O POJMU AVANGARDE

www.sajt.com.hr

O POJMU AVANGARDEPOTREBA ZA ZAJEDNIKIM NAZIVNIKOMPojam avangarde pojavljuje se pred nama s jedne strane kao manje ili vie postojana oznaka za pojedine grupe unutar nacionalnih knjievnosti, a s druge strane kao vrlo labava i neobavezna kategorija koja oznauje mnoga knjievna strujanja ili pravce koji se pojavljuju pod imenima razliitih izama, pa nas u svojoj raznolikosti sile da potraimo u emu je njihovo zajednitvo. NIJENE I KONSTRUKTIVNE ODREDNICEAvangarda kao Osporavanje postojeih struktura i izraavanje odnosa prema njima; Dehijerarhizacija struktura i strukturnog sustava u cjelini; Antiestetizam i ukidanje estetskih zabrana; Depersonalizacija umjetnosti (gubitak ljudskog lika kao sredita strukture i temeljnog predmeta oblikovanja); Razbijanje logine sintakse, stare semantike, zatvorenih struktura utemeljenih na zdravom smislu Izgradnja novih struktura na pozadini odreenog knjievnog sustava kao njegovog osporavanja minus postupcima Tenja za otvorenim i prividno neobaveznim strukturama u namjernoj fragmentarizaciji nekada cjelovite strukture, nedovrenosti, slobodnom upotrebom dijelova vlastitih struktura, variranju istih tema i motiva, prepisivanja samoga sebe; Uzajamno pretapanje i izmjena funkcija pojedinih knjievnih rodova i vrsta (poetizacija proze) Tenja prema sprezi razliitih vidova umjetnosti (npr. Knjievnosti i slikarstva) Tenja za ukidanjem podjele na umjetnost i ne-umjetnost i uvoenje novih vrsta u knjievnosti Naelo irenja semantikog opsega koji se ostvaruje 1. Ukidanjem postojeih estetskih zabrana i uvoenjem nedoputenog leksika barbarizama, argonizama, dijalektizama; 2. Stvaranjem leksikih novotvorbi; 3. Izdvajanjem rijei iz uobiajenog sintaktikog sklopa, 4. Uzajamnim proimanjem razliitih semantikih nizova; 5. Razvijenom metoniminou i metaforizacijom; 6. Grafikim isticanjem rijei s posebnim semantikim optereenjem Naelo asocijativne izgradnje djela; Naelo naglaenog otvaranja i u isto vrijeme saimanja vremena i prostora ostvareno u 1. Suprostavljanju razliitih vremenskih i prostornih razina bez naglaene motivacije; 2. Panoraminosti struktura Tenja prema negaciji razumnosti svijeta uvoenjem nemotiviranog zbivanja, parodijom i crnim humorom, groteskom i apsurdom. Umjetniko htijenje da se prijeu granice beskrajnoga i buduega, odnosno da se provede revolucija duhaAvangardna formacija u cjelini zapostavlja tradicionalne funkcije knjievnosti, kako funkciju izraavanja, tako i spoznajnu i drutevno-analitiku funkciju; naputa i funkciju moralnog i etnikog vredovanja, razvijajui funkciju estetskog prevrednovanja.AVANGARDA JEDINSTVO SUPROTNOSTISuprotnosi izmeu

Tehnicizma i slavljenja mainskoga vijeka (civilizam) Tenje prema primitivizmu i praoblicima u umjetnosti, infantilizmu

Racionalno-konstruktivne izgradnje struktura Iracionalnoga, podsvjesnoga, automatinoga naela

Tenje za knjievnim eksperimentiranjem, koja vodi prema hermetizaciji struktura i nerazumljivosti Izraene volje da se stvori novi jezik za mase i sve drutvene elije prome novom umjetnou

Naglaenog individualizma Spremnosti da se umjetnik podredi kolektivu

Pojave traginog, ali apstraktnog lirskog subjekta koji ravna strukturom Potpunog obezlienja struktura sve do tenji za reifikacijom ili autentizmom

PITANJE O STILSKOJ FORMACIJIAvangarda se opire strukturizaciji i stvaranju vrstih i cjelovitih sustava. O avangardi kao stilskoj formaciji moemo govoriti samo uvjetno, iznova naglaavajui njezine suprotnosti unutar jedinstva u prevrednovanju sustava i opiranju izgradnji bilo kojeg novog zatvorenog sustava.

