PROPEDEVTIKA I ZDRAVSTVENA NJEGA U KLINIKO-BOLNIKOJ PRAKSI

Medicinska sestratehniar

Medicinska sestra-tehniarPodruje rada: -zdravstvena njega -medicinsko-tehniki rad -zdravstveno-vaspitni (edukativni rad) -medicinska dokumentacija (dio sestrinskog rada) -istraivaki rad u sestrinstvu

Zajedniki poslovi radnih mjesta medicinskih sestaratehniara u svim granama medicine,obuhvataju 10 prepoznatljivih cjelina koje navodimo:1. 2. Njegovanje pacijenata (uz primjenu standarda) Evidentiranje vitalnih funkcija i drugih pokazatelja zdravlja pacijenata 3. Vrenje nadzora(kontrole stanja)pacijenata 4. Zbrinjavanje pacijenata (tjelesno,duevno i socijalno) 5. Hranjenje pacijenata (putevi unosa hrane i tenosti) 6. Davanje propisane terapije pacijentu (lijekova i odreenih sredstava) 7. Uzimanje biolokih materijala (po odredbi ljekara) 8. Planiranje (zakazivanje) propisane aktivnosti za pacijenta,pripremanje materijala za rad i sreivanje dokumentacije (dio sestrinskog rada) 9. Pripremanje pacijenata za medicinski tretman 10. Uenje o zdravlju (sprovoenje programa zdravstveno-vaspitnog rada)

1. Njegovanje pacijenata (uz primjenu standarda)

1.01 1.02 1.03 1.04 1.05

Opta njega (ON) Poluintenzivna njega (PIN) Intenzivna njega (IN) Specijalna intenzivna njega (SIN) posebna njega (PN)

2. Evidentiranje vitalnih funkcija i drugih pokazatelja zdravlja pacijenata (mjerenje,praenje promjene,kontrola vrijednosti i biljeenje-po odredbi ljekara):2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 Tjelesna temperatura Puls Disanje Krvni pritisak Tjelesna masa Visina tijela Obim dijela tijela Koliina unijete i ukupno izluene tenosti sakupljanje mokrae u toku 24 asa-diureza Evidentiranje broja stolica Snimanje elektrokardiograma (EKG-a) Praenje vitalnih i drugih funkcija pacijenata-monitoring

3. Vrenje nadzora(kontrole)stanja pacijenata(zavisno od mogue promjene u smislu poboljanja ili pogoranja njegovog zdravstvenog stanja): 3.01 Povremeni nadzor 3.02 Poveani nadzor 3.03 Stalni nadzor

4. Zbrinjavanje pacijenata (tjelesno,duevno i socijalno)

4.01 Zbrinjavanje pacijenata u terapijskom tretmanu 4.02 Zbrinjavanje pacijenata u higijenskom tretmanu 4.03 Zbrinjavanje pacijenata i ostvarenje dobre komunikacije 4.04 Zbrinjavanje pacijenata prije i poslije medicinske intervencije (hirurkog zahvata, invazivne dijagnostike pretrage,endoskopskog ispitivanja i sl.)

5. Hranjenje pacijenta (putevi unosa hrane i tenosti)

5.01 5.02 5.03 5.04 5.05

Posluivanje pacijenta hranom (dijetom) Hranjenje pacijenta prirodnim putem(kroz usta) Unos hrane kroz nazogastrinu sondu Unos hrane kroz gastrostomu Parenteralni (vjetaki) put unosa tenosti i hrane 5.06 Unos hrane rektalnim putem

6. Davanje propisane terapije pacijentu (lijekova i odreenih sredstava koje je ordinirao ljekar)6.01 Unos lijeka kroz usta ili sublingvalno (stavljanje lijeka pod jezik) 6.02 Unos lijeka preko koe i sluzokoe 6.03 Unos lijeka inhalacijom 6.04 Unos lijeka intramuskularnom injekcijom 6.05 Unos lijeka supkutanom (intrakutanom, intradermalnom injekcijom) 6.06 Unos lijeka intravenskom injekcijom 6.07 Unos lijeka kroz sistem za infuzione tenosti 6.08 Unos krvi (ili sastojaka krvi) sistemom za primjenu transfuzije 6.09 Primjena sredstva za zagrijavanje tijela 6.10 Primjena sredstva za rashlaivanje tijela 6.11 Davanje pomagala za ouvanje integriteta koe,ili za zatitu lokomotornog aparata pacijenta

7. Uzimanje biolokog materijala (po odredbi ljekara)

7.01 Uzimanje uzorka krvi za laboratorijski pregled 7.02 Uzimanje uzorka mokrae za laboratorijski pregled 7.03 Uzimanje uzorka stolice za laboratorijski pregled 7.04 Uzimanje brisa za laboratorijski pregled 7.05 Uzimanje uzorka ispljuvka za laboratorijski pregled 7.06 Uzimanje sekreta za laboratorijski pregled

8. Planiranje (zakazivanje) propisane aktivnosti za pacijenta,sreivanje dokumentacije,priprema opreme i materijala za rad-dio sestrinskog rada):

8.01 Planiranje i zakazivanje aktivnosti 8.02 Sreivanje medicinske dokumentacije 8.03 Pripremanje opreme i materijala za rad

9. Pripremanje pacijenta za medicinski tretman

9.01 Priprema pacijenta za specijalistiki pregled 9.02 Pripreme pacijenta za laboratorijsku pretragu 9.03 Priprema pacijenta za radioloko (Rtg) ispitivanje 9.04 Priprema pacijenta za radio-izotopski tretman 9.05 Priprema pacijenta za funkcionalno-dijagnostiko ispitivanje 9.06 Priprema pacijenta za hirurku intervenciju 9.07 Priprema pacijenta za fizio-terapijski tretman

10. Uenje o zdravlju (sprovoenje programa zdravstveno-vaspitnog rada)

10.01 Individualni rad sa pacijentom 10.02 Rad u maloj grupi 10.03 Rad u velikoj grupi

Zdravstvena njega je grana u sistemu zdravstva koju samostalno obavljaju medicinske sestre u saradnji sa ljekarima i ostalim zdravstvenim radnicima.Uloga medicinske sestre je pomo pojedincu, bolesnom ili zdravom,u obavljanja aktivnosti koje doprinose zdravlju ili oporavku (ili mirnoj smrti),a koje bi on obavljao samostalno kada bi imao potrebnu snagu, volju ili znanje.Pomo treba pruiti na nain koji e pridonijeti to brem postizanju njegove samostalnosti. Virginia Henderson

ta je sestrinska dijagnoza?

Aktuelni ili potencijalni zdravstveni problem koji su medicinske sestre s obzirom na njihovu edukaciju i iskustvo sposobne i ovlatene tretirati.

ANA (American Nurses Association ; Ameriko udruenje medicinskih sestara) 1973. donosi standarde sestrinske prakse: Prikupljanje podatke o zdravstvenom stanju bolesnika je organizovano i kontinuirano-podaci su dostupni i dokumentovani Sestrinska dijagnoza proizilazi iz podataka o zdravstvenom stanju bolesnika Plan zdravstvene njege ukljuuje ciljeve koji proizilaze iz sestrinske dijagnoze Plan zdravstvene njege ukljuuje utvrene prioritete i planirane postupke usmjerene postizanju ciljeva koji proizilaze iz sestrinske dijagnoze Sestrinske intervencije osiguravaju aktivno sudjelovanje bolesnika u promociji i ouvanju zdravlja Sestrinske intervencije pomau bolesniku da postigne maksimalnu razinu zdravlja Pacijentovo napredovanje ili nenapredovanje u smjeru postavljeni ciljeva ocjenjuju zajedno sestra i bolesnik

Osnovna obiljeja sestrinskih dijagnoza:

Dijagnoza je tvrdnja koja se odnosi na pacijentov problem Dijagnoza obuhvata zdravstvene probleme u zdravlju i bolesti Dijagnoza je zakljucak izveden iz analize podataka Odnosi se na fiziko,psihiko i socijalno stanje bolesnika Dijagnoza je kratka,saeta tvrdnja

Vrste sestrinskih dijagnoza:1. Aktuelene sestrinske dijagnoze opisuje problem koji je prisutan ili se moe prepoznati na osnovu vidljivih obiljeja (npr.pacijent ne moe sam obavljati linu higijenu)

2. Visoko rizine ili potencijalne sestrinske dijagnoze potencijalni problemi koji jo nisu prisutni,ali e se razviti ako izostanu preventivne mjere (npr.prisutni faktori za nastanak dekubitusa ako izostanu preventivne mjere)

3. Mogue ili vjerovatne sestrinske dijagnoze Proizilaze iz ogranienog broja podataka na temelju kojih medicinska sestra sumnja na neki odreeni problem kojeg bi bolesnik mogao imati-tek prikupljanjem novih podataka potvrdit e ili odbaciti svoju sumnju (npr.bol u krstima-dekubitus ili neto drugo)

4. Povoljne sestrinske dijagnoze koje opisuju dobro zdravstveno stanje proizilaze iz injenice da se sestre bave promocijom zdravlja kroz savjetovanje o prehrani,odravanju idealne tjelesne teine kao vanom faktoru zdravlja definiu se kao klinike procjene o pojedincima,skupinama ili zajednici u prelazu od odreene razine dobrobiti do vie razine dobrobiti

5. Skupine sestrinskih dijagnoza ili sindromi prisutno vie aktuelnih ili visoko rizinih dijagnoza koje su nastale zbog odreenog stanja sindrom neupotrebe-obuhvata sve visoko rizine probleme koji su povezani sa mirovanjem:visok rizik za opstipaciju,trombozu,dekubitus,smanjeno podnoenje napora

Sestrinsko medicinksi problemi-odreenefizioloke komplikacije koje sestre posmatraju radi ouvanja promjene statusa

sestre primjenjuju intervencije koje propisuju ljekari osnovna razlika izmeu sestrinskih dijagnoza i sestrinsko-medicinksih problema: iz sestrinskih dijagnoza proizilaze samostalne sestrinske intervencije,intervencije u saradnji sa drugim profilima zdravstvenih radnika proizilaze iz sestrinsko-medicinskih problema

Intervencije: s obzirom na stepen samostalnosti,sestrinske intervencije mogu biti: samostalne delegirane one koje propisuju ljekari,a provode sestre medicinksi problemi zahtjevaju obe vrste intervencija

Formulisanje sestrinski dijagnoza-po modelu PES Problem Etiologija

Simptom

Zato sestrinske dijagnoze?1. Kroz sestrinske dijagnoze,ciljeve i intervencije mogue je opisati sestrinsku praksu i uiniti je vidljivom,to je izrazito vano danas kada je racionalna upotreba zdravstvenih sredstava nunost Jedinstvena struna terminologija,nuan je uvjet za unapreenje sestrinske prakse,kvalitetniju interpersonalnu komunikaciju,daljnje obrazovanje sestara i njihov rad na podruju istraivanja Pomo sestrinskih dijagnoza sestre e moi udovoljiti zahtjevima zdravstvene informatike i moi iskoristiti sve prednosti koje ih dobro dokumentovanje i informatika pruaju za napredovanje sestrinske prakse i razvoj sestrinstva

2.

