PROPEDEVTIKA I ZDRAVSTVENA NJEGA U KLINI KO-BOLNI KOJ PRAKSI

Medicinska sestratehni ar

Medicinska sestra-tehni arPodru je rada: -zdravstvena njega -medicinsko-tehni ki rad -zdravstveno-vaspitni (edukativni rad) -medicinska dokumentacija (dio sestrinskog rada) -istra iva ki rad u sestrinstvu

Zajedni ki poslovi radnih mjesta medicinskih sestaratehni ara u svim granama medicine,obuhvataju 10 prepoznatljivih cjelina koje navodimo:1. 2. Njegovanje pacijenata (uz primjenu standarda) Evidentiranje vitalnih funkcija i drugih pokazatelja zdravlja pacijenata 3. Vr enje nadzora(kontrole stanja)pacijenata 4. Zbrinjavanje pacijenata (tjelesno,du evno i socijalno) 5. Hranjenje pacijenata (putevi unosa hrane i te nosti) 6. Davanje propisane terapije pacijentu (lijekova i odre enih sredstava) 7. Uzimanje biolo kih materijala (po odredbi ljekara) 8. Planiranje (zakazivanje) propisane aktivnosti za pacijenta,pripremanje materijala za rad i sre ivanje dokumentacije (dio sestrinskog rada) 9. Pripremanje pacijenata za medicinski tretman 10. U enje o zdravlju (sprovo enje programa zdravstveno-vaspitnog rada)

1. Njegovanje pacijenata (uz primjenu standarda)

1.01 1.02 1.03 1.04 1.05

Op ta njega (ON) Poluintenzivna njega (PIN) Intenzivna njega (IN) Specijalna intenzivna njega (SIN) posebna njega (PN)

2. Evidentiranje vitalnih funkcija i drugih pokazatelja zdravlja pacijenata (mjerenje,pra enje promjene,kontrola vrijednosti i bilje enje-po odredbi ljekara):2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 Tjelesna temperatura Puls Disanje Krvni pritisak Tjelesna masa Visina tijela Obim dijela tijela Koli ina unijete i ukupno izlu ene te nosti sakupljanje mokra e u toku 24 asa-diureza Evidentiranje broja stolica Snimanje elektrokardiograma (EKG-a) Pra enje vitalnih i drugih funkcija pacijenata-monitoring

3. Vr enje nadzora(kontrole)stanja pacijenata(zavisno od mogu e promjene u smislu pobolj anja ili pogor anja njegovog zdravstvenog stanja): 3.01 Povremeni nadzor 3.02 Pove ani nadzor 3.03 Stalni nadzor

4. Zbrinjavanje pacijenata (tjelesno,du evno i socijalno)

4.01 Zbrinjavanje pacijenata u terapijskom tretmanu 4.02 Zbrinjavanje pacijenata u higijenskom tretmanu 4.03 Zbrinjavanje pacijenata i ostvarenje dobre komunikacije 4.04 Zbrinjavanje pacijenata prije i poslije medicinske intervencije (hirur kog zahvata, invazivne dijagnosti ke pretrage,endoskopskog ispitivanja i sl.)

5. Hranjenje pacijenta (putevi unosa hrane i te nosti)

5.01 5.02 5.03 5.04 5.05

Poslu ivanje pacijenta hranom (dijetom) Hranjenje pacijenta prirodnim putem(kroz usta) Unos hrane kroz nazogastri nu sondu Unos hrane kroz gastrostomu Parenteralni (vje ta ki) put unosa te nosti i hrane 5.06 Unos hrane rektalnim putem

6. Davanje propisane terapije pacijentu (lijekova i odre enih sredstava koje je ordinirao ljekar)6.01 Unos lijeka kroz usta ili sublingvalno (stavljanje lijeka pod jezik) 6.02 Unos lijeka preko ko e i sluzoko e 6.03 Unos lijeka inhalacijom 6.04 Unos lijeka intramuskularnom injekcijom 6.05 Unos lijeka supkutanom (intrakutanom, intradermalnom injekcijom) 6.06 Unos lijeka intravenskom injekcijom 6.07 Unos lijeka kroz sistem za infuzione te nosti 6.08 Unos krvi (ili sastojaka krvi) sistemom za primjenu transfuzije 6.09 Primjena sredstva za zagrijavanje tijela 6.10 Primjena sredstva za rashla ivanje tijela 6.11 Davanje pomagala za o uvanje integriteta ko e,ili za za titu lokomotornog aparata pacijenta

7. Uzimanje biolo kog materijala (po odredbi ljekara)

7.01 Uzimanje uzorka krvi za laboratorijski pregled 7.02 Uzimanje uzorka mokra e za laboratorijski pregled 7.03 Uzimanje uzorka stolice za laboratorijski pregled 7.04 Uzimanje brisa za laboratorijski pregled 7.05 Uzimanje uzorka ispljuvka za laboratorijski pregled 7.06 Uzimanje sekreta za laboratorijski pregled

8. Planiranje (zakazivanje) propisane aktivnosti za pacijenta,sre ivanje dokumentacije,priprema opreme i materijala za rad-dio sestrinskog rada):

8.01 Planiranje i zakazivanje aktivnosti 8.02 Sre ivanje medicinske dokumentacije 8.03 Pripremanje opreme i materijala za rad

9. Pripremanje pacijenta za medicinski tretman

9.01 Priprema pacijenta za specijalisti ki pregled 9.02 Pripreme pacijenta za laboratorijsku pretragu 9.03 Priprema pacijenta za radiolo ko (Rtg) ispitivanje 9.04 Priprema pacijenta za radio-izotopski tretman 9.05 Priprema pacijenta za funkcionalno-dijagnosti ko ispitivanje 9.06 Priprema pacijenta za hirur ku intervenciju 9.07 Priprema pacijenta za fizio-terapijski tretman

10. U enje o zdravlju (sprovo enje programa zdravstveno-vaspitnog rada)

10.01 Individualni rad sa pacijentom 10.02 Rad u maloj grupi 10.03 Rad u velikoj grupi

Zdravstvena njega je grana u sistemu zdravstva koju samostalno obavljaju medicinske sestre u saradnji sa ljekarima i ostalim zdravstvenim radnicima.Uloga medicinske sestre je pomo pojedincu, bolesnom ili zdravom,u obavljanja aktivnosti koje doprinose zdravlju ili oporavku (ili mirnoj smrti),a koje bi on obavljao samostalno kada bi imao potrebnu snagu, volju ili znanje.Pomo treba pru iti na na in koji e pridonijeti to br em postizanju njegove samostalnosti. Virginia Henderson

ta je sestrinska dijagnoza?

Aktuelni ili potencijalni zdravstveni problem koji su medicinske sestre s obzirom na njihovu edukaciju i iskustvo sposobne i ovla tene tretirati.

ANA (American Nurses Association ; Ameri ko udru enje medicinskih sestara) 1973. donosi standarde sestrinske prakse:Prikupljanje podatke o zdravstvenom stanju bolesnika je organizovano i kontinuirano-podaci su dostupni i dokumentovani Sestrinska dijagnoza proizilazi iz podataka o zdravstvenom stanju bolesnika Plan zdravstvene njege uklju uje ciljeve koji proizilaze iz sestrinske dijagnoze Plan zdravstvene njege uklju uje utvr ene prioritete i planirane postupke usmjerene postizanju ciljeva koji proizilaze iz sestrinske dijagnoze Sestrinske intervencije osiguravaju aktivno sudjelovanje bolesnika u promociji i o uvanju zdravlja Sestrinske intervencije poma u bolesniku da postigne maksimalnu razinu zdravlja Pacijentovo napredovanje ili nenapredovanje u smjeru postavljeni ciljeva ocjenjuju zajedno sestra i bolesnik

Osnovna obilje ja sestrinskih dijagnoza:

Dijagnoza je tvrdnja koja se odnosi na pacijentov problem Dijagnoza obuhvata zdravstvene probleme u zdravlju i bolesti Dijagnoza je zakljucak izveden iz analize podataka Odnosi se na fizi ko,psihi ko i socijalno stanje bolesnika Dijagnoza je kratka,sa eta tvrdnja

Vrste sestrinskih dijagnoza:1. Aktuelene sestrinske dijagnoze opisuje problem koji je prisutan ili se mo e prepoznati na osnovu vidljivih obilje ja (npr.pacijent ne mo e sam obavljati li nu higijenu)

2. Visoko rizi ne ili potencijalne sestrinske dijagnoze potencijalni problemi koji jo nisu prisutni,ali e se razviti ako izostanu preventivne mjere (npr.prisutni faktori za nastanak dekubitusa ako izostanu preventivne mjere)

3. Mogu e ili vjerovatne sestrinske dijagnoze Proizilaze iz ograni enog broja podataka na temelju kojih medicinska sestra sumnja na neki odre eni problem kojeg bi bolesnik mogao imati-tek prikupljanjem novih podataka potvrdit e ili odbaciti svoju sumnju (npr.bol u krstima-dekubitus ili ne to drugo)

4. Povoljne sestrinske dijagnoze koje opisuju dobro zdravstveno stanje proizilaze iz injenice da se sestre bave promocijom zdravlja kroz savjetovanje o prehrani,odr avanju idealne tjelesne te ine kao va nom faktoru zdravlja defini u se kao klini ke procjene o pojedincima,skupinama ili zajednici u prelazu od odre ene razine dobrobiti do vi e razine dobrobiti

5. Skupine sestrinskih dijagnoza ili sindromi prisutno vi e aktuelnih ili visoko rizi nih dijagnoza koje su nastale zbog odre enog stanja sindrom neupotrebe-obuhvata sve visoko rizi ne probleme koji su povezani sa mirovanjem:visok rizik za opstipaciju,trombozu,dekubitus,smanjeno podno enje napora

Sestrinsko medicinksi problemi-odre enefiziolo ke komplikacije koje sestre posmatraju radi o uvanja promjene statusa

sestre primjenjuju intervencije koje propisuju ljekari osnovna razlika izme u sestrinskih dijagnoza i sestrinsko-medicinksih problema: iz sestrinskih dijagnoza proizilaze samostalne sestrinske intervencije,intervencije u saradnji sa drugim profilima zdravstvenih radnika proizilaze iz sestrinsko-medicinskih problema

Intervencije: s obzirom na stepen samostalnosti,sestrinske intervencije mogu biti: samostalne delegirane one koje propisuju ljekari,a provode sestre medicinksi problemi zahtjevaju obe vrste intervencija

Formulisanje sestrinski dijagnoza-po modelu PES Problem Etiologija Simptom

Za to sestrinske dijagnoze?1. Kroz sestrinske dijagnoze,ciljeve i intervencije mogu e je opisati sestrinsku praksu i u initi je vidljivom, to je izrazito va no danas kada je racionalna upotreba zdravstvenih sredstava nu nost Jedinstvena stru na terminologija,nu an je uvjet za unapre enje sestrinske prakse,kvalitetniju interpersonalnu komunikaciju,daljnje obrazovanje sestara i njihov rad na podru ju istra ivanja Pomo sestrinskih dijagnoza sestre e mo i udovoljiti zahtjevima zdravstvene informatike i mo i iskoristiti sve prednosti koje ih dobro dokumentovanje i informatika pru aju za napredovanje sestrinske prakse i razvoj sestrinstva

2.

