RENESANSNA ARHITEKTURA

Novi naglasak na racionalnost, jasnoću i pravilnost dijelova – njihovi omjeri i razmjeri se određuju po matematičkim proporcijamaGlavne karakteristike: upotreba klasičnih redova, geometrijskih oblika i polukružnih kupola

RANA RENESANSA:

Filipo BRUNELLESCHI donosi novi stil u arhitekturi – u Rimu je proučavao klasičnu antičku arhitekturu, i prvi je napravio točna mjerenja (možda tada i otkriva geometrijsku perspektivu – trebala mu je precizna metoda prenošenja izgleda tih građevina na papir)- uvijek traži nova i praktična rješenja – kupola firentinske katedrale – novi način kojim je napokon omogućeno natkrivanje tako velike površine – kupola ima 2 odvojena kostura (crkva je izgrađena još u gotici)

* kapela Pazzi, Firenza, 1430. SIMETRIJA, PRAVILNOST – sve se sastoji od kvadratnih jedinica- preuzimanje rječnika klasične antike Ţ redovi, polukružni lukovi i stupovi – nepromjenjivi elementi- mjere i proporcije točno određene

- drukčija uloga skulpture – nema zavisnosti – skulptura se oslobađa, a strogo određena arhitektura ne dozvoljava veliku ulogu skulpturi

- kupola ima simboličnu vrijednost – središnji otvor – Krist; 12 prozora – apostoli- centralni luk uokviruje portal i naglašava kupolu

* S. Spirito, Firenza, 1434.

- sve veličine su određene MODULOM – polumjer polukružnih kapelica – sve stale prostorne jedinice se dobivaju umnožavanjem osnovnog modula- sve veličine su u odnosu ZLATNOG REZA

Brunelleschi je smatrao da tajna dobre arhitekture leži u davanju «točnih» proporcija svim značajnim mjerama jedne zgrade - aritmetički razmjeri koji određuju muzičku harmoniju moraju vladati i u arhitekturi – oni se ponavljaju u cijelom svemiru i prema tome su božanskog porijekla

RENESANSNA PALAČA: kvadratni tlocrt s unutrašnjim dvorištem - atrijem- 3-katno rješenje sa završnim vijencem, stupnjevanje obrade od nižeg prema višem

– teže Ţ lakše

pr. *Michelozzo: Palača Medici-Ricardi

Leon Battista ALBERTI 

- pisao traktate – rasprave «O slikarstvu», «O arhitekturi», «O skulpturi»

* palača Ruccelai, Firenza, 1446 – 51 

– obrada pročelja postaje uzor za gotovo sve kasnije renesansne palače- primjena triju redova – dorski, jonski i korintski pilastri sa istaknutim završnim vijencem – plošna verzija Koloseuma

na pročeljima crkava također upotrebljava klasični rječnik

- u «O arhitekturi» zagovara obnovu centralnih građevina – idealni oblik sakralnih građevina je krug, ili izveden iz kruga – 4-kut, 6-kut, 8-kut- krug je savršeni i najprirodniji oblik – neposredna slika božanskog razuma

njegovi traktati su imali ogroman utjecaj, tako da u VISOKOJ RENESANSI (1500-1525) centralne crkve postaju uobičajene

Donato BRAMANTE:Tempietto, S. Pietro in Montorio, Rim, 1502

- trebao biti okružen okruglim dvorištem s kolonadom – povezanost građevine s okolnim prostorom – NOVO!!!- nova obrada zida – shvaćen kao volumen a ne kao ploha – duboko usječene niše u teškoj masi zida- 3-stepena baza, dorski red, kupola – vrlo malih dimenzija, ali ima monumentalnu težinu

SV. PETAR, Rim1. projekt – Bramante, 1506.- centralna građevina – grčki križ upisan u kvadrat s ogromnom kupolom i 4 jednaka pročelja- opet koristi skulpturalno obrađen zid – prostor duboko ulazi u masu zida- ogromnih dimenzija – moguća izvedba samo betonska konstrukcija – ponovno

oživljavanje te antičke tehnike

današnji izgled – Michelangelov projekt, 1546.- pročelje – kolosalni red – naglašava kompaktnost građevine, dramatičnije ističe kupoli

- naglašava glavnu os drugačijom zap. Apsidom i dodaje otvoreni trijem (nije sagrađen)- kupola – na visokom tamburu s jako istaknutim potpornim stubovima

MANIRIZAM 1525 – 1600Koristi sve elemente renesanse, ali ih lišava snage i unutarnje koherencije, čudno, varljivo, nemirno, s neočekivanim obratima