PITANJE RUSKE AVANGARDERUSKE AVANGARDNE KNJIEVNE SKUPINE1. Ruski simbolisti; 2. Ruski akmeisti; 3. Ruski futuristi; 4. Imainisti; 5. Ruski formalisti; 6. Konstruktivisti (LCD Literaturnyi centr konstruktivistov); 7. Avangardisti (OBERIU)NIJENE ODREDNICE RUSKE AVANGARDEAvangarda je formacija koja rui ili osporava ruski realizam i polemika s tim sustavom jedna je od bitnih konstitutivnih odrednica avangardno-konstruktivne knjievne doktrine, kao i ruenje postojee hijerarhije knjievnih rodova i vrsta koju su stvarali prijanji sustavi. Nijena odrednica ruske avangarde je i njezin naglaen antiestetizam, koji dolazi do izraaja u unutarknjievnoj polemici s esteticizmom ruskoga simbolizma kao pravca i u naglaenoj tenji za ukidanjem estetskih zabrana na podruju leksika, metaforike i tematike knjievnog djela. S tim je povezano i ukidanje podjele na knjievnost i ne-knjievnost odnosno umjetnost i ne-umjetnost to vodi prema dehijerarhizaciji postojeih umjetnikih sustava.

LEKSIKE INOVACIJESustav novih naela: Naelo leksike inovacije: uvoenje antiestetizama i turpizama koji postoje u naravnom jeziku i davanje punih prava rjeniku to ga razvija suvremena tehnika civilizacija i s njome povezana publicistika Izvedenice za oznaivanje novih pojmova (neologizmi) i za inovaciju pjesnikog jezika Stvaranje nove paraleksike kategorije (zaum), u biti alogizama po porijeklu onomatopejske naravi, koje percipiramo tek putem stanovitih asocijacija po zvuanjuSUODNOENJE SEMANTIKIH NIZOVADehijerarhizacija knjievnih rodova i vrsta vodi do dehijerarhizacije stilova, pa stvara mogunost dovoenja u isti red razliitih stilskih osobina, odnosno razliitih fragmenata nekadanjih stilova. Pomicanje raznih tematskih i semantikih nizova i izgradnja djela na na naelu spajanja nezdruivih elemenata podrazumijeva stalno potvrivanje u itaoevu sjeanju nekog umjetnikog sustava i opovrgavanje tog sustava tekstom.NAELO REALIZIRANE METAFORE I METONIMIKI PRINCIPirenje semantikog opsega postie se razvijanjem metaforikog naela koje su u ruskom pjesnitvu do vrhunca doveli simbolisti. Metafora rus. avangardnog pjesnitva stalno tei vraanju predmetnom svijetu, svojoj realizaciji. Realizirana metafora ulazi u drugi sustav koji ne doputa misao o postojanju druge zbilje od ove zemaljske i, ne odgovarajui ni dalje logikom miljenju , pribliava se asocijativnom.NAELO GRAFIKOG IZDVAJANJA RIJEINovim naelima grafikog oblikovanja iri se semantiki opseg rijei i izdvojena rijedobiva posebno semantiko optereenje. NAELO DISONACIJEDisonacija u samom tematskom sadraju poleti oduevljenja, opijenost bujicom buntovne stihije i beznadna tuga koja dominira iznad svih poleta osjeaja. Usporedo s time javljaju se suprotnosti u izboru rjenike grae: u iracionalni, metaforiki stil suvremenog pjesnika-romantika prodiru nekanonizirani, joneobraeni u umjetnikom pogledu elementi grubog svakodnevnog govora i novog revolucionarnog jezika. Na kraju ruenje uobiajene harmonijske i simetrine izgradnje ruskog klasinog stiha: ritmika sloboda zvukovnih nizova koji se grade na isto tonskom naelu te mijenjaju broj naglasaka i karakter zavretka stiha, te deformacija obine strofe od 4 stiha s unakrsnim rimama u slobodnije i promjenjive strofike tvorbe i dekanonizacija tone rime sa svom raznolikou takih postupaka. Melodioznosti se suprostavlja disonacija koja suvremenicima izgleda kao kakofonija, napjevnost, koja vodi prema pjevnoj poeziji. Vokalizmu je suprostavljen konstonatizam.