3.

Sestrinska dokumentacijaSastavljena je na nain da sestre mogu procijeniti pacijentovo stanje i na osnovu toga donijeti zakljuke,dijagnostifikovati problem i odrediti koliinu sestrinske njege za pacijenta,te na taj nain poboljati kvalitet zdravstvene njege.Predviena je za upotrebu u svakodnevnoj praksi,za pacijente koji borave na odjeljenjima due od 24 asa.

Sestrinska lista se sastoji od: Sestrinska anamneza,fizikalni pregled,sestrinske dijagnoze Trajnopraenje stanja pacijenata(decursus). Upisuju se sve promjene kod pacijenata tokom 24 sata(simptomi,znaci,opisi novonastalog stanja,mogui uzroci) Trajno praenje postupaka.Upisuju se medicinsko-tehniki i dijagnostiki postupci,koji su ordinirani,planirani i obavljeni tokom hospitalizacije.

Plan zdravstvene njege.Ciljevi i intervencije se definiu u dogovoru sa pacijentom.Evidencija ordinirane i primjenjene terapije

Unos i izluivanje tenostu.Primjenjuje se kod pacijenata kod kojih je potrebno pratiti unos i izluivanje tenosti kroz 24 sata. Procjena bola.Primjenjuju se kod pacijenata koji imaju uestalu ili trajnu bol.Prati se i uinak ljekova i distraktora. Lista praenja dekubitusa.Vodi se kod pacijenata kod kojih je prisutan dekubitus.Evidentira se svaka promjena poloaja. Nadzorna lista rizinih postupaka u zdravstvenoj njezi.Upis moguih komplikacija nakon medicinsko-tehnikih postupaka. Izvjetaj o incidentu Otpusno pismo zdravstvene njege.izdaje se za pacijente kod kojih je potreban nastavak zdravstvene njege.

Koristi od voenje sestrinske dokumentacije: Praenje koliine i kvaliteta provedenih postupaka,a posebno mogunosti trajnog praenja stanja bolesnika Omoguava sestrinska istraivanja Prua osnove za obrazovanje medicinskih sestara Unapreuje kvalitet zdravstvene njege

PROPEDEVTIKA KAO MEDICINSKA DISCIPLINA PROPEDEVTIKA (propaedeutica) Grka rije-prethodno uenje Uvod i internu medicinu kao najveu granu klinike medicine praktina medicinska disciplina koja: PRIPREMA

OSPOSOBLJAVA UI studente kako se postavlja dijagnoza bolestiPREKLINIKIH KLINIKIH MEDICINSKIH DISCIPLINA

ona predstavlja predmet koji ini sponu, most izmeu:

daje osnovna znanja iz klinike medicine, koja su neophodno potrebna svakom medicinaru,bez obzira kojom e se klinikom disciplinom baviti posle zavretka medicinskih studija

KLINIKA PROPEDEVTIKA upoznaje i osbosobljava studenta (ljekara): na koji nain da pristupi bolesniku - prvi put student dolazi u kontakt sa bolesnikom i ui: da paljivo i sistematino prikuplja podatke od bolesnika ili lanova njegove porodice o nainu ispoljavanja bolesti -subjektivne tegobe koje pacijenta dovode ljekaru kako se obavlja pravilan,sistematian i objektivan (fizikalan, fiziki) pregled bolesnika -fizikalni znaci bolesti koje su dostupne naim ulima,sluha,vida,opipa,njuha da pravilno primenjuje razne metode dopunskih ispitivanja i pravilno tumai dobijene rezultate

PROPEDEVTIKA KAO MEDICINSKA DISCIPLINA ZADACI KLINIKE PROPEDEVTIKE TEORIJSKA I PRAKTINA NASTAVA IZ KLINIKE (INTERNE) PROPEDEVTIKE da steena znanja iz osnovnih, preklinikih medicinskih disciplina primjenjuje na bolesniku i uporeuje ih sa tegobama bolesnika (simptomima bolesti) i promjenama (znaci bolesti) koje otkriva primjenom fizikih metoda pregleda (inspekcija, palpacija, perkusija, auskultacija) da student stekne tehniku spretnost i osposobi se da fizikalnim pregledom utvruje znake bolesti da se student naui i osposobi kroz teorijsku i praktinu nastavu da meusobno uporeuje i analizira simptome i znakove bolesti

POJAM ZDRAVLJA I BOLESTIPOJAM ZDRAVLJA

Zdravlje je skladan odnos i ravnotea u grai i funkciji elija raznih tkiva, organa i sistema organa u ovjeijem organizmu Zdravlje je potpuno duevno,tjelesno i socijalno blagostanje a ne samo odsustvo bolesti-def.SZO

POJAM BOLESTI

Bolest je svaki poremeaj grae i funkcije elija raznih tkiva,organa i sistema organa Skup subjektivnih simptoma bolesnika i objektivno uoljivih znakova koje ine jednu nozoloku cjelinu

OSNOVNE ODLIKE BOLESTI SU: ETIOLOGIJA BOLESTI - uzroci bolesti PATOGENEZA BOLESTI - nain nastanka bolesti KLINIKA SLIKA - ispoljavanje bolesti UTVRIVANJE BOLESTI - postavljanje dijagnoze LIJEENJE BOLESNIKA - otklanjanje uzronika bolesti EVOLUCIJA BOLESTI - tok bolesti ISHOD BOLESTI - zavretak bolesti

POJAM ZDRAVLJA I BOLESTI ETIOLOGIJA BOLESTI -causa morbi-uzrok bolesti SPOLJANJI ETIOLOKI INIOCI BOLESTI (egzogeni)

FIZIKI

mehanike sile toplota i hladnoa promjene atmosferskog pritiska elektrina struja jonizujue zraenje

HEMIJSKI industrijska hemijska sredstva hemijska sredstva koja se koriste u domainstvu otrovi ivotinja i biljaka lijekovi u koliinama veim od terapijskih doza

BIOLOKI bakterije,virusi,paraziti bioloki etioloki inioci ivotinjskog porijekla bioloki etioloki inioci biljnog porijekla

NEPRAVILNA ISHRANA nedovoljno unoenje pojedinih hranljivih materija suvino unoenje pojedinih hranljivih materija

POJAM ZDRAVLJA I BOLESTI ETIOLOGIJA BOLESTI UNUTRANJI ETIOLOKI INIOCI BOLESTI NASLJEDNI POREMEAJI

uslovljavaju nasljedne ili porodine bolesti to su bolesti koje potomci nasljeuju od roditelja ili ranijih predaka promjena broja i grae hromozoma mutacija samo jednog gena mutacije veeg broja gena mutacija hromozoma

postoji vie tipova nasljeivanja

autosomno dominantno autosomno recesivno nasljeivanje vezano za hromosom pola poligensko nasljeivanje nasljeivanje uslovljeno nenormalnostima hromozoma

UROENI POREMEAJI etioloki inioci bolesti koji uslovljavaju poremeaj razvoja ploda za vrijeme intrauterinog ivota (uroene kongenitalne bolesti) uzimanje nekih lijekova u toku prvih mjeseci trudnoe (talidomid) virusne infekcije (rubeole, herpes, i dr.) nedovoljna ishrana poremeaji metabolizma kod trudnica (dijabetes melitus)

uroene bolesti se ne nasljeuju one se ne prenose sa bolesnih roditelja na potomke

POREMEAJ IMUNITETA smanjenje imuniteta

poremeaj imunoglobulina (B-limfocita) reakcije preosjetljivosti (alergijske reakcije) anafilaktika reakcija citotoksina reakcija imunokompleksna reakcija reakcija kasnog senzibiliteta autoimuni poremeaji stvaranje autoantitijela i senzibilisanih Tlimfocita protiv sopstvenih Ag imuni sistem ne razlikuje sopstvene antigene od stranih

PSIHOSOMATSKI POREMEAJI

psihiki doivljaji uslovljavaju poremeaj funkcije i grae tkiva i organa

psihiki napor briga strah uzbuenje

PATOGENEZA NASTANKA BOLESTI -nauka o mehanizmu nastanka bolesti FAKTORI PATOGENEZE BOLESTI SPOLJANJI FAKTORI PATOGENEZE spoljanji etioloki inioci bolesti

UNUTRANJI FAKTORI PATOGENEZE

konstitucija -skup priroenih osobina koje se oituju u grai,obliku tijela,karakterolokim osobinama i nainu reakcije na tetna djelovanja -povezanost konstitucije i bolesti je mogunost a ne nunost astenika(leptosomna)-vagotonija, hipoglikemija,sklonost TBC,izofrenija,astma piknika(eurisomna)-tahikardije, HTA, hiperglikemija,KV bolesti,manina depresija mijeani tipovi

dispozicija -sklonost organizma da oboli odnosno skup svih unutranjih faktora koji su potrebni za pojavu bolesti dijateza-patoloka dispozicija-sklonost organizma da oboli od neke bolesti(hemoragina) imunitet ivotna dob (npr.djeije bolesti i bolesti starije dobi)

spol -holelitijaza (ene 5:1 mukarci) -koronarna ateroskleroza (ene 1:5 mukarci) -Ca pulmo (vie mukarci) -mitralna stenoza (vie ene) bolest i zvanje -profesionalne bolesti,menaderske bolesti Plurikauzalizam vie inilaca nastanka bolesti

U zavisnosti od meusobnog odnosa spoljanjih i unutranjih inioca patogeneze jedna ista bolest se ispoljava na razliite naine u raznih osoba

NE POSTOJI BOLEST VE BOLESNIK

POJAM ZDRAVLJA I BOLESTI KLINIKA SLIKA BOLESTI je skup tipinih i karakteristinih subjektivnih tegoba (simptoma bolesti) i objektivnih promjena(znaci bolesti),kojima se odlikuje neka bolest ona obuhvata i morfoloko-funkcijske poremeaje koji se dokazuju posebnim metodama, tzv. dopunskim ispitivanjima bolesnika

BOLEST SE ISPOLJAVA: SUBJEKTIVNIM TEGOBAMA (SIMPTOMI BOLESTI) utvruju se razgovorom sa bolesnikom (anamnezom)