3.

Sestrinska dokumentacijaSastavljena je na na in da sestre mogu procijeniti pacijentovo stanje i na osnovu toga donijeti zaklju ke,dijagnostifikovati problem i odrediti koli inu sestrinske njege za pacijenta,te na taj na in pobolj ati kvalitet zdravstvene njege.Predvi ena je za upotrebu u svakodnevnoj praksi,za pacijente koji borave na odjeljenjima du e od 24 asa.

Sestrinska lista se sastoji od: Sestrinska anamneza,fizikalni pregled,sestrinske dijagnoze Trajnopra enje stanja pacijenata(decursus). Upisuju se sve promjene kod pacijenata tokom 24 sata(simptomi,znaci,opisi novonastalog stanja,mogu i uzroci) Trajno pra enje postupaka.Upisuju se medicinsko-tehni ki i dijagnosti ki postupci,koji su ordinirani,planirani i obavljeni tokom hospitalizacije. Plan zdravstvene njege.Ciljevi i intervencije se defini u u dogovoru sa pacijentom. Evidencija ordinirane i primjenjene terapije

Unos i izlu ivanje te nostu.Primjenjuje se kod pacijenata kod kojih je potrebno pratiti unos i izlu ivanje te nosti kroz 24 sata. Procjena bola.Primjenjuju se kod pacijenata koji imaju u estalu ili trajnu bol.Prati se i u inak ljekova i distraktora. Lista pra enja dekubitusa.Vodi se kod pacijenata kod kojih je prisutan dekubitus.Evidentira se svaka promjena polo aja. Nadzorna lista rizi nih postupaka u zdravstvenoj njezi.Upis mogu ih komplikacija nakon medicinsko-tehni kih postupaka. Izvje taj o incidentu Otpusno pismo zdravstvene njege.izdaje se za pacijente kod kojih je potreban nastavak zdravstvene njege.

Koristi od vo enje sestrinske dokumentacije:Pra enje koli ine i kvaliteta provedenih postupaka,a posebno mogu nosti trajnog pra enja stanja bolesnika Omogu ava sestrinska istra ivanja Pru a osnove za obrazovanje medicinskih sestara Unapre uje kvalitet zdravstvene njege

PROPEDEVTIKA KAO MEDICINSKA DISCIPLINAPROPEDEVTIKA (propaedeutica) Gr ka rije -prethodno u enje Uvod i internu medicinu kao najve u granu klini ke medicine prakti na medicinska disciplina koja: PRIPREMA

OSPOSOBLJAVA U I studente kako se postavlja dijagnoza bolestiPREKLINI KIH KLINI KIH MEDICINSKIH DISCIPLINA

ona predstavlja predmet koji ini sponu, most izme u:

daje osnovna znanja iz klini ke medicine, koja su neophodno potrebna svakom medicinaru,bez obzira kojom e se klini kom disciplinom baviti posle zavr etka medicinskih studija

KLINI KA PROPEDEVTIKA upoznaje i osbosobljava studenta (ljekara): na koji na in da pristupi bolesniku - prvi put student dolazi u kontakt sa bolesnikom i u i: da pa ljivo i sistemati no prikuplja podatke od bolesnika ili lanova njegove porodice o na inu ispoljavanja bolesti -subjektivne tegobe koje pacijenta dovode ljekaru kako se obavlja pravilan,sistemati an i objektivan (fizikalan, fizi ki) pregled bolesnika -fizikalni znaci bolesti koje su dostupne na im ulima,sluha,vida,opipa,njuha da pravilno primenjuje razne metode dopunskih ispitivanja i pravilno tuma i dobijene rezultate

PROPEDEVTIKA KAO MEDICINSKA DISCIPLINAZADACI KLINI KE PROPEDEVTIKE TEORIJSKA I PRAKTI NA NASTAVA IZ KLINI KE (INTERNE) PROPEDEVTIKE da ste ena znanja iz osnovnih, preklini kih medicinskih disciplina primjenjuje na bolesniku i upore uje ih sa tegobama bolesnika (simptomima bolesti) i promjenama (znaci bolesti) koje otkriva primjenom fizi kih metoda pregleda (inspekcija, palpacija, perkusija, auskultacija) da student stekne tehni ku spretnost i osposobi se da fizikalnim pregledom utvr uje znake bolesti da se student nau i i osposobi kroz teorijsku i prakti nu nastavu da me usobno upore uje i analizira simptome i znakove bolesti

POJAM ZDRAVLJA I BOLESTIPOJAM ZDRAVLJA

Zdravlje je skladan odnos i ravnote a u gra i i funkciji elija raznih tkiva, organa i sistema organa u ovje ijem organizmu Zdravlje je potpuno du evno,tjelesno i socijalno blagostanje a ne samo odsustvo bolesti-def.SZO

POJAM BOLESTI

Bolest je svaki poreme aj gra e i funkcije elija raznih tkiva,organa i sistema organa Skup subjektivnih simptoma bolesnika i objektivno uo ljivih znakova koje ine jednu nozolo ku cjelinu

OSNOVNE ODLIKE BOLESTI SU: ETIOLOGIJA BOLESTI - uzroci bolesti PATOGENEZA BOLESTI - na in nastanka bolesti KLINI KA SLIKA - ispoljavanje bolesti UTVR IVANJE BOLESTI - postavljanje dijagnoze LIJE ENJE BOLESNIKA - otklanjanje uzro nika bolesti EVOLUCIJA BOLESTI - tok bolesti ISHOD BOLESTI - zavr etak bolesti

POJAM ZDRAVLJA I BOLESTIETIOLOGIJA BOLESTI -causa morbi-uzrok bolesti SPOLJA NJI ETIOLO KI BOLESTI (egzogeni) INIOCI

FIZI

mehani ke sile toplota i hladno a promjene atmosferskog pritiska elektri na struja jonizuju e zra enje

KI

HEMIJSKI industrijska hemijska sredstva hemijska sredstva koja se koriste u doma instvu otrovi ivotinja i biljaka lijekovi u koli inama ve im od terapijskih doza

BIOLO KI bakterije,virusi,paraziti biolo ki etiolo ki inioci ivotinjskog porijekla biolo ki etiolo ki inioci biljnog porijekla

NEPRAVILNA ISHRANA nedovoljno uno enje pojedinih hranljivih materija suvi no uno enje pojedinih hranljivih materija

POJAM ZDRAVLJA I BOLESTIETIOLOGIJA BOLESTIUNUTRA NJI ETIOLO KI INIOCI BOLESTI NASLJEDNI POREME AJI

uslovljavaju nasljedne ili porodi ne bolesti to su bolesti koje potomci naslje uju od roditelja ili ranijih predaka promjena broja i gra e hromozoma mutacija samo jednog gena mutacije ve eg broja gena mutacija hromozoma

postoji vi e tipova naslje ivanja

autosomno dominantno autosomno recesivno naslje ivanje vezano za hromosom pola poligensko naslje ivanje naslje ivanje uslovljeno nenormalnostima hromozoma

URO ENI POREME AJI etiolo ki inioci bolesti koji uslovljavaju poreme aj razvoja ploda za vrijeme intrauterinog ivota (uro ene kongenitalne bolesti) uzimanje nekih lijekova u toku prvih mjeseci trudno e (talidomid) virusne infekcije (rubeole, herpes, i dr.) nedovoljna ishrana poreme aji metabolizma kod trudnica (dijabetes melitus)

uro ene bolesti se ne naslje uju one se ne prenose sa bolesnih roditelja na potomke

POREME AJ IMUNITETA smanjenje imuniteta

poreme aj imunoglobulina (B-limfocita) reakcije preosjetljivosti (alergijske reakcije) anafilakti ka reakcija citotoksi na reakcija imunokompleksna reakcija reakcija kasnog senzibiliteta autoimuni poreme aji stvaranje autoantitijela i senzibilisanih Tlimfocita protiv sopstvenih Ag imuni sistem ne razlikuje sopstvene antigene od stranih

PSIHOSOMATSKI POREME AJI

psihi ki do ivljaji uslovljavaju poreme aj funkcije i gra e tkiva i organa

psihi ki napor briga strah uzbu enje

PATOGENEZA NASTANKA BOLESTI -nauka o mehanizmu nastanka bolesti FAKTORI PATOGENEZE BOLESTI SPOLJA NJI FAKTORI PATOGENEZE spolja nji etiolo ki inioci bolesti

UNUTRA NJI FAKTORI PATOGENEZE

konstitucija -skup priro enih osobina koje se o ituju u gra i,obliku tijela,karakterolo kim osobinama i na inu reakcije na tetna djelovanja -povezanost konstitucije i bolesti je mogu nost a ne nu nost asteni ka(leptosomna)-vagotonija, hipoglikemija,sklonost TBC, izofrenija,astma pikni ka(eurisomna)-tahikardije, HTA, hiperglikemija,KV bolesti,mani na depresija mije ani tipovi

dispozicija -sklonost organizma da oboli odnosno skup svih unutra njih faktora koji su potrebni za pojavu bolesti dijateza-patolo ka dispozicija-sklonost organizma da oboli od neke bolesti(hemoragi na) imunitet ivotna dob (npr.dje ije bolesti i bolesti starije dobi)

spol -holelitijaza ( ene 5:1 mu karci) -koronarna ateroskleroza ( ene 1:5 mu karci) -Ca pulmo (vi e mu karci) -mitralna stenoza (vi e ene) bolest i zvanje -profesionalne bolesti,menad erske bolesti Plurikauzalizam vi e inilaca nastanka bolesti

U zavisnosti od me usobnog odnosa spolja njih i unutra njih inioca patogeneze jedna ista bolest se ispoljava na razli ite na ine u raznih osoba NE POSTOJI BOLEST VE BOLESNIK

POJAM ZDRAVLJA I BOLESTIKLINI KA SLIKA BOLESTI je skup tipi nih i karakteristi nih subjektivnih tegoba (simptoma bolesti) i objektivnih promjena(znaci bolesti),kojima se odlikuje neka bolest ona obuhvata i morfolo ko-funkcijske poreme aje koji se dokazuju posebnim metodama, tzv. dopunskim ispitivanjima bolesnika

BOLEST SE ISPOLJAVA: SUBJEKTIVNIM TEGOBAMA (SIMPTOMI BOLESTI) utvr uju se razgovorom sa bolesnikom (anamnezom) OBJEKTIVNIM PROMJENAMA (ZNACI BOLESTI) utvr uju se fizikalnim pregledom bolesnika POREME AJIMA GRA E I FUNKCIJE ODRE ENIH TKIVA I ORGANA REZULTATI DOPUNSKOG ISPITIVANJA utvr uju se dopunskim ispitivanjima bolesnika