PROCES DEHIJERARHIZACIJE VRSTANa jednoj strani stoji veliki socijalno-analitiki roman to ga je razvila stilska formacija realizma i kojemu kao trajnom idealu jouvijek tee mnogi predstavnici ruske proze, a na drugoj strani razvija se skokovito i osvaja sve vee prostore lirsko pjesnitvo koje poinje utjecati i na unoenje naela pjesnikog oblikovanja u prozne knjievne oblike. Avangarda proces razvija u oba smjera i kao poetizaciju proze i kao prozaizaciju poezije.Proces interakcije izmeu postojeih knjievnih oblika ojaan je tenjom za ukidanjem granica izmeu literature i subliterature, uvoenjem u knjievnost reklamnih stihova i novinskih feljtona u stihu, masovnih pukih igrokaza, filmskih scenarija, reportaa...KONSTRUKTIVNO NAELOAvangarda unosi u knjievnost izrazitu svijest o knjievnom djelu kao konstrukciji. Ona obacuje mimetizam, pa u avangardnu formaciju moemo ubrojiti sva ona prozna djela asocijativno-monolokog tipa koja u biti naputaju psiholoki mimetizam i iskazuju svoje konstruktivne elemente.Pjesnitvo se usporeuje s arhitekturom, videi u oponaanju arhitektonskih konstrukcija i svoju pjesniku perspektivu.Avangardistii roman je konstruktivan u svojoj kompoziciji. Polazei od pojedinih iskaza u pievim djelima, izgraen na temelju racionalno smiljenog plana to se vidi u svjesnom suprotstavljanju pojedinih tematskih jedinica koje nisu nimalo kaotino nanizane, nego svrstane u poglavlja kojih vesami naslovi pokazuju ne samo n jihovo mjesto u romanu nego obnauju i autorov odnos prema njima. Autor raznorodne fragmente povezuje u cjelinu, pa ih ak slobodno kombinira, rasporeujui iste fragmente svoje proze u novim cjelinama. Samostalnost fragmenata je samo relativna i ograniena njihovim rasporedom unutar cjeline nadreenim naelom montae kojom se spajaju pojedini komadi u ono to nazivamo romanom.MONTAAKomad A, uzet iz elemenata teme koja se razvija i komad B, uzet takoer otuda, u njihovu suprotstavljanju stvaraju sliku u kojoj je najjasnije utjelovljen sadraj teme, odnosno oblikovanje A i oblikovanje B treba da bude tako izabrano iz svih moguih crta unutar teme koja se razvija, treba da bude tako istraeno da bi njihovo suprostavljanje izazvalo u percepciji i osjeajima gledaoca najiscrpniju sliku same teme.DEPERSONALIZACIJAPojavljuju se samo uvjetni likovi kao znakovi nosioci stanovitih pievih koncepcija unutar cjelovite strukture. Junaci simboliziraju tematske autorove teze. Oni su ilustracija, primjer i nemaju ni psihologije ni sudbine.