OBJEKTIVNIM PROMJENAMA (ZNACI BOLESTI) utvruju se fizikalnim pregledom bolesnika POREMEAJIMA GRAE I FUNKCIJE ODREENIH TKIVA I ORGANA REZULTATI DOPUNSKOG ISPITIVANJA utvruju se dopunskim ispitivanjima bolesnika

KLINIKA SLIKA BOLESTI SIMPTOMI BOLESTI (subjektivne tegobe/smetnje) -signum morbi -simptom je iskljuivo subjektivna manifestacija ali moe biti i znak bolesti (promjena koju moe utvrditi i druga osoba-temperatura,otok,utica) OPTI SIMPTOMI BOLESTI javljaju se u mnogobrojnim bolestima

malaksalost,glavobolja,bolovi,temperatura

SPECIFINI SIMPTOMI BOLESTI javljaju se samo u odreenim bolestima stenokardian bol

VODEI SIMPTOM -glavna subjektivna tegoba zbog koje bolesnik trai pomo ljekara ili promjena koja se utvrdi prilikom pregleda PATOGNOMONSKI SIMPTOMI -visoko specifini za jednu ili mali broj bolesti SINDROM -skup simptoma koji dolaze zajedno i uzrono su povezani,obino tri-trijas(Bazedovljeva bolest-egzoftalmus,tahikardija,struma)

KLINIKA SLIKA BOLESTI ZNACI BOLESTI (objektivne tegobe/smetnje) OPTI ZNACI BOLESTI javljaju se u mnogim bolestima poviena tjelesna temperatura

SPECIFINI ZNACI BOLESTI

javljaju se samo u bolestima odreenih organa znak leptira - sistemski eritemski lupus

KLINIKA SLIKA BOLESTI MORFOLOKE PROMJENE I FUNKCIJSKI POREMEAJI BOLEST JEDNOG ORGANA MOE SE ISPOLJITI: morfoloko-funkcijskim poremeajima tog organa morfoloko-funkcijskim poremeajima drugih organa i sistema

VRSTE DOPUNSKIH ISPITIVANJA (rezultatidopunskog ispitivanja)BIOHEMIJSKA HEMATOLOKA MIKROBIOLOKA SEROLOKA IMUNOLOKA ENDOSKOPSKA RADIOLOKA ELEKTROGRAFSKA RADIOIZOTOPSKA

Kliniku sliku jedne bolesti sainjavaju: opti i specifini simptomi opti i specifini znaci odreeni morfoloko-funkcijski poremeaji

UTVRIVANJE BOLESTI POSTAVLJANJE DIJAGNOZE BOLESTI DIJAGNOZA BOLESTI SE POSTAVLJA NA OSNOVU: -identifikacija odreene simptomatologije,jedno morbidno stanjepostaviti poznati kliniki okvir

SIMPTOMA BOLESTI (55-70%)simptomi bolesti se prikupljaju od bolesnika uzimanje podataka o bolesti od bolesnika naziva se

ANAMNEZA BOLESTI

anamnezu ine nekoliko posebnih dijelova:lini podaci glavne tegobe sadanja bolest ispitivanje po sistemima lina anamneza porodina anamneza socijalno-epidemioloka anamneza

ZNAKOVA BOLESTI (20%) znaci bolesti se prikupljaju fizikalnim pregledom pri objektivnom pregledu bolesnika koriste se etiri grupe fizikih metoda: inspekcija palpacija perkusija auskultacija

REZULTATA DOPUNSKOG ISPITIVANJA (10%) utvrivanje morfolokih poremeaja utvrivanje funkcijskih poremeaja -opasnost od mehanizirane medicinemedicine laboratorijskih nalaza

Oko 5% bolesti ostaje bez dijagnoze

LIJEENJE BOLESNIKA CILJ LIJEENJA da se otklone uzronici bolesti iz bolesnikovog organizma da se pomogne bolesniku u savladavanju bolesti potpuno ozdravljenje bolesnika

METODE LIJEENJA HGIJENSKO-DIJETETSKI REIM njega bolesnika mirovanje bolesnika MEDIKAMENTNO LIJEENJE kauzalno lijeenje simptomatsko lijeenje HIRURKO LIJEENJE lijeenje koje se sprovodi operativnim zahvatom

EVOLUCIJA (RAZVOJ/TOK) BOLESTI DECURSUS MORBI svaka bolest ima poetak,tok i zavretak poznavanje i praenje toka bolesti omoguava prepoznavanje raznih bolesti poznavanje i praenje bolesti omoguuje da se predvidi njen tok

POETAK BOLESTI bolest moe da nastane naglo ili postepeno ispoljava se optim simptomima i znacima ispoljava se specifinim simptomima i znacima ispoljava se nespecifinim simptomima i znacima atipina klinika slika

moe da protekne latentno (neprimjetno)

TOK BOLESTI Decursus morbi PRVA ETAPA: latentna faza bolesti prikrivena ili asimptomatska faza bolesti DRUGA ETAPA: prodromalna faza bolesti bolest se u ovoj fazi ispoljava optim simptomima TREA ETAPA: manifestna faza bolesti pojava specifinih simptoma i znakova bolesti (faza u kojoj se najee trai ljekarska pomo) ETVRTA ETAPA: terminalna faza bolesti

ZAVRETAK (ISHOD) BOLESTI POTPUNO OZDRAVLJENJE (sanatio ad integrum) posle preleane bolesti ne ostaju nikakve posljedice

INVALIDNOST (rezidua morbi)

nepotpuno ozdravljenje zaostajanje odreenih posljedica u grai i funkciji nekih organa

SMRTNI ISHOD

stanje koje se karakterie prestankom funkcijacentralnog nervnog sistema kardiovaskularnog sistema respiratornog sistema

Termini: Egzacerbacija-akutno pogoranje bolesti Recidiv-ponovno vraanje bolesti Remisija-prividno izljeenje bolesti Rekonvalescencija-nepotpuno ozdravljenje Komplikacije-druga bolest koja je uzrono vezana za osnovnu bolest

METODOLOGIJA DIJAGNOSTIKOVANJA BOLESTI METODOLOGIJA UTVRIVANJA DIJAGNOZE BOLESTI METODOLOGIJA SE SASTOJI U PRIMJENI TRI OSNOVNE GRUPE POSTUPAKA: ANAMNEZA postupak za prikupljanje subjektivnih tegoba (simptomi bolesti) od bolesnika

OBJEKTIVAN (FIZIKALAN) PREGLED postupak za utvrivanje promjena (znaci bolesti) u bolesnika

DOPUNSKA ISPITIVANJA postupci za utvrivanje morfolokih i funkcijskih poremeaja organa

DIJAGNOZA BOLESTI Detaljna analiza i uporeivanje simptoma, znakova bolesti i rezultata dopunskih ispitivanja omoguuje da se utvrdi prava DIJAGNOZA BOLESTI Dijagnostiki postupak je induktivnodeduktivan,bitni simptomi se izdvajaju od nebitnih,ispituje se njihov meusobni odnos i spaja u funkcionalnu cjelinu

Dobra DG -pravovremena Presumptivna DG -nakon prvog pregleda Intuitivna DG -temelji se na bazi priroene sposobnosti i neposrednog brzog opaanja i prije mogunosti dokaza,isprepliu se elementi ranijeg znanja i iskustva ali ipak treba da bude egzaktna Per exclusionem -iskljuenje drugih slinih bolesti Ex iuvantibus -na temelju uspjeha terapije E nocentibus -na temelju tetnog uinka nekog dijagnostikog ili terapijskog zahvata

Dijagnostike greke -zbog kompleksnosti samog objekta spoznaje tj.sloenosti simptomatologije (siromanost simptomatologije,slinost simpt.,neznanje,manjkav pregled,loe objektivne mogunosti,greke u rasuivanju)

U TOKU STUDIJA STUDENTI TREBA DA SAVLADAJU: vjetinu komunikacije sa bolesnicima tehniku fizikalnog pregleda bolesnika evaluaciju pojedinih dijagnostikih procedura kliniko prosuivanje (medicinski nain razmiljanja i zakljuivanja): medicinska logika: selekcija, analiza i sinteza

ANAMNEZA Sjeanje METODOLOGIJA PRIKUPLJANJA SIMPTOMA BOLESTI ANAMNEZA - postupak prikupljanja podataka od bolesnika o njegovoj bolesti OSNOVNI PRINCIPI ANAMNEZE: niko ne moe da uzme anamnezu i obavi fizikalni pregled za drugog AUTOANAMNEZA anamnestiki podaci se prikupljaju od samog bolesnika HETEROANAMNEZA lanovi porodice ili lica iz okoline bolesnika teko opte stanje bolesnika: gubitak svesti

STAV MEDICINARA PRI UZIMANJU ANAMNEZE uspostaviti odgovarajui odnos (povjerenje) izmeu ispitivaa i bolesnika poseban znaaj ima prvi susret izmeu ispitivaa i bolesnika ispitiva treba da se pozdravi sa bolesnikom pruajui mu ruku jasno ispolji zainteresovanost za probleme bolesnika

ispitiva ne moe na brzinu voditi razgovor sa bolesnikom prilikom uzimanja anamneze

ispitiva ne smije nikada da pokae iznenaenje na dobijene odgovore bolesnika -monolog prelazi u dijalog da bi se izbjegla preopirnost i nesreenost iznoenja podataka

ukoliko bolesnik stekne utisak da ga ispitiva pouruje prilikom uzimanja anamneze on izbjegava davanje detaljne anamneze zakljuuje da ispitiva nije zainteresovan za njegove probleme i njegovo zdravlje

METODOLOGIJA PRIKUPLJANJA SIMPTOMA BOLESTI,REDOSLJED I NAIN UZIMANJA ANAMNESTIKIH PODATAKA ANAMNEZA ima vie dijelova sa specifinim ciljevima:

PODACI O IDENTITETU BOLESNIKA(administrativni podaci)

ANAMNESIS PERSONALIS (lina) Anamnesis vitae Anamnesis morbi

SADANJA BOLEST (Anamnaesis morbi) GLAVNE TEGOBE BLIA/PRECIZNIJA ANAMNZEA

ANAMNEZA PO SISTEMIMA OPTE POJAVE RESPIRATORNI SISTEM KARDIOVASKULARNI SISTEM GASTROINTESTINALNI SISTEM HEMATOPOEZNI SISTEM ENDOKRINI SISTEMA UROGENITALNI SISTEM LOKOMOTORNI SISTEM CENTRALNI NERVNI SISTEM

LINA ANAMNANEZA (Anamnaesis vitae)

PORODINA ANAMNEZA (Anamnaesis familliae) SOCIJALNO-EPIDEMIOLOKA ANAMNEZA

Pregled bolesnika -anamneza se obavlja po odreenom redosljedu koji je jedinstven za sve ustanove (A.morbi;A.vitae;A.familie;socijalno radna anamneza) istim redosljedom se pie i medicinska dokumentacija ne strunim jezikom

