Nowotwory neuroendokrynne epidemiologia i diagnostyka

Agnieszka Kolasińska-Ćwikła Klinika Onkologii

Centrum Onkologii-Instytut ul.Wawelska 15 Warszawa

Nowotwory neuroendokrynne (neuroendocrine tumors –NET, neuroendocrine neoplasm NEN) tworzą heterogenna grupę rzadko występujących nowotworów, wywodzących się z komórek endokrynnych rozproszonych w całym organizmie człowieka, tworzących rozlany system endokrynny (diffuse endocrine system– DES)

Decyzje terapeutyczne -multidyscyplinarny zespół

2

3

Epidemiologia NET/NENEpidemiologia NET/NEN

Epidemiologia NET/NENEpidemiologia NET/NEN

5

Epidemiologia NET/NENEpidemiologia NET/NEN

Epidemiologia NET/NENEpidemiologia NET/NEN

10

12

PrzeżyciaPrzeżycia całkowite całkowite NET/NENNET/NEN

13

PrzeżyciaPrzeżycia całkowite całkowite NET/NENNET/NEN

14

KLASYFIKACJA KLINICZNA KLASYFIKACJA KLINICZNA

• Pochodzenie (na podstawie pierwotnej lokalizacji):

– Foregut – przedni odcinek prajelita;

– Midgut – środkowy odcinek prajelita;

– Hindgut – tylny odcinek prajelita.

• Właściwości sekrecyjne:

– Wydzielające:

• Czynne (określony zespół kliniczny, z. rakowiaka, ZES, hipersekrecja insuliny

- insulinoma, gastrinoma, glucagonoma, VIP-oma, somatostatinoma, z

ektopowym wydzielaniem ACTH, 20-32%);

• Nieczynne (bez określonego zespołu klinicznego);

– Niewydzielające -najczęściej niskozróżnicowane raki NEC.

16

KLASYFIKACJA WHO KLASYFIKACJA WHO GEPGEP--NETNET

17

KLASYFIKACJA NET UKŁADU KLASYFIKACJA NET UKŁADU ODDECHOWEGOODDECHOWEGO

TC AC LCNEC SCLC

Mikroskop świetlny

Morfologia rakowiaka

Morfologia rakowiaka

Różnicowanie neuroendokrynne

Mała komórka

Mitozy/mm2 < 2 > 2 <10 >10 (70)

> 10(80)

martwica nie punktowo rozległa rozległa

Stopień złośliwości

niski pośredni wysoki wysoki

OS 5lat% 87-100% 37-71% 15-44% 10-12%

Wymagania i opcje materiału operacyjnego

Stopień zróżnicowania Liczba figur podziału 10HPF1

Indeks Ki-672 (%)

G1 1 <2

G2 1-20 3-20

G3 >20 >20

1HPF – high power field = 2cm2 w 40 polach widzenia jako najwyższa liczba mitoz podziału 2MIB1 przeciwciała; % w 2000 komórek w obszarach o najwyższym wyznakowaniu jądrowym

Materiał makroskopowy – wymagania

Ocena wielkości i wyglądu zmiany;

Stosunek do otaczających struktur i narządów

Ocena doszczętności zabiegu R0, R1, R2

Ocena mts do regionalnych w. chłonnych ocena odległych mts 18

Diagnostyka biochemiczna CgADiagnostyka biochemiczna CgA

• Chromogranina A (CgA);

• Obecna w większości dobrze i średnio zróżnicowanych NEN/NET

G1/G2;

• Heterogenne występowanie w NEC G3;

• Poziom niezależny od czynności sekrecyjnej guza;

• Najbardziej uniwersalny marker NEN/NET;

• Wysoki poziom w midgut oraz w NEN trzustki sekrecyjnych

(gastrinoma) i niesekrecyjnych czułość ok. 80%, swoistośc ok. 88-

90%

19

Diagnostyka biochemiczna CgADiagnostyka biochemiczna CgA

• Chromogranina A (CgA);

• Uzależniona od typy guza lokalizacji oraz objętości guza

• Czynnik prognostyczny główne znaczenia ma dynamika zmian w

trakcie przebiegu choroby oraz predykcyjny na leczeni chth oraz inh

mTOR w panNET.

• Podwyższony w przewlekłej niewydolności nerek, niewydolności

wątroby i przy IPP

• NSE (nonspecific enolase), – głównie w NEC ale też w NETG1 –

czułość 19%, NET G2-54%, czynnik predykcyjny odpowiedzi na chth

20

Objawy Kliniczne Neuroendokrynnych TrzustkiObjawy Kliniczne Neuroendokrynnych Trzustki

21

Diagnostyka biochemicznaDiagnostyka biochemiczna

22

23

Diagnostyka obrazowa NEN/NETDiagnostyka obrazowa NEN/NET

• USG, najbardziej popularne badanie jamy brzusznej;

• EUS - podstawowe badanie dla zmian łagodnych NEN G1 (foregut i hindgut);

• Spiralna wielorzędowa TK po i.v. śr. Kontrastowego;

• MR przed i po i.v. Gd-DTPA, lub np. Gd-EOB-DTPA;

• Scyntygrafia receptorów somatostatynowych – SRS (99mTc TOC - Tektrotyd,

99mTc TATE);

• PET Ga68 DOTATATE; Ga68 DOTATOC; Ga68 DOTANOC;

• PET – 18FDG PET;

• Scyntygrafia receptorów adrenergicznych – 123I mIBG;

• Scyntygrafia kości lub MR kręgosłupa.

• WB – DWI (rezonans magnetyczny całego ciała).

TumoursTumours with SST expressionwith SST expression

• GEP-NET/NEN (non-secretory and secretory like: gastrinoma, insulinoma, glucagonoma, VIPoma, etc.),

• Sympathoadrenal system tu (phaeochromocytoma paraganglioma, neuroblastoma, ganglioneuroma, etc)

• Medullary thyroid carcinoma

• Pituitary adenoma

• Medulloblastoma

• Merkel cell carcinoma

• Meningioma

• Typical and atypical pulmonary carcinoids;

• Thymic carcinoma;

• HNP paraganglioma (chemodectoma); 24

Cele badań diagnostycznych NET/NEN

• Lokalizacja ogniska pierwotnego oraz ewentualnych przerzutów

• Follow-up pacjentów z choroba celem oceny dynamiki choroby,

oceny odpowiedzi na leczenie

• Ocena ekspresji receptora somatystaynowego - konieczne przy

terapii gorącymi analogami

• Na podstawie badań diagnostycznych anatomicznych i

czynnościowych odpowiedni dobór terapii

• Monitorowanie pacjentów bez czynnej choroby

25

26

27