NALUNAARUTIGINERA AAQQISSUUSSEQQINNERMUT …/media/Nanoq/Files/Attached Files... · 6 Nalilersuinerit pineqartut qime rloorneqassapput imminnut atatil lugit aammalu qulequtaasumik

WWW.BDO.GL

PEQATAALLUARNEQ INERIARTORTITSISARPOQ

NALUNAARUTIGINERA

AAQQISSUUSSEQQINNERMUT NALILERSUINEQ Aningaasatigut aamma allaffissornikkut kingunerisai

www.bdo.dk

2

Imaai 1 AALLARNIUTAA AAMMALU TUNULIAQUTAA .................................................... 5 1.1 NALILERSUILLUNI NALUNAARUT UNA ............................................................. 6 1.2 ATUARNEQARNISSAANUT ILITSERSUUT ........................................................... 6

2 NALILERSUINISSAMUT ISERIARFIIT ............................................................... 7 2.1 NALILERSUINERMI APEQQUTIGISAT AQUTSISORALUGIT ........................................ 7 2.2 NALILERSUINERUP SUNA PINERAA ................................................................. 8 2.3 NALILERSUINERUP ANGUNIAGAA ................................................................... 9

3 INERNILIINEQ ......................................................................................... 9 nalilersueqqiineq 1: sullissinerup qaffasissusaanik tulluarsaanerit .................. 9 3.1.1 nalilersuineq 2: innuttaasunik kiffartuussineq ......................................... 10 3.1.2 nalilersuineq 3: sipaarutissat ............................................................. 11 3.1.3 sammiviit allat kinguneqartitsisussat kiisalu aaqqissuusseqqinnermut 3.1.4kinguneqartitsisinnaasut ................................................................... 14

4 1A. SANILERIISSITSINEQ TEKNIKKIMUT IMMIKOORTUMI AKIGITITANIK AAMMA ATUISUTUT AKILERSUUTINIK ULLUUNERANI PAAQQINNITTARFINNI ..................................... 15

4.1 TEKNIKKIKKUT IMMIKKOORTOQ ................................................................... 15 KAtiTERINEQ ................................................................................. 32 4.1.1

4.2 MEEQQANIK PAARINNINNEQ ....................................................................... 33 KATITERNERA ................................................................................ 45 4.2.1

5 1B. KOMMUNENI SISAMANI AKILERSUUTIGITITAT SANILERIISSILLUGIT TAKUTINNERI AAMMA SULISSUSSISSUTISSATUT NEQEROORUTIGINEQARTUT NAATSORSORNERA .............. 46

5.1 TEKNIKKIKKUT IMMIKKOORTOQ ................................................................... 46 PIFFISSAMI PISUMI AKILERSUGASSAATITAASUT SANILERIISSINNERAT AAMMALU 5.1.1SULISSUSSINEQ NEQEROORUTIGINEQARTOQ ............................................ 47

KATITERNERA ................................................................................ 51 5.1.25.2 MEEQQANIK PAARINNINNEQ ....................................................................... 52

PIFFISSAMI ATUUTTUMI AKILERSUGASSAATITAT SANILERIISSINNERAT ............... 53 5.2.1 NEQEROORUTIGINEQARTUP NAATSORSORNERA ........................................ 55 5.2.2

5.2.1 NUNANUT ALLANUT SANILLIUSSINEQ ................................................... 60 KATITERNERA ................................................................................ 63 5.2.2

6 1C. UTOQQARNUT IMMIKKOORTUP UUTTORNERA ........................................... 64 6.1 UTOQQARNUT IMMIKKOORTUMI ANINGAASARTUUTIT ......................................... 64

ANGERLARSIMAFFIMMI IKIUINEQ .......................................................... 66 6.1.1 UTOQQAAT ILLUI - AAMMA PAARINNIFFIIT ............................................... 70 6.1.2 UTOQQAAT ATAATSIMOORULLUGU NAJUGAQARFII .................................... 74 6.1.3 KATITERNERA ................................................................................ 76 6.1.4

7 1D. SANILERIISSILLUGIT NALILERSORNERI TUNNIUSSUUNNEQARTUT INATSISITIGUT AALAJANGERSAKKAT SANIATIGUT .............................................................. 78

7.1 AKILERSUINERIT UTOQQALINERSIUTEQARNERMUT TUNNGASUT ............................. 78 TAMANUT TUNNGATILLUGU TAPISIATUT AKILERSUKKAT PINNGORIARTORNERAT . 80 7.1.1 MEEQQANUT TAPIT ATORNERISA PINNGORIARTORNERA ............................ 81 7.1.2 RÅDIGHEDSTILLÆGIP PINNGORIARTORNERA ............................................ 84 7.1.3 NAMMINEQ INUTTUT TAPISIAP PINNGORIARTORNERA ................................. 87 7.1.4 KATITERNERA ................................................................................ 91 7.1.5

7.2 SIUSINAARTUMIK SORAARNERUSSUTISIANUT ATASUNIK TUNNIUSSUINEQ ................... 92 TAMANUT TUNNGATILLUGU TAPIISSUTIT PINNGORIARTORNERAT ................... 93 7.2.1

www.bdo.dk

3

MEEQQANUT TAPIT ATORNERATA PINNGORIARTORNERA ........................... 94 7.2.2 INUMMUT NAMMINERMUT TAPIT PINNGORIARTORNERAT – ATAAVARTUMIK ........ 97 7.2.3 PINNGORIARTORNERA INUMMUT NAMMINERMUT TAPISIAP – ATAASIARLUNI ....... 101 7.2.4 KATITERNERA ............................................................................... 105 7.2.5

7.3 TUNNIUSSUUNNEQARTUT PISORTAT IKIUUTAANNUT TUNNGASSUTEQARTUT ............. 106 TAMANUT TUNNGATILLUGU TUNNIUNNEQARTARTUT PINNGORIARTORNERAT ... 107 7.3.1 ATAASIARLUNI TUNNIUSSAT ATORNERISSA PINNGORIARTORNERAT ............... 109 7.3.2 ILISINERMUT IKIUUTSIT ATORNERISA PINNGORIARTORNERA ......................... 112 7.3.3 PINNGORIARTORNERA UTERTITASSAMIK IKIUINERMI .................................. 115 7.3.4 PINNGORIARTORNERA NUUNNERMI IKIUUTIT ATORNEQARNERANI ................. 116 7.3.5 KATITERNERA ............................................................................... 116 7.3.6

7.4 KOMMUNET ATUINERAT MINNERPAAMIK AKILERSUUTIGISASSANIK AAMMA INISSIFFIIT AKILIGASSAANNGITSUNI ........................................................................... 117

8 1E. MEEQQERIVINNI SULISORISAT AMERLASSUSILIGAANERAT, ILUARSAAQQINNEQ SIOQQULLUGU KINGORNALU ................................................................... 123

8.1 inatsisisini piumasaqaatit allanngoriartorneri ................................................. 123 8.2 Ulluunerani neqeroorutinut tunngasuni kommunini sulisorisat amerlassuligaanerisa

allanngoriartornerat ............................................................................... 125 8.3 eqikkaaneq .......................................................................................... 128

9 1F. ATUARFEQARNERMUT TUNNGASUNIK NALILERSUINEQ .............................. 129 9.1 atuartumut ataatsimut, sulisut ilinniarsimasut atornerinut, atuartumut ataatsimut tiimit

atorneqartunut aamma immikkut ittumik atuartitsinermi tiiminut Kommunit aningaasartuutaat ....................................................................................................... 129

9.2 atuarfiup angissusaata pingaaruteqarnera ..................................................... 133 9.3 pitsaassutsimut sunniutit ......................................................................... 136 9.4 eqikkaaneq .......................................................................................... 139

9 2A: ILLOQARFINNI QITIUSUMIK INNUTTAT SAAFFIGINNIFFIGISARTAGASSAANNIK PILERSITSINIARNERNI ............................................................................ 141

kommune Kujalleq ......................................................................... 142 9.1.19.1.2 QEQQATA KOMMUNeA ...................................................................... 147 9.1.3 KOMMUNEQARFIK SERMERSOOQ .......................................................... 153

QAASUITSUP KOMMUNeA .................................................................. 159 9.1.49.1.5 EQITERNERA ................................................................................. 165

10 2B: NUNAQARFINNI INNUTTANIK SULISSUSINERMI NEQEROORUT ...................... 166 KOMMUNE KujaLLEQ ....................................................................... 167 10.1.1QEQQATA KOMMUNeA ..................................................................... 168 10.1.2kOMMUNEQARFIK SERMERSOOQ .......................................................... 170 10.1.3QAASUITSUP KOMMUNeA .................................................................. 171 10.1.4

10.1.5EQIKKARNERA ............................................................................... 173

11 3A: AAQQISSUUSSAANERMIK ILUARSAAQQINNEQ PISORTAT INGERLATAQARFIINI SIPAARUTEQARNERMIK KINGUNEQARSIMANERSOQ ........................................ 174

11.1 KOMMUNIT ALLAFFEQARFIINI ANINGAASARTUUTIT ALLANNGORIARTORNERI ............. 174 kommuneMI ALLAFFISSORNERMUT ANINGAASARTUUTIT ............................. 174 11.1.1qinikkanut aningaasartuutit allanngoriartorneri ...................................... 180 11.1.2

11.2 aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnerup malitsigisaanik immikkoortut kommuninut nuunneqartut ....................................................................................... 188

innarluutilinnut tunngasut ................................................................ 188 11.2.1VSP aamma PPR ............................................................................ 193 11.2.2

11.3 kommunini sulisut katitigaanerisigut allanngoriartorneri ................................... 205 Kommunini atorfillit – pingaarnertigut ................................................. 205 11.3.1

www.bdo.dk

4

kommuneni allaffissornermi sulisut ..................................................... 206 11.3.2Ulluunerani neqeroorutinut tunngasut ................................................. 207 11.3.3atuarfeqarnermut tunngasut ............................................................. 209 11.3.4innarluutilinnut tunngasut ................................................................ 209 11.3.5utoqqarnut tunngasut ..................................................................... 209 11.3.6

12 3B: UKIUT QANINNERUSUT ILUANNI ILUARSAAQQINNEQ SIPAARUTE-QARNERMIK KINGUNEQASSANERSOQ ......................................................................... 212

12.1 aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnerup malitsigisaanik immikkoortut kommunenut nuunneqarsinnaasutut oqallisigineqartut ...................................................... 212

sanaartornermut tunngasut .............................................................. 212 12.1.1isumaginninnermut tunngasut iluanni suliassat ....................................... 215 12.1.2Imigassamik atornerluisunik katsorsaaneq ............................................. 219 12.1.3

12.2 pisortani ingerlataqarfik tamarmiusoq ......................................................... 220 Kommunet aamma namminersorlutik oqartussat ..................................... 220 12.2.1ingerlatseqatigiiffiit pisortanit pigineqartut ........................................... 222 12.2.2

www.bdo.dk

5

1 AALLARNIUTAA AAMMALU TUNULIAQUTAA

Ukioq 2003-mi naalakkersuisuusimasut pilersimmassuk pisortat ingerlatsinerisa qanoq isikkoqarnis-saanik ataatsimiititaliaq, suliarinnittussaq teknikkikkut aamma pisinnaassutsip nalilersornerani aala-jangiinissami tunngavigisassatut pisortat iluanni suliarineqartut naammassisarnerisa arlaqartut al-lanngortiterneranni, pingaarnerusumik isiginiarneqassallutik, nalilersuinerup tunngavigisassai:

Pilersinneqarluni pitsaanerusumik aamma sullerinnerusumik innuttanik sulissussineq Qaffassarlugu innuttat inatsisitigut innarlitsaalisarnerat Ajornannginnerulersillugu innuttat pisortanut saaffiginnissinnaanerat

Pisortat ingerlatsinerisa qanoq isikkoqarnissaannik ataatsimiititaliap ilaatigut kaammattuutigaa kom-munet isikkuisa nukittorsarnissaat, kommunet ikinnerusut aamma anginerusut pilersinnerisigut, an-gullugu pisortat ingerlataanni annertunerusunik kivitsisinnaanngortillugit. Pisortat ingerlatsinerisa qanoq isikkoqarnissaannik ataatsimiititaliap qulaani pineqartup saniatigut pingaartutut isigalugu:

”pisortat ingerlataat innuttanut qaninnerussapput Innuttaq annertunerusumik nammineq qarasaasiaq atorlugu imminut sulissussinnaasariaqar-

poq Pilersinneqassaaq qarasaasianik atuisinnaaneq sanimut pitarlugit kommunet aamma nammi-

nersornerusut Inatsiliorneq aamma allaffissorneq piuminarsarneqassalluni Annertusarlugu kommuneni sulisut pisinnaassusiat aamma ilinniarsimassusiat Pilersillugu inissisimaffinni qitiusumik sulissussiviit, tassani innuttaasoq periarfissaqassalluni

pisortat allaffissornikkut ingerlataat tamaasa atassuteqarfigisinnaassallugit1” Pisortat ingerlataasa nutarternerat atuutilerpoq 2009-mi. Pisortat ingerlatsinerisa qanoq isikkoqarnis-saannik ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaata suliarinerata aallarnisarnera isumaliutissiissummi 2005-mimeersumi takuneqarsinnaavoq, isumaliutissiissutillu kaammattuutai tassaallutik, na-lilersuutaasut uuttuinerni. Nutarterineq agguarneqarsinnaalluni nunap agguarneqarnerata nutarterneranut, kommunet killeqar-fiisa allanngortiternerisigut, aammalu suliarisassat nutarternerattut, suliarisassat Namminersortu-ninngaanit kommunenut nuussornerisigut. Nutarterinerup kinguneraa kommunet 18-niit sisamanut annikillinerannik. Taamaaliornermut pissutigitinneqarluni qulakkeerinninnissaq suliassat uummaaris-sumik suliassanik naammassinnittarnissaq aammalu innuttanut sammisumik suliaqarnerit assigiiaarne-runissaannik, tamatumunnga pissutaalluni kommunet anginerusut aningaasaqarniarmi imminnut ikor-fartorsinnaanerunissaat aammalu pilersissinnaallugu immikkut pisinnaassutsit annertunerusut. Suliarisassanik nutarterineq ataavartumik pinngoriartorpoq aammalu suli ingerlalluni – taamaalilluni suliarisassat tamarmiunngillat isumaliutissiissut malillugu nuussorneqarsimasut. Suliassat ilai nu-ussorneqarsimapput, kisiannili allat utaqqimaarlugu isumaqatigiinniarnissaq. Aningaasaqarniarnerup aamma allaffissornerup nalilersornerata peqataanik, aallartinneqarsimavoq nalilersuineq qanittumik demokrati aamma innuttaasut misigisaat nutarterinerup kingunerisaanik.

1 Strukturudvalget, 2005: Pisortat ingerlataasa nutarternissaannik isumaliutissiissut

www.bdo.dk

6

Nalilersuinerit pineqartut qimerloorneqassapput imminnut atatillugit aammalu qulequtaasumik ilanngunneqassalutik siusinnerusukkut akusiuinernik pisortat pisariillisaaffigisinnaasassaasa nalilersor-neranni aammalu nassuiaanerup Namminersortut aamma kommunet akunnerminni suleqatiginneran-nik.

1.1 NALILERSUILLUNI NALUNAARUT UNA

Nutarterinerup nalilersornera marlunnik tumeqarpoq: siulleq aningaasaqarniarnerup aamma allaffis-sornerup nalilersornera aammalu aappaa nutarterinerup demokratiikkut kingunerisai. Nalilersuineq suliarineqarluni qanoq iliuuseqarnissamik pilersaarut tunuliaqutaralugu isumaqatigiissutigineqarsima-soq Naalakkersuisunit, kommunenit sisamaasunit aammalu KANUKOKA-mit BDO Grønland Aningaasaqarnermut Nunamullu Namminermut Naalakkersuisoqarfiup Qullersaqarfia sinnerlugu suliassarilersimavaa immikkoortut pingasut nalilersuisut nutarterinerup aningaasaqarniar-nermi aamma allaffissornermi kingunerisai. Nalilersuineq nutarterinerup demokratiimi kingunerisai tunniunneqassapput suliarinnittunit allanit. Nalilersuinerup pingasoqiusanngorluni agguarnerata anguniarlugu qulaajarnissaa, nutarterinerup peri-usai pitsaanerunersut aammalu uummaarinnerusumik suliassanik naammassinninnersoq, taassuma iluani sulissussinerup naleqqussarnissaa anguneqarsimanersoq (nalilersuinerup ilaa 1), innuttat misi-gisimaneraat ajornannginnerusumik innuttanik sulissussineq (nalilersuinerup ilaa 2), aammalu nag-gatigalugu sipaarutigisassatut naatsorsuutigisat aammalu naammassiuminarsaanerit piviusunngortin-neqarsimanersut imaluunniit piviusunngortinneqarsinnaassalutik (nalilersuinerup ilaa 3). Apeqqutit pineqartut akiortorneqartussaallutik nalilersiuinerup ilaanni pingasuusuni.

1.2 ATUARNEQARNISSAANUT ILITSERSUUT

Nalilersuilluni nalunaarut una imaqarpoq nalilersugassatut apeqqutaasut nalunaarusiornerannik, aal-laaveqartunik aallaavigalugu neqeroorutigisatut tunniussimasani eqqartorneqartut nalilersuinerup ilaatut 1 aamma 2-tut. Nalilersuinerup ilaata 1-p imarai nalilersugassatut apeqqutit arfinillit;

1A-p imaraa kommunet sulinerat teknikkimut immikkoortortami aamma ullukkut paaqqinnit-tarnermi immikkoortortami akigititanik naleqqussaanermut tunngatillugu

1B sanileriissinneqarlutik kommunet ullumikkut akilersuitinnerisa annertussusiat aammalu su-lissussissutigisassatut neqeroorutip uuttornera

1C utoqqarnut tunngasunik uuttuineruvoq, tassani pineqarluni inissitsiterinissami periutsit aammalu paaqqinnittarnerni- aamma utoqqaat illuini aammalu angerlarsimaffinni sulissussi-nerni aningaasartuutit

1D imaralugu kommunet tunniussuinerat isumaginninnermi- aamma utoqqarnut tunngasutigut inatsisitigut aalaAapngersagaasimasut saniatigut

1E imaralugu ullukkut paaqqinninnermi neqeroorutigisani qanoq sulisoqarnissamik aalaAapn-gersakkat, nutarterineq sioqqullugu aammalu nutarterinerup kingornatigut.

1F imaralugu atuarfeqarnermut tunngasut. Taakkua atuarneqarsinnaallutik nalunaarummi ua-ni nammineq immikkoortutut.

Nalilersuinerup ilaa 2-p imaraa, anguniagaq innuttat ajornannginnerusumik innuttanik sulissussivinnut saaffiginnissinnaanissaat pilersinneqarsimanersoq aammalu isiginiarsaralugit illoqarfinni aamma nuna-

www.bdo.dk

7

qarfinni innuttat qitiusumik saaffiginnittarfii. Nalilersuinerup ilaa qulequttanut pingaarnernut mar-lunnut avinneqarsimalluni:

2A takusassiaraa qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa illoqarfinni 17-ni sumut killissimane-rat, taassuma iluani suliarineqartut suut sanileriissinnerat, saaffiginnittarfinni taakkunani ukioq 2014-mi 2008-mut sanilliullugit

2B imaralugu nalilersorneqarpoq nunaqarfinni innuttat sulissunneranni neqeroorutigi-neqartut, isiginiarneqarluni pinngoriartortitsineq 2008-miit 2014-mut

Nalilersuinerup ilaa 3-p imaraa pisortat ingerlatsiviini sipaaruteqarnerit aammalu imaralugit qulequt-tat pingaarnerit marluk misissugassatut apeqqutigineqartut:

Nutarterineq tamakkiisumik isigalugu pisortat ingerlataanni sipaaruteqarfigineqarsimanersoq Naatsorsuutigineqarsinnaassanersoq nutarterineq ukiuni aggersuni qanittuni sipaaruteqarner-

mik kinguneqarumaarnersoq

2 NALILERSUINISSAMUT ISERIARFIIT

Immikkoortumi uani saqqummiunneqassaaq BDO-p nalilersuinermi iseriarfii, ilaasussat suliarisap alaatsinaanneranut. Immikkoortumi takuneqarsinnaassaaq, qanoq nalilersuinissamut apeqqutaasut sinaakkusersuisut qanoq iliuuseqarnissamik toqqartuinermut, kisitsisinik katersuinermut, akusiornera-ni aammalu naggataatigut nalilersuinerup nalunaarusiornerani. Aaqqissusseqqinnerup nalilersornera uani isigineqassalluni allanngoriartortumik ingerlanertut, piler-sitsisoq qanoq iliuuseqarnerup ilisimasaqarnerulernerup pilersinneranik aaqqissuusseqqinnerup ima-risaasa appasinnerusortaani – tigussaasumik teknikkimut immikkoortumi, ullukkut paaqqinninnermut immikkoortumi, utoqqarnut immikkoortumi, isumaginninermut immikkoortumi, atuarfeqarnermut immikkoortumi aammalu inaarutaasumik innuttanik sulissussinermi immikkoortumi.

2.1 NALILERSUINERMI APEQQUTIGISAT AQUTSISORALUGIT

Nalilersuinerup ilaa 1-p imaraa tigussaasut arlaqartut, sumiiffinni aalajangersimasuni uuttorneqarsi-masut, neqerooruteqarfigineqartussatut tigusani, apeqqutigineqarsimasut aqullugu nalilersuineq aamma nalunaarusiornera. Nalilersuinerni 2 aamma 3-mi atugassatut BDO-p pilersissimavai nalilersugassatut apeqqutit pingasut, aqutsisussat kisitsisinik katersuinermi, nalilersuinermi aamma eqikkaanermi. Taamaalilluni taak-kuullutik, nutarterinerup nalilersornerani aallaavigalugit nalilersuiffigisassagut. Nalilersuinermi aal-laavigisat taakkua pingasut ukuullutik:

Suliamik naammassinninnermi sullerissuseq Allaffissornermik ingerlatsinermi pisariillisaanerit Suliap naammassinerani pitsaassuseq

Suliamik naammassinninnermi sullerissutsip imaraa, kommunet angisuut nutaat ilumut angusima-neraat sipaaruteqarneq imaluunniit pisinnaassutsimik annertusaasimanersut assersuutigalugu anner-

www.bdo.dk

8

tunerusumik ingerlatsilernerup pitsaassutai, suliamik naammassinninnermi nutaamik eqqarsarnikkut imaluunniit qarasaasiatigut atuinerit nutaat aqqutigalugit. Allaffissornermik ingerlatsinermi pisariillisaanerup imaralugu, pisortat allaffissornikkut ingerlatsinerat oqinnerulersimanersoq, sukkanerulluni aammalu sullerinnerulerluni assersuutigalugu suliamik inger-latsinerit ajornannginnerulersinnerisigut, erseqqissut aamma allaganngorlugit maleruagassat, kikkut sumik pisussaassuseqarnerisa pilersaarusiornerisigut aammalu tatiginartumik qullersat paasissutissii-nerisigut. Suliap naammassinerani pitsaassusiata imaralugu, nutarterineq aammalu kommunet nutaamik aaqqis-suunnerata kingunerisimaneraa pitsaanerusumik innuttanik sulissussineq aammalu periarfissaq pitsaa-nerulersillugu kommunet naammassisassaasa suli piorsarsinnaaneri pitsaanerulersissimanerai.

2.2 NALILERSUINERUP SUNA PINERAA

Nalilersuinerup pivaa Kalaallit Nunaanni nutaamik iliuuseqalerneq, taamaattumillu tulluarluni isiginia-rneqartussaasut kommunet, Namminersortut aammattaarlu oqartussaassuseqarfiit taakkua qaffasis-sutsimikkut assigiinngitsut suleqatigiinnerat. Kommunet nalilersuinermi peqataatinneqarput ataatsi-moortutut aammalu kommunetut ataasiakkaatut, taakkununnga ilaallutik allaffissornikkut ingerlatsi-nermi peqataasut aammalu sulissussissutit, innuttanut neqeroorutigineqartut. Taamaalillunilu aamma nalilersuinerup imarinerulerlugu sulineq, kommuneni ingerlatinneqartoq, kommunet namminneq pineqarnerannit annertunerusumik. Piffissaq eqqarsaatigalugu nalilersuinerup imarisaa pineqarluni piffik kommunet nutaamik aaqqissuun-neqarneri sioqqullugit aammalu 2013 angullugu kiisalu ataasiakkaani, kisitsisinik pissarsisinnaaffigisa-ni, aamma 2014. Assersuutigalugu kommunet qanoq akeqartitsinissaminnik aalajangersagaat, kisianni-li assersuutigalugu kommunet naatsorsuutaat taamaallaat katersorneqarsimallutik ukioq 2013 ilann-gullugu. Taamaalilluni aallarniutaasumik isiginiarneqarluni kingumut qiviarneq aammalu tamakkiisumik isi-galugu nutaamik aaqqisuussinerup nalilersornissaa tunngavigalugu pinngoriartorneq, kinaassuser-neqarsinnaasoq immikkoortortarisassasut pingasutut toqqarneqarsimasunit. Kingumut qiviarluni isigin-ninniarneq ilalerneqarluni immikkoortup ullumikkorpiaq qanoq inissisimaneranik, anguniarlugu naliler-sorsinnaanissaa nutarterinerup kingunerisimasai, taassuma iluani atuisussanut anngunnera iluatsillu-arsimanersoq, tassani suli nassaarineqarsinnaallutik piorsaaqqinnerit. Nalilersuinermi isiginiarneqar-poq, kommuneni ataasiakkaartuni siuarsaaneqarnersoq, aammalu siuarsaaneq inissisimanersoq sulis-sussinerup sumi inissisimanerani aammalu aningaasartuutini kommunet akornanni. Anguniarlugu ilisimannilernissaq nutarterinerup kingunerisai immikkoortuni arlaqartuni suliarineqar-poq nutarterineq pitinnagu aamma pilersinnerata kingornatigut naatsorsuineq. Naatsorsuinerup taamaattup aallaavigalugu, suliaqarneq pitinnagu naatsorsorneqartarlutik aallaaviit assigiinngitsut aammalu uuttueqqinneqartarluni iliuutsip eqqunnerata kingorna. Maannakkullu pineqarluni nutarteri-neq. Periarfissaqanngimmat naatsorsussallugu piffissaq kingusinnerusoq atorlugu, nalilersuinerup uuma sanaarfigai kisitsisit, ullumikkut pissarsiarineqarsinnaasut, kisiannili aamma pisimasuullutik nutarterineq sioqqullugu.

www.bdo.dk

9

2.3 NALILERSUINERUP ANGUNIAGAA

Nalilersuinerup nalunaarutaata uuma imaraa nalilersugassatut apeqqutit nalunaarusiornerat, suliari-sassatut neqeroorummi eqqartorneqartut ataasiakkaarlugit nalunaarusiap ilaatut. Nalunaarusiap ilaa 1-p qulaajartussaallugu, pisimanersoq – aammalu qanoq annertutigisumik – kommuneni immikkoortuni arlaqartuni sulissussineq naleqqussarneqarsimanersoq. Nalunaarusiap ilaa 2-p qulaajartussaallugu innuttat illoqarfinni aamma nunaqarfinni innuttat sulissussiviinut saaffiginnissinnaanerat. Nalunaaru-siap ilaa 3-p qulaajartussaallugu angusimasat aammalu siunissami sullerissaanerit aamma sipaaru-teqarnerit.

3 INERNILIINEQ

Nalilersueqqiinerit 3-t toqqammavigalugit ukuninnga inerniliisoqarsinnaavoq.

NALILERSUEQQIINEQ 1: SULLISSINERUP QAFFASISSUSAANIK 3.1.1TULLUARSAANERIT

Sullissinerup qaffasissusaanik tulluarsaanerit assigiiaarnerusumik sullissinissap qaffasissusaattut paasi-neqarsinnaavoq. Nalilersuinerup takutippaa, sulissinerup qaffasissusia tulluarsarneqarsimasoq sulissi-vinni arlaqartuni kisiannili allani taamaagani. Kisiannili aamma immikkoortoqarluini, kisitsisit pigi-neqartut tunngavilersuinatik eqqortumik inerniliinissamut. Nalilersuinerup ersersippaa immikkoortortani ulluinnarnilu paaqqutarinniffinni akigitinneqartartut kommunit nutaanngorsaneranni tulluarsarneqarsimasut. Taamaalilluni innuttaasut kommuneni tamani sullissinermi assigiimmik akiliuteqartarlutik. Kommunilli akunnerminni aningaasartuutitigut akile-eqataassutigineqartartugullu nikingasorujussuupput. Nalilersuinerup takutippaa, sulissussinermi aningaasartuutit eqqarsaatigalugit assiinngitsorujussuusut immikkoortortat ukua eqqarsatigalugit; atuarfeqarfimmi, angerlarsimaffimmi ikiuinerni, inunnik isu-maginnittoqarfiup- utoqqarnullu kiffartuussiviini peqqussutit malillugit aaliangersagaareersut sania-tigut ersersinneqarpoq, kommunit tamarmiusut assigiinngiiaartumik tapiissutinik isertitanik ikaarsaariarnermi tunniunneqartartut assigiinngitsumik atorneqartarsimasut (utoqqalinersialinnut, siusinaarluni soraarnerussusialinnut kiisalu pisortat ikiorsissutaannut tunngasut). Kiisalu isertitaasima-sut tunngavigalugit akiliuteqarani ulluinnarni paaqqinnittarfiup atorneqarneratigut. Nalilersuinerup takutippaa aningaasartuutit qaffasissusaat kiffartuussinerup iluani assigiinngiiaartut; atuarfeqarnikkut, ikiorteqarnikkut, utoqqaarnik illoqarnikkut- paakkutarialinnik angerlarsimaffeqar-nikkut kiisalu ataatsimoorussamik utoqqarnik angerlarsimaffeqarnikkut. Assigiinngissutit peqquteqar-put kiffartuussinerup neqeroorutaasup qaffasissusaannik kiisalu kiffartuussinerup qaffasissusaannik tulluarsaarinerit amigaataanerat. Assigiinngissutaasulli aamma patsiseqarsinnaapput illoqarfinni nu-naqarfinnilu assigiingitsunik killigititaasunik atugaqartitsinerit, assersuutigalugu innuttaasut inuuniar-nermikkut atugaannik inuuneqarnikkut, ilinniarsimasunik sulisoqalernissamut periarfissanik pilerisaa-rinerit kiisalu annertuumik ingerlatsinermi pitsaaqutinik periarfissat anguniarnerini. Nililersueqqiinermi siullermi inerneri tunngavigalugit innersuussutigineqarsinnaasut arlaqartut saqqummiunneqarsinnaapput:

www.bdo.dk

10

Ataatsimut innersuussutigineqarsinnaapput immikkoortortanut tamanut, paasissutissat ilisi-masallu pitsaassusaannik pitsanngorsaanikkut, aammalu aningaasaqarnermut paasissutissat kiisalu suliniutit ingerlaqatigiittumik akisussaasunit ingerlatsiviusunit malinnaaffigineqarneri-sigut. Tassanilu annertunerusumik pineqarlutik ikiorsiinermi- utoqqarnullu immikkoortorta-qarfinni paasissutissanik atorneqarsinnaasunik pissarsiniartarnerup ajornartorsiutaanera pil-lugu kiisalu aningaasartuutaasartut qaffakkiartornerini ikiorsiissutinillu tigusaqartartut an-nertuumik aningaasaqarnikkut ataatsimut isigalugu artorsartitsinerat.

Immikkoortortani akigititaasunik akilersuisarnermi innersuussutigineqarpoq, immikkoortortap iluani anigaasartuutit nalunaarsorlugit suliniartoqalernissaa, ajornannginnerusumik iliuuseqartoqartalernissaa 1) akigitinneqartunik akilersuinerit utertitsisoqartalernerisigut, pineqartunut imaluunniit 2) oqartussanit politikkikkut aaliangersaasoqarneratigut, anin-gaasartuutaasunit qanoq annertutigisut, atuisartunit akilerneqartassanersut.

BDO-mit inassutigineqarpoq, tapiusunik aaliangersaaniarneq tunngavilersorneqassasoq assi-giiaarnerusumik allaffissornikkut ingerlatsisoqalerneratigut kommunenili atasiakkaani nam-mineerluni nalilersuinikkut.

Immikkoortortani illoqarfinni nunaqarfinnilu killiliutigineqartartut nikinganerat kiffartuussi-sinnaanermut apeqqutaaqataasoq, pisariaqarsinnaavoq assigiinngissutaasut akuerisariaqaler-neri. BDO-lli innersuussutigaa immikkoortortani tamani tunngavilersorluakkamik piviusor-siortumik, assigiiaarnerusumik paasiuminarsagaanerusumillu siumoortumik naatsorsuinermi aaliangiinermi tunngaviliisoqartassasoq assersuutigalugu atuarfeqarnerup tungaatigut, taamaalilluni ataavartumik kiffartuussinermi atugassarititaasut nikinganerat ataavartumik qulakkeerneqassammat tigussaasumillu nuutikkiartuaanneqarsinnaalluni.

Innersuussutigineqarpoq, atuartitsinermi nalunaaquttat atorneqartartut ilinniartitsisunut atuarfinnilu aqutsisunut malinnaavigineqartarnissaat, taamaalilluni peqqussutit malinneqar-nerat qulakkeerneqassammat.

BDO-p innersuussutigaa, ulluinnarni paaqqutarinniffiusuni sulisoqarnikkut suliniutit nukit-torsarneqarnissaa aammalu ilinniagaqannginnerusunik sulisoqartarnerup atugaanera millisin-narnerisigut taarsiullugu ilinniagaqarnerisa qaffassarneqarnerisigut atorneqarsinnaammata.

NALILERSUINEQ 2: INNUTTAASUNIK KIFFARTUUSSINEQ 3.1.2

Innuttaasunik sullissivinnik pilersitsinerup anguniagarivaa , innuttaasut pisortanut saaffissaqarnissias-sammata ataatsimoorussamik. Ilumoorussamilli arlalinnik pisortat minitaqarlutik assersuutigalu Peqqinnissarfimmik immikkoortortap ataatsimoorussamik ingerlatsiviusoq Akileraartarnermulu aqutsi-soqarfik allallu minillugit. Kommunit innuttaasunik saaffiginnittarfiinik pilersitsinerat iluatsissimavoq kiffartuusseriaatsillu pitsanngorsarneqarsimanera iluatsissimalluni. Sulilu suliassanik arlalinnik sullissi-vinni pitsanngorsaaniarnerit anguniarlugit suliniartoqarluni. Kommunit kattunneqarnerisa kingorna kommunit 4-sut tamarmik aaliangersimavaat illoqarfinni sullis-sivinnik pilersitsisoqarnissaa. Ataatsimoorussamillu kommunet kiffartuussivinnik saaffiginnittarfilior-nikkut anguniagarisimavaat, tassalu pisarneq malillugu suliassanik isumaginnittoqartillugu sapinngisa-mik saaffiginnittarfinni pilertorneqarsinnaanera, kiisalu pisortat qarasaasiakkut aqutsinerup pitsanngorsaanerat, kiffartuussinerup pitsanngoriaatigisaanik kinguneqartussaq, suli annertunerusu-mik kommunini sullissinermut atorneqartassalluni. Kommunit ilisimatitsissutigaat, innuttaasut sullissiviit pilersitsinernut atatillugu immikkoortortaqar-finnit allattoqarfinniillu sulisoqarniarnikkut nuussisoqarsimavoq immikkoortortani immikkoortortani sulisunik ikilisinneqartut amerlaqataannik. Kommunit tamarmik assigiissutigaat, allattoqarfiunerusuni

www.bdo.dk

11

inunnillu isumaginnittoqarfinni, suliassat sullissivinni annertunerulersimanerat, immikkoortortallu innuttaasunut kiffartuussivinnut suliakkiissutigisartagaat annikinnerulersimallutik. Innuttaasunik sullissiviit pilersinnerisigut pitsaanerusumik periarfissaqalersimavoq sulianut atatillugu ilisimasanik ineriartortitsinnaaneq innuttaasunut kiffartuussinermut atatillugu. Kommunenit isiginia-rneqarsimavoq innuttaasunik kiffartuussivinnik pilersinneqarnerat kiisalu aaliangersussallugu suliassat ataatsimoorussamik suliarineqartut sorliit immikkoortortaqarfinnut tunniunneqarnissaat, taamatutt-aarlu piffissami kingullermi aatsaat isiginiarneqarnerulersimallutik annertuunik ingerlatsinermi pit-saaqutissatut piukkunnaatillit, suliassanik tigusinermi allanngortiterinerit nassatarisinnaasaat. Taamaattumik suliassanik naammassiniaasarnerit massakkumut akikinnerulersimanngilaq. Nunaqarfinni innuttaasunik sullissiviit nunaqarfiit allaffiinit isumagineqartarput. Naliginnaasumilli nunaqarfinni allaffiit annerpaartaat saaffiginniffiusarpoq sullinneqarfigineqarnissap tungaanut ikaarsaariarnertut atorneqarluni imaluunniit immikkoortortanut aaliangigassanngortinneqarnissamut imaluunniit illoqarfinni innuttaasunut sullissivinni aaliangiisoqarnissaata tungaanut. Kommuninngortuni 4-sut assigiissuteqarfigaat nunaqarfinni pilersaarusiornernut annertuunut innut-taasunullu sullissinermut atatillugu anguniakkanut ilaatinneqarsimannginnerat illoqarfinisuulli. Kom-munit assigiimmik oqaatigaat, nunaqarfinni namminneq ilusilersukkaminnik inerikkiartortitsimallutik, nunaqarfinni pisariaqartitsineq malillugu naammassisinnaasaminnik, apeqqutaatinneqarluni innutta-qassuseq kiisalu sulisoqarniarnikkut pigineqarumaartussat. Kommunit ilaanni tapinik nunaqarfinni nalimmassaarisoqarsimavoq. Nunaqarfinnut illoqarfiittuulli suliakkiissutinik nutaanik tunniussisoqarsimanngilaq. Ersersinneqartunulli ilaavoq nunaqarfiit ilu-arsaartuusseqqinneq sioqqullugu tapiissutinik tunisisarnerup assigiiaannginnerujussuaq aaqqin-neqarsimammat, taamaattumik ajornakusoortinneqarpoq assigiimmik naliliinissaq aaqqissuusseqqin-nerup anguniagaanut qanoq inerniliisoqarsinnaanera. Nalilersueqqinnermi allami inernerusut tunngavigalugit, innersuussutinik ukunannga saqqummiussiso-qarsinnaavoq:

Politikkikkut isiginiarnerusariaqarpoq suliassanik assigiinngitsunik amerlanerusunik immik-koortortanut tunniunneqarsinnaasunik.

FOIS taamatuttaarlu Sullissivik kiisalu qarasaasiatigut pisariillisaanermut aqutsisoqarfiat kommunet suleqatigiinnerunissamik ujartuinerat isiginiarnerusariaqarpaa innuttaasunullu ta-piissutitut tunniunneqartartut isiginiarnerusariaqarlugit.

Ilimanaateqarluartutut akikinnerusutullu immikkoortortat arlallit taaneqarsinnaapput, soorlu inunnik isumaginninnerup immikkoortortami. Sullissivik.gl inunnik isumaginninnikkut ator-neqarneq ajorpoq, naak nittartakkatigut aaqqiissutaasinnaasut arlalissuit neqeroorutaasin-naagaluartut. Qarasaasiatigut pisariillisaanikkut innuttaasumut kommunillu ingerlatsineran-nut pisariinnerullunilu akikinnerugaluartoq.

Piffissaq sivisunerusoq eqqarsaatigalugu pilersaarusiortoqartariaqarpoq aqqutissiuisunik, eqqummaariffigalugit qulakkeerutaasumillu saaffiginneriaatsit akisoqutaasut akikinnerusunik taarserneqariartuaartinnerisigut, assersuutigalugu inuttut saaffiginninnermiit, oqarasuaatik-kut saaffiginninnermiit qarasaasiakkut pisariillisakkatigut ( digitale ) atorlugu saaffiginnin-nikkut.

NALILERSUINEQ 3: SIPAARUTISSAT 3.1.3

Aaqqissuusseqqinnerup nassatarivaa kommunit amerlassusaasa ikilisinneqarnerat, taamaalilluni kom-munit 18-iusunit 4-maannanngortinneqarneri. Siunertaavoq immikkoortortanik annertusaanissaq, suli-

www.bdo.dk

12

assanik annertunerusunik kivitsisinnaasunik kiisalu annertunerusunik ingerlatsinermi pitsaaqutinik periarfissanik annertusaanissap. Aaqqissuusseqqinnerup nassatarivaa suliassanik Namminersorlutik Oqartussaniit kommuninngortunut annerulertunut nuussinerit. Siunertaavoq ilaatigut aningaasalee-riaatsip- kiisalu aaliangigassatut oqartussaaffiit katiterneqarnissaat, taassumalu nassatariumaagassa-raa pitsaanerusumik suliassanik naammassisaqarsinnaanermik. Aaqqissuusseqqinneq suliassaqarfinnillu nuussinerit sipaarutissanik nassataqartitsinngillat, kisiannili immikkoortortanut suliniutaasut nukittorsarneqarput. Tamanna pissuteqarpoq politikkikkut pingaar-nersiuinerit kiisalu ataatsimut isigalugu pitsaaqutinik kivitsisinnaaneq. BDO-p nalilerpaa anin-gaasaqarnikkut pitsaaquteqassasoq immikkoortortanik allanik eqikkaanikkut. Tamatumuunali pisari-aqartinneqassalluni allaffissornikkut ingerlatsinerup eqikkaanertigut aaqqissugaanerup pitsaaneruler-sinneqarnera. Allaffissornikkut sipaarutissanik angusaqartoqarsimanngilaq, naak Isumaliutissiissummi tamanna naatsorsuutaasimagaluartutut saqqummiunneqarsimangaluartoq. Akerlianik kommunini allaffissornik-kut aningaasartuutaasimasut piffissamik 2008-miit 2013-imut qaffassimapput. Kommunet allaffissor-nikkut aningaasartuutigisartagaasa tamakkiisut affaat piffissami tassani annikilleriarsimapput. Allaf-fissornikkut aqutsinerup qaffakkiartorsimannginnera takussutissaqarsinnaavoq, kommunit ilaatigut allaffissornermut tunngasunut pitsaanerulersimanerat, kommunet allaffissornikkut sanarfineqarnerat suliassanik oqartussaaffinni nuussinnginnermi imal. Allaffissornerup ingerlanneqarnera suli Nammine-sorlutik Oqartussamiinnera pissutaasinnaalluni. Ima isummertoqarsinnaavoq ilinniarsimasunik sulisoqarnikkut nussuinerit ajornannginnerulersima-soq, ilaatigut qaffasissumik ilinniagalinnik kommunit ingerlativeqarfiini qitiusuni sulisorinerisigut. Periarfissaqarsimanngilarli kisitsisinngorlugu siuariartornerup naatsorsorneqarnera, paasissutissanik toqqammavittut pigineqanngimmata. Qitiusumik ilisimasassanik pikkoriffiit nukittorsarneqarsimapput. Kisiannili aaqqissuusseqqinnerup malitsigisimanngilaa, illoqarfiit kommuniminni qitiusumik ingerla-veqanngitsut, sulisunik ilinniarsimasunik sulisoqalernissamut ajornannginnerusumik pissarsiniartarne-rat. Naak kommunit amerlanerusut aningaasanik amerlanerusunik tamatumunnga immikkoortitsereer-simagaluartut, aaqqissuusseqqinnerup sioqqullugu ilinniartitseqqinnerup piukkunnarsaanermilu ki-vitsinissamut atugassanik. Kommunit ataatsimut isigalugu qinikikkanut aningaasartuutaat 2013-imi annikinnerupput ukiumut 2008-mut sanilliullugu. Siuariartorneq kommunenut tamanut atuuppoq. Taamaattorli kommunenut- kiisalu nunaqarfinni ilaasortat agguaqatigiisillugu aningaasartuutaasut qaffariarsimallutit. Taamaalil-luni qinikkat ataasiakkaat ”akisunerulersimallutik”. Qinikkat ataasiakkaat aningaasartuuteqalernera-nut peqqutaasut arlaqarput, ilaatigut akissarsianik qaffaanerit piukkunnarsarnermut annertusaaner-mut atatillugu qaffariaatit, kiisalu angallannermut ataatsimiinnerillu nalaanni peqataanermut anin-gaasartuutit qaffannerisigut. Kommunit akornanni malunnaatilimmik assigiinngissuteqarput suut qi-nikkanut atorneqartartut eqqarsaatigalugit, ataatsimiinnerit, sulinermut atatillugu angalanerit ilas-sinnissutillu. Oqartussaaffinnik aaqqissuusseqqinnerup nassatarisimavaa suliniutaasunik aaqqiissutissanik kiisalu aningaasaliinerit pillugit immikkoortortanik arlalinnik Namminersorlutik Oqartussaniit kommuninut nuussinermi akisisussaaffiliineq. Tamanna atuuppoq innarluutinnut immikkoortortap, PPR kiisalu im-mikkut ilinniartitsinerup tungaatigut ingerlaavartumut. Ataatsimut isigalugu pineqartut sipaarnia-rneqarfiusinnaanngillat. Akerlianilli naatsorsuutigineqartumik immikkoortortanut aningaasartuutaa-jumaartut naatsorsuutigineqarsinnaallutik. Inerikkiartornermut tamatumunnga peqqutaasut amer-lasinnaapput, ajornakusoorsinnaavorlu sorleq pingaarnerunersoq tikkuassallugu. Ersarissumilli ata-atsimut takuneqarsinnaavoq immikkoortortani ilanngussorneqartut amerliartorneri (sullitat amerli-artorneri), pitsaanerusumik kivitseriaaseq (sullissinermut atatillugu qaffaanerit) kiisalu politikkikkut pingaarnersiuinermi suliniutaasunik qaffaanerit.

www.bdo.dk

13

Immikkoortortat arlallit kommuninut nussorneqarnissaat eqqartorneqareerput, suliakkiissutillu pitsaa-nerusumik naammassineqartarnissaat nalilerneqassalluni, ilaatigut pitsanngorsaanerit qaffannerisigut taamaalilluni sipaarniutissanik periarfissaqarnissaq. Ilaatigut pineqarput sanaartornermut tunngasunik immikkoortortap, ullumikkut arlalitsigut unammillernartutut inissisimasumi. Unammil-lernartut ilaat aaqqissuusseqqinnermi toqqaannartumik atorunnaarsinneqarput allalli ataqatigiissari-neq amigaataanera peqqutaalluni pilersinneqartut kiisalu suliassanik naammassisaqarsinnaaneq angu-niarlugu piviusunngortitsisinnaaneq. Massakkut aaqqissugaanerup suliniarnerullu nassatarivaa siuner-taligaangitsunik ilanngussuinerit kiisalu nukingiussaasumillu aaqqissuussinerit periarfissaqarporlu suli-assanik tigusinissamut pitsanngoriaatissanik katiterinikkut. Ulloq unnuarlu paaqqinnittoqarfimmut tunngasut kommuninut tunniunneqarnissaat eqqartorneqar-put. Ullumikkut Namminersorlutik Oqartussat kommunillu immikkoortortamut sullissinerit akisussaaf-figaat. Kommunit ingerlativiit aningaasalersornerat aquppaat kisiannili sunneeqataasinnaanerat ta-piissutaasartunut annikitsuararsuulluni. Aaqqissuusseqqinnerit nuussinikkut siunertaqarnerusumik ingerlatsinikkut sanaartornermullu tunngatillugu ataatsimoorussamik kommunet ingerlataannut nuus-sinerup qulakkiissammagu immikkoortortap ingerlaavartumik nuna tamakkerlugu ingerlanneqassam-mat, kisiannili kommunit kissaataat malillugu ingerlanneqartussamik. Immikkoortortamut anin-gaasartuutaasartut suli qaffakkiartortut immata kommunillu ataatsimoorussamik ingerlatsinissaq pi-umasarineqarmat aqunneqarnerata nutarsarneqarnissaanut sipaarniarfigineqarnissaa naatsorsuutigi-neqanngilaq, kisiannili immikkoortortap pitsaanerujussuarmik siunertaqarnerusumillu aqunneqarnis-saanik periarfissat pitsaanerullutik. Tapiissutit utertitsinerillu Namminersorlutik Oqartussaniit kommuninut isertitat tunngavigalugit naatsorsueriaatsimut tunngasoq nassataqartarpoq arlalitsigut pilertortumik siunertalersugaann-gitsunillu aaqqiisarnerit. Kommunit ilaannakortumik aningaasaliisarnermikkut sullissiniarnertik anin-gaasaqarneq tamaat isigalugu innarlersinnaavaa. Ilanngullugulu nassatarisarlugu aaqqiinerit allaffis-sornikkut marloriaammik aqunneqalertarnerat, tassani kommunit Namminersorlutillu Oqartussat suli-assat akuerisassallugu marluunneqartarnerat. Pitsaanerusumik aaqqiigasuarsinnaanerit aaqqissu-usseqqinnikkut sullissineq pitsaanerusumik qulakkiissavaa, innuttaasut naleqqussakkamik ikiorneqaler-sinnaanerat kiisalu pisariaqarfitsigut nalilersueqqissaarsinnaaneq. Immikkoortortanik katiteraluni ata-atsimoorussinermi allaffissornikkut ingerlatsineq marloqiusaasoq annikillisissavaa. Aningaasaqarnikkut sipaarniarfiulluarsinnaanera periarfissaqarpoq ilaatigut akiliutaasartut appartin-neqarnerannik kiisalu allaffissornikkut sipaarutaasinnaalluni. Sipaarutaasinnaanerali apeqqutaalluin-nassaaq kommunit allaffissornikkut aaqqissuussinerata pitsaassusaannik. Nalileeqqiinerup 3-mit inernerit tunngavigalugit, innersuutissatut ima saqqummiunneqarput:

2013-mi upernaakkut pitsanngorsaataasinnaasunik misissueqqissaartoqarpoq, ilaatigut kom-munit allaffissornikkut ingerlanneqarnerat. Allaffissornikkut immikkoortortap sapinngisamik pitsanngoriaatissatut anguneqarnissaa qulakkeerumallugu. Misissueqqissaarneq siusinnerusoq tapertarissavaa, allaffissornikkullu qitiusumik / qitiusunngortitsinermi atuinerup sapinngisa-mik minnerpaaffissaaniittariaqarluni, misissoqqissaassallugu ilanngussorneqartut pitsaaneru-sumik inissinneqartarnissaat aamma aningaasatigut naatsorsuutigineqartut, qitiusunngorsar-neratigut allaffissornerullu kommunit iluanni tulluarsaarinikkut.

Ataatsimiinnerit aaqqissoqqinnerisigut qaavisigit pitsanngoriaatissatut qiviarneqarsinnaapput angalanermi- kiisalu unnuinermi aningaasartuutaasut. Kinguneqarluarsinnaasutullu ator-neqarsinnaasoq video-konference atortussatut piukkunnaateqarpoq.

Innersuussutigineqarporlu, sanaartornermut tunngatillugu pilersaarutaasut ingerlaavareersut siammarsarneqaqqinnissaat, taamaalilluni pisortat piginneqatigiiffiini piginneqataanerat su-linermut akuutinneqarnissaat.

www.bdo.dk

14

Ulloq unnuarlu paaqqutarinniffinnut tunngasut siunertaqarnerusumik aaqqissuunneqarnissaat qulakkeerneqassappat ingerlatsinerit kiisalu sanaartornerit kattunneqartariaqarput. Tigusi-artuaarnerit / nuussiartuaarnerit naafferarlugit pisinnaapput.

Aningaasanut tapiissutit utertitsisarnerillu Namminersorlutik Oqartussat Kommunillu akorn-anni immikkoortortani kommunit sullissinermikkut akisussaafigisaani ikilisarneqartariaqar-put, tamatumami nassatarisarmagu siunertalersugaanngitsunik pipallataasumillu aaqqis-suisarnerit kiisalu marloriaammik allaffissornerit. Aningaasatigut iluanaarutaalluarsinnaavoq aaliangigassatut- kiisalu aningaasaliinissamut pisinnaatiffiit katiternerisigut. Sipaarniarnerli apeqqutaasorujussuussaaq kommunit allaffissornikkut pitsaanerusumik aaqqissuisinnaanerat.

Kommunit akornanni oqallittarfimmik pilersitsisoqartariaqarpoq, kommunit Namminersorlu-tik Oqartussat suliffeqarfinnilu pisortat piginneqataaffigisaanni, pisortatigoortumik ataatsi-moorussamik sullissivinnik immikkoortortamik.

SAMMIVIIT ALLAT KINGUNEQARTITSISUSSAT KIISALU AAQQIS-3.1.4SUUSSEQQINNERMUT KINGUNEQARTITSISINNAASUT

Aaqqissuusseqqinnerup kingunerisinnaava assigiinngitsutigut nunap ineriartornerani sunniutaalersunik assiginngitsutigut, kommuninullu pisariaqalersinnaavoq eqqartussallugu piffissami qanoq kivitsisinna-assuseqarnissaq kiisalu qanoq katitigaasimaneq suliassanik naammassinnissinnaanermut:

Aningaasaqarnermut innarliinerussaaq aamma kommunit akileraarnikkut isertittagaat naatsor-suutigineqarsinnaasumik ukiuni tullerni appariarsinnaanerat.

Allanngorartoqartuarpoq – ilaatigut allanngoriaatit naatsorsuutigineqarsinnaanngitsut – aali-sarnikkut aningaasaqarnikkut pingaarutilimmik kiisalu nuttarnermi.

Innuttaqassuseq annikitsumik kisitsisitigut appariarsimavoq taamaaqataanik illoqarfinnut an-nernut nuttarnerit.

Aaqqissugaanikkut ineriartornermut nassatarissavaa suliassaqartitsinerup appariartornera taamatuttaarlu innuttaasut katitigaanerisa ineriartornerisalu appariartornerat utoqqaliartor-tut amerliartornerinik kinguneqartumik, tamannalu kommuninut Namminersorlutik Oqartussa-nullu aningaasartuutaangaatsiartumik nassataqartitsisinnaasoq.

Qaasuitsup Kommuniata agguataarneqarnissaa eqqartorneqarpoq. Qarasaasiatigut ineriartortitsinissamut siammarsaanerup nassatariumaarpaa pisortat aaqqis-

sugaanerisigut allanngortitsinerit.

www.bdo.dk

15

4 1A. SANILERIISSITSINEQ TEKNIKKI-MUT IMMIKOORTUMI AKIGITITANIK AAMMA ATUISUTUT AKILERSUUTINIK ULLUUNERANI PAAQQINNITTARFINNI

Nalilersuinerup ilaatut, anguniagaq sulissussinerit naleqqussarneri suliarineqarsimanersut, sanileriis-sinneqarput kommunet akigititassatut aalajangersarsimasaat teknikkimut immikkoortortami aamma meeqqanik paaqqinniffinni kommunet ullukkut paaqqinniffittut ingerlataanni. Tigussaasumik ukioq 2008-mi kommuneni nutaanngitsuni ukiunilu 2013 imaluunniit 2014 kommuneni nutaani, apeqqutaal-luni kommunet akigititassatut aalajangersarsimasaat katersorneqarsimasut ukiumit suminngaaneer-nersut. Siulliullugu sanileriissinneqassapput piffissani akilersugassatut aalajangersarneqarsimasut kommunep iluani teknikkikkut immikkoortumi. Tamatuma malittaralugu meeqqanik paaqqinnittarfinni atuisut akilersugassaasa sanileriissinnerat, taamatuttaaq aamma kommunet iluanni aammalu piffissani. Tigus-saasumik akigititassaatitaasut, sanilliunneqartut, saqqummiunneqarput aammalu aallarniutaasumik allaaserineqarlutik immikkoortuni 3.1-mi aamma 3.2-mi.

