Mag hiu sa ug pa na lip dan ang na sud! Tu ku ron ang na sud non-pat ri yo ti kong pren te ba tok sa pag pa ngaw kaw sa eko no mi ya ug in ter ben syong mi li tar sa Chi naPartido Komunista ng Pilipinas | Agosto 26, 2019

Sa katawhang Pilipino:

Sa mi la bayng mga tuig, hi la bi han nga gikutkut ang so be ran ya sa Pi li pi nas re sul ta sa pa da yon ug sis te ma ti kong eko no mi kan hong pag pa ngaw kaw ug in ter ben syong mi li tar sa gam ha nang Chi na. Su kad 2016, mi ta taw ang la kang sa Chi na aron pa kus gon ang

pu si syon ug kontrol nii ni sa na sud. Gi pas pa san nii ni ang pag pa ngaw kaw sa re kur song da gat ug mi ne ral sa Pi li pi nas ug la baw pang gi pa da ku ang pre­sen syang mi li tar su lod sa te ri tor yong da gat sa na sud. Na hi mo ki ni sa Chi na sa pa kig kon sa bo sa gub yer no sa Pi li pi nas ila lum ni Rod ri go Du ter te.

Na na wa gan ang Par ti do Ko mu nis ta ng Pi li pi nas (PKP) sa ti bu ok pat­ri yo ti kong Pi li pi no ug nag hi gug ma sa ka ga wa san nga mag hiu sa, lig­on nga mo ba rug ug mo li hok nga adu nay nag di la ab nga pat ri yo tis mo aron pa na lip­dan ang so be ran ya ug na sud nong ka ga wa san ba tok sa pag pa ngin la bot ug in ter ben syon sa Chi na. Hi la bi han ang pag ka hi na na li sa maong pa na wa gan atu ba ngan sa pag pang hi nam bog sa Chi na ug hig pit nga pag ba le wa la sa te ri tor yo, ekslu si bong so nang eko no mi kan hong (EEZ o exclu sive eco no mic zo ne), na tu ral nga ba han di ug se gu ri dad sa pag ka on sa na sud, ug pa ngi na­bu hi an sa ka taw han.

3

Gi ba le wa la sa Chi na ang EEZ sa Pi li pi nas ug gi pag ra be ang pag pa ngis da sa West

Phi lip pi ne Sea (WPS). Ka ba hin ki ni sa mga ope ra syon sa mga bar ko sa Chi na nga gi na pon do han sa es ta do sa la lum nga ka da ga tan sa lain­la ing ba hin sa ka li bu tan nga na ga tu bag sa lo kal nga de mand ug pag­eksport sa is da ug uban pang pag ka on sa da gat. Nag re­sul ta ang ma luk pa nong ope ra syon sa pag pa ngis da sa Chi na og sob ra­sob ra nga pag pa ngis da ug pag ga may sa sup­lay sa is da, par ti ku lar ang mga is dang adu nay taas nga kan ti dad sa ma sa tu­na ug la pu la pu. Du gang pa, no tor yus ang bar ko sa Chi na sa pag kaw kaw sa mga ba hu ra (reef), pa wi kan, hi gan te nga mga tu way (clam) ug uban pang ga ka ha naw na nga ma na nap sa da gat.

Niad tong Abril, na ta ho nga gi­du mog sa 200 ka bar ko sa Chi na ang is la sa Thi tu sa Spratlys. Su kad Peb re­ro, di li mou bos sa 85 ka bar ko ang mi­pa li bot sa is la sa Pag­a sa. Gi pa li bu tan usab sa mga bar ko sa Chi na ang mga is la sa Ko ta ug Pa na ta. Ang pre sen sya sa dag hang ihap sa mga bar ko sa Chi na nga na ta hong adu nay mga mi li syang na bal nag da la og ka had lok sa mga Pi­li pi nong ma ngi ngis da ug na ga pak gang ka ni la nga ma ngis da sa maong mga ka da ga tan, ug na ga hi kaw ka ni la sa pa ngi na bu hi an. Bag­o hay lang, mi si­la ab ang ma luk pa nong ka su ko sa mga Pi li pi no sa pre sen sya ug in ter ben syon sa mga bar ko sa Chi na sa ka da ga tan sa Pi li pi nas tu ngod sa in si den te sa Recto Bank, sa di hang gi ba nga an niad tong Hun yo 9 sa usa ka bar kong pa ngis da sa Chi na ang bang ka sa Pi li pi no ug nag bi ya sa 22 ka tri pu lan te nii ni nga lu taw­lu taw sa da gat.