Andrea PALLADIOVilla Rotonda, Vicenza, 1567-70- centralna, simetrična, s 4 potpuno jednaka trijema- ne potiče na zadržavanje, tjera nas van, jer je nasuprot svakog ulaza – izlaz

ESTETIKA RENESANSE ARHITEKTURE I UMETNOSTIAutor Maja Markovic

Datum kreiranja: 25 oktobar 2007

Leonardo da Vinci

Albrecht d' Crer

Direr

El Greko

Jan van Eyck

Leon Batista Alberti

Rafael

Sandro Boticeli

Ticiano Veceli

Firenca

U renesansnom periodu ne postoji jedinstveno definisanje estetickog fenomena i same estetike kao grane filozofije umetnosti. Karakteristika je uspostavljanje tzv. nove umetnosti i sa time u vezi, pojava nove estetike. U ovom periodu se, jos uvek, posebno ne razdvajaju estetika i umetnost, odnosno filozofija, formiraju se samo znacajne teorije arhitekture koje su nastale u poznoj Gotici.

Renesansu delimo na ranu, razvijenu ili zrelu i poznu Renesansu, kao 3 bitna razdoblja. Svaka za sebe, nema posebne esteticke teorije, vec se uopsteno moze govoriti o njenom razvoju kroz vekove trajanja Renesanse. Ali, zavisno od dela Evrope, i uticaja podneblja imamo tako Renesansu u Severnoj Italiji i ostalim delovima Italije, u Spaniji, u Nemackoj i itd. Koncept razvoja renesasnih teorija arhitekture je bio promenljiv i bez univerzalnosti i nije moguce utvrditi jedinstvenu teoriju u ovom istorijskom razdoblju.

U istoriji umetnosti i teorijama arhitekture ovog perioda se vidi raznovsrsnost u razmisljanju i podjednako je vazan element subjektivizma, tj. individualno misljenje, kao i objektivizam, koji je u srednjovekovnoj estetici bio kljuc teorije, tj. teologija koja je definisala i propisivala esteticko prosudjivanje, kako umetnosti, tako i arhitekture, kao njene grane. Tezi se, da se na racionalniji nacin opise sve sto se u prirodi moze spoznati, kao sto su mnostvo formi i procesa, koje su nastale pomocu univerzalnog Bozanskog duha, ali je razvijen i proces individualnog tumacenja, koji se takodje korisiti i u kulturi i umetnosti ovog perioda. Slobodni gradjanski duh koji je formiran jos u poznogotickom periodu i trazenje drugacije politicke i ekonomske afirmacije utice i na estetiku i

formiranje slobodnih udruzenja i za umetnost, pa i arhitkekturu kao stvaralastvo renesansnih majstora. Formira se nova filozofija nazvana humanizam, koja posmatra umetnika i kao individualca, mada se ne zanemaruje religioznost, ni u ovom periodu. U estetickom smislu, obnavlja se anticki period i ugledanje na prirodu i njeno proucavanje, bez postojanja egzegeze i anagogije, vec svaki odnos u prirodi je upravo ono sto pokazuje. Ovo se narocito vidi u delima italijanskih majstora iz Severne Italije, a kasnije prenosi na celu Italiju, kao uticaj u zreloj fazi razvoja Renesanse.

Umetnicko delo je i edukativnog karaktera, ono je proizvod druge svesti tj. stvaralackog procesa, kao poseban svet iskazivanja coveka; u ovom periodu se i ispituje ljudska genijalnost, kao i kreacije raznih ideja, pogleda na prirodu i svet. Oblast filozofije humanizma se prebacuje iz oblasti teoloskog poimanja sveta, sada, kao vise individualni nacin sagledavanja objektivne realnosti, ali i uz postovanje teologije kao nauke o Bozanskom uredjenju, sagledava isto tako, i subjektivni proces stvaralastva, delujuci na prostorima Evrope. Svako ko je umetnik sada, moze dati svoje tumacenje i u arhitekturi se tako javljaju novi teoreticari, po uzoru na anticku tradiciju. Postoje odredjene zakonitosti u estetskom smislu, koje se postuju, i nijedan individualizam kao ni onaj u estetici nije oslobodjen odgovornosti.