4.1 TEKNIKKIKKUT IMMIKKOORTOQ

Teknikkikkut immikkoortumi ilaatigut kommunenit suliarineqarput ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanerit, eqqagassanik tigooraaviit aamma ikuallaaviit kiisalu innuttanut aamma suliffeqarfinnut tunngasutigut sanaartugassat pillugit saaffiginnissutit isumaginerat. Ullukkut eqqagassanik katersuineq aalajangersarneqarpoq eqqagassat pillugit nalunaarusiamit. Kom-munet pisussaaffigaat eqqagassat katersorneqarnissaat periarfississallugu, eqqagassanillu periarfissiis-sut taanna atorneqassalluni. Unnuakkut eqqagassanik katersuineq aalajangersarneqarpoq nalunaa-rummi illup iluani anartarfiit aammalu silami anartarfiit aamma erngup ipertuup suliarineqarnissaan-nut nalunaarummi. Taamatuttaaq kommunet pisussaaffigaat eqqagassat suliarineqarnissaat atuut-tumik illoqarfinni aamma nunaqarfinni, taamatuttaaq pilersitaq atorneqartussaalluni. Kommunet aa-lajangersinnaavaat eqqaanermi atuisutut akilersuutigisassaq. Taamatuttaaq aamma kommunet aala-jangersarsinnaallugu kommunep ikuallaaviini- aamma eqqagassanik tigooraavinni tunniussinermi aki-liutigisassaq. Inaarutaasumik aamma ilaatinneqarpoq akiliutigisassatut aalajangersakkat sanaartorsin-naatitaalernermut akiliutigisassaq, nutaaliornissaq eqqarsaatigalugu aammalu allilerineq- aamma allanngortiterineq il.il. eqqarsaatigalugit. Sanileriissitsinerup aallaavigaa kommunet akilersuutigisassatut aalajangersarsimasaat. Akilersuutigi-sassatut aalajangersakkat suliarineqartarput missingersuusiornermut atatillugu, aammalu suliari-neqartarlutik kommunenit tamanit maleruagassaq ataaseq tunngavigalugu. Akilersuutigisassatut aala-jangersakkat kommuneninngaanit pissarsiarineqarsimapput. Sanileriissitsineq suliarineqarluni kommu-net nutaat iluanni, piffissaq atorlugu 2008-mi kommuneni nutaanngitsuni ukioq 2014-mi kommuneni nutaani.

www.bdo.dk

16

Kommuneni teknikkimut immikkoortumi akilersugassatut aalangersaanermut akisussaasut apersuiffi-geqqissaarneqarsimapput aalajangiiniarnerit aamma pingaaruteqassusii pillugit aalajangiiniarnerit ingerlanneranni, taakkunani ilaatinneqartut, aammalu nutarterinerup kingorna akigititat naleqqus-sarneqarnerat pillugu suliarineqartut pillugit. Ataani takussutissiap takussutissiissutigaa akilersuutigisassatut aalajangersakkat qanoq isikkoqarnerat. Takussutissiaq 1: Teknikkimut immikkoortuni akilersugassatut aalajangersakkat tiguneqarsimasut Kujalleq Qeqqata Sermersooq Qaasuitsup

2008 Qaqortoq, Narsaq, Nanortalik

Sisimiut, Maniitsoq Nuuk, Ammassalik Kisitsisit amigaataapput

2009 Kujalleq Qeqqata Nuuk, Ammassalik, Ivittuut, Paamiut, Ittoqqortoormiit,

Qeqertarsuatsiaat, Kapisillit

Kisitsisit amigaataapput


Qeqqata Sermersooq Qaasuitsup









Kommunet akilersugassatut aalajangersagaanni ilaatinneqarput iliuutsit assigiinngitsorpassuit. As-sersuutigalugu assigiinngillat, ullukkut- aamma unnuakkat eqqaanermut tunngatillugu qasseriartuune-ri, kommunep akilersugassatut ukiuminngaanit ukiumut aalajangersagaanni. Taamaalilluni akit sulis-sussinerup qanoq qaffasitsiginera oqaluttuarisinnaavaat. Taamatuttaaq ikuallaaviit ilai aamma eqqagassanik tigooraaviit ilai aalajangersarneqarsimasinnaallutik kiilu aallaavigalugu, allat immaqa aggiussineq imaluunniit eqqaassutit usii qassit atorlugit. Taamatuttaaq aamma assigiinngissiterput, kommunet qaammatikkuutaartumik imaluunniit qaammatit pingasukkuutaarlugit akilersuititsinersut. Unamminartut tamakkua ataavartumik takusassiaapput kommuneni ataasiakkaartuni immikkoortuni tullerni. KOMMUNE KUJALLEQ Teknikkimut immikkoortumi akilersugassat Kommune Kujallermi pisarpoq missingersuusiornermut atatillugu. Allaffeqarfiup suliarisarpai siunnersuut imaluunniit siunnersuutit akilersugassat qanoq an-nertugisinnaassusiannik, tassani oqimaaqatigiissinniarsarineqarlutik isertitat aamma aningaasartuutit. Kommunet ataatsimuulersinnerisa kingorna Kommune Kujallermi annertunerusumik atuutinneqalerput siusinnerusukkut Qaqortoq Kommunemi akilersugassatut aalajangersarneqarsimasut. Ukioq 2009-mi kommunep nutaap pilersinnerata kingorna akilersugassat tamani assigiilersinneqarput. Tamatuma kingorna piffinni assigiinngitsuni akit immikkoortiterneqalerput Narsami, Qaqortumi aamma Nanor-talimmi, kisiannili naligiissaarinerup atianik akigititat annertussusii atorneqarnerullutik. Ataani eqqartorneqarput kommunet akigititaat ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanermi, eqqakkanik tigooraavinni aamma ikuallaavinni aammalu sanaartugassanik suliarinninnerani.

www.bdo.dk

17

Ullukkut- aamma unnuakkut eqqaaneq Kommune Kujallermi akilersugassaatinneqarput ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanerit eqqaaneq ataaseq, marluk aamma pingasut. Ukioq 2010-miit aammattaaq eqqunneqarluni unnuakkut eqqaa-nermi tankit eqqaaviit imaarnerisa akigisassaat. Kommunet ataatsimuulersinneqarneranni Kommune Kujalliup annertunerusumik ingerlatiinnarpaa siusinnerusukkut Qaqortup akilersuutigitissimasai, 2009-miit atuuttut kommunemi nutaami tamarmi atuuttutut. Kisiannili 2010-mi aalajangiunneqarluni akit assigiinngititernissaat siusinnerusukkut Kom-muneni Narsaq, Qaqortoq aamma Nanortalimmi atuussimasutut. Taamatuttaaq Narsami am-maanneqarluni sapaatip akunneranut pingasoriarluni imaarinnittarneq, assigilerlugu kommuneusi-masup akigititarisimasai aammalu sulissussinerup 2008-mi qaffasissuserisimasaa. Tankinut eqqaanerup akilersorneqarnera kommunemi tamarmi assigiippoq, 2010-mi pilersinneqar-neraniit 2013 angullugu annertussuserisimallugu 392 kr. 2014-mi akia annertussuseqalersinneqarluni 398 kr.-nut. Akigitinneqartut tamarmik quppernermi tullermi takuneqarsinnaapput. Takujuminarsarlugit takusassi-arineqarpoq kommunenit nutaanngitsuniit 2008-mi akilersugaasut takutinneqarput kommuneni nutaa-ni 2009-mi akilersugassanut aammalu pinngoriartornera ukioq 2009-miit 2014-mut. Takussutissiaq 2: Ullukkut eqqaanermi akilersugassaatitaasut qaammatit pingasukkuutaarlugit, 2008-2014, akit ataavartut

Narsaq Qaqortoq Nanortalik Kujalleq Narsaq Qaqortoq Nanortalik

Ukioq 2008 2008 2008 2009 2014 2014 2014 1 sap.ak. 384 477 - 477 494 494 494 2 sap.ak 768 954 260 - 988 988 988 3 sap.ak. 1.152 - - - 1.482 1.482 1.482 Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat. Takussutissiaq 3: Unnuakkut eqqaanermi akilersugassaatitaasut qaammatit pingasukkuutaarlugit, 2008-2014, akit ataavar-tut

Narsaq Qaqortoq Nanortalik Kujalleq Narsaq Qaqortoq Nanortalik

Ukioq 2008 2008 2008 2009 2014 2014 2014 1 sap.ak. 384 330 - 330 398 398 398 2 sap.ak 768 660 405 660 796 796 796 3 sap.ak. - - - - - - - Tanki - - - - 398 398 398 Ikuallaaviit- aamma eqqakkanik tigooraaviit Kommune Kujalliup atortippaa eqqaavimmut akilersuut, allanngorartoq suliffeqarfiit annertussusiat tunngavigalugu. Atorneqarluni ukiumoortumik akiligassaq suliffeqarfinnit angisuunit aamma mikine-rusunit. Taassuma assigalugu ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanerit Kommune Kujallermut nuunneqarlutik 2009-mi nutarterinermut tunngatillugu kommunemi tamarmi akilersugassaq assigiilersinneqarluni. 2009-mi toqqarneqarpoq Qaqortoq kommuneusimasup suliffeqarfinnut eqqaavimmut akilersuutigiti-taata atornissaa. Tamatuma kinguneralugu akilersugassap malunnartumik apparnera Narsami sulif-feqarfinnut ukiumut 12.000 kr.-miit 6,96 kr.-mut. Ukiunit 2010-2012-mut akilersortinneqartoq al-

www.bdo.dk

18

lannguuteqanngilaq, ukioq 2013-mi suliffeqarfinnut anginerusunut akilersuutigitinneqartoq qaffatsin-neqarpoq 25,4 %-mik minnerusunut 2 %-mik. 2010-mi kommunep akilersuutigititassani assigiinngissitilerpai Qaqortumi, Nanortalimmi aamma Nar-sami, naak aningaasatigut assigiikkaluartoq. Takussutissiaq 4: Kommune Kujallermi dumpimut ukiumut akilersuut, 2008-2014, ataavartumik akit Narsaq Qaqor-

toq Nanorta-lik

Kujal-leq

Qaqortoq Narsaq Nanortalik



Ukioq 2008 2008 2008 2009 2010-2012 2013 2014 Eqqaavimmut akiligassaq suliffeqarfiit anginerusut

12.000 6.096 - 6.096 6.100 7.650 7.765

Eqqaavimmut akiligassaq suliffeqarfiit akunnattut

6.000 - - - - - -

Eqqaavimmut akiligassaq suliffeqarfiit mikinerusut

3.500 3.048 - 3.048 3.500 3.570 3.624

Sulisumut ataatsimut qaammatit pingasut

- - 150 - - - -

Kommune Kujallermi 2009-mit siumut eqqunneqarpoq Qaqortumi containerit imaarnerat. Takussutis-siap ataaniittup takutippaa akilersuutigititap pinngoriartornera 2013 tikillugu. Immikkoortumi tassani Kommune Kujalliup akilersuutigitani allanngortinngilai ukiuni 2010-2012.

www.bdo.dk

19

Takussutissiaq 5: Akilersugassaatitat containerinik tunniussinermi imaarinermut, 2009-2013, ataavartumik akit Kujalleq Qaqor-

toq Narsaq Nanortalik

Qaqor-toq

Narsaq Nanortalik

Qaqor-toq

Narsaq Nanortalik

Ukioq 2009 2010-2012 2010-2012 2013 2013 2014 2014

Container 6m3 attartornera aamma ikuallaavik ilanngullugu

- 997 - 1.017 - 1.032 -


1.172 1.232 - 1.257 - 1.276 -


1.242 1.304 - 1.330 - 1.350 -


1.311 1.377 - 1.405 - 1.426 -

Taamatuttaaq Qaqortumi Kommune Kujalliup 2009-miit atulersippaa containerinik atuineq sapaatip akunneranut ataasiartumik imaarneqartumik. Kommunep containerit angissusiinut tamanut aki-lersuutigisassat qaffappai 2010-mi, immikkoortumi tassani Kommune Kujalliup akilersuutigisassat al-lanngortinngilai 2010-2012-mut aammalu 2013-mi. Ataani takussutissiap takutippaa akilersuutigititat pinngoriartornerat. Takussutissiaq 6: Containerinik atortitsinermi akilersuutigititat, qaammatini pingasuni, 2009-2013, ataavartumik akit Kujalleq Qaqortoq Narsaq

Nanortalik Qaqortoq Narsaq Nanortalik

Ukioq 2009 2010-2013 2010-2013 2014 2014 Container 6m3 ilaatin-neqarluni attartornera aamma ikuallaavik

- 6.005 - 6.217 -

Container 9m3 ilaatin-neqarluni attartornera aamma ikuallaavik

6.682 7.016 - 7.263 -

Container 12m3

ilaatinneqarluni at-tartornera aamma ikuallaavik

7.751 8.138 - 8.426 -

Container 16m3

ilaatinneqarluni at-tartornera aamma ikuallaavik

8.936 9.383 - 9.715 -

www.bdo.dk

20

Sanaartugassanik suliarinninneq Kommune Kujallermi sanaartugassanik suliarinninnermi akigititassat pingasut atorneqarput: tunngavi-usumik akeq ilaqutariit ataatsit illuannik sananissamut akuersissummut, minnerpaamik akiligassaq sananissamik akuersissummi aammalu naggataatigut m2-mut, sanaartugassat 200 m2-t qaangerpagit. Ukioq 2009 Kommune Kujallermi toqqarneqarpoq kommune Qaqortuusimasup sanaartugassanik sulia-rinninnermini akigitissimasai atuinnarneqassasut. Kommuneusimasut marluk Narsaq aamma Nanortalik sanaartugassat suliarinerannut tunngaviusumik akilersuisitsisimapput, aammalu Nanortalimmi B-normut akilersortinneqarsimallutik 200 kr. Taamaalilluni Kommune Kujalliup nutaap toqqarsimavaa naligiissaanermi atorniarlugu qaffasinnerpaaq, aningaasat eqqarsaatigalugit aammalu akilersugassaq sunaanersoq. Ukiuni 2009-2012 akilersugassaatitat allanngortinneqanngillat, ukioq 2013-mi qaffaa-neqarpoq annertussusilimmik 1,9 %-mik ilaqutariit najugassaannik sananissamut akuersissummi aam-malu akuersissuteqarnermi minnerpaamik akiliutigisassami. M2-nut 200 m2-nik annertunerusunut qaf-faaneq 2,2 %-ulluni. Takussutissiaq 7: Kommune Kujapllermi sanaartornissamut ataatsimut akiligassaatitaq, 2008-2013, ataavartumik akit Nars

aq Qaqortoq Nanortalik Kujal-

leq Qaqortoq Narsaq Nanortalik



Ukioq 2008 2008 2008 2009 2010-2012 2013 2014 Sananissamut akuersissut 500 - 500 - - - -

Sananissamut akuersissut – ilaqutariit ataat-sit najugaqarfiat

- 620 - 620 620 632 641

Sananissamik akuersissummi minnerpaamik akiligassaq

- 260 - 260 260 265 269

M2-mut akeq sanasassaq 200 m2-nik anneru-tillugu

- 3,60 - 3,60 3,60 3,68 3,74

B-normu - - 200 - - - - QEQQATA KOMMUNEA Qeqqata Kommuniani allaffeqarfiup suliarisarpaa teknikkimut immikkoortortami akilersuutigisassatut siunnersuut naatsorsuuseriffiup tulliuttup missingersuusiorneranut atatillugu. Kommunet ataatsimoortilerneranni Qeqqata Kommuneata akit naleqqussarneranni toqqarpaa aallaa-vigissallugu siusinnerusukkut Sisimiut aamma Maniitsup kommuniusimasut akilersuutigisassatut aala-jangersarsimasai. Taakkua amerlasuutigut assigiiaarsimapput, arlalitsigut koruunit ikitsuinnaat assigi-inngissutigisimallugit. Ataani nassuiarneqassapput kommunet akilersugassaatitaat ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanermi, eqqagassanik tigooraavinni aammalu ikuallaavinni kiisalu sanaartugassat suliarineranni.

www.bdo.dk

21

Ullukkut- aamma unnuakkut eqqaaneq Qeqqata Kommunia ukiumi 2009-mi kinguneranilu akit naleqqussarsimavai ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanermi imaalillugit, tassunga tunngatillugu akiligassaatitaq assigiilluni illoqarfinni aamma nuna-qarfinni kommunemi tamarmi. Ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanermut qaammatit pingasukkuutaar-tumik akilersortinneqarpoq, atuuttoq sulissussinerup inissisimanera assigiissillugu, isumaqartoq imaa-rinerit qassiunerat, kommunemi tamarmi. Ullukkut eqqaaneq eqqarsaatigalugu ukiuni 2009 aamma 2014 nammineq toqqarneqarsinnaalluni, sapaatip akunneranut ataasiarluni imaluunniit marloriarluni imaarneqartarnissaq, 2014-mi eqqunneqarluni arlaleriarneq pissutaalluni annikilliliineq. Ukiuni 2010-2013 taamaallaat toqqarneqarsinnaalluni sapaatip akunneranut marloriarluni imaarinninneq. Politikkikkut aalajangiunneqarpoq, eqqaanermi akilersugassaatitat ukiumut 10 %-mik qaffanneqarta-lissasut, aningaasartuutit aamma isertitat imminnut assigiilernissaasa tungaannut. Tamanut tunngatil-lugu kommunep unamminartutut misigisimavaa, teknikkimut immikkoortumi akilersugassaatitat anin-gaasartuutiviit matuneq ajormatigit, taamaattumik aalajangiunneqarsimavoq, akilersugassaatitaasut ataavartumik qaffakkiartortinneqassasut. Ataani takussutissiat takutippaat Qeqqata Kommuniani piffissami 2008-2013-mi ullukkut- aamma un-nuakkut eqqaanermi akilersugassaatitaasut pinngoriartornerat. Tassani takuneqarsinnaavoq kommu-net ataatsimuulersinneranniit piffissami aggersumi qaffaaneqarsimasoq 10 %-t missaannik. Takussutissiaq 8: Ullukkut eqqaanermut akilersugassaatitat qaammatini pingasuni allamik taasisoqarsimanngippat, Qe-qqata Kommunea 2008-2013, ataavartumik akit Sisimiut Maniitsoq Qeqqata Qeqqata Qeqqata Ukioq 2008 2008 2009 2010 2014 Ullukkut eqqaaneq, qaammat ataaseq 115,5 227,75 - - - Ullukkut eqqaaneq, qaammatit marluk 231 - - - - Ullukkut eqqaaneq, qaammatit pingasut 346,5 - - - - Nunaqarfinni, qaammatit pingasut 346,5 - - - - Akikillissutaasinnaasut - Pensionist - - - Sapaatip akunneranut ataasiarluni imaarineq - - 341,63 - 355 Sapaatip akunneranut marlunnik imaarineq - - 683,25 380 557

www.bdo.dk

22

Takussutissiaq 9: Unnuakkut eqqaaneq akilersugassaatitat qaammatini pingasuni allamik taasisoqarsimanngippat, Qeqqata Kommunea 2008-2013, ataavartumik akit Sisimiut Maniitsoq Qeqqata Qeqqata Qeqqata Ukioq 2008 2008 2009 2010 2014 Unnuakkut eqqaaneq, qaammat ataaseq 155 139 - - - Unnuakkut eqqaaneq, qaammatit marluk 310 - - - - Unnuakkut eqqaaneq, qaammatit pingasut 465 - - - - Nunaqarfiit, qaammatit pingasut 465 - - - - Akikillissutaasinnaasut - Pensionist - - - Unnuakkut eqqaaneq, sapaatip akunneranut marloriarluni imaarineq

- - 403,5 445 652

Unnuakkut eqqaaneq qaammatini pingasuni, pooq aqqusinermi karsi-mut inissisimappat

- - - -

581 Ikuallaaviit- aamma eqqagassanik tigooraaviit Qeqqata Kommuneani assigiinngitsunik akilersugassaatitsineqarpoq eqqakkanut ikuallanneqarsin-naasunut aamma ikuallanneqarsinnaanngitsunut. Assigiinngitsuni taakkunani marlunni akilersuineqar-luni eqqakkanik qanoq annertutigisunik, tunniussinermi. Ikuallanneqarsinnaasuni akilersuineqarluni containerit qanoq kubikmetereqarneri apeqqutaatillugit, kisiannili ikuallanneqarsinnaanngitsunut aamma kubikmeter akilersorneqarlutik, kisianni containerip qanoq angitiginera apeqqutaanani. Takussutissiap ataaniittup takussutissiissutigaa kommunep akilersugassaatitaasa pinngoriartornerat.

www.bdo.dk

23

Takussutissiaq 10: Akilersugassaatitaasut eqqagassat ikuallanneqarsinnaasut, Qeqqata Kommunea 2008-2014, ataavar-tumik akit. Sisimiut Maniitsoq Qeqqata Qeqqata Ukioq Containerip angissusia

2008 2008 2009 2014

5 m3 165 165 165 264 7 m3 231 230 231 367 9 m3 297 300 297 484 10 m3 330 - 330 528 12 m3 396 400 396 644 16 m3 528 530 528 849 19 m3 627 - 627 1.010 22 m3 726 - 726 1.171 45 m3 1.485 - 1.485 2.343 Qamutit 3,5 tonsip ataaniit-tut

165 165 165 -

Qamutit 3,5 tons sinnerlugu

528 530 528 -

Eqqakkat iser-tukkat, kiilumut

4,5 kr., dog min. 345 kr.



8 kr., dog min. 557 kr.

Containerit naqitsine-qarsinnaasut 19 m3

- -

- 4.055


- -

- 4.695


- -

- 9.603

Kommunet nutaanngitsut akilersuutigititaat 2008-mi assigiingajalluinnarput. Kommunet ataatsimuu-lersinneranni kommunep nutaap naleqqussaassutigaa kommuneni nutaanngitsuni akilersuutitaasut appasinersaat. Tamatuma kingorna kommunep ukiumoortumik akilersuutigisassat qaffassarpai 10 %-p missaannik. Politikkikkut aalajangiunneqarpoq pissuseq taanna ingerlanneqassasoq, aningaasartuutit aamma akilersuutigisassat oqimaaqatigiilernissaat tikillugu. Ingerlaneq taanna aamma takuneqarsin-naalluni eqqakkat ikuallassinnaanngitsuni, soorlu takussutissiami ataani takuneqarsinnaasoq.

www.bdo.dk

24

Takussutissiaq 11: Akilersuutigisassat ikuallanneqarsinnaanngitsut tunniunneranni, Qeqqata Kommunia 2008-2013, ataa-vartumik akit Sisimiut Maniitsoq Qeqqata Qeqqata Ukioq 2008 2008 2009 2014 0,5 m3 165 - 165 264 5-10 m3 330 - 330 524 10-15 m3 495 - 495 805 Ipeqanngitsoq, nunatalik qaar-titaq aammalu ujaraarartalik

0 0 0 0

Saviminikut tonsimut 1500 1500 1500 2195

Sanaartugassanik suliarinninneq Qeqqata Kommunia sanaartugassanik suliarinninnermi akilersugassatut aalajangersagaqarpoq ilaquta-riit ataasiakkaat illuinut, allilerinernut, nutarterinernut aammalu allannguinernut, quinut, illuusanut aammalu akilersuutigisassat sanaartornerni anginerusuni aamma inuutissarsiorfigisassatut sanaartuk-kani. Kommune naleqqussaasimavoq ukiumi 2009-miit aammalu kinguneranut. Kommunet nutaanngitsut Sisimiut aamma Maniitsoq assigiissimapput aningaasat eqqarsaatigalugit, kommunellu nutaap taakkua ingerlaannartissimavai. Inuit namminneq sanaartorneranni atorneqarpoq tunngaviusumik akiligassaq ilaqutariit kisimik najugarisassaasa sananissaannut akuersissummut, kommunemi nutaami taarser-neqartoq inissaliamut ataatsimut, kisiannili suli 500 kr. ingerlaannartinneqarluni. Kommune nutaann-gitsoq Maniitsoq allilerinermi akiligassaqartitsisimanngilaq, kisiannili kommune nutaanngitsoq Sisimiut akiliisussaatitsisimanani sanaartukkani 200 m2-nik anginerni aamma inuutissarsiorfissatut sanaartuk-kani. Akilersuutigisassatut aalajangersakkat sanaartornermut tunngatillugu allannguuteqarsimanngil-lat kommunet ataatsimuulersinneqarnerisa kingorna. Takussutissiaq 12: Sanaartugassat suliarineranni akilersuutigisassat, Qeqqata Kommunea 2008-2014, ataavartumik akit Sisimiut Maniitsoq Qeqqata 2008 2008 2009-2014 Ilaqutariit illui 500 500 -

Najugaqarfigisamut ataatsimut - -

500

Allilerinerit, illup ilua/silataa pinerit tamaasa 200 -

200

Nutarterineq aamma allannguineq m2-mut

5 5 5

Quit, illuusat aamma annikinneru-sumik ilasinerit < 50 m2 250 250

250

Quit, sanaat mikinerit aamma allile-rinerit > 50 m2 400 400 400

Sananerit allat (>200 m2) aammalu inuutissarsiorfigisassatut sanaat

- 500 kr. + 3 kr. pr. m2

500 kr. + 3 kr. pr. m2

www.bdo.dk

25

KOMMUNEQARFIK SERMERSOOQ Ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanerit Kommuneqarfik Sermersuup atugarai akilersuutigisassat ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanermut, tassani akilersorneqarlutik imaarinerit annertussusii sapaatip akunneranut. Kisiannili 2013-mi tamanna allanngortinneqarpoq Ittoqqortoormiinut aammalu nunaqarfinnut tunngatillugu, taarsiunneqarluni aallaavigalugu akiligassaq 750 kr. qaammatini pingasuni. 2010-miit 2012 ilanngullugu kommunep atortippaa akiligassaatitaq assigiik kommunep iluani tamarmi, taamaallaat Qeqertarsuatsiaat pinnagit. Tassani atorneqarluni immikkut akigititaq tankit min-goqartumik imalinnut. Kisiannili 2013-mi akiligassaatitaasoq assigiitinneqarunnaarpoq, assigiinngitsu-mik akeqartinneqalerluni apeqqutaalluni Nuummiinneq, Paamiuniinneq, Ittoqqortoormiuniinneq imaluunniit nunaqarfinniinneq. 2014-mi akilersugassaatitatut suliarineqarsimasumi taamaallaat Nu-ummi aamma Paamiuni kiisalu Tasiilami akigitinneqartut takuneqarsinnaapput. 2010-mi akigititat assigiiaalersinneqannginneranni Kommuneqarfik Sermersuup 2009-mi kommunemi immikkoortortani assigiinngitsuni assigiinngitsunik akilersugassaqartitsineqarpoq nutaanngitsumik kommuneusimasut assinginik. Siusinnerusukkut Nuuk Kommuneusimasumi – soorlu takussutissiami ataaniittumi takuneqarsinnaasoq – akiligassaritinneqarput ullukkut- aamma unnukkut eqqaanermi qasseriarluni imaarinerit atorlugit. Akiligassaritinneqartut taakkuullutik, ukioq 2009-mi akiligassari-tinneqartut Nuup immikkoortuani. Takussutissiaq 13: Akilersugassaatitat ullukkut- aamma unnukkut eqqaanermi qaammatinut pingasunut, Kommuneqarfik Sermersooq 2008-2014, ataavartumik akit Nuuk Nuuk Ivittuut

Paamiut Ammas-salik

Ittoqor-toormiit

Sermer-sooq

Nuuk Paamiut Tasiilaq

2008 2009 2009 2009 2009 2010 2014 2014

Imaarinerit 1 sapaatip akunneranut

206 206 - - - 220 330 294


412 412 412 - - 440 660 589


618 618 - 618 618 - - -


824 824 - - - - - -

Imaarinerit tullii 206 206 - - - 220 330 294


228 228 228 550 228 240 320 264


- - - - - 360 480 396

Imaarinerit tullii 752 752 - - 752 780 1.005 837

www.bdo.dk

26

Ikuallaaviit- aamma eqqagassanik tigooraaviit Kommuneqarfik Sermersooq ikuallaavinnut- aamma eqqagassanik tigooraavinnut arlaqartunik aki-lersugassaatitaqarpoq. Annertunersai Nuummi ikuallaavimmut tunngassuteqarlutik. Nuummi ikuallaavimmut akilersugassaatitaallutik eqqagassat ikuallatassat, nuna oliamik mingutsitaq, qisuit mingutsitat aammalu sanaartornermi perlukut aammalu oliamit aamma akoorutissanik eqqak-kat. Kommuneqarfik Sermersooq kommunerujussuit ingerlanneranni 2009-miit 2013-mut immikkut akilersugassaqartitsisimavoq tamakkua Nuummi tunniunneqarnerini. Taamatuttaaq kommune aamma, najugaqarfigisanut tamanut assigiissumik, akilersugassarititsisimal-luni eqqakkanut navianartunut, tamani pineqarlutik elektronikkimit eqqakkat aammalu nillataartitsi-viit aamma qeritsiviit. 2009-mi akilersugassaatitaasup assigaa Nuuk Kommunemi 2008-mi akilersugas-saatitaasoq. Pisinnaasimanngilaq siusinnerusukkut kommuneusimasuni sisamani akigitinneqarsimasut oqaaseqarfiginissaat, tamatumunnga pissutaalluni akilersugassaatitaasimasut pissarsiarisinnaasi-mannginnerat. Takussutissiaq 14: Akilersugassaatitaq eqqakkani navianartuni, najugaqarfinni tamani, ataavartumik akit Nuuk 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Elektronikkimit eqqakkat, pr. kg.

8,3 8,3 8,3 9 9 9,25 11,25

Nillataartitsiviit aamma qeritsiti-viit, pr. stk.

103 103 110 110 120 - -

Nillataartitsiviit aamma qeritsiti-viit, pr. kg.

- - - - - 1,25 1,50

Kommuneqarfik Sermersooq 2013-mi akilersugassaatitaqarsimavoq eqqakkani ikuallanneqarsinnaann-gitsuni, tunniussuunneqartuni eqqaavinni Nuuk, Tasiilaq aamma Paamiuni. Savinernut Nuummi eqqaa-vimmi, ataani takunaqarsinnaasumi, akilersugassaatitaqarsimavoq eqqakkani ikuallanneqarsinnaasuni ukioq 2008-mili. Annertussusiat aamma eqqakkat suunerat, akilersugassarititaasut allattorsimanerat malillugu tunniunneqarsinnaasut allanngorpoq 2013-mi, Tasiilaq aamma Paamiut tunniunneqarsinnaa-sunut naleqqussagaalluni.

www.bdo.dk

27

Takussutissiaq 15: Akilersugassaatitat ikuallanneqarsinnaanngitsunik tunniussinerni, Kommuneqarfik Sermersooq, ataa-vartumik akit Nuuk

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Nuummi savinernik eqqaavik, 2008-2014 Qamutit annertunerpaamik oqimaassuseqartut 3,5 tonsip ataani, tunniussineq

137 137 160 210 235 - -

Qamutit annertunerpaamik oqimaassuseqartut 3,5 tons qaangerlugu, tunnius-sineq

416 416 480 620 675 - -

Eqqakkat asbestimik akul-lit, tunniussineq 954 954 990 1.010 1.030 - -

Assigiinngitsut uninngatin-neqarsinnaasut, tonsimut

- - - - - 150 220

Qamutit aamma snescoo-terit minguiakkat - - - - - 150 180

Nuna mingutsitaq, klasse 2, 3 aamma 4, tonsimut - - - - - 595 595

Eqqakkat asbestillit, tonsimut - - - - - 610 610

Tasiilami aamma Paamiuni eqqaavik, 2013-2014 Ullukkut eqqakkat tamak-kununngalu assingusut, useq annikitsoq

- - - - - 175 180

Qisuit eqqakkat ipeqaratik panertut, useq annikitsoq - - - - - 175 180

Qisuk ingerlaannartumik atoqqinneqarsinnaasoq, useq annikitsoq

- - - - - 175 180

Eqqakkat qalipatat, useq angisooq - - - - - 510 520

Eqqakkat assigiinngitsut ikuallanneqarsinnaasut, usit angisuut

- - - - - 510 520

Assigiinngitsut uninngatin-neqarsinnaasut, usit an-gisuut

- - - - - 510 520

Eqqakkat isertukkat ikual-lanneri, tunniussineq - - - - - 105 105

Qamutit aamma snescoo-terit minguiakkat - - - - - 200 205

Nuna mingutsitaq, klasse 2, 3 aamma 4, m3-mut

- - - - - 1.010 1.025

Eqqakkat asbestimik akul-lit, m3-mut

- - - - - 1.030 1.045

Sanaartugassanik suliarinninneq Kommuneqarfik Sermersuup atortippaa tunngaviusumik akiligassaq assaanissamut aamma kuisinissa-mut akuersissummi, ilaqutariit najugaqarfigisassaanni aammalu sanaartornerni allani. Taamatuttaaq

www.bdo.dk

28

aamma aalajangersimasumik akiligassaatitaqarluni allilerinissamut aamma allannguinissamut qin-nuteqarnermi. BDO-p 2008-mi pissarsiarisimavai akilersugassaatitaasut allattorsimaffiat kommuneni nutaanngitsuni Nuuk aamma Ammassalimmi. Siusinnerusukkut Nuuk Kommuneusimasoq ukioq 2008-mi akiligassaati-tamini ilaatinngilaa sanaartugassanik suliaqarnermi akilersugassat. Ammassaliup akiligassaatitai takus-sutissiami ataaniittumi takuneqarsinnaapput taamatuttaaq Kommuneqarfik Sermersuumi piffissami 2009-2013. Takussutissiaq 16: Sanaartugassat suliarineranni akilersugassaatitaasut, Kommuneqarfik Sermersooq, ataavartumik akit Ammassalik Sermersooq Sermersooq 2008 2009-2012 2014 Assaanissamut akuersissutit - 200 200

Ilaqutariit ataatsit najugaqarfigisas-saasa sananeqar-nissaannik akuer-sissut

500 500 500

Allilerinermi aam-ma allannguinermi sananissamik aku-ersissut

- 200 200

Sananerit allat 500 kr. + 3 kr. pr. m2 167m2 500 kr. + 3 kr. pr.

m2 >167m2 500 kr. + 3 kr. pr. m2

>167m2 Illunut B-nr. 300 - - B-nr. ilaneri - 500 700 Aqqusinermi nr. - 150 300 Akilersugassaatitaasut aalajangersarneqarsimasut katersorsimasat tunngavigalugit oqaatigineqarsin-naanngilaq, kommune nutaap 2009-mi akilersugassaatitaasut qanoq qaffasitsiginissaat aalajangersi-maneraa siusinnerusukkut kommuneusimasunut tallimat sanilliullugu. Ilaqutariit ataasiakkaat najuga-qarfigisassaat eqqarsaatigalugu aammalu sanaartornerit allat Ammassalik aamma Sermersooq assi-giipput. Sanaartugassat suliarinerini akilersugassaatitaasut annertunersaat allannguuteqanngillat piffissami 2009 – 2013-mi. Kisiannili kisitsisit pissarsiarisimasat malillugit nalilerneq ajornarpoq, sanaartugassa-nut tunngatillugu akilersugassaatitaasut innuttamut aamma suliffeqarfinnut akitsorsimanersut imaluunnit akikillisimanersut kommunenut nutaanngitsunut sanilliullugit. QAASUITSUP KOMMUNEA Qaasuitsup Kommuneani teknikkimut immikkoortumi allaffeqarfiup ukiut tamaasa suliarisarpaa aki-lersuutigitinneqartussatut siunnersuut tamannalu pisarluni missingersuusiornermut ilanngullugu. Kommunep anguniagaraa akilersugassarititaasut, kommunep ingerlatsinermini aningaasartuutai ma-tussusissagai. Siunissaq eqqarsaatigalugu kommunep anguniagaralugu aamma matussuserneqassasut nalikilliliinerit aamma inuiaqatigiinni akit qaffakkiartornerat. Ataani misissorneqassapput kommunep akilersugassaatitai ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanermi, eqqakkanik tigooraavinni aammalu ikuallaavinni kiisalu sanaartugassanik suliarinninnermi. Qaasuitsup Kommuneani unamminarsimavoq pissarsiarissallugu teknikkimut immikkoortumi akilersugassarititaasut

www.bdo.dk

29

ukiuni 2008 aamma 2009-mi. Taamaattumik sanileriissinneqarput akilersugassaatitaasut 2010 aamma 2014 ilanngullugu. Ullukkut- aamma unnuakkut eqqaaneq Ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanermut akilersugassaatitaasut Qaasuitsup Kommuniani politikkikkut qanoq qaffasitsiginissaat aalajangersagaavoq. Qaasuitsup Kommuniani politikkikkut aalajanger-sarsimavaa, sapaatip akunneranut imaarinerit qassit, qanoq akeqarnissaat naatsorsorneqassasoq. 2010 aamma 2011 sulissussinerup qanoq qaffasitsiginissaa aalajangerneqarpoq sapaatip akunneranut marloriarluni imaarinniinnissamik ulluunerani- aamma unnuaanerani eqqagassat eqqarsaatigalugit. Akiligassarli allanngorarluni najugaqarfimmi illut qanoq amerlatigineri tunngavigalugit. 2011-mili aki-lersugassaatitaasut allanngortinneqarput, taamaalilluni najugaqarfiit amerlanerusunik innuttallit akikinnerujunnaarlutik politikkikkut aalajangerneq pissutaalluni, eqqaanermut akiliut annikinnerulis-sasoq nunaqarfinni mikinerusuni. Takussutissiaq 17: Akilersugassaatitaasut ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanermi, qaammammut, Qaasuitsup Kommu-neani 2010 og 2011, ataavartumik akit Ullukkut eqqaaneq sapaatip akunneranut marloriarluni imaarine-rit

2010 2011

Unnuakkut eqqaaneq sapaatip akunneranut marloriarluni imaari-nerit

2010 2011

Illut qassiussusii Illut qassiussusii 0 – 25 230 230 0 – 25 230 230 26 – 100 205 250 26 – 100 205 250 100 < 180 280 100 < 180 280 2012-mi kommune ikaarsaariarpoq akilersugassaatitanut sapaatip akunneranut imaarinerit 1, 2 aam-ma 3 ullukkut- aamma unnukkut eqqaanermi. Atorneqanngilaq amerlanerulerneri pissutigalugit akikil-liliineq, aammalu illoqarfinnut akit aamma nunaqarfinnut akit assigiigatik. 2013-mi tamanna al-lanngortinneqarpoq, taamaalilluni akiligaq assigiilerluni, illoqarfimmi imaluunniit nunaqarfimmi naju-gaqarneq apeqqutaatinnagu. Takussutissiaq 18: Akilersugassaatitaasut ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanermi, qaammammut, Qaasuitsup Kommu-nea, 2012-2013, ataavartumik akit Qaasuitsup Qaasuitsup Qaasuitsup Ukioq 2012 2013 2014 Nunaqarfiit: Imaarinerit 1 sapaatip akunneranut

115 140 160


230 275 285


345 290 360


- - 385


- - 410

Illoqarfiit: Imaarinerit 1 sapaatip akunneranut

140 140 160

Imaarinerit 2 sapaatip 280 275 285

www.bdo.dk

30

akunneranut Imaarinerit 3 sapaatip akunneranut

420 290 360


- - 385


- - 410

Ikuallaaviit- aamma eqqakkanik tigooraaviit Qaasuitsup Kommunea akilersugassaatitaqarpoq tunniussinerni eqqakkanik ikuallanneqarsinnaann-gitsunik, eqqakkanik ikuallanneqarsinnaasunik aammalu eqqakkanik tamalaanik. Akilersugassaatitat kommunemi tamarmi atuupput piffissami 2010-2014. 2012-mi kommunep ikuallaavinnut- aamma eqqakkanik tigooraavinnut akilersugassaatitani nutarter-pai. Eqqakkat qanoq ittut, tunniunneranni akilersuutitaqartussat, amerlineqarput aammalu aggu-ataarneqalerlutik eqqakkanut ikuallatassaanngitsunut, eqqakkanut ikuallatassanut aammalu eqqakka-nut tamalaanut. Taamatuttaaq aamma eqqakkat ilaanni annikitsumik akitsuineqarluni, akitsuulli ma-tussuserneqarluni, atuutilersitani akilersugassaatitap akilersugassaatitaasimasunit annikinnerulersin-neranik. Ataani takussutissiap takutippaa akilersugassaalersut nutaat 2012-miit siumut atuutilersut. Malugi-neqarpoq, akilersugassaatitat kommunemi tamarmi atuuttinneqarnerat, taamaalilluni kommuneusi-masut nutaanngitsut atorlugit assigiinngitsinneqarani, kisiannili illoqarfiit aamma nunaqarfiit akorn-anni assigiinngissuteqarluni.

www.bdo.dk

31

Takussutissiaq 19: Akilersugassaatitat ikuallaavinnut aamma eqqakkanik tigooraavinnut tunniussinerni Qaasuitsup Kom-munea, 2012-2014, ataavartumik akit Qaasuitsup Qaasuitsup Qaasuitsup Ukioq 2012 2013 2014 Ikuallanneqartussaanngitsut Nillataartitsiviit aamma qeritsiviit, ataaseq 100 100 100 Elektronikkimit eqqakkat, kiilumut 15 15 15 Oliakut, liiterimut 1 1 0,1 - 0,5 50.000 liiterimit annertunerusut teknikkimik inger-latsivimmik isumaqatigiissuteqarfigineqassapput, pumperneqarsinnaallutik eqqakkat (olie, akooru-tissat, qalipaatit il.il.), liiterimut

15 - -

Savimerngit imaarinninneq/container 9 m3-mik annikinnerusoq 300 300 -

Savimerngit imaarinninneq/container 9 m3-mik annertunerusoq 500 500 -

Eqqakkat asbestimik imallit, matoqqasumi poortorneqarsimasut m3 1.000 1.000 1.000

Issoq matoorut, ujaqqat qaartitat aamma uja-raaqqat 0 0 -

Issoq minguttitaq m3 1.001 1.000 1.000 Batteriit aamma seqqartaatit 0 0 - Eqqakkat ikuallanneqarsinnaasut Imaarinninnermi qamutinik/containerinik 9 m3-nik annikinnerusut

300 300 300

Imaarinninnermi qamutinik/containerinik 9 m3-nik annertunerusut

500 500 500

Eqqakkat naqitat imaarinninneq 3.000 3.000 3.000

Tamalaanik imallit Imaarinninneq lastbiilimiit containerimiit 9 m3-mik annikinnerusoq 700 700 700

Imaarinninneq lastbiilimiit containerimiit 9 m3-mik annertunerusoq

1.000 1.000 1.000

Maskiinat anginerusut il.il. aamma qamutit 3,5 tonsimit annikinnerusut, ataatsimut

350 350 350

Eqqakkat angisuut - 300 300 Sanaartornermi suliarisat Qaasuitsup Kommuneata atorpaa tunngaviatigut akiligassaq ilaqutariit ataatsit najugaqarfissaannut, taakkua ilalersornerannut aammalu allanut- / inuutissarsiorfigisassatut sanaat 200 m2 tikillugu. Tas-sunga ilanngupput akilersugassaatitaasut assigiinngitsut, taakkunani akilersugassaatinneqarluni m2-mut akeq akilersortinneqartoq sanaartugassap suliarineranut. Takuneqarsinnaavoq, akilersugassaati-taq kommunemi tamarmi assigiitsoq, taamaalilluni assigiinngissitsineqarani kommunet nutaanngitsut killeqarfigisimasai atorlugit.

www.bdo.dk

32

Takussutissiissut 20: Akilersuutigisassat sanaartugassat suliarineranni, Qaasuitsup Kommunea, ataavartumik akit Qaasuitsup Qaasuitsup Qaasuitsup Qaasuitsup Qaasuitsup Ukioq 2010 2011 2012 2013 2014 Sananissamut akuersis-sut 500 500 500 500 500

Ilaqutariit illussaat <200 m2 500 1.000 1.000 - -

Ilaqutariit illussaat, m2-mut 200 m2-t sinneraanni

- 10 10 - -

Ilaqutariit illui alliler-neranni

- 500 500 - -

Inuutissarsiorfigisassatut sananeq 200 m2-t angullugit

- 1.500 1.500 - -

Inuutissarsiorfigisassatut sananeq 200 m2-nik anginerusut m2-mut

- 10 10 - -

Sanaartukkat allat, 200 m2 angullugu 500 - - 500 500

Sanaartukkat allat, 200 m2-nik anginerusut m2-mut

325 - - - -

Illut B-nr.-nik tunniussi-neq / ikkussineq 350 650 650 650 650

Illut B-nr.-i ilaneri - 150 150 150 150

KATITERINEQ 4.1.1

Kommunet tamarmik akilersuutigititassat naleqqussarsimavaat kommunet ataatsimuulersinnerat pis-sutigalugu. Akilersuutigititassat naleqqussarnerat uani isumaqarluni, innuttat akilersoraat akiligassaq assigiissoq, apeqqutaatinnagu siusinnerusukkut kommuneusimasut suut najugaqarfigisimanerat, maannakkut kommunerisaminni. Assigiissumik takussutissaqanngilaq – kommunet iluanni imaluunniit akornanni - akilersugassaatitaasut naleqqussarneqarsimanersut qummut imaluunniit annut imaluunnit siusinnerusumi. Assigiinngissutit taasat tamaasa nikingatiterput. Tamatut tunngatillugu ilimanarpoq akilersugassaatitaasut naleqqus-sarneqarsimasut illoqarfiup pingaarnerup kommunemi nutaami atortitai malillugit (kisiannili Qeqqata Kommuneata naleqqussarsimallugit Maniitsumi akilersugassaatinneqartut tunuliaqutaralugit). Taamaalilluni eqititerneqarsinnaalluni, kommuneni nutaani innuttaasut akilersugaat taannaasoq, kommunep iluani sumiluunniit, najugaqaraluarunik, kisiannili pinnani annertunerusumik imaluunniit appasinnerusumik akilersuisussaatinneqarnersut. Kommune Kujallermi aamma Qeqqata Kommuniani naleqqussaaneq pivoq 2009-mili. Kommuneqarfik Sermersuumi aalajangiunneqarpoq assigiissumik akilersugassaatitaqarneqassasoq ataasiakkaatigut pinngitsuni. Qaasuitsup Kommunia tunniussinnaasimanngilai akilersugassaatitat allattorsimanerat 2010-p siornatigut, tassanngaanit akilersugassaatitaasut naleqqussarneqarlutik aammalu kommunemi tamarmi akilersugassaatitat assigiillutik.

www.bdo.dk

33

Kisiannili kommuneni arlaqartuni kingusinnerusukkut uterfigineqarluni sumiinneq tunngavigalugu aki-lersugassaatitat kommunet nutaanngitsut sumiffigisaanni. Tamanna assersuutigalugu pilluni 2010-miit siumut Kommune Kujallermi, taamatuttaaq 2013 aamma 2014-mi Kommuneqarfik Sermersuumi. Aki-lersuutigisassat Kommune Kujallermi assigiissutut isigisariaqarlutik, naak nalunaarutigisaagaluarlutik immikkoortortanut agguagaasutut. Tunngaviatigut kissaatigineqarpoq aningaasartuutit aamma isertitat oqimaaqatigiinnerunissaat aki-lersugassaatitat nakuunerusut atornerisigut. Tamannali politikkikkut tulleriiaarinermut aamma naats-orsueqataasariaqarluni, innuttat qanoq akiliisariaqarnerminnik isumaannik, kinguneqartumik kommu-net immikkoortuni arlalinni akilersuutigititassatut aalajangersagaat aningaasartuutivinnut tulluarneq ajorlutik. Teknikkimut immikkoortumi takuneqarsinnaavoq piorsaaneq annertoorujussuaq, suut qanoq akeqar-tinnissaannut tunngatillugu. Erseqqissumik atoriartorneqarpoq, amerlanerit aamma immikkuualun-nerit akinut assigiinngitsunut aalajangersarneri. Taamaaliartornera erseqqinnerulluni ikuallaavinnut- aamma eqqakkanik tigooraavinnut tunngatillugu. Sanaartugassanik suliarinninneq akilersugassaatitaa-sut sanilliunneranni, taannaalluni annikinnerpaamik allanngorartoq, akilersugassaatitaasut annertus-susiat eqqarsaatigalugu aamma suut, akilersugassaatinneqartut eqqarsaatigalugit.

4.2 MEEQQANIK PAARINNINNEQ

Kommunalbestyrelsep Inatsisartut inatsisaat nr. 16 03. december 2012 Meeqqanut suli atualinngit-sunut perorsaanikkut inerikkiartuutaasunik ulluunerani neqeroorutit pillugit aalajangersarpaa qulak-keerneqassasoq pisariaqartumik kommunemi neqeroorutigineqartut amerlassusissai. Nutarterinermut atatillugu tamanna allanngortinneqanngilaq. Ullukkut paarinniffiit aamma ullukkut paaqqinnittarfiup aningaasalersornera kommunemit isumagineqartussaalluni, politikkikkut aalajangernikkut atuisut aki-lersugassaat akilersugassaatitaasutut aalajangerneqarsinnaalluni. Nutaamik aaqqissuussineq sunni-uteqarsimavoq, kommunep qanoq akilersuutigititassaasut innissaannik aalajangerneranut angajoqqaat akilersugassaannut, tassami kommunet aalajangertariaqarsimammassuk, akinik naleqqussaaneq pissa-nersoq kommuneusimasut nutaanngitsut sanimut pitarlugit, imaluunniit nutarterineq sioqqullugu pif-finni akilersuutigititassaasimasut atorneqassanersut. Taamatuttaaq aamma kommunet politikkut aalaAapngersartariaqarsimallugu aningaasat qanoq annertutigisut akilersuutigitinniarneqassanersut. Sanileriissitsinermi ilaatinneqarput atuisut akiligassaat / akilersugassaatitat perorsaanikkut inerik-kiartuutaasunik kommunep ullukkut neqeroorutaanut meeqqanut atualerneq sioqqullugu, taassuma iluani inissat ullukkut paaqqinnittarfikni aamma ullukkut paarinnittarfinni. Meeqqat atualerneq sioq-qullugu paasineqassaaq meeqqat 0-6-nik ukiullit. Inatsisartut inatsisaat nr. 16 03. december 2012 Meeqqanut suli atualinngitsunut perorsaanikkut ine-rikkiartuutaasunik ulluunerani neqeroorutit aamma Namminersortut Nalunaarutaat nr. 3 04. februar 2011 Meeqqanut suli atualinngitsunut perorsaanikkut inerikkiartuutaasumik ulluunerani neqerooruti-nut akiliuteqartarneq pillugu, aalajangersarneqarpoq akilersuutigisassat kommunalbestyrelsep aala-jangersartassagai tunngavigalugit kommunep aningaasartuutai meeqqanut atualernissaq sioqqullugu meqeroorutaanut aammalu akilersuutigiteqqusaassut aningaasaqarniarnermi inissisimanerat najoqqu-taralugu. Taamaalilluni nalunaarummi piumasarineqarluni qanoq annikitsigisumik aamma qanoq an-nertutigisumik, kommunep paarinnittarfiini angajoqqaat meeqqat paarineqarnerannut qanoq akile-eqataassuteqartariaqarnerat. Taamaalilluni angajoqqaat akileeqataassutaat kommuneminngaanit kommunemut assigiinngissuteqarsinnaalluni. Kommunalbestyrelsep aammattaaq aalajangersarsinnaa-vaa akilersuutigitinniakkat assigiinngitsut illoqarfinni aamma nunaqarfinni, kisiannili aalajangersin-naanagu illoqarfimmi imaluunniit nunaqarfimmi paaqqinnittarfimmit paaqqinnittarfimmut assigiinn-

www.bdo.dk

34

gitsumik akeqartinneqarnissaat. Alajangerneqarsinnaavoq perorsaanermik ineriartuutaasumik iliuuseqarnerup assigiinnginnera 0-2-nik ukiulinnut aamma 3-6-nik ukiulinnut, kisiannili aamma allas-simalluni kommunep akilersuutigititassaq assigiissitsissinnaagaa ukioqatigiit sanimut pitarlugit. Sanileriissitsinerup aallaavigaa kommunet akiligassarititaasutut aalajangersarlugit allattuiffik. Aala-jangersakkat suliarineqartarput missingersuutit suliarineranni, taamaalillutik kommunet tamarmik suliarinnittarlutik maleruagassat assigiit atorlugit. Akilersuutigitinneqartussatut aalajangersakkat kommuneninngaanit qinnutigineqarsimapput. Sanileriissitsinerit kommunep iluani pisimapput, tassalu piffissami 2008-miit kommuneni nutaanngitsuni ukioq 2014-mut kommuneni nutaani. Takussutissiap ataaniittup takussuserpaa akilersuutigititat, BDO-p pissarsiarisimasai nalilersuinerup ilaa 1-p suliarineranut atugassatut, tassani pineqarlutik ullukkut paarinninnermi akilersuutigisassatut aalajangersakkat. Annertuumik iluatsissimavoq kommunet akilersuutigititassatut aalajangersagai tamaasa pissarsiarinissaat, naak kommunet ilaannut unamminartuusimagaluartoq akilersugassaatitaa-sut pissarsiarinissaat, piffissami kingumut sammisumi. Takussutissiaq 21: Akilersugassarititaasut aalajangersakkat pissarsiarineqarsimasut, meeqqanik paarinninneq Kujalleq Qeqqata Sermersooq Qaasuitsup

2008 Nanortalik, Narsaq, Qaqortoq

Sisimiut 2008 Ammassalik, Nuup Qaanaaq, Upernavik, Uummannaq, Qasigi-annguit, Kangaatsi-aq, Ilulissat, Aasiaat

2009 Kujalleq Qeqqata Nuuk, Paamiut, Ivittuut, Tasiilaq, Qeqertarsuatsiaat, Arsuk

Qaasuitsup

2010 Kujalleq Qeqqata Nuuk, Paamiut, Ivittuut, Tasiilaq, Qeqertarsuatsiaat, Arsuk

Qaasuitsup

2011 Kujalleq Qeqqata Sermersooq Qaasuitsup 2012 Kujalleq Qeqqata Sermersooq Qaasuitsup 2013 Kujalleq Qeqqata Sermersooq Qaasuitsup 2014 Kujalleq Qeqqata Sermersooq Qaasuitsup

Piffissap ingerlanerani assersuuteqarpoq, kommunet allanngoraat angajoqqaanut akilersugas-sanngortissimasat. Assersuutigalugu Qeqqata Kommunea, 2010-mi pilersinneqarpoq isertitaqarnerup annertussusia atortoralugu ullukkut paarinninnermut akiliut, apeqqutaatinneqanngilaq neqeroorut qanoq ittuunersoq aammalu meeqqap qanoq ukioqarnera. Sanileriissitsiniarnermut ajornartorsiutit taamaattut takkuttarput aammalu oqaluuserineqarlutik kommuneni ataasiakkaani, taamaattoqar-neranut tulluartuni. Nalunaarusiap immikkoortuini tulliuttuni sisamani takussutissiarineqassaaq akilersugaatitaaniartut kommuneni sisamani pinngoriartornera. Suliarineqarsimapput peqqissaartumik apersuinerit kommu-neni akilersugassanngortitassanut akisussaasunik akilersugassaatinniakkat aalajangersarneranni tulle-riiaarinerit aamma isiginiarniakkat, atorneqartut, aammalu aaqqissuussinerup nutaap kingorna aki-lersugaatinniakkat naleqqussarneranni.

www.bdo.dk

35

KOMMUNE KUJALLEQ Kommunep akilersuititsinerit suut atorai Kommune Kujalliup kommunemi meeqqanut ullukkut neqeroorutinut atugaraa akilersugassaatitaq ataaseq qanoq isertitaqarnermik tunngavilik, paaqqinniffik suugaluarpalluunnit. Tassalu, angajoqqaat meeraaqqeriviknut aamma meeqqerivinnut assigiissumik akilersuisut. Taamatuttaaq apeqqutaatin-neqanngilaq angajoqqaat akiliutaanni meeqqat qanoq ukioqarnerat. Ataani takussutissiap ersersippaa kommunep ullukkut paarinninnermik aaqqissuussinera aammalu meeqqat inissitsiterneqarsimasut. Kommune Kujallermi amerlanerusunik meeqqerivikqarpoq aammalu ikinnerusunik ukiui apeqqutaatinnagit neqerooruteqarani. Kommune aamma ullukkut paaqqinnittar-fikqanngilaq.