KLINI KA SLIKA BOLESTISIMPTOMI BOLESTI (subjektivne tegobe/smetnje) -signum morbi -simptom je isklju ivo subjektivna manifestacija ali mo e biti i znak bolesti (promjena koju mo e utvrditi i druga osoba-temperatura,otok, utica) OP TI SIMPTOMI BOLESTI javljaju se u mnogobrojnim bolestima

malaksalost,glavobolja,bolovi,temperatura

SPECIFI NI SIMPTOMI BOLESTI javljaju se samo u odre enim bolestimastenokardi an bol

VODE I SIMPTOM -glavna subjektivna tegoba zbog koje bolesnik tra i pomo ljekara ili promjena koja se utvrdi prilikom pregleda PATOGNOMONSKI SIMPTOMI -visoko specifi ni za jednu ili mali broj bolesti SINDROM -skup simptoma koji dolaze zajedno i uzro no su povezani,obi no tri-trijas(Bazedovljeva bolest-egzoftalmus,tahikardija,struma)

KLINI KA SLIKA BOLESTIZNACI BOLESTI (objektivne tegobe/smetnje) OP TI ZNACI BOLESTI javljaju se u mnogim bolestima povi ena tjelesna temperatura

SPECIFI NI ZNACI BOLESTI

javljaju se samo u bolestima odre enih organa znak leptira - sistemski eritemski lupus

KLINI KA SLIKA BOLESTIMORFOLO KE PROMJENE I FUNKCIJSKI POREME AJI BOLEST JEDNOG ORGANA MO E SE ISPOLJITI: morfolo ko-funkcijskim poreme ajima tog organa morfolo ko-funkcijskim poreme ajima drugih organa i sistema

VRSTE DOPUNSKIH ISPITIVANJA (rezultatidopunskog ispitivanja) BIOHEMIJSKA HEMATOLO KA MIKROBIOLO KA SEROLO KA IMUNOLO KA ENDOSKOPSKA RADIOLO KA ELEKTROGRAFSKA RADIOIZOTOPSKA

Klini ku sliku jedne bolesti sa injavaju: op ti i specifi ni simptomi op ti i specifi ni znaci odre eni morfolo ko-funkcijski poreme aji

UTVR IVANJE BOLESTI POSTAVLJANJE DIJAGNOZE BOLESTIDIJAGNOZA BOLESTI SE POSTAVLJA NA OSNOVU: -identifikacija odre ene simptomatologije,jedno morbidno stanje postaviti poznati klini ki okvir SIMPTOMA BOLESTI (55-70%) simptomi bolesti se prikupljaju od bolesnika uzimanje podataka o bolesti od bolesnika naziva se

ANAMNEZA BOLESTI

anamnezu ine nekoliko posebnih dijelova:li ni podaci glavne tegobe sada nja bolest ispitivanje po sistemima li na anamneza porodi na anamneza socijalno-epidemiolo ka anamneza

ZNAKOVA BOLESTI (20%) znaci bolesti se prikupljaju fizikalnim pregledom pri objektivnom pregledu bolesnika koriste se etiri grupe fizi kih metoda: inspekcija palpacija perkusija auskultacija

REZULTATA DOPUNSKOG ISPITIVANJA (10%) utvr ivanje morfolo kih poreme aja utvr ivanje funkcijskih poreme aja -opasnost od mehanizirane medicinemedicine laboratorijskih nalaza Oko 5% bolesti ostaje bez dijagnoze

LIJE ENJE BOLESNIKACILJ LIJE ENJA da se otklone uzro nici bolesti iz bolesnikovog organizma da se pomogne bolesniku u savladavanju bolesti potpuno ozdravljenje bolesnika

METODE LIJE ENJA HGIJENSKO-DIJETETSKI RE IM njega bolesnika mirovanje bolesnika MEDIKAMENTNO LIJE ENJE kauzalno lije enje simptomatsko lije enje HIRUR KO LIJE ENJE lije enje koje se sprovodi operativnim zahvatom

EVOLUCIJA (RAZVOJ/TOK) BOLESTIDECURSUS MORBI svaka bolest ima po etak,tok i zavr etak poznavanje i pra enje toka bolesti omogu ava prepoznavanje raznih bolesti poznavanje i pra enje bolesti omogu uje da se predvidi njen tok

PO ETAK BOLESTI bolest mo e da nastane naglo ili postepeno ispoljava se op tim simptomima i znacima ispoljava se specifi nim simptomima i znacima ispoljava se nespecifi nim simptomima i znacima atipi na klini ka slika

mo e da protekne latentno (neprimjetno)

TOK BOLESTI Decursus morbi PRVA ETAPA: latentna faza bolesti prikrivena ili asimptomatska faza bolesti DRUGA ETAPA: prodromalna faza bolesti bolest se u ovoj fazi ispoljava op tim simptomima TRE A ETAPA: manifestna faza bolesti pojava specifi nih simptoma i znakova bolesti (faza u kojoj se naj e e tra i ljekarska pomo ) ETVRTA ETAPA: terminalna faza bolesti

ZAVR ETAK (ISHOD) BOLESTI POTPUNO OZDRAVLJENJE (sanatio ad integrum) posle prele ane bolesti ne ostaju nikakve posljedice

INVALIDNOST (rezidua morbi)

nepotpuno ozdravljenje zaostajanje odre enih posljedica u gra i i funkciji nekih organa

SMRTNI ISHOD

stanje koje se karakteri e prestankom funkcijacentralnog nervnog sistema kardiovaskularnog sistema respiratornog sistema

Termini: Egzacerbacija-akutno pogor anje bolesti Recidiv-ponovno vra anje bolesti Remisija-prividno izlje enje bolesti Rekonvalescencija-nepotpuno ozdravljenje Komplikacije-druga bolest koja je uzro no vezana za osnovnu bolest

METODOLOGIJA DIJAGNOSTIKOVANJA BOLESTIMETODOLOGIJA UTVR IVANJA DIJAGNOZE BOLESTI METODOLOGIJA SE SASTOJI U PRIMJENI TRI OSNOVNE GRUPE POSTUPAKA: ANAMNEZA OBJEKTIVAN (FIZIKALAN) PREGLEDpostupak za utvr ivanje promjena (znaci bolesti) u bolesnika

postupak za prikupljanje subjektivnih tegoba (simptomi bolesti) od bolesnika

DOPUNSKA ISPITIVANJApostupci za utvr ivanje morfolo kih i funkcijskih poreme aja organa

DIJAGNOZA BOLESTI Detaljna analiza i upore ivanje simptoma, znakova bolesti i rezultata dopunskih ispitivanja omogu uje da se utvrdi prava DIJAGNOZA BOLESTI Dijagnosti ki postupak je induktivnodeduktivan,bitni simptomi se izdvajaju od nebitnih,ispituje se njihov me usobni odnos i spaja u funkcionalnu cjelinu

Dobra DG -pravovremena Presumptivna DG -nakon prvog pregleda Intuitivna DG -temelji se na bazi priro ene sposobnosti i neposrednog brzog opa anja i prije mogu nosti dokaza,isprepli u se elementi ranijeg znanja i iskustva ali ipak treba da bude egzaktna Per exclusionem -isklju enje drugih sli nih bolesti Ex iuvantibus -na temelju uspjeha terapije E nocentibus -na temelju tetnog u inka nekog dijagnosti kog ili terapijskog zahvata

Dijagnosti ke gre ke -zbog kompleksnosti samog objekta spoznaje tj.slo enosti simptomatologije (siroma nost simptomatologije,sli nost simpt.,neznanje,manjkav pregled,lo e objektivne mogu nosti,gre ke u rasu ivanju)

U TOKU STUDIJA STUDENTI TREBA DA SAVLADAJU: vje tinu komunikacije sa bolesnicima tehniku fizikalnog pregleda bolesnika evaluaciju pojedinih dijagnosti kih procedura klini ko prosu ivanje (medicinski na in razmi ljanja i zaklju ivanja): medicinska logika: selekcija, analiza i sinteza

ANAMNEZAMETODOLOGIJA PRIKUPLJANJA SIMPTOMA BOLESTI ANAMNEZA - postupak prikupljanja podataka od bolesnika o njegovoj bolesti OSNOVNI PRINCIPI ANAMNEZE: niko ne mo e da uzme anamnezu i obavi fizikalni pregled za drugog AUTOANAMNEZA anamnesti ki podaci se prikupljaju od samog bolesnika HETEROANAMNEZA lanovi porodice ili lica iz okoline bolesnika te ko op te stanje bolesnika: gubitak svesti

Sje anje

STAV MEDICINARA PRI UZIMANJU ANAMNEZE uspostaviti odgovaraju i odnos (povjerenje) izme u ispitiva a i bolesnika poseban zna aj ima prvi susret izme u ispitiva a i bolesnikaispitiva treba da se pozdravi sa bolesnikom pru aju i mu ruku jasno ispolji zainteresovanost za probleme bolesnika

ispitiva ne mo e na brzinu voditi razgovor sa bolesnikom prilikom uzimanja anamneze

ispitiva ne smije nikada da poka e iznena enje na dobijene odgovore bolesnika -monolog prelazi u dijalog da bi se izbjegla preop irnost i nesre enost izno enja podataka

ukoliko bolesnik stekne utisak da ga ispitiva po uruje prilikom uzimanja anamneze on izbjegava davanje detaljne anamneze zaklju uje da ispitiva nije zainteresovan za njegove probleme i njegovo zdravlje

METODOLOGIJA PRIKUPLJANJA SIMPTOMA BOLESTI,REDOSLJED I NA IN UZIMANJA ANAMNESTI KIH PODATAKAANAMNEZA ima vi e dijelova sa specifi nim ciljevima:

PODACI O IDENTITETU BOLESNIKA(administrativni podaci)

ANAMNESIS PERSONALIS (li na) Anamnesis vitae Anamnesis morbi

SADA NJA BOLEST (Anamnaesis morbi)GLAVNE TEGOBE BLI A/PRECIZNIJA ANAMNZEA

ANAMNEZA PO SISTEMIMA OP TE POJAVE RESPIRATORNI SISTEM KARDIOVASKULARNI SISTEM GASTROINTESTINALNI SISTEM HEMATOPOEZNI SISTEM ENDOKRINI SISTEMA UROGENITALNI SISTEM LOKOMOTORNI SISTEM CENTRALNI NERVNI SISTEM

LI NA ANAMNANEZA (Anamnaesis vitae) PORODI NA ANAMNEZA (Anamnaesis familliae) SOCIJALNO-EPIDEMIOLO KA ANAMNEZA

Pregled bolesnika -anamneza se obavlja po odre enom redosljedu koji je jedinstven za sve ustanove (A.morbi;A.vitae;A.familie;socijalno radna anamneza) istim redosljedom se pi e i medicinska dokumentacija ne stru nim jezikom

