vaniliju.

Slika 7. Salamandra salamandra

Odrasle jedinke su adaptirane na kopneni nain ivota dok su juvenilni stadijina akvatini nain ivota. Naseljavaju brdska podruja i podruja do oko 2.000 m

nadmorske visine. Mogu se nai na mjestima u blizini prvenstveno izvora, potoka i

manjih bara, ispod kamenja isl. Jedinke su spolno zrele u 4 godini ivota, a vrijeme

parenja se odigrava u proljee ili ljeto. Embrionalni razvoj traje 9-10 mjeseci, a larveni

stadij 2-3 mjeseca. Ova vrsta je osjetljiva na promjenu uslova u ivotnoj sredini tj. skoro

na svako antropogeno djelovanje (Lelo, 2012 ). Klasifikacija ove vrste detaljno je

predstavljena u Tabela 2.

Tabela 2. Sistematska pripadnost vrste Salamandra salamandra


Klasa Amphibia

Red Caudata

Podred Salamandroidea

Porodica Salamandridae

Rod Salamandra

Vrsta Salamandra salamandra( Linnaeus, 1758)


12/21

12

3.3. Kuni mi

Kuni mi (slika 8.) autohtono naseljava centralnu i junu Aziju, a alohtono

sjeverni dio Centralne Amerike, rubove June Amerike, Afrike izuzev centralnih

dijelova, te Australiju kao i nizove otoka prema Aziji. Glava je tipino miolika,

kondilobazalne duine 1,8-2,5 cm, produene jasno iljaste njuke sa uoljivim

uperkom vibrisa, istaknkutih oiju i dugih uiju. Krzno(slika 9.) je dorzalno olovnosivo,

smeesivo ili svijetlosmee, ventralno svijetlije. Noge su srazmjerne, stranje due, a

zavravaju se vrstim kandama. Rep je tanak, na povrini sa ronim prstenovima i

dug ( 7-9,5 cm ). ivi najee na vlanim, ali i drugaijim livadama, rubovima uma s

grmljem, prakovima.

Slika 8. Morfoloki izgled Mus musculus Slika 9.Ventralna strana Mus musculus

Vrsta je aktivna u sumrak i nou tokom cijele godine. Sezona parenja je od

marta do oktobra. enka se koti 4-6 puta, gravidna 21-23 dana, a raa 4-15 golih,

slijepih i gluhih mladunaca (Lelo, 2014). U Tabeli 3. je predstavljena klasifikacija ove

vrste.

Tabela 3.Sistematska pripadnost vrste Mus musculus


Klasa Mamalia

Potklasa Eutheria

Red Rodentia

Porodica Muridae

Rod Mus

Vrsta Mus musculus(Linnaeus, 1758)


13/21

13

3.4. Velika sjenica

Velika sjenica (slika 10.) je prepoznatljiva po kombinaciji crnobijele glave, sa svijetlim

utozelenim zatiljkom i crnog podbratka koji se protee u obliku crne pruge (koja je ira

kod mujaka) sredinom svijetloutih donjih dijelova. U mladih jedninki crni dijelovi su

vie smekasti, a bijeli dijelovi ukasti. esta je umama, podrujima s ratrkanim

drveima, ikarama s rijetkim drveem, vonjacima, parkovima i vrtovima. Duina do

14 cm (Lelo, 2014).

Slika 10.Morfoloki izgled vrste Parus major

Gnijezdi se u dupljama drvea, pukotinama zidova i umjetno postavljenim

krinjicama. Gnijezdo gradi od mahovine, dlake i vune.Njena sistematska pripadnost

je prikazana u Tabeli 4.