Period rane renesanse je vezan za XV vek i Italiju, i ime Leona Batista Albertija kao autora, i karakteristike da je procesno vezan, jos uvek, za srednjovekovna tumacenja, i u vezi sa tim, nacine razmisljanja. Vazan aspekt u estetickom kontekstu je ideja o kontinuitetu i razvoju umetnosti, dok u arhitekturi nema jos ideja o stilovima, ali zato postoji ideja o starima i modernima. Moderno doba je, tako, renesansni period u razvoju kulture i ljudskog drustva. Alberti preuzima mnoge ideje od Vitruvija, kao jasnocu proporcije i geometrije, funkcionalnosti i ljupkost arhitekture.Tako se pojavljuje termin dobre arhitekture, kao nove renesansne sa aspektima i elementima, i narocito se ovi aspekti razvijaju u periodu zrele renesanse.Vladao je otvoren odnos prema tome sta je dobro a sta lose, ali nema stilskih definicija propisane arhitekture, objekat tako odgovara funkciji, ima definisanu formu i proporcije ali je dozvoljena komunikacija i sa arhitekturom proslosti tj. antickim periodom arhitekture.

Slicno, kao i u periodu gotike, koriste se elementi opste arhitekture u kategorizaciji i to elementi pozno rimske, romanicke i goticke arhitekture. U ranorenesasnoj arhitekturi se najvise oseca uticaj poznorimske arhitekture, dok kod Albertija arhitektura ima elemente gotickih i romanickih katedrala, linearno se pomatraju stvari i tako linija prikaza daju duh objektima, a sve drugo se uzima iz prirode, po ugledu na goticko razmisljanje. Jos uvek, potpuno, se ne definisu trodimenzionalni objekti i osecanje prostora posmatraca je tek sekundarno i po nekim teorijama nase oko ne sagledava perspektivu, vec je to dvodimenzionalno. Crtez je veoma bitna komponenta prikaza arhitekture, u dve dimenzije se dozivljava i treca pomocu sklopova; arhitektura se definise pomocu okvira i cistih povrsina, koje su tako, odraz i trece dimenzije, kod Bruneleskija i Albertija. Preko ovih planova se odvija i esteticka percepcija prostora i svega sto on sacinjava.

U Renesansi se prihvata rimska arhitektura, kao kontinuitet graditeljstva, i preko toga stvara nova ideja o transformacijama i gradjenjima novog kao renesansnog, sa elementima antickog uticaja. Postoji raznovrsnost umetnickih tvorevina, kao i raznovrsnost i otvorenost u prosudjivanju svih tih principa. Arhitektura se poistovecuje sa ljudskom figurom i proporcijama, i kao Vitruvijeva ideja se prenosi, i na renesansnu delatnost i stvaralacko, preradjuje se i cini materijal za stvaranje nove arhitekture. Rana renesansa nije definisala proporcije , kao sto su ih dali Vinjola, a kasnije i Andrea Paladio.

Strogo i strikno definisani proporcijski sistemi su bili odraz kvaliteta i vrednosti gradjevina i nekog vida univerzalnosti i u estetickom smislu. Kasnije u arhitekturi ce se neprestano ponavljati primena Paladijevih proporcija i njihovih odnosa na delovima gradjevine kao univerzalni metod u nekim delovima Evrope. Takodje, ideje o kuci kao organizmu i poredjenju sa ljudskim telom postaju u 17. i 18. veku uticajne na esteticka tumacenja. Sto se tice Paladijevih proporcija dodaje im se treca dimenzija u odnosu na Albertija i tako predstavljaju univerzalan sistem za primenu, dolazi do organskog pristupa u proporcionisanju umetnickih gradjevina, kao vaznoj komponenti arhitekture.

Vazne su i esteticke teorije o sadrzaju forme, vezane za arhitekturu i gradjevinarstvo, koje se razlikuju u odnosu na anticka i srednjovekovna shvatanja. Najvaznije da se sadrzaj ne odbacuje od forme, vec se formi daje novi sadrzaj. U renesansi se mesa individualno sa kolektivnim, priroda potice od duha, ali se ne tumaci simbolicki, vec putem prirode. Tumacenja arhitekture se odvijaju preko autora i preko poetike, zanimljivih sadrzaja. Takodje, svaki autor daje svoj traktat o arhitektonskim delima ili slikarstvu. Takodje proucava se i dalje crkvena arhitektura, ali i gradjanska podjednako zastupljena u tumacenjima. Kod tumacenja crkvene arhitekture se koriste srednjovekovni uticaji u tumacenjima i simbolika uticaja kao i veza sa covekovim organizmom i telom gradjevina.