REDOSLJED I NA IN UZIMANJA ANAMNESTI KIH PODATAKAANAMNEZA: PODACI O IDENTITETU BOLESNIKA (administrativni podaci) prezime i ime bolesnika datum ro enja mjesto ro enja mjesto boravka zanimanje datum prijema

od zna aja su ne samo za tok ispitivanja ve i za dijagnozu mnogih oboljenja starost bolesnika mo e da uka e na pojavu izvjesnih oboljenja koja su vezana za odre eno doba starosti:dje ije infektivne bolesti u ranom djetinjstvu reumatska groznica i tuberkuloza u mla ih osoba arterioskleroza i maligna oboljenja u starijih osoba

mjesto ro enja: izvjesna oboljenja mogu se javiti na odre enom podru ju u vidu endemije zanimanje: brojna oboljenja mogu nastati pod dejstvom tetnih materija koje se stvaraju na radnom mjestu:trovanje olovom u topionicama olova i tamparijama pneumokonioze u radnika odre enih industrija (rudara, kamenorezaca)

SADA NJA BOLEST - podaci o nastalim subjektivnim tegobamaGLAVNE TEGOBEobuhvataju dominantne simptome zbog kojih se bolesnik javio ljekaru Zbog ega ste se javili ljekaru, koje su va e najve e tegobe? nabrojati tegobe bolesnika, najbolje je navesti bolesnikove rije i nikada ne upisivati u glavnim tegobama dijagnozu bolesti u nekim slu ajevima bolesnik ne dolazi zbog nekih aktuelnih tegoba, ve zbog: redovne kontrole izrade vaskularnog pristupa za hemodijalizu utvr ivanja stanja svog kardiovaskularnog sistema

BLI A/PRECIZNIJA ANAMNEZA

po etak bolesti prvi simptomi i znaci hronolo ki tok bolesti dosada nje lije enje

Kada je bolest po ela? Kako je bolest po ela (naglo ili postepeno)? Redosled nastajanja subjektivnih tegoba? Kakav je bio njihov tok od po etka bolesti do momenta pregleda? Kakav je bio njihov intenzitet? Da li ste uzimali lijekove i kakav je bio njihov efekat na tok bolesti? Da li ste imali alergiju na neki lijek i kako se to manifestovalo?

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:

OP TE POJAVE

Da li ste imali povi enu tjelesnu temperaturu i kako se kretala? (Da li je bila udru ena sa jezom, drhtavicom?) Da li imate poja ano znojenje? (Da li se znojite, obilno, danju, no u?) rano jutarnje znojenje u tuberkulozi poja ano znojenje u reumatskoj groznici, sepsi, limfogranulomatozi Da li imate ose aj malaksalosti? (Da li ste malaksali?) prodrom u infektivne bolesti elektrolitski disbalans neuromi i na oboljenja endokrinolo ka oboljenja: insuficijencija nadbubrega kardiolo ka oboljenja: insuficijencija miokarda

Da li ste izgubili u tjelesnoj te ini? (Da li vam se smanjila tjelesna te ina, koliko i za koje vrijeme?) neadekvatna ishrana (malnutricija) oboljenja digestivnog trakta veliki gubitak vode iz organizma pove ana razgradnja organizma zbog povi enog metabolizma u tireotoksikozi

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:

RESPIRATORNI SISTEM

kod odre enih oboljenja mo e do i do poreme aja funkcije pojedinih dijelova respiratornog sistema : RESPIRATORNI CENTAR GRUDNI KO DISAJNI PUTEVI PARENHIM PLU A ALVEOLO-KAPILARNI SISTEM PLEURA DIJAFRAGMA

RESPIRATORNI SISTEMDa li imate smetnje pri disanju? Da li imate sekreciju iz nosa? Da li imate ote ano disanje? (Kada u kojim situacijama? Kako se ono ispoljava?) hroni ne opstruktivne bolesti organa za disanje

Da li imate napade gu enja (sviranja u grudnom ko u i u kakvim okolnostima?) Da li ka ljete i da li iska ljavate iz grudi?

Kakav je ispljuvak? (obilan-oskudan, te ansluzav, gnojav-krvav, penu av) iska ljavanje krvi (hemoptizija-mala koli ina krvi, hemoptoja-ve e koli ine krvi) znak bolesti sluznice organa za disanje, posebno plu a iska ljavanje utog-zelenog ispljuvka hroni ne zapaljenske bolesti organa za disanje

Da li imate bolove u grudnom ko u?oboljenja mi i a zida grudnog ko a frakture rebara zapaljenje parijetalne pleure

Da li se bolovi poja avaju pri disanju i ka lju? zapaljenje parijetalne pleure

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA: KARDIOVASKULARNI SISTEM kod oboljenja kardiovaskularnog sistema simptomi se javljaju zbog: INSUFICIJENCIJE LIJEVOG SRCA INSUFICIJENCIJE DESNOG SRCA OBOLJENJA KORONARNIH ARTERIJA POREME AJA U SR ANOM RITMU OBOLJENJA ARTERIJA I VENA

KARDIOVASKULARNI SISTEMDa li se zamarate pri naporu ili hodu uz brdo ili po ravnom? Da li imate ote ano disanje pri naporu? Da li imate napade no nog gu enja? Da li imate napade gu enja (sviranja u grudnom ko u) i u kakvim okolnostima? Da li imate napade lupanja srca i u kojim situacijama?

Da li imate bol iza grudne kosti? lokalizacija bola propagacija bola karakter bola intenzitet bola du ina trajanja bola prestanak bola (spontano, uzimanje nitroglicerina)

Da li imate otoke na nogama? jednostrano ili obostrano ujutru, uve e, tokom cijelog dana

Da li imate bolove-gr eve u listovima nogu? poslije koliko metara hodanja

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA: GASTROINTESTINALNI SISTEMDa Da Da Da li li li li imate imate imate imate dobar apetit ili ne? smetnje, bolove pri gutanju hrane? muku, ga enje i povra anje? bolove u elucu?

Da li ste povra ali krv? Da li ste imali crnu stolicu i kada? Da li imate nadimanje trbuha? Da li imate napade bolova ispod desnog rebarnog luka? Da li imate urednu stolicu? Kakav je izgled, konzistencija, miris stolice?zatvor proliv posle kakve hrane

lokalizacija bola irenje bola prestanak bola

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA: HEMATOPOEZNI SISTEMDa Da Da Da Da Da li li li li li li imate osje aj malaksalosti i zamaranja? imate ubrzan rad srca (tahikardija)? imate este infekcije? su se uve avale limfne lijezde? imate bolove u kostima? imate krvavljenja u ko i?

Da li se krvavljenja javljaju spontano ili poslije povre ivanja? Da li su menstrualna krvavljenja produ ena i oblilna? (kod ena) Da li su se javljala krvavljenja i kod ostalih lanova porodice?

ta kasta krvavljenja (petehije) krvni podlivi (hematomi)

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA: ENDOKRINI SISTEM Da li imate osje aj malaksalosti i zamaranja? Da li ste izgubili u tjelesnoj te ini? Da li se poja ano znojite? Da li ste primijetili promjenu boje glasa? Da li ste primijetili promjenu pigmentacije ko e? Da li ste primijetili poja anu dlakavost ko e? (kod ena) Da li imate poja an osje aj gladi? Da li imate poja an osje aj e i? Da li je pove ana dnevna koli ina mokra e?

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA: UROGENITALNI SISTEMDa li normalno mokrite? koli ina tegobe pri mokrenju

Da li esto mokrite no u? Da li imate smetnje, bolove (pe enje) pri mokrenju? Da li ste primijetili promjene u boji i izgledu mokra e? Da li ste mokrili krv i kada?

Da li imate bolove u predjelu bubrega? lokalizacija propagacija karakter intenzitet udru enost sa: mukom, ga enjem, povra anjem povi enom telesnom temperaturom smanjenom diurezom

Kod ena pitati za menstrualni ciklus i poro aje: Kada ste dobili prvu menstruaciju? Da li ste imali poro aje i koliko? Da li ste imali poba aje (spontani, ve ta ki)?

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:

LOKOMOTORNI SISTEM lokalizacija propagacija karakter intenzitet prestanak

Da li imate bolove u zglobovima pri kretanju i radu?

Da li su zahva eni zglobovi pra eni crvenilom, otokom, temperaturom? Kakva je pokretljivost zahva enih zglobova? Da li imate bolove u mi i ima? lokalizacija propagacija karakter intenzitet stepen smanjenja mi i ne snage

ISPITIVANJE PO SISTEMIMA:

CENTRALNI NERVNI SISTEMDa li imate normalan san? Da li vas san osvje ava ili ne? Da li imate glavobolje? lokalizacija propagacija karakter intenzitet provociraju i faktori

Da li imate nesvjestice? Da li dobro vidite? Da li dobro ujete? Da li imate normalan osje aj ukusa i mirisa? Da li imate nestabilnost pri kretanju, stajanju?

ANAMNEZALI NA ANAMNEZA - podaci o pro lim bolestima RANIJE PRELE ANE BOLESTIzarazne bolesti reumatska groznica internisti ke bolesti

RANIJA LIJE ENJA U BOLNI KIM USTANOVAMAinternisti ke intervencije hirur ke intervencij

PREOSJETLJIVOST NA RAZNE LEKOVE

ANAMNEZAPORODI NA ANAMNEZA - podaci o bolestima u porodici Da li je neko u porodici bolovao od neke bolesti?tuberkuloza bolesti srca bolesti bubrega povi en arterijski krvni pritisak reumatizam e erna bolest gu avost epilepsija du evne bolesti alkoholizm maligna bolest

ANAMNEZAuslovima ivota i rada

SOCIJALNO-EPIDEMIOLO KA ANAMNEZA - podaci oNa pojavu izvjesnih oboljenja mogu uticati lo i uslovi ivota i rada i zbog toga treba dobro sagledati:

materijalni polo aj uslovi stanovanja na in ivota i ishrane

higijensko-tehni ka za tita neugodni do ivljaji smrt u porodici,razvod,otkaz

vrsta posla i uslovi na poslu

pu enje cigareta koliko cigareta dnevno pijenje alkoholnih pi a vrsta, koli ina svakodnevno, povremeno uzimanje droge, sedativnih i drugih lekova

Indikatori zdravstvene njege1. Vru ica (temperatura)Povi enje tjelesne temperature uzrokovano patolo kim uzrocima.a) Fizikalni uzroci Ote ano odavanje toplote Toplotni udar(u toplim prostorijama,fizi ki rad,du e izlaganje suncu,poja ana vazodilatacija,znojenje,nagomilavanje temperature u tijelu) hipotermija:sni ena rektalna temperatura ispod 36 stepeni;smrzavanje,hipotireoza,hipoksemija,trovanja, ok..

b) Hemijski uzroci O te uje termoregulacioni centar kod bolesti uzrokovanih bakterijama,tumorima,krvarenje,eksudat..