Nag re sul ta ang mga ak ti bi dad sa pag pa ngis da ug rek la ma syon sa yu ta sa Chi na sa ma luk pa nong pag­ka gu ba sa ka da ga tan, la kip ang mga ba hu ra nga ti nub dan sa pag ka on ug nag sil bing it lu ga nan sa mga is da. Sa

de si syon niad tong 2016, na huk mang sad­an sa PCA ang Chi na sa pag gun­ob sa 124 ki lo met ro kwad ra do nga ba hu ra sa WPS.

Da yag nga gi ka ib gan sa Chi­na ang la pad nga re ser bang la na sa WPS nga gi ba na ba nang mo ka bat sa $60 tril yon. Nag la pag ki ni og kontra ta nga 60­40 aron ma kig tu nga sa re kur­song la na sa ka sad pang ba hin sa Recto Bank, nga anaa su lod sa EEZ sa na sud. Pas pas nga nag pa da yag og pag­u yon si Du ter te sa maong kontra ta. Kung buot hu na hu na on, ani ma lu so ug sa­lik wa ot ang maong kontra ta tu ngod ang na sud ang adu nay hing pit nga ka­tu ngod sa lu gar. Anaa sa pag hu kum sa na sud kung ka nus­a, paun sa ug kang kin sa ma kig lam bi git sa pag mi na sa la na sa lu gar sam tang gi na si gu ro nga nag­u na ki ning na gaa la gad sa in te res sa na sud.

Bag­o hay pa lang, na ma tik dan ang mga bar kong pngsu si sa Chi na su lod sa te ri tor yong da gat sa Pi li pi nas bi san wa lay pag tu got gi kan sa mga aw to ri dad sa na sud, ug ka lag mi tan, na ngi ta og du gang re kur so nga ma­kaw kaw.

La pad nga lu gar ug is la ang gi­na du mog ug aktwal nga gi na sa kop sa Chi na. La kip din hi ang 32­ek tar yang is la sa ka da ga tan sa Cavi te nga pla­

nong pa lam bu on isip “POGO is land (Phi lip pi ne Onli ne Ga ming Ope ra­ti ons, kung asa gi na pa da gan sa mga ka pi ta lis tang Chi ne se ang mga ope­ra syon sa su gal nga ili gal sa Chi na ug nag­emple yo sa na pu lu an ka li bong ma mu mu ong Chi ne se nga na ka si na ti sa ma pa hi mus la non ug ma da ug dau­gong mga kun di syo n). La raw usab nii ning “pa lam bu on” ang mga is la sa Gran de ug Chiqui ta sa ka da ga tan sa Zam ba les nga adu nay mga pro yek tong nag kan ti dad og $298 mil yon la kip ang 80 ka tag­as nga bil ding. Sam tang usa ka dag kung kum pan yang Chi ne se ang nagpla nong hi mu ong usa ka $2­bil yon “smart city” ang 70­ki lo met ro kwad ra­dong is la sa Fu ga sa Ba bu yan gro up of is lands.

Nii ning sa yong ba hin sa tuig, gi tan yag sa gub yer nong Du ter te ang prang ki sa sa te le ko mu ni ka syon sa usa ka kon sor syum la kip ang Chi na Telco nga gi pa nag­i ya han sa gub yer no sa Chi na, ug mag ha tag din hi og ak ses sa mga pa si li dad sa te le ko mu ni ka syon sa Pi li pi nas, nga usa ka na sudnong estra­te hi kong imprastruk tu ra. Usa pa ka estra te hi kong imprastruk tu ra, ang ku­tay sa mga lin ya sa kur yen te sa na sud, la kip sa kontro la do na sa gub yer nong Chi ne se pi naa gi sa Sta te Grid Cor po­ra ti on of Chi na.