REDOSLJED I NAIN UZIMANJA ANAMNESTIKIH PODATAKA ANAMNEZA: PODACI O IDENTITETU BOLESNIKA (administrativni podaci) prezime i ime bolesnika datum roenja mjesto roenja mjesto boravka zanimanje datum prijema

od znaaja su ne samo za tok ispitivanja ve i za dijagnozu mnogih oboljenja starost bolesnika moe da ukae na pojavu izvjesnih oboljenja koja su vezana za odreeno doba starosti: djeije infektivne bolesti u ranom djetinjstvu reumatska groznica i tuberkuloza u mlaih osoba arterioskleroza i maligna oboljenja u starijih osoba

mjesto roenja: izvjesna oboljenja mogu se javiti na odreenom podruju u vidu endemije zanimanje: brojna oboljenja mogu nastati pod dejstvom tetnih materija koje se stvaraju na radnom mjestu: trovanje olovom u topionicama olova i tamparijama pneumokonioze u radnika odreenih industrija (rudara, kamenorezaca)

SADANJA BOLEST - podaci o nastalim subjektivnim tegobama GLAVNE TEGOBEobuhvataju dominantne simptome zbog kojih se bolesnik javio ljekaru Zbog ega ste se javili ljekaru, koje su vae najvee tegobe? nabrojati tegobe bolesnika, najbolje je navesti bolesnikove rijei nikada ne upisivati u glavnim tegobama dijagnozu bolesti u nekim sluajevima bolesnik ne dolazi zbog nekih aktuelnih tegoba, ve zbog: redovne kontrole izrade vaskularnog pristupa za hemodijalizu utvrivanja stanja svog kardiovaskularnog sistema

BLIA/PRECIZNIJA ANAMNEZA

poetak bolesti prvi simptomi i znaci hronoloki tok bolesti dosadanje lijeenje

Kada je bolest poela? Kako je bolest poela (naglo ili postepeno)? Redosled nastajanja subjektivnih tegoba? Kakav je bio njihov tok od poetka bolesti do momenta pregleda? Kakav je bio njihov intenzitet? Da li ste uzimali lijekove i kakav je bio njihov efekat na tok bolesti? Da li ste imali alergiju na neki lijek i kako se to manifestovalo?

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA: Da li ste imali povienu tjelesnu temperaturu i kako se kretala? (Da li je bila udruena sa jezom, drhtavicom?) Da li imate pojaano znojenje? (Da li se znojite, obilno, danju, nou?) rano jutarnje znojenje u tuberkulozi pojaano znojenje u reumatskoj groznici, sepsi, limfogranulomatozi Da li imate oseaj malaksalosti? (Da li ste malaksali?) prodrom u infektivne bolesti elektrolitski disbalans neuromiina oboljenja endokrinoloka oboljenja: insuficijencija nadbubrega kardioloka oboljenja: insuficijencija miokarda

OPTE POJAVE

Da li ste izgubili u tjelesnoj teini? (Da li vam se smanjila tjelesna teina, koliko i za koje vrijeme?) neadekvatna ishrana (malnutricija) oboljenja digestivnog trakta veliki gubitak vode iz organizma poveana razgradnja organizma zbog povienog metabolizma u tireotoksikozi

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:

kod odreenih oboljenja moe doi do poremeaja funkcije pojedinih dijelova respiratornog sistema : RESPIRATORNI CENTAR GRUDNI KO DISAJNI PUTEVI PARENHIM PLUA ALVEOLO-KAPILARNI SISTEM PLEURA DIJAFRAGMA

RESPIRATORNI SISTEM

RESPIRATORNI SISTEM Da li imate smetnje pri disanju? Da li imate sekreciju iz nosa? Da li imate oteano disanje? (Kada u kojim situacijama? Kako se ono ispoljava?) hronine opstruktivne bolesti organa za disanje

Da li imate napade guenja (sviranja u grudnom kou i u kakvim okolnostima?) Da li kaljete i da li iskaljavate iz grudi?

Kakav je ispljuvak? (obilan-oskudan, teansluzav, gnojav-krvav, penuav)

Da li imate bolove u grudnom kou? oboljenja miia zida grudnog koa frakture rebara zapaljenje parijetalne pleure

iskaljavanje krvi (hemoptizija-mala koliina krvi, hemoptoja-vee koliine krvi) znak bolesti sluznice organa za disanje, posebno plua iskaljavanje utog-zelenog ispljuvka hronine zapaljenske bolesti organa za disanje

Da li se bolovi pojaavaju pri disanju i kalju? zapaljenje parijetalne pleure

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA: KARDIOVASKULARNI SISTEM kod oboljenja kardiovaskularnog sistema simptomi se javljaju zbog: INSUFICIJENCIJE LIJEVOG SRCA INSUFICIJENCIJE DESNOG SRCA OBOLJENJA KORONARNIH ARTERIJA POREMEAJA U SRANOM RITMU OBOLJENJA ARTERIJA I VENA

KARDIOVASKULARNI SISTEM Da li se zamarate pri naporu ili hodu uz brdo ili po ravnom? Da li imate oteano disanje pri naporu? Da li imate napade nonog guenja? Da li imate napade guenja (sviranja u grudnom kou) i u kakvim okolnostima? Da li imate napade lupanja srca i u kojim situacijama?

Da li imate bol iza grudne kosti? lokalizacija bola propagacija bola karakter bola intenzitet bola duina trajanja bola prestanak bola (spontano, uzimanje nitroglicerina)

Da li imate otoke na nogama? jednostrano ili obostrano ujutru, uvee, tokom cijelog dana

Da li imate bolove-greve u listovima nogu? poslije koliko metara hodanja

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA: GASTROINTESTINALNI SISTEM Da Da Da Da li li li li imate imate imate imate dobar apetit ili ne? smetnje, bolove pri gutanju hrane? muku, gaenje i povraanje? bolove u elucu?

Da li ste povraali krv? Da li ste imali crnu stolicu i kada? Da li imate nadimanje trbuha? Da li imate napade bolova ispod desnog rebarnog luka? Da li imate urednu stolicu? Kakav je izgled, konzistencija, miris stolice?zatvor proliv posle kakve hrane

lokalizacija bola irenje bola prestanak bola

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA: HEMATOPOEZNI SISTEM Da Da Da Da Da Da li li li li li li imate osjeaj malaksalosti i zamaranja? imate ubrzan rad srca (tahikardija)? imate este infekcije? su se uveavale limfne lijezde? imate bolove u kostima? imate krvavljenja u koi?

Da li se krvavljenja javljaju spontano ili poslije povreivanja? Da li su menstrualna krvavljenja produena i oblilna? (kod ena) Da li su se javljala krvavljenja i kod ostalih lanova porodice?

takasta krvavljenja (petehije) krvni podlivi (hematomi)

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA: ENDOKRINI SISTEM Da li imate osjeaj malaksalosti i zamaranja? Da li ste izgubili u tjelesnoj teini? Da li se pojaano znojite? Da li ste primijetili promjenu boje glasa? Da li ste primijetili promjenu pigmentacije koe? Da li ste primijetili pojaanu dlakavost koe? (kod ena) Da li imate pojaan osjeaj gladi? Da li imate pojaan osjeaj ei? Da li je poveana dnevna koliina mokrae?

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA: UROGENITALNI SISTEM Da li normalno mokrite? koliina tegobe pri mokrenju

Da li esto mokrite nou? Da li imate smetnje, bolove (peenje) pri mokrenju? Da li ste primijetili promjene u boji i izgledu mokrae? Da li ste mokrili krv i kada?

Da li imate bolove u predjelu bubrega? lokalizacija propagacija karakter intenzitet udruenost sa: mukom, gaenjem, povraanjem povienom telesnom temperaturom smanjenom diurezom

Kod ena pitati za menstrualni ciklus i poroaje: Kada ste dobili prvu menstruaciju? Da li ste imali poroaje i koliko? Da li ste imali pobaaje (spontani, vetaki)?

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:

LOKOMOTORNI SISTEM lokalizacija propagacija karakter intenzitet prestanak

Da li imate bolove u zglobovima pri kretanju i radu?

Da li su zahvaeni zglobovi praeni crvenilom, otokom, temperaturom? Kakva je pokretljivost zahvaenih zglobova?

Da li imate bolove u miiima?

lokalizacija propagacija karakter intenzitet stepen smanjenja miine snage

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:

CENTRALNI NERVNI SISTEM

Da li imate normalan san? Da li vas san osvjeava ili ne? Da li imate glavobolje? lokalizacija propagacija karakter intenzitet provocirajui faktori

Da li imate nesvjestice? Da li dobro vidite? Da li dobro ujete? Da li imate normalan osjeaj ukusa i mirisa?

Da li imate nestabilnost pri kretanju, stajanju?

ANAMNEZA LINA ANAMNEZA - podaci o prolim bolestima RANIJE PRELEANE BOLESTI zarazne bolesti reumatska groznica internistike bolesti

RANIJA LIJEENJA U BOLNIKIM USTANOVAMA internistike intervencije hirurke intervencij

PREOSJETLJIVOST NA RAZNE LEKOVE

ANAMNEZA PORODINA ANAMNEZA - podaci o bolestima u porodici Da li je neko u porodici bolovao od neke bolesti? tuberkuloza bolesti srca bolesti bubrega povien arterijski krvni pritisak reumatizam eerna bolest guavost epilepsija duevne bolesti alkoholizm maligna bolest

ANAMNEZA SOCIJALNO-EPIDEMIOLOKA ANAMNEZA - podaci ouslovima ivota i rada Na pojavu izvjesnih oboljenja mogu uticati loi uslovi ivota i rada i zbog toga treba dobro sagledati:

materijalni poloaj uslovi stanovanja nain ivota i ishrane

higijensko-tehnika zatita neugodni doivljaji smrt u porodici,razvod,otkaz

vrsta posla i uslovi na poslu

puenje cigareta koliko cigareta dnevno pijenje alkoholnih pia vrsta, koliina svakodnevno, povremeno uzimanje droge, sedativnih i drugih lekova

Indikatori zdravstvene njege1. Vruica (temperatura)Povienje tjelesne temperature uzrokovano patolokim uzrocima.a) Fizikalni uzroci Oteano odavanje toplote Toplotni udar(u toplim prostorijama,fiziki rad,due izlaganje suncu,pojaana vazodilatacija,znojenje,nagomilavanje temperature u tijelu) hipotermija:sniena rektalna temperatura ispod 36 stepeni;smrzavanje,hipotireoza,hipoksemija,trovanja,ok..

b)

Hemijski uzroci Oteuje termoregulacioni centar kod bolesti uzrokovanih bakterijama,tumorima,krvarenje,eksudat..