Sindrom vru ice: klonulost slabost slab apetit e tahikardija somnolencija delirij...

Aksilarna 37,2 Sublingvalna 37,5 Rektalna 37,8Aksilarno mjerenje: Nepouzdano Do 10 minuta Sublingvalno mjerenje: 5-10 minuta Rektalno mjerenje: Kod male djece Mjerenje na boku Ve a pouzdanost(kod apendikta razlika aksilarne i rektalne 1C a ina e je 0,4-0,8C) Temperatura se mjeri u 7 i 17 sati ili e e.

Temperaturna krivuljaTemperaturna krivulja ima dijagnosti ko zna enje. Vrste temperaturnih krivulja: 1. FEBRIS REMITENS Dnevno osciliranje ve e od 1C(gnojne upale,pneumonije,TBC,tifus) minimalna dnevna preko 37C 2. FEBRIS INTERMITENS Dnevne oscilacije ve e od 1C,minimalna dnecna ispod 37C (septikemija,febric itectica,TBC,sepsa) 3. FEBRIS CONTINUA Dnevne oscilacije nisu ve e od 1C,traju danima(lobarna pneumonija,trbu ni tifus)

4. FEBRISUNDULANS Izmjenjivanje postepenog uspona i pada temperature-valovit izgled(bruceloza,tumori) FEBRIS REKURENS Izmjena du ih febrilnih i dana bez temperature(malarija,tifus rekurens) 6. BIFAZI NA Nakon prolaznog pada slijedi ponovni porast(poliomijelitis,morbili,variola ili kod recidiva bolesti)

5.

7. TYPUS INVERSUS Jutarnje temperature vi e od ve ernjih(TBC,hroni na malarija) Jednodnevna ili dvodnevna temperatura kod bla ih infekcija Ne pokazuje pravilnost(sepsa,pyelitis,TBC)

8. FEBRIS EPHEMERIS

9. FEBRIS ATYPICA

Tipovi temperatureSubfebrilija 37,1-38C Umjereno povi ena 38-39C Znatno povi ena 39-40C Visoka temperatura 40,5-41C Hiperpireksija >41CAfebrilan-normalna tjelesna temperatura Stadium incrementi-postepen porast Stadium fastigii-maksimalna temperatura,nagli rast pra en tresavicom Liti an-postepen pad temperature Kriti an-nagli pad pra en znojenjem

Temperature kod: Infekcija,resorptivne temperature (kod infarkta,opekotina,dehidracije,krvarenje,operacije) Endokrine bolesti(hipertireoza,ICV,medikament) Artificijelne(namjerne)temperature Piroterapija(malarijom,vakcinama,bjelan evinama) Simulacija

2. PulsSistolno izbacivanje krvi kroz aortu koje se prenosi na stijenke krvnih ila.-Palpacija pulsa stara klini ka metoda koja brzo ocjenjuje stanje KV aparata. -Palpacija arterije carotis,a.brachalis,a.radialis, a.femoralis,a.poplitea,a.d.pedis. -U rutinskoj praksi palpacija arterije radialis.

Kvalitet pulsa:a) b) c) d) e) Frekvenca (p.frekvens et rarus) Ritam (p.regular et irregular) Napetost (p.durus et mollis) Veli ina (p.altus et parvus) Dizanje i spu tanje pulsnog vala (p.celer et tardus)

-normalna od 60-90 otkucaja u minuti i podlo na fiziolo kim kolebanjima -kod djece 100-150 otkucaja u minuti

P.frequens (tahikardija) vi e od 90 otkucaja u minuti emocije,poja an tonus simpatikusa,febrilna stanja, anemije,krvarenja hipertiresta,neuroza,slabost sr anog mi i a,lijekovi,kofein,alkohol P.rarus (bradikardija) ni e od 60 otkucaja u minuti u snu,vagotoni ari,sporta i,fizi ki radnici,gripa,tifus,tumor mozga,meningitis,intoksikacija digitalisom,AV blok

P.altus kod bradikardije,nakon napora,sr anih oboljenja P.parvus sr ana slabost,kolaps P.celer hipertireoza,febrilno stanje,sr ana oboljenja P.tardus P.durus arterijska hipertenzija P.mollis sr ana oboljenja

Aritmi an puls:

Razmaci izme u pojedinih otkucaja su razli iti: - sr ana oboljenja,respiratorna aritmija,ekstrasistole,su enje arterija(razlika na rukama),apsolutna aritmija.

3. Krvni tlakTlak u velikim krvnim sudovima,izra ava se u mmHg i mjeri se ivinim manometrom. -140/90 -starosna dob i dnevne oscilacije -u osoba preko 60 godina tlak pokazuje tendenciju porasta zbog Prilago avanja na arteriosklerozu..

Tlak zavisi od:

Koli ine krvi Sr ane frekvencije Perifernog otpora(el.krvni pritisak)

Tehnika: Sfigmomanometar Man etna 12-13cm iroka Obavije se oko donjeg dijela nadlaktice Duva se dok nestane puls arterije radialis Otpu ta se vazduh Kod debelih osoba mo e biti nesrazmijer izme u irine man etne i opsega nadlaktice pa se tlak smanji za 25mmHg sistolni U ambulanti ne to povi en tlak Razlike na rukama 10-20mmHg,akoje ve a bolest luka aorte Auskultatorna rupa

emocija,bolova,prejedanja,hipertireoza,aortna insuficijencija,sr ani blok-sistolna hipertireoza Esencijalna ili primarna hipertenzija nepoznate etiologije, 80-90% Sekundarne hipertonije(renalna,endokrina,neurogena,kardiovaskularna)

Hipertonija-kod fizi kog napora

Hipotonija Sistolni pritisak manji od 100 Dijastoni pritisak manji od 60 Vagotoni ari, ene,ortostatska,simptomatske(infektivne bolesti,miksedem,infarkt,plu na embolija, ok,krvarenje)

4. Disanjea) Frekvencija disanja 16-18 minuta,kroz nos,bez napora,jedva ujno Eupnea-normalno Tahipnea-ubrzano(bolest plu a,fizi ko naprezanje,uzbu enje,povi ena temperatura) Bradipnea-usporeno(diabeti ka koma,lijekovi,pove ani intrakranijalni pritisak) Apnea-prestanak disanja

b) Dubina disanja Normalno Produbljeno-s naporom udi e i izdi e ve e koli ine zraka Povr no-jedva primjetno udisanje i izdisanje manje koli ine zraka c) Ritam disanja Pravilna izmjena udaha i izdaha s tim da je udah kra i od izdaha,sa pauzama.

Aktivnosti sestre:

Osigurava polo aj osiguranika Obavje tava ljekara Priprema za primjenu kiseonika(O2) Adekvatna terapija prema uputama ljekara

Patolo ki oblici disanja:Hiperpneja (hiperventilacija) Duboko,ubrzano disanje Metaboli ka acidoza kod DM,nervozne osobe,fizi ko naprezanje Kussmaulovo disanje-duboko, ujno(metaboli ka acidoza,uremija,lijekovi) Cheyne-stokesovo disanje-smjene relativno dugotrajnog prestanka disanja s potpuno sve dubljim,a zatim sve pli im disanjem(djeca i stari normalno tokom spavanja,tumor mozga,sr ana oboljenja) Biotovo disanje-nepravilno,smjenjuju se brzo,sporo,duboko,plitko(o te enje mozga)

Ortopneja zauzima uspravan polo aj tijela Opstruktivno disanje Aktivna pomo na muskulatura vrata,stomaka,podizanje ramena

5. UrinProcjena stanja bubrega. Uzima se jutarnja mokra a Normalna: -svijetlo uta(hrana,pi e,lijekovi) -bistra,aromati an miris koji se stajanjem mijenja u amonijak -specifi na te ina 1005-1035,mjeri se urometrom -kisela reakcija normalne mokra e -nema bjelan evina u normalnoj mokra i,ni e era(eventualno kod slatke prehrane)

Glikozurija- e erna bolest,lijekovi,o te enje CNS Acetonska tijela-prisutna kod d.melitus,povra anja,gladovanja) Urobilinogen-manje koli ine u normalnoj mokra i Bilirubin-prisutan kod bolesti jetre sediment mokra e(normalan:0-2 er,0-5l le,bilirubin neg., um neg.,bjelan evine neg.) test trake za odre ivanje e era,proteina,krvi itd. diureza dnevna 1500 cm,ve e koli ine kod uzimanja te nosti i manje kod gubitka teku ine

Poliurija Vi e od 2000cm Kod bolesti bubrega,d.mel.,diabetes inspid., hiperparatireod.,cirkulatorna(resorpciona edema), nervozna poliurija Polakisuria esto mokrenje Cistitis,uretritis,HBP Oligurija manje od 500cm Proljev,znojenje,nedovoljno uzimanje te nosti,sr ana i bubre na bol

Anurija Prestanak mokrenja O te enje bubrega,kamenca,tumor prostate, tumor mokra nog mjehura(kateterizacija) Ischuria paradoxa Stalno esto mokrenje bez potpunog izmokravanja Bol prostate,SM Disuria Ote ano izmokravanje,usporeno,slab mlaz HBP,descensus Incontinento urinae Nekontrolisano oticanje i nesposobnost zadr avanja mokra e

Svijetla mokra a-nedostatak urokroma (d.mel.,hroni na upala bubrega) Tamnocrvena-akutna upala bubrega Crvena-hematurija,porfinurija Tamnosme a ili boja poput piva-bilirubin u mokra i(ikterus)

Proteinurija-prisustvo bjelan evina u mokra i. Kvalitativno: +,++,+++ Kvantitativno: 24 sata urin biuret(40-160mg) Glomerulonefritis,pyelonephritis,febrilna stanja,sr ani bolesnici,pove an napor,dugotrajni uspravni polo aj,ortostatika

Sediment: Soli: urati,fosfati,oksalati Leukociturija: (4-8),vi e leukocita je piurija,upala mokra nog mjehura,prostate,bubrega Eritrociturija: (1-3),vi e eritrocita je hematurija,upala bubrega,nefrolitijaza,tumor,upala mokra nih puteva,TBC bubrega,hemoragi na dijateza(pokus u tri a e)

Cilindri (odljev bubre nih kanali a),hijalini,granulirani,vo tani,leukocitni, eritrocitni,epitelni Bakteriolo ki pregled-urinokultura Va na koli ina bakterija-10 nema patogeno zna enje Kateterizacija (naj e e Folijev kateter) - kad ne mo e normalno mokriti - po pravilima asepse

StolicaStolica je uobi ajen naziv za otpadne proizvode probave (feces) i sam in eliminacije sadr aja crijeva (defekacija). Defekacija je pra njenje izmeta iz zadnjeg crijeva,upravljano centrom u ki menoj mo dini. Koli ina stolice: 100-300 garma Dijareja je esto ispra njavanje poluteku e ili teku e stolice. Opstipacija (zatvor,zastoj stolice) je rijetko i neredovito ispra njavanje stolice,stolica je tvrda,suha i koli inski mala. Inkontinencija je nemogu nost zadr avanja stolice u crijevima.