SUBJEKT KONSTRUKCIJES obzirom da je avangarda depersonalizirala strukturu knjievnog djela, razvijajui konstruktivno naelo u njegovoj izgradnji morala nasuprot gubitku karaktera naglasiti subjekt konstrukcije. Usavravajui pjesnitvo kao strukturalnu opoziciju unutar ruske avangardne formacije romantikoj maniri, dolo je do potiskivanja lirskog subjekta, stvarajui prema vlastitom izrazu, neromantiku poetiku. Rusko pjesnitvo se polariziralo s jedne strane je ostalo izrazito lirsko-subjektivno krilo s Majakovskim, Jesenjinom, a s druge Boris Pasternak koji je krenuo prema potiskivanju vidljivog lirskog subjekta kao naglaenog ja, ali prelamajui ga kroz itavu uznemirenu semantiku strukturu stiha.U razliitim oblicima pojavljuje se subjekt prozne konstrukcije koja se kree neprestano izmeu autentizma (isticanje autora ili autoru bliskog pripovjedaa) i literarne konstrukcije (isticanje fikcije u prozi).STRUKTURA I ZBILJATumaenje se temelji prvenstveno polazei od unutranjih suodnosa u strukturi knjievnog teksta. Avangardni pisac ne istrauje preko svojih karaktera svijet drutvenih odnosa, on ne izraava osjeaj svijeta kako ga doivljava lirski pjesniki subjekt, on ne gradi svoje strukture prvenstveno da bi vrednovao moralne i etike stavove koji se pojavljuju u drutvu, vesvjesno konstruira model koji svojom konstrukcijom izraava njegov odnos prema svijetu, ali i njegovo mijeanje u nae vienje svijeta. Ne eli samo izmijeniti svijet nego ga zapravo pred naim oima mijenja.SVIJET REVOLUCIONARNE PERSPEKTIVESovjetska avangarda konstruktivno i revolucionarno se usmjerila na preinaku ovjeka, njegova ivota, drutva i svijeta. Svijet je sovjetske avangarde, bez obzira na njegovu unutranju iracionalnost i disharmoninost, svijet naglaene revolucionarne perspektive. Nemotiviranog zbivanja, crnog humora, iracionalne groteske i apsurda jedva uope ima u sovjetskoj avangardi. Apsurdna groteska pojavljuje se tek na izmaku avangarde.UNIVERZALISTIKO I NACIONALNO U RUSKOJ AVANGARDIUniverzalistikim krilom zovemo onu skupinu predstavnika ruske avangarde koja se odlikuje orijentacijom na urbani rjenik, na pojmove iz suvremene tehnike civilizacije, a revoluciju vidi kao svjetsko zbivanje. Nacionalnu knjievnu tradiciju osporava ovo krilo najenerginije, pa ga kritika smatra anacionalnim. Nacionalno krilo je skupina ruskih pisaca koja obnovu jezika vidi u njegovoj barbarizaciji i arhaizaciji, orijentirajui se dijelom na neku vrstu infantilizma, dijelom na puki govor i na izvedenice koje dozivaju u sjeanje ruske i slavenske arhaizme.Ruska avangarda ne poznaje teorijskih motivacija koje su razvili europski nadrealisti, pa se unutar njezina pjesnitva ak i alogizmi (zaum) ne motiviraju iracionalnim odnosom pievim prema svijetu, nego se pojavljuju najee kao promiljene konstrukcije.