Pagyatak ug pagpangawkaw sa ekonomiya

4

Su kad 2015, nag tu kod ang Chi na og mga pa si li dad mi li tar sa WPS nga la pas sa

so be ran ya sa Pi li pi nas ug sa UN­CLOS. Imper ya lis tang ag re syon ang pag tu kod sa mga istruk tu ra ug mi li ta ri sa syon sa maong mga ar ti­pi syal nga is la. Gi na sa kop sa mga pa si li dad mi li tar ang Pa nga ni ban Reef nga gii la sa de si syon sa PCA niad tong 2016 nga lang kob sa EEZ sa Pi li pi nas, in gon man ang Ka gi ti­ngan (Fiery Cross) Reef ug Za mo ra Reef, nga gi de si syu nang lang kob sa in ter na syu nal nga ka da ga tan nga di li pwe ding angku non sa kin sa­mang na sud.

Gi na hu lag way ang mga pa si­li dad mi li tar sa Chi na sa mga is la sa Spratly isip “pi na kaa ban teng mga ba se sa Chi na” sa South Chi na Sea. La kip din hi ang mga air port nga ka­yang tug pa han sa mga erop la nong ig gu gu bat sa Chi na, mga ga ra he pa ra sa di li mou bos sa 24 ka erop la­nong ig gu gu bat ug upat ka dag kung erop la no, mga ra dar, mga an te nang

high­frequency ug uban pang pa si­li dad sa ko mu ni ka syo n, mga ta gua­nan ug lun sa ra nan sa mga mi sayl, mga pa ro la, mga tag­as nga bil ding ug uban pa.

Sub li­sub li nga nag pa ki ta og ag re si bong ta ras ang Chi na sa pag pa ga was og mga pa hi mang no sa rad yo ug nang hul ga sa mga sak ya­nan sa Pi li pi nas ug uban pa nga na­ga lu pad o na ga la wig duol sa maong mga pa si li dad.

Pa da yon nga na ka­is ta syon ang du ha ka bar kong Coast Guard sa Chi na sa pa li bot sa Scar bo ro ugh Sho al (Pa na tag o Bajo de Ma sin loc) aron ba ba gan ang mga bang ka sa mga Pi li pi no nga mo su lod sa da naw aron ma ka pa ngis da. Dag han nang in si den te nga gia bog sa ar ma dong pu li sya sa Chi na ang mga bang ka sa mga Pi li pi nong ma ngi ngis da ug gi ku ha ang ilang mga ku ha. Anaa su lod sa EEZ sa Pi li pi nas ang Pa na­tag apan gi nai la sa PCA isip tra di­syu nal nga pa ngis daa nan sa mga Pi li pi nong ma ngi ngis da ug Chi ne­

Inter ben syong mi li tar se. Gi na sul ti ni Du ter te nga adu na si lay ka sa bu tan ni Xi Jin ping nga “pa ga tu gu tan” ang mga Pi li pi nong ma ngi ngis da nga ma ngis da sa lu gar apan pak yas nga gi du so ang pag­pa ha wa sa Coast Guard sa Chi na ni ma huk ma nong mo li hok ba tok sa mga pag la pas sa Chi na.

Sa mi la bay nga pi pi la ka bu­lan, di li mou bos sa wa lo ka bar kong ig gu gu bat sa Chi na, la kip ang air­craft car ri er na Liao ning, ang nag la­wig nga wa lay igong pa hi mang no sa Si bu tu Stra it, usa ka in ter na syu nal nga agia nan sa da gat nga anaa su­lod sa te ri tor yong da gat sa Pi li pi­nas. Tin­aw nga gi na la pas nii ni ang te ri tor yal nga ka tu ngod sa Pi li pi­nas. Gi la pas sa Chi na ang in ter na­syu nal nga mga lag dang pang da gat ug nag pa ki ta sa pag ya tak sa te ri tor­yong da gat sa Pi li pi nas sa di hang gi pa tay sa mga bar ko nii ni ang mga su ga ug sis te ma sa aw to ma ti kong iden ti pi ka syon nii ni aron mo li kay nga mail han, nga ka sa ga rang nag­pa ki ta og di li­ma hi ga la ong la raw.