Boja stolice: Bijela-zbog manjka u nih boja,zbog opstrukcije glavnog u ovoda Crna-zbog krvarenja u gornjem dijelu probavnog sustava,naziva se i MELENA,obilna je,tjestenasta i jako zaudara Crvena-zbog krvarenja iz dinjeg dijela probavnog sustava,obilno je pomje ana krvlju

Primjese u stolici:crijevni paraziti,krv,gnoj,sluz

Uzimanje stolice za pretrage: fizikalno-sa uvati u posudi za nu du s poklopcem i natpisom ,,NE BACAJ! hemijski-uzima se dio koji nije pomije an s urinom i koji nije dotaknuo stjenku posude s mjesta koje izgleda patolo ki promjenjeno mikrobiolo ki-postupak je isti kao i hemijski samo se uzima sterilnom ka i icom u sterilnu epruvetu parazitolo ki-stolica se alje tri puta tijekom dana u hemijski istoj posudi s poklopcem

Klizma

Klizma je ulijevanje teku ine analnim putem u debelo crijevo radi i enja i pra njenja, postavljanje dijagnoze,davanja lijekova, davanja hrane.

1.Klizma za pra njenje:

Primjenjuje se radi odstranjivanja fekalija iz debelog crijeva,pri opstipaciji,prije i poslije hirur kog zahvata i prije dijagnosti kih postupaka(rektoskopija,kolonoskopija) U tu svrhu se ulijeva pomo u katetera analno 500-1000ml teku ine zagrijane na temperaturu tijela koja mo e osim vode sadr avati: 3-4 ka i ice parafinskog ulja 3-4 ka i ice glicerola 2 dag sapokalinusa aj od kamilice NaCl,fiziolo ka otopina

2. Dijagnosti ka klizma:

3. Ljekovita klizma:

Postupak u radiologiji pomo u kojeg se nakon i enja u debelo crijevo ulijeva kontrastno sredstvo u dijagnosti ke svrhe Sredstvo je pripremljeno tvorni ki ili se pomije a 1 litar vode sa 5 ka ika barijeva sulfata 1-1,5 litara teku ine zagrijane na temperaturi ljudskog tijela

U debelo crijevo se unosi otopina lijeka Prije ljekovite klizme primjeni se klizma za i enje Sadr aj se ubrizgava polako (najmanje 10 minuta) ili sistemom za infuziju

4. Hranjiva klizmaPrimjenjuje se kad bolsenik ne mo e uzimati hranu oralno Sastoji se od 5% otopine glukoze,daje se sistemom za infuziju Visoka klizma- 500-1000ml,kateter uveden 10cm,koristi se kada elimo da teku ina dopre do vi ih dijelova crijeva Obi na klizma 500-2000ml,kateter uveden 20cm,kada elimo da teku ina dopre u silazni dio debelog crijeva Mala klizma- 100-200ml,kateter uveden 10cm,ako bolesnik ne podnosi ve u koli inu teku ine,ili ako je ne mo e zadr ati

Izvo enje klizme: Skinuti pokriva i suvi ne jastuke,jedan ostane Staviti u lijevi bo ni polo aj s skvr enim nogama i privu enim trbuhu ili genokubitalni s odignutom i isturenom stra njicom ili na le ima s ra irenim i skvr enim nogama(ovisno o vrsti klizme) Ispod stra njice staviti kompresu i nepropusno platno U vrstiti irigatir 50 cm iznad anusa i ispustiti zrak iz dovodne cijevi Namazati kateter,provla enjem kroz smotuljak gaze na koji smo stavili vazelin Obu i rukavice Ra iriti gluteuse i polagano uvesti kateter u rektum 7-10cm Otvoriti slavinu irigatora te ispu tati teku inu odgovaraju om brzinom Po zavr etku istjecanja teku ine zatvoriti slavinu irigatora,izvu i kateter provla enjem kroz stani evinu,odlo iti u bubre astu zdjelu Upozoriti da sti u i analni sfinkter zadr ava teku inu Staviti bolesnika na posudu za nu du Nakon defekacije obrisati i/ili oprati analnu regiju

Ka alj i iska ljajVoljna ili refleksna pojava,nagla i bu na ekspiracija nakon zatvaranja glotisa,kojom se organizam titi od inhalacije iritansa,elimini e sekret iz donjih di nih puteva i spre ava bronhoaspiraciju. Podra aji su upalni,mehani ki,hemijski i toplinski. Centar za refleks se nalazi u produ enoj mo dini. Sestra evidentira pojavuka lja,ja inu i trajanje,produktivnost,izgled i koli inu iska ljaja i ovisnost ka lja o vanjskim initeljima,stanju i polo aju bolesnikova tijela.

Iska ljaj je sadr aj donjih di nih puteva izba en ka ljem.Izgled iska ljaja:Pjenu av u kardiogenom edemu plu a Sluzav virusne upale,alergije,podra aji Sluzavognojan bakterijske upale Gnojan destruktivne bakterijske upale i bronhiektazije Sukrvav destruktivne bakterijske upale,virusne upale,edem plu a,embolija,tumori Krvav destruktivne bakterijske upale,TBC plu a,tumori bronha

Uzimanje,spremanje,transport iska ljaja: Upozoriti da iska ljaj mora biti iz di nih puteva,a ne slina Isprati usta i drijelo vodom Narediti da ka ljuca nekoliko minuta sve dok ne osjeti nailazak iska ljaja,pru amo mu posudu (ovisno o vrsti pretrage) Pri iska ljavanju sestra stoji iza bolesnika i priti e prsni ko Pri izbacivanju sestra zatvara posudu,daje stani evinu Za fizikalnu i nespecifi nu pretragu uzorak ne smije biti stariji od 2 sata,za gljivi ne pretrage do 24 sata, a za mikobakterije TBC-a i do 3 dana

Pregledi iska ljaja su mikrobilo ki (obojeni razmaz na stakalcu,kultivacija),citolo ki (tra e stanice malignih tumora i upala),hemijski (sastav),fizikalni (viskoznost).

Postupci kod bolesnika sa suhim i nereproduktivnim ka ljem: Uputiti bolesnika da suzdr ava ka alj Staviti u povi en polo aj Ukloniti vanjske uzroke Osigurati optimalne mikroklimatske uvjete Primijeniti ordiniranu terapiju

Postupci kod bolesnika sa vla nim produktivnim ka ljem: Pomo i ekspektoraciju stavljanjem naizmjenice u drena ni i odmorni polo aj. U Quinckeov,ako nije druk ije odre eno s postupnim podizanjem kreveta 30-40cm vi e puta u danu prije uzimanja hrane,a u odmorni po elji bolesnika U nemo nih bolesnika iska ljavanje poma emo ovijanjem i zatezanjem platnene trake iroke 50cm oko prsnog ko a Osigurati pribor za iska ljaj Osigurati mikroklimatske uvjete Primijeniti terapiju

Hemoptiza je primjesa krvi u iska ljaju,a hemoptoa je iska ljavanje ve ih koli ina krvi. Posljedica je o te enja krvne ile bronha ili plu a.Postupak:Hitno obavijestiti ljekara Smjestiti u polusjede i polo aj,a u antidrena ni ako je poznat izvor krvarenja Upozoriti bolesnika da strogo miruje,ne govori,povr no di e i suzdr ava ka alj Za tititi bolesnika i krevet plasti nom prega om Staviti ispred njega lavor s malo dezinfekcijskog sredstva na dnu Dati stani evinu Izmjeriti puls i tlak Pripremiti pribor za primjenu kisika,iv terapiju Promatrati:

Kada krvarenje prestane bolesnik mora mirovati u krevetu 48 sati i izbjegavati sve to bi moglo izazvati ka alj i krvarenje Ne smije uzimati vru u,hladnu hranu i napitke,alkohol Re i da to manje govori

Povra anje(vomitus)Refleksna pojava koja nastaje zbog podra aja centra Za povra anje smje tenog u produ enoj mo dini. Uzroci povra anja: Probavni sistem Sredi nji iv ani sistem Endokrini sistem Di ni sistem Cirkulacijski sitem Metaboli ki sistem Trovanja Psiha

Postupci kod bolesnika koji povra a: Staviti bolesnika u sjede i polo aj,ili ako mora le ati okrenuti mu glavu postrance Za tititi bolesnikovo i posteljno rublje nepropusnim platnom Dati lavor i stani evinu Nakon povra anja dati a u vode za ispiranje usta Obavijestiti ljekara

Hematemeza je povra anje svje e krvi tamnocrvene boje ili sadr aja nalik talogu crne kafe,djelimi no probavljene krvi u dodiru sa elu anom solnom kiselinom.

Postupak: Hitno obavijestiti ljeakra Smjestiti bolesnika u postelju,sjede i ili le e i sa glavom nastrance Primijeniti postupke kao u drugim vrstama povra anja Izvaditi krv za pretrage,kanilu ostaviti u ili Smiriti bolesnika Zabraniti mu oralno uzimanje hrane i teku ine najmanje 48 sati

Hranjenje nazogastri nom sondomBolesnika hranimo nazogastri nom sondom ako ne mo e gutati. Prije hranjenja se uvodi u eludac plasti na ili gumena nazogastri na sonda duga 70 cm. Hrana mora biti ka asta ili teku a,ugrijana na temperaturi tijela.

Postupak uvo enja sonde: Izmjeriti du inu (od korijena nosa do resice uha + od korijena nosa do li ice epigastrija) Provjeriti prohodnost nosnica Za tititi bolesnika nepropusnom prega om Oprati ruke Ovla iti 15-20 cm sonde Zabaciti glavu u nazad i polagano gurati do ulaska u drijelo (du ina nosuho) Gurati dalje do izmjerene druge du ine (korijen nosa-vrh prsne kosti) Ne uvoditi silom (lagano okretati ako zapne) U slu aju gu enja,ka lja,cijanoze ili ne mogu nosti govora izvu i sondu Utvditi je li sonda u elucu (aspiracijom elu anog sadr aja trcaljkom) U vrstiti sondu -treba redovito njegovati usnu upljinu i nos -sondu mijenjati svakih 48 sati,a silikonske svakih 8 dana

GastrostomaOtvor ura en hirur kim putem na stjenci eluca,a kroz prednju trbu nu stjenku. Kroz otvor je uvedena cijev promjera 1-1,5 cm. Hrana treba biti teku a ili rijetko ka asta,protisnuta kroz sito,temperature 35-37 C, raspore ena u 5 obroka. Mogu se izme u davati 2500-3000 ml teku ine dnevno. Gastrostoma mo e biti privremena i trajna. Nakon operacije ranu treba previjati prema svim pravilima asepse,odr avaju i okolinu istom i suhom. Ko u oko gastrostome treba premazivati za titnom kremom.