Takussutissiaq 22: Meeqqat allatsissimasut ullukkut paaqqinniffinni aamma ullukkut paaqqinnittarfikni, ukiumut aggu-aqatigiissillugu, ataavartumik akit

Ukioq 2009 2010 2011 2012 2013 Meeraaqqerivik 107 75 72 92 140 Meeqqerivik 288 302 319 279 237 Ukiui apeqqutaatinnagit

25 24 26 19 19

Pissarsivik: KIMIK, Winformatik-mit tigusat pr. d. 1. qaammatini pingasuni. Allaaserinera akilersugassaatitaasut qanoq pileriartortarnerannik Kommune Kujallermi politikkikkut aalajangiunneqarsimavoq, paaqqinniffinnut angajoqqaat aki-lersuutigisassaat assigiissinneqassasoq, apeqqutaatinnagu paarinniffik qanoq ittuunersoq. Qa-tanngutigiinnut akikilliliineqarpoq, taamaalilluni meeraq angajulleq tamakkiisumik akiliisarluni, nu-karliit tamarmik affarmik akiliisarlutik. Akilersugassaatitap aalajangernerani ilaatinneqarput paarinniffimmi ernineq pissutigalugu anin-gaasartuutit aammalu ilinniaqqinnernut aningaasartuutit il.il., paarinniffiit ataasiakkaat anin-gaasartuutigisaat. Paarinniffiit tamarmik qullersaqarput. Isertitaqarnerit agguarneri nalunaarummi aalajangersagaapput. Akilersugassaatitaq allanngorarpoq 2014-mi 175 kr.-miit qaammammut an-gajoqqaanut ukiumut 150.000-nik annikinnerusunik isertitalinnut qaammammut 2.000 kr.-nut an-gajoqqaanut ukiumut 850.000 kr.-nik annertunerusunik isertitalinnut.

Tamanut tunngatillugu akilersugassaatitaasup pinngoriartornera nutarterinerup kingor-na/sulissussinerup naleqqussarnera Ataani takussutissiap takussutissiaraa Kommune Kujallermi aamma kommuneni nutaanngitsuni aki-lersugassaatitap aalajangerneqarsimanera. Takussutissiap takutippaa kommuneni nutaanngitsuni nu-taanut sanilliullugu angajoqqaanut akilersugassaatitap isikkua. Kommuneni nutaanngitsuni akilersu-gassaatitap 2008-mi kommunelu nutaaq 2009-mi kiisalu, kommunep ullukkut paarinninnermut aki-lersugassaatitaa 2014-mi takutinneqarluni. Kommunet nutaanngitsut akilersugassaatitaat tungujortuupput, takuneqarsinnaanngorlugu, kommunep nutaap akilersugassaatitai qanoq inissisima-nersut (aappaluttuullutik) kommunenut nutaanngitsunut sanilliullugit. X-p (qummut) takutippaa an-

www.bdo.dk

36

gajoqqaat ukiumut isertitaasa koruuninut annertussusiat, akilersugassaatitaq, koruuniusoq, y-lluni (sanimut). Takussutissiaq 23: Ullukkut paarinniffinni angajoqqaanut akilersugassaatitaq ukiumut isertitat atorlugit, Kommune Kujal-leq, ataavartumik akit

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat. Kommuneni nutaani akilersugassaatitap agguarnera 2009-mi imatut isikkoqarluni, angajoqqaanut aki-lersugassaatitaq ukiumut 250.000-t ataallugit isertitaqartunut annikinnerusoq kommunenut nutaann-gitsunut Nanortalimmut aamma Qaqortumut sanilliullugu. Kisiannili angajoqqaanut ukiumut 250.000-nik annertunerusunik isertitaqartunut kommuneni nutaanngitsuni Nanortalik aamma Qaqortoq an-nertoqatigalugu, kisiannili Narsamit annertunerujussuulluni. Piffissaq pisimasoq isigalugu angajoqqaanut akilersugassaatitaq Kommune Kujalliup apparsimavaa, angajoqqaat qanoq isertitaqarnerat apeqqutaanani. 2014-mi imaassimavoq, angajoqqaanut akilersu-gassaatitap ukiumut 750.000-nik isertitaqarnermi aatsaat qaangermagu siusinnerusukkut Narsaq Kommuneusimasumi akilersuutigitinneqarsimasoq, kisiannili isertitaqarfiusuni tamani siusinnerusukkut kommuneusimasuni Nanortalik aamma Qaqortoq akikinnerulersimasoq meeqqat paaritinnerat kommu-nep paarinniffittut ingerlataani. Taamaalilluni angajoqqaanut akilersugassaatitaq tunngaviatigut kommuneni nutaani kommunenut nutaanngitsunut sanilliullugu annikinnerulersimavoq, taamaallaat taamaagani angajoqqaanut ukiumut 750.000 kr.-nik annertunerusunik isertitaqartunut. Kommune Kujalleq ukioq 2014-mi annertungaatsi-artunik angajoqqaaqarsimavoq, ukiumut 150.000 kr.-nik annikinnerusunik isertitalinnik – annertus-suseqartunik angajoqqaanik 182-nik sanilliullugu inissat 476-usut. Kommunep anguniagaraa an-gajoqaanut akilersuutigititap apparnissaanik, tamanna kommunep aningaasaqarniarnerata pisin-naatippagu. Anguniakkap taassuma tunuliaqutaraa angajoqqaat meerartallit kommunemut nuunnis-saannik kajumissaarineq.

0

500

1000

1500

2000

2500

100.

000

115.

000

130.

000

145.

000

160.

000

170.

000

185.

000

200.

000

215.

000

230.

000

250.

000

325.

000

400.

000

475.

000

600.

000

750.

000

Ullukkut paarinniffinni akileeqataassutigisassat 2008, 2009 aamma

2014

2008

Kujalleq 2009

Kujalleq 2014

www.bdo.dk

37

QEQQATA KOMMUNIA Kommunep akilersuititsinerit suut atorai Qeqqata Kommuniata atugaraa Kommune Kujallertulli akilersugassaatitaq ataaseq meeqqanut 0-6-nik ukiulinnut kommunep ullukkut paarinninnissamut neqeroorfiini, apeqqutaatinnagu paarinninnerup suunera. Tassalu, angajoqqaat meeraaqqerivinnut-, ullukkut paaqqinnittarfinnut aamma meeqqer-ivinnut akilersoraat akilersugassaatitaq assigiissoq paarinninermut inissamut. Taassuma assingata meeqqat ukiui angajoqqaat akilersuutaannut sunniuteqanngillat. Akilersuutigititassaq taanna kommu-nep atortissimavaa 2010-milii – taassuma siornatigut kommune akilersugassaatitaqarsimavoq ullukkut paaqqinnittarfimmut aamma ukiui apeqqutaatinnagit paarinniffinnut. Ataani takussutissiap takussusersuuserpaa kommunep neqeroorutaasa qanoq ittuunerat aammalu meeqqat nalunaarsorneqarsimasut. Takussutissiaq 24: Meeqqat allatsissimasut ullukkut paaqqinnittarfinni aamma ullukkut paaqqinnittarfikni, ukiumut aggu-aqatigiissillugu, ataavartumik akit Ukioq 2009 2010 2011 2012 2013 Ullukkut paaqqin-niffik

45 43 51 62 59

Meeraaqqerivik 177 175 176 168 173 Meeqqerivik 262 259 255 259 259 Qanoq ukioqarneq apeqqutaatinnagu

169 169 173 175 187

Pissarsivik: KIMIK, Winformatik-mit ukiut sisamarterutaa siullermit tigusat. Allaaserinera akilersugassaatitap aalajangersarnera qanoq ingerlanneqartarnersoq Qeqqata Kommuniani politikkikkut aalajangiunneqarpoq, angajoqqaat paaqqinniffimmut akileeqata-assutigisassaat annerpaamik qaammammut 1000 kr.-ussasoq. Aalajangernerup tunuliaqutaraa inuusut-tut aamma ilinniartut kommunemut pilerilernissaat aammalu minnerunngitsumik Sisimiunut illoqarfit-tut ilinniagaqarfittut. Kommunenut allanut naleqqiullugu akiligassaatitaasup appasinnerata kingu-neraa, kommunep paarinniffinnut aningaasartuutaasa akilersugassaatitanit matussuserneqannginne-rat. Angajoqqaanut 100.000 kr.-nik annikinnerusunik isertitalinnut paaqqinniffik akeqanngilaq. Akiligas-saatitaq allanngortiterpoq 2014-mi qaammammut 341 kr.-miit angajoqqaanut 100.000 kr.-nik anner-tunerusunik 150.000 kr.-nik ukiumut annikinnerusunut, annertussutsip qaammammut 1.000 kr. qaam-mammut angullugu angajoqqaanut ukiumut 360.000 kr.-nik annertunerusunik isertitsisartunut. Qatanngutigiinnermut akikilliliineqarpoq, taamaalilluni meeraq angajulleq tamakkiisumik akiliisarluni, tulliuttullu affarmik. Tamanut tunngatillugu akilersugassaatitassap pinngoriartornera nutarterinerup kingor-na/sulissussinerup naleqqussarnera Ataani takussutissiap takussutissiaraa meeqqanik paarinninnermi akilersugassaatitatut aalajanger-neqarsimasoq Qeqqata Kommuniani ullukkut paaqqinnittarfimmi aammalu ukiui tunngaviginagit paaqqinnitarfinni kiisalu nutaanngitsumi Sisimiut Kommuneusimasumi. Iluatsissimanngilaq ukioq 2008-mi Maniitsoq Kommuneusimasumi akilersugassaatitaasimasut sanilliullugit nutaat aammalu piffissami

www.bdo.dk

38

ingerlasumi angajoqqaanut akilersugassaatinneqarsimasut. Akilersugassaatitaasimasut kommuneni nutaanngitsuni tungujortuupput, takuneqarsinnaanngorlugu, kommunet nutaat akilersugassaatitaat (aappaluttut) qanoq inissisimanerat nutaanngitsunut sanilliullugu. X-mi (qummut) inissisimavoq an-gajoqqaat ukiumut isertitaat koruuninik, kisiannili akilersugassaatitaq sanimut, y-mi takuneqarsin-naalluni. 2010-miit aamma siumut akilersugassaatitaq aamma pinngoriatornera takussutissiani marlunni taak-kunani assigiippoq, tassami kommunep eqqummagu ullukkut paarinninnermi akeq assigiik. Takussutissiaq 25: Akilersugassaatitat ullukkut paaqqinnittarfimmi angajoqqaat isertitaat malillugu, Qeqqata Kommunia, ataavartumik akeq

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat. Takussutissiaq 26: Akilersuutigisassat ukiui apeqqutaatinnagit paarinniffinni angajoqqaat isertitai malillugit, Qeqqata Kommunia, ataavartumik akit

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat.

Angajoqqaanut akilersugassaatitaq tamanut tunngatillugu kommuneni nutaani annikinneruvoq nutaan-ngitsunut kommunenut Sisimiunut aamma Maniitsumut sanilliullugit. Politikkikkut aalajangiinissap tungaanut qaammammut akiliutip annerpaamik qaammammut 1000 kr.-nissaa takuneqarsinnaavorli annikinnerusumik qaffaassineq ukioq 2014-mi. Akilersugassaatitat naleqqussarneqarput imaattumik,

0500

1.0001.5002.0002.5003.0003.500

Akilersugassaatitat ullukkut paaqqinnittarfikmi 2008, 2009

aamma 2014Sisimiut, vuggestue2008Sisimiut, dagpleje2008Qeqqata 2009

Qeqqata 2014

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

Indt

ægt

100.

000

105.

000

110.

000

115.

000

120.

000

150.

000

175.

000

180.

000

200.

000

210.

000

225.

000

250.

000

275.

000

300.

000

325.

000

360.

000

420.

000

Akilersugassaatitaq ukiui apeqqutaatinnagit paarinniffinni, 2008, 2009 aamma 2014

Sisimiut 2008

Qeqqata 2009

Qeqqata 2014

www.bdo.dk

39

Sisimiuni, Maniitsumi aammalu taakkua nunaqarfiini akilersugassaatitaqalermat meeqqanik paarinnin-nermi assigiimmik akilersuineq nutaamik aaqqissuussinerup aallartinnerani 2009. 2010 akilersugas-saatitaq aammattaaq allanngortinneqarpoq, imaalillugu neqeroorutigisat sanimut pitarlugit akilersu-gassaatitaq ataasiinnanngormat, apeqqutaatinnagu meeqqap ukiua imaluunniit paaqqinninneq qanoq ittuunersoq. Qeqqata Kommunia kissaatigaa siumut isigaluni aalajangiussimanissaa annikitsumik qaammammut akilersugassaatitaqarnissaq 1000 kr.-mik meeqqat 0-6-nik ukiullit paarinniffiini aamma ullukkut paaqqinnittarfikmi paarineranni. KOMMUNEQARFIK SERMERSOOQ Kommunep akilersuititsinerit suut atorai Kommuneqarfik Sermersuup atortippaa assigiinngitsunik akilersugassaatitaqarneq paarinninnermi ullukkut paaqqinnittarfimmi, meeraaqqerivimmi aamma meeqqerivimmi. Kommunep 2011-mi an-gajoqqaat akilersugassarititaat naleqqussarpaa kommunemi sumiikkaluaraanni assigiittunngorlugu, taamaalilluni paaqqinninneq qanoq ittuunersoq apeqqutaalluni kommunemi tamarmi atuuttunngor-lugu. Siusinnerusukkut kommunet ataatsimuulernerannili atorneqarsimagaluarluni kommunemi sumi-inneq. Ataani takussutissiap takussuserpaa kommunemi ullukkut paarininermut neqeroorutai aamma meeqqat allatsinneqarsimasut. Takussutissiaq 27: Meeqqat allatsissimasut ullukkut paarinnittarfinni aamma ullukkut paaqqinnittarfikmi, ukiumut aggu-aqatigiissillugu, ataavartumik akit Ukioq 2009 2010 2011 2012 2013 Meeraaqqerivik 442 456 511 523 549 Meeqqerivik 671 707 722 710 726 Ullukkut paaqqinniffik

18 29 34 34 29

Pissarsivik: KIMIK, Winformatik-udtræk pr. d. 1. i kvartalet. Allaaserinera akilersugassaatitap aalajangersarnera qanoq ingerlanneqartarnersoq Akilersugassaatitat politikkikkut kommune sanimut pitarlugu naleqqussarnissaannik aalajangerneq pivoq 2011-mi. Tamanna pitinnagu Kommuneqarfik Sermersuumi atortinneqarsimapput sumiiffik tunngavigalugu akilersugassarititat, assigiinngitsitersimaqisut. Akilersugassaatitat naleqqussarneratali kingorna tamanut tunngatillugu angajoqqaanut akilersugas-saatitaq annertusiartulaarsimavoq neqeroorutini tamani. 2014-mi akilersugassaatitaq meeraaqqeri-vimmi allanngorarpoq qaammammut 455 kr.-miit, angajoqqaat 150.000-nik annertunerusumik iserti-taqarsimappata qaammammut 3.431 kr.-nut, angajoqqaat 850.000-nik annertunerusumik isertita-qarsimappata. Meeqqerivimmiinneq assinganik allanngorarluni qaammammut 339 kr.-niik qaammam-mut 2.573 kr.-nut. Ullukkut paaqqinnittarfikmiinneq qaammammut 275 kr.-miit qaammammut 2.017 kr.-mut. Paaqqinninerit tamaasa isigalugit atuulluni, paaqqinninneq akeqarani, angajoqqaat isertitaat ukiumut 150.000 kr.-nik annikinneruppata. Qatanngutigiinneq akikilliliineqarpoq, taamaalilluni angajulleq tamakkiisumik akilersuilluni, aammalu meeqqat tulliuttut affarmik akilersuillutik. Aallaaviulluni 2014-mi akilersugassaatitaq 2013-mut sanilliullugu 2,2 %-mik qaffalluni.

www.bdo.dk

40

Tamanut tunngatillugu akilersugassaatitassap pinngoriartornera nutarterinerup kingorna / sulissussinerup naleqqussarnera Takussutissiap ataaniittup takussutissiaraa Kommuneqarfik Sermersuumi aamma kommuneni nutaann-gitsuni ullukkut paarinniffinnut akilersugassaatitaasutut aalajangersakkat. Takussutissiap takusassia-raa angajoqqaanut akilersugassaatitaq kommuneni nutaanngitsuni nutaanut sanilliullugu aammalu piffissami ingerlasumi angajoqqaanut akilersugassaatinneqarsimasut. Akilersugassaatitaasimasut kommuneni nutaanngitsuni tungujortuupput, takuneqarsinnaanngorlugu, kommunet nutaat akilersu-gassaatitaat (aappaluttut) qanoq inissisimanerat nutaanngitsunut sanilliullugu. X-mi (qummut) inissi-simavoq angajoqqaat ukiumut isertitaat koruuninik, kisiannili akilersugassaatitaq sanimut, y-mi taku-neqarsinnaalluni. Kommuneqarfik Sermersuumut unamminartuusimavoq nassiutissallugu kommunet nutaanngitsut 2008-mi akilersugassaritissimasaasa allatorsimaffiat, taamaalilluni akilersugassaatitat taamaallaat imaraat siusinnerusukkut kommuneusimasut Nuuk aamma Ammassalik. Taamaallaat siusinnerusukkut kommu-net Nuuk aamma Kapisillit ukiuni 2009 aamma 2010 ullukkut paaqqinnittarfiknut akilersugassaatitsi-simapput. Takussutissiaq 28: Akilersugassaatitat ullukkut paaqqinnittarfimmut angajoqqaat aningaasarsiaat tunngavigalugit, Kommu-neqarfik Sermersooq, ataavartumik akit


0

500

1000

1500

2000

2500

100.

000

115.

000

150.

000

180.

000

225.

000

260.

000

300.

000

350.

000

400.

000

450.

000

500.

000

650.

000

800.

000

Akilersugassaatitat ullukkut paaqqinnittarfimmut 2008-2011

aamma 2014

Nuuk 2008

Nuuk og Kapisillit 2009

Nuuk og Kapisillit 2010

Sermersooq 2011

Sermersooq 2014

www.bdo.dk

41

Takussutissiaq 29: Akilersuutigititassat meeraaqqerivinnut angajoqqaat isertitai tunngavigalugit, Kommuneqarfik Sermer-sooq, ataavartumik akit


Takussutissiaq 30: Akilersuutigititassaq meeqqerivinnut angajoqqaat qanoq isertitaqarnerat malillugu, Kommuneqarfik Sermersooq, ataavartumik akit

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat. Angajoqqaat akilersuutaat kommuneusimasuni nutaanngitsuni tamanut tunngatillugu paaqqinninnis-samut neqeroorutini tamani piffissami 2008-2010 appariartorsimavoq, akilersuutigititassat allattor-simaffiinik katersuinermi iluatsissimasuni.

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

100.

000

115.

000

130.

000

145.

000

160.

000

175.

000

190.

000

205.

000

220.

000

235.

000

250.

000

280.

000

340.

000

380.

000

425.

000

475.

000

600.

000

750.

000

Akilersuutigititat meeraaqqerivinnut 2008-2011

aamma 2014

2008

2009

2010

Sermersooq 2011

Sermersooq 2014

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

100.

000

115.

000

130.

000

145.

000

160.

000

175.

000

190.

000

205.

000

220.

000

235.

000

250.

000

280.

000

340.

000

380.

000

425.

000

475.

000

600.

000

750.

000

Akilersuutigititassaq meeqqerivinnut 2008-2011 aamma 2014

2008

2009

2010

Sermersooq 2011

Sermersooq 2014

www.bdo.dk

42

Angajoqqaat akilersuutigisassaat Kommuneqarfik Sermersuup allanngortiterpaa isertitat qanoq anner-tutiginissaat eqqarsaatigalugu, qaqugukkut paaqqinninneq akeqanngitsuussanersoq, taamaalilluni meeqqanik paarinninneq angajoqqaanut annikinnerusumik isertitalinnut amerlanerusunut akeqarun-naarsillugu. Tamanna takuneqarsinnaalluni, ukioq 2011-miit aammalu siumut paarinninneq aatsaat akilerneqartalerluni, angajoqqaat imaluunniit akiliisussaatitaasut ukiumut isertitaasa 150.000 kr.-nit qaangerpagit, siusinnerusukkut 100.000 kr.-simalluni. Amerlanerni ukiumut 150.000 kr.-nik annertu-nerusunik isertitalinni, tamatumunnga taarsiullugu kommuneni nutaani akisunerulerluni. QAASUITSUP KOMMUNIA Kommunep akilersuititsinerit suut atorai Qaasuitsup Kommunia assigiinngitsunik akilersugassaatitaqarpoq paaqqinninnerni assigiinngitsuni pingasuni ullukkut paaqqinnittarfik, meeraaqqerivik aamma meeqqerivik. Akilersugassaatitai meeqqap ukiuinut aalajangersimanngillat 0-2-nik ukiulinnut aamma 3-6-nik ukiulinnut, kisiannili paarinninnissamut neqeroorutit ukiut taakkua malittaraat. Angajoqqaanut akilersugassaatitap, soorlu nalunaarutip aalajangersaraa, isertitaqarnermut pitussimalluni. Ataani takussutissiap takussuserpaa kommunemi qanoq neqerooruteqarneq aammalu meeqqat qassit allatsissimanerat. Takussutissiaq 31: Meeqqat allatsissimasut ullukkut paarinniffinnut aamma ullukkut paaqqinnittarfimmut, ukioq aggu-aqatigiissillugu, ataavartumik akit

Ukioq 2009 2010 2011 2012 2013 Meeraaqqerivik 249 278 321 343 361 Meeqqerivik 622 583 574 533 532 Ullukkut paaqqinniffik

118 113 109 99 100

Pissarsivik: KIMIK, Winformatik-mit ukiup sisamaratserutaat siullernik tigusaq. Allaaserinera akilersugassaatitap aalajangersarnera qanoq ingerlanneqartarnersoq Qaasuitsup Kommuneata missingersuusiornermini meeqqanik paarinninnermut aningaasartuutini tunngavigalugit nalilersortarpaa akilersuutigititassat qanoq annertutiginissaat. Aalajangerneqartarput akilersuutigisassat assigiinngitsut ullukkut paaqqinnittarfimmut, meeraaqqerivimmut aamma meeqqerivimmut. Ukioq 2014-mi akilersuutigisassatut aalajangikkat malillugit isertinneqartussaallutik 12.086.000 kr., tamakkiisumik aningaasartuutigisassatut missingersuusiaallutik katillugit 99.490.000 kr. Qatanngutigiit akikilliiffigineqartarput, taamaalilluni angajulliup akilersugassaatitaq tamaat akilertar-lugu, meeqqallu tulliuttup affaa. Tamanut tunngatillugu akilersugassaatitassap pinngoriartornera nutarterinerup kingorna / sulissussinerup naleqqussarnera Ataani takussutissiap takussuserpaa angajoqqaat akilersuutigisassaattut aalajangigaq Qaasuitsup Kommuniani aamma kommuneni nutaanngitsuni ullukkut paarinninnermut. Takussutissiaq ator-neqarsinnaavoq takussutissiinermut angajoqqaat akilersugassaannut kommuneni nutaanngitsuni nu-

www.bdo.dk

43

taanut sanilliullugu kiisalu piffissami angajoqqaat akilersuutigisassaata pinngoriartornera. X-p (qum-mut) takutippaa angajoqqaat ukiumut isertitaat koruunitut, akilersuutigititaq, aamma koruuneq, y-mi (sanimut) takutitaalluni. Qaasuitsup Kommuniata 2009-mili aalajangerpaa akilersugassaatitaq ataaseq paaqqinniffittut neqe-roorfinni kommunep isorartussusiani tamarmi. Qulequttatut isigalugu kommunep 2009-mi akilersuuti-gititaa annertussuseqarpoq siusinnerusukkut kommuneusimasut akilersuutigititaasa agguaqatigiissin-nerattut. Ukuusut ullukkut paaqqinnittarfik, meeraaqqerivik aamma meeqqerivik erseqqissumik pinngoriartortumik, akilli apparnerisa kingorna akit annikinnerusunik isertitallit akiligassaat appari-arsimasoq aammalu annertunerusumik akiliutissat qaffallutik. Ukioq 2014-mi angajoqqaat aki-lersuutigisassaat qaffasinnerpaaq kommuniusimasunit nutaanngitsuni qaffasinnerpaajusimasunit qaf-fasinnerulluni. Akilersuutigititassaq kommuneni nutaanngitsuni tungujortuuvoq, aammalu taku-neqarsinnaalluni, kommunep nutaap akilersuutigititaa (aapaluttoq) sumut inissisimanersoq nutaann-gitsunut sanilliullugu. Takussutissiaq 32: Akilersugassaq ullukkut paaqqinnittarfimmut angajoqqaat isertitai malillugit, Qaasuitsup Kommunia, ataavartumik akit

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat. Ullukkut paaqqinnittarfimmut Qaasuitsup Kommuniani nutaami akilersuutigisassap aalajangernerani, kommunemit aalajangiunneqarpoq annertussuseq siamasissoq, siusinnerusukkut kommuneusimasunut siamasitsigisoq. Angajoqqaat qaffasinnerpaamik akilersugasat tamanut atuuppoq, taamaallaat pinna-git Qaanaaq aamma Kangaatsiaq. 2014-mi akilersuutigisassaq qaffaqqippoq isertitaqartunut anner-paamik.

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

100.

000

115.

000

130.

000

160.

000

190.

000

220.

000

245.

000

275.

000

310.

000

350.

000

390.

000

420.

000

450.

000

550.

000

700.

000

850.

000

Akilersugassat ullukkut paaqqinnittarfimmut 2008,2009

aamma 2014

2008

Qaasuitsup 2009

Qaasuitsup 2014

www.bdo.dk

44

Takussutissiaq 33: Akilersuutigisassaq meeraaqqerivinnut angajoqqaat qanoq isertitaqarnerat tunngavigalugu, Qaasuitsup Kommunia, ataavartumik akit


Meeraaqqerivinnut akilersuutigisassatut 2009-mi aalajangigaq isertitaqartunut 100.000 kr.-nik an-nikinnerusunik kommuneni nutaanngitsuni Qaanaami, Uummannani, Aasianni aamma Qasigiannguani annertuneruvoq. Taamatullu ingerlalluni ukiumut 2012-mut. Annertunerpaamik isertitaqartuni tamani apparluni, kisimik pinnatik Qaanaaq aamma Upernavik. Kisiannili 2014-mi annertunerulerluni anner-paamik isertitalinnut. Takussutissiaq 34: Akilersuutigititassat meeqqerivinnut angajoqqaat qanoq isertitaqarnerat atorlugu, Qaasuitsup Kommu-nia, ataavartumik akit

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat. Qaasuitsup Kommuniani 2009-mi meeqqerivinnit akilersuutigititassap aalajangernerani, toqqarneqar-poq akilersuutigitassap annertussuserissagaa kommunemi sanimut agguaqatigiissinnissaa, kommunet

0500

1000150020002500300035004000

100.

000

115.

000

130.

000

160.

000

190.

000

220.

000

245.

000

275.

000

310.

000

350.

000

390.

000

420.

000

450.

000

550.

000

700.

000

850.

000

Akilersuutigisassat meeraaqqerivinnut 2008-2009

aamma 2014

2008

Qaasuitsup 2009

Qaasuitsup 2014

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

100.

000

115.

000

130.

000

160.

000

190.

000

220.

000

245.

000

275.

000

310.

000

350.

000

390.

000

420.

000

450.

000

550.

000

700.

000

850.

000

Akilersugassat meeqqerivinni 2008-2009aamma 2014

2008

Qaasuitsup 2009

Qaasuitsup 2014

www.bdo.dk

45

nutaanngitsut akilersuutigititaat isigalugit. Taamaalilluni annikinnerpaamik isertitaqartuni 115.000 kr.-nik annikinnerusunik isertitalinni akiliut annertunerulaalerpoq. Annertunerpaamik isertitalinni angajoqqaat akileeqataassutigisassaat annikinnerulerpoq, taamaallaat pinnani Qaanaaq, Upernavik aamma Kangaamiut. Kisiannili 2014-mi akilersuutigititassaq annertunerpaamik isertitaqartuni akitsoq-qippoq. Pinngoriartornera imaassimalluni, kommunet ataatsimuulersinneranni toqqarneqarsimasoq akilersu-gassaatitap qaffasissusia toqqagaq siusinnerusukkut kommuneusimasut akilersuutigitissimasaasa ilaanit. Kingusinnerusukkut allanngorluinnarsimavoq, meeqqanik paarinninneq akikinnerulersimalluni appasinnerusunik isertitaqartunut aammalu tamatuma pinerata nalaani akitsorluni qaffasinnerusunik isertitalinnut.

KATITERNERA 4.2.1

Kommunet tamarmik ikaarsaariarsimapput angajoqqaanik assigiimmik akilersuisitsinermut kommu-neqarfimmi tamarmi. Taamaalilluni akinik naleqqussaarineqarsimavoq taamaalilluni angajoqqaat aamma meeqqat kommunenip iluani sumi najugaqarnerat sunniuteqarunnaarsillugu, paarinninnermut qanoq annertutigisumik akilersuinissamut. Kommunet pilersissimavaat akilersugassaatitanik naleqqussaaneq piffissani assigiinngitsuni. Kommune Kujallermi, Qeqqata Kommuniani aamma Qaasuitsup Kommuniani 2009-miit atorneqarsimavoq assi-giik, kommunemi tamarmi angajoqqaat akilersuutaat qanoq isertitaqarnermut qilersugaq. Kommu-neqarfik Sermersuumi akilersuutigititassanik naleqqussaaneq pilersinneqarluni 2011 kommunalbesty-relsep tamanna pillugu politikkikkut aalajangernerata kingornatigut. Kommuneqarfik Sermersooq kommune taannaavoq, akilersuutigititassanik minnerpaamik allannguisimasoq naleqqussaanerup kingorna. Kommuneni assigiissumik naleqqussaaneqarsimanngilaq qaffasinnerpaaffigisassaq imaluunniit appasin-nerpaaffigisassaq eqqarsaatigalugu. Kommune Kujalleq, Qaasuitsup Kommunia aamma Kommuneqar-fik Sermersooq inissisimavoq kommuneni nutaanngitsuni qaffasinnerpaap aamma appasinnerpaap akornanni. Qulequtaq eqqarsaatigalugu malunnarpoq meeqqanik paarinninnermut tunngatillugu aki-lersugassaatitap appariartornera. Tamannali tamani pinnani, arlaqartuni angajoqqaat akilersugas-saatitaat annertunerpaamik isertitaqartunut qaffakkiartorpoq. Kommunet misigisimanngilaat meeqqanik paarinninnermut immikkoortumi akilersugassaatitat naleqqussarnerat allanngortiterinerup kingorna annertuumik unamminartutut. Tamanut tunngatillugu politikkikkut tulleriiaarineruvoq, innuttaasut akissaqarneri, aammalu innuttat qanoq akiliuteqarnis-samik naatsorsuutigisaat, kinguneqartumik kommunet immikkoortuni arlaqartuni akilersuisitsinngitsut aningaasartuutigisanut naleqquttumik. Paarinninnissamut taassumalu ingerlanneranut misigineqanngi-laq kommunet ataatsimuulerneranni allanngorsimasutut, kisiannili aalajangersarneqartutut missin-gersuutinut tunngaviusoq annertunerusoq, paaqqinniffinnik amerlanerusunik aammalu meeqqat tunngaviusut assigiinnginnerusut tunngavigalugit.

www.bdo.dk

46

5 1B. KOMMUNENI SISAMANI AKILERSUUTIGITITAT SANILERIISSIL-LUGIT TAKUTINNERI AAMMA SULIS-SUSSISSUTISSATUT NEQEROORUTIGI-NEQARTUT NAATSORSORNERA

Kommunet teknikkimut tunngasuni aamma meeqqat ullukkut kommunep ingerlataani 1A-mi aki-lersuutigititaasa sanileriissillugit takussutissiornerat ingerlateqqillugu uani sanileriissinneqassapput piffissami uani kommuneni sisamani akilersuutigitinneqartut qanoq inissisimanerat. Taamatuttaaq sulissussineq uuttorneqassaaq kommunep innuttanik sulissussinerata qaffasissusianut. Akilersuutigitin-neqartup nammineq tikkuartuutigisinnaavaa kommunep sulissussinerata sumut inissisimanera, taamaattumillu kommuneni sisamani paasissutissanik arlaqartunik annertunerusunik pinia-rneqarsimavoq. Ataani siulliullugu takuneqarsinnaavoq teknikkikkut immikkoortut sanilliunneqarnerat. Taavalu meeqqanik paarinninnermut immikkoortut sanilliunneqarnerat.

5.1 TEKNIKKIKKUT IMMIKKOORTOQ

Kommunet tamarmik ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanermut, eqqagassanik tigooraavinnut- aamma ikuallaavinnut kiisalu sanaartugassanik suliarinninnermut akilersugassaatitaqarput. Akilersugassaatitat tamakkua allaaserineqarput nalilersuinerup ilaa 1A-mi, tassani sanileriissinneqarlutik akilersugas-saatinneqartut pinngoriartornerat kommunep iluani piffissami ingerlasumi. Akia kommunemi sulissussinerup qanoq inneranut tikkuartuutaannaavoq, tassami assersuutigalugu ilaasinnaammata imaarinninnerit assigiinngitsut imaluunniit amerlanerutitsinermi akikilliliinerit. Tamatuma kinguneralugu, teknikkimut immikkoortumi akigititat imaaliinnarlugu sanileriissinneqarsin-naannginnerat, kommunet akornanni. Kinguliini siulliullugu sanileriissinneqassapput kommunet akilersugassaatitaat piffissami atuuttumi itisilerinertalimmik, sumi kommunep iliuuseqarnerani ilaatinneqartut suunersut, ajornakusuulersitsi-sut imaaliinnarlugu sanileriissillugit nalilersornissaannut. Teknikkimut immikkoortumi sulissussinerup sumi inissisimanera amerlasuutigut akiligassarititaasumi ilaatinneqarpoq, pissutaasumik akilerneqart-armat sulissussissutit amerlassusii – assersuutigalugu imaarinninnerit amerlassusii – aammalu amerla-neruneri pissutaallutik akikilliineqarsinnaalluni. Taamaattumik teknikkimut immikkoortoq allaaneru-voq meeqqanik paarinninermut sanilliullugu, immikkoortoq 4.2-mi.

www.bdo.dk

47

PIFFISSAMI PISUMI AKILERSUGASSAATITAASUT SANILERIISSIN-5.1.1NERAT AAMMALU SULISSUSSINEQ NEQEROORUTIGINEQARTOQ

Kommunet sanileriissinnerat ajornartorsiortinneqarpoq, kommunet akilersugassaatitaat teknikkimut immikkoortumi assigiinngitsumik iliuuseqarluni aaqqissuunneqarmata, tamatumunnga pissutaalluni kommunet akilersugassaatitaanni ilaatinneqarmata assigiinngitsorpassuit. Assersuutigalugu assigi-inngillat, ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanermi imaarinninnerit qassiuineri, kommunep akilersugas-saatitaani ilaatinneqartut ukiuminngaanit ukiumut. Akilersugassaatitat taamaalillutik imarisinnaavaat sulissussinerit qaffasissusii assigiinngitsut. Taamatuttaaq ikuallaavinnut aamma eqqagassanik tigoor-aavinnut akilersugassaatitat aaqqissuuneqarsimasinnaallutik kiilumut akilersugassatut, allat immaqa aggiussinerit qassiuneri imaluunniit imarisat. Taamatuttaaq aamma assigiinngilaq, kommunet aki-lersuititsinersut qaammatikkuutaartumik imaluunniit qaammatit pingasukkuutaarlugit. ULLUKKUT- AAMMA UNNUAKKUT EQQAANEQ Kommunet ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanermut akilersugassaatitaat aaqqissuussaapput qassinik imaarinernut, innuttat namminneq toqqarsinnaasaat. Kommunet akornanni assigiinngissiterpoq, imaarinninnerit qassit neqeroorutigineqarnersut. Takussutissiap ataaniittup ullukkut eqqaanermut kommunet akilersugassaatitaat qaammatinut pingasunut. Qaanaap Kommuniani akilersugassaatitat qaammatikkuutaartuupput, taamaattumillu qaammatinut pingasunut naatsorsoqqitaallutik. Takuneqarsinnaavoq, assigiinngissuteqartut, imaarin-ninnerit qanoq ittut, neqeroorutigineqartut, aammali akimut qanoq ittumut. Takussutissiaq 35. Kommuneni ullukkut eqqaanermi akilersugassaatitat, kr. qaammatinut pingasunut, 2014 Kujalleq Qeqqata Sermersooq* Qaasuitsup** 1 sapaatip akunneranut imaarinninneq

494 355 294-330 480

2 sapaatip akunneranut imaarinninnerit

988 557 589-660 855


1.482 - - 1080


- - - 1155


- - - 1230

Imaarinninnerit tulliuttut - - 294-330 - *Ilanngussaq: Komuneqarfik Sermersuup kommunep iluani atugarai akilersugassaatitat assigiinngitsut. **Ilanngussaq: Qaasuitsup Kommuniata akilersugassaatitai qaammatikkuutaartuupput, kommunet allat akilersugassaatitaat qaammatit pingasukkuutaartuullutik. Taamaattumik Qaasuitsup Kommuniata akilersugassaatitai naatsorsoqqitaapput qaamma-tinut pingasunut Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat, 2014

Takuneqarsinnaavoq, ataasiarluni sapaatip akunneranut imaarinninnerup akia assigiinngitsitertoq qaammatinut pingasunut 294 kr. Kommuneqarfik Sermersuumi Paamiuni aamma Tasiilami aammalu 494 kr.-mut Kommune Kujallermi. Marloriarluni imaarinninnermi akia assigiinngissiterpoq 557 kr. Qe-qqata Kommuniani 988 kr. Kommune Kujallermi. Kommuneqarfik Sermersooq kisiartaalluni kommu-neuvoq, 2014-mi kommunep iluani assigiinngitsunik akilersugassaatitalik. Nammineq toqqaasinnaaneq Kommunemi sulissussinerup sumi inissisimaneranik oqaluttuartut ilagaat, innuttap nammineq toq-qarsinnaaneraa, qasseriarluni imaarinnissinnaaneq. Kommunet tamarmik periarfissiissutigaat, innuttat

www.bdo.dk

48

toqqarsinnaagaat sapaatip akunneranut ataasiarluni aamma marloriarluni imaarinnissinnaaneq. Kom-mune Kujalliup aamma periarfissiissutigaa, innuttat toqqarsinnaagaat sapaatip akunneranut pingaso-riarluni imaarinnissinnaaneq. Qaasuitsup Kommuniani innuttat toqqarsinnaavaat sapaatip akunneranut tallimat angullugit imaarinnissinnaaneq. Kommuneqarfik Sermersuup aalajangiussimavaa marluk sin-nerlugit imaarinnineq aalajangersimasumi akeqartoq, taamaalilluni innuttap aalajangersinnaallugu, qasseriarluni imaarinninnissaq kissaatigineqarnersoq. Annertunerutitsinermi akikilliliissut Sulissussinerup sumi inissisimaneranik oqaluttuartuuvoq alla, amerlanerutitsinermi akikilliliissut. Tamanna ingerlanneqarluni Qeqqata Kommuniani aamma Qaasuitsup Kommuniani, soorlu tamanna takuneqarsinnaasoq qulaani takussutissiami. Kommune Kujallermi imaarinninnermi akeq assigiis-suuvoq, innuttap toqqaraluarpagu sapaatip akunneranut imaarinninneq 1, 2 imaluunniit 3. Tamanna aamma taamaangajalluinnarluni Kommuneqarfik Sermersuumi annikinnerusumik assigiinngissuteqarlu-tik Paamiut aamma Tasiilaq. Ataani takussutissiap takutippaa kommunet akilersugassaatitaat unnuakkat eqqaanermut qaammatini pingasuni. Takuneqarsinnaavoq, soorlu ullukkut eqqaanermi assigiinngissuteqartoq, imaarinninnissin-naanerit suut neqeroorutigineqarnersut, aamma ataatsip akia. Takussutissiaq 36. Akilersugassaatitat kommuneni unnuakkut eqqaanermi, kr. qaammatini pingasuni, 2014 Kujalleq Qeqqata Sermersooq* Qaasuitsup**

1 sapaatip akunneranut imaarinninneq

398 - - 480


796 652 264-320 855


- - 396-480 1080


- - - 1155


- - - 1230

Imaarinninnerit tulliut-tut

- - 837-1005 -

*Ilanngussaq: Komuneqarfik Sermersuup kommunep iluani atugarai akilersugassaatitat assigiinngitsut. **Ilanngussaq: Qaasuitsup Kommuniata akilersugassaatitai qaammatikkuutaartuupput, kommunet allat akilersugassaatitaat qaammatit pingasukkuutaartuullutik. Taamaattumik Qaasuitsup Kommuneata akilersugassaatitai naatsorsoqqitaapput qaamma-tinut pingasunut Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat, 2014 Tassani ersippoq, taamaallaat Qaasuitsup Kommuniani aamma Kommune Kujallermi akilersugassaati-taasoq sapaatip akunneranut imaarinninneq ataaseq. Marloriarluni imaarinninnermi akilersuutigisas-saatitaq assigiinngilaq 264 kr.-miit Paamiuni aammalu Kommuneqarfik Sermersuumi Tasiilami (aki-lersugassaatitaq 320 kr.) Nuummut tunngavoq) 855 kr. angullugit Qaasuitsup Kommuneani. Kommu-neqarfik Sermersooq kommunetuaavoq, 2014-mi kommunep iluani assigiinngitsunik akilersugassaatita-lik.

www.bdo.dk

49

Nammineq toqqaasinnaaneq Qaasuitsup Kommuniani innuttap toqqarsinnaavai sapaatip akunneranut imaarinninnerit tallimat. Kommuneqarfik Sermersuup aalajangersimavaa akilersugassaatitaq marluk sinnerlugit imaarinninermi, tamatuma kingorna innuttap nammineq aalajangersinnaallugu, qasseriarluni imaarinninnissaq pi-umasarineqarnersoq. Akilersugassaatitarli imaarinninnerni tulliuttuni annertunerujussuulluni marlori-arluni pingasoriarluniluunnit imaarinninnermit. Amerlaneri pissutigalugit akikilliliineq Amerlaneri pissutigalugit akikilliliineq tunniunneqartarpoq, Qaasuitsup Kommuneani innuttaasup toq-qarpagu sapaatip akunneranut arlaleriarluni imaarinninneq aammalu Kommuneqarfik Sermersuumi sapaatip akunneranut pingajussaanik imaarinninnermi. Kommune Kujallermi imaarinninnermit akeq assigiippoq, innuttap sapaatip akunneranut ataasiarluni imaluunniit marloriarluni toqqarpagu. Qe-qqata Kommuniani taamaallaat periarfissiineqarpoq sapaatip akunneranut marloriarluni imaarinnin-neq. EQQAKKANIK TIGOORAAVIIT- AAMMA IKUALLAAVIIT Eqqakkanik tigooraavinnut- aamma ikuallaavinnut kommunet akilersugassaatitaat assigiinngingaarma-ta, imaaliinnarlugu sanileriissinnaaneri periarfissaqanngilaq. Ataani takussutissiaq assersuutaavoq ikuallatassaanngitsut tunniunneranni akilersugassaatitat, kommunet akilersugassaatitaat qanoq assigi-inngitsigisut, sanileriissillugit qanoq ittut assersuusiorneqarsinnaanatik, kommuneni assigiinngitsuni. Tamanna aamma atuuppoq kommunet akilersugassaatitaani eqqakkanik tigooraavinni- aamma ikual-laavinni, saqqummiunneqartuni nalilersuinerup ilaani 1A-mi. Assigiinngitsunik akilersugassaatitaqarneq tunngaveqarpoq oqaluttuarisaanermik, aammalu assigi-innginnernut pissutaanerulluni, eqqakkanik tigooraavinni - imaluunniit ikuallaavinni pigineqareer-simammat eqqakkat oqimaassusaasa uuttorsinnaanerat. Tamanna periarfissaareersimatillugu, aki-lersugassaatitat suliarineqartarsimapput ataatsimut, usinut ataatsinut, initussusianut imaluunniit tamatuma assinganik. Assigiinngissut assersuutitut oqaatigineqarsinnaavoq nillataartitsivinnik aamma qerititsivinnik tunniussineq, Qaasuitsup Kommuneani akilersuineq pivoq qassiuneri apeqqutaatillugit, Kommuneqarfik Sermersuumi akilersuitsitineqarluni kiilumut. Tamanut tunngatillugu tamatuma kinguneraa, assigiinngilernerit, innuttat akiligassaasa naak eqqakkat assigiit tunniunneqaraluartut. Tamanna aamma atuuppoq kommunep nammineq iluani, assersuuti-galugu Kommuneqarfik Sermersuumi qamutip assakaasullip imaluunniit snescotterip Tasiilami aamma Paamiuni tunniunnera akeqarmat 205 kr.-mik ataatsimut, kisiannili Nuummi akeqarluni 180 kr.-mik tonsimut.

www.bdo.dk

50

Takussutissiaq 37. Akilersuutigisassaatitaq ikuallanneqarsinnaanngitsut tunniunneranni, kr., 2014 Kujalleq Qeqqata Sermersooq Qaasuitsup Nillataartitsiviit aamma qeritsitivi-it, ataatsimut

- - - 100

Nillataartitsiviit aamma qeritsitivi-it, kiilumut - - 1,5

Elektronikkimit igitat, kiilumut - - 11,25 15 Containeri 0-5 m3 - 264 - - Containeri 5-10 m3 - 524 - - Containeri 10-15 m3 - 805 - - Akoortut eqqakkat uninngatinne-qarsinnaasut, tonsimut, Nuuk

- - 220 -

Akoortut eqqakkat uninngatin-neqarsinnaasut, usit angisuut, Tasiilaq aamma Paamiut

- - 520 -

Nuna mingutsitaq, klasse 2, 3 aamma 4, pr. ton, Nuuk - - 595 -

Nuna mingutsitaq, klasse 2, 3 aamma 4, pr. m3, Tasiilaq aamma Paamiut

- - 1.025 -

Nuna mingutsitaq pr. m3 - - - 1.000 Nuna minguitsoq, qaartitakut aamma ujaraaqqat ingerlatsinermi atugassat

- 0 - -

Qamutit aamma snescooterit min-guijakkat, pr. ton, Nuuk - - 180 -

Qamutit aamma snescootere, pr. stk., Tasiilaq aamma Paamiut - - 205 -

Eqqakkat asbestillit, poortukkat matoqqasumi pr. m3 - - 610 -

Eqqakkat asbestillit, pr. m3, Tasiilaq og Paamiut - - 1.045 -

Eqqakkat asbestillit, poortukkat matoqqasumi pr. m3

- - - 1.000

Savinimerngit eqqakkat pr. ton - 2195 Eqqaanermut akilersugassaatitaq suliffeqarfiit anginerusut

7.765 - - -

Eqqaanermut akilersugassaatitaq suliffeqarfiit mikinerusut

3.624 - - -

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat, 2014. SANAARTUGASSANIK SULIARINNINNEQ Kommunet sanaartugassat suliarinerannut akilersugassaatitaat annertoorujussuarmik assigiiaartumik aaqqissuussaapput. Taamaalilluni kommunet tamarmik aallaavittut illunut ilaqutariit ataatsit najuga-qarfigisassaannut aamma sanaartukkanut allanut akilersugassaatitaqarput. Kommune Kujalleq sanaartornissamut akilersugassaatitai qaffasinnerpaajupput. Qeqqata Kommunia aamma Kommuneqarfik Sermersooq assigiinngitsunik amerlanerpaanik akilersugassaatitaqarput, tamanna kinguneqarluni, innuttat kommunenut allanut sanilliullugit assigiinngitsuni amerlanerusunik aningaasartuuteqartussaanerannik sanaartornissaq eqqarsaatigalugu.

www.bdo.dk

51

Takussutissiaq 38. Akilersugassaatitat sanaartornissat kommuneni suliarineranni, kr., 2014

Kujalleq Qeqqata Sermersooq Qaasuitsup Assaanissat kuisinis-sat suliarinerat

- - 200

Sananissamut aku-ersissut – ilaqutariit illussaat

641 500 500 500

Alliliinerit - 200 200 Nutarterinerit aamma allanngorti-terinerit m2-mut

- 5 - -

Quit, illuusat aam-ma annikitsumik alliliinerit < 50 m2

- 250 - -

Quit, sanaat mikine-rusut aamma allilii-nerit > 50 m2

- 400 - -

Sanaartornissamik akuersissut, sanaar-tukkat allat

269 kr. + 3,74 pr. m2 over 200 m2

500 kr. + 3 kr. pr. m2 over 200 m2

500 kr. + 3 kr. pr. m2 over 167 m2

500 kr. indtil 200 m2

Illut normuisa tun-niunnerat ikkunne-rat ataatsimik

- - 700 650

Illut normui amerla-nerit ataaseq - - 300 150

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat, 2014. Innuttanik sulissussinertut aammalu sanaartornermik isumaginnittut sulinerat artornannginnerulersin-niarlugu suliarineqalersimavoq sulinerup qarasaasianut ikaarsaariarnissaa. Sullissivik.gl aqqutigalugu innuttat immersugassat immersorsinnaavaat, aammalu innuttaq Nem-ID-qarpat, qinnuteqaat kommu-nemut nassiunneqarsinnaavoq qarasaasiaq aqqutigalugu. Innuttaq Nem-ID-qanngippat, qinnuteqaat allaganngorlugu anillatsinneqassaaq taavalu innuttanik qitiusumik sullissivimmut tunniunneqarluni. Innuttat, internettimut isersinnaanngitsut, suli qitiusumik innuttanik sulissussivimmut imaluunniit nunaqarfimmi allaffimmut saaffiginnissinnaapput aammalu qinnuteqaat immersorlugu. Kommunet qitiusumik innuttat sulissussivianni aamma nunaqarfiit allaffiini aalajangiinerni ikiorsiis-sutigisarpaat innuttat naammagittaalliorsinnaanermut periarfissaannik, taamatuttaaq kommunet am-martakkaminni allaaseraat sanaartornissamut akuersissummut naammagittaalliuutissaqarunik imaluunniit sanaartornissamut akuerineqanngikkunik.

KATITERNERA 5.1.2

Kommunet akilersugassaatitaasa sanileriissinnerisa ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanermi, eqqagas-sat tigooraavianni- aamma ikuallaavinni aammalu sanaartugassanik suliarinninneq, takuneqarsin-naavoq, assigiinngissuteqartorujussuusut eqqarsaatigalugit, sulissussissutit suut neqeroorutigineqar-nersut, aammalu innuttat tamakkua qanoq akilersugassaanerat. Ullukkut- aamma unnuakkut eqqaanermut immikkoortumi assigiinngissuseq annertoorujussuuvoq, imaarinninnerit qassit innuttap toqqarsinnaanerai. Aammalu kommuneni annertoorujussuarmik assigi-inngissuteqarpoq, imaarinninnerit ataasiakkaat innuttamut qanoq akeqarnersut. Kommunet BDO-mut

www.bdo.dk

52

paasissutissiissutigisimavaat, isiginiarneqarneq ajortoq kommunet allat qanoq akilersuisitsinerat aammalu taamaalilluni naleqqussaaneqarani kommunet sanimut pitarlugit. Teknikkimut immikkoortoq isigalugu annertuumik piorsaaneqarpoq, akilersugassaatitat pillugit. Pinngoriartorneq takussaavoq, amerliartortut aammalu immikkuualuttut akilersuutigititassatut aala-jangersakkat. Pinngoriartorneq pingaartumik ersilluni ikuallaavinni- aamma eqqagassanik tigooraavin-ni. Kommunet akilersugassaatitaat eqqagassanik tunniussivinni- aamma ikuallaavinni ima assigiinngiti-tertigusumik suliarineqarsimavoq, imaaliinnarlugu sanileriissitsisinnaaneqarani. Akilersugassaatitat assigiinngitsiternerannut ilaatigut pissutaatinneqarpoq siusinnerusukkut pisimasunik, aammalu assigi-inngissutinut pingaartumik pissutaalluni, eqqakkanik tigooraavinni - imaluunniit ikuallaavinni periar-fissaqarnersoq eqqakkat oqimaassusiisa uuttorsinnaanerannut. Tamatuma kinguneralugu, assigiinngi-sitsilernermik, innuttat akilersugaannut tunniussukkanut assigiikkaluartunut. Kaammattuutigineqarpoq, kommunet aningaasartuutiminnik naatsorsuinissaat eqqaanermi aamma eqqakkat tigoorarneranni / ikuallanneranni. Aningaasartuutinik immikkoortumi annertunerusumik ilisimannilernerup pilersissinnaavaa akilersugassaatitat, tulluartut imaluunniit politikkikkut aalajan-gernerit, aningaasartuutigisat ilai qanoq annertutigisut, matussuserneqassasut atuisut akilersuutaan-nit. Sanaartugassanik suliarinninneq akilersugassaatitanik sanileriissitsinermi, annikinnerpaamik pinngori-artorfiusoq, akilersugassaatitat annertussusiat eqqarsaatigalugu aammalu, akilersugassaatitat suu-nerinut. Taamatuttaaq aamma immikkoortuuvoq, annertunerpaamik innuttat akilersoraat assigiissoq, suliami assigiimmi, kommune suna nagugaqarfigisaq eqqarsaatiginagu. Taamatuttaaq sanaartornissa-mik qinnuteqarneq immikkoortuuvoq, kommunet suliarinniffigisaat qinnuteqaatit qarasaasiaq atorlugu ingerlanneqartoq suliarinninneq pisariillisarniarlugu innuttaq aamma kommune eqqarsaatigalugu. Kisiannili annertuumik isiginiarneqarluni innuttat ikiorsiiffigineqarnissaat, qarasaasiamik atuinissamut periarfissaqanngitsut aammalu internetteqanngitsut qitiusumi innuttat saaffiginnittarfii aqqutigalugit aamma nunaqarfinni allaffiit aqqutigalugit.