5

Ko la bo rey tor

Na pa ku sog sa Chi na ang eko no mi kan hon ug pang mi li tar nga ga hum

nii ni sa Pi li pi nas sa pa kig kun sa­bo sa gub yer nong Du ter te su kad 2016. Da yag nga gi dek la ra ni Du­ter te ang iyang pag ka ma ti nud­anon sa Chi na bug ti sa $19 bil yon nga sik re tong mga pau tang aron pon do han ang dag kung pro yek­tong imprastruk tu ra nga mo hi gop sa sob rang put haw ug se men to gi kan sa Chi na. Sub li­sub li nga gi pa ma tud­an ni Du ter te ang kau­gali ngon isip tray dor sa ka taw­hang Pi li pi no.

Niad tong 2016, nag pau li pon si Du ter te sa ga hum sa Chi na sa di hang gi pa dap lin ni ya ang pi nal nga de si syon sa PCA nga nag ba su­ra sa gi na ang kong “ni ne­dash li ne” sa Chi na. Wa lay gi ha on nga pro­tes ta si Du ter te ba tok sa pag tu kod sa Chi na og mga bil ding ug pa si li­dad mi li tar sa mga is la sa Spratlys. Da yag ni ya nga gi ta han sa Chi na ang kontrol ug “pag pa nag­i ya” sa Pa na tag Sho al. Gi pa tu maw ni ya ang ka lag sa ma pak yas nga gye ra aron ha ta gag­ka ta ru ngan ang pag­li kay ni ya nga mag hi mo og mga pu li ti kan hon, dip lo ma ti ko ug li gal nga la kang aron la baw pang lig­on ug ma lun ta rong idu so ang so be­ran ya ug so be ra nong mga ka tu­ngod sa Pi li pi nas.

Isip upi syal nga la kang, nag­pa gu la la mang og maag hup ug mi­ni nga mga dip lo ma ti kong pro tes­ta nga gi ba le wa la sa Chi na. Wa lay lak­ang nga ta king king ni Du ter te ang lin ya sa Chi na aron pa say lu on ki ni sa mga in si den te sa in ter ben­syon nga na ga la pas sa so be ran ya sa Pi li pi nas. Pak yas si ya nga si­lu tan ang Chi na sa pag pa la wig sa mga bar kong ig gu gu bat ug pang­su si nii ni nga ti nu yo nga na gaa gi sa ka da ga tan sa Pi li pi nas.

Su lod lang sa du ha ka tuig, upat ka hug na na nga mi bi si ta si Du ter te sa Chi na. Sa ma tag hi ga­yon, ma lu ho nga gi su gat si Du ter te ug ang iyang kau ba nang mga dag­kung ne go sya nte, mga pu li ti ko ug ka pa mil ya. Na hi mo din hi ang mga kontra ta sa ne go syo ug ka sa bu­tan sa gub yer no. Ka dag ha nan sa maong mga kontra ta ang gi sik re to. Na ka tak dang moad to si Du ter te sa Chi na sa ika li mang hi ga yon ka­rong bu lan kung asa si ya mag hi mo og mas gra be nga pag lu ib. Gia­nun syo ni ya ang pla nong ila pag ang ka tu ngod sa Pi li pi nas si gon sa pag­i la sa PCA. Ingon man, wa lay pu los nga dra ma la mang ki ni aron ipa tuo nga im por tan te ang pag­bisita ni Du ter te tu ngod kay ka ron pa lang gi dek la ra na ni ya nga wa la si yay ma hi mo kung pa da yon nga gi na li mod sa Chi na ang de si syo n.

