NIVOI I

VRSTE KOMUNIKACIJE

Nivoi komunikacije po Lastruciju(redosled sazrevanja)

• HaptičnaHaptična• IterativnaIterativna• KinezičkaKinezička• ParajezičkaParajezička• JezičkaJezička

Prenesen signal

Nivo komunikacije

Upotrebljen receptor

Zvučno jedro (foneme)

Jezičko Uši

Zvučni tonovi

Parajezičko Uši

Pokreti Kinezičko Oči

Ritmični pulsevi

Iterativno Kinestetski senzori

Kontakt Haptično Hemijski i taktilni senzori

HAPTIČNA KOMUNIKACIJA (dodirom)HAPTIČNA KOMUNIKACIJA (dodirom)

• Ostvaruje se signalima koji se generiraju Ostvaruje se signalima koji se generiraju neposrednim kontaktom (bliskošću) neposrednim kontaktom (bliskošću) organizma izvoru podsticajaorganizma izvoru podsticaja

• Osnovni senzorni modaliteti kroz koje se Osnovni senzorni modaliteti kroz koje se realizuje prijem haptičnih signala su: dodir, realizuje prijem haptičnih signala su: dodir, pritisak, miris i ukuspritisak, miris i ukus

Spic (Spitz, 1965)Spic (Spitz, 1965)• 8 dana po rođenju beba okreće glavu prema 8 dana po rođenju beba okreće glavu prema osobi koja je drži, ali znak hrane prepoznaje osobi koja je drži, ali znak hrane prepoznaje samo kada je gladna (znak je taktilan i lociran samo kada je gladna (znak je taktilan i lociran na usnama)na usnama)

• U II mes. pokreti odraslih izazivaju smirenje, U II mes. pokreti odraslih izazivaju smirenje, otvaranje usta i pokrete sisanjaotvaranje usta i pokrete sisanja

• U III mes. Opaža ljudsko lice, prati pokrete, i U III mes. Opaža ljudsko lice, prati pokrete, i pažljivo sluša glas (povezuje glas i lice i pažljivo sluša glas (povezuje glas i lice i oslobađa napetosti, neprijatno iskustvo-oslobađa napetosti, neprijatno iskustvo-prijatno)prijatno)

• Najniže forme životinja počinju i završavaju na Najniže forme životinja počinju i završavaju na nivou haptične komunikacije. Za humanu nivou haptične komunikacije. Za humanu komunikaciju ovo je osnovni sloj komunikacije komunikaciju ovo je osnovni sloj komunikacije Osnova za više stepene komunikacije. Osnova za više stepene komunikacije.

• Sazrevanjem slabi haptična komunikacija.Sazrevanjem slabi haptična komunikacija. Trajno zadržani elementi haptične komunikacije Trajno zadržani elementi haptične komunikacije

su: rukovanje, tapšanje po ramenu, grljenje, su: rukovanje, tapšanje po ramenu, grljenje, ljubljenje, prebacivanje ruke preko ramenaljubljenje, prebacivanje ruke preko ramena

ITERATIVNA ITERATIVNA KOMUNIKACIJAKOMUNIKACIJA

(ponavljanjem)(ponavljanjem)

• Ostvaruje se kroz nizove vibratornih impulsa sa Ostvaruje se kroz nizove vibratornih impulsa sa stabilnim oscilatornim oblikomstabilnim oscilatornim oblikom

• Tapkanje radi tešenja, ljuljanje ili repetitivna vokalizacijaTapkanje radi tešenja, ljuljanje ili repetitivna vokalizacija

• Rano ponašanje deteta karakteriše Rano ponašanje deteta karakteriše ponovljivost i stereotipnostponovljivost i stereotipnost

• Elementi iterativne komunikacije podupiru i Elementi iterativne komunikacije podupiru i dopunjavaju kasnije faze dopunjavaju kasnije faze

• Elementi koji se zadržavaju su (kod dece): Elementi koji se zadržavaju su (kod dece): nastojanje da izvode jedan pokret za nastojanje da izvode jedan pokret za drugim, ritmično klimanje glavom, drugim, ritmično klimanje glavom, ponavljanje istih glasova ili slogova, igre sa ponavljanje istih glasova ili slogova, igre sa rimovanjem rečirimovanjem reči