Tabela 4.Sistematska pripadnost Parus major


Klasa Aves

Red Passeriformes

Podred Passeri

Porodica Paridae

Rod Parus

Vrsta Parus major(Linnaeus, 1758)


14/21

14

3.5. Dvoprugasta uklija (pliska)

Dvoprugasta uklija (slika 11.) se razlikuje od uk lije po tome to je zaobljenija i

ima vre krljuti na tijelu. Prepoznatljiva je po izduenom,uskom vrlo spljotenom

tijelu, zaobljenom glavom te relativno malim ustima s donjom vilicom jako zaokrenutom

na gore i veliki broj razgranatih bica (1620) u podrepnoj peraji. Njena lea su

sivozelena s plavkastim tonom, bokovi i trbuh srebrnobijeli visokog sjaja, gornje i

donje peraje su sive, samo po sredini osnove, ukaste, te srebrnaste oi. Ljuske se

prelijevaju srebrnometalik bojom. Duinom bone linije joj se protee linija od dva niza

tankih crnih takica, pa je zovu i dvoprugasta uklija. Obino naraste do 15-ak

centimetara. ivi u jatima,pri povrini bistrih tekuih i stajaih voda, a mrijesti se u

maju i julu, kada ikru polae po kamenju.

Slika 11.Morfoloki izgled vrsteAlburnides bipunctatus

Njena sistematska pripadnost predstavljena je u Tabeli 5.

Tabela 5. Sistematska pripadnost vrsteAlburnides bipunctatus


Klasa Osteichthyes

Potklasa Actinopterygii

Infraklasa Telostei

Nadred Ostaryophysi

Red Cypriniformes

Porodica Cyprinidae

Rod Alburnides

Vrsta Alburnides bipunctatus

(Bloch, 1782)


15/21

15

3.6. Kalifornijska pastrmka

Kalifornijska pastrmka (slika 12.) se odlikuje relativno velikom glavom sa jakim

vilicama. Po glavi, leima, lenom i repnom peraju razasute su mnogobrojne crne

pjege, dok se du bokova (od glave do repnog peraja) sa obje strane prua po jedan

niz vrlo karakteristinih crveno-narandestih pruga duginih boja, koje su kod mujaka

jako izraene, posebno u doba mrijesta- Boja tijela im je promjenjiva: leni dio je

modrosiv, bokovi malo svijetliji, dok je trbuni dio srebrenast. Cijelo tijelo je prekriveno

okruglastim, sitnim i tankim krljutima. Inae naseljavaju hladne tekuice.

Ova vrsta je pokazala da u uvjetima vjetakog izgoja relativno dobro podnosi

izmijenjene uvjete ivota.Mrijesni period im je od poetka februara do juna. Spolnu

zrelost postiu sa navrene 2-3 godine ivota.Njena klasifikacija je predstavljena u

Tabeli 6.

Tabela 6.Sistematska pripadnost vrste Oncorhynchus mykiss

Slika 12.Oncorhynchus mykiss


Klasa Osteichthyes


Infraklasa Telostei

Nadred Protacantopterygii

Red Salmoniformes

Porodica Salmonidae

Rod Oncorhynchus

Vrsta Oncorhynchus mykiss(Walbaum, 1792)


16/21

16

3.7. Vrabac

Vrabac (slika 13.) je ptica stanarica. Mujak se lako prepoznaje po kestenjastom

platu, sivom tjemenu i trtici, te crnom grlu. enka i mladi imaju vie smea krila na

kojima se uoava svijetla krilna pruga, dok su po trbuhu svijetliji. Zovovi su brojne

varijacije cvrkutavih i pijukavih glasova s dvostrukim vik, koji se esto ponavljaju u

vidu nerazvijenog pjeva. Uglavnom se nau u jatima, rijetko kad udaljeni od ljudskih

naselja, odnosno seoskih kua i gradskih sredina. Gnijezde se na zgradama ili

kronjama. Mogu da narastu do 14 cm (Obratil,1967).

Slika 13.Morfoloki izgled vrste Passer domesticus

Gnijezdo mu je poluloptasto i neuredno, a gradi ga pod krovovima, na

izboinama zidova i u kuicama za ptice. Mujaci vode borbe za enku. Gnijezde se 2

4 puta godinje. enka snese 3-8 jaja i na njima sjedi 14 dana. O mladima se brinu

oba roditelja a nakon 17 dana izlaze iz gnijezda. Domai vrabac je ptica stanarica.

Sistematska pripadnost ove vrste predstavljena je u Tabeli 7.