La kip sa mga ka sa bu tan sa pau tang nga na but yag ang nag pa­ki ta og bug­at nga mga kun di syon sa pag ba yad nga adu nay in te res nga 2­3 por sye nto (kum pa ra sa 0.25%­0.75% in te res sa upi syal nga ayu dang pang ka lam bu an sa Ja­pan). Ang sikreto nga pag ka mug na sa maong mga kontra ta ang lig­on nga ti ma il han sa ma luk pa nong pag pa nu hol sa ma sa na da wat ni Arro yo sa kontra tang NBN­ZTE niad tong 2007 gi kan sa mga mo no­pol yong bu ruk ra ta ka pi ta lis tang Chi ne se.

Adu nay hu got nga ka lam­bi gi tan si Du ter te ug iyang mga ka kun sa ba sa sin di ka to sa dro ga nga Chi ne se Tri ad. Sam tang gi na­lun sad ni Du ter te ang iyang “gye ra kontra­dro ga,” pa da yon nga mi da­ku ang sup lay sa sha bu nga mi su­lod sa na sud gi kan sa Chi na. Gu nit ang is mag ling sa mga mi li tar nga gi bu tang ni Du ter te sa Bu reau of Cus toms nga iyang gi da yeg tu ngod

kay “ka ba lo mo tu man sa iyang mga man do.”

Ang ma ki li li mos ug su nud­su nu ran nga pa li si ya ni Du ter­te nag ha tag ku sog sa Chi na nga mag pa tu man og mas ag re si bong in ter ben syon sa na sud.

Mas sa ba ka ron ang mga upi syal sa se gu ri dad ug de pen sa ni Du ter te sa pag la pag sa mga his­gu ta nan ka la bot sa pag pa ku sog sa Chi na sa mi li tar ug kung paun sa ang pos tu ra nii ni, bi san og gi na­hu lag way ki ni sa Chi na isip de­pen si ba da li ra ki ning ili so ngad to sa open si ba. Gi kun di na ni la ang pag pang lu pig sa Chi na. Na ba la ka usab si la sa in ter ben syon sa Chi na sa mga is la sa pa li bot nga ma ma­hi mong ma ga mit isip open si bang lun sa ra nan. Ang nag ka da kung ihap sa ka taw hang Chi ne se (nii­ning na nga ging tuig, mo ka bat na sa 1.2 mil yong tu ris ta ug 200,000 adu nay pag tu got nga magtra ba ho) gi nai la usab isip na sud nong his­gu ta nan sa se gu ri dad.

Ma bu tang usab sa ka ku­yaw ang na sud nong se gu ri dad sa pag su lod sa Chi na Telco nga gi pa nag­i ya han sa es ta do ug Hua wei Techno lo gi es Co. nga pla nong ha ri an ug kontro lon ang imprastruk tu ra sa ko mu ni ka syon sa na sud pi naa gi sa mga ta wo­ta­wo nii ni nga si Den nis Uy ug uban pa.

Ang mga his gu ta nan sa se­gu ri dad nga gi la pag sa AFP na ga­sa la min sa nag ka da kung ka ba la ka sa US sa na gka la lum nga implu­wen sya sa Chi na sa Pi li pi nas ug South Chi na Sea. Gi na sang pit sa mga upi syal sa de pen sa sa Pi li pi­nas ang mga his gu ta nan sa so be­ran ya sa pag la um nga ma ka big ang su por ta sa ka taw han bi san og ma nu nu ton, na ka san dig sa mi li tar ug nag sil bi sa ga hum sa US.

6

Sa ka taw hang Pi li pi no

Ma ki na sud nong ka tung­da nan sa ma tag Pi li pi no nga pa na lip dan ang na­

sud nong so be ran ya ug pang te ri tor­yong in teg ri dad sam tang nag pa bi ling se mi ko lon ya ang Pi li pi nas, ila lum man sa im per ya lis tang ga hum sa US sa kina ti buk­an, o ma pu li han man sa Chi na ang US sa un sa mang ang­ang o kung mag kun sa bo hay ang maong du ha ka im per ya lis tang ga hum aron ipa bi ling mi ni ang ka ga wa san sa Pi­li pi nas.