Hranjenje bolesnika: Donijeti pribor i hranu Postaviti bolesnika u le e i polo aj Otkriti do pojasa Za tititi okolinu stome kompresom Izvaditi ep i staviti lijevak Uliti malo vode,ispitati prohodnost puteva Ulijevati hranu polagano,za jedan obrok se daje 200-400 ml hrane tokom 15 minuta Nakon hranjenja isprati cijev Za epiti epom i pri vrstiti Provoditi njegu usne upljine

Intenzivna njega KPR (kardiopulmonalna reanimacija)Prema smjernicama evropskog vije a za reanimatologiju mjere KPR se dijele na: BLS (basic life suport) osnovno odr avanje ivota tj. Osnovno o ivljavanje mjere sa kojima bi trebala biti upoznata ira populacija na samom mjestu nezgode do dolaska stru nog tima. ALS (advanced life suport) napredno podr avanje ivota tj.mjere produ enog o ivljavanja koje izvode stru ni timovi ljekara,medicinskog osoblja,SHP,uz pomo medicinske opreme,lijekova.

BLS(bazi na reanimacija)Utvrditi stanje svijesti!Redosljed postupaka:

A. Airway a) b) c) Metode otvaranja di nog puta: Defleksija Podizanje brade Trostruki hvat Koriste se pomagala: -orofaringealni tubus -airway -nazofaringealni tubus (kod onih koji imaju povrede usta) -krikotireoidektomija (u anafalakti kom oku)

B.

Disanje-breathing Utvrditi nedostatak disanja Dva inicijalna udaha (gledam,slu am,osje am) Ventilirati (d epna maska)

C.

Circulation (cirkulacija) utvrdi se nedostatak pulsa na karotidi Vanjska masa a grudnog ko a (1 i 2 spasioca) Ventilacija:kompresija (2:30);nakon 2 minuta radi se prva provjera bez obzira na broj spasioca)

D. Defibrilacija Rana kod ventrikularna fibrilacija ili v.tahikardijabez pulsa 200,300,360 J 3 uzastopna udara pauza KPR defibrilacija 360 J KPR mo e trajati 30-60 minuta pogotovo kod hipotermije ili utapanja.

BLS AlgoritamNe reaguje Pozvati pomo Otvoriti disajni put (gledam,slusam,osje am) Provjeriti disanje disanje normalno polo aj za oporavak ne di e 2 inicijalna udaha

ne di e 2 inicijalna udaha (gledam,slu am,osje am) provjeriti cirkulaciju (puls)-odsutan 30 kompresija + 2 udaha kontrola pulsa za 2 minuta

Mjesto kompresije:Dva popre na prsta iznad disajnog ruba sternuma sa obe ake jedna na drugoj,pritisak 3-5 cm na grudnu kost.

Vje ta ko disanje: Usta na nos Usta na usta Preko reanimacionog tubusa ili ambu balona ili pokretnog respiratora

Prestanak rada srca: Gubitak svijesti Nestanak pulsa na arteriji karotis Promjena boje ko e Prestanak disanja iroke zjenice

Znaci efikasnosti reanimacije: Popravljanje boje ko e Su avanje zjenica Pojava otkucaja srca

Opstrukcija disajnog putaZnaci: Hvatanje za grlo Nemogu nost govora Nagon na povra anje ili ka alj

Hajmlihov zahvatOsloboditi disajne puteve od stranih sadr aja Stati iza osobe koja se gu i Obuhvatiti je rukama oko struka Stisnuti pesnicu,staviti palac neposredno iznad pupka Pritisnuti abdomen prema nazad i gore Mo e se ponavljati U le e em stavu,mo e i bo ni polo aj,glava okrenuta na stranu 3-4 puta udarati izme u lopatica Kod trudnica ruka ide na donji dio grudnog ko a

ALS Algoritam1. Endotrahealna intubacija 2. Ventilacija Mehani ka ventilacija Disanje preko aparata djelimi no ili u cjelini Osnovna indikacija za primjenu je respiratorna insuficijencija (poliomijelitis,mijastemija gravis,polineuri tisi,tetanus,tumor mozga, kontuzija povrede,lijekovi,respiratorni distres sindrom,plu na embolija, sepsa, utopljenje, aspiraciona pneumonija,insuficijencija srca

Vi e oblika mehani ke ventilacije:-IPPB (intermitentni potizivni pritisak disanja) -IPPV (intermitentni pozitivni pritisak ventilacije) -IPPV + PEEP (pozitivni pritisak eksp Intraosalni pristup primjena lijeka adrenalin kroz disajni tubus.

3. Uspostava intra venoznog puta u ovim uslovima nala enje periferne vene ograni eno je na 3 puta,a onda se savjetuje intraosalni pristup (brz,siguran,efikasan,ali se pokazalo da je potrebno dati ve e doze adrenalina,lidokaina,naloksona,itd.)

4. DD (VF/VT,asistolija,BEA,EMD) Defibrilacija Lije enje poreme aja sr anog ritma Eksterni transtorakalni (VF) Intrakardijalni DC ok Jednosmjerna struja ja ine do 360 J Lopatice se stavljaju na vrh srca i drugi me urebarni prostor desno (ili ispod lijeve skapule i drugog me urebarnog prostora desno)

Bezbjednost pacijenta i osoblja prilikom aplikacije Ko a se prije aplikacije prema e elektrolitskom pastom Kod defibrilacije se primjenjuje asinhroni DC ok, 3 udara 100 -> 200 -> 300 J Ako se uspostavi drugi a ne sinusni ritam->dr.th. Ako se uspostavi sinusni ritam odr ava se inf xylocaina Mo e se ponavljati ja om energijom 360 J naizmjeni no sa xylocainom u bolu su do maksimum 300 mg

Uspjeh defibrilacije zavisi od du ine vremena proteklog od nastanka fibrilacije i uzroka koji je doveo do fibrilacije (acidoza-neuspjeh) Izme u defibrilacijskog oka vr iti KPR

KardioverzijaElektrokonverzija supraventrikul. i ventr. Poreme aja sr anog ritma u sinus ritam Mo e biti urgentna i programirana

Kod: Ventrikularni flater,PVT,PSVT,pretk. flater i fibrilacija kad je medikament. Th. Bez efekta Izvodi je kardiolog uz dobro obu en tim Primjenjuje se sinhronizovani defibrilacijksi ok uz kontrolu EKG impuls defibrilacijskog oka treba da pada na R-zubac-

Privremena elektrostimulacija -Pacemaker-

Kod sni enih frekvencija ispod 50 minuta.

Postreanimacijsko lije enjeOsnovni cilj da se o uvaju funkcije mozga i srca nakon KPR Prevencija hipertermije Indukovana hipotermija (32-34C) Kontrola VK O uvanje hemodinamske stabilnosti vazoaktivnim lijekovima radi spre avanja sr ane disfunkcije Prekid KPR mo e da usljedi nakon 20 minuta (kod utopljenika du e).

KPR u djece do 8 godinaSr ani zastoj kod djece rijedak naj e repirtornog porijekla e

Ostali uzroci: Naprasna smrt djeteta 32% Utapanje 22% Respiratorne bolesti 9% Kong. Sr anog oboljenja Neurolo ko oboljenje Tumori Predoziranje lijekovima Anfilaksija

BLSprovjeriti stanje svijesti i pozvati pomo Otvoriti disajni put (zabaciti glavu,podignuti bradu) Provjera disanja (gledm,slu am,osje am) normalno disanje (bo ni polo aj-koma polo aj) ne di e (2 ef. udaha)

ne di e 2 ef.udaha do 1 godine 1-8 godina (disanje na usta i nos) (disanje na nos,disanje na usta) ako se grudi ne di u ponovo otvoriti disajne puteve Ako je bezuspje no Tretirati kao obostrano disanje Provjeriti znake cirkulacije

Provjeriti znake cirkulacije Brah puls (do 1 godine) karotidni puls (1-8 godina)

Ako je ve i od 60 minuta -omjer 15:2 -kompresija:ventilacija (2 spasioca) -30:2 (1 spasioc)

Mjesto:

Jedan prst ispod intramamilarne linije na sternum ->100/min (brzina kompresije) Do jedne godine - palac na palac 1-8 godina - k.jedne ruke pritisak 1,5-2 cm Nove preporuke evropskog savjeta za reanimaciju djece 2005. godine promijenio je taj odnos kompresija:ventilacija (nekad bio 5:1,ali slabija perfuzija srca)

Opstrukcija disajnih putevaDr ati dijete preko koljena potrbu ke i napraviti 45 udaraca izme u lopatica Dijete na le ima-kompresija 4-5 puta donjeg dijela grudnog ko a jer sv rebra horizontalno postavljena pa je abdomen izlo en povredama Ne vaditi strano tijele naslijepo Naj e i uzrok smrti je obstrukcija disajnih puteva zbog uvijek prisutne upalne komponente diajnih puteva kada je su enje i do 80%

ALSKao kod odraslih:A. Endotrahealna intubacija B. Ventilacija novoro en ad 20ml O2 Q2 dojen ad 30ml O2 djela 10ml/kg C. IV put Intraosealno (lidokain,adrenalin,atropin) D. Defibrilacija

KPR u centralnoj jedinici intenzivnog lije enja(CJIL)Zapo eta KPR na terenu ili u kolima SHP Nastavlja se u ambulanti reanimacijskog odjela ili direktno u CJIL CJIL je organizacijska jedinica unutar zavoda za anesteziologiju1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Reanimatologiju gdje se pru a hitna medicinska pomo Provodi reanimaciju na razini ACSL (uznapredovanog odr anja ivota) Provodi intenzivno lije enje Postreanimacijska njega Stalan nadzor Visokostru na zdravstvena njega ivot se odr ava 24 sata

CJIL raspola e:Autonomne krevetne jedinice uz koju se nalaze: 2 monitora po krevetu Respirator Aspirator Pribor za primjenu kiseonika Infuzomati Perfuzori Kolica za reanimaciju (sadr aj kolica je uniforman za sve jedinice intenzivne njege) Kolica sa defibrilatorom

Centralna monitorska jedinica Svi monitori u CJIL su umre eni i povezani sa centralnom jedinicom na sestrinskom pultu U slu aju odstupanja od zadatih parametara koje o itava kompjuter: bradikard,tahikardija,hipertenzija,puls,pad ili porast temperature,hiperkapnija,hipokapnija,EKG Centralnimonitor e zvu no ili svjetlosno upozoriti tim medicinskih sestara Medicinska sestra je odgovorna za parametregranice alarma koje prilago ava svakom novom bolesniku

Svi alarmi moraju biti uklju eni svo vrijeme boravka bolesnika u CJIL Postupak u slu aju alarma: Oti i do bolesnika Uti ati alarme Provjeriti stanje bolesnika Utvditi razlog uklju ivanja alarma Otkloniti uzrok uklju ivanja ukoliko je u domenu sestre ili pozvati ljekara Po potrebi zapo eti KPR

Kolica za reanimaciju Sadr e sredstva i lijekove koji se koriste u hitnim intervencijama Provjera kolica za reanimaciju prilikom primopredaje smjene kroz protokol nadzora kolica za reanimaciju.