Sindrom vruice: klonulost slabost slab apetit e tahikardija somnolencija delirij...

Aksilarna 37,2 Sublingvalna 37,5 Rektalna 37,8

Aksilarno mjerenje: Nepouzdano Do 10 minuta Sublingvalno mjerenje: 5-10 minuta Rektalno mjerenje: Kod male djece Mjerenje na boku Vea pouzdanost(kod apendikta razlika aksilarne i rektalne 1C a inae je 0,4-0,8C) Temperatura se mjeri u 7 i 17 sati ili ee.

Temperaturna krivuljaTemperaturna krivulja ima dijagnostiko znaenje. Vrste temperaturnih krivulja: 1. FEBRIS REMITENS Dnevno osciliranje vee od 1C(gnojne upale,pneumonije,TBC,tifus) minimalna dnevna preko 37C 2. FEBRIS INTERMITENS Dnevne oscilacije vee od 1C,minimalna dnecna ispod 37C (septikemija,febric itectica,TBC,sepsa) 3. FEBRIS CONTINUA Dnevne oscilacije nisu vee od 1C,traju danima(lobarna pneumonija,trbuni tifus)

4. FEBRISUNDULANS Izmjenjivanje postepenog uspona i pada temperature-valovit izgled(bruceloza,tumori)

5.

FEBRIS REKURENS Izmjena duih febrilnih i dana bez temperature(malarija,tifus rekurens) 6. BIFAZINA Nakon prolaznog pada slijedi ponovni porast(poliomijelitis,morbili,variola ili kod recidiva bolesti)

7. TYPUS INVERSUS Jutarnje temperature vie od veernjih(TBC,hronina malarija)

8. FEBRIS EPHEMERIS

Jednodnevna ili dvodnevna temperatura kod blaih infekcijaNe pokazuje pravilnost(sepsa,pyelitis,TBC)

9. FEBRIS ATYPICA

Tipovi temperature Subfebrilija 37,1-38C Umjereno poviena 38-39C Znatno poviena 39-40C Visoka temperatura 40,5-41C Hiperpireksija >41C

Afebrilan-normalna tjelesna temperatura Stadium incrementi-postepen porast Stadium fastigii-maksimalna temperatura,nagli rast praen tresavicom Litian-postepen pad temperature Kritian-nagli pad praen znojenjem

Temperature kod:

Infekcija,resorptivne temperature (kod infarkta,opekotina,dehidracije,krvarenje,operacije) Endokrine bolesti(hipertireoza,ICV,medikament) Artificijelne(namjerne)temperature Piroterapija(malarijom,vakcinama,bjelanevinama) Simulacija

2. PulsSistolno izbacivanje krvi kroz aortu koje se prenosi na stijenke krvnih ila.-Palpacija pulsa stara klinika metoda koja brzo ocjenjuje stanje KV aparata. -Palpacija arterije carotis,a.brachalis,a.radialis, a.femoralis,a.poplitea,a.d.pedis. -U rutinskoj praksi palpacija arterije radialis.

Kvalitet pulsa:a) b) c) d) e) Frekvenca (p.frekvens et rarus) Ritam (p.regular et irregular) Napetost (p.durus et mollis) Veliina (p.altus et parvus) Dizanje i sputanje pulsnog vala (p.celer et tardus)

-normalna od 60-90 otkucaja u minuti i podlona fiziolokim kolebanjima -kod djece 100-150 otkucaja u minuti

P.frequens (tahikardija) vie od 90 otkucaja u minuti emocije,pojaan tonus simpatikusa,febrilna stanja, anemije,krvarenja hipertiresta,neuroza,slabost sranog miia,lijekovi,kofein,alkohol P.rarus (bradikardija) nie od 60 otkucaja u minuti u snu,vagotoniari,sportai,fiziki radnici,gripa,tifus,tumor mozga,meningitis,intoksikacija digitalisom,AV blok

P.altus kod bradikardije,nakon napora,sranih oboljenja P.parvus srana slabost,kolaps P.celer hipertireoza,febrilno stanje,srana oboljenja P.tardus P.durus arterijska hipertenzija P.mollis srana oboljenja

Aritmian puls:

Razmaci izmeu pojedinih otkucaja su razliiti: - srana oboljenja,respiratorna aritmija,ekstrasistole,suenje arterija(razlika na rukama),apsolutna aritmija.

3. Krvni tlakTlak u velikim krvnim sudovima,izraava se u mmHg i mjeri se ivinim manometrom. -140/90 -starosna dob i dnevne oscilacije -u osoba preko 60 godina tlak pokazuje tendenciju porasta zbog Prilagoavanja na arteriosklerozu..

Tlak zavisi od:

Koliine krvi Srane frekvencije Perifernog otpora(el.krvni pritisak)

Tehnika: Sfigmomanometar Manetna 12-13cm iroka Obavije se oko donjeg dijela nadlaktice Duva se dok nestane puls arterije radialis Otputa se vazduh Kod debelih osoba moe biti nesrazmijer izmeu irine manetne i opsega nadlaktice pa se tlak smanji za 25mmHg sistolni U ambulanti neto povien tlak Razlike na rukama 10-20mmHg,akoje vea bolest luka aorte Auskultatorna rupa

Hipertonija-kod fizikog napora

emocija,bolova,prejedanja,hipertireoza,aortna insuficijencija,srani blok-sistolna hipertireoza Esencijalna ili primarna hipertenzija nepoznate etiologije, 80-90% Sekundarne hipertonije(renalna,endokrina,neurogena,kardiovaskularna) Sistolni pritisak manji od 100 Dijastoni pritisak manji od 60 Vagotoniari,ene,ortostatska,simptomatske(infektivne bolesti,miksedem,infarkt,pluna embolija,ok,krvarenje)

Hipotonija

4. Disanjea) Frekvencija disanja 16-18 minuta,kroz nos,bez napora,jedva ujno Eupnea-normalno Tahipnea-ubrzano(bolest plua,fiziko naprezanje,uzbuenje,poviena temperatura) Bradipnea-usporeno(diabetika koma,lijekovi,poveani intrakranijalni pritisak) Apnea-prestanak disanja

b) Dubina disanja Normalno Produbljeno-s naporom udie i izdie vee koliine zraka Povrno-jedva primjetno udisanje i izdisanje manje koliine zraka c) Ritam disanja Pravilna izmjena udaha i izdaha s tim da je udah krai od izdaha,sa pauzama.

Aktivnosti sestre:

Osigurava poloaj osiguranika Obavjetava ljekara Priprema za primjenu kiseonika(O2) Adekvatna terapija prema uputama ljekara

Patoloki oblici disanja: Hiperpneja (hiperventilacija)

Duboko,ubrzano disanje Metabolika acidoza kod DM,nervozne osobe,fiziko naprezanje Kussmaulovo disanje-duboko,ujno(metabolika acidoza,uremija,lijekovi) Cheyne-stokesovo disanje-smjene relativno dugotrajnog prestanka disanja s potpuno sve dubljim,a zatim sve pliim disanjem(djeca i stari normalno tokom spavanja,tumor mozga,srana oboljenja) Biotovo disanje-nepravilno,smjenjuju se brzo,sporo,duboko,plitko(oteenje mozga)

Ortopneja zauzima uspravan poloaj tijela Opstruktivno disanje Aktivna pomona muskulatura vrata,stomaka,podizanje ramena

5. UrinProcjena stanja bubrega. Uzima se jutarnja mokraa Normalna: -svijetlouta(hrana,pie,lijekovi) -bistra,aromatian miris koji se stajanjem mijenja u amonijak -specifina teina 1005-1035,mjeri se urometrom -kisela reakcija normalne mokrae -nema bjelanevina u normalnoj mokrai,ni eera(eventualno kod slatke prehrane)

Glikozurija-eerna bolest,lijekovi,oteenje CNS Acetonska tijela-prisutna kod d.melitus,povraanja,gladovanja) Urobilinogen-manje koliine u normalnoj mokrai Bilirubin-prisutan kod bolesti jetre sediment mokrae(normalan:0-2 er,0-5l le,bilirubin neg.,um neg.,bjelanevine neg.) test trake za odreivanje eera,proteina,krvi itd. diureza dnevna 1500 cm,vee koliine kod uzimanja tenosti i manje kod gubitka tekuine

Poliurija Vie od 2000cm Kod bolesti bubrega,d.mel.,diabetes inspid., hiperparatireod.,cirkulatorna(resorpciona edema), nervozna poliurija Polakisuria esto mokrenje Cistitis,uretritis,HBP Oligurija manje od 500cm Proljev,znojenje,nedovoljno uzimanje tenosti,srana i bubrena bol

Anurija Prestanak mokrenja Oteenje bubrega,kamenca,tumor prostate, tumor mokranog mjehura(kateterizacija) Ischuria paradoxa Stalno esto mokrenje bez potpunog izmokravanja Bol prostate,SM Disuria Oteano izmokravanje,usporeno,slab mlaz HBP,descensus Incontinento urinae Nekontrolisano oticanje i nesposobnost zadravanja mokrae

Svijetla mokraa-nedostatak urokroma (d.mel.,hronina upala bubrega) Tamnocrvena-akutna upala bubrega Crvena-hematurija,porfinurija Tamnosmea ili boja poput piva-bilirubin u mokrai(ikterus)

Proteinurija-prisustvo bjelanevina u mokrai. Kvalitativno: +,++,+++ Kvantitativno: 24 sata urin biuret(40-160mg) Glomerulonefritis,pyelonephritis,febrilna stanja,srani bolesnici,povean napor,dugotrajni uspravni poloaj,ortostatika

Sediment: Soli: urati,fosfati,oksalati Leukociturija: (4-8),vie leukocita je piurija,upala mokranog mjehura,prostate,bubrega Eritrociturija: (1-3),vie eritrocita je hematurija,upala bubrega,nefrolitijaza,tumor,upala mokranih puteva,TBC bubrega,hemoragina dijateza(pokus u tri ae)

Cilindri (odljev bubrenih kanalia),hijalini,granulirani,votani,leukocitni, eritrocitni,epitelni Bakterioloki pregled-urinokultura Vana koliina bakterija-10 nema patogeno znaenje Kateterizacija (najee Folijev kateter) - kad ne moe normalno mokriti - po pravilima asepse

StolicaStolica je uobiajen naziv za otpadne proizvode probave (feces) i sam in eliminacije sadraja crijeva (defekacija). Defekacija je pranjenje izmeta iz zadnjeg crijeva,upravljano centrom u kimenoj modini. Koliina stolice: 100-300 garma Dijareja je esto ispranjavanje polutekue ili tekue stolice. Opstipacija (zatvor,zastoj stolice) je rijetko i neredovito ispranjavanje stolice,stolica je tvrda,suha i koliinski mala. Inkontinencija je nemogunost zadravanja stolice u crijevima.