Tako, u renesansi, postoje rasprave vezane za strukturu tela, analogno strukturi gradjevina. Antropomorfne mere koriste se i primenjuju i u graditeljstvu. Posmatraju se aritmeticki i proporcijski odnosi brojeva i kombinuje osnovna i antropomorfna geometrija. Renesansa, takodje, daje mogucnosti subjektivnog tumacenja simbola i stilskih elemenata tj. figura kod gradjevina. Umetnicke tvorevine su vezane za pripadnost odredjenim filosofskim skolama i gradovima npr. poznata je Firenca sa cuvenim akademijama, Leonardo da Vinci je tako podrzavao aristotelovske teorije, a Mikelandjelo Buonaroti platonisticke ideje, sto se i vidi u njegovim likovnim i graditeljskim kompozicijama.

Arhitektura je sluzila i kao poetika, ali i kao osnov romana. Takodje, renesansni arhitekti su cesto bili i knjizevnici. Tumacenje arhitekture se odvija preko metafora, alegorija i stilskih figura, ali i impresija tj. utisaka, tako da simboli vise nemaju primarnu funkciju u tumacenju tekstova, kao sto su imali u srednjovekovnom kontekstu stvaralastva. Opisuju se ne samo gradjevine, vec i karakteri, i vrse se poredjenja sa enterijerima, gde svetlo npr. ima primarnu funkciju, ali ne kao duhovnost, vec kao priroda i njena manifestacija. Etika i estetika se ovde susrecu, u elementima stvaralastva i sve posmatrano kroz funkcionalnost objekata i neobican kontekst u kome nastaju objekti. Cesto sve podseca na scenu, pa se prostoru daje dodatno element poeticnosti, teatralnosti,

metaforicnosti, ali i psiholoski se posmatra kontekst, narocito, u kasnoj renesansi, sto vodi ka baroknom vidjenju estetike. Arhitektura, tako, ako je crkvena, budi osecaje straha, a kao gradjanska budi osecanja prijatnosti. Uticaji renesanse na arhitekte Ledua i Bulea su vise nego ociti.

Eksperimentise se i sa perceptivnim svojstvima arhitekture, estetika se ne formira samo u okviru traktata o arhitekturi i traktata o slikarstvu, vec i kroz ozbiljna dela autora, gde vec postoji jezik upotrebe arhitekture. Autori poput Albertija i Paladija, preuzimanjem elemenata od antickog Vitruvija, oslobadjaju novu arhitekturu i usmeravaju ka individualnom izrazu, sto se vidi iz njihovih teorija o arhitekturi.

ODLIKE RENESANSE

          Prekid sa srednjim vijekom oznacila je renesansa. Ona je jedan od najkrupnijih pokreta u kulturi zapadne Evrope, koji je doveo do preokreta u nauci, filozofiji, knjizevnosti i likovnim umjetnostima. Italija je zemlja u kojoj je umjetnost renesanse nasla svoj najvisi izraz, jer je u njoj najprije doslo do razvoja gradova i gomilanja bogatstva u pojedinim gradanskim porodicama.

          Uporedo sa materijalnom, razvijala se duhovna kultura koja se izrazila u sve vecem interesobvanju za anticku umjetnost. Nosioci te nove kulture bili su humanisti koji su kulturu usmjerenu prema covjeku suprotstavljali skolastickoj nauci i teologiji. Za italijanske humaniste srediste univerzuma vise nije bio bog, vec covjek, univerzalno obrazovani humanista, predstavnik novcane i intelektualne elite. Humanisti su sakupljali i proucavali anticke rukopise, ucili grcki i latinski jezik, istrazivali ostatke anticke arhitekture i skulpture. Razvijena samosvijest i samopouzdanje omogucili su im da slobodno biraju uzore, koje nalaze u antici i prirodi, donose zakljucke i da ih analiticki obradjuju. Stvoreno je racionalno i naucno shvatanje svijeta i ojacala je individualnost italijanskog i evropskog gradanina. Zasnovana na empirijskom dozivljaju svijeta i kritickom odnosu prema autoritetima, renesansa je oslobodila bujicu stvaralacke energije prvo u Italiji i Nizozemskoj, a zatim u Njemackoj i Francuskoj.

          Svijet u kome je stvoren renesansni umjetnik bio je mnogo slozeniji od svijeta njegovih prethodnika. Umjetnik ne samo da je bio prijatelj humanista, filozofa i knjizevnika, vec je i sam bio univerzalno obrazovan i svestran stvaralac. Mnogi su bili istovremeno arhitekti, skulptori, slikari, naucnici i pjesnici. Upuceni na prirodu, proucavali su optiku I ustanovili zakonitosti linearne i vazdusne perspektive. Znacajan predmet proucavanja umjetnika bilo je i ljudsko tijelo, njegova anatomska struktura, zakoni pokreta i proporcije od kojih zavisi njegova ljepota.