INDIVIDUALIZAM I KOLEKTIVIZAMOpozicija individualizam i kolektivizam: na jednoj strani su pjesnici koji prividno ne pokazuju nikakvo zanimanje za povijesna zbivanja i revolucionarno kretanje, a na drugoj stoje pjesnici koji su potpuno spremni da se podrede ne samo klasnom ili openarodnom kolektivu i revolucionarnom naporu, nego u slijedu takvog stava i konkretnom drutveno-politikom imperativu koji se tumai lefovskom formulom socijalne narudbe (Majakovski).EKSPERIMENT I NAELO PRISTUPANOSTISuprotnost izmeu jasno izraene namjere da se revolucionizira rije, koja je u biti znaila razvijanje pjesnikog eksperimenta i vodila stvaranju tekstova koji su ostajali nerazumljivi masama, i s druge strane, nita manje revolucionarne volje da se stvori jezik za mase i doe do ekspanzije knjievnosti u svakodnevnicu, razvila se tijekom revolucije u bolni osjeaj nemoi da se dopre do masa. Suprotnost je dijelila avangardu na uzajamno suprotstavljene skupine unutar cjelovite strukture struktura.S jedne strane naelo stvaranja jezika za mase, s druge strane imperativ da se stvara u jeziku na kojem govori masa su suprotnosti koje su reprezentativne za cijelu rusku sovjetsku avangardu i upravo su one dovele do njezine tragine krize potkraj dvadesetih godina i do njezina potiskivanja.OPSEG POJMA RUSKA AVANGARDATekoe kao osporavanje prethodnih formacija i orijentacija na nedovrene, necjelovite i otvorene strukture, na proces vie negoli na rezultat, na negaciju vie negoli na afirmaciju, stoje na putu definiranja ove stilske formacije kao knjievnopovijesne cjelovitosti. Naelo avangardne knjievnosti nije stabilizacija oblika i stvaranje novih knjievnih normi i kanona njezin princip je suprotan: stalno pobijanje normi, stalna dekanonizacija i revolucionarno kretanje. To joj doputa neprestano ulaenje u suodnose s drugim formacijama.Opseg djelovanja avangarde je znatno iri od jezgre ove stilske formacije. Moemo je konstruirati kao stilsku formaciju na temelju analitikog pristupa djelima koja ne pripadaju tako obiljeenoj jezgri vepiscima koji su stajali izvan pojedinih avangardistikih grupa, a u svojim iskazima zastupali stavove koji se s manifestima avangarde kose.ASISTEMATINOST AVANGARDENa podruju estetskog prevrednovanja rijei, reenice, knjievne vrste, oblika, cijeloga estetskoga sustava, avangarda je najjasnija. Polazei od naglaene tenje za estetskim prevrednovanjem svijeta, avangarda preuzima i funkcije moralnog, etikog i drutvenog prevrednovanja cijeloga sustava ivotnih odnosa, svega onoga to oznauje ruska rijebyt. Estetsko prevrednovanje se shvaa dvojako: s jedne strane avangarda svojim antiestetskim stavovima deestetizira znakovni sustav knjievnosti i umjetnosti, a s druge strane vri funkciju estetizacije onoga to dotle ne podlijee estetskom. Avangardno prevrednovanje ne pretpostavlja postojanje strukturirana ideala kao ideolokog sustava, pa avangardni tekstovi ne poznaju hijerarhiziranih vrijednosti ni u estetici ni u moralu ni u etici ni u drutvenim odnosima, pa ne mogu postati zatvorenim strukturama. . Avangardno prevrednovanje vri se u ime optimalne projekcije koja je oznaena budunou.Polazei od naela prevrednovanja postojeih i zateenih struktura, avangarda se razvija u sekundarnu formaciju, koje strukture nastaju upravo u destrukturiranju postojeih oblika ili oponiranju zateenim strukturama, pa se tako nastala formacija neprekidno opire strukturiranju u cjeloviti sustav. Ona je antinormativna (ne tei stvaranju normi), antiformativna i asimetrina (ne tei stvaranju cjelovite stilske formacije).TEZE O PROUAVANJU AVANGARDE1. Ako su predmet povijesti knjievnosti estetski funkcionalizirani tekstovi, onda predmetom studija avangarde ne mogu biti iskljuivo avangardni programi i manifesti ili drugi popratni kritiki tekstovi, nego tekstovi od kojih se oekuje naglaenija poetska funkcija. Avangardni tekstovi obiluju iskazima koji samo prividno vre referencijalnu ili konativnu funkciju. Estetsko-provokativni i etiko-provokativni iskaz lirskog subjekta karakteristian je za njih. Ovi tekstovi, koji su unutar avangarde konstituirali zasebnu knjievnu vrstu: knjievnog ili umjetnikog manifesta, podreeni prvotnoj funkciji avangardnih tekstova openito estetskom prevrednovanju svijeta. Referencijalna i konativna funkcija u tim su tekstovima potisnute, esto je izraena njihova metatekstualnost, a mnogi iskazi provokativne su naravi. Iskaze avangardista treba interpretirati unutar cjelovitog teksta posebne namjene i funkcije i s obzirom na kontekst, knjievni i opekulturni, u kojemu su nastali kao korelat drugih tekstova.2. Avangardni tekstovi nisu mimetiki tekstovi ni s obzirom na drutvo ni s obzirom na pjesnikovu osobu. Njihova funkcija nije osobna