5.2 MEEQQANIK PAARINNINNEQ

Kommunet meeqqanik paarinninnermut akilersugassaatitaat – teknikkimut immikkoortortatulli – assi-giinngitsumik aaqqissuutaapput. Assersuutigigalugu Kommune Kujalleq aamma Qeqqata Kommunia ataatsimik qanoq isertitaqarnermut pitutamik kommunep ullukkut neqeroorutigisaanut akilersugas-saatitaqarpoq, paarinniffiup qanoq ittuunera apeqqutaatinnagu. Tassalu, angajoqqaat meeraaqqeri-vikmiititsisut - aamma meeqqerivikmiititsisut assigiimmik akilersuitinneqarlutik. Kommuneqarfik Ser-mersooq aamma Qaasuitsup Kommunia paaqqinniffimmi sumiinneq apeqqutaatillugit akilersuitin-neqarput, angajoqqaat akilersuinerat tunngaveqarluni ullukkut paaqqinnittarfimmiinnermik, me-eraaqqerivimmiinnermik imaluunniit meeqqerivimmiinnermik. Akilersugassaatinneqartoq taamaallaat kommunep sulissussinerata qanoq inissisimanerata sumi inissi-simanerata nalilersorsinnaanerani oqimaalutaavoq arlalinnit ataasiinnaq, tassami kommunep anin-gaasartuutai, sullerissusia, angajoqqaat akiliisinnaassusiat aammalu politikkikkut aalajangiinerit aki-lersugassaatitamik aalajangiinermi oqimaalutaammata. Sulissussinerup qanoq inissisimanera qulaajar-niarlugu oqimaaluttat makkua misissorneqarsimapput:

Ingerlatsinermut aningaasartuutit meeqqamut paarisamut ataatsimut aallaavigalugu kommu-nep naatsorsuutaani nalunaarsorneqarsimasut (konto pingaarnerusoq immikkoortup pingaar-nerup 5-p ataani)

Sulisorisassat qassiunissaannik aalajangersakkat (perorsaasut) meeqqamut paarisamut ata-atsimut sanilliullugit

www.bdo.dk

53

Utaqqisut allattorsimaffiat Paarinnittarfiit ammasarfii

Tulliuttuni sanileriissinneqassallutik kommunet piffissami pisumi akilersugassaatitaat. Taavalu sanile-riissinneqassallutik neqeroorutigisani akilersugassaatitat sumi inissisimanerat.

PIFFISSAMI ATUUTTUMI AKILERSUGASSAATITAT SANILERIISSIN-5.2.1NERAT

Kommunet akilersugassatut aaqqissuutaat kommuneni sisamani assigiinngimmata, sanileriissinneqas-sapput angajoqqaat akilersugassaatitaat ullukkut paaqqinnittarfikmi, meeraaqqerivinni aamma meeqqerivinni. Kommuneni marluusuni, paarinniffik qanoq ittuugaluarpalluunnit assigiissiffiusuni, akilersugassaatitaq saneriissiffinni pingasuni ingerlatinneqarpoq. Angajoqqaanut akilersugassaatitaq qilersorsimavoq angajoqqaat isertitaasa annertussusiannut. Ataani takussutissiap takutippaa ullukkut paaqqinnittarfikmi angajoqqaanut akilersuutigititassatut politikkikkut aalajangigaq. Kommune Kujalleq ullukkut paaqqinnittarfiknik ingerlatitaqanngilaq taamaattumillu takussutissiami ilaatinneqarani. Takuneqarsinnaavoq, assigiinngitsiteqisoq, kommu-neni ullukkut paaqqinnittarfimmut akilersugassaatitaq. Kommuneqarfik Sermersooq kommuneni angajoqqaanut akilersugassaatitani ukiumut 500.000 kr.-nik annikinnerusunik isertitalinni. Angajoqqaani qaffasinnerpaanik isertitalinni Qeqqata Kommunia ulluk-kut paaqqinnittarfikni akikinnerpaajuvoq. Tamatumunnga pissutaalluni kommunemi politikkikkut aala-jangiunneqarsimasoq, ullukkut paarinninnissamik neqeroorutit qaammammut 1.000 kr.-nik annertune-rusumik akeqassanngitsut. Kommuneqarfik Sermersooq akeqanngitsumik meeqqanik paarinnititsivoq angajoqqaanut ukiumut 150.000 kr.-nik annikinnerusunik isertitalinnut. Takussutissiaq 39. Angajoqqaanut akilersugassaatitaq kommuneni ullukkut paaqqinnittarfimmut, kr., 2014

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat, 2014. Ataani takussutissiap takutippaa politikkikkut aalajangerneqarsimasoq angajoqqaat akilersuutigisas-saattut meeqqat meeraaqqerivimmi paarineqarneranni. Takuneqarsinnaavoq, Qeqqata Kommunia

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

100.

000

115.

000

130.

000

145.

000

160.

000

175.

000

190.

000

205.

000

220.

000

235.

000

250.

000

280.

000

340.

000

380.

000

425.

000

475.

000

600.

000

750.

000

Aki

lers

ugas

saat

itaq

Angajoqqaat ukiumut isertitaat

Angajoqqaat ullukkut paaqqinnittarfimmut akilersugassaat 2014

SE dagpleje 2014

QA dagpleje 2014

QE 0-6 år 2014

www.bdo.dk

54

aamma tassani akikinnepaajusoq angajoqqaanut annertuumik isertitaqartunut, meeqqanik paarinnin-nissamut neqeroorutip qaammammut akiata 1.000 kr.-t qaangersimasussaanngippagit. Kommuneni pingasuni allani tamanut tunngavoq, akilersugassaatitat annertunerusumik qaffakkiartortut, angajoq-qaat ukiumut isertitaat 250.000 kr.-nik annertuneruppat. Taamatuttaaq aamma takuneqarsinnaavoq, Angajoqqaat ukiumut 850.000 kr.-nik annertunerusunik isertitallit akilersugassaanni, 2.465 kr.-nik qaammammut assigiinngissuteqartoq kommunemit akikinnermit kommunemut akisunermut. Kommu-neqarfik Sermersooq akeqanngitsumik meeqqanik paarinnitsitivoq angajoqqaanut ukiumut 150.000 kr.-nik annikinnerusunik isertitalinnut. Takussutissiaq 40. Angajoqqaanut akilersugassaatitaq kommuneni meeraaqqerivinnut, kr., 2014

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat, 2014. Ataani takutitassiap takutippaa naggataasumik politikkikkut aalajangigaq angajoqqaanut akilersugas-saatitaq meeqqerivinni. Ersippoq, Qeqqata Kommunia tassaasoq annikinnerpaamik akilersugassaatita-lik angajoqqaanut qaffasissumik ukiumut isertitalinnut. Meeraaqqerivinnut akilersugassaatitatulli kommunet akilersugassaatitaat assigiinnginnerulerput ukiumut isertitani 250.000 kr.-nik isertitalinniit.

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

100.

000

115.

000

130.

000

145.

000

160.

000

175.

000

190.

000

205.

000

220.

000

235.

000

250.

000

280.

000

340.

000

380.

000

425.

000

475.

000

600.

000

750.

000

Aki

lers

ugaa

ssaa

tita

q

Angajoqqaanut akilersugassaatitaq meeraaqqerivinnut 2014

SE vuggestue 2014

QA vuggestuer 2014

QE 0-6 år 2014

KU 0-6 år 2014


www.bdo.dk

55

Takussutissiaq 41. Angajoqqaanut akilersugassaatitaq kommuneni meeqqerivinnut, kr., 2014

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat, 2014.

Kommunet tamarmik ingerlatilersimavaat angajoqqaanut akilersugassaatitaq kommuneqarfimmik iluani tamarmi atuuttoq. Kisiannili akinik naleqqussaaneqarsimanngilaq kommunet sanimut pitarlugit. Taamaalilluni takuneqarsinnaavoq kommunet akornanni annertoorujussuarmik assigiinngissuteqartoq, angajoqqaat paarinnittarfinnut akilersuitinneqarnerat eqqarsaatigalugu, sumi najugaqarneq apeqqutaasorujussuuvoq. Tamanna kommunet namminneq nalunaarnerat malillugu pissuteqarluni politikkikkut aalajangiinerit, innuttat qanoq annertutigisumik akiliisinnaanersut imaluunniit akiliissa-nersut isiginiarnagit kommunet paaqqinninnernut assigiinngitsunut qanoq aningaasartuuteqarnerat. Tulliini misissorneqarpoq, angajoqqaat akilersugassaatitaqarnerat sulissussinerup sumut inissisima-neranut tunngassuteqarnersoq, innuttanut neqeroorutigisanut.

NEQEROORUTIGINEQARTUP NAATSORSORNERA 5.2.2

Qulaajarniarlugu kommunet sulissussinerisa qanoq inissisimanerat tikkuartuisinnaasut ukua akilersu-gassaatitap saniatigut misissorsimavagut:

Ingerlatsinermut aningaasartuutit meeqqamut paarisamut ataatsimut aallaavigalugu kommu-nep naatsorsuutaani nalunaarsorneqarsimasut (konto qulequttat immikkoortup pingaarnerup 5-p ataani)

Sulisorisassat qassiunissaannik aalajangersakkat (perorsaasut) meeqqamut paarisamut ata-atsimut sanilliullugit

Utaqqisut allattorsimaffiat Paarinnittarfiit ammasarfii

Tulliuttuni kommunet sanileriissinneqassapput tikkuartuisinnaasuni qulaani eqqartorneqartuni.

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

100.

000

115.

000

130.

000

145.

000

160.

000

175.

000

190.

000

205.

000

220.

000

235.

000

250.

000

280.

000

340.

000

380.

000

425.

000

475.

000

600.

000

750.

000

Aki

lers

ugas

saat

itaq


Angajoqqaanut akilersugassaatitaq meeqqerivinnut 2014

SE Børnehave 2014

QA Børnehave 2014

QE 0-6 år 2014

KU 0-6 år 2014

www.bdo.dk

56

INGERLATSINERMI ANINGAASARTUUTIT MEEQQAMUT PAARISAMUT SANILLIULLUGIT Kommunet ingerlatsinermi aningaasartuutaat tikkuartuutaapput ataatsit kommunep sulissussinerata qanoq qaffasissusianut, tassami ingerlatsinermi aningaasartuutit sanileriissinnerat takussutissiissuum-mat, aningaasat qanoq amerlatigisut atornissaannut pingaartitsinersut ullukkut paarinniffinnut tunn-gatillugu. Takussutissiap ataaniittup takutippaa kommunet katillugu aningaasartuutaat ullukkut paaqqinnittar-fiknut, meeraaqqerivinnut, meeqqerivinnut aamma ukiui apeqqutaatinnagit paarinniffinni. Anin-gaasartuutit naatsorsorneqarlutik meeqqanut ataatsimut kommuneni aningaasartuutini sanileriissil-lugit takusassiaasinnaasuni. Takussutissiaq 42. Isertitat peereerlugit kommunet aningaasartuutaat koruuninik ullukkut paarinnittarfinnut meeqqamut paarisamut sanilliullugit, 2013

Pissarsivik: Ukiumut 2013-mut kommunet naatsorsuutaat. Meeqqat paarineqartut qassiunerat naatsorsorneqarpoq KIMIK-mit kommunet Winformatikkimut nalunaarutigisimasaat tunngavigalugit. Takuneqarsinnaavoq, annertungaatsiartumik assigiinngissuteqartoq kommuneni aningaasartuutini annertunerpaani aamma annikinnerpaani. Qaasuitsup Kommuneani aamma Kommune Kujallermi assi-giinngissut 14.153 kr.-uvoq meeqqamut paarisamut ataatsimut. Kommunet tamaasa agguaqatigiissil-lugit ukiumut meeqqamut ataatsimut paarinninnerup annertussuseraa 91.587 kr. Takussutissiap takutippaa, Kommune Kujallermi aamma Qeqqata Kommunemi, angajoqqaanut akilersugassaatitalinni appasinnerpaani, aamma isertitat peereerlugit meeqqamut ataatsimut annertunerungaatsiartunik aningaasartuuteqartut. Tamanna ilaatigut pissuteqarluni angajoqqaat akilersugassaata appasinnerata kommunep aningaasartuutaata ilaannakuinik matusinera. Aningaasartuutip ilaa taanna, angajoqqaat akilersuutigisaannik matuneqanngitsoq, kommunet allatigut missingersuutini matussusertariaqarlugu. Takussutissiap ataaniittup takutippaa kommunet ingerlatsinermut aningaasartuutaat meeqqamut ata-atsimut paarisamut sanilliullugu 2009-miit 2013-mut. Periarfissaqarsimanngilaq qulaajassallugu kin-gumut nutarterineq sioqqullugu pisimasunut, tassami kisitsisit meeqqat paarineqarnerinut tunngasut taamaallaat pissarsirineqarsinnaammata 2009-miit siumut.

97.091 92.119 94.199 82.938

-

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

Kujalleq Qeqqata Sermersooq Qaasuitsup

Meeqqanut paarinnittarfinnut aningaasartuutit meeqqamut paarisamut sanilliullugit, 2013

Gennemsnit

www.bdo.dk

57

Takussutissiaq 43: Kommunet isertitat peereerlugit aningaasartuutaat koruuninut ullukkut paarinnittarfinni meeqqamut paarisanut ataatsimut, 2009-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat. Meeqqat parisat amerlassusi suliarisaapput KIMIK-mit tunngavigalugu kommunet Win-formatekimut nalunaarutaat. Takussutissiami ataaniittumi takuneqarsinnaavoq kommunet meeqqanik paarinninnermut meeqqamut ataatsimut aningaasartuutaat naatsorsorneqartut kontonut nalinginnaasunut. Piffissami ingerlasumi kommunet naatsorsuutaasa misissornerisa takutippaat, allannguuteqarsimasoq kommunet kisitsisinik inissitsiterinerat- aamma qanoq iliuuseqartarnerat allannguuteqarsimasoq inissitsiterinermi paarinnit-tarfinnut eqqortunut. Tamatuma kommunet ilaanni malunnartunik nikerartitsivoq meeqqamut paari-samut sanilliullugu. Ukiumi 2013-mi, ukiumi naatsorsuuseriffimmi nutaanerpaami, aamma taamaappa-sippoq aningaasartuutinut meeqqat qanoq ukioqarnerat apeqqutaatinnagu paarinniffinni. Nikerarnerit annertunerujussuunerannut ilaatigut pissuteqarluni, meeqqat Winformatikimi nalunaarsorneqarnerat meeraaqqerivikmi - aamma meeqqerivikmi, naak ukiui apeqqutaatinnagit paarinniffimmiikkaluatut. Taamaalilluni pissutsini taakkunani kommune kukkusamik ”akikitsutut” meeraaqqerivinni aamma meeqqerivinni isikkoqalerluni, aammalu ”akisuutut” ukiui apeqqutaatinnagit paarinniffinni, naak pis-susiviusuni taamaattoqanngikkaluartoq. Taamaattumik takussutissiap imaraa kommunep tamakkiisu-mik aningaasartuutai meeraaqqerivinnut, meeqqerivinnut aamma ukiui apeqqutaatinnagit paarinnif-finni paarisamut ataatsimut sanilliullugit. Naatsorsuinerli taanna nangaanartutut isigineqassaaq, meeqqat 0-2-nik ukiullit akisunerutinneqartut meeqqanit 3-6-nut ukiulinnut sanilliullugit. Takussutissiaq 44: Kommunet aningaasartuutaat koruuninik meeqqamut ataatsimut paaqqinniffinnut immikkoortiterlugu, 2013 Ullukkut paaqqinnittarfik Meeraaqqerivik, meeqqerivik

aamma meeraaqqeriviutigaluni meeqqerivik katillugit

Kujalleq - 91.229 Qeqqata 122.874 85.942 Sermersooq 99.616 115.347 Qaasuitsup 73.885 81.052 Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat. Meeqqat parisat annertussusii naatsorsorneqarput KIMIK-mit kommunet Winformatikki-mut nalunaarsugaat malillugit. Misissorneqarpoq, aningaasartuutinut assigiinngissutini taakkunani assigiinngissuteqarnersoq kommu-nep ullukkut neqeroorutigisaani meeqqat nerisinneqarnerat assigiinngissuteqarnersoq. Tassunga tunn-gatillugu kommunet paasissutissiissutigisimavaat, Ullukkut neqeroorutini tamani meeqqanik tamanik nerisitsineqartartoq. Assigiinngissuteqarpoq, ingerlatsivimmik nerisassanik tunisinissamik isu-

-

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

2009 2010 2011 2012 2013

Ingerlatsinermi aningaasartuutit meeqqamut ataatsimut, 2008-2013

Kujalleq

Qeqqata

Sermersooq

Qaasuitsup

www.bdo.dk

58

maqatigiissuteqartoqarsimanersoq, imaluunniit paarinniffinni ullup ilaannaa sulisartunik igaffimmi sulisoqartarnersoq. Pingaartumik nunaqarfinni atorneqarneqarnerulluni igaffimmi sulisoqarneq. Nerisaqartitsineq kommunep tamakkiisumik aningaasartuutaanut ilaavoq. Kommunalbestyrelsep aala-jangersarlugu, aningaasartuutit ilai qanoq annertutigisut, angajoqqaat akilersuutaannit matussuser-neqassanersoq. Naliliineraarput, kommunet nerisitsinerminni aningaasartuutaasa assigiinngissutaat pissutaanngitsoq, nassuiarnissaannut kommuneni aningaasartuutit assigiinnginnerannut parisamut ataatsimut sanil-liullugu.

QASSINIK SULISOQARNISSAMIK AALAJANGERSAANERIT Inatsisartut inatsisaat nr. 16 3. december 2012 Meeqqanut suli atualinngitsunut perorsaanikkut inerik-kiartuutaasunik ulluunerani neqeroorutit pillugit aalajangersarpaa qassinik sulisoqarnissaq kommunet ullukkut neqeroorutaanni. Aalajangersagaq paasineqassalluni qassinik sulisoqarnissamik meeqqanut ullukkut paarinniffinnut allatsissimasunut sanilliullugu. Aammalu imaassinnaalluni perorsaasutut ilin-niagaqarsimasut qassiunissaat meeqqanut paarisanut sanilliullugu. Inatsisip allaaseraa, ullukkut paarinniffiit meeqqanut gruppenut immikkoortiterneqassanersut, meeqqerivik gruppeni annertunerpaamik meeqqat 20-ussasut aammalu meeraaqqerivinni gruppe aqqaneq marluullutik. Meeqqanut gruppet tamarmik minnerpaamik perorsaasoq 1, sulisutut ilinnia-rsimasoq 1 aammalu ikiorti 1. Sungiusarlutik sulisut aamma tapersersortaallutik sulisut amerlassusis-saannut ilaatinneqanngillat. Qanoq sulisoqarnissamik aalajangersagaq kommunep akilersugassaatitaanut sunniuteqarpoq, tamatu-munnga pissutaalluni akilersuutigititassaq aalajangerneqartussaammat kommunep meeqqanut suli atualersimanngitsunut perorsaanikkut inerikkiartuutaasumik ulluunerani neqeroorutaanut anin-gaasartuutaasa annertussusiat najoqqutaralugu aammalu akilersuisussaatitaasut qanoq akiliisinnaane-rat najoqqutaralugu. Kommunet arlaqartut misigisimavaat unamminartoq perorsaasunik atorfinitsiti-nissaq, inatsisip aalajangersarsimasaatut, ilinniarsimasussaasunik. Taamaattumik kommunet unammi-nartumi inissisimapput, maannakkut aningaasaqarniarneq misiginarmat ataqatigiissinnaanngitsutut, perorsaasuni ilinniagaqarsimasunik pissarsiassaqarsinnaappat. Kommuneni katersorneqarsimapput, allaaserinnittut meeqqanik paarinninnermi sulisorineqartut ta-marmiusut, aammalu taakkua ilaat qanoq annertutigisut, perorsaasut ilinniagaqarsimasuunersut. Takussutissiap ataaniittup takussutissiaraa meeqqamut paarisamut sanilliullugu tamakkiisumik paarin-nittut aammalu perorsaasutut ilinniagarsimasut meeqqamut ataatsimut sanilliullugu paarinnittarfiit sanimut pitarlugit meeraaqqerivinni, meeqqerivinni aammalu ukiui aalajangersimanngitsumik paarinniffinni. Ullukkut paaqqinnittarfik ilaatinneqanngilaq, tassami ullukkut paaqqinnittarfikt paarinnittarfinni qanoq sulisoqarnissanik aalajangersakkami ilaanngimmat. Kisiannili ullukkut paaqqinnittarfik eqqartorneqassalluni nalilersuinerup ilaa 1E-mi. Takuneqarsinnaavoq, ataatsimut katiterlugu annertoorujussuarmik assigiinngissuteqartoq, sulisorisat qanoq annertutigisut, kommuneni sisamani meeqqat akornanniittut. Perorsaasut ilinniagaqarsimasut eqqarsaatigalugit, kommunet annertunerusumik qaffasissusikkut assigiiaarput.

www.bdo.dk

59

Takussutissiaq 45: Sulisorisat annertussusissaanik aalajangersakkat aamma sulisut ilinniagaqarsimasut meeqqanut paarisa-nut sanilliullugit meeraaqqerivinni, meeqqerivinni ukiui aalajangersimanngitsumik paarinniffinni Kujalleq

2014 Qeqqata 2014

Sermersooq 2014

Qaasuitsup 2013

Sulisut meeqqanut paari-samut sanilliullugit 5,14 3,30 3,96 3,56

Meeqqat parisat sulisumut ilinniarsimasumut sanil-liullugit

11,65 8,14 10,28 7,33

Pissarsivik: Sulisorisanik paasissutissat kommunenit aaneqartut. Meeqqanik paarineqartunik paasissutissat KIMIK-meersut, tunngaveqartut kommunet Winformatikkimut nalunaarsugaat malillugit. Takussutissiap takutippaa qanoq sulisoqarnissamik aalajangersakkat naatsorsorneqartut paarinniner-mut qanoq ittumut. Kisiannili amerlanertigut assigiinngitsiterluni, paarinniffinni assigiinngitsuni meeqqat paarineqarnissamik pisariaqartitsitigisut ukioqarfinni assigiinngitsuni aammalu tassani qanoq sulisoqarnissamik aalajangersakkat, paarinniffinni kommunet atugaanni assigiinngitsuni. Assersuuti-galugu meeraaqqeriviit aallaavittut sulisunik amerlanerusunik pisariaqartitsipput meeqqerivinnut sanilliullugit. Nalilersuinerup ilaa 1E itinerusumik paasiniarpaa kommuneni qanoq sulisoqarnissamik aalajangersakkat. Tassani qanoq sulisoqarnissaq naatsorsorneqarluni paarinniffiup suunera atorlugu aammalu illoqarfik - aamma nunaqarfimmi inissisimanera, tassami kommunep iluani assigiinngititer-sinnaammat. UTAQQISUT ALLATTORSIMAFFII Utaqqisut allattorsimaffiata oqaluttuaraa kommunep sulissussinerata qanoq qaffasitsiginera, tassami utaqqisut allattorsimaffiat aamma qanoq sivisutigisumik utaqqinerup oqaluttuarimmagu, kommunep qanoq annertutigisumik naammassisinnaaneraa angajoqqaat meeqqamik paarineqarnissaannik ilima-gisaat kommunep naammassineraa. Winformatikimi periarfissaqarpoq utaqqisut allattorsimaffiata ullumikkumut malinnaatinnissaanut, kisiannili piumasarineqarani, kommunet taanna atussagaat. Taamatuttaaq aamma Winformatik akue-risaasumik nalunaarsuiffissaateqanngilaq sumi inissisimanermut aammalu akuerisaasumik immersugas-saatitaqarani paarinniffiup suunissaanut, angajoqqaat qinnuteqaataat ingerlateqqinneqarpat. Tama-tuma kinguneralugu, utaqqisunut allattorsimaffiit aamma utaqqinerup sivisussusia eqqortumik naatso-rsorneqarsinnaanngitsoq. Utaqqinerup naatsorsornera aammattaaq unamminartoqartitsilluni, tassami kommunet periarfissaqarmata utaqqisunut allattuiffinnut arlalinnut – assersuutigalugu utaqqisut allat-torsimaffiat nalinginnaasoq aamma immikkut ittoq, sallinngortitsilluni utaqqisut allattorsimaffiat an-gajoqqaat ilinniagaqartut meeraasa allattorsimaffiat. Aamma meeraq ataaseq allattuiffinni arlariinni allanneqarsimasinnaalluni. Nalinginnaavoq angajoqqaat paaqqinniffimmut ataatsimut qinnuteqarsin-naanerat aammalu periarfissaqarlutik paaqqinniffinnut aalajangersimasunut qinnuteqarnissamut, kisiannili paaqqinniffimmi assingusumi allami inissaqalersimappat, nalinginnaalluni inissap tiguneqar-nera. Ullumikkut atortorissaarutitigut aaqqissuunneqanngilaq utaqqilluni allatsinneqarfiup paarinniffimmut aalajangersimasumut inissinneqarsinnaanera. Kinguneqartoq, qulakkeerneqarsinnaanani utaqqisunut allatsinneq paarinniffimmut aalajangersimasumut inissinneqarneq.

www.bdo.dk

60

PAARINNIFFIIT AMMASARFII Kommunep paarinnittarfiisa ammasarfii tikkuartuisuupput pingaartut kommunep sulissussinerata qanoq inissisimaneranut, pissutaalluni ammasarfiit tikkuartormassuk, angajoqqaat qanoq annertutigi-sumik meeqqaminnik paarinnitsitisinnaanerat. Piortorneqarsimapput paasissutissat piffissami atuuttumi ammasarfiit kommuneni neqeroorutigi-neqartut. Kommunep iluini tamani ammasarfeqarpoq allanngorartunik tigussaasumik paarinniffigisassatut neqerooruteqarfinni. Neqeroorutit ammaffiupput ataasinngornermiit tallimanngornermut. Kommuneni tamani paarinninnisamik neqerooruteqarfiit siulliit ammartarput 6.45. Amerlanerpaat ammartarlutik nalunaaqutaq 7.00 imaluunniit 7.30. Neqeroorfiit matoqqinneqartarlutik ualikkut 16.30 aamma 17.15. Amerlanersaat matusarput nal. 17.00. Nalinginnaaneruvoq ullukkut paaqqinnittarfikt paarinnittarfinnit sivikinnerusumik ammasarnerat. Kommuneqarfik Sermersuumi ullukkut paaqqinnittarfimmut akilersugassaatitaq meeraaqqerivinnit aamma meeqqerivinnit annikinneruvoq, Qaasuitsup Kommuneani meeraaqqerivinnit akikinnerulluni kisiannili meeqqerivinnit akisunerulluni. Qeqqata Kommuneani akilersugassaatitaq tamani assigiilluni.

5.2.1 NUNANUT ALLANUT SANILLIUSSINEQ

Perorsaanissamik tunniussisup kissaatigisimavaa, nunanut allanut sanilliussineq kisitsiisit atuuttut pissarsiarineqarsinnaasut atorlugit Nunanut avannarlernut meeqqanik paarininnerup nalilersuineranik. Sanileriissitsinerup aallaavigaa kisitsisit pissarsiarineqarsimasut Danmarkimi, Norgemi aamma Sverigemi annertunerusumik nunat taaneqartut ullukkut neqeroorutaasa suliarineranni2. Kisitsisit nunanit sanilliutaneersut taamaattumik 2010 aamma 2011-eersuupput, taamaattumillu akilersugas-saatitat - aamma naatsorsuutitigut paasissutissat Kalaallit Nunaanni kommuneneersut ukiunit taak-kunanngaaneersuullutik. AKILERSUGASSAATITAQ Aallarniutigalugu sanileriissinneqarput angajoqqaanut akilersugassaatitaq kommunemi ullukkut neqeroorummi meeqqanik paarinninnermi. Danmarkip, Norgep aamma Sverigep angajoqqaanut aki-lersugassaatitai aammalu kommune sisamaasut 2011-mi akilersugassaatitaat takussutissiami ataani takuneqarsinnaapput. Danmarkimi, Norgemi aamma Sverigemi agguaqatigiissillugu, angajoqqaat sa-nimut pitarlugit agguaqatigiissillugu akilersugaat. Akit tamarmik dansket aningaasaraat. Takussutissiaq 46: Ullukkut paarinniffinni angajoqqaat akilersugaat, kr., 2011 Ullukkut paaqqinnit-

tarfik Meeraaqqerivik Meeqqerivik

Danmark, gns. 2.239 3.117 1.992 Norge, gns. - 2.121 Sverige, gns. - Max. 1.000 kr. Max. 1.000 kr. Kujalleq - 327 - 3.500 327 - 3.500 Qeqqata 0 - 1.000 0 - 1.000 0 - 1.000 Sermersooq 0 - 1.990 0 - 3.240 0 - 2.430 Qaasuitsup 277 – 2.081 345 – 2.332 249 – 1.989 2 Bureau 2000, 2011: ”Komparativ Analyse af Dagtilbud”

www.bdo.dk

61

Pissarsivik: Bureau 2000, 2011: ”Komparativ Analyse af Dagtilbud” aamma Kommunet naatsorsuutaat. Akilersuutigititassat qanoq sanileriissinnerat nunani assigiinngissiterpoq. Kalaallit Nunaanni aamma Sverigemi akilersugassaatitaq qanoq isertitaqarnermut pitussimalluni. Sverigemi kommunet atorpaat ”max-taxa”, 2011-mi qaffasinnerpaamik angajoqqaanut akilersugassaatitalluni 1.000 kr. meeqqamut siullermut, kommunenit paarineqartunut. Meeqamut tullermut, annertunerpaaffigalugu 840 kr., pingajuannullu 420 kr.3

Norgemi taamatuttaaq angajoqqaanut akilersuutigitinneqartoq annertunerpaaffeqarpoq, Stortingemit aalajangerneqartartoq. Annertunerpaaffigisassaa assigiilluni barnehage mikisumi aamma barnehage angisuumi, meeraaqqerivikmut aamma meeqqerivikmut naleqquttut.

Danmarkimi kommunet aalajangersortarpaat paarinniffiup qanoq ittuunera malillugu. Akilersugas-saatitap annertussuserisussaallugu Folketingip aalajangigaa kommunenit paarinniffiup qanoq ittuune-ra malillugu aningaasartuutaasa ilaa procenteq. Taamalilluni akilersugassaatitaq angajoqqaat qanoq isertitaqarnerannut qilersorsimanngilaq.

INGERLATSINERMUT ANINGAASARTUUTIT MEEQQAMUT PAARISAMUT

Ataani takussutissiap sanileriissippai danskit agguaqatigiissillugu kommuneesa isertitat peereerlugit aningaasartuutaat kommunenut sisamanut sanilliullugit. Kalaallit Nunaanni kommuneni takussutissiap imaraa tamakkiisumik kommunep aningaasartuutai meeraaqqerivinni, børhaveni aamma ukiui aala-jangersimanngitsumik paarinniffinni meeqqamut paarisamut ataatsimut sanilliullugu. Tamanna pis-suteqarluni aamma uani kommunet kisitsisinik - aamma nalunaarsuisarnerminni paaqqinniffinnut assi-giinnginnerat, aammalu meeqqat ilaasa Winformatikimi nalunaarsorneranni meeraaqqerivikmi - aam-ma meeqqerivimmi ilaatinneqarnerat, naak ukiui aalajangersimatinnagit paarinniffimmiikkaluartut. Taamaattoqartillugu kommune kukkusamik ”akikitsutut” isikkoqalerpoq meeraaqqerivinni aamma meeqqerivinni, aammalu ”akisuutut” ukiui aalajangersimanngitsumik paarinniffinni, naak taamaat-toqanngikkaluartoq.

Takussutissiaq 47: Isertitat peereerlugit aningaasartuutit meeqqamut paarisamut, kr., 2010

Danmark, gns.

Kujalleq Qeqqata Sermersooq Qaasuitsup

Ullukkut paaqqin-nittarfik

79.167 - 178.241 102.805 78.491

Meeraaqqerivik 96.974 Meeqqerivik 50.109 Integreret institu-tion

46.900

VU, BH, INT. sam-let 64.661 74.594 88.191 95.326 77.425

Pissarsivik: Bureau 2000, 2011: ”Komparativ Analyse af Dagtilbud” samt Kommunet naatsorsuutaat.

Ullukkut paaqqinnittarfimmi ersippoq, Qaasuitsup Kommunia danskit kommuneesa agguaqatigiissinne-rattut qaffasissuseqartoq. Qeqqata Kommunia aamma Kommuneqarfik Sermersooq danskit kommune-esa agguaqatigiillutik annertussusiannut annertunerujussuullutik.

3 Bureau 2000, 2011: ”Komparativ Analyse af Dagtilbud”

www.bdo.dk

62

Pissutaalluni meeqqat paarineqartut unamminartumik paarinniffinnut assigiinngitsunut kalaallit kom-muneni eqqortumik inississinnaanerat, meeqqap ataatsip paarineranut aningaasartuutit meeraaqqer-ivimmi, meeqqerivikmi aamma ukiui aalajangersimatinnagit paarinniffinni ataatsimoortumik inissitaa-pput. Kisitsit taanna sanilliunneqarluni danskit kommuneenut paarinniffinni eqqartorneqartuni pingasuni. Tassani erserpoq, isertitat peereerlugit aningaasartuutit kalaallit kommuneni annertune-rujussuusoq danskit kommuneesa agguaqatigiissillugu annertussusiannut sanilliullugu.

Danmarkip aamma Kalaallit Nunaata assigiinngissutaat ilaatigut pissuteqarpoq, angajoqqaat akilersu-gaasa assigiinngissuteqarnerat. Danmarkimi kommunet akilersugassanngortissinnaavaat tamakkiisumik aningaasartuutinik 25 %-at aammalu nalinginnaasumik taamatut iliuuseqarlutik. Kalaallit Nunaanni kommunet minnerpaamik akilersortussaallugu tamakkiisumik aningaasartuutinik 10 %-at, aammalu nalinginnaasumik taamatut iliorlutik. BDO-p naatsorsuinera malillugu ukioq 2010-mi kalaallit kommu-neesa angajoqqaanut akilersugassanngortissimavaat tamakkiisumik aningaasartuutinik 9 %-ii. Kisiannili kommunet angajoqqaanut akilersuut 25 %-mulluunniit akilersortissimagaluarpassuk, annertoorujus-suarmik suli assigiinngissuteqassagaluarpoq meeqqamut paarisanut ataatsimut sanilliullugu danskit akilersortitaanni aammma kalaallit kommuneesa akilersortitaanni.

QANOQ AMERLATIGISUNIK SULISOQARNEQ

Kalaallit Nunaanni inatsisit aalajangersarpaat sulisut qanoq amerlatiginissaat kommunep meeraaqqer-ivinni, meeqqerivinni aammalu ukiui aalajangersimatinnagit paarinniffinni. Kommunet inatsisit qanoq sulisoqarnissamut piumasaqaatit eqquutitissagunikkit, meeraaqqerivimmi sulisorisat meeqqamut ata-atsimut annertussuserissavaat inersimasoq ataaseq meeqqanut sisamanut. Perorsaasutut ilinniarsi-masuni ilinniarsimasoq ataaseq meeqqanut aqqaneq marlunnut. Meeqqerivinni sulisorineqassapput inersimasut pingasut meeqqanut 20-nut. Perorsaasutut ilinniagaqarsimasunut atatillugu perorsaasoq ilinniagaqarsimasoq ataaseq meeqqanut 20-nut. Nalilersuinerup ilaa 3-mi suliarineqarsimavoq na-lilersuineq sulisorisat pinngoriartorsimanerat ukiuni 2009-2012. Danmarkimi aamma Sverigemi inatsisitigut aalajangersarneqarsimanngilaq sulisorisat - imaluunniit perorsaasutut ilinniagaqarsimasut annertussusissai. Taamatuttaaq Danmarkimi naatsorsorneqarsi-manngilaq, tatiginartumik allaaseralugu danskit ulluunnerani paarinniffiini qanoq sulisoqarnissaq4. Sverigemi siusinnerusukkut misissuinerup 2010-meersup naatsorsorsimavaa ulloq tamaat inersimasut atorfeqartinneqartut paaqqinniiffiit sanimut pitarlugit ataatsimut meeqqanut 5,4-nut5. Meeraaqqer-ivinni meeqqat marloriaammik uuttuuseraanni perorsaasutut ilinniarsimasunik pisariaqartitsinerunerat pissutigalugu, 7,1 meeqqanut inissipput inersimasumut ulloq tamaat inersimasunut atorfilinnut. Skol-verket malilluguli ukiuni kingusinnerusuni meeqqat inersimasumut ataatsimut sanilliullugit amerlane-rulersimapput. 2010-mi svenskit paaqqinnittarfiini sulisut 54 %-ii ilinniagaqarsimapput perorsaasut ilinniagaqarsimasut ilinniagaasa annertoqataannik. Norgemi misissuinerup assingata takutippaa, 2010-mi ullukkut paarinnittarfiini inersimasoq ulloq tamaat meeqqanik 4,1-nik paarinnittoq. Meeraaqqerivinni meeqqat marloriaammik uuttuuseraanni perorsaasutut ilinniarsimasunik pisariaqartitsinerunerat pissutigalugu, 5,6 meeqqanut inissipput iner-simasumut ulloq tamaat atorfilimmut. Ullukkut paaqqinnittarfik

Ullukkut paaqqinnittarfimmut maleruagassat allat atuupput. Nutaamik aaqqissuussinerup kingorna kalaallit kommuneeni kommunalbestyrelsep akuersissutigisinnaavaa ullukkut paaqqinnittarfimmut ataatsimut meeqqat sisamat suli atualersimanngitsut. Nammineq meerarisat arfinilinnik ikinnerusunik 4 Bureau 2000, 2011: Komparativ Analyse af Dagtilbud 5 Bureau 2000, 2011: Komparativ Analyse af Dagtilbud

www.bdo.dk

63

ukiullit aammalu ullukkut paaqqinnittarfimmi paarisat ullukkut paaqqinnittarfikmi ataatsimi tallimat qaangersimassanngilaat. Ukioq 2007-mi ullukkut paaqqinnittarfiknut kommunep ingerlataanut taamatut ittunik malittarisassaqanngilaq, kisiannili ullukkut paaqqinnittarfikmik nammineq ingerlatsi-sumut, paarinnittoq ataaseq amerlanerpaamik meeqqanik tallimanik paarisaqarsinnaalluni.

Danmarkimi ullukkut paaqqinnittarfikp meeqqat tallimat tikillugit tigusinnaallugit. Sulisut isu-maqatigiissutaannili allassimalluni, aallaavigalugu ullukkut paaqqinnittarfikp ataatsip tigusinnaagai annertunerpaamik meeqqat sisamat. Ullukkut paaqqinnittarfikni allani napparsimasoqartillugu, ikior-siissutitut meeqqat tallimat tiguneqarsinnaallutik.

Norgemi ullukkut paaqqinnittarfikp ataatsip tigusinnaavai meeqqat tallimat, taamaassappalli meeqqat amerlanersai pingasut sinnerlugit ukioqassallutik.

KATITERNERA 5.2.2

Kommunet akilersuutigititaasa sanimut pitarlugit sanileriissinnerisa kommunet ullukkut neqerooru-taasa akii, kommunet sanimut pitarlugit akii naleqqussarneqarsimanngitsut. Taamaalilluni kommu-neminngaanit kommunemut annertoorujussuarmik nikingassuteqarluni, taamaalilluni angajoqqaat paarinninnermut akilersuutaasa aannertussusiat, sumi najugaqarnermik apeqqutaasorujussuulluni. Tamanna kommunet malillugit imaaliinnarlugu pissuteqarluni politikkikkut tulleriiaarinermik, innuttat meeqqanik paarinninnermut qanoq akilersinnaasaat aammalu akilissallugu, pineqarani kommunet aningaasartuutiviisa ilai qanoq annertutigisut atuisunit akilerneqassanersut. Kommunet ullukkut paarinninnermut neqeroorutaasa sanileriissinnerisa aammattaaq takutippaa, an-nertungaatsiaqisoq paarinninnermi akisunerpaap aamma akikinnerpaap assigiinngissutaa. Sulisut qanoq amerlatiginissaannik aalajangersakkat misissoraanni, assigiinngissutit annertoorujussuupput, kommunet akornanni. Taamaalillutik kommunet innuttatik kommunet sanimut pitarlugit assigiimmik sulissunnissaannik neqeroorfiginngilaat. Paarinniffiit ammasarfii eqqarsaatigalugit, kommunet assi-giimisaartorujussuupput. Imaaliinnarlugu oqaatigineqarsinnaanngilaq ataqatigiinneq akilersuutigitani, kommunet ullukkut neqeroorutaanni ingerlatsinermut aningaasartuutini aamma sulisut qanoq ittuunis-saannik aalajangersakkanik peqanngilaq. Kommunenut unamminartuuvoq aningaasartuutit aamma sulissussinerup qanoq qaffasitsiginissaattut aalajangersakkat imminnut ataqatigiissinnissaat. BDO-p innersuussutigaa, pinngoriartornera qanit-tumik malinnaavigineqassasoq taamatuttaaq aningaasaqarneq qanittumik malinnaavigisariaqarluni. Taamatuttaaq suli politikkikkut oqalliserineqarluni aningaasartuutit aamma sulissussinerup sumi inissi-simanissaata sumut killisimanissaat.

www.bdo.dk

64

6 1C. UTOQQARNUT IMMIKKOORTUP UUTTORNERA

Nalilersuinermi ilaatinneqarpoq utoqqarnik sulissussinerup qaffasissusiata misissornera. Taamaattumik kommunet tunniussuutaat ukua misissorneqarsimapput:

Angerlarsimaffimmi ikiorsiinermut aningaasartuutit Utoqqaat illuinut- aamma paarinniffinnut aningaasartuutit Utoqqaat ataatsimoorullugu najugaqarfiinut aningaasartuutit

Kommunet aningaasartuutaat utoqqarnut tunniussuussinermi misissorneqarsimapput amerlassusii kommunet naatsorsuutai piffissami 2008-2013-mut. Naatsorsuuseriffik 2008 naatsorsorneqarluni kommuneusimasut 18-nit naatsorsuutai aallaavigalugit kommunenut nutaanut sanilliullugit, tassani ilaasimappata. Kommuneqarfik Sermersuup nalunaarsorsimavai ukiuni 2008-2013 utoqqaat inigisaan-nut aningaasartuutit, taamaattumillu utoqqaat inigisaannut aningaasartuutit nalunaarummi nammin-neerlutik suliarineqassanatik. Misissuineq ilalerneqarpoq kommunenik apersueqqissaarnernik. Unamminartuusimavoq kommuneni utoqqarnut immikkoortup tatiginartunik akilersuiffigineqartut amerlassusii. Sanileriississinnaanissaat pissutigalugit aningaasartuutit naatsorsorneqarsimapput innuttat 65-t sinnerlugit ukiullit kommunet illoqarfiini aamma nunaqarfiini. Tamanut tunngatillugu nangaanartoqarpoq kommunet kisitsinik inissitsiterisarnerannut tunngatillugu. Naatsorsuutini assigiinngissuteqarsinnaavoq kommunet iliuuseqarneranni, kisitsisinik inissitsiterineq eqqarsaatigalugu.

6.1 UTOQQARNUT IMMIKKOORTUMI ANINGAASARTUUTIT

Tulliuttuni takussuserneqassaaq utoqqarnernut immikkoortumi aningaasartuutit tamarmiusut pinngo-riartornerat kommunet sanimut pitarlugit, taavalu kommuneni tamani aningaasartuutit pingaarne-rusut tunngavigalugit: angerlarsimaffinni ikiuineq, utoqqaat illui- aamma paarinniffiit kiisalu utoqqaat ataatsimoorullugu angerlarsimaffii. Takussutissiap 48-p ataani takutippaa innuttat 65-t sinnerlugit ukiullit amerlassusii. Takuneqarsin-naavoq, innuttat utoqqaat amerliartortut. Takussutissiaq 48: Kommuneni innuttat 65-t sinnerlugit ukiullit pinngoriartornerat, 2008-2013

Kommune 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Ineriartorneq

2008-2013

Qeqqata 625 657 687 695 719 733 17,3 %

Qaasuitsup 1338 1362 1410 1432 1460 1472 10,0 %

Sermersooq 974 1009 1068 1113 1166 1200 23,2 %

Kujalleq 624 648 679 703 746 744 19,2 %

Pissarsivik: Naatsorsueqqissaartarfik, naatsorsorneqartut ukiumi pineqartumi 01. Januar.

www.bdo.dk

65

Ataani takussutissiaq 49-p takutippaa utoqqarnut immikkoortumi aningaasartuutit tamarmiusut kom-muneni sisamaasuni. Kommuneni tamani aningaasartuutit qaffakkiartorput 2008-miit siumut. Qaasu-itsup Kommuneata misigisimavaa aningaasartuutinit tamanit annertunerpaamik qaffanneq, Qeqqata Kommuneata misigisimallugu procentinngorlugu naatsorsoraanni annertunerpaamik qaffanneq 23 %-mik. Innuttat 65-t sinnerlugit ukiullit innuttanut tamanut sanilliullugu kommuneni taakkunani marlun-ni annikinnerpaajuvoq, kommunenut allanut marlunnut sanilliullugu,.

Kommuneqarfik Sermersuup misigisimavaa innuttat 65-t sinnerlugit ukiullit amerlinerat annerpaaq, kisiannili misigisimallugu aningaasartuutit annertusinerat annikinnerpaaq kommuneni sisamani piffis-sami ataatsimut isigalugu. Kommuneqarfik Sermersuulli misigisimallugu annertuumik qaffanneq piffis-sami 2009-2011-mi.

Takussutissiaq 49: Utoqqarnut immikkoortup tamakkiisumik aningaasartuutaasa pinngoriartornerat, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutai 2008-2013 (takussutissiat PL-mik iluarsisaanngillat). Aningaasatuutit kontomi pingaarnerni 47-mi kisitsisitigut inissitsitigaapput.

Ataani takussutissiaq 50-p takutippaa kommunet agguaqatigiissillugu innuttamut 65-t sinnerlugit ukiulimmut aningaasartuutaat. Taamaalilluni takussutissiap takutippaa aningaasartuutit sanileriissin-neqarsinnaasut annertussusii. Takuneqarsinnaavoq annikitsumik qaffanneq Qeqqata Kommuneani aamma Qaasuitsup Kommuneani. Killormut annikitsumik apparluni Kommune Kujallermi. Kommu-neqarfik Sermersuumut tunngatillugu piffimmi agguaqatigiissillugu aningaasartuut appariarluni 15 %-mik.

-

20.000.000

40.000.000

60.000.000

80.000.000

100.000.000

120.000.000

140.000.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Tamakkiisumik aningaasartuutit, utoqqarnut immikkoortumi 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

66

Takussutissiaq 50: Tamakkiisumik aningaasartuutit pinngoriartornerat utoqqarnut immikkoortumi innuttat 65+, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutai 2008-2013 (takussutissiat PL-mik iluarsisaanngillat). Aningaasatuutit kontomi pingaarnerni 47-mi kisitsisitigut inissitsitigaapput.

ANGERLARSIMAFFIMMI IKIUINEQ 6.1.1

Takussutissiap ataaniittup takutippaa, annertoorujussuarmik assigiinngissuteqartoq kommunet anger-larsimaffinni ikiuinermut aningaasartuutaani. Tamanut tunngatillugu aningaasartuut nikerarpal-laanngilaq piffissami 2008-miit 2013-mut, kommunet akornanni nikerarnermut sanilliullugu. Kommu-net pingasut misigisimavaat aningaasartuutit qaffakkiartornerat, kisiannili Kommune Kujallermi piffis-sami tamarmi annikillilluni 3 %-mik. Kommune Kujallermi takuneqarsinnaavoq malunnaateqartumik annikillineq 2010-miit 2011-mut, imaaliinnarlugu isigalugu annertoqataanik qaffalluni utoqqaat ataatsimoorullugu najugaqarfigisaanni. Ukiuni tulliuttuni angerlarsimaffinni ikiuineq qaffaqqippoq, tamatuma peqatigalugu, utoqqaat ata-atsimoorullugu najugaqarfigisaasa appaqqinnerat. Tamatuma assinganik Kommuneqarfik Sermersuumi aningaasartuutit apparput 2012-miit 2013-mut, immaqa tamaaqatigisinnaallugu utoqqaat illuinut- aamma paarinniffiinut aningaasartuutit qaffannerat piffissami tassani.

30000

40000

50000

60000

70000

80000

90000

100000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Aningaasartuutit utoqqarnut immikkoortumi innuttat 65+, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

67

Takussutissiaq 51: Angerlarsimaffimmi ikiuinerit pinngoriartornerat, kommunemut, 2008-2013

Kommunet naatsorsuutai 2008-2013 (takussutissiat PL-mik iluarsisaanngillat). Aningaasatuutit kontomi pingaarnerni 47.02-mi kisitsisitigut inissitsitigaapput. Tamanut tunngatillugu innuttanut ataatsimut 65-t sinnerlugit ukiulinnut agguaqatigiissillugu anin-gaasartuutaat apparput piffissami 2008-2013-mi. Tamatumunnga pissutaalluni, aningaasartuutit piffis-sami allanngorarpiarsimannginnerat, kisiannili innuttat 65-t sinnerlugit ukiullit qaffassimallutik. Takussutissiaq 52: Angerlarsimaffiini ikiuinermut aningaasartuutit pinngoriartornerat, innuttamut 65-t sinnerlugit ukiulimmut sanilliullugit, kommunemut, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutai 2008-2013 (takussutissiat PL-mik iluarsisaanngillat). Aningaasatuutit kontomi pingaarnerni 47.02-mi kisitsisitigut inissitsitigaapput. Tulliuttuni misissorneqassaaq angerlarsimaffinni ikiuinerit kommuneni ataasiakkaartuni atorneqarne-rat.

-

5.000.000

10.000.000

15.000.000

20.000.000

25.000.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Angerlarsimaffimmi ikiuinermut aningaasartuutit, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

- 2.000 4.000 6.000 8.000

10.000 12.000 14.000 16.000 18.000 20.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Angerlarsimffimmi ikiunermut aningaasartuutit innuttat 65+, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

68

QEQQATA KOMMUNEA Qeqqata Kommuneanut ilaapput illoqarfiit marluk aammalu nunaqarfiit arfinillit. Soorlu ataani takus-sutissiami takuneqarsinnaasoq, angerlarsimaffimmi ikiuineq 2008-2013-mi nalunaarsorneqarsimavoq illoqarfinni tamani aammalu nunaqarfinni ataaseq kisiat pinnagu. Illoqarfinni Maniitsoq aamma Sisimiuni agguaqatigiissillugu innuttanut 65-t sinnerlugit ukiulinnit ukiuni assigiingajalluinnarpoq. Kisiannili illoqarfinni marlunni annikitsumik assigiinngissuteqarluni, tassami Sisimiut Maniitsumut sanilliullugu annertunerulaartumik aningaasartuuteqarmat. Taamatuttaaq aam-ma ersilluni, Sisimiuni aningaasartuutit annikitsumik alliartorsimasut 2009-mili. Taamatuttaaq aamma ersilluni, Sisimiuni aningaasartuutit arriitsumik 2009-mili alliartorsimasut. Nunaqarfinnut tunngatil-lugu takuneqarsinnaavoq pissutsit assigiinnginnerusut, tassami annertoorujussuarmik assigiinngis-suteqarmata agguaqatigiissillugu innuttanut 65-t sinnerlugit ukiulinnut. Pingaartumik aningaasartuutit annertuujupput nunaqarfinni Atammik aamma Sarfannguaq, pissuteqartunik sulianik ataasiakkaanik akisuunik. Takussutissiaq 53: Angerlarsimaffinni ikiuinermut aningaasartuutit Qeqqata Kommunea, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutai 2008-2013 (takussutissiat PL-mik iluarsisaanngillat). Aningaasatuutit kontomi pingaarnerni 47.02-mi kisitsisitigut inissitsitigaapput. QAASUITSUP KOMMUNEA Qaasuitsup Kommuneanut ilaapput illoqarfiit 8 aamma nunaqarfiit 31. Soorlu takussutissiami ataaniit-tumi takuneqarsinnaasoq, nalunaarsorneqarsimapput angerlarsimaffinni ikiuinerit illoqarfinni ukiuni 2008-2013, kisiannili nunaqarfinnut tunngatillugu assigiiaannginnerulluni. Ukiumi 2008-mi nalunaars-orneqarsimanngilaq nunaqarfinni angerlarsimaffinni ikiuineq. Tamanut tunngatillugu ukiuminngaanit ukiumut aningaasartuutit annertussusii assigiinngitsiteqaat. Taassuma tikkuartorsinnaallugu, ukiuni ataasiakkaani suliat akisuut pisimanerat. Assersuutigigalugu Ikerasaarsummi aningaasartuutit pingasoriaatinngorsimapput ukiumit 2011-miit 2012-mut, taavalu 2013-mi appaqqillutik affarmut. Taamatut allanngorarnerit aammattaaq ersipput ilaatigut Saattuni, tassani aningaasartuutit pingasoriaatinngorlutik ukiuni 2009 aamma 2011-mi, taavalu appaqqillutik 2012-mi, aammalu qaffallutik 2013-p tungaanut. Illoqarfinni aamma aningaasartuutit innuttanut 65-t sinnerlugit ukiulinnut assigiiaanngillat. Aningaasartuutit kommunenut allanut sanilliullutik qaffasin-gaatsiarlutik.

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Udg. Gns. Udg. Gns. Udg. Gns. Udg. Gns. Udg. Gns. Udg. Gns.