 

 

 

 ARHITEKTURA

          Arhitekturi renesanse uzor je bila anticka arhitektura. Ona ozivljava anticke estetske principe: Simetrija, proporcija i harmonija. Oslobadja se goticke dekorativnosti i tezi da djelove koji su u gotickoj arhitekturi isli ka razjedinjavanju objedine prostorno jasne arhitektonske cjeline.

          Kapela Svetog Petra u Montoriju, koja obiljezava mjesto raspeca sv. Petra u Rimu djelo je arhitekte Bramantea. Gradjevina je dobila nadimak Tempieto. Mali hram, po svojim dimenzijama ali monumentalan po utisku. Jednostavan po svojoj zamisli kruznog oblika sa kupolom ona je savrsena u svojoj simetriji a narocitio u harmonicnom odnosu svih djelova. Ritam horizontalnih i vertikalnih elemenata, postepeno smanjivanje arhitektonskih elemenata cini je uravnotezenom. Prestavnik je Donato Bramante.

Tempietto, 1502.Rim

   

 

 

 

SKULPTURA

          Ona je takodje raskinula sa srednjovjkovnom tradicijom. Skultura se oslobadja arhitektonskog okvira. Umjetnici sada obradjuju zadnji dio isto kao i prednji. Poznati skulptori su o Donatelo i Mikalandjelo.

          Donatelo je u svojim djelima izrazio skoro sve vidove renesansne umjetnosti. Prvi je poslije antike izlio muski akt u prirodnoj velicini. To je njegova statua David. Iako je skulptor na reljefima je radio trodimenzionalni prostor. Oziveo je u novom duhu naturalizam rimskog portreta tipa biste, portret Nikole Uzana.

 

 

 

 

SLIKARSTVO

          Slikarstvo je takodje raskinulo sa srednjovjekovnom umjetnoscu. Preteca slikatstva u Italiji je firentinac Djoto. Znacajan umjetnicki centar italijanske renesanse, pored Firence i Rima , bila je Venecija. Izlozeni uticajima vizantijske umjetnosti kroz cio srednji vijek u gradu u kojem su Sunceva svijetlost i njeni odbljesci na vodi stalno prisutne pojave, zahvaljujuci poznavanju iusavrsavanju tehnike uljanih boja, venecijanski slikari posebno isticu bogastvo i intezitet boja i atmosferu pejsaza i prirode. Na njihovim slikama koja nije

dodatak crtezu vec bitan elemenat u oblikovanju i stvaranju slikarskog jedinstva. Tehnika uljanih boja je u Veneciju stigla iz Flandrije, venecijanski slikari, narocito Ticijan i iskoristili su njene prednosti i usavrsavali slikanje ovom tehnikom. Postigli su u ovoj tehnici slobodniji rad cetkicom koji je postao opet najvisi kod Tizijana, sredstvo izrazavanja umjetnikove licnosti. Veliki slikari renesanse u Italiji pored Ticijana su jos Leonardo, Mikelandjelo i Rafaelo.

 

 

 

 

LEONARDO da VINCI

          Jedan od najuniverzalnijih umjetnika italijanske renesanse bio je Leonardo da Vinci. Njegovi radovi iz oblasti matematike, anatomije, mehanike, fizike, balistike i teorije o umjetnosti izrazavaju ogromno interesovanje i poznavanje iz oblasti ljudskog duha. Leonardo je sa duhom naucnika prilazio i slikarstvu, u kome je eksperimentisao na isti nacin kao i u nauci, zbog cega je neke slike ostavio nedovrsenim, dok druge kao milanska Tajna vecera, propadaju zbog njegovih tehnoloskih eksperimentisanja. Brojne zabiljeske i crtezi koje je Leonardo ostavio govore da je on bio nasljednik naucne tradicije i racionalizma firentinske renesanse, ali njegove rijetke slike pokazuju da je tu tradiciju prevazisao novim osjecanjem za formu. Na nedovrsenoj slici Poklonjenje mudraca Leonardo je naslikao veliki broj figura oko sredisnje grupe sa Bogorodicom, ali je svakoj obezbijedio znacaj i vidljivost. Centralne svijetle figure obrazuju trougaro, odnosno piramidu, a ona stvara dovoljno dubok prostor u kojem je, u pozadini, naslikao rusevine neke stare gradjevine, drvece , konje i ljude. Sve figure oko centralne grupe imaju raznovrsne pokrete i izraze i obavijene su sjenkama i polusjenkama koje ih utapaju u prostor. To je Leonardov sfumato koji u prvi plan istice svijetlo-tamno , ali bez ostrih granica. Sfumato su meki i fini , skoro fluidni prelazi svijetlo-tamnog, koji obezvrijedjuju konturu , uranjaju figuru u prostor, stvarajuci njhovo novo jedinstvo. Oblici su meki i nedovrseni kao da su obavijeni izmaglicom. Do punog izrazaja sfumato je dosao na Leonardovim dovrsenim slikama od kojih je najcuvenija Mona Liza.