pjesnikova ekspresija niti su oni relevantni za neposrednu spoznaju drutvenih procesa. Primarna im je drutvena funkcija estetsko prevrednovanje povezano s etikim i moralnim prevrednovanjem, pa tek socijalnim.Svoditi interpretaciju takvih tekstova na priu o osobnom doivljaju pjesnika, na epizodu pjesnikove biografije, znai osiromaiti tekst i iznevjeriti strukture kojima osobna ekspresija nije primarna funkcija, a biografska autentinost samo je povod lirskom izricanju univerzalnih poruka, avanturi mijenjanja poretka stvari u svijetu.3. Avangardni tekstovi se ne mogu prouavati ni sa stajalita estetskih teorija o lijepom. Tradicionalne estetske kategorije sklada, stilskog jedinstva, uzvienog ili traginog jedva su primjetni u njihovom prouavanju. Veliki broj tekstova izmie i tradicionalnim odreenjima knjievnih vrsta.Poljski avangardni pjesnik Julian Przybos () unio je u meunarodnu banku znanstvenih termina pojam turpizma, koji je razumljiv svakom Evropljaninu. Antiljepota u tekstovima neposredne estetske funkcije bitna je komponenta poetike avangarde da tradicionalni francuski naziv beaux arts ili engleski naziv fine arts za likovne umjetnosti gube svoj smisao, pa je ruska avangarda za oznaku umjetnikoga teksta upotrebljavala neutralni i dehijerarhizirajui pojam stvari ve'. Estetsko prevrednovanje kao primarna funkcija avangardnog teksta oituje se u opnoranju svemu onome to se po tradiciji shvaalo kao lijepo. Ne obre samo pojmove lijepoga i runoga, nego se suprotstavlja i loginom, razumljivom, zdravom smislu. Odatle u avangardni pozitivno vrednovanje ludila, aloginosti (alogizimi u jeziku; zaum' ), pa i namjerne nerazumljivosti, te odbijanje kritikog tumaenja avangardnih tekstova. Meutim, ruski formalisti nisu biti potpuno dorasli golemom pomaku od izraenog prema izrazu, odnosno od oznaenoga prema oznaitelju, mimesisa prema semiosis.4. Avangardni tekstovi, iako negiraju tradiciju, redovito znae ovakav ili onakav oblik suodnoenja s tradicijom. Metatekstualna funkcija avangardnih tekstova bitna je za njihovo razumijevanje, pa nije sluajnost to su ruski formalisti unijeli u teoriju knjievnosti pojam itanja novih tekstova na pozadini (rus. na fone) postojeih ili tradiconalnih tekstova. Da bi se neto osporilo, osporavano mora biti oznaeno ili nazono u recipijentovoj svijesti.Avangardni tekstovi opstoje u punom znaenju tek s pozivom na tradiciju: bilo kad je izravno negiraju, bilo kad je citiraju, uvodei iskaze koji pripadaju tradiciji u nove i neoekivane korelacije.5. Imanentna je formaciji avangardw nemogunost opstanka funkcije estetskog prevrednovanja kao iskljuive funkcije teksta. U poetku se tom funkcijom zadovoljava vie u tekstovima izrazite estetske namjene, a manje u programatskim i manifestativnim iskazima, S vremenom drutvene funkcije avangarde jaaju, pa se uz funkciju estetskog prevrednovanja vezuju funkcije moralnog, etikog i socijalnog prevrednovanja.S jedne strane tvrdi se da bez socijalne revolucije nema istinske avangarde, a s druge strane odgovara se da bez avangarde nema istinske revolucije. Avangardni tekstovi nastali izmeu 1910. I 1930. Godine se redovito nosili u sebi optimalnu projekciju u budunost, s mjerom povijesne konkretizacije takve projekcije, ovisno o stupnju drutvene funkcionalizacije tih tekstova, pri emu optimalne projekcije nisu bile utopijske. Ako utopija predstavlja zatvoren i idealno struktuiran prostor, onda optimalna projekcija oznauje samo kretanje, odreuje proces dinaminog zbivanja, strukturalnih mijenja, opovrgavanje utopije kao zatvorenog prostora, opovrgavanje ostvarenja revolucionarnog ideala.6. Polazna je avangardi imanentna funkcija estetskog prevrednovanja. Za nju se vezuju i druge drutvene funkcije avangardnih tekstova. Neprestano jaaju tenje ekspandiranja umjetnosti u ivot, u izvanestetski prostor, a te se tenje ostvaruju samo katkada neposrednom drutvenom funkcionalizacijom tekstova, osvajanjem novih estetskih prostora, izvan onih koji su zadani tradicijma knjievnosti, umjetnosti kao institucije.7. Pojavljuje se i pojam neoavangarde za knjievno i umjetniko kretanje od pedesetih godina prema naim danima. Kretanje od 1910. i traje do 30-tih godina zove se historijskom avangardom. Avangarda se ustaljuje kao knjievnopovijesna kategorija i njezino prouavanje. Strukture koje nastaju u znaku avangardnih tradicija vrlo se brzo uvode u opticaj, gubei izvornost drutvene funkcije i naglaujui svoj epigonski znaaj: podlijeu suvremenoj komercijalizaciji ili manipulaciji. Autentina (historijska) avangarda nije moglaopstati pri pukom estetskom prevrednovanju svijeta: njezine su drutvene funkcije ekspandirale prema socijalnom prevrednovanju u globalnim mjerilima od Pekinga do Rima.