Boja stolice: Bijela-zbog manjka unih boja,zbog opstrukcije glavnog uovoda Crna-zbog krvarenja u gornjem dijelu probavnog sustava,naziva se i MELENA,obilna je,tjestenasta i jako zaudara Crvena-zbog krvarenja iz dinjeg dijela probavnog sustava,obilno je pomjeana krvlju

Primjese u stolici:crijevni paraziti,krv,gnoj,sluz

Uzimanje stolice za pretrage: fizikalno-sauvati u posudi za nudu s poklopcem i natpisom ,,NE BACAJ! hemijski-uzima se dio koji nije pomijean s urinom i koji nije dotaknuo stjenku posude s mjesta koje izgleda patoloki promjenjeno mikrobioloki-postupak je isti kao i hemijski samo se uzima sterilnom kaiicom u sterilnu epruvetu parazitoloki-stolica se alje tri puta tijekom dana u hemijski istoj posudi s poklopcem

Klizma

Klizma je ulijevanje tekuine analnim putem u debelo crijevo radi ienja i pranjenja, postavljanje dijagnoze,davanja lijekova, davanja hrane.

1.Klizma za pranjenje:

Primjenjuje se radi odstranjivanja fekalija iz debelog crijeva,pri opstipaciji,prije i poslije hirurkog zahvata i prije dijagnostikih postupaka(rektoskopija,kolonoskopija) U tu svrhu se ulijeva pomou katetera analno 500-1000ml tekuine zagrijane na temperaturu tijela koja moe osim vode sadravati: 3-4 kaiice parafinskog ulja 3-4 kaiice glicerola 2 dag sapokalinusa aj od kamilice NaCl,fizioloka otopina

2. Dijagnostika klizma:

3. Ljekovita klizma:

Postupak u radiologiji pomou kojeg se nakon ienja u debelo crijevo ulijeva kontrastno sredstvo u dijagnostike svrhe Sredstvo je pripremljeno tvorniki ili se pomijea 1 litar vode sa 5 kaika barijeva sulfata 1-1,5 litara tekuine zagrijane na temperaturi ljudskog tijelaU debelo crijevo se unosi otopina lijeka Prije ljekovite klizme primjeni se klizma za ienje Sadraj se ubrizgava polako (najmanje 10 minuta) ili sistemom za infuziju

4. Hranjiva klizma Primjenjuje se kad bolsenik ne moe uzimati hranu oralno Sastoji se od 5% otopine glukoze,daje se sistemom za infuziju Visoka klizma- 500-1000ml,kateter uveden 10cm,koristi se kada elimo da tekuina dopre do viih dijelova crijeva Obina klizma 500-2000ml,kateter uveden 20cm,kada elimo da tekuina dopre u silazni dio debelog crijeva Mala klizma- 100-200ml,kateter uveden 10cm,ako bolesnik ne podnosi veu koliinu tekuine,ili ako je ne moe zadrati

Izvoenje klizme: Skinuti pokriva i suvine jastuke,jedan ostane Staviti u lijevi boni poloaj s skvrenim nogama i privuenim trbuhu ili genokubitalni s odignutom i isturenom stranjicom ili na leima s rairenim i skvrenim nogama(ovisno o vrsti klizme) Ispod stranjice staviti kompresu i nepropusno platno Uvrstiti irigatir 50 cm iznad anusa i ispustiti zrak iz dovodne cijevi Namazati kateter,provlaenjem kroz smotuljak gaze na koji smo stavili vazelin Obui rukavice Rairiti gluteuse i polagano uvesti kateter u rektum 7-10cm Otvoriti slavinu irigatora te isputati tekuinu odgovarajuom brzinom Po zavretku istjecanja tekuine zatvoriti slavinu irigatora,izvui kateter provlaenjem kroz stanievinu,odloiti u bubreastu zdjelu Upozoriti da stiui analni sfinkter zadrava tekuinu Staviti bolesnika na posudu za nudu Nakon defekacije obrisati i/ili oprati analnu regiju

Kaalj i iskaljajVoljna ili refleksna pojava,nagla i buna ekspiracija nakon zatvaranja glotisa,kojom se organizam titi od inhalacije iritansa,eliminie sekret iz donjih dinih puteva i spreava bronhoaspiraciju. Podraaji su upalni,mehaniki,hemijski i toplinski. Centar za refleks se nalazi u produenoj modini. Sestra evidentira pojavukalja,jainu i trajanje,produktivnost,izgled i koliinu iskaljaja i ovisnost kalja o vanjskim initeljima,stanju i poloaju bolesnikova tijela.

Iskaljaj je sadraj donjih dinih puteva izbaen kaljem.Izgled iskaljaja:Pjenuav u kardiogenom edemu plua Sluzav virusne upale,alergije,podraaji Sluzavognojan bakterijske upale Gnojan destruktivne bakterijske upale i bronhiektazije Sukrvav destruktivne bakterijske upale,virusne upale,edem plua,embolija,tumori Krvav destruktivne bakterijske upale,TBC plua,tumori bronha

Uzimanje,spremanje,transport iskaljaja: Upozoriti da iskaljaj mora biti iz dinih puteva,a ne slina Isprati usta i drijelo vodom Narediti da kaljuca nekoliko minuta sve dok ne osjeti nailazak iskaljaja,pruamo mu posudu (ovisno o vrsti pretrage) Pri iskaljavanju sestra stoji iza bolesnika i pritie prsni ko Pri izbacivanju sestra zatvara posudu,daje stanievinu Za fizikalnu i nespecifinu pretragu uzorak ne smije biti stariji od 2 sata,za gljivine pretrage do 24 sata, a za mikobakterije TBC-a i do 3 dana

Pregledi iskaljaja su mikrobiloki (obojeni razmaz na stakalcu,kultivacija),citoloki (trae stanice malignih tumora i upala),hemijski (sastav),fizikalni (viskoznost).

Postupci kod bolesnika sa suhim i nereproduktivnim kaljem: Uputiti bolesnika da suzdrava kaalj Staviti u povien poloaj Ukloniti vanjske uzroke Osigurati optimalne mikroklimatske uvjete Primijeniti ordiniranu terapiju

Postupci kod bolesnika sa vlanim produktivnim kaljem: Pomoi ekspektoraciju stavljanjem naizmjenice u drenani i odmorni poloaj. U Quinckeov,ako nije drukije odreeno s postupnim podizanjem kreveta 30-40cm vie puta u danu prije uzimanja hrane,a u odmorni po elji bolesnika U nemonih bolesnika iskaljavanje pomaemo ovijanjem i zatezanjem platnene trake iroke 50cm oko prsnog koa Osigurati pribor za iskaljaj Osigurati mikroklimatske uvjete Primijeniti terapiju

Hemoptiza je primjesa krvi u iskaljaju,a hemoptoa je iskaljavanje veih koliina krvi. Posljedica je oteenja krvne ile bronha ili plua.Postupak:

Hitno obavijestiti ljekara Smjestiti u polusjedei poloaj,a u antidrenani ako je poznat izvor krvarenja Upozoriti bolesnika da strogo miruje,ne govori,povrno die i suzdrava kaalj Zatititi bolesnika i krevet plastinom pregaom Staviti ispred njega lavor s malo dezinfekcijskog sredstva na dnu Dati stanievinu Izmjeriti puls i tlak Pripremiti pribor za primjenu kisika,iv terapiju Promatrati:Kada krvarenje prestane bolesnik mora mirovati u krevetu 48 sati i izbjegavati sve to bi moglo izazvati kaalj i krvarenje Ne smije uzimati vruu,hladnu hranu i napitke,alkohol Rei da to manje govori

Povraanje(vomitus)Refleksna pojava koja nastaje zbog podraaja centra Za povraanje smjetenog u produenoj modini. Uzroci povraanja: Probavni sistem Sredinji ivani sistem Endokrini sistem Dini sistem Cirkulacijski sitem Metaboliki sistem Trovanja Psiha

Postupci kod bolesnika koji povraa: Staviti bolesnika u sjedei poloaj,ili ako mora leati okrenuti mu glavu postrance Zatititi bolesnikovo i posteljno rublje nepropusnim platnom Dati lavor i stanievinu Nakon povraanja dati au vode za ispiranje usta Obavijestiti ljekara

Hematemeza je povraanje svjee krvi tamnocrvene boje ili sadraja nalik talogu crne kafe,djelimino probavljene krvi u dodiru sa eluanom solnom kiselinom.

Postupak: Hitno obavijestiti ljeakra Smjestiti bolesnika u postelju,sjedei ili leei sa glavom nastrance Primijeniti postupke kao u drugim vrstama povraanja Izvaditi krv za pretrage,kanilu ostaviti u ili Smiriti bolesnika Zabraniti mu oralno uzimanje hrane i tekuine najmanje 48 sati

Hranjenje nazogastrinom sondom Bolesnika hranimo nazogastrinom sondom ako ne moe gutati. Prije hranjenja se uvodi u eludac plastina ili gumena nazogastrina sonda duga 70 cm. Hrana mora biti kaasta ili tekua,ugrijana na temperaturi tijela.

Postupak uvoenja sonde: Izmjeriti duinu (od korijena nosa do resice uha + od korijena nosa do liice epigastrija) Provjeriti prohodnost nosnica Zatititi bolesnika nepropusnom pregaom Oprati ruke Ovlaiti 15-20 cm sonde Zabaciti glavu u nazad i polagano gurati do ulaska u drijelo (duina nosuho) Gurati dalje do izmjerene druge duine (korijen nosa-vrh prsne kosti) Ne uvoditi silom (lagano okretati ako zapne) U sluaju guenja,kalja,cijanoze ili ne mogunosti govora izvui sondu Utvditi je li sonda u elucu (aspiracijom eluanog sadraja trcaljkom) Uvrstiti sondu -treba redovito njegovati usnu upljinu i nos -sondu mijenjati svakih 48 sati,a silikonske svakih 8 dana

Gastrostoma Otvor uraen hirurkim putem na stjenci eluca,a kroz prednju trbunu stjenku. Kroz otvor je uvedena cijev promjera 1-1,5 cm. Hrana treba biti tekua ili rijetko kaasta,protisnuta kroz sito,temperature 35-37 C, rasporeena u 5 obroka. Mogu se izmeu davati 2500-3000 ml tekuine dnevno. Gastrostoma moe biti privremena i trajna. Nakon operacije ranu treba previjati prema svim pravilima asepse,odravajui okolinu istom i suhom. Kou oko gastrostome treba premazivati zatitnom kremom.