 

 

 

 

RAFAELO SANTI

          Drugi iz kruga velikih slikara renesanse bio je Rafaelo Santi. Portretista i slikar Bogorodice, Rafaelo je u vatikanskim lodjama i stancama stvorio monumentalne fresko-kompozicije u kojima je grupisao veliki broj figura u prostoru. Na jednoj od njih Atinskoj skoli, on je u ogromnom prostoru sa dve pozornice-jednom ispod stepenica i drugom iznad njih – naslikao mnostvo antickih filozofa.Uravnotezenosti i preglednosti slika doprinose krupni i teski volumeni figura, cvrsti smjerovi horizontala i vertikala i naglasena tacka ravnoteze glavnih figura Platona i Aristotela u kojoj se sijeku perspektivne linije. Ove dve figure istaknute su i svjetloscu koja dolazi iza posljednjeg luka. Ono sto sliku cini monumentalnom i vrijednom, pored figura je prostor konstruisan arhitekturom sa velikim lukovima, stupcima, nisama i statuama. Iako je Rafaelo sliku zamislio kao raspravu antickih mudraca, naslikana arhitektura je renesansna arhitektura crkve Sv. Petra u Rimu.

 

 

 

 

MIKELANDJELO BUANAROTI

          Veliki skulptor i slikar renesanse je i Mikelandjelo Buanaroti. Njegova statua Davida, visoka preko 5m isklesana je u jednom bloku bijelog kararskog mermera. Ono po cemu se ona razlikuje od Donatelovog istoimenog kipa nisu samo dimenzije i materijal nego i umjetnikov odnos prema ljudskoj figuri. Nasuprot oslobodjenoj energiji izrazenoj krz opusteno tijelo Donatelove statue, kod Mikelandjelovog Davida dobija se utisak da se energija sabija a ne oslobadja. Otuda osjecanje napetosti u jednom tijelu shvacenom kao –tamnica duse-. U krugu firentinske intelektualne elite na dvoru Medicejaca ozivljela je ljubav za Platonovu filozofiju-neoplatonizam, koja je imala uticaja na Mikelandjela. Iste osobine njegovog Davida imaju statue Mojsija i Robova, klesane za grobnicu pape Julija 2 a jos vise kipovi nadgrobnih spomenika Lorenca i Djulijana Medicija.

 

 

 

 

DJOTO 

          Preteca renesanse u Italiji je firentinac Djoto. Njegove slike znace radikalan raskid sa vizantijskom umjetnosti. On se oslobodio na svojim freskana velikih povrsina zlata umjesto kojih koristi prirodne boje tona. U kompoziciji svojih slika, koje je zamislio u prostoru koristi i skore elemente pejsaza.

 

 

 

 

TICIJAN 

          Svojim dugim zivotom Ticijan je ispunio cio 15 vijek venecijanskog slikarstva. Dela nastala do sredine vijeka pripadaju umjetnosti renesanse, kao Flore, Zemaljska i nebeska ljubav, Zaspala Venera i druge. Na njima su oblici cvrsti boja zatvorena unutar odredjenih povrsina, linija duga i neprekinuta. Na tim slikama izrazio je culno dozivljenu zensku ljepotu i draperiju, na njima on je slikar materijalnosti svijeta. Na slikama stvorenim u drugoj polovini vijeka dijagonalno kretanje oblika isvjetlosti dozvoljava nam da figure i prostor samo naslutimo ali ne i da ih vidimo u njihovoj tjelesnoj prisutnosti. Dok su naslikani oblici nejasni, pigment boja je materijalizovan kroz guste i neravnomjerne slojeve, nanete pokretom ruke, koji se vidi na povrsini slike.