Tabela 7.Sistematska pripadnost vrste Passer domesticus


Klasa Aves

Red Passeriformes

Podred Passeri

Porodica Paridae

Rod Passer

Vrsta Passer domesticus

(Linnaeus, 1758)


17/21

17

3.8. Obina zeba

Obina zeba (slika 14.)je najea evropska zeba, s bijelom ramenom mrljom,

uoljivom i u ljetu. Mujak(slika 15.)je lako uoljiv, ruiasto-sme odozdo, sa sivo-

plavom glavom i zatiljkom, kestenjastim platom i zelenom trticom. Zvonki pjev je

razliit du regije, esto zavrava s tik slino zovu djeltlia. Glavni zov je fink fink

vrlo slian zovu velike velike sjenice, dok je letni zov mekano cap. Nalazi se uz ume,

ikare, poljodjelska zemljita, gradske parkove, vrtove, a zimi se vidi po otvorenim

podrujima. Duina 15 cm (Kotroan, 2008-2009; Obratil, 1967).

Slika 14.Fringilla coelebs Slika 15.Izgled mujaka Fringilla coelebs

Njena sistematska pripadnost predstavljena je u Tabeli 8.

Tabela 8.Sistematska pripadnost vrste Fringilla coelebs


Klasa Aves

Red Passeriformes

Podred Passeri

Porodica Fringillidae

Rod Fringilla

Vrsta Fringilla coelebs(Linnaeus, 1758)


18/21

18

3.9. Klen

Klen (slika 16.) je riba istih voda i srednje brzih tokova, uglavnom je u srednjim

i niim dijelovima vodenih tokova, u dubokim virovima ili na prelazima iz vira u vir.

Naseljava skoro cijeli Evropski kontinent osim Skandinavskog podruja, moemo ga

nai ak i u Baltikommoru to nam govori da je izuzetno prilagodljiva vrsta. Ipak klen

najraenaseljava tekue vode sa tvrdom kamenitom podlogom. Boja tijela mu je od

mrkozelene preko sive do potpuno crne, bokovi su mu srebrnasti, a trbuh bijel dok

stariji primjerci dobijaju vremenom narandasto-crvenu boju.

Slika 16. Morfoloki izgled vrste Leuciscus cephalus

Tijelo mu je izdueno i snano sa krupnom glavom i veim ustima kojima

usisava hranu. U naim vodama rijetko naraste preko 4kg. Repna peraja mu je iroka

i nazubljena, a trbune su okomito postavljene nad lenu peraju.Pokriven je velikim

ljuskama oznaenim crnom trakom.Mrijesti se u maju i junu. Sistematska pripadnost

ove vrste predsavljena je u Tabeli 9.

Tabela 9.Sistematska pripadnost vrste Leuciscus cephalus


Klasa Osteichthyes


Nadred Acantopterygii

Red Cypriniformes

Porodica Cyprinidae

Rod Leuciscus

Vrsta Leuciscus cephalus(Linnaeus, 1758)


19/21

19

3.10. Smei pacov

Smei pacov(slika 17.) je dug 21,5-30 cm i teki 350-900 g. Glava je tipino

miolika, kondilobazalne duine 4,3-5,4 cm, produene njuke sa uoljivim uperkom

vibrisa, slabo istaknutih oiju i dugih uiju. Krzno je otre dlake, dorzalno

tamnoukasto do mrko, a ventralno je svijetlosivih do svijetlosmeih nijansi. Noge su

duge sa srednje dugim prstima, izmeu kojih ima razapetu malu opnu, koji zavrava

vrstim kandama. Duina stranjih stopala 4-4,5 cm. Rep je srednje debeo, dui od

tijela sa glavom (17-23 cm), ljuskast sa sporadinim dugim dlakama sa oko 210

uoljivih prstenasti zadebljanja.

Slika 17. Morfoloki izgled Rattus norvegicus

Aktivan je u sumrak i nou i vrlo je nasrtljiv. Sezona parenja je tokom cijele godine ili

od marta do augusta. enka se koti 2-7 puta, a gravidna je 21-24 dana, a moeda

okoti 1-15 golih i slijepih mladunaca. Spolnu zrelost dostiu dostiu za 3-4 mjeseca

(Muzaferovi,2011). Sistematska pripadnost ove vrste predstavljena je u Tabeli 10.