Atu ba ngan sa sub sub nga ekspan syon sa Chi na sa eko no mi ya ug mi li tar, na na wa gan ang Par ti do Ko mu nis ta ng Pi li pi nas (PKP) sa ka­taw hang Pi li pi no nga mag hiu sa ug mai su gon nga suk lan ang in ter ben­syon ug pag pa ngaw kaw sa Chi na sa Pi li pi nas. Ka ba hin ki ni sa ilang ki na­ti buk­ang pa kig bi sog nga ma kab­ot ang ti nu od nga na sud nong ka ga wa­san ug ka ti ling ba nong hus ti sya.

Ki na hang lan kaa yo ang maong pag su kol tu ngod kay la baw pang gi­na kut kut sa Chi na ang so be ran ya sa na sud sam tang gi na ha git nii ni ang do mi na syon sa im per ya lis mong US sa Pi li pi nas ug uban pang ba hin sa Asia-Pacific.

La raw sa maong pa kig bi sog nga ba wi on ang ti bu ok so be ra nong kontrol sa WPS ug ta nang re kur so su­lod sa EEZ sa na sud. Idu so sa Chi na nga iat ras ang mga sak ya nan sa Coast Guard nii ni sa Pa na tag Sho al aron ma ka pa ngis da na sa lu gar ang mga Pi li pi nong ma ngi ngis da, kau ban sa mga ma ngi ngis dang Chi ne se.

Gi na aw hag sa Par ti do ang ka taw han nga ma na wa gan alang sa pag pa ha wa sa mga pa si li dad mi li tar sa Chi na sa mga is la sa Spratly ug idu so ang pag­at ras sa ta nang pwer­sang Chi ne se gi kan sa mga ar ti pi syal nga is la nii ni.

Ma ma hi mong idu so sa mga

Pi li pi no sa Chi na nga mag ba yad og $105 bil yon sa gi gu ba nga 124 ki lo­met ro kwad ra dong ba hu ra re sul ta sa ilang rek la ma syon sa yu ta (sa ma sa pag pa ba yad sa US og $1.97 mil yon sa ka da ut nga gi hi mo sa USS Guar di an sa 1,000 met ro kwad ra do sa Tub­ba ta ha Reef niad tong 2013) ug di li mou bos sa $70 bil yon isip abang sa mga na nga ging tuig sa ili gal nga pag­o ku pa sa mga lang kob nga te ri tor­yong da gat sa Pi li pi nas ug EEZ (sa ma sa pag du so sa Pi li pi nas sa US niad­tong 1988 nga mag ba yad og abang sa mga ba se mi li tar sa US). Ma ma hi mo ni lang idu so nga ma pai la lum ang Chi na sa hing tung dang mga or ga­no sa UN ug ipa kum pis ka ang mga gi pa nag­i ya han nii ni sa US ug uban pang ba hin pa bor sa mga gi na du so sa Pi li pi nas. Ang ka pin $175 bil yong ba lay ru non sa Chi na sa Pi li pi nas di li la yong mas da ku kay sa sa paan tus nga mga pau tang nga gi na ha tag nii ni sa re hi meng Du ter te.

Du gang pa, ma ma hi mong idu­so sa ka taw hang Pi li pi no ang tu lu­ba gon sa Chi na sa in si den te sa Recto Bank ug idu so ang pag pa ha wa sa ta nang bar ko sa Chi na su lod sa EEZ sa na sud. Ipa hu nong ang sob ra nga pag pa ngis da sa Chi na ug ta pu son ang ma luk pa nong pag da kop sa mga ma­na nap sa ka da ga tan nga ha pit nang ma hu rot. Idu so ang pag hu nong sa pag pa ki tag ku sog sa mga sak ya nang ig gu gu bat sa Chi na sa ka da ga tan sa Pi li pi nas. Idu so ang pag hu nong sa mga ak ti bi dad sa pa nu ki du ki sa Chi na su lod sa te ri tor yong da gat sa na sud ug EEZ.