Maniitsoq 1.783.286 7.753 1.868.466 7.753 1.579.082 6.525 1.434.985 5.881 1.426.079 5.992 1.723.002 6.865

Kangaamiut 249.590 6.746 207.749 5.771 221.792 6.721 186.911 6.029 211.425 6.218 222.974 6.371

Napasoq 92.163 11.520 348 50 9.872 1.234 12.617 1.402 34.365 3.124 63.475 5.290

Atammik 341.303 34.130 337.706 37.523 403.362 50.420 423.110 32.547 293.814 24.485 411.053 31.619

Sisimiut 2.873.522 7.982 3.138.302 8.237 3.199.651 8.268 3.130.355 7.748 3.348.989 7.993 3.380.498 7.789

Sarfannguit 162.779 32.556 161.467 32.293 195.604 32.601 107.250 17.875 88.126 14.688 100.916 33.639

Itilleq 34.559 5.760 16.369 2.728 53.679 8.947 20.097 3.350 4.397 550 15.338 2.556

I alt 5.537.203 8.441 5.730.408 8.366 5.663.042 8.207 5.315.325 7.455 5.407.195 7.427 5.917.256 7.848

www.bdo.dk

69

Takussutissiaq 54: Qaasuitsup Kommuneani angerlarsimaffimmi ikiuinermut aningaasartuutit, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutai 2008-2013 (takussutissiat PL-mik iluarsisaanngillat). Aningaasatuutit kontomi pingaarnerni 47.02-mi kisitsisitigut inissitsitigaapput. KOMMUNEQARFIK SERMERSOOQ Kommuneqarfik Sermersuumi illoqarfeqarpoq tallimanik aamma arfineq pingasunik nunaqarfeqarluni. Soorlu ataani takussutissiami takuneqarsinnaasoq, angerlarsimaffimmi ikiuineq tamanut ataaseq kisiat pinnani aningaasartuuteqarneqarsimavoq 2008-2013-mut. 2008-mi nunaqarfinni angerlarsimaffinni ikiuineq nalunaarsorneqarsimavoq. Piffissami atuuttumi tamarmi kommunep angerlarsimaffimmi ikiuinermut tamakkiisumik anin-gaasartuutai annikillisimapput. Tamanna ilaatigut pissuteqarluni, Paamiuni aningaasartuutit 2011-miit 2013-mut affaannanngorsimanerat. Tamanna imaaliinnarlugu pissuteqarsinnaalluni, utoqqarnut- aamma paarinninernut Paamiuni aningaasartuutaasa qaffassimanerannik. Taamatuttaaq malugi-neqarsinnaavoq, agguaqatigiissillugu innuttanut 65-t qaangerlugit ukiulinnut aningaasartuutai assigi-inngeqisut illoqarfinni aamma nunaqarfinni, nunaqarfinnut aningaasartuutit malunnartumik qaffasin-nerullutik illoqarfinnut sanilliullugit.

2008 2009 2010 2011 2012 2013


Akunnaaq - - 323.492 26.958 305.579 30.558 239.125 23.913 196.338 17.849 199.888 19.989

Attu - - 207.663 11.537 211.044 11.725 204.984 11.388 204.858 10.782 249.309 13.851

Iginniarfik - - 57.640 28.820 43.532 21.766 35.650 17.825 55.433 27.717 33.408 16.704

Ikamiut - - ‐ ‐ 345.566 43.196 1.094.555 109.456 324.326 40.541 225.339 25.038

Ikerasak - - 347.796 18.305 323.836 17.044 340.537 17.923 302.756 17.809 301.425 17.731

Ikerasaarsuk - - 73.362 14.672 84.120 12.017 50.816 12.704 174.369 58.123 84.046 42.023

Ilimanaq - - 257.352 19.796 426.322 42.632 362.536 36.254 406.924 45.214 131.789 13.179

Illorsuit - - 85.155 9.462 64.630 6.463 99.255 9.926 68.364 7.596 97.029 9.703

Ilulissat by 6.014.565 18.337 5.871.829 16.402 5.290.383 14.614 5.163.115 13.954 4.170.407 11.302 3.641.189 9.895

Innaarsuit - - 98.907 9.891 138.295 13.830 96.532 10.726 99.609 11.068 277.691 30.855

Kangerluk - - 157 79 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Kangersuatsiaq - - 547.066 27.353 390.704 18.605 354.387 16.876 487.780 22.172 904.021 45.201

Kangaatsiaq by 1.753.068 48.696 825.902 24.291 487.758 16.819 600.321 18.760 600.323 18.192 418.126 11.615

Kitsissuarsuit - - 182.305 18.231 192.540 19.254 187.315 18.732 274.449 22.871 336.169 28.014

Kullorsuaq - - 193.052 17.550 137.412 13.741 96.648 8.786 91.107 7.008 117.788 7.362

Niaqornat - - 117.508 23.502 77.596 15.519 65.207 8.151 60.328 8.618 49.544 7.078

Niaqornaarsuk - - 350.264 14.011 376.389 15.683 380.186 15.841 446.302 20.286 282.493 11.300

Nutaarmiut - - 155.635 51.878 145.959 20.851 174.542 43.636 58.015 58.015 48.080 48.080

Nuugaatsiaq - - 105.877 21.175 93.671 15.612 150.467 25.078 120.993 15.124 270.587 33.823

Nuussuaq - - 309.392 34.377 241.477 26.831 155.306 15.531 100.754 10.075 218.003 27.250

Naajaat - - 73.019 10.431 86.725 14.454 46.553 7.759 82.506 13.751 64.085 10.681

Oqaatsut - - 51.808 8.635 121.106 24.221 66.778 13.356 77.391 15.478 54.741 13.685

Qasigiannguit by 589.038 5.122 906.400 7.882 813.260 6.404 723.616 5.609 684.035 5.143 910.831 6.900

Qeqertaq ‐ - 410.559 58.651 446.238 74.373 429.463 71.577 366.070 61.012 77.882 12.980

Qeqertarsuaq by 543.369 5.078 427.118 3.814 536.089 4.621 541.732 4.440 552.919 4.495 546.885 4.340

Qeqertat ‐ - 685 685 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 5.685 5.685

Qaanaaq by 652.054 13.873 563.765 12.256 696.318 13.926 680.959 13.352 782.231 15.338 518.059 10.573

Qaarsut ‐ - 361.968 17.237 339.698 15.441 383.568 16.677 295.294 12.839 370.909 17.662

Saqqaq ‐ - 311.894 19.493 348.072 20.475 381.268 22.428 344.022 19.112 179.820 11.239

Savissivik ‐ - 3.154 1.051 ‐ ‐ 202 67 ‐ ‐ 91.154 18.231

Siorapaluk ‐ - 169 56 ‐ ‐ 111 37 555 111 20.527 3.421

Saattut ‐ - 489.014 32.601 815.310 50.957 1.403.431 100.245 516.742 34.449 1.194.328 74.646

Tasiusaq ‐ - 258.976 25.898 258.005 32.251 121.014 10.085 108.305 9.025 432.589 36.049

Ukkusissat ‐ - 266.241 29.582 471.184 58.898 483.757 69.108 386.596 48.325 439.298 43.930

Upernavik by 3.071.521 43.261 1.218.485 13.539 1.389.209 16.538 1.438.165 15.804 1.808.121 19.235 2.014.790 21.900

Upernavik Kujalleq ‐ - 377.184 53.883 301.172 43.025 253.478 36.211 398.817 56.974 428.022 61.146

Uummannaq by 2.784.786 29.944 1.198.704 13.029 1.171.806 12.600 1.195.294 13.135 944.972 10.384 1.595.899 17.160

Aappilattoq ‐ - 271.222 30.136 259.847 32.481 260.346 28.927 485.347 60.668 754.139 94.267

Aasiaat by 2.747.121 10.525 2.037.339 7.747 1.797.370 6.560 1.858.648 6.808 2.038.172 7.332 1.916.510 6.655

I alt 18.155.523 17.160 19.338.058 13.793 19.228.222 13.503 20.119.867 13.809 18.115.530 12.349 19.502.077 13.124

www.bdo.dk

70

Takussutissiaq 55: Angerlarsimaffimmi ikiuinermut aningaasartuutit Kommuneqarfik Sermersooq, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutai 2008-2013 (takussutissiat PL-mik iluarsisaanngillat). Aningaasatuutit kontomi pingaarnerni 47.02-mi kisitsisitigut inissitsitigaapput. KOMMUNE KUJALLEQ Kommune Kujalleq pingasunik illoqarfeqarpoq aqqanilinnik nunaqarfeqarluni. Soorlu ataani takussu-tissiami takuneqarsinnaasoq, taamaallaat nalunaarsorneqarsimavoq illoqarfinni pingasuusuni anger-larsimaffimmi ikiuineq, kisiannili nunaqarfinni angerlarsimaffinni ikiuinernik aningaasartuuteqarani. Nanortalimmi aamma Qaqortumi ukiuni angerlarsimaffinni ikiuinermut aningaasartuutit appariartor-nerat malugineqarsimavoq, kisiannili Narsami qaffakkiartorluni, pingaartumik takuneqarsinnaasumik 2012 aamma 2013-mi. Malunnartumik apparluni Nanortalimmi 2011, tunngassuteqarsinnaalluni anin-gaasartuutit qaffannerannik, nalunaarsorneqartut utoqqaat ataatsimoorullugu angerlarsimaffiata pi-lersinneranik. Malugineqarsinnaavoq innuttamut 65-t sinnerlugit ukiulinnut aningaasartuutit agguaqatigiissillugu assigiinnginnerannik, tassami Nanortalik annertoorujussuarmik qaffasinnerummat illoqarfinnut mar-lunnut sanilliullugu. Tamanna piffissami tamarmi atuulluni, taamaallaat pinnani 2011-mi. Takussutissiaq 56: Angerlarsimaffimmi ikiuineq Kommune Kujalleq, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutai 2008-2013 (takussutissiat PL-mik iluarsisaanngillat). Aningaasatuutit kontomi pingaarnerni 47.02-mi kisitsisitigut inissitsitigaapput.

UTOQQAAT ILLUI - AAMMA PAARINNIFFIIT 6.1.2

Immikkoortumi uani misissorneqarpoq kommunet utoqqaat illuinut - aamma paarinniffinnut anin-gaasartuutaasa pinngoriartornerat. Takutitassiami ataaniittumi ersippoq, aamma immikkoortumi tas-sani annertuunik assigiinngissuteqartoq, kommunet sanimut pitarlugit. Tamanut tunngatillugu utoqqaat illuinut - aamma paarinniffinnut aningaasartuutit annertusiartorput piffissami 2008-miit 2013-mut. Qaasuitsup Kommuneata misigisimavaa piffissami annertunerpaamik aningaasartuutit qaffassimanerat. Taamatuttaaq Kommuneqarfik Sermersuup misigisimavaa anner-tuumik aningaasartuutit qaffassimanerat tassami piffissami 50 % sinnerlugu qaffassimammata, Kom-

2008 2009 2010 2011 2012 2013


Arsuk - - 254.877 14.993 220.056 15.718 82.414 6.340 108.455 9.038 154.889 11.915

Isortoq - - 41.916 13.972 67.301 22.434 73.031 73.031 236.026 236.026 97.917 97.917

Ittoqqortoormiut 413.605 18.800 299.720 11.528 375.222 12.104 475.646 13.990 358.354 10.540 359.691 11.603

Kapisillit - - 475.063 67.866 355.975 59.329 368.353 92.088 385.483 96.371 412.574 137.525

Kulusuk - - 422.087 26.380 321.905 17.884 353.831 17.692 508.974 26.788 355.163 17.758

Kuummiut - - 335.020 13.959 290.687 12.112 391.767 17.808 393.814 17.901 400.147 16.673

Nuuk 6.789.534 10.642 6.341.894 9.151 7.549.714 10.399 8.344.591 10.894 7.839.695 9.824 7.525.470 9.056

Paamiut 1.274.053 8.726 1.471.311 9.431 1.176.920 7.402 1.210.063 7.203 1.115.835 6.413 682.988 3.948

Qeqertarsuatsiaat ‐ - 530.885 21.235 595.426 23.817 512.725 20.509 407.056 16.282 474.301 18.972

Sermiligaaq - - 210.287 17.524 241.352 17.239 255.803 23.255 257.507 21.459 250.167 22.742

Tasiilaq 2.040.892 24.889 744.824 9.195 328.673 4.058 919.054 10.326 811.680 9.224 527.157 5.668

Tiniteqilaaq - - 174.695 21.837 167.408 15.219 189.309 15.776 213.311 21.331 206.319 17.193

I alt 10.518.085 11.845 11.302.580 10.583 11.690.639 10.513 13.176.587 11.310 12.636.190 10.539 11.446.783 9.254


Qaqortoq 2.953.515 12.515 2.437.018 10.197 2.294.800 9.367 2.550.406 9.376 2.520.339 9.511 2.323.085 8.636

Nanortalik 3.405.510 29.107 4.114.446 34.287 3.968.354 32.796 982.845 7.227 2.884.073 20.899 3.199.808 21.916

Narsaq 1.161.710 6.715 1.084.929 5.771 1.171.910 6.041 1.307.313 6.569 1.287.162 6.404 1.793.233 8.790

I alt 7.520.736 14.298 7.636.393 13.960 7.435.064 13.277 4.840.564 7.975 6.691.574 11.079 7.316.126 11.819

20132008 2009 2010 2011 2012

www.bdo.dk

71

mune Kujalleq - kommunetut ataasiartatut, annikinnerpaamik aningaasartuutit qaffakkiartorsimapput – sanileriissikkaanni aningaasartuutit qaffakkiartornerat, taamaallaat affaalluni. Takussutissiaq 57: Utoqqaat aamma paaqqinnittarfinni akinik kommunekkarlugit ineriartorneq, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutai 2008-2013 (takussutissiat PL-mik iluarsisaanngillat). Aningaasatuutit kontomi pingaarnerni 47.09-mi kisitsisitigut inissitsitigaapput. Aningaasartuutit pinngoriartornerat allaanerulluinnarpoq, naatsorsuineqarpat innuttat 65-nik utoq-qaanerusut atorlugit ingerlanneqarpat. Takussutissiap ataani takutippaa, kommunet amerlanersai agguaqatigiissillugu aningaasartuutaat assigiittut ukiumi 2013 innuttanut 65-t sinnerlugit ukiulinnut, aamma taamaalilluni 2008-mi. Tamatumunnga pissutaalluni, innuttat 65-t sinnerlugit ukiullit piffimmi pineqartumi amerlisimanerannik. Kommuneqarfik Sermersooq, misiginnissimasoq kommunep tamakkiisumik aningaasartuutaasa qaffan-nerannik, atorpaa agguaqatigiissillugu innuttamut 65-t sinnerlugit ukiulinnut aningaasartuut kommu-nenit pingasunit annikinnerusoq. Aammattaaq takuneqarsinnaalluni, kommunet mikisut marluk, Qe-qqata Kommunea aamma Kommune Kujalleq, piffissap pineqartup ingerlanerani innuttanut 65-t sin-nerlugit ukiulinnut annertunerusunik aningaasartuuteqartut, kommunenut angisuunut marlunnut sanil-liullugit.

-

10.000.000

20.000.000

30.000.000

40.000.000

50.000.000

60.000.000

70.000.000

80.000.000

90.000.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Aningaasartuutit utoqqaat illuinut aamma paarinniffinnut 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

72

Takussutissiaq 58: Aningaasartuutit pinngoriartornerat utoqqaat illuini - aamma paarinniffinni innuttamut 65-t sinnerlugit ukiulinnut. kommunemut, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutai 2008-2013 (takussutissiat PL-mik iluarsisaanngillat). Aningaasatuutit kontomi pingaarnerni 47.09-mi kisitsisitigut inissitsitigaapput. Tulliuttuni misissorneqassapput aningaasartuutit kommuneni utoqqaat illuinut - aamma paaqqinnif-finnut.

QEQQATA KOMMUNEA

Takussutissiissutip takutippaa, tamakkiisumik aningaasartuutit Maniitsumi Sisimiuniit qaffasinnerusut, aammalu agguaqatigiissillugu aningaasartuutit innuttanut 65-t sinnerlugit ukiulinnut annertunerujus-suullutik. Tamatumunnga pingaarnerusumik pissutaalluni, Maniitsup angissusianut naleqqiullugu paarinniffiup angisoorujussuup inissisimanera. Maniitsumi agguaqatigiissillugu aningaasartuutit 2009-mili annertussuseqarsimapput Kangaamiuni utoqqaat illuata annertoqataani. Takussutissiaq 59: Utoqqaat illuinut- aamma paarinniffinnut aningaasartuutit Qeqqata Kommuneani, 2008-2013


QAASUITSUP KOMMUNEA

Tamanut tunngatillugu Qaasuitsup Kommuneani aningaasartuutit qaffasissusiat piffissami annertusi-artorpoq, pingaarnerusumik pissuteqartumik Qasigiannguani, Uummannami aamma Aasianni pinngori-artorneq. Illoqarfiit ilaani tikkuartuivoq, ataavartumik inissat amerliartortinneqarsimassasut. Tassun-ga tunngatillugu malunnarluni, agguaqatigiissillugu innuttamut 65-t sinnerlugit ukiulimmut anin-gaasartuutit qaffakkiartortut. Tassani pingaartumik Qaanaaq aamma Uummannaq, qaffasissuullutik, illoqarfiit sinneri annertungaatsiarput kommunenut allanut sanilliullugit. Aasiaat aamma Qeqertarsu-aq inissisimapput kommuneni allani illoqarfiit qaffasissusaanni.

-

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Aningaasartuutit utoqqaat illuinut aamma paarinnfinnut innutumut 65+, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

2008 2009 2010 2011 2012 2013


Maniitsoq 11.394.354 49.541 17.432.081 72.332 19.361.166 80.005 20.369.448 83.481 19.104.920 80.273 19.575.480 77.990

Kangaamiut 2.790.138 75.409 2.693.544 74.821 2.902.001 87.939 2.695.305 86.945 2.561.847 75.348 2.790.075 79.716

Sisimiut 14.736.168 40.934 15.228.106 39.969 17.322.494 44.761 18.416.880 45.586 17.393.851 41.513 18.865.107 43.468

I alt 28.920.659 44.086 35.353.732 51.611 39.585.661 57.371 41.481.633 58.179 39.060.618 53.655 41.230.662 54.683

www.bdo.dk

73

Takussutissiaq 60: Utoqqaat illuinut - aamma paarinniffinnut aningaasartuutit Qaasuitsup Kommuneani, 2008-2013


KOMMUNEQARFIK SERMERSOOQ

Takussutissiap ataaniittup takutippaa Kommuneqarfik Sermersuumi utoqqaat illuinut- aamma paarin-niffinnut aningaasartuutit illoqarfinni aamma nunaqarfinni. Ukioq 2009-miit siumut Nuummi aamma Paamiuni aningaasartuutit allanngoranngingajalluinnarput, kisiannili 2011 angullugu allillutik, tama-tuma kingorna appaqqillutik. Paamiuni malunnartumik qaffanneqarpoq ukiuni 2012 aamma 2013 12 %-mik annertussusilimmik. Assigisaanik pinngoriartorneq takussaavoq agguaqatigiissillugu anin-gaasartuutini innuttani 65-t sinnerlugit ukiulinni. Takussutissiaq 61: Utoqqaat illuinut - aamma paarinniffinnut aningaasartuutit Kommuneqarfik Sermersooq, 2008-2013


KOMMUNE KUJALLEQ

Kommune Kujalliup illoqarfiini utoqqaat illuinut - aamma paariffinnut tamakkiisumik aningaasar-tuutit imminnut qanipput, tamatumunnga pissutaalluni, illoqarfinni tamani paarinniffimmik inissisi-masoqarnera. Tamanut tunngatillugu piffissami 2008-2013 qaffanneqarpoq aningaasartuutini ta-marmiusuni aamma agguaqatigiissillugu aningaasartuutini, kisiannili malunnarluni aningaasartuutit innuttanut 65-t sinnerlugit ukiulinnut annertuumik assigiinngissuteqartut, tassami Nanortalik piffissa-mi pineqartumi tamarmi illoqarfinnut allanut sanilliullugu annertuumik qaffasinnerummat. Takussutissiaq 62: Utoqqaat illuinut- aamma paarinniffinnut aningaasartuutit, Kommune Kujalleq, 2008-2013


2008 2009 2010 2011 2012 2013


Ilulissat by 14.075.783 42.914 13.220.026 36.927 14.752.345 40.752 14.038.844 37.943 15.899.734 43.089 16.575.748 45.043

Kangersuatsiaq - - 78.081 3.904 78.970 3.760 398 19 ‐ ‐ 585 29

Kangaatsiaq by 3.469.256 96.368 3.725.268 109.567 3.748.552 129.260 3.828.127 119.629 3.932.011 119.152 3.946.555 109.627

Qasigiannguit by 4.546.035 39.531 5.196.146 45.184 9.689.352 76.294 9.783.637 75.842 11.504.481 86.500 11.146.698 84.445

Qeqertarsuaq by 6.660.365 62.246 6.037.371 53.905 6.707.071 57.820 6.879.019 56.385 7.131.538 57.980 7.251.742 57.554

Qaanaaq by 5.274.537 ###### 4.527.041 98.414 4.704.253 94.085 5.414.297 106.163 5.379.939 105.489 6.879.918 140.406

Upernavik by 7.957.909 ###### 8.133.954 90.377 7.851.199 93.467 7.473.478 82.126 8.215.508 87.399 9.235.577 100.387

Uummannaq by 6.647.381 71.477 9.498.459 103.244 10.371.929 111.526 12.230.208 134.398 12.009.445 131.972 11.024.056 118.538

Aasiaat by ######## 44.047 12.362.506 47.006 12.266.449 44.768 12.620.709 46.230 13.302.807 47.852 14.624.296 50.779

I alt 60.127.412 56.831 62.778.852 44.778 70.170.120 49.277 72.268.717 49.601 77.375.463 52.744 80.685.175 54.297

2008 2009 2010 2011 2012 2013


Arsuk - - 9.625 566 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Ittoqqortoormiut 1.059.060 48.139 248.741 9.567 23.433 756 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Nuuk 25.211.981 39.517 41.022.073 59.195 43.198.373 59.502 45.753.402 59.730 43.870.512 54.976 43.740.215 52.636

Paamiut 7.758.843 53.143 7.821.896 50.140 8.619.318 54.210 9.599.283 57.139 8.219.456 47.238 9.159.938 52.948

I alt 34.029.884 38.322 49.102.335 45.976 51.841.124 46.620 55.352.685 47.513 52.089.968 43.445 52.900.153 42.765


Qaqortoq 10.760.944 45.597 12.251.795 51.263 11.096.556 45.292 11.534.731 42.407 12.156.811 45.875 12.510.224 46.506

Nanortalik 9.324.605 79.697 10.900.365 90.836 10.793.331 89.201 10.209.722 75.071 11.727.008 84.978 11.136.820 76.280

Narsaq 8.903.109 51.463 10.112.184 53.788 11.099.891 57.216 11.613.904 58.361 11.677.458 58.097 13.205.167 64.731

I alt 28.988.658 55.112 33.264.344 60.812 32.989.778 58.910 33.358.357 54.956 35.561.277 58.876 36.852.211 59.535

2008 2009 2010 2011 2012 2013

www.bdo.dk

74

UTOQQAAT ATAATSIMOORULLUGU NAJUGAQARFII 6.1.3

Ataani takussutissiap takutippaa kommunet utoqqaat ataatsimoorullugu najugaqarfiinut anin-gaasartuutaat 2008-2013. Qeqqata Kommuneata atugarinngilaa utoqqaat ataatsimoorullugu najuga-qarfii aammalu taamaattumik tassani ilaanani. Tamanut tunngatillugu piffimmi aningaasartuutit qaf-fakkiartorput Kommuneqarfik Sermersuumi aamma Qaasuitsup Kommuniani. Qaasuitsup Kommuniata misigisimavaa aningaasartuutit malunnartumik apparnerat 2008-miit 2010-mut, tamatuma kingorna qaffanneqarluni 2013-p tungaanut. 2008-miit 2010-mut apparneranut pissutaalluni najugaqarfiit mar-luk matuneqarneri Uummannami, Orpingaq aammalu Pakkutaq, junip naanerani 2009. Takussutissiaq 63: Ataatsimoorullugu utoqqaat najugaqarfiini aningaasartuutit pinngoriartornerat, kommunekkuutaa-tumik, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutai 2008-2013 (takussutissiat PL-mik iluarsisaanngillat). Aningaasatuutit kontomi pingaarnerni 47.11-mi kisitsisitigut inissitsitigaapput. Takutitassiami ataaniittumi ersippoq kommunet agguaqatigiissillugu innuttamut 65-t sinnerlugit ukiulimmut aningaasartuutaat. Taakkua tamanut tunngatillugu appariartorput ukiuni 2008-2013. Kommuneqarfik Sermersuumut tunngatillugu agguaqatigiissillugu aningaasartuutit 2013-mi 2008-tut annertutigingaAaplluinnarput. Qaasuitsup Kommuneata malunnartumik agguaqatigiissillugu anin-gaasartuutip appareerneratigut annikinnerusumik qaffakkiartorpoq 2010-miit 2013-mut.

- 2.000.000 4.000.000 6.000.000 8.000.000

10.000.000 12.000.000 14.000.000 16.000.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Utoqqaat ataatsimoorullugu najugaqarfiinut aningaasartuutit, 2008-2013

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

75

Takussutissiaq 64: Utoqqaat ataatsimoorullugu najugaqarfiisa pinngoriartornerat, kommunemut, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutai 2008-2013 (takussutissiat PL-mik iluarsisaanngillat). Aningaasatuutit kontomi pingaarnerni 47.11-mi kisitsisitigut inissitsitigaapput. Tulliuttuni misissorneqassaaq utoqqaat ataatsimoorullugu najuqarfiinut aningaasartuutit pinngori-artornerat kommuneni tamani.

QEQQATA KOMMUNEA

Qeqqata Kommuniani utoqqaat ataatsimoorullugu najugaqarfiinik nalunaarsuisoqarsimanngilaq ukiuni 2008-2013.

QAASUITSUP KOMMUNEA

Soorlu takussutissiani qulaaniittuni takuneqarsinnaasoq, Qaasuitsup Kommuneani utoqqaat ataatsi-moorullugu najugaqarfiinut aningaasartuutit annertuumik appariartorsimapput ukiuni 2008-miit 2010-mut. Ataani takussutissiami takuneqarsinnaavoq, ukiuni 2008 – 2009 Uummannami ataatsimoorullugu utoqqaat najugaqarfiinut aningaasartuutit affaannanngortut, taavalu matuneqarlutik 2010-mi. Illoqar-finni nunaqarfinnili allani aningaasartuutit annikitsuinnaapput, kisiannili nunaqarfinni Ikerasammi aamma Qaarsuni utoqqaat ataatsimoorullugu najugaqarfiinut aningaasartuutit annertusiartorput. Taamaalilluni nunaqarfinni taakkunani marlunni pinngoriartorpoq, sunniuteqartunik takussutissiami qulaani takuneqarsinnaasunik. Takussutissiaq 65: Utoqqaat ataatsimoorullugu najugaqarfiinut aningaasartuutit, Qaasuitsup Kommunia, 2008-2013


-

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Aningaasartuutit utoqqaat ataatsimmorullugu najugaqarfiinut

innuttamut 65+, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Udg. Gns. Udg. Gns. Udg. Gns. Udg. Gns. Udg. Gns. Udg. Gns.Ikerasak - - 1.709.611 89.980 1.458.154 76.745 1.522.214 80.117 1.666.993 98.058 1.783.903 104.935

Kangersuatsiaq ‐ ‐ 47.255 2.363 120.858 5.755 235.740 11.226 261.119 11.869 263.769 13.188

Qasigiannguit by ‐ ‐ 255.949 2.226 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Qaanaaq by ‐ ‐ 6.889 150 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Qaarsut ‐ ‐ 1.315.747 62.655 1.486.452 67.566 1.910.948 83.085 1.834.373 79.755 2.291.486 109.118

Saattut ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 8.345 596 479.239 31.949 146.647 9.165

Upernavik by 120.401 1.696 42.254 469 69.080 822 (33.997) (374) 42.144 448 86.016 935

Uummannaq by 9.578.349 ###### 4.677.505 50.842 7.132 77 (6.100) (67) (15.553) (171) 11.638 125

I alt 9.698.750 9.167 8.055.210 5.746 3.141.676 2.206 3.637.150 2.496 4.268.315 2.910 4.583.459 3.084

www.bdo.dk

76


Takussutissiap ataaniittup takutippaa Kommuneqarfik Sermersuumi utoqqaat ataatsimoorullugu naju-gaqarfiinut aningaasartuutit. Tasiilami nutarterinerup kingorna suli utoqqaat ataatsimoorullugu naju-gaqarfiinut aningaasartuuteqartoq, tamanna atorunnaarpoq Nuummi aamma Paamiuni. Tamannali pissuteqarsinnaalluni, kisitsisitigut inissitsitikkat nutaanngitsumi Nuup Kommunia aamma Paamiut Kommune matussuserneqarnerinik Qeqertarsuatsiaanit aamma Arsummit, aningaasartuuteqarsimasut ukiuni 2009-2013. Ittoqqortoormiini utoqqaat ataatsimoorullugu najugaqarfiinut aningaasartuutit siul-lermeerlutik nalunaarsorneqarput ukioq 2009-mi. Ataani takussutissiami takuneqarsinnaasutut, siusin-nerusukkut qaffannertut malugineqarsimasut inissinneqarput Tasiilamut aamma Qeqertarsuatsiaanut. Takussutissiaq 66: Utoqqaat ataatsimoorullugu najugaqarfiinut aningaasartuutit, Kommuneqarfik Sermersooq, 2008-2013


KOMMUNE KUJALLEQ

Qaqortup utoqqaat ataatsimoorullugu najugaqarfiinut aningaasartuutai Nanortalimmi anin-gaasartuutiniit annikinniararsuupput. Nanortalimmi aningaasartuuteqarpoq, ukioq 2011-mut sunni-uteqartunik, soorlu tamanna eqqartorneqartoq aallaqqaataani. Takussutissiaq 67: Utoqqaat ataatsimoorullugu najugaqarfiinut aningaasartuutit, Kommune Kujalleq, 2008-2013


KATITERNERA 6.1.4

Ajornakusoorpoq paatsuugassaanngitsumik katiterissalluni sulissussinerup naleqqussarnera pillugu kommunet utoqqarnut tunniussuutaannut tunngatillugu, taassuma iluani atuinermik angerlarsimaffinni ikiuinermut, utoqqaat ataatsimoorullugu najugaqarnerannut aammalu utoqqaat illuinut- aamma paarinniffinnut. Tamanna pingaarnerusumik pissuteqarluni, kommunet assigiinngitsunik tunniussuussi-nerminni nalunaarsuinerat kommunet tunniusuiffigisaminnik nalunaarsuinerata pitsaassusaasa assigi-innginnerat, periarfissiisoq kommunet sanileriissinnerinik aammalu piffissami ingerlasumi kommunep iluani. Utoqqarnernut immikkoortumi aningaasartuutit nutarterinerup kingorna qaffakkiartorsimapput, kisia-nnili tamanna pissuteqarluni innuttat 65-t sinnerlugit ukiullit amerliartornerannik. Qaasuitsup Kom-muneata aamma Qeqqata Kommuneata misigisimavaa agguaqatigiissillugu innuttat 65-t sinnerlugit ukiulinnut aningaasartuutit annertusiartornera, kisiannili Kommune Kujalliup aamma Kommuneqarfik Sermersuup misigisimallugu annikilliartornera.

2008 2009 2010 2011 2012 2013


Arsuk - - 1.988.915 116.995 2.262.437 161.603 2.301.279 177.021 2.191.760 182.647 1.763.281 135.637

Ittoqqortoormiut - - 1.413.272 54.357 1.469.950 47.418 2.149.025 63.207 1.879.972 55.293 1.827.895 58.964

Nuuk 2.719.742 4.263 (21.626) (31) ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Paamiut 1.570.643 10.758 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Qeqertarsuatsiaat - - 2.448.009 97.920 2.937.399 117.496 2.796.687 111.867 3.268.664 130.747 3.226.814 129.073

Tasiilaq 4.717.411 57.529 4.492.220 55.460 5.425.433 66.981 5.780.011 64.944 6.100.157 69.320 6.349.649 68.276

I alt 9.007.796 10.144 10.320.790 9.664 12.095.219 10.877 13.027.002 11.182 13.440.553 11.210 13.167.639 10.645


Qaqortoq 186 1 52.967 222 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Nanortalik 1.123.048 9.599 1.034.447 8.620 922.196 7.621 3.407.740 25.057 147.357 1.068 223.878 1.533

I alt 1.123.234 2.135 1.087.414 1.988 922.196 1.647 3.407.740 5.614 147.357 244 223.878 362

2008 2009 2010 2011 2012 2013

www.bdo.dk

77

Tigussaasumik utoqqarnut aningaasartuutit kommuneni ittut tassaallutik angerlarsimaffinni ikiuineq aammalu utoqqaat illui- aamma paarinniffiit. Angerlarsimaffinni ikiuineq isigigaanni, tamakkiisumik aningaasartuut assigiiaaginnangajappoq ukiuni 2008-miit 2013-mut, kisiannili innuttanut 65-t sinner-lugit ukiulinnut agguaqatigiissillugu aningaasartuutit apparlutik. Utoqqaat illuinut - aamma paarinniffinnut aningaasartuutit qaffapput 2008-miit 2013-mut, kisiannili agguaqatigiissillugu innuttanut 65-t sinnerlugit ukiulinnut aningaasartuut kommuneni tamani taan-naaginnarluni ukiumi 2013-mi aamma 2008-mi, taamaallaat pinnani Qeqqata Kommunia, misiginnissi-masoq 20 %-t missaannik qaffannermik. Utoqqaat ataatsimoorullugu najugaqarfii isiginiaraanni, assigiinngitsorujussuit takuneqarsinnaapput. Tamanut tunngatillugu Kommuneqarfik Sermersuumi aningaasartuutit qaffakkiartorput, Qaasuitsup Kommuneata misigisimallugu annertuumik appariarneq 2008-miit 2010-mut, taavalu qaffassimalluni 2013-p tungaanut. Ukiuni 2008-miit 2010-mut apparneranut pissutaalluni Uummannami utoqqaat ata-atsimoorullugu najugaqarfiisa marluk matuneqarnerat. Matusinera kingorna Qaasuitsup Kommuneani annikitsumik qaffanneqarpoq 2010-miit 2013-mut agguaqatigiissillugu aningaasartuutini, taamaalilluni ullumikkut aningaasartuutit 2008-p aningaasartuutaasa pingajorartigiinnarlugu. Kommunet akornanni assigiinnginnernut ilaatigut pissutaavoq, utoqqaat immikkoortuanni akilersuine-rit kommunet pitarlugit assigiinngissuteqarnerat. Assersuutigalugu Qeqqata Kommuneata atugarinngi-laa utoqqaat ataatsimoorullugu najugaat, tamannalu takuneqarsinnaalluni utoqqaat illuinut - aamma paarinniffinnut aningaasartuutit qaffasinnerunerannik. Tamanut tunngatillugu kommunet isigigaanni, sulissussineq naleqqussarneqanngilaq kommunet sani-mut pitarlugit. Nutarterinerup sulissussinerup naleqqusarnissaanik anguniagaa eqqarsaatigigaanni kommunep iluani aamma kommunet sanimut pitarlugit, pingaaruteqarpoq, innuttaasumik ikiuineq innuttap qanoq najugaqarneranik pissuteqassasoq. Kommunet utoqqaarnut tunniussuineranni ili-manarpoq inuit ataasiakkaarlugit isiginiarlugit nalilersuineqartoq. Inuit ataasiakkaarlugit nalilersuine-rup – taassuma iluani paarinninnerup oqimaassusia – taamaattumik kinguneraa annertoorujussuarmik kommunep iluani allanngorarnera ukiuminngaanit ukiumut aammalu kommunet sanileriissillugit isigi-niarneranni. Pisimasuni, nalunaarsuineqartoq kommunemi aningaasartuutinik illoqarfinni aamma nu-naqarfinni annertuunik assigiinngissuteqartoq takuneqarsinnaavoq. Assigiinngissusermut pissutaallutik, illoqarfinni anginerusuni amerlanerussuseq iluaqutigineqarluni imaluunniit innuttat inuuniarnerisa assigiinnginnerat, tunniussuiffigineqartut amerlassusii imaluunniit tigussaasumik neqeroorutigi-neqartut assigiinnginneri. Kisitsisit pigineqartut tunngavigalugit periarfissaqanngilaq akissallugu, siuli-ani eqqartorneqartut suut pissutaanersut. Pissutsit tamaasa ataatsimut isigalugit assigiinngissutit kommunet akornanni aammalu illoqarfinni / nunaqarfinni kommunep nammineq iluani minnerulersi-manngillat nutaamik aaqqissuussinerup kingornatigut. BDO-p kaammattuutigaa, immikkoortumi kisitsisitigut pitsaassuseq nukittorsarneqassasoq, aammalu paasissutissat aningaasaqarniarnermut tunngasut aammalu iliuuseqarnerat qullersanit ataavartumik malinnaavigineqassasut.

www.bdo.dk

78

7 1D. SANILERIISSILLUGIT NALILER-SORNERI TUNNIUSSUUNNEQARTUT INATSISITIGUT AALAJANGERSAKKAT SANIATIGUT

Isumaginninnermut - aamma utoqqarnut immikkoortumi akilersuuteqarpoq inatsisinut qilersorsi-masunik, aammalu akilersuineqarluni kommunep aalajangersagaanik inatsisit aalajangersagaasa sania-tigut - taassuma iluani inatsisinit aalajangersakkanut tunngassuteqartut, kisiannili kommunep na-lilersuinera atorlugu tunniussuunneqartunik. Nalilersuinerup ilaatut misissorneqarput:

Akilersukkat utoqqalinersiutinut- aamma siusinaartumik soraarnerussutisianut tunngas-suteqartut

Akilersukkat pisortat ikiuinerannut tunngassuteqartut Minnerpaamik akilersugassat / akilernagit inissisimaffiit ullukkut paarinninnermut im-

mikoortumi Misissuinerup tunngavigai kommunet naatsorsuutaat piffissami 2008-2013-mi. Ukiumut naatsorsuut 2008 naatsorsorneqarluni siusinnerusukkut kommunet 18-usimasut kommunenut nutaanut, peqatigi-lersimasaannut. Misissuineq ilalerneqarsimalluni kommunenik peqqissaartumik oqaloqatiginninnernik. Tamanut tunngatillugu nangaanartoqartinneqassaaq kommunet kisitsisinik inissitsiterinermi iliuuseri-sartagaat. Naatsorsuutini pingaaruteqartunik assigiinngissuteqarsinnaasarmat kommunet qanoq ilior-lutik kisitsisinik inissitsiterinerat.

7.1 AKILERSUINERIT UTOQQALINERSIUTEQARNERMUT TUNNGASUT

BDO-p malugisimavaa pisariillisaanerup nalilersorneranut atatillugu, assigiinngissuteqaqisoq kommu-net utoqqalinersiutini inummut tapip qanoq atorneqarnera, aammalu arlaqartuni taakkua tamanut atorneqartut tigussaasumik nalilersuinermut taarsiullugit. Utoqqalinersiummut tapip akilersuinerit ukua matusussaallugit:

Meeqqanut tapit Atugassatut tapisiat Inuttut namminermut tapit

Utoqqalinersiummik pissarsissagaanni 65-nik ukioqalersimasussaavoq, danskisut innuttaalluni aammalu Kalaallit Nunaanni aalajangersimasumik najugaqassalluni. Ilaatigut periarfissaqarpoq utoqqalinersi-uteqalernissaq, danskisut innuttaanngikkaanni. Qassinik ukioqarluni, utoqqalinersiuteqalersinnaaneq nalilersuinerup ingerlanerani allanngorsimavoq (63-niit 64-nut 2009-mi, 65-nut 2010).

www.bdo.dk

79

Takussutissiap 67-p takutippaa piffissami ingerlasumi qassiunersut, ukiup ingerlanerani utoqqalinersi-utinik pissarsisimasut. Takuneqarsinnaavoq, kommuneni tamani ukioq 2008-mili appariartorneqarsi-masoq. Kommuneqarfik Sermersuup misigisimavaa annikitsumik qaffanneq ukioq 2012-mili, kisiannili kommunet sinneruttut marluk ukiuni kingusinnerusuni aalajangersimasunik amerlassuseqarsimapput. Ukiuni 2008 aamma 2009-mi apparnerit pissutigisimallugu qassinik ukioqarluni utoqqalinersiuteqaler-nissap allannngorneranik. Takussutissiaq 68: Utoqqalinersiutinik pisartagallit pinngoriartornerat, kommune, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutai 2008-2013 (takussutissiat PL-mik iluarsisaanngillat). Aningaasatuutit kontomi pingaarnerni 47.01-mi kisitsisitigut inissitsitigaapput. Tulliuttuni misissorneqassaaq utoqqalinersiutinut tapit pinngoriartornerat kommunemut ukiuni 2008-2013.

0200400600800

10001200140016001800

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Pisa

rtag

aqar

tut

Utoqqalinersiutinik pisartut qassiuneri, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

80

TAMANUT TUNNGATILLUGU TAPISIATUT AKILERSUKKAT 7.1.1PINNGORIARTORNERAT

Aningaasartuutit tamakkiisumik pinngoriartorneranni utoqqalinersiutinut tapit annikitsumik qaffak-kiartorput, soorlu tamanna takuneqarsinnaasoq Takutitassiami ataaniittumi. Takussutissiaq 69: Utoqqaat illuini- paarinniffinnilu aningaasartuutit pinngoriartornerat, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutai 2008-2013 (takussutissiat PL-mik iluarsisaanngillat). Aningaasatuutit kontomi pingaarnerni 47.01-mi kisitsisitigut inissitsitigaapput. BDO-p imaaliinnarlugu naliliineraa, ukioq 2008-mi Nuup Kommunerisimasaani kukkusanik kisitsisitigut inissitsiterineqarsimassasoq, taamaalilluni tapiissutit arlaqartut kukkusamik kisitsisitigut inissitsiter-neqarsimallutik. Assersuutigalugu malugineqarsinnaavoq, inissitsiterineqarsimanngitsoq rådighedstil-læggitut, kisiannili taamaallaat inuttut tapisianut, aammalu nalunaarsorneqarsimallutik meeqqanut tapit annikitsuararsuit kommunep angissusianut naleqqiullugit. Kukkunerit taakkua sunniuteqarfigaat kisitsisit, nalilersuinerup ilaani uani pineqartut, ilaatigut sunniuteqarfigalugit figur 69 qulaaniittoq aammalu figur 70 ataaniittoq. Takutitassiami ataaniittumi ersippoq, assigiinngissutit annertoqisut, kommunet akornanni aggu-aqatigiissillugu utoqqalinersiutit tapiissutaannut utoqqalinersiummik tigusisartumut ataatsimut sanil-liullugu. Kisitsisit Nuup Kommuneaneersut 2008-miit tamakkiisumik takussutissiamut sunniuteqaqqip-put, kisiannili taanna isiginngikkaanni, Qaasuitsup Kommunea aamma Kommuneqarfik Sermersooq piffissami tamarmiusumi assigiiaakannersumik agguaqatigiissillugu utoqqalinersiutilimmut ataatsimut sanilliullugu aningaasartuuteqarsimavoq, kisiannili qulequttatut isigalugu misigisimallugu tamakkiisu-mik aningaasartuutut appariarnerat. Qeqqata Kommuneani tapiissutitut akilersukkat 2010 aamma 2011-mi appariarnerannut pissutaavoq, inuttut namminermut tapitut akilersukkat piiarneqarnerat kommunep illoqarfiisa ilaanni.

-

1.000.000

2.000.000

3.000.000

4.000.000

5.000.000

6.000.000

7.000.000

8.000.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Utoqqalinersiutit tapiinut aningaasartuutit, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

81

Takussutissiaq 70: Tapigititat pinngoriartornerat utoqqalinersiutinik pisartumut sanilliullugu, kommunemut, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutai 2008-2013 (takussutissiat PL-mik iluarsisaanngillat). Tulliuttuni misissorneqassaaq tapiissutit ataasiakkaat atorneqarnerat.

MEEQQANUT TAPIT ATORNERISA PINNGORIARTORNERA 7.1.2

Meeqqanut tapit tunniunneqarsinnaapput utoqqalinersiutinik tigusisartunut, pilersuisussaatitaasunut meeqqanut 18-t inorlugit ukiulinnut, meeraq utoqqalinersiutilimmi najugaqarsimappat. Meeqqanut tapip 2014-mi annertussuseraa 1.000,- kr. qaammammut. Meeqqanut tapeq kisitsisitigut inissitsiterneqarpoq immikkoortiterivimmi konto 31.01-mi. Ataani ta-kuneqarsinnaavoq, kommunet meeqqanut tapitut aningaasartuutaat annertoorujussuarmik assigiinn-gitsitertut. Takussutissiaq 71: Utoqqalinersiutini meeqqanut tapit pinngoriartornerat, kommuneni, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013 kisitsisitigut inissitsiterneqarsimasut 43.01 aamma 43.02-mut immikkoortsite-riffimmi 31:01-mi (kisitsisit PL-mik iluarsisaanngillat).

-

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Tapigititatut aningaasartuutit pinngoriartornerat, utoqqalinersiutilimmut

ataatsimut, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

- 20.000 40.000 60.000 80.000

100.000 120.000 140.000 160.000 180.000 200.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Utoqqalinersiutini meeqqanut tapitut aningaasartuutit, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

82

Takuneqarsinnaavoq, utoqqalinersiutini meeqqanut tapinut aningaasartuutit tamanut tunngatillugu piffimmi 2008 – 2013-mi qaffassimasoq, kisiannili malunnarluni ukiuni kingusinnerusuni appariartorlu-ni. Ataani figurip takutippaa tapisiap agguaqatigiissillugu annertussusia tigusisumut ataatsimut sanil-liullugu. Qaasuitsup Kommuneani ukiuni 2011-miit 2013-mut apparsimavoq aningaasartuutivittai eqqarsaatigalugit (takussutissiap qulaaniittoq) aammalu agguaqatigiissillugu annertussusia (takussutis-siaq ataaniittoq). Taamatuttaaq aamma tigusisartut malunnartumik annikillineqarput ukioq 2011-miit. Kommune Kujalliup 2013-mi meeqqanik tapinut annertunerpaamik aningaasartuuteqarpoq, naak kommune mikinerpaajugaluarluni. Agguaqatigiissilluguli aningaasartuutit tigusisartumut ataatsimut sanilliullugu annertunerpaajunatik, taamaattumillu tikkuartorlugu, kommune kommunenut allanut sanilliullugu amerlasuunik tigusisartoqartoq. Takussutissiaq 72: Meeqqanut tapitut tigusisartumut aningaasartuutit pinngoriartornerat kommunemut, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013 kisitsisitigut inissitsiterneqarsimasut 43.01 aamma 43.02-mut immikkoortsite-riffimmi 31:01-mi (kisitsisit PL-mik iluarsisaanngillat). Immikkoortuni tulliuttuni misissorneqassaaq aningaasartuutit pinngoriartornerat kommunemut, taamaalilluni takuneqarsinnaanngorlugu assigiinngissutit illoqarfinni aamma nunaqarfinni, kommu-nemut.

QEQQATA KOMMUNEA

Maniitsoq meeqqanut tapinut ukiuni tamani aningaasartuuteqartoq, Sisimiut taamaallaat ukiuni pingasuni 2010-mit 2012- mut aningaasartuuteqarpoq. Takuneqarsinnaavoq, Maniitsumi tamakkiisumik aningaasartuutit appariartorsimasut 2009-mili, kisiannili tigusisartumut ataatsimut agguaqatigiissil-lugu qaffakkiartorlutik. Sisimiuni agguaqatigiissillugu aningaasartuutini tigusisartumut ataatsimut sanilliullugu marloriaatinngorsimapput ukiuni 2010-miit 2012-mut.

- 2.000 4.000 6.000 8.000

10.000 12.000 14.000 16.000 18.000 20.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Utoqqalinersiutilimmut meeqqanut tapinut aningaasartuutit, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

83

Takussutissiaq 73: Meeqqanut tapinut aningaasartuutit, Qeqqata Kommunea, 2008-2013


QAASUITSUP KOMMUNEA

Qasigiannguani nalunaarsorneqarsimapput meeqqanut tapinut aningaasartuutit ukiuni tamani, kisian-nili meeqqanut tapitut nalunaarsorneqarsimallutik ukiut ilaannaanni illoqarfinni aamma nunaqarfinni allani. Malugineqarsinnaavoq, Qasigiannguani aningaasartuutit pingasoriaat sinnerlugu qaffassimapput 2008-miit 2009-mut, taavalu qaffakkiartorneq assigiinnerusoq ingerlasimalluni 2011-mut. Aggu-aqatigiissillugu aningaasartuutit tigusisartumut ataatsimut pinngoriartorneq malittarikannerpaat. Takuneqarsinnaavoq, utoqqalinersiutinii meeqqanut tapit Qasigiannguani akilersorneqartut nalunaar-sukkat agguaqatigiissillugu amerlanerujussuusut aammalu annertunerujussuullutik illoqarfinnut nuna-qarfinnullu sanilliullugit. Illoqarfiit Aasiaat, Ilulissat aamma Uummannaq piffissami 2011-p tungaanut qaffassimapput, taavalu meeqqat tapiinik tunniussuineq apparluni imaluunniit univilluni 2012 aamma 2013-mi. Takussutissiaq 74: Meeqqat tapiinut aningaasartuutit, Qaasuitsup Kommunea, 2008-2013



Nuuk illoqarfittut kisiartatut ukiuni nalunaarsuisimasoq meeqqanut tapinut aningaasartuutinik, il-loqarfiit allat meeqqat tapiinut aningaasartuutit ukiualunnguani nalunaarsorsimavaat. Takuneqarsin-naavoq, Nuummi aningaasartuutit sakkortuumik qaffakkiartorsimasut ukiuni 2008 – 2010-mut, taavalu annikitsumik appariartorsimallutik 2013-p tungaanut. Tamanna qularnanngitsumik pissuteqarluni nu-tarterinerup kingorna naluunaarsuinerit qitiusumik ingerlatilernerannik. Tigusisartumut aggu-aqatigiissillugu aningaasartuutit tigusisartumut sanilliullugu qaffassimapput ukiuni 2008-miit 2010-mut, taavalu pinngoriartorneq assigiiaarsimalluni aammalu tamakkerlugu isigalugu appariartorluni. Takussutissiaq 75: Meeqqanut tapinut aningaasartuutit, Kommuneqarfik Sermersooq, 2008-2013



Sisimiut ‐ ‐ ‐ ‐ 18.000 6.000 36.000 12.000 36.000 12.000 ‐ ‐

Maniitsoq 26.530 8.843 46.018 7.670 34.242 8.561 24.000 12.000 27.033 13.517 24.000 12.000

I alt / gns. 26.530 8.843 46.018 7.670 52.242 7.463 60.000 12.000 63.033 12.607 24.000 12.000

20092008 2013201220112010


Aasiaat 13.644 6.822 12.000 12.000 12.000 12.000 44.402 22.201 4.000 4.000 ‐ ‐

Ilulissat 9.096 9.096 11.607 11.607 31.397 10.466 26.598 13.299 ‐ ‐ ‐ ‐

Uummannaq 6.822 3.411 ‐ ‐ 6.822 6.822 26.548 26.548 ‐ ‐ ‐ ‐

Upernavik 3.021 1.511 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Qasigiannguit 20.466 6.822 72.000 14.400 67.000 9.571 75.000 15.000 60.000 15.000 45.000 11.250

Illorsuit ‐ ‐ 11.541 11.541 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Ukkusissat ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 310 310

I alt / gns. 53.049 5.305 107.147 13.393 117.219 9.768 172.548 17.255 64.000 12.800 45.310 9.062

2008 2009 2010 2011 2012 2013


Nuuk 21.982 5.496 59.516 7.440 96.000 12.000 93.000 10.333 83.000 11.857 76.000 10.857

Paamiut 31.644 7.911 28.000 5.600 15.000 5.000 ‐ ‐ ‐ ‐ 9.000 3.000

Ittoqqortoormiit (2.299) (2.299) ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Tasiilaq ‐ ‐ 12.000 12.000 2.000 2.000 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

I alt / gns. 51.327 5.703 99.516 7.108 113.000 9.417 93.000 10.333 83.000 11.857 85.000 8.500

2012 20132008 2009 2010 2011

www.bdo.dk

84

KOMMUNE KUJALLEQ

Narsami aamma Qaqortumi ukiuni tamani nalunaarsorneqarsimapput meeqqanut tapitut anin-gaasartuutit, Nanortalilimmi aningaasartuutinik aatsaat nalunaarsuilersimalluni 2012 aamma 2013-mi. Takuneqarsinnaavoq, Narsami aningaasartuutit qaffakkiartorsimasut 2008-miit 2012-mut, taavalu annikitsumik qaffakkiartorsimallutik 2013-mut. Qaqortumi pisimasut allaanerullutik, tassami 2010-p tungaanut aningaasartuutit qaffassimammata, tamatumalu kingorna annikinnerusumik apparsimallutik 2013-p tungaanut. Tigusisartumut sanilliullugu agguaqatigiissillugu aningaasartuutit ukiuni taamaagin-nangajassimapput. Takussutissiaq 76: Meeqqanut tapinut aningaasartuutit, Kommune Kujalleq, 2008-2013


RÅDIGHEDSTILLÆGIP PINNGORIARTORNERA 7.1.3

Nammineq atorsinnaasatut tapisiat utoqqalinersiutilinik tigusisartunut aalajangersarneqartarput poli-tikkikkut minnerpaaffigisassaattut aalajangikkat tunngavigalugit, utoqqalinersiutillip naammineq atu-gassaata qanoq annertutigisariaqarnersoq, aningaasartuutit aalajangersimasut akilereernerisa kingor-natigut. Nammineq atugassaq mikinerussagaluarpat, atugassatut minnerpaatut alajangikkamit, akiler-neqassaaq tapiissut, assigiinngissutip annertoqataa. Kommunalbestyrelset ataasiakkaat aalajanger-sortarpaat, nammineq atorsinnaasap annertussusia, isumaqartoq, kommuneminngaanit kommunemut assigiinngissinnaalluni. Nammineq atorsinnaasatut tapeq kisitsisitigut inissitsiterneqarpoq immikkut kontomi 31:02-mi. Ataani takuneqarsinnaavoq, assigiinngissutit annertoorujussuusut kommunet tamakkiisumik aningaasartuu-taanni nammineq atorsinnaasani. Qeqqata Kommuneata atorsimanngilaa nammineq atorsinnaasaq aammalu taamaattumik ilaatinneqarani. Kommunet assigiinngissutaasa eqqartorneranni aamma taasariaqarluni Qaasuitsup Kommunea anni-kitsunik aningaasartuuteqarnera, tassami kommune kommunenut allanut sanilliullugu amerlasuunik utoqqalinersiuteqartoqarmat. Tamatuma tikkuartorpaa, Qaasuitsup Kommuneani nammineq atorsin-naatitaq annikingaatsiartuussasoq.