Hranjenje bolesnika: Donijeti pribor i hranu Postaviti bolesnika u leei poloaj Otkriti do pojasa Zatititi okolinu stome kompresom Izvaditi ep i staviti lijevak Uliti malo vode,ispitati prohodnost puteva Ulijevati hranu polagano,za jedan obrok se daje 200-400 ml hrane tokom 15 minuta Nakon hranjenja isprati cijev Zaepiti epom i privrstiti Provoditi njegu usne upljine

Intenzivna njega KPR (kardiopulmonalna reanimacija)Prema smjernicama evropskog vijea za reanimatologiju mjere KPR se dijele na: BLS (basic life suport) osnovno odravanje ivota tj. Osnovno oivljavanje mjere sa kojima bi trebala biti upoznata ira populacija na samom mjestu nezgode do dolaska strunog tima. ALS (advanced life suport) napredno podravanje ivota tj.mjere produenog oivljavanja koje izvode struni timovi ljekara,medicinskog osoblja,SHP,uz pomo medicinske opreme,lijekova.

(bazina reanimacija) Utvrditi stanje svijesti!Redosljed postupaka:

BLS

A. Airway a) b) c) Metode otvaranja dinog puta: Defleksija Podizanje brade Trostruki hvat Koriste se pomagala: -orofaringealni tubus -airway -nazofaringealni tubus (kod onih koji imaju povrede usta) -krikotireoidektomija (u anafalaktikom oku)

B.

Disanje-breathing Utvrditi nedostatak disanja Dva inicijalna udaha (gledam,sluam,osjeam) Ventilirati (depna maska)

C.

Circulation (cirkulacija) utvrdi se nedostatak pulsa na karotidi Vanjska masaa grudnog koa (1 i 2 spasioca) Ventilacija:kompresija (2:30);nakon 2 minuta radi se prva provjera bez obzira na broj spasioca)

D. Defibrilacija Rana kod ventrikularna fibrilacija ili v.tahikardijabez pulsa 200,300,360 J 3 uzastopna udara pauza KPR defibrilacija 360 J KPR moe trajati 30-60 minuta pogotovo kod hipotermije ili utapanja.

BLS AlgoritamNe reaguje Pozvati pomo Otvoriti disajni put (gledam,slusam,osjeam) Provjeriti disanje disanje normalno poloaj za oporavak ne die 2 inicijalna udaha

ne die 2 inicijalna udaha (gledam,sluam,osjeam)

provjeriti cirkulaciju (puls)-odsutan30 kompresija + 2 udaha kontrola pulsa za 2 minuta

Mjesto kompresije: Dva poprena prsta iznad disajnog ruba sternuma sa obe ake jedna na drugoj,pritisak 3-5 cm na grudnu kost.

Vjetako disanje: Usta na nos Usta na usta Preko reanimacionog tubusa ili ambu balona ili pokretnog respiratora

Prestanak rada srca: Gubitak svijesti Nestanak pulsa na arteriji karotis Promjena boje koe Prestanak disanja iroke zjenice

Znaci efikasnosti reanimacije: Popravljanje boje koe Suavanje zjenica Pojava otkucaja srca

Opstrukcija disajnog putaZnaci: Hvatanje za grlo Nemogunost govora Nagon na povraanje ili kaalj

Hajmlihov zahvatOsloboditi disajne puteve od stranih sadraja Stati iza osobe koja se gui Obuhvatiti je rukama oko struka Stisnuti pesnicu,staviti palac neposredno iznad pupka Pritisnuti abdomen prema nazad i gore Moe se ponavljati U leeem stavu,moe i boni poloaj,glava okrenuta na stranu 3-4 puta udarati izmeu lopatica Kod trudnica ruka ide na donji dio grudnog koa

ALS Algoritam1. 2. Endotrahealna intubacija Ventilacija Mehanika ventilacija Disanje preko aparata djelimino ili u cjelini Osnovna indikacija za primjenu je respiratorna insuficijencija (poliomijelitis,mijastemija gravis,polineuri tisi,tetanus,tumor mozga, kontuzija povrede,lijekovi,respiratorni distres sindrom,pluna embolija, sepsa, utopljenje, aspiraciona pneumonija,insuficijencija srca

Vie oblika mehanike ventilacije:-IPPB (intermitentni potizivni pritisak disanja) -IPPV (intermitentni pozitivni pritisak ventilacije) -IPPV + PEEP (pozitivni pritisak eksp Intraosalni pristup primjena lijeka adrenalin kroz disajni tubus.

3. Uspostava intra venoznog puta u ovim uslovima nalaenje periferne vene ogranieno je na 3 puta,a onda se savjetuje intraosalni pristup (brz,siguran,efikasan,ali se pokazalo da je potrebno dati vee doze adrenalina,lidokaina,naloksona,itd.)

4.

DD (VF/VT,asistolija,BEA,EMD) Defibrilacija Lijeenje poremeaja sranog ritma Eksterni transtorakalni (VF) Intrakardijalni DC ok Jednosmjerna struja jaine do 360 J Lopatice se stavljaju na vrh srca i drugi meurebarni prostor desno (ili ispod lijeve skapule i drugog meurebarnog prostora desno)

Bezbjednost pacijenta i osoblja prilikom aplikacije Koa se prije aplikacije premae elektrolitskom pastom Kod defibrilacije se primjenjuje asinhroni DC ok, 3 udara 100 -> 200 -> 300 J Ako se uspostavi drugi a ne sinusni ritam->dr.th. Ako se uspostavi sinusni ritam odrava se inf xylocaina Moe se ponavljati jaom energijom 360 J naizmjenino sa xylocainom u bolu su do maksimum 300 mg

Uspjeh defibrilacije zavisi od duine vremena proteklog od nastanka fibrilacije i uzroka koji je doveo do fibrilacije (acidoza-neuspjeh) Izmeu defibrilacijskog oka vriti KPR

Kardioverzija Elektrokonverzija supraventrikul. i ventr. Poremeaja sranog ritma u sinus ritam Moe biti urgentna i programirana

Kod: Ventrikularni flater,PVT,PSVT,pretk. flater i fibrilacija kad je medikament. Th. Bez efekta Izvodi je kardiolog uz dobro obuen tim Primjenjuje se sinhronizovani defibrilacijksi ok uz kontrolu EKG impuls defibrilacijskog oka treba da pada na R-zubac-

Privremena elektrostimulacija -Pacemaker-

Kod snienih frekvencija ispod 50 minuta.

Postreanimacijsko lijeenje Osnovni cilj da se ouvaju funkcije mozga i srca nakon KPR Prevencija hipertermije Indukovana hipotermija (32-34C) Kontrola VK Ouvanje hemodinamske stabilnosti vazoaktivnim lijekovima radi spreavanja srane disfunkcije Prekid KPR moe da usljedi nakon 20 minuta (kod utopljenika due).

KPR u djece do 8 godina Srani zastoj kod djece rijedak najee repirtornog porijeklaOstali uzroci: Naprasna smrt djeteta 32% Utapanje 22% Respiratorne bolesti 9% Kong. Sranog oboljenja Neuroloko oboljenje Tumori Predoziranje lijekovima Anfilaksija

BLSprovjeriti stanje svijesti i pozvati pomo Otvoriti disajni put (zabaciti glavu,podignuti bradu) Provjera disanja (gledm,sluam,osjeam)

normalno disanje (boni poloaj-koma poloaj)

ne die (2 ef. udaha)

ne die 2 ef.udaha do 1 godine 1-8 godina (disanje na usta i nos) (disanje na nos,disanje na usta) ako se grudi ne diu ponovo otvoriti disajne puteve Ako je bezuspjeno Tretirati kao obostrano disanje Provjeriti znake cirkulacije

Provjeriti znake cirkulacije Brah puls (do 1 godine) karotidni puls (1-8 godina)

Ako je vei od 60 minuta -omjer 15:2 -kompresija:ventilacija (2 spasioca) -30:2 (1 spasioc)

Mjesto:

Jedan prst ispod intramamilarne linije na sternum ->100/min (brzina kompresije) Do jedne godine - palac na palac 1-8 godina - k.jedne ruke pritisak 1,5-2 cm Nove preporuke evropskog savjeta za reanimaciju djece 2005. godine promijenio je taj odnos kompresija:ventilacija (nekad bio 5:1,ali slabija perfuzija srca)

Opstrukcija disajnih puteva Drati dijete preko koljena potrbuke i napraviti 45 udaraca izmeu lopatica Dijete na leima-kompresija 4-5 puta donjeg dijela grudnog koa jer sv rebra horizontalno postavljena pa je abdomen izloen povredama Ne vaditi strano tijele naslijepo Najei uzrok smrti je obstrukcija disajnih puteva zbog uvijek prisutne upalne komponente diajnih puteva kada je suenje i do 80%

ALSKao kod odraslih:A. Endotrahealna intubacija B. Ventilacija novoroenad 20ml O2 Q2 dojenad 30ml O2 djela 10ml/kg C. IV put Intraosealno (lidokain,adrenalin,atropin) D. Defibrilacija

KPR u centralnoj jedinici intenzivnog lijeenja(CJIL) Zapoeta KPR na terenu ili u kolima SHP Nastavlja se u ambulanti reanimacijskog odjela ili direktno u CJIL CJIL je organizacijska jedinica unutar zavoda za anesteziologiju1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Reanimatologiju gdje se prua hitna medicinska pomo Provodi reanimaciju na razini ACSL (uznapredovanog odranja ivota) Provodi intenzivno lijeenje Postreanimacijska njega Stalan nadzor Visokostruna zdravstvena njega ivot se odrava 24 sata

CJIL raspolae: Autonomne krevetne jedinice uz koju se nalaze: 2 monitora po krevetu Respirator Aspirator Pribor za primjenu kiseonika Infuzomati Perfuzori Kolica za reanimaciju (sadraj kolica je uniforman za sve jedinice intenzivne njege) Kolica sa defibrilatorom

Centralna monitorska jedinica Svi monitori u CJIL su umreeni i povezani sa centralnom jedinicom na sestrinskom pultu U sluaju odstupanja od zadatih parametara koje oitava kompjuter: bradikard,tahikardija,hipertenzija,puls,pad ili porast temperature,hiperkapnija,hipokapnija,EKG Centralnimonitor e zvuno ili svjetlosno upozoriti tim medicinskih sestara Medicinska sestra je odgovorna za parametregranice alarma koje prilagoava svakom novom bolesniku

Svi alarmi moraju biti ukljueni svo vrijeme boravka bolesnika u CJIL Postupak u sluaju alarma: Otii do bolesnika Utiati alarme Provjeriti stanje bolesnika Utvditi razlog ukljuivanja alarma Otkloniti uzrok ukljuivanja ukoliko je u domenu sestre ili pozvati ljekara Po potrebi zapoeti KPR

Kolica za reanimaciju Sadre sredstva i lijekove koji se koriste u hitnim intervencijama Provjera kolica za reanimaciju prilikom primopredaje smjene kroz protokol nadzora kolica za reanimaciju.