Iduso nga ihik yad sa pub li ko ang mga kun di syon sa ta nang kontra­ta sa pau tang sa Chi na ug pa nga yu on ang pag kan se la sa mga kontra tang ma ka da ut sa in te res ug kaa yu han sa ka taw hang Pi li pi no. Ipa na wa gan ang

7

pag sa lik way sa prang ki sa nga nag ha­tag li sen sya sa Chi na Telco nga ma ka­o pe reyt sa kum pan yang te le ko mu ni­ka syon sa Pi li pi nas. Ipa hu nong ang mga pro yek tong na ga gu ba sa ki nai­ya han sa ma sa mga pro yek tong dam nga Chico River ug Ka li wa, in gon man ang ma luk pa nong pag mi na sa black sand ug uban pang mi ne ral.

Mag hiu sa aron ias dang ang ban di la sa na sud isip sim bo lo sa na­sud nong pa kig bi sog ug ihi mu lag ang gub yer nong Du ter te sa na sud nong pag lu ib nii ni. Ma na wa gan sa ta nang pat ri yo ti kong pwer sa sa gub yer no, la kip kad tong mga anaa sa mi li tar ug pu li sya, nga mo li hok su bay sa la raw sa ka taw han.

Ang pa kig bi sog aron ba wi on ang kontrol sa atong mga ka da ga­tan–ang te ri tor yong da gat ug EEZ sa na sud, maoy usa sa kru syal nga na ta ran sa pa kig bi sog sa ka sam ta­ngan. Sa in gon, hu got nga gi na aw hag sa Par ti do ang ta nang Pi li pi nong ma ngi ngis da ug ope rey tor sa mga bang kang pa ngis da nga mag hiu sa ug di nag hang mo li hok ug ma ngu na sa maong pa kig bi sog. Ki na hang lang su por ta han ang hi niu sang ka li hu kan sa Pi li pi nong ma ngi ginsda sa ma tag pat ri yo ti kong Pi li pi no.

Ki na hang lang ma ku ha sa ka­taw hang Pi li pi no ang in ter na syu nal nga su por ta alang sa ilang ti ngu ha. Ki na hang lan si lang ma na wa gan sa ka taw hang Chi ne se nga su por ta­han ang pag kig bi sog sa ka taw hang Pi li pi no nga pa na lip dan ang so be­ran ya ba tok sa pag pa si pa la sa ilang ma pa num pu on ug ekspan syu nis tang re hi men. Ki na hang lan ni lang aw­ha gon ang ta nang mga ka taw han ug ilang mga gub yer no nga mag ha tag sa ta nang ti po sa dip lo ma ti ko, pu­li ti kan hon, li gal, mo ral ug ma ter yal nga su por ta alang sa pa kig bi sog sa

ka taw hang Pi li pi no nga ba wi on ang ilang ka da ga tan sa Chi na. Ingon man, ki na hang lan ni lang lig­on ug tin­aw nga idek la ra nga una sa ta nan: pag su­kol ki ni sa ka taw hang Pi li pi no. Ki na­hang lan ni lang pa si dad­an ang asa­mang na sud ba tok sa in ter ben syong mil tar. Ang ku sog­mi li tar sa Chi na, un sa man ka da ku, ma pa ma tud­ang inu til atu ba ngan sa nag ka hiu sang ka­taw hang Pi li pi no.

Gi na ha git sa Par ti do ang mga in te lektwal nga ka ba tan­o nang Pi­li pi no nga mag sil bing iwag sa pat­ri yo tis mong Pi li pi no ug ma hi mong pwer sa sa pat ri yo ti kong pag su kol ba tok sa lang yawng in ter ben syo n. Tun­an ug ipa kay lap ang mga si nu­lat sa mga ha li gi sa na syu na lis mong Pi li pi no ug mo ta bang sa pag hiu sa sa ka taw hangPi li pi no. Ma kig lam bi git sa mi nil yong ka taw han aron pu ka won ug hi niu sang mo ba rug.