Nanortalik by ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 4.000 4.000 12.000 12.000

Narsaq by 23.498 11.749 32.000 10.667 31.000 10.333 43.000 10.750 44.000 11.000 36.000 12.000

Qaqortoq By 52.302 7.472 73.000 9.125 89.000 12.714 66.000 11.000 47.000 11.750 42.000 10.500

I alt / gns. 75.800 8.422 105.000 9.545 120.000 12.000 109.000 10.900 95.000 10.556 90.000 11.250

2008 2009 2010 2011 2012 2013

www.bdo.dk

85

Takussutissiaq 77: Nammineq atorsinnaasatut aningaasartuut, kommunemut, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013 kisitsisitigut inissitsiterneqarsimasut 43.01 aamma 43.02-mut immikkoortsite-riffimmi 31:01-mi (kisitsisit PL-mik iluarsisaanngillat). Siusinnerusukkut Nuup Kommuneusimasup 2008-mi immikkut konto atorsimanngilaa nammineq atugas-satut tapisiamut. Kommunep nammineq atugassatut aningaasartuutai appariartorsimapput 2009-miit siumut. Agguaqatigiissillugu aningaasartuutit tigusisartumut sanilliullugit, soorlu takussutissiaq 78-p ataani takutikkai, annertuumik kommunenit allanit qaffasinnerupput. Agguaqatigiissillugu aningaasartuutit tigusisartumut ataatsimut sanilliullugit piffissami 2008 aamma 2013 kommuneni pingasuni qaffassimapput, nammineq atugassatut tapiissumik atuisuni. Pinngori-artornerulli matoorpai nikingassutit, agguaqatigiissillugu tapiissutip annertussusia Qaasuitsup Kommu-neani apparmat 2011-miit 2012-mut, taavalu qaffaqqilluni. Tapiissut Kommune Kujallermi apparpoq 2012-miit 2013-mut. Takussutissiaq 78: Nammineq atugassatut aningaasartuutip pinngoriartornera, kommunemut, 2008-2013


-

500.000

1.000.000

1.500.000

2.000.000

2.500.000

3.000.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Aningaasartuutit nammineq atorsinnaasatut tapisiami, 2008-2013

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

-

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Aningaasartuut nammineq atugassamut tigusisartumut ataatsimut, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

86

Immikkoortumi tullermi misissorneqarpoq nammineq atugassatut aningaasartuutit pinngoriartornerat kommunenut, taamaalilluni takuneqarsinnaanngorlugu assigiinngissutit illoqarfinni aamma nunaqar-finni kommunep iluani.

QEQQATA KOMMUNIA

Nammineq atugassatut aningaasartuutit Qeqqata Kommuniani utoqqalinersiutilinni nalunaarsui-neqarsimanngilaq ukiuni 2008-2013.

QAASUITSUP KOMMUNIA

Ukiumi 2008-mi – nutarterineq sioqqullugu – nalunaarsorneqarsimanngillat aningaasartuutit tassunga tunngasut kommuneni nutaanngitsuni maannakkut Qaasuitsup Kommuneani. 2009-miit siumut illoqar-fiit arlaqartut, taassuma iluani Upernavik aamma Ilulissat, agguaqatigiissillugu nammineq atugassatut tigusisartumut ataatsimut sanilliullugu aningaasartuuteqarsimapput, Uummannaq piffissami atuuttumi annertoorujussuarnik nikerarsimalluni. Aasianni aningaasartuutit annertungaatsiartut nalunaars-orneqarsimapput – aammalu agguaqatigiissillugu aningaasartuutit annertuut – piffissami atuuttumi tamarmi. Takussutissiaq 79: Nammineq atugassatut aningaasartuutit, Qaasuitsup Kommunea, 2008-2013



Soorlu siusinnerusukkut oqaatigineqarsimasoq Nuup Kommuneani nutarterineq sioqqullugu nalu-naarsuineqarsimanngilaq nammineq atugassatut aningaasartuutit, tamatumalu kinguneralugu anin-gaasartuutit annertoorujussuarmik qaffannerat 2008-miit 2009-mut. Isikkoqarpoq tamakkua nalu-naarsorneqarsimassasut inummut namminermut – tamatuma kinguneraa kingusinnerusukkut sammi-neqarumaarpoq. Soorlu takussutissiami ataaniittumi takuneqarsinnaasoq, Nuummi aningaasartuutit annikitsumik qaffa-riartorsimapput 2009-miit 2011-mut, taavalu aningaasartuutit apparlutik ukiuni tulliuttuni. Aggu-aqatigiissillugu aningaasartuut tigusisartumut ataatsimut sanilliullugu piffissami pisumi assigiiaagin-narsimavoq. Illoqarfiit pingasut allat, Paamiut, Tasiilaq aamma Ittoqqortoormiit aningaasartuutaat assigiinngitsitersimaqaat aammalu assigiinngissitsitertumik agguaqatigiissillugu aningaasartuuteqarsi-mallutik tigusisumut ataatsimut sanilliullugu. Kommuneqarfik Sermersuup paasissutissiissutigisimavaa, tamatumunnga pissutaasimasoq annertuumik allannguinerit aamma akit annertuumik allanngorneri


Ikerasak ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 3.000 750 343 343

Illorsuit ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 7.402 3.701 460 460 1.300 650

Ilulissat ‐ ‐ 258.612 2.229 22.808 912 21.538 1.346 19.438 486 42.838 996

Kangaatsiaq ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Kitsissuarsuit ‐ ‐ ‐ ‐ 10.329 5.164 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Kullorsuaq ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 3.413 1.707 ‐ ‐

Nuugaatsiaq ‐ ‐ ‐ ‐ 448 448 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Qasigiannguit ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Qeqertarsuaq ‐ ‐ 138 138 6.910 6.910 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Qaanaaq ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 2.286 2.286 2.194 2.194

Qaarsut ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 229 229 ‐ ‐ ‐ ‐

Saattut ‐ ‐ ‐ ‐ 6.149 6.149 20.072 20.072 ‐ ‐ ‐ ‐

Ukkusissat ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 3.717 1.859 143 143 ‐ ‐

Upernavik ‐ ‐ 31.890 7.973 6.000 6.000 21.408 5.352 6.000 6.000 6.000 6.000

Uummannaq ‐ ‐ 27.099 3.011 74.968 3.946 87.999 4.000 66.249 2.454 85.455 8.545

Aasiaat ‐ ‐ 86.940 5.434 81.000 5.786 95.000 5.938 89.000 5.563 86.000 5.375

I alt / gns. 404.678 2.772 208.613 3.260 260.366 3.829 187.332 2.081 223.786 3.066

2008 2009 2010 2011 2012 2013

www.bdo.dk

87

imermi aamma kiassarnermi politikkikkut aalajangigaq nammineq atugassatut tapiissutip utoqqaliner-siutini Kommuneqarfik Sermersuumi. Takussutissiaq 80: Nammineq atugassatut tapisiamut aningaasartuutit, Kommuneqarfik Sermersooq, 2008-2013


KOMMUNE KUJALLEQ

Illoqarfiit tamarmik ukiuni pineqartuni nalunaarsorsimavaat nammineq atugassatut aningaasartuutit, kisiannili malugineqarluni, aningaasartuutip annertussusiata oqaluttuarinngilluinaraa tumit suut ator-neqarneri. Nanortalik piffissami qaffakkiartortunik aningaasartuuteqarsimavoq, Narsaq aamma Qaqor-toq nikerartorujussuarnik aningaasartuutit annertussuseqarsimapput, aningaasartuutit Qaqortumi aalajangersimasumik qaffakkiartorsimapput 2010-miit. Takuneqarsinnaavoq pingaarnerusumik Qaqor-toq taavalu Narsaq, qaffasissunik nammineq atugassatut aningaasartuuteqartut. Qaffannera pingaar-tumik pissuteqarluni, nammineq atugassatut tigusisartut amerlassusii Qaqortumi qaffakkiartorsimane-rat. Takussutissiaq 81: Nammineq atugassatut aningaasartuutit, Kommune Kujalleq, 2008-2013


NAMMINEQ INUTTUT TAPISIAP PINNGORIARTORNERA 7.1.4

Utoqqalinersiutini inuttut nammineq tapisiaq tunniunneqarsinnaavoq, tigusisartoq aningasaqarniarnik-kut immikkut ittumik ajornakusoortumik inissisimappat. Assersuutigalugu imaassinnaalluni, tigu-sisartoq annertuunik aningaasartuuteqartoq pissuteqartumik peqqinngissutsip pilersissimasaanik, taas-suma iluani assersuutigalugu isarussanik pisinermut aamma atortut ikiorsiissutaasut, imaluunniit tas-sanngaannaq pisariqartitsilersimasumik ikiorneqarneq annassagaani nerisassanut aamma najugaqar-nermut. Inuttut namminermut tapiissut kisitsisitigut inissitsiterneqartarpoq immikkut kontomut 31:03-mut. Ataani takuneqarsinnaavoq, kommunet namminermut tapisianut anngaasartuutaat assigiinngissiter-torujussuusut. Qaasuitsup Kommunea tamaat isigalugu kommuneni sisamani annertunerpaanik an-ingaasartuuteqarpoq. Kisiannili aamma Qaasuitsup Kommunea amerlanerpaanik utoqqalinersiutisisar-toqarluni.


Nuuk ‐ ‐ 1.701.494 7.496 1.822.285 9.958 1.818.795 8.012 1.463.924 9.695 1.185.162 8.526

Paamiut 236.508 4.927 481.852 5.876 302.580 3.690 333.772 4.768 512.440 5.283 581.062 5.929

Tasiilaq 179.756 5.287 167.979 3.360 136.384 4.262 146.541 7.327 211.140 6.210 365.528 9.879

Sermiligaaq ‐ ‐ 2.317 1.159 ‐ ‐ 3.024 3.024 8.001 8.001 3.926 3.926


Kulusuk ‐ ‐ ‐ ‐ 36.042 9.011 39.998 19.999 32.980 16.490 41.296 5.162

Kapisillit ‐ ‐ 75.035 18.759 38.499 9.625 23.525 5.881 ‐ ‐ ‐ ‐

Arsuk ‐ ‐ 33.113 8.278 3.254 3.254 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Tiniteqilaaq ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 6.504 6.504

Qeqertarsuatsiaat ‐ ‐ 22.969 4.594 27.372 6.843 4.590 2.295 33.624 33.624 6.908 6.908

I alt / gns. 454.020 4.283 2.758.886 7.092 2.407.262 7.546 2.435.748 7.337 2.309.407 7.776 2.255.169 7.723

20132008 2009 2010 2011 2012

2008 2009 2010 2011 2012 2013


Nanortalik by 14.100 1.567 21.085 1.506 53.385 3.140 43.128 3.081 53.063 5.306 54.160 3.385

Narsaq by 515.734 2.262 51.446 2.144 72.732 2.273 74.667 3.733 161.173 6.199 99.998 3.704

Qaqortoq By 13.071 45 153.612 3.268 42.277 2.642 75.026 4.689 186.837 5.839 272.014 5.440

I alt / gns. 542.905 2.216 226.142 2.660 168.394 2.591 192.821 3.856 401.073 5.898 426.172 4.582

www.bdo.dk

88

Takussutissiaq 82: Inuttut nammineq tapisianut aningaasartuutit. kommunemut, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013 kisitsisitigut inissitsiterneqarsimasut 43.01 aamma 43.02-mut immikkoortsite-riffimmi 31:01-mi (kisitsisit PL-mik iluarsisaanngillat). Takuneqarsinnaavoq Kommuneqarfik Sermersuumi aningaasartuutit annertuumik appartut ukiuni 2008-miit 2009-mut. Imaaliinnarlugu BDO-p naliliineraa, ukioq 2008-mi Nuup Kommuneani kukkusamik kisitsisinik inissitsiterineqarsimasoq, taamaalilluni nammineq atugassatut tapit nalunaarsorneqaratik, taamaallaat nammineq inummut tapit. Taamatuttaaq kommunep angissusia isigalugu annikitsuararsuit meeqqanut tapitut inissitsiterneqarsimallutik ukiumi tassani. Takussutissiap ataaniittup takutippaa agguaqatigiissillugu aningaasartuutit inummut namminermut tapisianut tigusisartumut ataatsimut sanilliullugu. Taakkua ukiuni kingullerni qaffakkiartorsimapput. Takuneqarsinnaavoq, Qeqqata Kommunia agguaqatigiissillugu aningaasartuutini annertuunik anin-gaasartuuteqarsimasoq nammineq inuttut tapisiani, taamaalilluni kommunep tapiissutai 2013-mi kommunenit pingasunit agguaqatigiissinnerannit marloriaatingajaalluni. Tamanna imaaliinnarlugu atassuteqarluni nammineq atugassatut akilersuinermut. Qeqqata Kommunia akilersuinngilaq nammi-neq atugassatut tapiissutinik aammalu taarsiullugu inummut namminermut tapisiaq kommunenit alla-nit annertunerusoq akilersorlugu. Takussutissiaq 83: Inuttut namminermut tapisianut aningaasartuutip pinngoriartornera, kommunemut, 2008-2013


-

1.000.000

2.000.000

3.000.000

4.000.000

5.000.000

6.000.000

7.000.000

8.000.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Aningaasartuutit utoqqalinersiutillit inuttut namminneq tapisiaannut, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

-

5.000

10.000

15.000

20.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Nammineq tapisianut aningaasartuutit tigusisartumut ataatsimut 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

89

Immikkoortumi tulliuttuni misissorneqassaaq inuttut nammineq tapiissutip pinngoriartornera kommu-neni tamani, taamaalilluni takuneqarsinnaasunngorlugu assigiinngissutit illoqarfinni aamma nunaqar-finni.

QEQQATA KOMMUNIA

Qeqqata Kommunia tamaat asigigalugu annertusiartortunik aningaasartuuteqarpoq aammalu tigu-sisartoq ataaseq isigalugu annertusiartorluniu. Appariarneq 2010-miit 2011-mut pissuteqarpoq, Maniit-sumi namminermut tapiissutit arlaqartut peerunnerannik. Qaffannerali ukiuni tulliuttuni pissuteqarlu-ni, Maniitsumi akilersorneqarmat inummut namminermut tapeq tigusisumut ataatsimut annertune-rujussuaq, tassami tigusisartut amerlassusii annertunerulinngimmata. Ataani aammattaaq takuneqarsinnaavoq, Sisimiut tamanut tunngatillugu qaffasissunik anin-gaasartuuteqarsimammat, kisiannili tigusisartunut agguaqatigiissikkaanni Maniitsumi annertussusermit annikkinnerulluni. Sarfannguani agguaqatigiissillugu annertussuseq 2010 tikillugu qaffakkiartors-imavoq, tamatumali kingorna apparluni 2012-p tungaanut. 2013-p tungaanut nalunaarsukkat qaf-faqqipput, pissuteqartunik tigusisartut amerlinerannik aamma tapiissutit qaffasinnerunerannik. Takussutissiaq 84: Inummut namminermut tapiissutitut aningaasartuutit, Qeqqata Kommunea, 2008-2013


QAASUITSUP KOMMUNEA

Soorlu siusinnerusukkut takuneqarsinnaasoq, Qaasuitsup Kommuneani aningaasartuutip qaffasissusia inummut namminermut tapiissutinik qulequttatut isigalugu assigiikannersimavoq piffissami 2008-miit 2013-mut. Kisiannili tamanut tunngatillugu illoqarfinni aamma nunaqarfinni aningaasartuutit assigiin-gitsorujussuusimallutik. Illoqarfiit arlaqartut, taassuma ataani Qeqertarsuaq aamma Qaanaaq, inum-mut namminermut tapini qaffasissumik piffissami inissisimasimapput. Nunaqarfiit assigiinngitsut anin-gaasartutimikkut allanngorarsimaqaat. Assersuutigalugu Niaqornaarsuk qaffasissunik anin-gaasartuuteqarsimavoq ukiuni 2008 aamma 2009-mi, taassumalu kingorna malunnartumik apparlutik piffiup sinnerani. Taassuma assinga aamma pilluni Kullorsuaq aamma Tasiusaq, ukiuni kingusinnerusu-ni misigisaqartoq annertuumik agguaqatigiissillugu aningaasartuutini inummut namminermut tapini.


Sisimiut 704.229 4.890 873.386 7.159 828.851 6.232 739.666 6.164 880.047 5.752 1.091.461 7.181

Maniitsoq 288.955 4.378 417.448 4.260 873.624 9.394 248.208 3.266 499.756 8.193 803.776 12.366

Itteleq ‐ ‐ 656 656 7.292 2.431 279 279 1.082 541 5.229 1.307

Sarfannguit 2.688 1.344 17.328 3.466 7.137 3.569 1.730 865 175 175 14.558 2.912

I alt / gns. 995.872 4.698 1.308.817 5.791 1.716.905 7.432 989.882 4.974 1.381.060 6.364 1.915.025 8.474

2008 2009 2010 2011 2012 2013

www.bdo.dk

90

Takussutissiaq 85: Inummut namminermut tapitut aningaasartuutit, Qaasuitsup Kommunea, 2008-2013



Siusinnerusukkut oqaatigineqartutut, naliliineruvoq, Nuummi ukioq 2008-mi nalunaarsuinermi anin-gaasartuutit inissitsiterneranni kukkuneqarsimasoq. Taamaalilluni nalunaarsorneqarsimapput anin-gaasartuutit annertuut inuttut nammineq tapiissutini, kisiannili nalunaarsuinerit annertusimanatik utoqqalinersiuteqarnermi tapit allat. Soorlu takussutissiami 86-mi ataaniittumi takuneqarsinnaasoq, Nuummi aningaasartuutit malunnaa-teqartumik qaffapput 2009-mi aamma 2010-mi, taamaanneralu ingerlaqqilluni ukioq 2013 tikillugu, taamaallaat pinnani 2011-mi appariarneq. Paamiuni malugineqarpoq aningaasartuutit piffissami ni-kerarnerat, kisiannili pingaarnerusumik pissuteqartumik tigusisartut amerlassusiinik, tassami aggu-aqatigiissillugu tigusisartumut aningaasartuut ukiuminngaanit ukiumut assigiingajalluinnarmat. Tasii-lami malugineqarpoq annertuumik aningaasartuutit qaffannerat piffissami 2009-miit 2011-mut, taava-lu apparlutik 1/6-mut 2012-mi aammalu matullutik 2013-mi, tassami nalunaarsorneqartut isertita-

www.bdo.dk

91

qarneq aningaasartuuteqarneq pinnani. Kingulliit naatsorsuutigineqarput kukkusamik inissitsiterine-russasut. Takussutissiaq 86: Aningaasartuutit nammineq tapiissutisianut, Kommuneqarfik Sermersooq, 2008-2013


KOMMUNE KUJALLEQ

Soorlu ataani takussutissiami takuneqarsinnaasoq, Kommune Kujallermi aningaasartuutit qaffasissusi-at ukiuni assigiinngissuteqarsimavoq. Tamanut tunngatillugu agguaqatigiissillugu aningaasartuutit annikillipput piffissami 2008-miit 2012-mut (taamaallaat qaffanneqalaarluni Nanortalimmi), taavalu qaffanneqarluni ukiup 2013-p tungaanut. Pingaartumik aningaasartuutinik annertuumik annikillili-ineqarpoq Qaqortumi 2008-miit 2009-mut, pingaarnerusumik pissuteqartumik, tunniussiffigineqartar-tut malunnaateqartumik apparnerannik. Takussutissiaq 87: Inummut namminermut tapiissutitut aningaasartuut, Kommune Kujalleq 2008-2013


KATITERNERA 7.1.5

Tamakkiisumik isigalugu utoqqalinersiutinut tunngasut akilersorneqarnerat naleqqussarneqarsimanngi-laq, qulequtaasumik taamak katiterineqarsinnaavoq, sulissussineq naleqqussarneqarsimanngitsoq pif-fiusumi 2008-miit 2013-mut. Tassani pineqarpoq sulissussinerup sumi inissisimanera kommunet akornanni, takuneqarsinnaanani meeqqanut tapisiani, nammineq atugassatut tapisiani imaluunniit inuttut nammineq tapisiani malugi-neqarsinnaanngilaq kommunet akornanni assigiinngissuteqarneq, malunnartumik annikinnerusut piffis-sami nutarterinerup kingorna 2008-mi. Kommuneni assigiinngissutit ilagaat, tapiissutit kommuneqarfi-it pitarlugit assigiinngitsunik atorneqarnerat. Assersuutigalugu Qeqqata atunngilluinarpaa nammineq atorsinnaallugu tapisiaq. Tassunga ilaalluni Qeqqata agguaqatigiissillugu aningaasartuutai inummut namminermut tapiissutai kommunenut allanut sanilliullugu qaffasinnerunerat. Kisiannili ataatigut titarneqassaaq, tapiissutit tamaasa ataatsimut isigigaanni malugineqarsinnaanngimmat kommunet akornanni assigiinnginneq nutaamik aaqqissuussinerup kingornatigut.


Nuuk 6.844.970 15.919 49.566 1.502 167.618 2.941 121.538 2.431 145.508 2.798 245.500 4.910

Paamiut ‐ ‐ 33.146 2.072 101.148 3.372 41.589 2.446 34.282 1.905 83.290 3.786

Tasiilaq ‐ ‐ 66.115 2.875 119.749 4.990 128.170 5.826 23.535 841 (15.445) (1.030)

Sermiligaaq ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ (5.581) (5.581) ‐ ‐

Ittoqqortoormiut ‐ ‐ 19.971 2.219 29.367 9.789 15.724 2.621 21.207 4.241 13.254 2.651

Kulusuk ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ (8.586) (2.862) ‐ ‐

Kapisillit ‐ ‐ 844 422 1.187 1.187 1.135 568 ‐ ‐ 798 798

Arsuk ‐ ‐ 300 300 4.739 1.580 2.967 2.967 ‐ ‐ ‐ ‐

Tiniteqilaaq ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 1.486 1.486 ‐ ‐ ‐ ‐

Qeqertarsuatsiaat ‐ ‐ 3.014 1.507 ‐ ‐ ‐ ‐ 746 373 5.945 1.982

Kuummiut ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 6.315 6.315 ‐ ‐ ‐ ‐

I alt / gns. 6.844.970 15.919 172.956 2.011 423.807 3.592 318.925 3.189 211.112 1.937 333.342 3.472

2008 2009 2010 2011 2012 2013


Nanortalik by 272.677 7.574 85.777 2.092 44.609 2.478 56.116 3.741 66.357 3.903 109.977 4.230

Narsaq by ‐ ‐ 484.654 8.214 140.450 2.988 111.384 3.481 59.748 2.298 217.837 4.951

Qaqortoq By 474.481 1.642 133.812 5.147 145.602 4.412 74.563 2.485 67.048 4.470 109.897 7.326

I alt / gns. 747.158 8.121 704.243 5.589 330.660 3.374 242.063 3.144 193.152 3.330 437.711 5.150

20132008 2009 2010 2011 2012

www.bdo.dk

92

Aammattaaq kommunet namminneq iluanni naleqqussaaneq malugineqarsinnaanngilaq utoqqalinersi-utinut tunngatillugu tunniussuutani. Periarfissalinni nalunaarsuinerit illoqarfinnut - aamma nunaqar-finnut pineranni, malugineqarsinnaavoq agguaqatigiissitsinermi assigiinnginneq illoqarfinni aamma nunaqarfinni kommunemi pineqartumi. Assigiinnginnerit taakkua assigiinnerat oqaatigineqarsinnaana-ni nutaamik aaqqissuussinerup kingorna. Aammattaaq assersuuteqarpoq tapiissutit kommunep iluani assigiinngitsunik atorneqarnerannik, tapiissutit ilai annertunerusumik atorneqarlutik illoqarfinni nu-naqarfinniluunniit, tapiissutit ilai annikinnerusumik atorneqartut. Kaammattutigineqassaaq, tapiissutinik utoqqalinersiuteqarnermut tunngatillugu atuineq kommuneni ataasiakkaani allaffisornikkut assigiimmik tunngaveqartinneqassasoq isiginiarneqarluni suliat ataasiak-kaat qanoq isikkoqarnerat.

7.2 SIUSINAARTUMIK SORAARNERUSSUTISIANUT ATASUNIK TUNNIUSSUINEQ

BDO-p malugisimavaa Naammassiuminarsaanerup nalilersorneranut atatillugu, kommunet siusinaar-tumik soraarnerussutisiaqarnermut atatillugu inummut namminermut tapisiat annertoorujusuarmik assigiinngitsitertut, aammalu tamakkua tamanut tunngatillugu tunniukkusunnerusat piviusut tunngavi-galugit nalilersuinermut taarsiullugit. Siusinaartumik soraarnerussutisiamik pissarsissagaanni killeqanngitsumik sulisinnaassuseq apparsimas-saaq, Inatsisartut peqqussutaat nr. 4 7. maj 2007-meersoq malillugu 18-nit aamma 65-t akornanni ukioqassaaq. Siusinnerusukkut ukioqarnerup killigisimavaa 63, piffimmi 2007-2010-mi qaffakkiartor-tinneqartoq 65-nik ukioqalernermut. Taamatuttaaq aamma nalinginnaalluni suleqqilersinnaatinnia-rneqarnissaq. Siusinaartumik soraarnerussutisiaqartoq aalajangersimasumik najugaqassapput Kalaallit Nunaanni, Danmarkimi imaluunniit Savalimmiuni ukiuni pingasuni imaluunniit Kalaallit Nunaanni aalajangersi-masumik najugaqassallutik, nunat avannarliit ilaanni, imaluunniit nunani EØS atorlugu isumaqatigiis-suteqarfinni. Tamatuma saniatigut siusinaartumik soraarnerussutisialik danskisut innuttaassaaq, ilua-niilluni: Nordisk Konvention om Social Sikring imaluunniit Kalaallit Nunaanni alajangersimasumik naju-gaqarsimassalluni minnerpaamik ukiuni pingasuni qinnuteqaatip tunniunneqarnera sioqqutitsiarlugu. Siusinaartumik soraarnerussutisiaqarnermut tapiissutit ukuninga imaqarput:

Meeqqanut tapinik Inummut namminermut tapeq, ataavartoq Inummut namminermut tapeq, ataasiartoq

Soorlu ataani takutitassiami takuneqarsinnaasoq, kommuneni pingasuni siusinaartumik soraarnerussu-tisiat aalajangersimasumik pinngoriartorsimapput ukioq 2008-mili, Kommuneqarfik Sermersooq allaa-simalluni siullermik siusinaartumik soraarnerussutisiallit qaffannerannik, taavalu 2011-mi annertuumik apparnerisigut.

www.bdo.dk

93

Takussutissiaq 88: Siusinaartumik soraarnerussutisiallit pinngoriartornerat, kommunenut, 2008-2013


TAMANUT TUNNGATILLUGU TAPIISSUTIT PINNGORIARTORNE-7.2.1RAT

Ataani takussutissiap takutippaa tamakkiisumik tapiissutit siusinaartumik soraarnerussutisiaqarnermut tunngasut pinngoriartornerat. Aningaasartuutit iluarsisaapput akit - aamma akissarsiat pinngoriartor-nerannik, kisiannili malugineqarsinnaalluni aningaasartuutit appariartornerat Kommuneqarfik Sermer-sooq aamma Kommune Kujalleq, kommunet allat marluk misigisimavaat qaffariarneq piffissami 2008-2013-mi. Takussutissiaq 89: Tamakkiisumik aningaasartuutit siusinaartumik soraarnerussutisiani tapiissutini, kommuneni, 2008-2013


0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Siusinaartumik soraarnerussutisiallit qassiuneri, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

- 1.000.000 2.000.000 3.000.000 4.000.000 5.000.000 6.000.000 7.000.000 8.000.000 9.000.000

10.000.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Aningaasartuutit siusinaarluni soraarnerussutisiani tapiissutini, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

94

Takutitassiami ataaniittumi takuneqarsinnaavoq, assigiinngissutit annertungaatsiartorujussuusut, kommunet akornanni, agguaqatigiissillugu qanoq annertutigisumik soraarnerussutisianut tapit akiler-sorneranni. Soorlu immikkoortumi utoqqalinersiutinut tapini, Qeqqata Kommunea ukiuni kingusinne-rusuni qaffariartorsimavoq agguaqatigiissillugu aningaasartuutini, taamaalilluni ukioq 2013-mi aggu-aqatigiissillugu tapisiaqartitsilluni 7.000 kr.-nik siusinaartumik soraarnerussutisialimmut ataatsimut. Kommune Kujalleq, annikinnerpaanik agguaqatigiissillugu aningaasartuuteqartup, akilersorpaa 4.720 kr.-p missaaniittoq siusinaarluni soraarnerussutisialimmut. Takussutissiaq 90: Siusinaartumik soraarnerussutisialimmut ataatsimut aningaasartuutit, kommunemut, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013 (kisitsisit PL-mik iluarsisaanngillat). Tulliini misissorneqassaaq tapiissutit ataasiakkaat kommunenit atorneqarnerat. Siullermik misis-sorneqassalluni meeqqanut tapit, taavalu ataavartumik inummut namminermut tapeq aammalu nag-gataarutigalugu inummut namminermut tapeq, tunniunneqartartoq ataasiarluni akiliutitut.

MEEQQANUT TAPIT ATORNERATA PINNGORIARTORNERA 7.2.2

Meeqqanut tapeq tunniunneqarsinnaavoq siusinaartumik soraarnerussutisialinnut, pilersuinmissamut pisussaaffilinnut meeqqanut 18-t inorlugit ukiulinnut, meeraq siusinaartumik soraarnerussutisialimmi najugaqarpat. Meeqqanut tapeq kisitsisitigut inissitsiterneqartarpoq kontonut immikkoortumut 31:01-mut. Takuti-tassiami ataaniittumi takuneqarsinnaavoq annertussusia kommuneni assigiingitsorujussuusoq, meeqqanut tapit eqqarsaatigalugit. Tamanut tunngatillugu kommunet tamarmik qaffakkiartortunik aningaasartuuteqarput ukiuni 2008-miit 2009-mut, tamatuma kingorna kommunet pingasut an-ingaasartuutaat appariartorlutik ukiuni 2009-miit 2013-mut.

-

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

asaq

Siusinaartumik soraarnerussutisialimmut ataatsimut aningaasartuutit, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

95

Takussutissiaq 91: Meeqqanut tapinut aningaasartuutit pinngoriartornerat, kommunenut, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013 kisitsisitigut inissitsiterneqarsimasut 43.01 aamma 43.02-mut immikkoortsite-riffimmi 31:01-mi (kisitsisit PL-mik iluarsisaanngillat). Taassumatut aningaasartuutit appariartornerat malunnanngilaq aningaasartuutit tigusisartumut aggu-aqatigiissillugit. Tassani killormut takuneqarsinnaavoq, qaffasissusia tamanut tunngatillugu – qaffak-kiartorsimariarluni ukiuni 2008-miit 2009-mut – allanngoriartorsimanngitsoq. Takussutissiaq 92: Meeqqanut tapinut aningaasartuutit tigusisartumut ataatsimut. kommunenut, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013 kisitsisitigut inissitsiterneqarsimasut 43.01 aamma 43.02-mut immikkoortsite-riffimmi 31:01-mi (kisitsisit PL-mik iluarsisaanngillat). Immikkoortumi tullermi misissorneqassaaq meeqqanut tapit pinngoriartornerat kommuneni tamani. Siusinaartumik soraarnerussutisialinnut tapiissutitut aningaasartuutit kisitsisitigut inissitsiterneqartar-put registrantitut, taamaalilluni nassaarineqarsinnaalluni kommuneni tamani illoqarfinnut aamma nunaqarfinnut.

- 500.000

1.000.000 1.500.000 2.000.000 2.500.000 3.000.000 3.500.000 4.000.000 4.500.000 5.000.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Siusinaartumik soraarnerussutisiani meeqqanut tapinut aningaasartuutit, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

-

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Meeqqanut tapitut aningaasartuutit siusinaartumik soraarnerussutisialimmut

ataatsimut, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

96

QEQQATA KOMMUNIA

Takuneqarsinnaavoq, Maniitsumi aningaasartuutit qaffakkiartorsimasut ukiuni 2008-miit 2011-mut, taavalu appaqqillutik. Sisimiuni tamanut tunngatillugu meeqqanut tapinut qaffakkiartortunik anin-gaasartuuteqarsimalluni. Tigusisartumut ataatsimut agguaqatigiissinneri nikerangaatsiarsimapput, piffissami pineqartumi. Kisiannili Sisimiut aamma Maniitsoq assigiinngissutai annertoorsuusimanngil-lat. Takussutissiaq 93: Meeqqat tapiinut aningaasartuutit, Qeqqata Kommunea, 2008-2013


QAASUITSUP KOMMUNEA

Qulequttatut isigalugu agguaqatigiissillugu tigusisartumut tunniussuussat illoqarfinni annertusiartor-put, Kisimi pinnani Kangaatsiaq. Taassuma saniatigut takuneqarsinnaavoq, agguaqatigiissillugu anin-gaasartuutip nunaqarfinni annertussusia qaffasingaatsiartoq. Assersuutigalugu takuneqarsinnaavoq nunaqarfinni Ilimanaq, Niaqornaarsuk, Aappilattoq minnerunngitsumillu Iginniarfik annertoorujussuar-nik agguaqatigiissillugu meeqqanut tapinut aningaasartuuteqartut, illoqarfinnut sanilliullugu. Taman-na pingaartumik pisimalluni piffissami 2010-miit 2013-mut. Tamanna pissuteqarsinnaalluni, siusinaar-tumik soraarnerussutisiaqartut ilai amerlanerit meeqqanut tapiaqarnerat. Takussutissiaq 94: Meeqqanut tapinut aningaasartuutit, Qaasuitsup Kommunia, 2008-2013



Sisimiut 344.132 8.824 711.000 10.773 699.146 11.098 831.000 10.654 814.254 9.810 836.000 10.857

Maniitsoq 470.696 6.724 602.894 9.420 631.587 11.483 650.866 11.623 629.000 11.868 462.833 11.571

Sarfannguit 12.128 6.064 12.000 12.000 9.000 9.000 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

I alt/gns. 826.956 7.341 1.325.894 10.121 1.339.733 11.258 1.481.866 11.059 1.443.254 10.612 1.298.833 11.101

2008 2009 2010 2011 2012 2013


Akunnaaq ‐ ‐ 2.274 2.274 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Attu ‐ ‐ ‐ ‐ 116.516 11.652 128.000 9.846 144.000 13.091 144.000 13.091

Iginniarfik ‐ ‐ ‐ ‐ 84.000 12.000 129.000 12.900 115.000 11.500 108.000 12.000

Ikerasak ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 31.000 10.333 12.000 12.000

Ikerasaarsuk ‐ ‐ ‐ ‐ 48.000 12.000 28.000 14.000 19.000 9.500 2.000 2.000

Ilimanaq ‐ ‐ ‐ ‐ 69.899 13.980 60.000 20.000 55.995 13.999 49.398 12.350

Ilulissat 604.083 8.275 689.800 10.778 578.452 10.712 593.098 10.053 666.528 13.069 408.228 9.072

Innaarsuit ‐ ‐ ‐ ‐ 148.000 16.444 140.000 17.500 116.000 16.571 (5.000) (833)

Kangersuatsiaq ‐ ‐ ‐ ‐ 50.000 16.667 26.000 8.667 24.000 12.000 20.000 10.000

Kangaatsiaq 482.088 8.171 658.000 10.613 388.512 9.962 239.000 9.560 219.000 9.522 133.000 8.867

Kullorsuaq ‐ ‐ ‐ ‐ 20.000 6.667 121.000 12.100 84.000 12.000 167.000 13.917

Niaqornaarsuk ‐ ‐ ‐ ‐ 204.000 12.000 206.000 11.444 199.082 10.478 197.000 11.588

Nuugaatsiaq ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 36.000 12.000 36.000 12.000

Nuussuaq ‐ ‐ ‐ ‐ 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000 65.000 21.667

Naajaat ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 144.000 48.000

Qasigiannguit 80.348 5.022 137.293 6.865 200.000 9.524 154.467 11.882 139.003 10.693 102.942 10.294

Qeqertaq ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 12.000 12.000

Qeqertarsuaq 162.212 8.111 181.000 10.647 211.000 15.071 272.000 18.133 203.000 12.688 180.000 16.364

Qaanaaq 294.430 8.660 318.000 10.966 263.227 10.124 269.832 10.793 241.731 10.072 191.000 11.938

Saattut ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 82.000 10.250 49.000 9.800

Tasiusaq ‐ ‐ ‐ ‐ 12.000 12.000 11.000 5.500 12.000 12.000 12.000 12.000

Ukkusissat ‐ ‐ ‐ ‐ 1.000 1.000 21.000 5.250 12.000 12.000 12.000 12.000

Upernavik 909.756 11.232 1.077.320 13.138 504.000 10.957 337.000 10.531 367.496 13.125 194.000 10.778

Upernavik Kujalleq ‐ ‐ ‐ ‐ 36.000 12.000 27.000 9.000 24.000 12.000 17.000 8.500

Uummannaq 174.997 7.954 146.211 9.747 261.626 11.375 322.996 11.536 84.000 9.333 173.000 14.417

Aappilattoq ‐ ‐ ‐ ‐ 144.000 24.000 125.000 20.833 120.000 24.000 132.993 18.999

Aasiaat 772.402 9.655 1.004.870 12.561 965.330 12.537 875.000 11.986 497.502 7.007 807.274 14.416

I alt/gns. 3.480.316 9.040 4.214.768 11.391 4.317.561 11.669 4.097.393 11.477 3.504.337 10.917 3.363.835 12.367

20132008 2009 2010 2011 2012

www.bdo.dk

97


Takuneqarsinnaavoq, Nuummi aningaasartuutit – malunnartumik qaffareernermik kingornatigut ukiuni 2008 aamma 2009-mi – assigiimmik appariartorsimammata nutaamik aaqqissuussinerup kingorna, taamaalillutik ukioq 2013-mi affaannangajanngorsimallutik 2009-mut sanilliullugu. Taamatut appari-artornera aamma takuneqarsinnaalluni illoqarfinni allani. Aamma takuneqarsinnaavoq, taamatut appariatorneq takuneqarsinnaangitsoq agguaqatigiissillugu tapiissutit annertussusianni, tassami annertussuseq allanngoranngingajalluinnarmat ukiumiit ukiumut. Tamatuma tikkuartorpaa, meeqqanut tapinik tunniussiffigineqartartut annikitsumik piffimmi annikilli-artortut. Agguaqatigiissillugu aningaasartuutit nunaqarfinni ataasiakkaartuni illoqarfinnit annertune-rujussuupput. Pingaarnerusumik suliat ataasiakkaartut, agguaqatigiissitsineq qaffallugu. Takussutissiaq 95: Meeqqanut tapinut aningaasartuutit, Kommuneqarfik Sermersooq, 2008-2013


KOMMUNE KUJALLEQ

Imaaliinnarlugu nutarterinerup kingorna ukiuni siullerni qaffanneqarpoq, tamatuma kingorna appari-artorneqarluni 2012-p tungaanut, taavalu annikitsumik qaffanneqarluni ukioq 2013-mi. Agguaqatigiis-sillugu tigusisartumut ataatsimut pinngoriartorneq taanna malissimavaa, tikkuartuisumik, meeqqanut tapiissutinik tigusisartut apparnerannik. Tamanna ilassutitut isigineqarsinnaalluni, siusinaartumik soraarnerussutisiaqartut amerlassusii piffimmi allanngoranngingajalluinnarsimanerat taamaallaat ata-asiarluni nikeriarsimalluni 2011-mi allanngorsimammata 8 %-p missaannik ukiumut siulianut sanil-liullugu. Takussutissiaq 96: Meeqqanut tapinut aningaasartuutit, Kommune Kujalleq, 2008-2013


INUMMUT NAMMINERMUT TAPIT PINNGORIARTORNERAT 7.2.3– ATAAVARTUMIK

Inummut namminermut tapit tunniunneqarsinnaapput ataavartumik siusinaartumik soraarnerussutisia-linnut qaammammut aalajangersimasumik tapisiatut, assersuutigalugu ineqarnermut akiliummut ikiuutitut. Aalajangersimasumik tapit atuuttuupput ukiumut ataatsimut, tamatuma kingorna siusi-


Nuuk 1.083.940 11.175 1.942.851 12.219 1.593.683 11.145 1.381.424 6.873 1.338.022 10.790 1.027.059 9.689

Paamiut 341.858 8.546 378.000 11.455 478.758 10.881 445.644 10.364 339.758 10.296 223.000 10.136

Ittoqqortoormiit 81.690 8.169 120.270 13.363 88.061 11.008 104.000 13.000 80.000 10.000 60.000 12.000

Tasiilaq 879.281 7.646 1.207.768 12.078 1.074.274 11.308 1.120.932 11.323 907.000 11.338 781.000 12.803

Sermiligaaq ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 1.000 1.000 24.000 12.000

Arsuk ‐ ‐ ‐ ‐ 383 383 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Qeqertarsuatsiaat ‐ ‐ ‐ ‐ 13.780 6.890 18.000 9.000 15.000 7.500 ‐ ‐

Kulusuk ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 42.000 10.500

Kapisillit ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 38.000 38.000

Qeqertarsuatsiaat ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 37.000 18.500

Kuummiut ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 12.000 12.000

Isortoq ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 24.000 12.000

I alt/gns. 2.386.769 9.110 3.648.889 12.123 3.248.939 11.089 3.070.000 8.697 2.680.780 10.810 2.268.059 11.010

2008 2009 2010 2011 2012 2013


Nanortalik by 899.722 9.275

Narsaq by 274.775 6.869

Qaqortoq By 310.780 7.770

I alt/gns. 1.485.277 8.391 1.697.565 11.242 1.491.288 11.930 1.351.242 10.724 1.223.000 10.728 1.243.585 11.103

20132008 2009 2010 2011 2012

www.bdo.dk

98

naartumik soraarnerussutisialik nalilersuiffigineqassalluni tapisiaq pisariaqartinneraa. Innuttaq nali-linnik peqarsimappat, nalinginnaanngilaq inummut namminermut tapiineq. Namminermut, ataavartumik tapit kisitsisitigut inissitsiterneqartarput immikkut kontomut 31:02-mut kommunet kontoplanianni. Ataani takuneqarsinnaavoq, annertuunik assigiinngissuteqanngitsoq kom-munet inummut namminermut tapii, ataavartumik aningaasartuutai eqqarsaatigalugit. Kommuneqar-fik Sermersooq malunnartumik aningaasartuutai appariarsimapput – qaffasissoq aallarnerfigeriarlugu, Qaasuitsup Kommunia taamatuttaaq appariartortunik aningaasartuuteqarsimavoq, kisianni Kommune Kujalleq aamma Qeqqata Kommunea piffissami pineqartumi assigiiaangajalluinnartunik anin-gaasartuuteqarsimalluni. Takussutissiaq 97: Aningaasartuutit pinngoriartornerat inummut namminermut ataavartumik tapiissutini, kommuneni, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013 kisitsisitigut inissitsiterneqarsimasut 43.01 aamma 43.02-mut immikkoortsite-riffimmi 31:02-mi (kisitsisit PL-mik iluarsisaanngillat). Nuuk Kommuneata ukioq 2008-mi atugarisimavaa immikkut ittumik konto nammineq atorsinnaasatut tapisianut. Taakkua ataavartumik akilersukkatut nalunaarsorneqarsinnaapput aammalu taamaalillutik nutarterinermi kisitsinik inissitsiterisarnerup allanngornerata nassuiarsinnaallugu malunnartumik ap-parnera ukioq 2008-miit 2009-mut. Kommunelli aningaasartuutaasa qaffasinnerat suli kommunenut allanut sanilliullugu qaffasinneruvoq, tamannalu pissuteqannguatsiarluni tigusisartut amerlaneru-nerannik, tassami agguaqatigiissillugu siusinaartumik soraarnerussutisialimmut aningaasartuutip qulequttatut malinngimmagu aningaasartuutit pinngoriartorneranni. Qeqqata Kommunea annertungaatsiartunik inummut namminermut tapinut aningaasartuuteqarpoq, ataavartumik – kommunep angissusianut sanilliullugu – tamanna pissuteqannguatsiarluni, kommunep nalunaarsunngimmagu inuttut namminermut tapiissutitut akilersukkat immikkoortumik.

-

1.000.000

2.000.000

3.000.000

4.000.000

5.000.000

6.000.000

7.000.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Aningaasartuutit inummut namminermut ataavartumik tapiissut siusinnartumik soraarnerussutisialimmut, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

99

Takussutissiaq 98: Inummut namminermut aningaasartuutit pinngoriartornerat, ataavartumik tapit tigusisartumut, kom-munemut, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013 kisitsisitigut inissitsiterneqarsimasut 43.01 aamma 43.02-mut immikkoortsite-riffimmi 31:02-mi (kisitsisit PL-mik iluarsisaanngillat). Immikkoortumi tullermi misissorneqassaaq ataavartumik tapiissutit pinngoriartornerat kommuneni tamani, taamaalilluni takuneqarsinnaanngorlugu assigiinngissut illoqarfinni aamma nunaqarfinni kommuneni tamani.

QEQQATA KOMMUNEA

Malugineqarsinnaavoq ataani takussutissiaq tunngavigalugu, Sisimiut piffissami pineqartumi Maniit-sumut sanilliullugu marluk aamma pingasoriarnerit akornanni annertunerusunik aningaasartuuteqarsi-masoq, kisiannili mumillugu agguaqatigiissillugu tigusisartumut sanilliullugu piffimmi Maniitsoq Sisimi-uniit qaffasinnerusimalluni. 2013-mi aningaasartuutip annertussusia sisamariaammik annertuneruvoq. Pingaarnerusumik Sisimiuni pinngoriartornerup, nassuiarpaa, Qeqqata Kommuneani katillugu isigalugu qaffakkiartortunik ukiuni kingusinnerusuni aningaasartuuteqarsimanera . Takussutissiaq 99: Aningaasartuutit inummut namminermut ataavartumik tapiissutinut, Qeqqata Kommunea, 2008-2013


-

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Inummut namminermut aningaasartuutit, siusinaartumik soraarnerussutisialimmut

ataavartumik tapisiaq, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq


Sisimiut 1.222.028 7.884 1.455.114 9.268 1.273.971 8.666 813.455 7.532 1.156.765 8.263 1.453.923 12.427

Maniitsoq 492.717 6.317 661.693 7.877 750.189 7.283 423.464 10.082 378.104 10.219 389.678 9.278

Itteleq 740 740 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 9.406 3.135 ‐ ‐

Kangerlussuaq 18.836 1.712 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Sarfannguit ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 2.626 1.313 8.875 2.958

I alt/gns. 1.734.321 6.999 2.116.808 8.783 2.024.160 8.097 1.236.919 8.246 1.546.901 8.499 1.852.477 11.435

2008 2009 2010 2011 2012 2013

www.bdo.dk

100

QAASUITSUP KOMMUNIA

Aningaasartuutit qaffasissusiat inummut namminermut, ataavartumik tapinut Qaasuitsup Kommuneani qulequtaq isigalugu appariartorsimapput ukiuni 2008-miit 2013-mut. Appariarneq annertunerpaaq pisimalluni ilaatigut Aasiaat, tassami aningaasartuutit apparsimammata 1/10-mit appasinnerusumut piffissami pineqartumi. Tamannali pingaarnerusumik pissuteqarluni, pissarsisartut apparsimanerannik. Agguaqatigiissillugu tigusisartumut ataatsimut aningaasartuutit piffissami allanngorarsimanngillat. Annertoorujussuarnik assigiinngissiterput illoqarfinni ataasiakkaani aamma nunaqarfinni piffimmi in-gerlasimasumi, ilaatigut annertoorujussuarmik nikerarlutik Qasigiannguit, Qeqertarsuaq aamma Uummannaq aningaasartuutini aamma tigusisartumut ataatsimut agguaqatigiissillugu aningaasar-tuutimi. Takussutissiaq 100: Aningaasartuutit inummut namminermut, ataavartumik tapiissutit, Qaasuitsup Kommunea, 2008-2013



Ilimagineqarpoq, Nuummi aningaasartuutit nalunaarsorneqarsimasut inuttut ataasiarluni tapiissutit kontomi, atorneqartumut ataavartumik inuttut tapisiatut nutarterineq sioqqullugu pisimasuni. Tama-tuma imaaliinnarlugu nassuiarpaa ukioq 2008-mi aningaasartuutit qaffasissut aammalu annertuumik apparnerat 2009-p tungaanut, tamanna aamma takuneqarsinnaalluni takussutissiaq 97-mi qulaani. Soorlu ataani takussutissiami takuneqarsinnaasoq, Nuummi aningaasartuutit appariartorsimapput ukiup 2013-p tungaanut, kisiannili tigusisumut ataatsimut agguaqatigiissillugu aningaasartuutit 2009-miit siumut allanngorarsimanatik. Illoqarfinni allani pingasuni aningaasartuutit, Paamiut, Tasiilaq aamma Ittoqqorttoormiit, assigiinngii-aarsimapput. Tamatumani atuulluni aningaasartuutivinni aammalu tigusisartumut ataatsimut aggu-aqatigiissillugu aningaasartuummut. Paamiut aamma Tasiilaq misigisimavaa qaffannerat tamatuma ingerlanerani allanngorangaatsiarsimalluni. Ittoqqortoormiit aningaasartuutit qaffapput aammalu

www.bdo.dk

101

agguaqatigiissillugu tapiissutit malunnartumik 2009-mi, taavalu apparlutik 2012-p tungaanut. Tama-tuma kingorna malunnartumik aningaasartuutit qaffaqqipput ukiumi 2012-mi. Nunaqarfinni agguaqatigiissillugu aningaasartuutip qaffasissusia tigusisartumut sanilliullugu tamanut tunngatillugu illoqarfinnit qaffasinneruvoq. Takussutissiaq 101: Aningaasartuutit inummut namminermut, ataavartumik tapiissutit, Kommuneqarfik Sermersooq, 2008-2013


KOMMUNE KUJALLEQ

2010-p tungaanut annertuumik qaffanneqarpoq aningaasartuutinut tamarmiusunut inummut nammi-nermut ataavartumik tapiissutini, kisiannili aningaasartuutip qaffasissusia annikilliartorluni ukiumiit 2010 2013-p tungaanut. Agguaqatigiissillugu tapit, tigusisartumut ataatsimut akilersorneqartut assigi-ingajalluinnartumik pinngoriartorput, kisiannili ataaseq kisimi pinnani, agguaqatigiissillugu anin-gaasartuutit qaffasinnerpaajupput ukioq 2011-mi, tassani kommune misigalugu aningaasartuutit ta-marmiusut apparnerat 40 %-t missaannik. Takussutissiaq 102: Aningaasartuutit inummut namminermut, ataavartumik tapiissut, Kommune Kujalleq, 2008-2013


PINNGORIARTORNERA INUMMUT NAMMINERMUT TAPISIAP – 7.2.4ATAASIARLUNI

Inummut siusinaartumik soraarnerussutisialimmut namminermut ataasiartumik tapeq tunniunne-qarsinnaavoq, tigusisoq immikkut ittumik aningaasaqarniarnermi ajornarsiorpat. Tamanna asser-suutigalugu pisinnaalluni, tigusisartoq annertuunik aningaasartuuteqarpat pissuteqartumik peqqinneq pissutigalugu pisariaqartitsinermik, taassuma iluani assersuutigalugu isarussanik pisinermi aamma inuuniarnermi oqilisaataasunik, imaluunniit tassanngaannartumik ikiorneqarnissamik pisoqarnerani assersuutigalugu annanniarnissamut ikiorsiinertut nerisassanut aamma ineqarnermut. Inummut namminermut tapiissutit ataasiartut kisitsitigut inissitsiterneqarput kontomut immikkut it-tumut 31:03-mut. Ataani takuneqarsinnaavoq, kommunet aningaasartuutaat assigiinngitsiteqisoq inummut namminermut ataasiartumik ikiuinermut. Qaasuitsup Kommunea ukiumi 2013-mi kom-munenit sisamaasunit qaffasinnerpaamik aningaasartuuteqarsimavoq aammalu qulequttatut isigalugu malunnartumik piffimmi qaffakkiartorsimalluni. Qeqqata Kommunea kontomut tassunga kisitsisitigut


Nuuk 5.593.245 14.018 2.045.865 7.605 1.822.078 7.656 1.581.311 7.287 1.088.952 7.459 951.525 7.154

Paamiut 318.358 5.219 697.890 9.064 844.482 8.617 690.933 8.426 362.574 5.255 409.690 4.996

Tasiilaq 422.788 7.687 609.761 6.487 492.315 6.564 474.219 9.678 571.322 10.023 642.633 14.945

Sermiligaaq ‐ ‐ 1.067 1.067 (1.067) (1.067) ‐ ‐ 3.832 3.832 4.056 2.028


Kulusuk ‐ ‐ ‐ ‐ 25.944 6.486 41.852 6.975 21.750 10.875 93.060 23.265

Kapisillit ‐ ‐ 3.409 1.705 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 5.276 1.759

Arsuk ‐ ‐ 4.748 2.374 16.752 16.752 27.238 13.619 ‐ ‐ ‐ ‐

Qeqertarsuatsiaat ‐ ‐ 7.924 3.962 30.092 15.046 57.780 19.260 ‐ ‐ 10.512 5.256

Kuummiut ‐ ‐ ‐ ‐ 35.573 5.929 44.768 8.954 60.049 10.008 80.767 8.974

Isortoq ‐ ‐ ‐ ‐ 3.938 3.938 20.748 20.748 ‐ ‐ 17.076 17.076

I alt/gns. 6.400.625 11.595 3.726.285 7.796 3.330.082 7.603 2.983.304 7.977 2.173.965 7.548 2.269.872 8.021

20132008 2009 2010 2011 2012


Nanortalik by 304.570 1.243

Narsaq by 531.985 4.222

Qaqortoq By 53.855 359

I alt/gns. 890.410 6.057 1.150.695 7.671 1.443.703 7.720 1.035.594 8.091 776.536 6.526 724.442 5.488

20132008 2009 2010 2011 2012

www.bdo.dk

102

inissitsiterinngilaq. Kommuneqarfik Sermersooq aamma Kommune Kujalleq piffimmi assigiikanner-sumik aningaasartuutaat annertussuseqarsimapput. Qulaani taaneqareersutut, Qeqqata Kommunea qaffasingaatsiartumik inummut namminermut ataa-vartunik annertungaatsiartunik aningaasartuuteqarput – kommunep angissusia eqqarsaatigigaanni – tamatumunnga pissutaalluni kommunep namminermut ataasiartumik tapiissutit immikkut nalunaar-sunngimmagit. Takussutissiaq 103: Pinngoriartornera inummut namminermut ataasiartumik tapip, kommune, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013 kisitsisitigut inissitsiterneqarsimasut 43.01 aamma 43.02-mut immikkoortsite-riffimmi 31:03-mi (kisitsisit PL-mik iluarsisaanngillat). Takutitassiami ataaniittumi takuneqarsinnaavoq, Qaasuitsup Kommunea aamma piffimmi qaffak-kiartortunik aningaasartuuteqarsimasoq tigusisartumut ataatsimut sanilliullugu. Tikkuartuuteqarpoq, Qaasuitsup Kommunea pingaarnertut kisitsisinik inissitsiterai inummut namminermut tapit ataasi-artumik tapitut ataavartumik tapit pinnagit, tamatuma nassuiarsinnaallugu ataasiartumik anin-gaasartuutit qaffakkiartornerat aammalu ataavartumik tapitut aningaasartuutit appariartornerat.