Tabela 10.Sistematska pripadnost vrste Rattus norvegicus


Klasa Mamalia

Potklasa Eutheria

Red Rodentia

Porodica Muridae

Rod RattusVrsta Rattus norvegicus

(Berkenhout, 1796)


20/21

20

4. Zakljuak

Tokom prikupljanja ivotinja za ovaj seminarski rad upoznala sam malo vie vrste s

kojima se esto ili svakodnevno susreem. Smatram da kao student biologije, jedan

od mojih zadataka, bez obzira na smjer koji pohaam, jeste i poznavanje vrsta Bosne

i Hercegovine. Dok sam prikupljala ptice iznenadila sam se kad sam pronala vrstuFringilla coelebskoja je moda i tipina za ove prostore na kojima ivimo, ali ja s tim

nisam bila upoznata. Drago mi je to sam s pohaanjem predmeta Sistematika

hordata dijelom spoznala raznolikost faune Bosne i Hercegovine. Ponekad smo

okrueni s stvarima koje i neprimjeujemodok nam neko ne skrene panju na to.S

obzirom na vremenske uvijete nisam bila u mogunosti da pronaem vrste iz

predstavnika klase Reptilia. Antropogeni uticaj kao i dosta mala ekoloka svijest

ovjeka dovela je planetu Zemlju u stanje da se vremenski uvijeti dosta mijenjaju, pavie nemamo ni prava godinja doba. Tako da su i ivotinje dosta zbunjenes naglim

kolebanjem temperature. Dosta je antropogeni faktor uticao na to da mnoge ivotinjske

vrste postanu ugroene vrste ili je dovelo do toga da ih potpuno nestane. ovjek nema

osjeaj prema prirodi, a i ne shvata prirodu na nain na koji bi trebao da shvata. Ne

zna da unitavanjem jednog dijela prirode unitava i ivotinjske vrste, kao i da

ugroava ivot drugih ivih bia. Pojedine ivotinjske vrste mogu da budu indikatori

istoe, jer kao takve podnose odreene uslove ivotne sredine i nisu tolerantne napromjene ekolokih uslova. Sva iva bia su povezana sa lancem ishrane. Dok jedna

karika u lancu ishrane izostane odmah se itav ciklus kruenja poremeti. ivotinje,

osim za hranu, slue i za lijeenje mnogih bolesti, a uvari su korisnih gena kojima

moemo poboljati produktivnost biljaka i domaih ivotinja. Danas je novac postao

prioritet, a tetu koju nanose prirodi, ivim biima ne vide, jer im jeekoloka svijest na

minimumu. Malo sam vie pisala s ekolokog aspektao antropogenom uticaju, jer je

to bitan faktor koji nanosi velike tete ovjeanstvu i dovodi do ugroavanja i izumiranja

kako ivotinjskih tako i biljnih vrsta.


21/21

21

5. Literatura

Lelo, S., Kotroan, D., & Kai-Lelo, M. (2014). Biosistematika Vertebrata, Ornitologija

sa posebnim osvrtom na ornitofaunu Bosne i Hercegovine, Prirodno-matematiki

fakultet, Sarajevo.

Lelo et al., (2014). Biosistematika Vertebrata, Herpetologija sa posebnim osvrtom na

herpetofaunu Bosne i Hercegovine, Prirodno-matematiki fakultet, Sarajevo.

http://www.srd-ludbreg.hr/index.php/slatkovodne-ribe

http://hr.wikipedia.org/wiki/Sjenice

http://en.wikipedia.org/wiki/Alburnoides_bipunctatus
http://www.srd-ludbreg.hr/index.php/slatkovodne-ribehttp://www.srd-ludbreg.hr/index.php/slatkovodne-ribehttp://hr.wikipedia.org/wiki/Sjenicehttp://en.wikipedia.org/wiki/Alburnoides_bipunctatushttp://en.wikipedia.org/wiki/Alburnoides_bipunctatushttp://en.wikipedia.org/wiki/Alburnoides_bipunctatushttp://hr.wikipedia.org/wiki/Sjenicehttp://www.srd-ludbreg.hr/index.php/slatkovodne-ribe

Documents

Sistematika hordata seminarski rad