Ki na ha ngang ma hi mong uyok ug du gu kan ang Par ti do sa pa kig bi­sog sa ka taw hang Pi li pi no aron ba wi­on ang ilang ka da ga tan ug suk lan ang mga pag la pas sa Chi na sa so be ran ya sa na sud. Ki na hang lang pa ngu na han sa Par ti do ang pag hiu sa sa ti bu ok ka taw han sa usa ka la pad nga na sud­non­ pat ri yo ti kong pren te.

Ki na hang lang ibut yag sa Par ti­do ang gub yer no sa Chi na isip im per­ya lis tang gub yer no. Di li na ma li long sa ni pis nga ta ku ban sa “so sya lis mo nga adu nay ki nai yang Chi ne se” ang da yag nga mga la kang sa im per ya lis­mo la kip ang di rek tang pag­i log sa mga lang kob sa EEZ sa WPS ug pag tu­kod sa mga pa si li dad mi li tar sa mga ar ti pi syal nga is la.

Ki na hang lang ibut yag ug kun de na hon sa Par ti do ang la raw sa Chi na nga kontro lon ang mga so na sa ne go syo ug implu wen sya, in gon­man ang mga ru ta sa pa ma ti ga yon,

ti nub dan sa hi law nga ma ter ya les ug ba ra to nga ku sog­pa muo nga na ga­re sul ta sa na sud nong pag pang da ug­da ug ug pag la pas sa mga so be ra nong na sud. Ki na hang lan nii ning ibut yag ang ag re si bong pag­eksport sa Chi na og sob rang ka pi tal sa por ma sa mga pau tang ug lang yawng pa mu hu nan nga na ga bun tog ug na ga do mi na sa di li­lam bo nga mga na sud sa ma sa Pi li pi nas. Ki na hang lang ibut yag sa Par ti do ang pang ka li bu ta nong kri sis sa ka pi ta lis mo ug ang na ga tun hay nga eko no mi kan hon ug pang mi li tar nga pa nag ba ngi ta li sa mga im per­ya lis tang ga hum nga pas pas nga mi ha gu ros ngad to sa da yag nga mga ba nag bing kil ug gye ra.

Ki na hang lang ilam bi git sa Par­ti do ang pa kig bi sog ba tok sa pag pa na­kop ug in ter ben syon sa Chi na ngad to sa pa kig bi sog sa ka taw hang Pi li pi no alang sa na sud non ug ka ti ling ba nong pag ling ka was. Ang na ga tun hay nga se­mi ko lon yal ug se mip yu dal nga sis te ma sa Pi li pi nas ang na hi mong hi nung dan sa pag ka bul ne rab le nii ni sa ekspan­syu nis mog pa li si ya sa Chi na. Ila lum sa pi pi la ka de ka da sa neo ko lon yal nga pag ha ri sa US, nag pa bi ling at ra sa do sa eko no mi ya ug na ka san dig ang mi li tar sa Pi li pi nas. Ang do mi na syon sa US sa Pi li pi nas maoy na hi mong hi nung­dan sa pag ka bul ne rab le sa na sud ug hu yang sa im per ya lis tang do mi na syon sa Chi na.

Ki na hang lang pu ka won sa Par ti do ang ka taw hang Pi li pi no nga mo su kol isip usa ka pat ri yo ti kong pwer sa ba tok sa la raw sa Chi na nga do mi na hon ang Pi li pi nas. Mag sil bing lig­on nga pwer sa ang nag ka hiu sang ka taw hang Pi li pi no sa pag pa na li pod ug pag du so sa na sud nong so be ran ya. Wa lay ika su kol ang hi gan teng Chi na sa lig­on ug hus to nga pat ri yo ti kong ka tu yu an sa ka taw hang Pi li pi no.

Pahayagan ng Partido Komunista ng PilipinasPinapatnubayan ng Marxismo-Leninismo-Maoismo