-

500.000

1.000.000

1.500.000

2.000.000

2.500.000

3.000.000

3.500.000

4.000.000

4.500.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Aningaasartuuutit inuttut namminermut ataasiartumik tapit siuisinaartumik soraarnerussutisialinnut, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

103

Takussutissiaq 104: Pinngoriartornera inummut namminermut tapinut aningaasartuutip tigooraasumut ataatsimut sanil-liullugu, kommuneni, 2008-2013


QEQQATA KOMMUNIA

Qeqqata Kommuniani nalunaarsorneqanngilaq siusinaartumik soraarnerussutisialinni inummut nammi-nermut ataasiartumik tapeq piffimmi 2008-2013

QAASUITSUP KOMMUNIA

2008-mi nalunaarsorneqanngillat inummut namminermut ataasiartumik tapiissutit aammalu allat Ilu-lissat Kommuneani. Tamatuma saniatigut nunaqarfinni taamaallaat nalunaarsorneqarlutik anin-gaasartuutit ukiuni ataasiakkaani, soorlu tamanna ersittoq takussutissiami ataaniittumi. Soorlu ataani takutitassiami ersittoq, inummut namminermut ataasiarluni tapit Qaasuitsup Kommuni-ani qaffakkiartorsimapput ukiup 2012-p tungaanut, taava appangaatsiarlutik 2013-mi. Pingaartumik aningaasartuutit nalunaarsorneqarsimasut Ilulissani, Uummannami aamma Upernavimmi qaffakkiar-torsimapput. Arlaqartuni aningaasartuutip qaffasissusia piffissami appariartorsimavoq. Tamanna pis-suteqarsinnaalluni nalunaarsuinerit qitiusumi suliarineqalernerannik nutarterinerup kinguneranik. Illoqarfinni arlaqartuni, taassuma iluani Ilulissat aamma Upernavik, piffissami atuuttumi aggu-aqatigiissillugu annertuunik aningaasartuuteqarsimapput inummut namminermut ataasiakkamik ta-piissutini. Assinga aamma atuulluni nunaqarfiit ilaanni assersuutigalugu Kangersuatsiami aamma Tasi-usami, pissuteqartunik ataasiakkaanik sulianik akisuunik.

- 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 8.000 9.000

10.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Inummut namminermut aningaasartuutit, siusinaartumik soraarnerussutisialimmut

ataasiartumik tapeq, 2008-2013Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

104

Takussutissiaq 105: Aningaasartuutit inummut namminermut ataasiarluni tapinut, Qaasuitsup Kommunea, 2008-2013



Kommuneni nutaanngitsuni nalunaarsorneqanngillat inummut namminermut ataasiakkamik tapit im-mikkut inissitsiterivigisassani, taamaattumillu ukiumi 2008-mi kisitsiseqarani. Soorlu takussutissiami ataaniittumi takuneqarsinnaasoq, inummut namminermut ataasiarluni tapit illoqarfinni sisamani ukiuni 2009-miit 2013-mut nikerarsimaqaat. Tamanut tunngatillugu piffissami kommunemi annikitsumik qaffakkiartorneqarpoq, kisiannili tigusisartunut agguaqatigiissillugu anin-gaasartuutit piffimmi eqqartorneqartuni nikerakujussimapput naggataatigullu 2013 annertussuseqaler-lutik 2009-tut. Tasiilaq siusinnerusukkut annertungaatsiartunik agguaqatigiissillugu anin-gaasartuuteqarsimavoq, kisiannili ukiuni ingerlasuni malunnartumik appaateqarsimalluni, kisiannili Nuuk ukioq 2009-miit 2011-mut qaffakkiartortunik aningaasartuuteqarsimalluni. Takussutissiaq 106: Aningaasartuutit inummut namminermut tapit ataasiartumik, Kommuneqarfik Sermersooq, 2008-2013



Nuuk ‐ ‐ 168.719 2.860 257.352 3.342 567.428 6.305 457.157 3.717 555.179 4.626

Paamiut ‐ ‐ 58.015 3.626 96.977 4.408 43.140 2.157 36.323 4.036 59.331 2.825

Tasiilaq ‐ ‐ 118.532 3.119 191.351 8.698 77.582 6.465 14.805 617 (1.649) (103)

Sermiligaaq ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 2.530 2.530 11.938 5.969 ‐ ‐

Ittoqqortoormiut ‐ ‐ 134.599 7.478 (16.891) (2.815) 34.250 3.806 15.290 3.823 14.986 2.997

Kulusuk ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 4.144 4.144

Kapisillit ‐ ‐ 3.220 1.610 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Arsuk ‐ ‐ ‐ ‐ (25) (25) ‐ ‐ 713 713 1.544 1.544

Qeqertarsuatsiaat ‐ ‐ ‐ ‐ 420 420 14.432 2.405 11.852 3.951 2.785 2.785

Kuummiut ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 883 883 ‐ ‐

I alt/gns. ‐ ‐ 483.084 3.632 529.184 4.102 739.361 5.358 548.961 3.287 636.320 3.856

20132008 2009 2010 2011 2012

www.bdo.dk

105

KOMMUNE KUJALLEQ

Soorlu takussutissiami ataaniittumi takuneqarsinnaasoq, nalunaarsorneqarsimapput inummut nammi-nermut ataasiarluni tapit Qaqortumi 2008-mi. Taassuma saniatigut kommunep atorsimanngilai kontot immikkut inissitsiviit. Takussutissiami ataaniittumi taamaallaat kommunemi tamarmeersut ersipput. 2010-p tungaanut inummut namminermut tapitut aningaasartuutit apparput, taavalu qaffaqqillutik 2011-mi. 2012-miit 2013-mut malugineqarluni, aningaasartuutit appaqqittut. Tigusisumut aggu-aqatigiissillugu aningaasartuutit assingajalluinnaanik pinngoriartorsimallutik, kisiannili qaffallutik 2012-miit 2013-mut naak tamakkiisumik aningaasartuutit apparaluartut. Takussutissiaq 107: Aningaasartuutit inummut namminermut ataasiartumik tapisianut, Kommune Kujalleq, 2008-2013


KATITERNERA 7.2.5

Erseqqissumik eqiterineqarsinnaanngilaq kommunet naleqqussaasimanersut siusinaartumik soraarne-russutisiaqarnermi tapinut tunngatillugu. Sulissussinerup naleqqussarnissaanik angusaqarluarniarner-mut tunngatillugu pingaaruteqarpoq, assigiinngissuteqanngitsoq, innuttat akiliiffigineqarneranni, sumi najugaqarnerat apeqqutaanngitsoq. Kisiannili isikkoqarpoq kommunet tunniussuinerat inummut nam-minermut tapini marluusuni tamatigungajak suliatut ataatsitut isikkoqarnerat. Tamatuma naammas-sillugu piumasarineqartoq suliaminngaanit suliamut nalilersuinissaq, kisiannili kinguneralugu an-nertoorujussuarnik nikerarnerit ukiuminngaanit ukiumut kommunep iluani aammalu kommunet sani-mut sanileriissinniarneranni. Qulaanit isigalugu Qeqqata Kommuneata aamma Qaasuitsup Kommuneata misigisimavaat siusinaarluni soraarnerussutisiaqarnermi tapit qaffakkiartornerat. Kommuneqarfik Sermersooq aamma Kommune Kujalliup misigisimallugu aningaasartuutit apparnerat. Kommuneni tigusisartut amerlassusii assigii-aarsimavoq taamaallaat pinnani Kommuneqarfik Sermersooq, 2010-mi aamma 2011-mi qaffannerit aamma 2012-mi apparnerit kingunerisimallugu, tigusisartut amerlassusii 2008-mi aamma 2013-mi assi-giinnerannik. Assigiinngingaatsiaqaaq, kommunet sisamaassut agguaqatigiissillugu akilersoraat tigusisumut sanil-liullugu. Kommunet assigiippasissumik inissisimapput ukiumi 2009-mi aammalu kommuneni pingasuni ukioq 2010 eqqarsaatigalugu. Tamatumali kingorna assigiinngissutit annertusillutik, taamaalilluni Qaa-suitsup Kommunea aamma Qeqqata Kommunea annertussutsikkut assigiillutik, 1700 kr.-nit missaannik tigusisartumut sanilliullugu qaffasinnerullutik Kommuneqarfik Sermersuumit aamma Kommune Kujal-lermit, taakkua aamma assigiimmik qaffasissuseqarlutik. Tamakkiisumik eqikkaaneq aammattaaq unamminartinneqarluni kommuneni assigiinngitsunik kisitsisi-nik inissitsiterisarnernit. Tikkuartuineqarpoq, ataavartumik inummut namminermut tapisiaq aamma ataasiartumik tapisiaq ilaannikkut imminnut katuttarnerannik, taamaattumillu periarfissaqarani im-mikkualuttumik eqikkaanissaq kommunep qulequttatut aningaasartuutaasa qaffasissusiannut, taamatut oqartoqarsinnaanani sulissussinermi naleqqussaaneqarsimanersoq kommunep iluani imaluunniit kommunet akornanni.


Nanortalik by ‐ ‐

Narsaq by ‐ ‐

Qaqortoq By 425.840 2.839

I alt/gns. 425.840 2.839 409.108 3.788 195.683 2.921 536.957 9.420 236.179 4.456 184.126 4.721

20132008 2009 2010 2011 2012

www.bdo.dk

106

Kaammattuutaavoq, tapinik tunniussuineq siusinaartumik soraarnerussutisianut tunngatillugu tunnga-veqartinneqassasoq kommunemi allaffissornikkut assigiiaartumik iliuuseqartarnermik isiginiarsaralugu suliat ataasiakkaarlugit nalilersornerisigut.

7.3 TUNNIUSSUUNNEQARTUT PISORTAT IKIUUTAANNUT TUNNGASSUTEQARTUT

BDO-p malugisimavaa Sullerissutsip nalilersornerani, annertoorujussuarmik assigiinngissuteqartoq kommunet akornanni aamma kommunep nammineq iluani tapiissutit pisortat ikiuutaannut tunngas-suteqartut atorneqarneranni. Nutarterinerup siunertaanut sanilliullugu sulissussinerup naleqqussarnis-saanik kommunep iluani aamma kommunet pitarlugit, pingaanngitsuunngilaq, assigiinngissuteqarner-soq, innuttap ikiuut suna pissarsiarineraa pitarlugit nunaqarfiit – illoqarfiit - aamma kommunet kil-leqarfii. Immikkoortup uuma qulaajarpaa kommunet atuinerat pisortat ikiuutaannut atatillugu. Inersimasut tamarmik pisussaaffigaat pilersornissartik namminerminnut aamma ilaquttaminnik annertussusilim-mik, periarfissaq malillugu. Tamanna pisinnaanngippat, piffissami sivikitsumi imaluunniit ataavar-tumik, innuttatut periarfissaqarpoq pisortanit ikiorneqarnissamik qinnuteqarnissamik. Tamanna ilaatigut pisinnaalluni assersuutigalugu toqusoqarnerani, napparsimanermi, suliffissaqannginnermi, erninermi imaluunniit avinnermi. Pisortat ikiuinerat isigineqarluni aningaasaqarniarnermi ajutoorna-veersaatitut inunnut tamanut, Kalaallit Nunaanniittunut aammalu tassani aalajangersimasumik naju-gaqartunut. Aallaaviusumik aalajangersagaq malillugu annerpaamik tunniunneqarsinnaavoq SIK-p isumaqatigiis-sutaa ilinniagaqarsimanngitsut akissarsiaasa 65 %-atut annertussusilik. Tunniunneqarsinnaasatut eqqartukkat qilersimapput pisortat ikiuutaannut: ilaasut ataani tunniunneqarsinnaasut:

Ataasiartumik aningaasartuummut Nuunnermut ikiuutitut Ilisaanermut aningaasartuutinut Utertitassamik ikiuutinut

Kisitsisit aaneqarput kommunet naatsorsuutaannit piffissami 2008-miit 2013-mut. Aningaasartuutit pisortat ikiuutaannut tunngassuteqartut registrantitut kisitsisitigut inissitsiterneqartarput, aammalu taamaalillutik annertuumik periarfissaqarluni aningaasartuutit inissinnissaannut kommunemuinnaann-gitsumik, kisiannili illoqarfinnut aamma nunaqarfinnut eqqortunut. 2009-miit siumut kommunet ki-sitsisitigut inissitsiterinerat assigiikannerpoq aammalu sanilliullugu nalilersorneqarsinnaalluni. Kom-munet nutaanngitsut naatsorsuutaat 2008-meersuutaanni kisitsisinik inissitsiterinerit annikinnerusu-mik assigiissitersimavoq, kommunet akornanni, taamaattumillu aningaasartuutit pissarsiarineqarlutik silittutut qulequtaasumik kontomi 45-mi aammalu tamatuma kingorna inissitsiterneqarlutik kontonut qulaani eqqartukkanut. Pissutsit, qulaani eqqartorneqartuni tunniussuunneqartut, annertunngimmata, naammattoorneqarsinnaavoq annertunerusumik nikerarnerit ukiumiit ukiumut kommunep nammineq iluani. Ataani takussutissiap takutippaa pisortat ikiuutaannik pissarsisartut pinngoriartornerat ukiuni 2008-2013. Tassami ersippoq, kommunet tamarmik misigigaat arriitsumik tigusisartut appariartornerat tun-niuttakkani sisamani pisortat ikiuutaannut atasumik ukiumit 2009-miit ukiup 2012-p tungaanut. Kisia-nnili takuneqarsinnaalluni tigusisartut amerlassusaasa qaffannerat kommuneni arlaqartuni ukioq 2013-mi.

www.bdo.dk

107

Takussutissiaq 108: Pisortat ikiuutaannut atasumik tunniussiffigineqartartut amerlassusaasa pinngoriartornerat, kommu-neni, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013. Pisortat ikiuutaannut atatillugu tunniussuussat kisitsisitigut inissitsitikkat hovedafsnit 45-mut.

TAMANUT TUNNGATILLUGU TUNNIUNNEQARTARTUT PINNGO-7.3.1RIARTORNERAT

Ataani takussutissiap takutippaa kommuneni tamakkiisumik aningaasartuutit pinngoriartornerat pisor-tat ikiuutaannut tunngatillugu tunniunneqartuni ukiuni 2008-miit 2013-mut. Takussutissiap takutippai annertoorujussuarmik nikerarnerit, pingaartumik Qaasuitsup Kommuniani, ukiumi 2013-mi anin-gaasartuutimigut kommunep tamakkiisumik aningaasartuutaani 2008-mi, naak ukiuni akunnermiittuni ukiuminngaanit ukiumut annertoorujussuarnik nikerartunik aningaasartuuteqarsimagaluarluni. Anin-gaasartuutit iluarsineqarsimanngillat akit - aamma akissarsiat pinngoriartornerannik, kisiannili malugineqarluni qaffanneq ukioq 2008-miit kommuneni allani pingasuni.

-

100

200

300

400

500

600

700

800

900

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Pisortat ikiuutaannut atatillugu tunniunneqartunik tigusisartut pinngoriartornerat , 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

108

Takussutissiaq 109: Kommunet tamakkiisumik aningaasartuutaat pisortat ikiuinerannut atasumik akilersuinermi, kommu-nenit, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013. Pisortat ikiuutaannut atatillugu tunniussuussat kisitsisitigut inissitsitikkat hovedafsnit 45-mut. Ataani suliarineqarpoq kommunet tamakkiisumik aningaasartuutaat pisortat ikiorsiissutaannut tunnga-tillugu tunniussani tigusisumut ataatsimut sanilliullugit. Naatsorsuinermi atorneqartup periarfissippaa sanileriissillugit nalilersuisinnaaneq, kommunet qanoq atorneraat periarfissaq innuttanut tunniussisin-naanermut. Takussutissiap takutippaa, kommunet akornganni assigiingitsorujussuusoq akilersukkat agguaqatigiissillugu tapiissutitut akilersugaanni tigusisartumut ataatsimut sanilliullugit. Takussutissiaq 110: Aningaasartuutit pisortat ikiuinerannut atatillugu akilersukkani tigusisartumut ataatsimut, kommu-neni, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013. Pisortat ikiuutaannut atatillugu tunniussuussat kisitsisitigut inissitsitikkat hovedafsnit 45-mut. Aningaasartuutit imaraat, Takutitassiami qulaani takuneqarsinnaasut, aningaasartuutit ataasiakkaat imaapput ataasiarluni tunniussat 87,5 %-t missaat, ilisinermut aningaasartuutit 11 %-ralugit. Utertin-

0500.000

1.000.0001.500.0002.000.0002.500.0003.000.0003.500.0004.000.0004.500.0005.000.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Pisortat ikiuutaannut atatillugu aningaasartuutit

2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Aningaasartuutit pisortat ikiuutaannut tunngatillugu tapini, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

109

neqartussatut ikiuutit aamma nuunnermut ikiuutit annertussuseralugit 1 % aamma 0,5 %-t missaat aningaasartuutinut tamarmiusunut sanilliullugit. Tulliuttuni misissorneqassaaq tunniussuutat ataasiakkaartut. Utertitassatut ikiuutit aamma nuunner-mut ikiuutit annikinnerat pissutigalugu taamaallaat sanileriissinneqassapput kommunekkuutaartumik piffissami 2008-miit 2013-mut.

ATAASIARLUNI TUNNIUSSAT ATORNERISSA 7.3.2PINNGORIARTORNERAT

Ataasiartumik aningaasartuutit tunniunneqarsinnaapput innuttamut, innuttap tassanngaannartumik ajornartorsiornerani aningaasaqarniarnermut tunngatillugu aammalu periarfissaqanngippat pisariaqar-titat nammineq pissarsiarisinnaanngippagit. Makkuusinnaallutik aningaasatigut ikiuutit nerisassanut aamma iserfissamut. Tassanngaannartumik ikiorsiissummik pissarsissagaanni pisariaqarpoq, innuttaq nalilerneqartoq immi-nut aamma ilaquttaminik pilersuinissaminut ajornartorsiortoq, tamatumunnga pissutaasinnaalluni misigisaqarsimanermik assersuutigalugu toqusoornermik, avinnermik, suliffissaqannginnermik, nap-parsimanermik il.il. Tassanngaannartumik pisortat ikiuutaat amerlanertigut tunniunneqartarluni ataa-siartumik ikiuinermut, innuttamik ikiuisumik tassanngaannartumik ajornartorsiutip qaangernissaanut. Aningaasartuutit tamakkununnga ataasiartunut – taajorneqartunut ataasiarluni aningaasartuutinik – kisitsisitigut inissitsiterneqassapput immikkut kontomut 31:38-mut. Kommunelli ilaasali ukiumi 2008-mi pingaarnerusumik ataasiartumik aningaasartuutit inissitsitersimavaat qulequttamut pingaarnermut 45.01-mu 45.03 pinnagu. Nalilersuineq taassuminnga iluarsineqarpoq, taamaalilluni aningaasartuutit ataasiartumik kisitsitigut inissitsitikkat qulequttanut 45-mut ilaatinneqarlutik. Ataani takussutissiap takutippaa ataasiarluni aningaasartuutit tigusisumut ataatsimut pinngoriartorne-rat piffissami 2008-miit 2013-mut. Kommunet aningaasartuutaasa qaffasissusiini arlaqartunik anner-tuunik assigiingissuteqarpoq, Tamanut tunngatillugu Qaasuitsup Kommunia tigusisumut sanilliullugu annertuunik aningaasartuuteqarpoq kommunenut sisamanut sanilliullugit. Kommuneqarfik Ser-mersuumi akilersuinerit assigiingajalluinnarput, aningaasartuutiviit qaffakkiartortut pissutaasumik tigusisartut amerliartornerannik.

www.bdo.dk

110

Takussutissiaq 111: Pinngoriartornera pisortat ikiuutaannut tunngatillugu ataasiarluni akilersukkat, tigusisartumut ata-atsimut, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013. Pisortat ikiuutaannut atatillugu tunniussuussat kisitsisitigut inissitsitikkat hovedafsnit 45-mut. Tulliuttuni misissorneqassaaq aningaasartuutit pisortat ikiuutaannut tunngatillugu ataasiartumik akili-kkat kommuneni ataasiakkaani. Aningaasartuutit kisitsisitigut inissitsiterneqartarmata amerlasuutigut sumi akilerneqarsimanersut, annertuumik periarfissaqarpoq agguataarnissat illoqarfimmut - aamma nunaqarfinnut.

QEQQATA KOMMUNIA

Ataani takussutissiap takutippaa katillugu aningaasartuutit ataasiarluni aningaasartuutinut aammalu agguaqatigiissillugu aningaasartuut tigusisartumut ataatsimut inissinneqartut illoqarfinnut aamma nunaqarfinnut. Sisimiut aamma Maniitsoq ukiuni ingerlasuni annertuunik nikerarneqarsimapput katil-lugu aningaasartuutini aammalu ataasiarluni akilersukkat agguaqatigiissillugu tigusisumut ataatsimut sanilliullugu. Assersuutigalugu Sisimiut ukioq 2009-mi marloriaatingaAaplluinnarnik anin-gaasartuuteqarpoq ukiumut siulianut sanilliullugu. Nunaqarfinni aningaasartuutit sunniuteqarfigineqarput sulianik ataasiakkaanik ukiuni ataasiakkaartu-ni. Ilaatigut takuneqarsinnaalluni Kangerlussuarmi, ukiumi 2009-mi annertungaatsiarsimalluni taavalu ukiuni tulliuttuni apparluni, tamatumalu kingorna misigalugu annertuumik qaffannerit ukiuni 2012 aamma 2013. Takussutissiaq 112: Aningaasartuutit ataasiarluni aningaasartuutinut, katillugit aamma tigusisumut ataatsimut, Qeqqata Kommunia, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013. Aningaasartuutit 45.03 naatsorsukkat, specifikationskonto 31:38.

-

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

sat

Pisortat ikiuutaannut atatillugu ataasiartumik inummut ataatsimut aningaasartuutit, 2008-

2013Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

111

QAASUITSUP KOMMUNIA

Aamma Qaasuitsup Kommuniani aningaasartuutit qaffasissusiat allanngorarpoq ukiuminngaanit uki-umut. Ukioq 2013-mi kommune katillugu appasinnerusunik aningaasartuuteqarpoq katillugu ataasiar-luni akilersukkanut 2008-mut sanilliullugu, kisiannili agguaqatigiissillugu tigusisartumut ataatsimut annerusumik akilersuilluni. Annertuumik aningaasartuutit apparnerit ukioq 2010-miit siumut pingaar-nerusumik pissuteqarpoq, illoqarfiit anginerusut Ilulissat, Uummannaq minnerunngitsumillu Aasiaat annertoorujussuarmik appartimmatigik ataasiartumik aningaasartuutit. Taamatuttaaq malugineqarlu-ni, nunaqarfiit ilai qaffasissunik, agguaqatigiissillugu tigusisartunut aningaasartuuteqarmata. Kisiannili illoqarfiit ukioq 2013-mi 25 %-p missaannik annertunerusunik agguaqatigiissillugu tigusisartumut ata-atsimut aningaasartuuteqarnerummata nunaqarfinnut sanilliullugu. Takussutissiaq 113: Aningaasartuutit ataasiarluni aningaasartuutinut katillugu tigusisartumut ataatsimut, Qaasuitsup Kommunea, 2008-2013



Soorlu takussutissiami ataaniittumi takuneqarsinnaasoq, aningaasartuutit illoqarfiit anginersaanni, Nuummi, appariartorneqarsimavoq ukiup 2012-p tungaanut. Tamanna atuulluni aningaasartuutini ta-marmiusuni aammalu agguaqatigiissillugu aningaasartuutini tigusisartumut ataatsimut sanilliullugu. Ukioq 2013-mi pinngoriartorneq mumippoq, aammalu takuneqarluni qaffanneq. Aningaasartuutit pinngoriartornerat illoqarfinni allani Paamiuni, Tasiilami aamma Ittoqqortoormiini allaalluin-narsimavoq. Paamiut piffimmi ataavartumik qaffakkiartorsimavoq. Ittoqqortoormiit akerlianik anin-gaasartuutai appariartorsimapput. Tasiilaq piffimmi tamarmi allanngoranngilaq, kisiannili taku-neqarsinnaalluni nikerarnerit agguaqatigiissillugu aningaasartuutini tigusisartumut ataatsimut sanil-liullugu. Tamanut tunngatillugu atuuppoq kommunep nunaqarfiini, ataasiarluni akilersukkat kil-leqartumik atorneqarnerat.

www.bdo.dk

112

Takussutissiaq 114: Aningaasartuutit ataasiartunut akilikkamut, katillugit tigusisartumut ataatsimut, Kommuneqarfik Sermersooq, 2008-2013


KOMMUNE KUJALLEQ

Kommune Kujalliup misigaa malunnartumik aningaasartuutit qaffannerat 2013-mi, soorlu ataani takussutissiami takuneqarsinnaasoq qaffanneq illoqarfinni tamani pingasuni pilluni. Takussutissiaq 115: Aningaasartuutit ataasiakkamik aningaasartuutinut, katillugu aamma tigusisartumut ataatsimut, Kom-mune Kujalleq, 2008-2013


ILISINERMUT IKIUUTSIT ATORNERISA PINNGORIARTORNERA 7.3.3

Qinnutigineqarsinnaavoq ilisinermut ikiuutinik toqusup kommuneanut, toqusoq nalilinnik pigisaqanngippat ilisinermut aningaasartuutinik matusisussanik. Ilisinermut ikiuutip annertussusia pitussimavoq toqusup immikkut nalilinnik pigisaasa nalilersorneranik . Ilisinermut ikiuutit akiler-neqartarlutik toqusumut aammalu amerlanertigut, Eqqartuussiviiup toqusup suliarinera naammas-sippagu. Ilisinermut ikiuut akilersugaavoq qilersorsimasoq pisortat ikiuinerannut aammalu kisitsisitigut inissitsi-terneqarluni immikkut kontomut 31:40-mut kommunep kontoplaniani. Takussutissiap ataaniittup takutippaa pinngoriartorneq kommunep ilisinermut ikiuutaani tigusisumut ataatsimut piffissami 2008-2013.

www.bdo.dk

113

Takussutissiaq 116: Pinngoriartorneq ilisinermut ikiuutitut aningaasartuutini, kommuneni, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013. Aningaasartuutit 45.03 naatsorsukkat, specifikationskonto 31:40. Qeqqata Kommuneani ilisinermut ikiuutitut aningaasartuutinik nalunaarsuineqarsimanngilaq. Kommu-neqarfik Sermersooq katillugu isigalugu annertunerpaamik ilisinermut ikiuutitut qaffasinnerpaamik aningaasartuuteqarpoq, kisiannili aamma amerlanerpaanik tigusisartoqarluni. Kommune Kujalleq uki-uni arlaqartuni kommunenut allanut sanilliullugu agguaqatigiissillugu aningaasartuutai qaffasinnerpaa-jusimavoq. Tamannali malunnartumik apparluni 2013-p tungaanut, Kommuneqarfik Sermersooq aam-ma Qaasuitsup Kommunea akerlianik annertuunik qaffasissuseqarsimalluni agguaqatigiissillugu anin-gaasartuutini. Tulliuttuni ilisinermi ikiuutitut aningaasartuutit pisortat ikiuutaannut qilersorsimasut misissorneqas-sapput kommuneni ataasiakkaani. Aningaasartuutit registrantitut kisitsisinik inissitsiterneqartarmata ilalerlugu sumi pisinersut, annertuumik periarfissaqarpoq misissussallugu illoqarfinnut - aamma nuna-qarfinnut inissillugit.

QEQQATA KOMMUNEA

Qeqqata Kommuneata nalunaarsorsimanngilai ilisinermi ikiuutitut aningaasartuutit piffissami 2008-2013.

QAASUITSUP KOMMUNEA

Ukiup 2010-p tungaanut qaffannera pissuteqarpoq, illoqarfiit arlaqartut aamma nunaqarfiit aallarti-mmassuk ilisinermut ikiuutitut aningaasartuutit. Ilaatigut Uummannaq, Qaarsut aamma Ukkusissat nikerartumik pinngoriartorsimapput. Tamanut tunngatillugu ukiuni ingerlasuni annertuumik assigiinn-gissuteqarput illoqarfiit ataasiakkaat aamma nunaqarfiit, pissuteqartunik sulianik ataasiakkaanik.

(2.000)

-

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

saq

Aningaasartuutit ilisinermut ikiuutinut pisortat ikiuutaanni, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

114

Takussutissiaq 117: Aningaasartuutit ilisinermut ikiuutitut, katillugu tigusisartumut ataatsimut, Qaasuitsup Kommuniani, 2008-2013

Pissarsivik: Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat 2008-2013. Aningaasartuutit 45.03 naatsorsukkat, specifikationskonto 31:40.


Takuneqarsinnaavoq kommunet nutaanngitsut naatsorsuutaani 2008-meersuni ilisinermut ikiuutinut aningaasartuuteqanngitsoq. 2009-miit siumut takuneqarsinnaavoq, qanoq Nuuk, Paamiut aamma Ta-siilaq aningaasartuutit annertunersaannut tunngassuteqartut. Sakkortuumik qaffanneq 2012 aamma 2013-mi pissuteqarpoq pingaartumik illoqarfinnit Tasiilaq aamma Nuummit. Takussutissiaq 118: Aningaasartuutit ilisinermut ikiuutitut, katillugu tigusisartumut ataatsimut, Kommuneqarfik Sermer-sooq, 2008-2013


KOMMUNE KUJALLEQ

Kommune Kujalleq tamakkiisumik isigalugu annikinnerusunik ilisinermut ikiuutinut anin-gaasartuuteqarpoq kommunet allanut sanilliullugu. Kommuneli aamma ikinnerusunik akilersugaqar-poq, taamaattumillu agguaqatigiissillugu aningaasartuut tigusisartumut ataatsimut sanilliullugu Kom-mune Kujallermi qaffasingaatsiarluni. Takussutissiaq 119: Aningaasartuutit ilisinermi ikiuutitut, katillugu tigusisartumut ataatsimut, Kommune Kujallermi, 2008-2013


www.bdo.dk

115

PINNGORIARTORNERA UTERTITASSAMIK IKIUINERMI 7.3.4

Kommunet aalajangersinnaapput, innuttaq taamaallaat pisortanit ikiorneqarsinnaasoq, ikiorneqartup ikiuut kingusinnerusukkut utertippagu. Kommunep tamanna piumasarisinnaallugu, assersuutigalugu ikiuut pissuteqarsimappat aningaasaqarniarnikkut illersorneqarsinnaanngippat imaluunniit iller-sorneqarsinnaanngitsumik suliaq ingerlanneqarsimappat. Nalilersiuinermi atorneqarsinnaalluni, innut-tap piffissami sivikitsumi ikiuut akilersinnaassagaa, assersuutigalugu isikkoqarpat aalajangersimasumik suliffeqalersinnaaneq, piffissaq killeqartumi suliffeqalersinnaalluni il.il. Pisoqartillugu, ikiuut uterti-tassanngorlugu tunniunneqartoq, innuttap atsiussallugu ikiuutip utertinneqarnissaa. Utertitassanngorlugu ikiuut kisitsisitigut inissitsiterneqassaaq 45.03-mi aammalu immikkut kontomi 31:41-mi kommunep kontoplaniani. Takutitassiami ataaniittumi takutinneqarpoq pinngoriartornera kommunet aningaasartuutaasa uter-tinneqartussat tigusisartumut ataatsimut piffissami 2008-2013-mut. Aningaasartuutip qaffasissusia allanngorarpoq plussitut aamma miinusitut, tassami ikiuut utertitassaq aamma utertinnera kontomut ataatsimut inissitsiterneqarmata. Tamakkiisumik isigalugu kisitsisit kommunep aningaasaqarniarnerani annikitsuinaapput. Kisitsisit ap-pasissut aammalu tigusisartut amerlanngitsut kinguneraat, kommunet ajornanngitsumik misigisin-naagaat nikerarnerit ukiuminngaanit ukiumut. Naatsorsuutini arlaqartunik assersuuteqarpoq, tunnius-sineq ukiumi ataatsimi matussuserneqartoq innuttap ukiumi tullermi utertitsineranik, taamaalilluni ataatsimut isigalugu kinguneqartumik 0-mik, kisiannili Takutitassiami ataaniittumi sunniuteqanngit-sumik. Takussutissiaq 120: Pinngoriartornera aningaasartuutip ikiuutip utertinneqartussap, kommuneni, 2008-2013


-6.000

-4.000

-2.000

0

2.000

4.000

6.000

8.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013Ani

ngaa

sat

Aningaasartuti ikiuutit utertinneqartussanut2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

116

PINNGORIARTORNERA NUUNNERMI IKIUUTIT 7.3.5ATORNEQARNERANI

Kommunep ikiorsiiffigisinnaavaa nuunnermi aningaasartuutit matussusernissaat, pitsaanerulersitsippat innuttap imaluunniit ilaqutariit najugaqarnerata - imaluunniit inuutissarsiornerata pitsaanerulernera-nik. Ikiuummi naammassineqassalluni, qinnuteqartoq nammineerluni imaluunniit qinnuteqartup aap-parisaa nammineerluni aningaasartuutit akilersinnaanngikkai. Nuunnermi ikiuutit kisitsisitigut inissitsiterneqarput 45.03-mi immikkut kontomi 31:39-mi kommunep kontoplaniani. Kommune Kujalleq nalunaarsuisimanngilaq nuunnermut ikiuutinik piffissami 2008-miit 2013-mut, taamatuttaaq Kommune Kujallermi taamaallaat ataaseq ukiuni nalunaarsorneqarsimalluni annikitsuinnaq. Qaasuitsup Kommunia aamma Kommuneqarfik Sermersooq annertuunik nikerarneqar-poq ukiumiit ukiumut, pissuteqartumik, nuunnermi ikiuut killeqartumik atorneqarnera aammalu ikiorneqartut ikinnerannik. Takussutissiaq 121: Pinngoriartornera Utertinneqartussatut ikiuutini, kommune, 2008-2013


KATITERNERA 7.3.6

Ajornakusoorpoq paasinartumik eqikkaasiussallugu sulissussinerup naleqqussarnera kommunenut sanil-liullugu aammalu pisortat ikiuutaannut tunngasuni akilersukkani. Nutaamik aaqqissussinerup siu-nertaata sulissussinerup naleqqussarnissaanik kommunep iluani aamma kommunet sanimut pitarlugit, pingaaruteqarpoq, assigiinngissuteqartoq, innuttap ikiorsiissut suut tiguneraa, sumi najugaqarnermik tunngavilik. Kommunet tamakkuninnga tunniussuinerat tunngaveqannguatsiarluni suliat ataasiakkaat suunerannik. Tamatuma naammassillugu piumasarineqartoq ataasiakkaartuni suliap nalilersorneranik sioqqullugu tunniussinerit tamaasa, kisiannili aamma kinguneqartumik annertoorujussuarnik nikerar-nermik ukiuminngaanit ukiumut kommunep iluani aammalu taamatut kommunet sanileriissillugit nalilersorneranni. Aningaasartuutinut annertuunut naleqqiullugu kommunep pisortat ikiuutaani tapiissutitut tunniussu-gaani ataasiarluni aningaasartuutit aamma ilisinermi ikiuutaapput. Ataasiarluni aningaasartuutini na-linginnaanerujartorpoq, kommuneni, Kommuneqarfik Sermersooq kisiat pinnagu, agguaqatigiissillugu

-4.000

-2.000

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ani

ngaa

sat

Aningaasartuutit utertinneqartussatut ikiuutinut, 2008-2013

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

117

akilersorneqartut tigusisumut ataatsimut annertunerusut 2013-mi 2008-mut sanilliullugit. Anin-gaasartuutip qaffasissusia ukiuminngaanit ukiumut allanngorarsimapput. Qulequttatut kommunet pingasut aningaasartuutitik pisortat ikiuutaannut qilersorsimasut qaffak-kiartortissimavaat 2008-miit 2013-mut. Kommunet sisamaat, Qaasuitsup Kommunea, aningaasartuuti-ni annikitsumik apparsimavai. Taamaallaat kommunet marluk, aningaasartuutit qaffakkiartornerannik misiginnissimasut, aamma misigisimavaat amerliartortunik tigusisartut – Qeqqata Kommunea aamma Kommuneqarfik Sermersooq. Kommune Kujalliup naak aningaasartuutit qaffakkiartoraluartut tigusin-nittartut ikiliartorsimapput. Qaasuitsup Kommunea appariartortunik tigusisartoqarpoq. Tamatuma peqataanik kommunenut tamanut atuuppoq, tamaasa isigalugit 2013-mi agguaqatigiissillugu tigu-sisartumut ataatsimut aningaasartuutaa qaffasinnerummat pisortat ikiuutaannut tunngasunik tapini ukiumit 2008-mit qaffasinnerusunik. Tamaasa isigalugit taamaalilluni pisinnaanngilaq tikkuassallugu pinngoriartorneq ataasiinnaq. Kommunelli qaffasissutsimi inissisimanngillat, oqaluuserisinnaallugu, sulissussineq naleqqussarneqarsimasoq kommunet sanimut pitarlugit. Kaammattuutaassaaq, tapinik akuersinerit pisortat ikiuinerannut tunngassuteqartut aallaavigissagaat allaffissornikkut periutsit assigiiaartut kommuneni ataasiakkaani isiginiarsaralugit suliani ataasiakkaa-ni nalilersuinerit.

7.4 KOMMUNET ATUINERAT MINNERPAAMIK AKILERSUUTIGI-SASSANIK AAMMA INISSIFFIIT AKILIGASSAANNGITSUNI

Nalilersuinerup kommunet inissiffinnik akiligassaanngitsunik meeqqamut allatsissimasumut tunni-uppaa sanileriissillugu nalilerneqarsinnaasoq, qanoq annertutigisumik kommunep atoraa inissiffiit akilerneqartussaanngitsut isumaginninnertut isigalugit. Inissiffimmut akiligassaanngitsumut inissitsine-rmi meeraq nammineq nalilersorneqartarmat, uani sulissussinerup qanoq qaffasitsiginera pisumi qanoq qaffasitsiginersoq aalajangerneqarsinnaanngilaq. Nalilersuinerup – nalilersuinerup ilaatut 1A-tut – isiginiarsaraa kommunemit neqeroorutigineqartut atualernissaq sioqqullugu, tassalu ullukkut paaqqinnittarfiit, meeraaqqeriviit, meeqqeriviit aammalu ukiui najoqqutarinagit ingerlatsiviit. Kommunet sanimut pitarlugit sanileriissitsinerup aallaavigaa ki-sitsit KIMIK-meersut pissarsiarineqarsimasut kommunet Winformatikkimut nalunaarsuinerat tunngavi-galugu. Inissitsivittut akeqanngitsut tunniunneqarsimasut aammalu meeqqat allatsissimasut ukiuni tamani piffimmi 2009-2013mut anillatsinneqarput qaammatip aallaqqaataani qaammatini pingasuni tunngavi-galugit ukiup agguaqatigiissillugu kisitsisaanut. Kisitsisit kommuneusimasunit 18-nit ukiumi 2008-mi ilaanngillat, tassami kisitsisit iserfigiuminaammata kommunet toqqorterivii atorlugit, aammalu unamminartuullutik, kommunet ilaasa atorsimanngimmassuk atortorissaarut Winformation nalu-naarsuinerminni. Ataani takutitassiap qulaajarpaa kommunet sisamat, qulaajaasoq inissiffiit akilersugassaanngitsut 2009-miit 2013-mut. Periarfissaqanngilaq KIMIK-mit kisitsisit atorneqartut malillugit akilersugassaann-gitsuni pineqarnersut perorsaaneq imaluunniit aningaasaqarniarneq pillugu akiligassaannginnersut. Qeqqata Kommunia aamma Kommuneqarfik Sermersooq taannatuaavoq, akilersugassat allattorsimaf-fianni aningaasaqarniarneq pillugu angajoqqaat akiliisussaatitaanersut imaluunniit akiliisussaatitaan-gitsut ukiumut isertitat 100.000 kr.-nik annikinnerusimappata. Kommunet taakkua marluk akiliisus-saanngitaaneq taanna atortippaat piffimmi 2009-miit 2013-mut.

www.bdo.dk

118

Takussutissiaq 122: Pinngoriartornera inissitsiviit akilersugassaanngitsut amerlassusii meeqqamut allatsissimasunut sanil-liullugu, kommunemut, 2009-2013

Pissarsivik: KIMIK iT-mit tunngavigalugu kommunet Winformatekimut nalunaarutaat 2009-2013. Takutitassiami takuneqarsinnaavoq, Qeqqata Kommuneata atorai malunnartumik akiligassaanngitsut amerlanerit kommunenut allanut sanilliullugit ukiumi 2010-miit siumut. Tamanna tunngaveqarsinnaal-luni kommunep inissiffinnut akiligassaanngitsunut aalajangiussimasai angajoqqaanut 100.00 kr.-nik annikinnerusunik isertitalinnut. Kommuneqarfik Sermersuup aamma atugaraa aningaasaqarniarnikkut akiligassaanngitsut, aammalu kommune ukioq 2013-mi inissiffigititassat akiligassaanngitsut annikinnerpaat meeqqanut allatsissi-masunut sanilliullugu, tamanna takuneqarsinnaalluni takussutissiami ataaniittumi. Takussutissiap malunnartumik takusassiaraa kommunet qanoq assigiinnginnerat: Takussutissiaq 123: Inissiffiit akilersugassaanngitsut qanoq amerlatiginerat, 2013 Kujalleq Qeqqata Sermersooq Qaasuitsup Ullukkut paaqqinnittar-fik - 2,25 0 0

Meeraaqqerivik 6,50 20,5 7,5 0,01 Meeqqerivik 12,00 25,75 17,75 0,03 Integreret institution 0 3,25 - - Katillugit 18,50 51,75 25,25 0,04 Pissarsivik: KIMIK iT-mit tunngavigalugu kommunet Winformatekimut nalunaarutaat 2013. Kisitsiseqanngitsuni, kommunep atugarinngilaa ullukkut neqeroorut pineqartoq. Takuneqarsinnaavoq, kommunet amerlanerpaanik inissivinnik akiligassaanngitsunik amerlanerpaanik peqartut meeqqerivin-ni. Qeqqata Kommunia kisianni akilersugassaanngitsunik meeraaqqerivinni amerlasuunik peqarpoq. Tulliuttuni misissorneqarpoq pinngoriartorneq kommuneni piffissami 2009-2013-mut. Tamanna ilaler-neqarluni paasissutissanik kommunet qanoq kikkut inissinneqarnissaanut iliuuserisartagaanik aamma kommunet atugaannik minnerpaamik akilersugassaatitaasumik.

0,000,020,040,060,080,100,120,140,160,18

2009 2010 2011 2012 2013

Inissitsiviit akilersugassaanngitsut meeqqat ullormi qaarinniffimmi allatsisimasumut

sanilliullugit, 2008-2013

Kujalleq

Qeqqata

Sermersooq

Qaasuitsup

www.bdo.dk

119

QEQQATA KOMMUNIA

Qeqqata Kommuniani ilaqutariinnut immikkoortoq isumaginninnermut allaffeqarfimmiippoq, tassani aalajangersarneqartarlutik isumaginninneq perorsaanerlu tunngavigalugit akeqanngitsumik inissitsi-sinnaanerit. Akilersuinani inissitsinermut aningaasartuutit aamma isumagineqartarlutik ilaqutariinnut immikkoortumi. Inissitsinissamik aalajangersaaneq pisarpoq suliap ataasiakkaap nalilersorneratigut. Tamatuma saniatigut angajoqqaat imaluunniit akilersuisussaatitaasut ukiumut 100.000 kr.-nit ataanni isertitaqartut qinnuteqarsinnaallutik akeqanngitsumik inissitsinissamik kommunep meeqqanik paarin-nilluni neqeroorutaanut atualernissaq sioqqullugu. Takussutissiap ataaniittup takutippaa kommunep akeqanngitsumik inississimasai. Takussutissiap takutippaa akiligassaanatik inissiffiusinnaasut qassiuneri meeqqanut allatsissimasunut sanilliullugu aammalu taamaalilluni oqaluttuaralugu annertussuseq meeqqanut tamanut allatsissimasunut sanil-liullugu, paarineqartut kommunep neqeroorutaani, taavalu meeqqat qassiuineri, akilersugassaanngit-sumik inissinneqartut aningaasaqarniarneq imaluunniit perorsaaneq pissutigalugu. Takussutissiaq 124: Akilersugassaanngitsut neqeroorutigineqartut, Qeqqata Kommunia, 2009-2013 2009 2010 2011 2012 2013

Meeqqerivik 14,75 20 23 24,25 25,75

Ullukkut paaqqinnittarfik 0 0,5 1,5 2 2,25

Integreret institution 5,25 4,5 4,5 3,5 3,25

Meeraaqqerivik 10,25 8,75 7,25 13 20,5

Katillugit 30,25 33,75 36,25 42,75 51,75 Pissarsivik: KIMIK iT-mit tunngavigalugu kommunet Winformatekimut nalunaarutaat 2009-2013. Takussutissiaq 125: Akilersugassaanngitsut inissitsiviit meeqqanut allatsissimasunut sanilliullugit, Qeqqata Kommunia, 2009-2013 2009 2010 2011 2012 2013

Meeqqerivik 0,06 0,08 0,09 0,09 0,10

Ullukkut paaqqinnittarfik - 0,01 0,03 0,03 0,04

Integreret institution 0,03 0,03 0,03 0,02 0,02

Meeraaqqerivik 0,06 0,05 0,04 0,08 0,12

Pissarsivik: KIMIK iT-mit tunngavigalugu kommunet Winformatekimut nalunaarutaat 2009-2013. Meeqqerivinnut, ullukkut paaqqinnittarfinnut aammalu meeraaqqerivinnut akilersugassaanngitsumik inissitsinerit qulequttatut isigalugit ukiuni kingusinnerusuni amerliartorsimapput. Taamatuttaaq aki-lersugassaanngitsumik inissiffissat amerliartorlutik. Meeraaqqerivinni ersippoq apparneq 2010-miit 2011-mut, kisiannili annertuumik qaffaqqilluni 2012-mi aamma 2013-mi. Kommunep misigisimavaa, akilersugassaanngitsunik inissitsiviit Maniitsumi aamma Sisimiuni equngas-suteqartut. Taamaallaat ukioq 2013-mi kommunep akilersuutitaanngitsumik inissiffii pingasut Maniit-sumiipput. Kommunep nassuiarpaa equngassutip ilagigaa, Sisimiut ilinniagaqarfittut illoqarfiusoq amerlasuunik inuusuttunik anaanaqarfiusoq, tunniussiiffigineqartut akilersugassaanngitsumik inissitsi-vinnik meeqqat paarineqarfissaannik, atuarnerup nalaani.

www.bdo.dk

120

QAASUITSUP KOMMUNEA

Qaasuitsup Kommuneani isumaginninnermi immikkoortortap Ilaqutariit, Meeqqat aamma Inuusuttut, aalajangersarpaa isumaginninneq aamma perorsaaneq tunngavigalugu akilersugassaanngitsumik inis-sitsinerit. Aalajangersaaneq pilluni tunuliaqutaralugu ataasiakkaat nalilersornerisigut meeraq pillugu aammalu ilaqutariinnerit pillugit, akeqanngitsumillu inissiinerit tamarmik akuersissutigineqartarlutik isumaginninnermut ataatsimiititaliamit. Kommunep piginngilaa aalajangersaaneq akeqanngitsumik meeqqanik paarinninnissaq angajoqqaani appasinnerpaanik isertitalinni, kisiannili assersuuteqarpoq kisimiillutik meeralinnik, anaanat ilinnia-gaqartut akuerineqarsimasut akeqanngitsumik inissitsinermut aningaasaqarniarnerat tunngavigalugu meeqqap inuummarissusissaa pissutigalugu aammalu anaanaasup atuarnerata ingerlaqqinnissaa pis-sutigalugu. Ataani takussutissiap takutippaa kommunep akilersugassaanngitsunik tunniussuinera. Takussutissiap takutippaa akilersugassaanngitsumik inissitsiviit meeqqamut ataatsimut sanilliullugit aammalu oqalut-tuartoq sanileriissillugit meeqqat paarineqartut tamarmiusut, kommunep paarinniffiini neqeroorutigi-neqartut, aammalu amerlassusii, akilersugassaanngitsunik inissinneqartut. Takussutissiaq 126: Akilersugassaanngitsunik inissiinerit, Qaasuitsup Kommunia, 2009-2013 2009 2010 2011 2012 2013

Meeqqerivik 13,75 10 11,5 14,25 17,75

Ullukkut paaqqinnittarfik 0 0 0 0 0

Meeraaqqerivik 3,75 10,75 11,25 10,25 7,5

Katillugit 17,5 20,75 22,75 24,5 25,25

Pissarsivik: KIMIK iT-mit tunngavigalugu kommunet Winformatekimut nalunaarutaat 2009-2013. Takussutissiaq 127: Akilersugassaanngitsumik inissitsinerit meeqqanut allatsissimasunut sanilliullugit, Qaasuitsup Kommu-nia, 2009-2013 2009 2010 2011 2012 2013

Meeqqerivik 0,02 0,01 0,02 0,02 0,02

Ullukkut paaqqinnittarfik - - - - -

Meeraaqqerivik 0,01 0,02 0,02 0,02 0,01

Pissarsivik: KIMIK iT-mit tunngavigalugu kommunet Winformatekimut nalunaarutaat 2009-2013. Malugineqarpoq, kommune piffimmi 2009-2013-mut amerliartortunik akilersugassaanngitsunik inis-sitsivii katillugu amerliartortut, tamanna pissuteqarluni meeqqat meeqqerivikmiittussatut ukiullit akeqanngitsumik inissaasa amerlinerat. Kommunep misigisimavaa pingaartumik ”angalatitanik” piler-sitsinermut atatillugu, kommunerujussuarmi periarfissaqarsimammat malugiortornissaannut ilaqutariit navianartorsiortut aammalu ikiornissaannik neqeroorfigigalugit.

www.bdo.dk

121


Kommuneqarfik Sermersuumi ilaqutariinnik sulissussivik, aalajangersaasartuuvoq perorsaaneq tunng-avigalugu akeqanngitsumik inissitsinermut. Tamatuma saniatigut angajoqqaat imaluunniit akiliisus-saatitaasut 100.000 kr.-nit ataanni isertitaqartut qinnuteqarsinnaallutik akeqanngitsumik inissitsinis-samut kommunep paarinninnissamut neqeroorutaani meeqqanut atualernissaq sioqqullugu paarinnif-fittut neqeroorutaani. Ataani takussutissiap takutippaa kommunep akilersugassaanngitsunik tunniussuinera. Takussutissiap takutippaa akilersugassaanngitsumik inissitsiviit meeqqamut ataatsimut sanilliullugit aammalu oqalut-tuartoq sanileriissillugit meeqqat paarineqartut tamarmiusut, kommunep paarinniffiini neqeroorutigi-neqartut, aammalu amerlassusii, akilersugassaanngitsunik inissinneqartut. Takussutissiaq 128: Akilersugassaanngitsumik inissiffiit tunniunneqartut, Kommuneqarfik Sermersooq, 2009-2013 2009 2010 2011 2012 2013

Meeqqerivik 13,75 10 11,5 14,25 17,75

Ullukkut paaqqinnittarfik 0 0 0 0 0

Meeraaqqerivik 3,75 10,75 11,25 10,25 7,5

Katillugit 17,5 20,75 22,75 24,5 25,25 Pissarsivik: KIMIK iT-mit tunngavigalugu kommunet Winformatekimut nalunaarutaat 2009-2013. Takussutissiaq 129: Akilersugassaanngitsumik inissitsinerit meeqqanut allatsissimasunut sanilliullugit, Kommuneqarfik Sermersooq, 2009-2013 2009 2010 2011 2012 2013

Meeqqerivik 0,02 0,01 0,02 0,02 0,02

Ullukkut paaqqinnittarfik - - - - -

Meeraaqqerivik 0,01 0,02 0,02 0,02 0,01 Pissarsivik: KIMIK iT-mit tunngavigalugu kommunet Winformatekimut nalunaarutaat 2009-2013. Naak takuneqarsinnaagaluartoq, pingaartumik meeqqerivinni, malugineqarsinnaavoq ukiuminngaanit ukiumut akilersugassaanngitsumik inissitsinerit nikerartut, inissitsiviit akilersugassaanngitsut meeqqa-nut allatsissimasunut tamanut sanilliullugit nikeranngilaq meeqqerivinni aamma meeraaqqerivinni. Piffimmi 2009-miit 2013-mut ullukkut paaqqinnittarfimmi akilersugassaanngitsunik inissiisoqarsi-manngilaq.

KOMMUNE KUJALLEQ

Kommune Kujallermi isumaginninermut immikkoortuuvoq, aalajangersaasoq perorsaaneq tunngavi-galugu akilersugassaanngitsunik inissiinermut. Kommunep akilersuinissamut aalajangersakkamini aala-jangersimanngilaa meeqqanik akeqanngitsumik paarinninneq angajoqqaanut appasinnerpaanik iserti-talinnut. Ataani takussutissiap takutippaa kommunep akilersugassaanngitsunik tunniussuinera. Takussutissiap takutippaa akilersugassaanngitsumik inissitsiviit meeqqamut ataatsimut sanilliullugit aammalu oqalut-tuartoq sanileriissillugit meeqqat paarineqartut tamarmiusut, kommunep paarinniffiini neqeroorutigi-neqartut, aammalu amerlassusii, akilersugassaanngitsunik inissinneqartut.

www.bdo.dk

122

Takussutissiaq 130: Akilersugassaanngitsunik tunniussinerit, Kommune Kujalleq, 2009-2013 2009 2010 2011 2012 2013

Meeqqerivik 14,25 13,75 9,5 8,75 12

Integreret institution 1 1 0,5 0 0

Meeraaqqerivik 1,5 0,5 1,25 2 6,5

Katillugit 16,75 15,25 11,25 10,75 18,5 Pissarsivik: KIMIK iT-mit tunngavigalugu kommunet Winformatekimut nalunaarutaat 2009-2013. Takussutissiaq 131: Akilersugassaanngitsumik inissiivimmut tunniussinerit meeqqamut allatsisimasunut sanilliullugu, Kommune Kujalleq, 2009-2013 2009 2010 2011 2012 2013

Meeqqerivik 0,05 0,05 0,03 0,03 0,05

Integreret Institution 0,04 0,04 0,02 - -

Meeraaqqerivik 0,01 0,01 0,02 0,02 0,05

Pissarsivik: KIMIK iT-mit tunngavigalugu kommunet Winformatekimut nalunaarutaat 2009-2013. Kommunep akilersugaassaanngitsumik inissiinerisa annertunersaat tunniunneqarput meeqqanut meeqqerivikmiittunut. Annikitsuinnarmik atorneqarpoq akeqanngitsumik inissiinerit meeraaqqerivinni aamma ukiui aalajangersarnagit paarinniffinni. Inissiinerit akilersugassaanngitsut amerliartorput, taamatuttaaq akeqanngitsumik inissiat tamakkiisumik meeqqanut paarisanut sanilliullugu. Kommune Kujalleq ukioq 2014 annertungaatsiartunik angajoqqaaqarpoq, ukiumut isertitaqartunik 150.000-nik annikinnerusunik – tassaasut angajoqqaat 182-nik meerallit tamakkiisumik neqeroorutaal-lutik 476. Kommunep anguniakkatut isigaa angajoqqaat akilersugassaatitaata suli apparnissaa, kom-munep aningaasaqarniarnerata tamanna ammaappagu. Taamatut anguniagaqarnermut pissutaalluni angajoqqaat amerlanerusunik meerallit kommunemut pilerilernissaat.

www.bdo.dk

123

8 1E. MEEQQERIVINNI SULISORISAT AMERLASSUSILIGAANERAT, ILUARSAAQQINNEQ SIOQQULLUGU KINGORNALU

Tunngaviusumik atuarfiit namminersortitat angerlarsimaffimmilu atuartitaaneq il.il. pillugit Inatsisartut inatsisaata allanngortinnissaa pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. 18. 3. december 2012-imeersumi kommunini ulluunerani neqeroorutini sulisorineqartut amerlassusiligaanerannut pi-umasaqaatit atuuttut saqqummiunneqarput. Amerlassusiliineq ilaatigut imatut paasineqassaaq kom-munimi ulluunerani neqeroorutini meeqqanut allatsinneqartunut sulisut amerlassusissaat naleqqus-sarneqassasut, kisianni meeqqamut paarineqartumut ataatsimut perorsaasut ilinniarsimasut amerlas-susissaattut nassuiarneqarsinnaalluni. Immikkoortumi tassani taamaattumik sulisorineqartut amerlas-susiligaanerisa aamma perorsaasut amerlassusiligaanerisa akornanni immikkoortitsisoqarpoq. Amerlassusiliineq meeqqerivinni kiffartuussinerup qaffasissusianut takussutaavoq. Sulisut paarsisut perorsaasullu ilinniarsimasut ikinnerpaaffissaat inatsisitigut aalajangigaavoq. Immikkoortumi matumani iluarsaaqqinneq sioqqullugu kingornalu meeqqerivinni sulisorisat amerlassu-siligaanerisa killiffiat saqqummiunneqarpoq. Nalinginnaasumik kommunit misiginngillat aaqqissuussa-nermik iluarsaaqqinneq nammineq ulluunerani neqeroorutini ataasiakkaani allanngornernik kin-guneqarsimasoq, aaqqissuussaanermili iluarsaaqqinnerup nalaani sulisut ilinniarsimasuunerunissaat aamma kommunini ulluunerani neqerooruteqarnikkut meeqqat ineriartortinnissaannut perorsaanerup aallunneqarnissaa Namminersorlutik Oqartussani kommuninilu kissaatigineqarsimavoq. Tassunga ata-tillugu inatsisit aamma, sulisorisat amerlassusiligaanerini ikinnerpaaffissaanik aalajangersasut, aaqqis-suussaanermik iluarsaaqqinnerup kingorna allanngorlutik. Tulliuttumi ulluunerani neqeroorutinut kommunit sulisussarsiornerannut tunngavissiisumik sulisorisat amerlassusissaanut inatsisini piumasaqaatit allanngoriartorneri siullermik misissorneqarput, tul-liullugulu kommunit sulisorisanik amerlassusiliinerat misissorneqarluni. Tassunga ilaatillugu paarsinis-samut neqeroorutinut sulisussat piukkunnaateqartut pissarsiarinissaannut unamminartunut atatillugu kommunit misigisimasaat aamma misissorneqarput.