DEZINTEGRACIJA RUSKOG ROMANARuski je roman unutar relaizma postao dominantnom knjievnom vrstom. Sinkretian po svojim drutvenim funkcijama i osobitim naglaskom na funkciji spoznavanja drutva i analize njegovih procesa, svoj je vrhunac doivio u romanima Tolstoja i Dostojevskog: Rat i mir, Ana Karenjina i Braa Karamazovi. Tolstoj i Dostojevski postaju vjesnici novih struja koje nisu realistike u europskim knjievnostima. S Braom Karamazovima poinje kriza te knjievne vrste: sam roman nema vie one koherencije Zloina i kazne, etika aksiologija njegova autora je naruena polifoninou strukture, a umjesto organskih veza u porodici pojavljuje se sluajna porodica s razasutom braom i njihovim ideolokim disputima koji vie nisu socijalno motivirani.U opoj strukturi ruske knjievnosti zauzimaju novelisti (Garin, Korolenko), ali tek eehov dobrano naruiti hijerarhiju vrijednosti knjievnih vrsta, premjetajui teite na kratak prozni oblik. Dolo je do negacije prostornog i vremenskog kontinuiteta, zlobnog osporavanja koherencije ruskoga relaistikog romana, a itaoc se naao pred potunom dehijerarhizacijom vrijednosti: moralnih, etikih, socijalnih i politikih. Sve je u tim tekstovima fragmentarizirano, izmijeano i nanovo montirano (karakteristika avangarde), i sve su pojave svedene na istu razinu. Na vrhu ponovo uspostavljene hijerarhije knjievnih vrsta u ruskoj sovjetskoj knjievnosti 30-tih godina ustolien je roman vrste strukture i jasno odreene i prepoznatljive aksiologije. Istaknutim teoretiarom romana postao je u to vrijeme Lukacs. Na marginama knjievnog zbivanja pojavio se otpor takvom shvaanju romana. Bahtin je u svoja prouavanja ugraivao interpretaciju koja nije doputala shvaanje te vrste kao hijerarhiziranog sustava vrijednosti. Ovaj je kritiar ruskog formalizma, i njegov batinik, u romanu vidio dijaloku, polifoninu, plebejsku, karnevalesknu knjievnu vrstu koja se uvijek iznova suprostavlja anrovskoj hijerarhiji.