• Kod odraslih: ritmični pokreti kod rukovanja Kod odraslih: ritmični pokreti kod rukovanja (nalik pumpanju), ritmični klimanje glavom u (nalik pumpanju), ritmični klimanje glavom u znak odobravanja ili praćenja onoga što znak odobravanja ili praćenja onoga što sagovornik govorisagovornik govori

KINEZIČKA KOMUNIKACIJAKINEZIČKA KOMUNIKACIJA

• Ostvaruje se signalima koji proizvode pokreti Ostvaruje se signalima koji proizvode pokreti a primaju se vizuelnoa primaju se vizuelno

• Pokreti imaju mnogo veću raznolikost nego Pokreti imaju mnogo veću raznolikost nego kod iterativne komunikacije i obavezno su kod iterativne komunikacije i obavezno su povezani sa čulom vidapovezani sa čulom vida

• Može biti u izolovanoj ili selektivnoj aktivnostiMože biti u izolovanoj ili selektivnoj aktivnosti

• Za vreme negovanja pogled deteta je uprt u Za vreme negovanja pogled deteta je uprt u majčino lice (kontaktna percepcija se meša sa majčino lice (kontaktna percepcija se meša sa distantnom)distantnom)

• Javlja se dečiji osmeh kao odgovor na podsticajJavlja se dečiji osmeh kao odgovor na podsticaj• U II mes. Beba počinje da gestikulira iza facijalnog U II mes. Beba počinje da gestikulira iza facijalnog

područja (izboči leđa, doseže ispružene ruke područja (izboči leđa, doseže ispružene ruke majke, koristi signalne gestove tela) majke, koristi signalne gestove tela)

• Neki elementi kinezičke komunikacije se ugrađuju Neki elementi kinezičke komunikacije se ugrađuju u sistem gestova kao integralni deo VK ( kod u sistem gestova kao integralni deo VK ( kod dece: talasasti pokreti ruke uz slog pa-pa)dece: talasasti pokreti ruke uz slog pa-pa)

• Kod odraslih: laka Kod odraslih: laka • depresija uglova usana, depresija uglova usana, • lako sleganje ramenima, lako sleganje ramenima, • lako širenje rukulako širenje ruku

PARAJEZIČKA KOMUNIKACIJAPARAJEZIČKA KOMUNIKACIJA

• Parajezik je prvi oblik oralne komunikacijeParajezik je prvi oblik oralne komunikacije• Ostvaruje se pomoću pojedinačnih nesjedinjenih Ostvaruje se pomoću pojedinačnih nesjedinjenih

zvučnih signala, generiranih od neartikulatornog zvučnih signala, generiranih od neartikulatornog vokalnog trakta i primljenih sluhomvokalnog trakta i primljenih sluhom

• Zvučni signali su Zvučni signali su delovi zvuka čijom delovi zvuka čijom se kombinacijom se kombinacijom ne može ne može modifikovati ili modifikovati ili umnožavati umnožavati značenjeznačenje

• Glavana Glavana karakteristika: karakteristika: akustičke jedinice akustičke jedinice (signali) nose (signali) nose samo jedno samo jedno značenjeznačenje

AKUSTIČKI KOMUNIKACIONI SIGNALIAKUSTIČKI KOMUNIKACIONI SIGNALI

1.1. Alarmni signaliAlarmni signali

2.2. Signali glasovnih kontakata koji služe za Signali glasovnih kontakata koji služe za držanje grupe zajednodržanje grupe zajedno

3.3. Grupni glasovi za kolektivno signaliziranje Grupni glasovi za kolektivno signaliziranje (jednoglasno urlikanje)(jednoglasno urlikanje)

4.4. Glasno izražavanje posebnog Glasno izražavanje posebnog raspoloženjaraspoloženja

Signali za izražavanje posebnog Signali za izražavanje posebnog raspoloženjaraspoloženja

1.1. Signali agresivnog raspoloženjaSignali agresivnog raspoloženja

2.2. Signali ugodnosti, nežnosti i Signali ugodnosti, nežnosti i naklonjenostinaklonjenosti

3.3. Signali straha i bolaSignali straha i bola

4.4. Signali razdraženostiSignali razdraženosti

Parajezički signali u humanoj Parajezički signali u humanoj komunikaciji (do kraja I god.)komunikaciji (do kraja I god.)