I policaLijekovi: Navuene 2 price adrenalina (ako se ne potroe za 24 sata stavljaju se nove) 2 price atropina 2 apavrina 20 ampula Alupent,amiodaron,aminophylin,co.-hept, dopamin,lidokain,na-bikarbonat,synopen Od 15-20 ampula

Haes,ringer,manitol,glukoza,fizioloka,aquaredestilata,wata,komprese,alkohol,igle,price,stetoskop, esmarch,svjetiljka za zjenice,sistemi za infuziju i transfuziju

II polica Laringoskopi 3 patule Endotrahealni tubus Ambu i maske Orofaringealni tubus-airway Nazofaringean tubus Oronazalne maske za O2

III polica Rezervni tubusi svih veliina Endotrahealne kanile svih veliina Za reanimaciju djece slue ve sloeni setovi na kolicima:ambu baloni,maske,endotrahealni tubusi,orofaringealni tubusi, laringoskopi,patule,kateteri Kod bolesnika koji su ve ekstubirani ili respiratorno nestabilni isto sloeni setovi Kod mehaniki ventiliranih bolesnika na respiratoru na krevetu treba da se nalazi: Amb samoirei baloni Spremnik za kiseonik na balonu Kateter za spoj da dovodom kiseonika

U sluaju: Nestanka struje Kvara respiratora Prije i posije aspiracije sekreta bolesnika da se hiperventilira Prilikom premjetanja bolesnika Samo jedan runi respirator na jednog pacijenta (mogunost intrahospitalnih infekcija) koji se poslije iste,dezinfikuje i sterilie.

Defibrilator Preporuuju se dva defibrilatora Bifazini najee u upotrebi Za statino-transportni nain rada Omoguuje Monitoring (EKG ili 12 kanal EKG,puls,periferna saturacija) Defibrilacija putem runih elektroda Transkutana pacing putem samoljepljivih elektroda Sinhronizirana kardioverzija Automatska vanjska defibrilacija

Kofer za reanimaciju Slui kod KPR na drugim odjelima bolnice Uz njega se uzima i defibrilator i monitoring EKG,tlak,puls Sadri:

Lijekove skoro iste kao i kolica samo manje ampula(2X ili 4X manje) Infuzione otopine po 1 boca Uspostava venskog puta (esmarch,price,igle,intranile,alkohol,tuferi) Uspostava dinog puta (ambu,maske,laringoskop,endotrahealni tubusi i vodilice) Ostali pribor (stetoskop,baterija za zjenice,makaze,gel za defibrilator,EKG elektrode,pulsni oksimetar,rukavice)

Vanjska reanimacija

To je kardio pulmonalna reanimacija na drugim odjelima po potrebi. ine tim ljekara,anesteziolog i medicinska sestra Uputstvo da se ve zapone KPR dok tim ne doe Uzeti heteroanamnezu od osoblja Procjena stanja prema A B C D E protokolu KPR Prevoz u CJIL ako je KPR uspjena

KPR u CJIL se provodi po ALS algoritmu (uznapredovalog odravanja ivota) Medicinske sestre-tehniari samostalno zapoinju i provode KPR do dolaska anesteziologa i kasnije u timskom radu nastavljaju KPR Najei razlog KPR u CJIL (asistolija,bradikardija) Ventrikul fibril (VF)

Sestrinska intervencija u CJIL u K.arestu Prve suoene sa potrebom KPR jer su 24 sata sa pacijentom Centralni monitor alarmira cardiac arest

Postupak sestre:1. 2. 3. 4. 5. Provjeriti disanje i puls na arteriji vr. Pozvati deurnog ljekara Dovesti kolica za reanimaciju do kreveta Prekord. udarac Priprema kreveta: -spustiti stranicu,navui paravan,izvui jastuk,spustiti uzglavlje

6. Prohodnost dinih puteva (zabaciti glavu i podii

bradu,podii vilicu) 7. Postaviti oko faringa tubus -izmjeriti udaljenost od kraja donje vilice do sredine usta -otvoriti usta metodom prekrieni prstiju -uvui zakrivljeni kraj prema tvrdom nepcu -rotacija 180 i dalje uvlaenje 8. Zapoeti disanje pomou runog respiratora (ambu) 9. Ako je na respiratoru prebaciti reim disanja u kontrolirano poveati O2 na 100%

10. Vanjska masaa 11. Otvoriti joj jedan IV put 12. Eventulno Aspirirati pac 13. Pripremiti defibrilator 14. Pripremiti set za intubaciju 15. Asistirati na razini ALS sa ljekarom 16. Izvaditi uzorak krvi za elektrolite i druge parametre

Plan rada pri KPR ako je vie medicinskih sestara podijeliti interventne radnje

Postreanimacijska njega Kod uspjene KPR nastaviti sa postreanimacijskom njegom Zadaci medicinskih sestara: 1. Dovesti respirator ako je potrebna mehanika ventilacija 2. Hemodinamska potpora putem perfuzornih pumpi 3. Provjeriti neuroloki status i orjentiranost pac u vremenu i prostoru 4. Provjeriti respiratorni status (kvalitet i dubina disanja,frekventnost) 5. Kontinuirani monitoring u 2 odvoda EKG-a/II odvod obav.)

6. Kontrole TA,pulsa,kontrola diureze,mjerenje CVP 7. Primjeniti TH prema nalogu ljekara 8. Kontrolisati labratorijske parametre koji su traeni 9. Sanirati opekline od defibrilatora 10. Oistiti defibrilator, pedale,slualice,tlakomjer 11. Dopuniti kolica za reanimaciju 12. Evidentirati sve uinjeno u protokolu

INTERNA PROPEDEVTIKA FIZIKALNI PREGLED Metode fizikalnog pregleda su: inspekcije (opti utisak) palpacije perkusije auskultacije

Status praesens sadanje stanje na osnovu fizikalnog pregleda (dovoljno vremena,svuen pacijent,dovoljno svjetla i zagrijana prostorija) a) opti status b) status pojedinih organa nalazi objektivnog pregleda se upisuju u istoriju bolesti i zdravstveni karton i imaju dokumentarnu vrijednost

1.Inspekcija (opti utisak)-ono to vidimo na pacijentu:stanje svijesti,stav pacijenta,visina,tjelesna masa,konstitucija,simetrinost tijela,razvijenost musculature,koa,disanje pregled poinje inspekcijom bolesnika opaanje je prirodni dar ali da bi ono posluilo moraju se poznavati fenomeni kojima se bolest oituje znaajna je ali je ne treba precijeniti

2.Palpacija-je pregled metodom pipanja vrhovima prstiju pojedinih dijelova tijela Moe biti: povrna duboka A.povrna -slui za identifikaciju povrnih organa,tumora,bolne osjetljivosti,procjenu defansa(trbuh tvrd kao daska zbog poveanog tonusa trbune musculature)kod peritonitisa B.duboka -sluzi za odreivanje poloaja i veliine dubokih organa(bubreg,appendicitis itd.)

3.Perkusija je metoda gdje se kucanjem po povrini tijela na osnovu kvaliteta perkutornog zvuka dobijaju podaci o:konzistenciji i veliini organa,patolokom sadraju kao i o patolokim stanjima Primjenjuje se: direktna perkusija -kucanjem direktno vrhovima prstiju po tijelu(test fluktuacije za ascites) indirektna perkusija (prstom o prst) -po distalnoj falangi srednjeg prsta se udara srednjim prstom druge ake sa udaljenosti 10-15 cm iz zgloba ruja;prst po kome se kuca (plesimetar) ne treba pritiskati jako na tijelo vec ga treba prisloniti na tijelo.

Vrste perkutornog zvuka: tmuo-butina potmuo-jetra,slezina,srce sonoran-normalna plua hipersonoran-eludac timpanian-abdomen(crijeva), pneumotoraks;ovaj zvuk se uje kao naduven obraz

4.Auskultacija je metoda sluanja stetoskopom -grudnog koa(kvaliteta i intenziteta disajnog uma kao i propratnih unjeva) -srca(F.R.T.U.S-frekfenca,ritam,tonovi, udvajanje,umovi) -abdomena(crijevne peristaltike-motiliteta, vaskularnih umova-stenoza renalne arterije i aorte,perihepatikog trenja itd.)

PREGLED PACIJENTA Opti utisak1. Stanje svijesti Svjestan Somnolencija pospanost Sopor tei poremeaj svijesti ali se na jai vanjski nadraaj moe probuditi Koma potpuna nesvjest ne moe se probuditi nikakvim nadraajem (prema uzroku nastanka mogu biti metabolike,toksike,cerebralne) Sinkopa kratkotrajni gubitak svijesti uzrokovan cerebralnom ishemijom(kardijalna,psihogena)

Delirantnost nemir uz halucinacije vidne,slune,vremenske,prostorno dezorjentisan (trovanje alkoholom,visoke temperature,bolest mozga) Konfuzno stanje laki oblik delirija Depresija poremeaj afektivnog ivota Manino stanje - suprotno od depresije Demencija propadanje intelektualnih funkcija

2. Orjentacija u vremenu,prostoru, prema sebi idrugim linostima 3. Stav bolesnika Aktivan(normalno) Pasivan Prinudan (sjedei-pluni i srani bolesnici,stalno mijenjaju poloaj-bubrena kolika,lee mirno-akutni pankreatitis,bono na zdravoj strani-kod pleurita,zabaena glava-upala mozga)

4. pokretljivost pacijenta (aktivno pokretan-normalno,pasivno ili nepokretan) Npr. hemparetian hod-inzult;sitan hod-mb Parkinson;teturav hodtabes;peronalni hod-pijetlov hod;patkast hod-iaenje kuka)

5. konstitucija-uzeti visinu(m) i tjelesnu masu(kg);izraunati BMI(bodi mass index)=masa(kg)/(visina-m);normalan BMI=18,5-24,9kg/m;pacijent moze biti:normalno (srednje) uhranjen (BMI=18,524,9),gojazan(BMI=>25;[25-30-umjerena gojaznost,30-35-goj.I stepena,35-40-goj.II stepena,>40-morbidno gojazni]),pothranjen (BMI=20% TT) Alimentarna,Mb Cushing, hiperinzulinizam,distrofija adiposogenitalis,miksedem,lipodistrofije (praeno DM,IBS,HTA,sterilitet) Mravost (90/min-tahikardija