I policaLijekovi: Navu ene 2 price adrenalina (ako se ne potro e za 24 sata stavljaju se nove) 2 price atropina 2 apavrina 20 ampula Alupent,amiodaron,aminophylin,co.-hept, dopamin,lidokain,na-bikarbonat,synopen Od 15-20 ampula

Haes,ringer,manitol,glukoza,fiziolo ka,aquaredestilata,wata,komprese,alkohol,igle, price,stetoskop, esmarch,svjetiljka za zjenice,sistemi za infuziju i transfuziju

II polica Laringoskopi 3 patule Endotrahealni tubus Ambu i maske Orofaringealni tubus-airway Nazofaringean tubus Oronazalne maske za O2

III polica Rezervni tubusi svih veli ina Endotrahealne kanile svih veli ina Za reanimaciju djece slu e ve slo eni setovi na kolicima:ambu baloni,maske,endotrahealni tubusi,orofaringealni tubusi, laringoskopi, patule,kateteri Kod bolesnika koji su ve ekstubirani ili respiratorno nestabilni isto slo eni setovi Kod mehani ki ventiliranih bolesnika na respiratoru na krevetu treba da se nalazi: Amb samo ire i baloni Spremnik za kiseonik na balonu Kateter za spoj da dovodom kiseonika

U slu aju: Nestanka struje Kvara respiratora Prije i posije aspiracije sekreta bolesnika da se hiperventilira Prilikom premje tanja bolesnika Samo jedan ru ni respirator na jednog pacijenta (mogu nost intrahospitalnih infekcija) koji se poslije iste,dezinfikuje i sterili e.

Defibrilator Preporu uju se dva defibrilatora Bifazi ni naj e e u upotrebi Za stati no-transportni na in rada Omogu uje Monitoring (EKG ili 12 kanal EKG,puls,periferna saturacija) Defibrilacija putem ru nih elektroda Transkutana pacing putem samoljepljivih elektroda Sinhronizirana kardioverzija Automatska vanjska defibrilacija

Kofer za reanimaciju Slu i kod KPR na drugim odjelima bolnice Uz njega se uzima i defibrilator i monitoring EKG,tlak,puls Sadr i:

Lijekove skoro iste kao i kolica samo manje ampula(2X ili 4X manje) Infuzione otopine po 1 boca Uspostava venskog puta (esmarch, price,igle,intranile,alkohol,tuferi) Uspostava di nog puta (ambu,maske,laringoskop,endotrahealni tubusi i vodilice) Ostali pribor (stetoskop,baterija za zjenice,makaze,gel za defibrilator,EKG elektrode,pulsni oksimetar,rukavice)

Vanjska reanimacija To je kardio pulmonalna reanimacija na drugim odjelima po potrebi. ine tim ljekara,anesteziolog i medicinska sestra Uputstvo da se ve zapo ne KPR dok tim ne do e Uzeti heteroanamnezu od osoblja Procjena stanja prema A B C D E protokolu KPR Prevoz u CJIL ako je KPR uspje na

KPR u CJIL se provodi po ALS algoritmu (uznapredovalog odr avanja ivota) Medicinske sestre-tehni ari samostalno zapo inju i provode KPR do dolaska anesteziologa i kasnije u timskom radu nastavljaju KPR Naj e i razlog KPR u CJIL (asistolija,bradikardija) Ventrikul fibril (VF)

Sestrinska intervencija u CJIL u K.arestu 1. 2. 3. 4. 5. Prve suo ene sa potrebom KPR jer su 24 sata sa pacijentom Centralni monitor alarmira cardiac arest Provjeriti disanje i puls na arteriji vr. Pozvati de urnog ljekara Dovesti kolica za reanimaciju do kreveta Prekord. udarac Priprema kreveta: -spustiti stranicu,navu i paravan,izvu i jastuk,spustiti uzglavlje

Postupak sestre:

bradu,podi i vilicu) 7. Postaviti oko faringa tubus -izmjeriti udaljenost od kraja donje vilice do sredine usta -otvoriti usta metodom prekri eni prstiju -uvu i zakrivljeni kraj prema tvrdom nepcu -rotacija 180 i dalje uvla enje 8. Zapo eti disanje pomo u ru nog respiratora (ambu) 9. Ako je na respiratoru prebaciti re im disanja u kontrolirano pove ati O2 na 100%

6. Prohodnost di nih puteva (zabaciti glavu i podi i

10. Vanjska masa a 11. Otvoriti joj jedan IV put 12. Eventulno Aspirirati pac 13. Pripremiti defibrilator 14. Pripremiti set za intubaciju 15. Asistirati na razini ALS sa ljekarom 16. Izvaditi uzorak krvi za elektrolite i druge parametre Plan rada pri KPR ako je vi e medicinskih sestara podijeliti interventne radnje

Postreanimacijska njegaKod uspje ne KPR nastaviti sa postreanimacijskom njegom Zadaci medicinskih sestara: Dovesti respirator ako je potrebna mehani ka ventilacija Hemodinamska potpora putem perfuzornih pumpi Provjeriti neurolo ki status i orjentiranost pac u vremenu i prostoru Provjeriti respiratorni status (kvalitet i dubina disanja,frekventnost) Kontinuirani monitoring u 2 odvoda EKG-a/II odvod obav.)

1. 2. 3. 4. 5.

6. Kontrole TA,pulsa,kontrola diureze,mjerenje CVP 7. Primjeniti TH prema nalogu ljekara 8. Kontrolisati labratorijske parametre koji su tra eni 9. Sanirati opekline od defibrilatora 10. O istiti defibrilator, pedale,slu alice,tlakomjer 11. Dopuniti kolica za reanimaciju 12. Evidentirati sve u injeno u protokolu

INTERNA PROPEDEVTIKA FIZIKALNI PREGLED Metode fizikalnog pregleda su: inspekcije (op ti utisak) palpacije perkusije auskultacije

a) b)

Status praesens sada nje stanje na osnovu fizikalnog pregleda (dovoljno vremena,svu en pacijent,dovoljno svjetla i zagrijana prostorija) op ti status status pojedinih organa nalazi objektivnog pregleda se upisuju u istoriju bolesti i zdravstveni karton i imaju dokumentarnu vrijednost

1.Inspekcija (op ti utisak)-ono to vidimo na pacijentu:stanje svijesti,stav pacijenta,visina,tjelesna masa,konstitucija,simetri nost tijela,razvijenost musculature,ko a,disanje pregled po inje inspekcijom bolesnika opa anje je prirodni dar ali da bi ono poslu ilo moraju se poznavati fenomeni kojima se bolest o ituje zna ajna je ali je ne treba precijeniti

2.Palpacija-je pregled metodom pipanja vrhovima prstiju pojedinih dijelova tijela Mo e biti: povr na duboka A.povr na -slu i za identifikaciju povr nih organa,tumora,bolne osjetljivosti,procjenu defansa(trbuh tvrd kao daska zbog pove anog tonusa trbu ne musculature)kod peritonitisa B.duboka -sluzi za odre ivanje polo aja i veli ine dubokih organa(bubreg,appendicitis itd.)

3.Perkusija je metoda gdje se kucanjem po povr ini tijela na osnovu kvaliteta perkutornog zvuka dobijaju podaci o:konzistenciji i veli ini organa,patolo kom sadr aju kao i o patolo kim stanjima Primjenjuje se: direktna perkusija -kucanjem direktno vrhovima prstiju po tijelu(test fluktuacije za ascites) indirektna perkusija (prstom o prst) -po distalnoj falangi srednjeg prsta se udara srednjim prstom druge ake sa udaljenosti 10-15 cm iz zgloba ru ja;prst po kome se kuca (plesimetar) ne treba pritiskati jako na tijelo vec ga treba prisloniti na tijelo.

Vrste perkutornog zvuka: tmuo-butina potmuo-jetra,slezina,srce sonoran-normalna plu a hipersonoran- eludac timpani an-abdomen(crijeva), pneumotoraks;ovaj zvuk se uje kao naduven obraz

4.Auskultacija je metoda slu anja stetoskopom -grudnog ko a(kvaliteta i intenziteta disajnog uma kao i propratnih u njeva) -srca(F.R.T.U.S-frekfenca,ritam,tonovi, udvajanje, umovi) -abdomena(crijevne peristaltike-motiliteta, vaskularnih umova-stenoza renalne arterije i aorte,perihepati kog trenja itd.)

PREGLED PACIJENTA Op ti utisak1. Stanje svijesti Svjestan Somnolencija pospanost Sopor te i poreme aj svijesti ali se na ja i vanjski nadra aj mo e probuditi Koma potpuna nesvjest ne mo e se probuditi nikakvim nadra ajem (prema uzroku nastanka mogu biti metaboli ke,toksi ke,cerebralne) Sinkopa kratkotrajni gubitak svijesti uzrokovan cerebralnom ishemijom(kardijalna,psihogena)

Delirantnost nemir uz halucinacije vidne,slu ne,vremenske,prostorno dezorjentisan (trovanje alkoholom,visoke temperature,bolest mozga) Konfuzno stanje laki oblik delirija Depresija poreme aj afektivnog ivota Mani no stanje - suprotno od depresije Demencija propadanje intelektualnih funkcija

2. Orjentacija u vremenu,prostoru, prema sebi idrugim li nostima 3. Stav bolesnika Aktivan(normalno) Pasivan Prinudan (sjede i-plu ni i sr ani bolesnici,stalno mijenjaju polo aj-bubre na kolika,le e mirno-akutni pankreatitis,bo no na zdravoj strani-kod pleurita,zaba ena glava-upala mozga)

4. pokretljivost pacijenta (aktivno pokretan-normalno,pasivno ili nepokretan) Npr. hempareti an hod-inzult;sitan hod-mb Parkinson;teturav hodtabes;peronalni hod-pijetlov hod;patkast hod-i a enje kuka)

5. konstitucija-uzeti visinu(m) i tjelesnu masu(kg);izra unati BMI(bodi mass index)=masa(kg)/(visina-m);normalan BMI=18,5-24,9kg/m;pacijent moze biti:normalno (srednje) uhranjen (BMI=18,524,9),gojazan(BMI=>25;[25-30-umjerena gojaznost,30-35-goj.I stepena,35-40-goj.II stepena,>40-morbidno gojazni]),pothranjen (BMI=20% TT) Alimentarna,Mb Cushing, hiperinzulinizam,distrofija adiposogenitalis,miksedem,lipodistrofije (pra eno DM,IBS,HTA,sterilitet) Mr avost (90/min-tahikardija