1.1. Plačem signalizira uzbunuPlačem signalizira uzbunu2.2. Plačem doziva članove porodice koji nisu Plačem doziva članove porodice koji nisu

u vizuelnom domenu kada ostane samau vizuelnom domenu kada ostane sama3.3. Ponavljanjem istih uzoraka melodije ulazi Ponavljanjem istih uzoraka melodije ulazi

u socijalne jedinice okruženja – u socijalne jedinice okruženja – komunicira sa okolinomkomunicira sa okolinom

4.4. Vokalnom igrom i vokalnim Vokalnom igrom i vokalnim uobličavanjem izražava veći broj uobličavanjem izražava veći broj raspoloženjaraspoloženja

• Odrastanjem sazreva i upotreba oblika Odrastanjem sazreva i upotreba oblika parajezičke komunikacijeparajezičke komunikacije

• Signali se pročišćavaju i prerađuju, Signali se pročišćavaju i prerađuju, tako da es i najmanje nijanse tako da es i najmanje nijanse raspoloženja deteta jasno odražavaju raspoloženja deteta jasno odražavaju u tonalnim kvalitetima njegove u tonalnim kvalitetima njegove vokalizacijevokalizacije

• U jezičkoj komunikaciji parajezik se U jezičkoj komunikaciji parajezik se ogleda u svojstvima fonacije ogleda u svojstvima fonacije određenog jezikaodređenog jezika

JEZIČKA KOMUNIKACIJAJEZIČKA KOMUNIKACIJA

•Ostvaruje se kroz govorne glasove formirane Ostvaruje se kroz govorne glasove formirane mehanizmima efektornog sistema, uređene u mehanizmima efektornog sistema, uređene u poređanim konvencionalnim sekvencama poređanim konvencionalnim sekvencama kojima se formiraju morfeme u reči i primljene kojima se formiraju morfeme u reči i primljene sluhomsluhom

NASTANAK FONEMANASTANAK FONEMA

• Koordiniranom i sinergetskom aktivnošću Koordiniranom i sinergetskom aktivnošću mehanizama efektornog sistema obezbeđuje mehanizama efektornog sistema obezbeđuje se vazduh i pritisak vazdušne struje, se vazduh i pritisak vazdušne struje, zatvaranje i sužavanje i menjanje pravca zatvaranje i sužavanje i menjanje pravca protoka vazdušne struje, vibriranje glasnica-protoka vazdušne struje, vibriranje glasnica-fonacija i rezonantnost, kao i formiranje-fonacija i rezonantnost, kao i formiranje-artikulisanje fonetskih jedinica, koje se na artikulisanje fonetskih jedinica, koje se na osnovu njihovih distinktivnih osobina osnovu njihovih distinktivnih osobina svrstavaju fonetske grupe perceptualno svrstavaju fonetske grupe perceptualno ekvivalentnih glasova jednog jezikaekvivalentnih glasova jednog jezika

• Haptična, iterativna, kinezička i Haptična, iterativna, kinezička i parajezička komunikacija su parajezička komunikacija su univerzalne po funkciji ( nisu univerzalne po funkciji ( nisu zavisne od rase i kulture)zavisne od rase i kulture)

• Jezik je najviši nivo humane Jezik je najviši nivo humane komunikacije i nije univerzalankomunikacije i nije univerzalan

Karakteristike jezičke komunikacijeKarakteristike jezičke komunikacije

• Raspolaže skupom glasovnih kompleksa koji se nazivaju Raspolaže skupom glasovnih kompleksa koji se nazivaju foneme. One egzistiraju u jeziku kao jedinstveni foneme. One egzistiraju u jeziku kao jedinstveni perceptivni blokovi u svim jezicimaperceptivni blokovi u svim jezicima

• Raspolaže pravilima za kombinaciju fonema unutar reči i Raspolaže pravilima za kombinaciju fonema unutar reči i frazafraza

• Precizna značenja su vezana za reči i fraze prema načinu Precizna značenja su vezana za reči i fraze prema načinu kako su one poređane u odnosu jedna prema drugojkako su one poređane u odnosu jedna prema drugoj

• Predstavlja integrisan jezgrovit sistem i ima jedinstvenu Predstavlja integrisan jezgrovit sistem i ima jedinstvenu moć da prenese i najfinije nijanse značenjamoć da prenese i najfinije nijanse značenja

• Raspolaže skupom pravila kojima može da vlada samo Raspolaže skupom pravila kojima može da vlada samo čovek sa razvijenom sposobnošću oralne verbalne čovek sa razvijenom sposobnošću oralne verbalne komunikacijekomunikacije