8.1 INATSISISINI PIUMASAQAATIT ALLANNGORIARTORNERI

2008-imi, aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinneq sioqqullugu, ulluunerani neqeroorutini sulisorisat amerlassusiligaanerat ulluunerani paaqqinnittarfiit aqunneqarnerat, siulersorneqarnerat inger-lanneqarnerallu pillugu Namminersornerullutik Oqartussat nalunaarutaat nr. 5, 16. april 2007-imeersumi kiisalu ulluunerani paaqqinnittarfinni, angerlarsimaffinni paaqqinniffiit il.il. pillugit Inatsisartut peqqussutaat nr. 7, 21. maj 2002-imeersumi maleruagassatigut malittarisassaqartin-neqarput. Meeqqanut suli atualinngitsunut perorsaanikkut inerikkiartuutaasunik ulluunerani neqerooruteqart-arneq pillugu Inatsisartut peqqussutaat nr. 10, 05. december 2008-meersup taanna taarserpaa 2009-imili januarip aallaqqaataani atuutilerluni, aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnerup peqatigisaanik.

www.bdo.dk

124

2012-imi Inatsisartut peqqussutaat 2008-imeersoq meeqqanut suli atualinngitsunut perorsaanikkut inerikkiartuutaasunik ulluunerani neqerooruteqartarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaanniit nr. 16, 03. december 2012-imeersumik taarserneqarpoq. Inatsit kommunini meeqqerivinni sulisorisat amerlassusiligaanerinut piumasaqaateqarput, tassunga ilanngullugu meeraaqqerivinni meeqqanut, meeqqerivinni meeqqanut aamma angerlarsimaffinni paaqqinniffinni meeqqanut. Inatsimmi aamma aalajangersarneqarpoq meeqqeriviit qanoq pilersin-neqassanersut: meeraaqqeriviit 0-2-nik ukiulinnut, meeqqeriviit 3-6-inik ukiulinnut imaluunniit 0-6-inik ukiulinnut ukiuinut immikkoortiterlugit meeqqeriviit. Meeqqeriviit aamma meeqqani immikkoor-tunut agguarneqartarput, meeqqani immikkoortut tamarmik meeqqanik aalajangersimasumik anner-paamik amerlassuseqassallutik. Taamatut amerlassutsinut apeqqutaasarpoq meeraaqqerivik imaluun-niit meeqqerivik pineqarnersoq. Meeqqani immikkoortunut tamanut sulisut atassuserneqartarput, inatsisini sulisut amerlassusissaannut taakkulu qanoq qaffasitsigisumik ilinniagaqarsimanissaannut piumasaqaateqarluni. Takussutissiami ataaniittumi piffissap ingerlanerani kommuneni meeqqerivinni sulisorisat amerlassusi-ligaanissaannut inatsisini piumasaqaatit takutinneqarput: Takussutissiaq 132: Piffissap ingerlanerani kommunini meeqqerivinni sulisorisat amerlassusiligaanissaannut inatsisini piumasaqaatit takutinneri Ukioq Inatsisini tunng-

avik Meeqqat agguarneqarneri Sulisorisat amerlassusiligaanerinut

piumasaqaatit 2007 Namminersorne-

rullutik Oqartus-sat nalunaaru-taat nr. 5,16. april 2007-imeersoq

Meeqqeriviit tamarmik amer-lanerpaanik sisamanik meeq-qanik immikkoortoqassapput. Meeqqat immikkoortut amer-lanerpaamik 24-inut inissaqas-sapput.

Meeqqerivinni sulisorisat amerlassusi-ligaanissaat kommunalbestyrelsimit aalaAapngerneqassaaq. Atorfiit amerlassusiligassat ikinnerpaa-mik 50 %-ii perorsaasutut ilinniarsimas-sapput, tassunga ilaallutik meeqqanut perorsaasunullu ikiortit. Meeqqeriviup ammanerani meeqqanut immikkoortunut ikinnerpaamik marlun-nik sulisoqassaaq, tamatigullu meeqqer-ivimmi perorsaasutut ilinniarsimasoq ikinnerpaamik ataasiussalluni.

2008 Inatsisartut peqqussutaat nr. 10, 05. decem-ber 2008-imeersoq (Januar 2009-imi atuutilersoq)

Meeqqeriviit meeqqanut im-mikkoortunut agguarsimas-sapput, taakkunani meeqqat amerlanerpaamik 20-iussallutik meeraaqqerivinnilu meeqqat 12-iliusinnaallutik.

Meeqqani immikkoortut tamarmik ikin-nerpaamik ataatsimik perorsaasoqas-sapput, perorsaanikkkut ilinniarsimasoq ataaseq, ikiortilu ataaseq. Suliffimmi misiliisut inuillu ikorfartuisut sulisorisat amerlassusissaannut ilanngullugit naats-orsuutigineqassanngillat. Meeqqeriviup ammanerani meeqqanut immikkoortunut ikinnerpaamik marlun-nik sulisoqassaaq, tamatigullu meeqqer-ivimmi perorsaasutut ilinniarsimasoq ikinnerpaamik ataasiussalluni.

2012 Inatsisartut inatsisaat nr. 16, 03. december 2012-imeersoq (atulersinne-qarpoq Januar

Meeqqeriviit meeqqanut im-mikkoortunut agguarsimas-sapput, taakkunani meeqqat amerlanerpaamik 20-iussallutik meeraaqqerivinnilu meeqqat 12-iliusinnaallutik.

Meeqqani immikkoortut tamarmik ikin-nerpaamik ataatsimik perorsaasoqas-sapput, perorsaanikkkut ilinniarsimasoq ataaseq, ikiortilu ataaseq. Suliffimmi misiliisut inuillu ikorfartuisut sulisorisat amerlassusissaannut ilanngullugit naatsorsuutigineqassanngillat.

www.bdo.dk

125

2013) Meeqqeriviup ammanerani meeqqanut immikkoortunut ikinnerpaamik marlun-nik sulisoqassaaq, tamatigullu meeqqe-rivimmi perorsaasutut ilinniarsimasoq ikinnerpaamik ataasiussalluni. Ikinnerpaaffissatut piumasaqaatit utaq-qiisaasumik piviusunngortinneqarsin-naanngippata kommunalbestyrelsi uplaungaarsimanissamut pilersaarusior-simassaaq.

Meeqqerivinni sulisorisat amerlassusiligaanissaat pillugu maleruagassani allanngornerit annertuner-paat aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnerup siorna kingornalu takuneqarsinnaapput. Siusinnerusukkut meeqqerivinni sulisorisat amerlassusiligaanissaannut kommunalbestyrelsit aalajangersaasartoq maan-nakkut meeqqanut immikkoortunut ataasiakkanut sulisut paarsisut amerlassusissaannut piumasaqaatit sukanganerulerput. Takuneqarsinnaavoq meeqqanut immikkoortunut agguarnissamut aamma meeqqanut immikkoortunut sulisorisat amerlassusiligaanissaannut piumasaqaatit Inatsisartut peqqussutaanni december 2008-imeersumiit Inatsisartut inatsisannut december 2012-imeersumut allanngorsimanngitsut. Taamaattorli 2012-imi meeqqerivinni tamani ammanerup nalaani tamatigut ikinnerpaamik perorsaasut ataatsip najuuttarnissaa pillugu maleruagassani sukaterisoqarpoq. Peqatigisaanillu perorsaasunik sulisus-sarsiornermi ikinnerpaaffissamik piumasaqaat naammassineqarsinnaanngippat kommunit upa-lungaarsimanissamut pilersaarusiorsimanissaat pillugu maleruagassaq aamma ikkunneqarluni. Angerlarsimaffinni paaqqinniffiit pillugit immikkut maleruagassat atuupput. Iluarsaaqqinnerup kingor-na angerlarsimaffimmi paarsisumut ataatsimut meeqqanut suli atualinngitsunut katillugit sisamanut paarsisoqarnissaanut kommunalbestyrelse akuersisinnaavoq. Nammineq meerarisat arfinillit inorlugit ukiullit kiisalu angerlarsimaffimmi meeqqat paarineqartut amerlassusaat angerlarsimaffimmi ataatsi-mi tallimat qaangersimassanngilaat. 2007-imi kommunip angerlarsimaffimmi paarsisunut taamaaqataanik maleruagassaqanngilaq, angerlarsimaffinnili inuinnaat paarsinerinut maleruagassaq tassaasimalluni inuk ataaseq amerlanerpaamik meeqqanik tallimanik paarsisinnaasoq.

8.2 ULLUUNERANI NEQEROORUTINUT TUNNGASUNI KOMMUNINI SULISORISAT AMERLASSULIGAANERISA ALLANNGORIARTORNERAT

Ulluunerani neqeroorutit amerlassusiinut tassanilu sulisut katitigaanerinut atatillugu aaqqissuussaa-nermik iluarsaaqqinneq nammineq allanngornernik kinguneqarsimasoq kommuninit nalinginnaasumik misigineqanngilaq. Aaqqissuussaanermili iluarsaaqqinnerup nalaani sulisut ilinniarsimasuunerunissaat aamma kommunini ulluunerani neqerooruteqarnikkut meeqqat ineriartortinnissaannut perorsaanerup aallunneqarnissaa Namminersorlutik Oqartussani kommuninilu kissaatigineqarsimavoq. Tassunga ata-tillugu inatsisit, sulisorisat amerlassusiligaanerini ikinnerpaaffissaanik aalajangersaasut, allanngorput. Inatsisini allanngortoqarnera malillugu, kommunini meeraaqqerivinni, meeqqerivinni meeqqerivinnilu ukioqatigiinngitsunilu meeqqerivinni sulisorisat amerlassusiligaaneri allanngorsimanersut taamaat-toqarsimappallu qanoq allanngorsimanersut apeqqutini pingaarnersaavoq. Siusinnerusukkut meeqqer-ivinni sulisorisat amerlassusiligaanissaannut kommunalbestyrelsit aalajangersaasartoq maannakkut

www.bdo.dk

126

meeqqanut immikkoortunut ataasiakkanut sulisut paarsisut amerlassusissaannut piumasaqaatit sukan-ganerulerput. Kommunalbestyrelsip sulisorisat qaffasinnerusumik amerlassusilerneri atorneqassasut nammineerluni aalajangersinnaavaa. Kommunelli nammineq naapertorlugit kommunini ullumikkut taamaattoqanngi-laq, tamannalu ulluunerani neqeroorutinut sulisunik ilinniarsimasunik pissarsinissamut unamminar-tunut ataqatigiissillugu isigineqassaaq. Tamanna unamminartuuvoq, kommunini sisamani tamani misi-gineqartoq. Missingersuusiornermi taamaalilluni inatsisini minnerpaaffissamik piumasaqaat aallaavi-galugu sulisoqarpoq, piviusumilli piumasaqaatit tamatigut naammassineqarsinaanatik. Kommunini tamani aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinneq sioqqullugu sulisorisat amerlassusiligaaneri pillugit paasissutissat katersornissaat iluatsinneqanngilaq. Taamaattorli meeraaqqeriviit, meeqqeriviit aamma ukioqatigiinngitsunullu meeqqerivinnut kommunini pingasuni 2014 pillugu aamma sisamaanni 2013 pillugu paasissutissat annertuut katersorneqarput. Paasissutissatigut kommunit iluanni illoqar-finni nunaqarfinnilu sulisorisat amerlassusiligaanerini assigiinngissutsit naatsorsorneqarsinnaalerput. Aammattaaq sulisorisat amerlassusiligaanerinut atatillugu pingaarnersiuinerit aamma sulisussarsior-nermut atatillugu unamminartut qulaajaanissaq siunertaralugu kommunini sisamani tamani piukkun-naateqartunik apersuisoqarpoq. Inatsisini sulisorisat amerlassusissaannut piumasaqaatit kommuninit eqqortinneqassappata me-eraaqqivimmi meeqqamut ataatsimut sulisorisat amerlassusiligaaneri tassaassaaq meeqqanut sisama-nut inersimasoq ataaseq. Perorsaasut amerlassusiligaaneri meeqqanut aqqaneq marlunnut perors-aasoq ataasiussaaq. Meeqqerivinni sulisorisat amerlassusiligaaneri meeqqanut 20-inut inersimasut pingasuussapput. Takussutissiani ataaniittuni kommuninut ataasiakkaanut tamanut meeqqamut ataatsimut sulisorisat aamma perorsaasut amerlassusiligaaneri takutinneqarput. Naatsorsuineq nalilersuinermi 1B-misulli meeqqamut paarineqartumut ataatsimut naatsorsorneqanngillat, akerlianilli meeqqamut ataatsimut, meeqqerivimmi ataatsimi paarsisussatut amerlassusiligaasuni. Tamatumunnga pissutaavoq nalilersui-nermi 1B-mi pineqarmat kiffartuussinerup maannakkut qaffasissusianik qulaajaanissaq, matumani nalilersuineq 1E-mi meeqqerivinni kommunit sulisorisanik amerlassusiliinerinik qulaaAapanissaq pineqarluni. Kommuni Kujalleq eqqarsaatigalugu meeraaqqeriviit, meeqqeriviit ukioqatigiinngitsunullu meeqqer-iviit ataatsimoortillugit naatsorsorneqarput, tassa Winformatikimi meeqqat meeraaqqerivinni aamma meeqqerivinni meeqqartut nalunaarsugaanngamata, naak ukioqatigiinngitsuni meeqqerivinniikkalu-artut. Takussutissiaq 133: Meeqqeriviit qanoq ittuuneri malillugit sulisumut paarsisumut ataatsimut meeqqat paarineqartut, Kommune Kujalleq, 2014 Sulisorisat amerlas-

susiligaaneri VUG, BHV, INT

Perorsaasut VUG, BHV, INT

Sulisorisat amerlassu-siligaaneri INT

Perorsaat INT

Illoqarfik 5,39 9,61 Nunaqarfik - - 4,00 8,00 Pissarsivik: Paasissutissat kommunini pissarsiarineqarput Takussutissiaq 134: Meeqqeriviit qanoq ittuuneri malillugit sulisumut paarsisumut ataatsimut meeqqat paarineqartut, Qeqqata Kommunea, 2014 Sulisorisat

amerlassusi-ligaaneri VUG

Perorsaasut VUG

Sulisorisat amerlassusi-ligaaneri BHV

Perorsaasut BHV

Sulisorisat amerlassusi-ligaaneri INT

Perorsaasut INT

www.bdo.dk

127

Illoqarfik 3,43 6,86 6,00 8,57 3,42 7,84 Nunaqar-fik - - - - 3,26 14,67

Pissarsivik: Paasissutissat kommunini pissarsiarineqarput Takussutissiaq 135: Meeqqeriviit qanoq ittuuneri malillugit sulisumut paarsisumut ataatsimut meeqqat paarineqartut, Kommuneqarfik Sermersooq, 2014 Sulisorisat


Perorsaasut VUG


Perorsaasut BHV


Perorsaasut INT

Illoqarfik 2,46 9,76 4,98 11,91 6,19 13,66 Nunaqar-fik - - - - 1,71 4,00

Pissarsivik: Paasissutissat kommunini pissarsiarineqarput Takussutissiaq 136: Meeqqeriviit qanoq ittuuneri malillugit sulisumut paarsisumut ataatsimut meeqqat paarineqartut, Qaasuitsup Kommunea, 2013 Sulisorisat


Perorsaasut VUG


Perorsaasut BHV


Perorsaasut INT

Illoqarfik 2,77 13,05 5,84 26,13 3,71 38,00 Nunaqar-fik - - 4,80 0,00 4,36 98,00 Pissarsivik: Paasissutissat kommunini pissarsiarineqarput Sulisorisat amerlassusiligaanerat angajoqqaat akiliutaannut kommunip akigititaanut sunniuteqarput, tassa meeqqanut suli atualinngitsunut kommunimi ulluunerani neqeroorutini perorsaanikkut ineriartit-sinermut kommunit aningaasartuutai kiisalu akiliisussaasuni aningaasaqarnikkut pissutsit tunuliaqu-taralugit akigititat aalajangersarneqassammata. Perorsaasutut atorfiit, inatsisit malillugit, perors-aasunik ilinniarsimasunik inuttalerneqarnissaannik unamminartoqartoq kommunit arlallit misigipput. Kommunit taamaattumik unamminartumik inissisimapput, perorsaasunik pissarsisoqarsinnaagaluarpat maannakkut aningaasaqarnikkut ataqatigiittoqarsinnaasoq misiginagu. Kommunit akerliusoqaratik oqaluttuarput meeqqanik paarsinissamut sulisussarsiornermut atatillugu unamminartoqartoq. Tamanna pingaartumik kommunini illoqarfiit pingaarnerit avataanni atuuppoq. Piviusumik tamanna isumaqarpoq kommunit meeqqerivinni tamani minnerpaaffissamik piumasaqaati-nik aamma sulisorisat amerlassusiligaanerinik naammassinnissinnaanngitsut, tamannalu tabellini qulaaniittuni takuneqarsinnaalluni. Kommuninut tamanut unamminartoq annertunerpaaq tassaavoq sulisinnaasut piukkunnaateqartut nunaqarfinni sulisussarsiariniarneri, kommunilli amerlanerit aamma oqaluttuarput illoqarfiit akornanni assigiinngissuseqartoq. Kommunit misigipput perorsaasutut ilinnia-rsimasut siaruartinnissaat sapernartoq, ilinniarnerminni illoqarfimmi ilinniarfigisaminni amerlanertigut nunassittarlutik pilersitsisarlutillu ilinniagaqareernerullu kingorna tassanngaanniit nuunnissaq kissaatigineq ajorlugu. Qeqqata Kommuneata assersuutigalugu misigivaa Sisimiuni SPS-ip aamma il-loqarfimmiinnerata pingaaruteqarnera erseqqissumik malugisinnaallugu. Tassa perorsaasunik nutaanik sulisussarsinissamut atatillugu, kisianni aamma kommuneni ulluunerani neqeroorutini sulisut ilinnia-gaqarsimanngitsut ilinniagaqarsimasullu piginnaanngorsaqqinnerinut pikkorissarnerinullu aamma ata-tillugu. Piviusumik takussutissiani qulaaniittuni sulisorisat amerlassusiligaaneri naammassiniarlugit sumiiffinni tamani kommunini sulisussarsinissaq iluatsinneqarneq ajorpoq. Aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinne-rup kommunillu anginerulernerisa malitsigisaanik sulisussarsinissamut periarfissat unamminartullu allanngorsimanerinik kommunit misigisaqanngillat. Sulisussanik ilinniarsimasunik pissarsiniarneq suli

www.bdo.dk

128

unamminartoqarpoq, soorlu aamma aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnerup siorna taamaassimasoq. Kommuneqarfik Sermersoorli misigivoq kommunimi nutaami anginerusumi perorsaasunik siunnersorti-nik angalasartunik pilersitsinissamut periarfissat pitsaanerulersimasut, kommune tamakkerlugu sulisu-ni perorsaanikkut qaffasissutsip qaffatsinnissaanut siunnerfeqarnerusumik suliaqartunik. Kommunep aamma pikkorissarnikkut perorsaanikkut sapaatit akunnerini sammisaqartitsisarneq aallartissimavaa. Siunissami pilersaarutigineqarpoq sapaatit akunneri taakku kommunimi illoqarfinni tamani inger-lanneqartassasut. Taamaaliornikkut kommunimi tamarmi ulluunerani neqeroorutini suliatigut qaffasis-sutsip qaffanneqarnissaa kommunemi sulissutigineqarpoq.

8.3 EQIKKAANEQ

Inatsisit aaqqissuussaanikkut iluarsaaqqinnerup kingorna kommunini meeqqerivinni sulisut perorsaas-ullu amerlassusiligaanerinut sukanganerusumik piumasaqaateqarput. Sulisorisat amerlassusiligaaneri-sigut piumasaqaat meeraaqqivimmi meeqqanut, meeqqerivimmi meeqqanut aamma angerlarsimaffin-ni paaqqinniffinni meeqqanut assigiinngitsuupput. Siusinnerusukkut meeqqerivinni sulisorisat amerlas-susiligaanerinik kommunalbestyrelsi aalajangersaasaraluartoq 2009-mi januarip aallaqqaataani sulisut paarsisut aamma perorsaasut ilinniarsimasut amerlassusissaanut piumasaqaatit eqqunneqarput. Meeqqerivinnut sulisussanik sulisussarsinissamut atatillugu kommunit assigiiaartumik unammi-nartoqartoq misigipput. Tamanna pingaartumik nunaqarfinni atuuppoq, kisianni aamma kommunini illoqarfiit pingaarnerit avataanni. Tamanna isumaqarpoq ikinnerpaaffissamik piumasaqaatit su-lisorisallu amerlassusiligaanerinik paaqqinniffinni tamani kommunit naammassinnissinnaanngillat, soorlu tamanna tabellini qulaaniittuni takuneqarsinnaasoq. Kommunit aamma misigipput perorsaasu-tut ilinniarsimasut siaruartinnissaat sapernartoq, ilinniarnerminni illoqarfimmi ilinniarfigisaminni amerlanertigut nunassittarlutik pilersitsisarlutillu ilinniagaqareernerullu kingorna tassanngaanniit nuunnissaq kissaatigineq ajorlugu. Kommunini isiginninniarneq taamaattumik nalinginnaasumik tas-saavoq sulisorisat pigineqartut pikkorissartinnissaat. Tamanna perorsaasunut ilinniarsimasunut, ikiortinut ilinniarsimasunuunngitsunullu atuuppoq. BDO-p kaammattuutigaa sulisussarsiorluni suliniuteqarneq arajutsineqarnani suli aalajangiussima-neqassasoq, sulisorisallu amerlassusiligaanermikkut ikinnerunerisa malitsigisaanik aningaasat sinnerut-tut pikkorissarnerit nukittorsarnerinut atorneqassasut.

www.bdo.dk

129

9 1F. ATUARFEQARNERMUT TUNNGASUNIK NALILERSUINEQ

Atuarfeqarnermut tunngasut Kalaallit Nunaanni aningaasaliiffigineqartartuni annertuujupput, taamaattumillu aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermik nalilersuinermut atatillugu kommunini sisa-mani ataasiakkaani kiisalu kommunit akornanni ineriartorneq qanoq ingerlasimanersoq misissorneqassaaq, pissutsinut ukununnga naleqqiullugu:

Atuartumut ataatsimut aningaasartuutit Sulisut ilinniarsimasut amerlassusaat Atuartumut ataatsimut tiimit atuartitsiviusut Immikkut ittumik atuartitsinermi tiimit atorneqartut

Immikkoortumi matumani siullermik immikkoortuni qulaani taaneqartuni sisamani ineriartorneq kom-munit akornanni assersuunneqassaaq. Tamatuma kingorna piffissap ingerlanerani kommunit iluanni itinerusumik assersuussisoqassaaq. Assersuussinernut marlunnut piffissaq tassaavoq 2008-2013. Aammattaaq paasissutissat Inerisaavimmit katersorneqartut ajornartinngippassuk atuartumut ata-atsimut, ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusiinut, atuartumut ataatsimut atuartitsinermit tiimit amerlassusaannut aningaasartuutit pingaaruteqarneri aamma atuarfiup angissusaa atuartut mikinerni akullerni angajullernilu soraarummeerlunilu misilitsinnerni angusimasaannut inernernut naleqqiullugu misissorneqassaaq. Misissuineq taanna immikkoortutut immikkoortinneqarluni nalunaarutigineqas-saaq. Ukiunut tamanut paasissutissanik tatigineqartunik paasissutissanik katersinissaq ajornarsimavoq. As-sersuutigalugu atuartut amerlassusaat pinnagu meeqqat 6-16-inik ukiullit amerlassusaannut as-sersuullugit aningaasaqarnikkut paasissutissat sammineqarput, tassa taakku piffissamut 2008-2013-imut ataavartumik katersornissaat ajornarsimammat. Aamma karakteerit pillugit paasissutissat ukiumi atuarfiusumi 2011/2012-mut taamaallaat ilaapput. Pissutaasut arlaliupput, aamma ukiut ilaannut atuarfinni paasissutissanik katersisoqarsimanani. BDO-p taamaattumik ukiunut atuarfiusunut paasissu-tissat tatiginartutut isigineqartunut misissueq-qissaarnermi inerinerit kisiisa nalunaarusiorfiginissai toqqarsimavaa. Tamanna aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnerup kingorna kiffartuussinikkut qanoq annertutigisumik naleqqussaasoqarsimaneranut pingaaruteqarpoq. Ajornartinnagu aaqqissuussaaner-mik iluarsaaqqinneq sioqqullugu paasissutissat ilanngunneqassapput, kisianni kiffartuussinikkut naleqqussaasoqarsimanersoq pillugu naliliineq pitsaassutsikkut naliliinernik tunngaveqartussaassaaq.

9.1 ATUARTUMUT ATAATSIMUT, SULISUT ILINNIARSIMASUT ATORNERINUT, ATUARTUMUT ATAATSIMUT TIIMIT ATORNEQARTUNUT AAMMA IMMIKKUT ITTUMIK ATUAR-TITSINERMI TIIMINUT KOMMUNIT ANINGAASARTUUTAAT

Kommunimi atuarfimmut aningaasartuutit kontot nalunaarsorsimaffianni akuerisaasumi kontomi pingaarnermi 51-10 nalunaarsorneqartarput. Aningaasartuutiniipput akissarsiat, sulisunut anin-gaasartuutit, atuartitsinermi atortunik pisineq il.il. Kommunit aningaasartuutaat tulliuttumi 6-16-inik ukiulinni innuttaasumut ataatsimut naatsorsorneqarput atuarfeqarnermut tunngasuni kommunit anin-gaasartuutaat assersuussinnaajumallugit. Konto pingaarneq 51-01-ip saniatigut atuarfinnut namminer-

www.bdo.dk

130

sortunut tapiissutinut atatillugu aningaasartuutit ilanngunneqarput, tassa aningaasartuutit innuttaasut amerlassusaannut agguarneqarmata taamaalillunilu atuartut atuarfinni namminersortuni atuartut ilaatinneqarlutik. Aningaasartuutit pillugit paasissutissat kommunit naatsorsuutaaneersuupput taamaattumillu ukioq naatsorsuusiorfiusoq malillugu saqqummiunneqarsimallutik, tamannalu aamma Naatsorsueqqissaartar-fiup innuttaasut amerlassusiinik ukiumoortumik naatsorsuineranut naapertuul-luni. Takussutissiaq 137: Innuttaasumut 6-16-nik ukiulimmut ataatsimut aningaasartuutit, 2008-2013

Pissarsivik: Kommunit naatsorsuutaat. Innuttaasut amerlassusii pillugit paasissutissat Naatsorsueqqissaartarfimmiit. Takussutissap qulaanittup takutippaa atuarfeqarnermut tunngasunut atuartumut ataatsimut kommu-nit aningaasartuutaanni ilaatigut assigiinngitsoqartoq. Kommunit 2008-imi ataatsimik aallaaveqarput, tassa aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinneq sioqqullugu. Immikkoortoq tamatuma kingorna aningaa-sartuutit qaffakkiartornerinik sunnerneqarsimavoq, tamannalu aamma immikkoortumi inuiaqatigiinnit annertuumik isiginiarneqarneranut naapertuulluni. 2008-ip kingorna ukiuni Kommuneqarfik Sermersooq 6-16-inik ukiulinni innuttaasumut ataatsimut kommuninut allanut sanilliulluni qaffasinnerusunik aningaasartuuteqarsimavoq. 2013-imili qaffasis-suseq kommunini allani pingasuni qaffasissusermut uteqqissimalluni. Qeqqata Kommune, Kommune Kujalleq aamma Qaasuitsup Kommunea 2008-imiit 2012-imut aningaasartuutitigut imminnut malipput. 2013-imi Qeqqata Kommuniani 6-16-inik ukiulinni innuttaasumut ataatsimut aningaasartuutit appari-arsimapput, taamaalillunilu 2008-mili kommunimi aningaasartuutit ingerlanerisigut allanngortoqarlu-ni. Kommune Kujallermi aamma Qaasuitsup Kommuneani akerlianik qaffakkiartorsimapput, taamaalil-lunilu Qeqqata Kommunea kommunenit allanit pingasunit 2013-imi malunnaartumik appasinnerusunik aningaasartuuteqarsimalluni. Qeqqata Kommunea eqqarsaatigalugu immikkut ittumik atuartitsinermut tiimit amerlassusai aamma taamaassimapput, immikkoortumi aningaasartuuteqarfiusuni taanna pingaaruteqarluni – takujuk takussutissiaq 140. Kommunemi atuarfinni sulisut ilinniarsimasut amerlassusaat kommunip neqeroorutigisinnaa-saani atuartitsinerup pitsaassusaata qaffasissusianut takussutaavoq. Takussutissiami ataaniittumi piffissap ingerlanerani kommunini sisamani meeqqat atuarfiini sulisut ilinniarsimasut amerlassusii takutin-neqarput. Ukioq atuarfiusoq 2006/2007 eqqarsaatigalugu atuarfinni atuartitsinermi sulisut aaqqissu-ussaanermik iluarsaaqqinnerup kingorna ataffiini kommunit sisamat ataanni naatsorsorneqarput.

010.00020.00030.00040.00050.00060.00070.00080.00090.000

100.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

6-16-inik ukiulimmut atuartitsinermi aningaasartuutit

Kujalleq

Qaasuitsup

Qeqqata

Sermersooq

www.bdo.dk

131

Takussutissiaq 138: Sulisut ilinniarsimasut amerlassusaat

Pissarsivik: Atortut Inerisaaviimmiit. Takussutissiami takutinneqarpoq kommuneni atuarfini sulisut ilinniarsimasut amerlassusaat anner-tuumik allanngorartut. Qaasuitsup Kommuneani aamma Kommuneqarfik Sermersuumi ukioq atuarfiu-sumi 2010/2011-mili sulisut ilinniarsimasut amerliartuinnarsimapput, kommuninili allani marlunni pingaarnertigut appariartorneq misigineqarsimalluni. Kisitsisilli ukiumiit ukiumut nikerarput. Ukiumi atuarfiusumi 2013/2014-imili killiffik tassaavoq Sermersooq sulisunik ilinniarsimasunik amerlaner-paanik peqarfiulluni. Takussutissiami ataaniittumi ukiuni atuarfiusuni 2010/2011 – 2013/2014-imi atuartumut ataatsimut atuartitsinermi tiimit amerlassusaat naatsorsorneqarput. Tiimit ikinnerpaaffissaat Namminersorlutik Oqartussanit aalajangersarneqarsimapput. Atuartumut ataatsimut naatsorsuinerup qulakkeerpaa kommunit akornanni assersuussisinnaaneq. Ki-sitsisilli nassuiarneqassapput arajutsinagu amerlanertigut atuartitsinermi tiimimi ataatsimi atuartut amerlanerit najuuttassammata, taamaattumik ataaniittumi atuartut ataasiakkaat qanoq annertutigi-sumik atuartinneqarnerannik takussutaanani. Tassani paasissutissanik pissarsinissaq ajornarsimavoq. Kisitsisini takuneqarsinnaavoq atuartumut ataatsimut ilinniartitsisut atuartitsinermi qanoq amer-latigisunik tiimeqarsimanersut – atuaqatigiit angissusaat taamaalilluni kommunit akornanni assigiinn-gissutsimut annertuumik pingaaruteqassaaq. Takussutissiami takutinneqarpoq Qaasuitsup Kommunea, Qeqqata Kommunea aamma Kommuneqarfik Sermersooq malunnartumik Kommune Kujallermit appasinnerusumiittut. Tamatuma saniatigut taku-neqarsinnaavortaaq Qeqqata Kommuneani ukiumi atuarfiusumi 2011/12-imit 2012/13-imut meeqqamut ataatsimut tiimit atorneqartartut annertunerpaamik appariarsimasut.

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

2006/2007 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014

Meeqqat atuarfianni sulisut ilinniarsimasut amerlassusaat

Kujalleq

Qaasuitsup

Qeqqata

Sermersooq

www.bdo.dk

132

Takussutissiaq 139: Atuartumut ataatsimut tiimit

Pissarsivik: Atortut Inerisaavimmeersut Takussutissiami ataaniittumi ukiuni atuarfiusuni 2010/2011- 2012/2013-imi immikkut ittumik atu-artitsinermut tiimit atorneqartut amerlassusaat. Immikkut ittumik atuartitsinermut naleqqiullugu atuarfinni suliassat assigiinngissinnaapput – kommunit ilai immikkut ittumik atuartitsinerit atuarfimmi ataatsimi ikitsuinnarniluunniit katersorsimasinnaasarpaat. Tamannali immikkut ittumik atu-artitsinermi tiimit atorneqartut amerlassusiinut aallaaviatigut sunniuteqartussaanngilaq. Takussutissiami takutinneqarpoq Kommuni Kujalleq, Kommuneqarfik Sermersooq aamma Qaasuitsup Kommunea piffissami atuartumut ataatsimut immikkut ittumik atuartitsinermut tiimit amerlassusi-isigut tamarmik qanoq qaffakkiartortoqarsimasoq. Qeqqata Kommunea 2011/2012-imi annertun-erpaamik qaffariarfiusimavoq, atuartumullu ataatsimut immikkut atuartitsinermut tiiminik atuif-fiuneraalluni. Takussutissiaq 140: Atuartumut ataatsimut immikkut ittumik atuartitsinermi tiimit naatsorsorneri

Pissarsivik: Atortut Inerisaavimmeersut.

75,00

80,00

85,00

90,00

95,00

100,00

105,00

2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014

Atuartumut ataatsimimut ukiumi atuartitsinermi tiimit amerlassusaat

Kujalleq

Qaasuitsup

Qeqqata

Sermersooq

-

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014

Atuartumut ataatsimut immikkut ittumik atuartitsinermit tiimit amerlassusaat

Kujalleq

Qaasuitsup

Qeqqata

Sermersooq

www.bdo.dk

133

9.2 ATUARFIUP ANGISSUSAATA PINGAARUTEQARNERA

Immikkoortumi tulliuttumi kommuni sisamani ataasiakkaanut tamanut qulaaniittut itisilerneqarput. Atuartumut ataatsimut aningaasartuutit aamma atuarfiup angissusianut sulisut ilinniarsimasut amer-lassusaasa agguarneqarneri erseqqinnerusumik misissorneqarput. Taamaalilluni aningaasaqarnermut sulisussarsinissamullu periarfissanut atatillugu kommunini atuarfiit mikisut angisuullu assigiinngis-suseqarnersut misissorneqarput. Kommunet tamarmik immikkut immikkoortuni sammineqarput. Paasissutissanik tatiginartunik pissarsinissaq ajornarsimatillugu takussutissiani immikkoortut imaqar-tassanngillat.

KOMMUNE KUJALLEQ

Takussutissiami ataaniittumi Kommune Kujalleq pillugu atuartumut ataatsimut agguaqatigiissillugu aningaasartuutit atuarfiup angissusianut agguarlugit. Atuarfiup angissusia matumani nassuiarneqarpoq atuartut amerlassusaat ukiumi atuarfiusumi aalajangersimasumi atuarfimmi atuartut. Takuneqarsin-naavoq atuarfiit mikisut qulit inorlugit atuartoqartut atuarfinnit anginerusunit akisunerusut. Atuarfiit 100-t sinnerlugit atuartoqartut akikinnerupput. Takussutissiaq 141: Atuartumut ataatsimut aningaasartuutit atuarfiit angissusiinut agguarlugit

0-9 atuartut 10-19 atuartut 20-99 atuartut 100-t sinnerlugit atuartut

2010/2011 133.591 89.338 81.474 58.748 2011/2012 153.546 82.088 112.021 66.724 2012/2013 161.057 82.364 133.497 70.188 Pissarsivik: Kommunit naatsorsuutaat. Atuartut pillugit paasissutissat Inerisaavimmiit. Tabellimi ataaniittumi ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusaat atuarfiit angissusaat malillugit takutinneqarput. Takuneqarsinnaavoq atuartitsinermi sulisut ilinniarsimasut amerlassusaat atuarfinnit 100-t sinnerlugit atuartulinni amerlanersaasut. Ukiumi atuarfiusumi 2010/2011 – 2012/2013-imi atuar-fiit mikinerit aamma sulisut ilinniarsimasut amerlanerannik sunnerneqarsimapput. Pingaarpoq malugissallugu atuarfinnut mikinernut atatillugu katinnerini atuartitsisut amerlassusiisigut ikitsuararsuusut, taamaattumik sulisut ilinniarsimasut annikitsunnguamik allanngorneri tabellini ata-aniittuni annertuumik allanngornermik kinguneqarsinnaallutik. Takussutissiaq 142: Ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusaat atuarfiup angissusaa malillugit


2006/2007 0,21 0,50 0,49 0,66 2010/2011 0,57 0,75 0,33 0,76 2011/2012 0,66 0,38 0,50 0,81 2012/2013 0,65 0,38 0,33 0,53 2013/2014 0,44 0,35 - 0,81 Pissarsivik: Atortut Inerisaavimmeersut.

QEQQATA KOMMUNEA

Takussutissiaq ataaniittumi Qeqqata Kommunea pillugu atuartumut ataatsimut agguaqatigiissillugu aningaasartuutit atuarfiup angissusianut agguarlugit. Atuarfiit 100-t sinnerlugit atuartoqartut ilaatin-neqanngillat, tassani sumiinnerinik ilisarnaatit atorlugit naatsorsuutini aningaasartuutit atuarfinnut aalaAapngersimasunut atassusernissai ajornarsimammat, atuarfiit amerlaneri illo-qarfimmi / ili-

www.bdo.dk

134

sarnaammi ataatsimi inissisimammata. Atuarfiup angissusia matumani nassuiarneqarpoq atuartut amerlassusaat ukiumi atuarfiusumi aalaAapngersimasumi atuarfimmi atuartut. Ukiut atuarfiusut 2010/2011 aamma 2011/2012 eqqarsaatigalugit takuneqarsinnaavoq atuarfiit 20-99-inik atuartoqartut atuartumut ataatsimut akikinnerusut, atuarfiillu mikinerusut akisunerullutik. Ukiu-mi atuarfiusumi 2012/2013-imi atuar-fiit 10-19-inik atuartullit atuarfinnit qulit inorlugit atuartulinnit atuartumut ataatsimut akisunerupput. Atuarfiilli anginerit suli atuartumut ataatsimut akikinnerullu-tik. Takussutissiaq 143: Atuartumut ataatsimut aningaasartuutit atuarfiit angissusiinut agguarlugit 0-9 atuartut 10-19 atuartut 20-99 atuartut 2010/2011 146.963 120.916 100.041 2011/2012 220.010 143.925 103.412 2012/2013 140.982 153.482 112.274 Pissarsivik: Kommunit naatsorsuutaat aamma Inerisaavik. Tabellimi ataaniittumi ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusaat atuarfiit angissusaat malillugit takutinneqarput. Ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusaat atuarfinni 100-it sinnerlu-git atuartulin-ni nalinginnaasumik amerlanerupput. Tamatuma kingorna assigiinngisitaartoqarpoq, tamatumunngalu pissutaasinnaalluni katillugit ilinniartitsisut ikitsuuneri, taamaattumillu atuarfinni sulisut katitingaa-nerini annikitsumik allanngornerit sulisut ilinniarsimasut amerlassusiinut malunnartumik allanngorner-nik kinguneqarsinnaallutik. Takussutissiaq 144: Ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusaat atuarfiup angissusaa malillugit 0-9 atu-

artut 10-19 atuartut 20-99 atuartut 100-t sinnerlugit atuartut

2010/2011 0,50 0,68 0,48 0,73 2011/2012 0,75 0,46 0,88 0,71 2012/2013 0,50 0,67 0,69 0,87 2013/2014 0,25 - 0,57 0,85 Pissarsivik: Atortut Inerisaavimmiit.


Takussutissiami ataaniittumi Kommune Kujalleq pillugu atuartumut ataatsimut agguaqatigiissillugu aningaasartuutit atuarfiup angissusianut agguarlugit. Atuarfiup angissusia matumani nassuiarneqar-poq atuartut amerlassusaat ukiumi atuarfiusumi aalajangersimasumi atuarfimmi atuartut. Aamma tassani assiliaq tassaavoq atuartumut ataatsimut atuarfiit akikinnerit tassaasut 100-t sinnerlugit atu-artoqartut atuarfiit anginerit. Akerlianili 100-inik ikinnerusunik atuartulinni atuarfiit akornanni assili-aq assut allanngorarluni. Takussutissiaq 145: Atuartumut ataatsimut aningaasartuutit atuarfiit angissusiinut agguarlugit


2010/2011 87.120 128.286 80.088 76.599 2011/2012 - 98.497 103.017 43.134 2012/2013 123.922 135.523 91.694 86.161 Pissarsivik: Kommunit naatsorsuutaat aamma Inerisaavik. Takussutissiami ataaniittumi ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusaat atuarfiit angissusaat malil-lugit takutinneqarput. Ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusaat nalinginnaasumik 100-t sinnerlugit atuartulinni atuarfinni malunnartumik qaffasinneruvoq, ukiuni kingullerni amerlassusaat imaalersimal-

www.bdo.dk

135

lutik atuartitsinermi sulisut tamakkingajallutik ilinniarsimasuulerlutik. Assiliaq 100-inik inorlugit atu-artulinni atuarfinni assigiinnginneruvoq, tassani ukiumiit ukiumut ilaatigut allanngorarluni. Ukiumi atuarfiumi 2006/2007-imi atuarfiit mikinerusut pillugit kiisalu 2010/2011-imi aamma 2012 / 2013-imi atuarfinnut mikinernut paasissutissat pissarsiarineqarsinnaasimanngillat. Ukiumi atuarfiusu-mi 2013 / 2014-imi atuarfinni mikisuni taakkunia maannakkut killiffik tassaavoq sulisut ilinniarsimasut annikinnerullutik. Tamanna aamma kommunini allani atuarfiit angissusiini taamaaqataannik assersu-ussinermi atuuppoq. Takussutissiaq 146: Ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusaat atuarfiup angissusaa malillugit


2006/2007 - - 0,18 0,74 2010/2011 - 0,40 0,45 0,87 2011/2012 0,50 0,36 0,47 0,90 2012/2013 - 0,63 0,40 0,93 2013/2014 0,13 0,75 0,53 0,95 Pissarsivik: Inerisaavik.

QAASUITSUP KOMMUNEA

Takussutissiami ataaniittumi Kommune Kujalleq pillugu atuartumut ataatsimut agguaqatigiissillugu aningaasartuutit atuarfiup angissusianut agguarlugit. Kingumut takuneqarsinnaavoq atuarfiit angisuut atuartumut ataatsimut akikinnerusut. Taamaattorli atuarfiit 20-99-inik atuartullit aamma 100-it sin-nerlugit atuartullit atuarfiit akornanni assigiinngissuseq Qaasuitsup Kommunea annertunngilaq. Qulit inorlugit atuartulinni atuarfiit mikinerit aamma Qaasuitsup Kommuneani akisunersaapput. Takussutissiaq 147: Atuartumut ataatsimut aningaasartuutit atuarfiit angissusiinut agguarlugit


2010/2011 108.464 107.665 72.100 70.623 2011/2012 137.716 98.825 77.944 77.842 2012/2013 133.026 98.786 82.602 79.972 Pissarsivik: Kommunit naatsorsuutaat aamma Inerisaavik. Takussutissiami ataaniittumi ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusaat atuarfiit angissusaat malil-lugit takutinneqarput. Kommunit allat assigalugit 100-t sinnerlugit atuartulinni atuarfinni ilinniar-titsisut ilinniarsimasut amerlanersaapput. Assiliaq 100-it inorlugit atuartulinni atuarfinni assigiinngin-neruvoq, ilaatigut ukiumiit ukiumut allanngorartoqarluni. Takussutissiaq 140: Ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusaat atuarfiup angissusaa malillugit


2006/2007 - - 0,54 0,73 2010/2011 0,35 0,57 0,39 0,81 2011/2012 0,39 0,49 0,42 0,80 2012/2013 0,40 0,42 0,54 0,83 2013/2014 0,40 0,53 0,51 0,88 Pissarsivik: Inerisaavik.

www.bdo.dk

136

9.3 PITSAASSUTSIMUT SUNNIUTIT

Inerisaavimmit katersorneqartut paasissutissat tunuliaqutaralugit atuartuni angusat pitsaasut qanoq pilersinneqartarnersut misissorneqarsimavoq. Atuartumut ataatsimut aningaasartuutit, ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusaat, atuartumut ataatsimut atuartitsinermi tiimit amerlassusaat amama atuarfiit angissusaasa pingaaruteqarneri atuartut nukarlerni, akullerni soraarummeernermilu angusi-masaannut naleqqiullugit misissorneqarput. Misissuineq atuarfikkaarlugit ingerlanneqarpoq. Ukiumut atuarfiusumut 2011 / 2012-imut karakteeritigut paasissutissat pissarsiarineqarsimapput, taamaat-tumik ukiumi atuafiusumi tassaniinnaq misissuineq tunngasuulluni. Tamatuma saniatigut ukiumi atuar-fiusumi tassani atuarfippassuarni karakteeritigut paasissutissat takuneqarsinnaanngillat. Tamanna pissutigalugu misissuineq sapernarpoq, tassa atuarfinni aalajangersimasuni paasissutissat taakku amigaatigineqarmata. Tassani pineqarput atuarfiit mikinerusut, atuarfiit atuartumut ataatsimut qaf-fasissumik aningaasartuuteqartut, atuarfiit atuartumut ataatsimut atuartitsinermi qaffasissumik ti-imeqartitsisut, aamma atuarfiit ilinniartitsisunik ilinniarsimasunik ikitsuinnarnik peqartut. Kommuneni nalinginnaasumik assiliaq tassaavoq atuarfeqarfinnik ingerlatsiviit atuartitsinerup aaqqis-suunneranut annertuumik akuliunneq ajorlutik. Tassani atuarfiup pisortai ilinniartitsisullu qitiullutik ingerlataqartuupput, atuartut ilikkagaqarnissaannik qulakkeeralutik. Takussutissiami ataaniittumi atuartumut ataatsimut kommunit aningaasartuutaasa aamma atuartut karakteerisa agguaqatigiissinnerisa akornanni ataqatigiinneq takutinneqarpoq. Takuneqarsinnaavoq atuartumut ataatsimut koruunit atorneqartut amerlanerusut aamma atuartut pitsaanerusumik karak-teerinik pissarsisarnerinik erseqqissumik ataqatigiittoqanngitsoq. Tamanna pingaartumik atuarfinni pingasuni atuartumut ataatsimut koruuninik amerlanerpaanik atuif-fiusuni ersersinneqarpoq, kisiannili karakteerit agguaqatigiissinnerini qaffasinnerpaamik angusaqarfi-unngitsumi. Atuarfiit, 2012-imi karakteerit agguaqatigiissinnerini qaffasinnerpaamik angusaqarfiusut atuartumut ataatsimut koruunit ikinnerit imaluunniit amerlanerpaat atorsimanngilaat. Atuarfiit taak-ku marluk Kommuneqarfik Sermersooq aamma Qaasuitsup Kommunea inissisimapput. Pingaarpoq maluginiassallugu – soorlu aamma atuartumut ataatsimut aningaasartuutit atuarfiup angissusianut pingaaruteqarneranik misissuinermit takuneqarsinnaasoq – atuarfiit, atuartumut ataatsimut akisuner-paajusut, amerlanertigut aamma tassaammata atuarfiit mikinersaasut. Takussutissiaq 149: Atuartumut ataatsimut kommunit aningaasartuutaat aamma atuarfinni karakteerit agguaqatigiissinne-ri, 2012

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0 50000 100000 150000 200000

Atuartumut ataatsimut aningaasartuutit(x-akse) karakteerillu agguaqatigiissinneri

(y-akse)

www.bdo.dk

137

Takussutissiami ataaniittumi sulisut ilinniarsimasut amerlassusii atuarfinni karakteerinut anguneqar-tunut sanilliunneqarneri. Kommuneni atuarfinni sulisut ilinniarsimasut amerlassusaat kommunep ata-atsip neqeroorutigisinnaasaanut atuartitsinerup pitsaassusaata qaffasissusianut takussutaavoq. Aam-ma tassani taassuma aamma atuartut karakteerisa agguaqatigiissinnerisa akornanni erseqqissumik ataqatigiittoqanngilaq. Atuarfiilli sulisunik ilinniarsimasunik amerlanerpaanik peqarfiusut karakteerit agguaqatigiissinneri appasinnerpaanut ilaanngitsut malunnartumik takuneqarsinnaalluni, karakteerilli agguaqatigiissinnerini qaffasinnerpaaq atuarfinni amerlanerpaami ilinniarsimasunik sulisoqartuni anguneqarsimalluni. Takussutissiaq 150: Sulisut ilinniarsimasut amerlassusaat aamma atuarfinni karakteerit agguaqatigiissinneri, 2012

Takussutissiap ataaniittup atuartumut ataatsimut atuartitsinermi tiimit amerlassusaat karakteerit agguaqatigiissinnerinut naleqqiunneri takutippai. Aamma tassani tamatuma aamma atuartut karak-teerisa agguaqatigiissinnerisa akornanni erseqqissumik ataqatigiittoqarneranik takutitsisoqanngilaq. Paarlattuanilli atuarfiit atuartumut ataatsimut tiiminik amerlanernik atuinerisa aamma tamatuma kingorna atuartut pitsaanerusunik karakteerinik angusaqartarnerisa akornanni ataqatigiittoqarnani.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0 0,2 0,4 0,6 0,8 1

Ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusii(x-akse) aamma karakteerit agguaqatigiissinneri (y-akse)

www.bdo.dk

138

Takussutissiaq 151: Atuartumut ataatsimut atuartitsinermi tiimit aamma atuarfinnit karakeerit agguaqatigiissinneri, 2012

Takussutissiami ataaniittumi naggasiullugu atuarfiit angissusaat atuarfimmi atuartut amerlassusiinut aamma atuarfinni atuartut karakteerit agguaqatigiissillugit angusaasa akornanni pissutsit takutin-neqarput. Takussutissiami takuneqarsinnaavoq atuarfiit angissusaat apeqqutaatinnagu karakteerit agguaqatigiissineri qaffasissumik appasissumillu atuarfeqartoq. Taamaalilluni erseqqissumik oqartoqarsinnaanngilaq atuartut karakteeriinut ajungitsuusoq imaluunniit ajortuusoq atuarfimmi an-gisuumiinnera, tassani ilinniartitsisut immikkut ilisimasaqalernissaminnut annertuumik periarfissaqar-lutik, imaluunniit atuarfimmi mikisumiinnerat, tassani ilinniartitsisut amerlanertigut atuartitsissutini assigiinngitsuni atuartitsisariaqarlutik. Misissuinerlu ajornarnerulerluni pingaartumik atuarfinni 100-t inorlugit atuartoqartuni atuarfinnut amerlanernut karakteeritigut paasissutissat amigaatigineqarmata. 100-t sinnerlugit atuartoqartut atuarfiit kisimik isigineqarpata erseqqissumik takuneqarsinnaavoq atuarfiit 300-it sinnerlugit atuartoqartut atuarfinnut 100-it aamma 300-t akornanni atuartunut sanil-liullutik karakteerinik agguaqatigiinnerinik qaffasinnerusunik angusaqarfiusut. Takussutissiaq 152: Atuarfiit angissusai aamma atuarfinni karakteerit agguaqatigiissinneri, 2012

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0 50 100 150 200 250 300 350 400

Atuartumut ataatsimut atuartitsinermi tiimit (x-akse) aamma karakteerit agguaqatigiissineri (y-akse)

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0 100 200 300 400 500 600

Atuarfiit angissusaat (x-akse) aamma karakteerit agguaqatigiissinneri (y-akse)

www.bdo.dk

139

9.4 EQIKKAANEQ

Atuarfeqarnermut tunngasuni kiffartuussinermi tulluarsaanermut tunngasuni apeqqut erseqqissumik akiuminaappoq. Immikkoortumi kiffartuussinerup qaffasissusianut takussutissat pingaarnerit tassaapput ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusaat kiisalu atuartitsinermi tiimit amerlassusaat. Ilinniartitsisut ilinniarsima-sut amerlassusaat atuarfiit angissusaanni kommunini ukiumiit ukiumut allanngorarput. Taamaattorli atuarfiit mikisut atuarfinnut angisuunut sanilliullutik allatigut atugassaqartarnerat sakkortuumik malunnarluni pingaartumik illoqarfiit angisuut avataanni inissisimanertik pissutigalugu. Taamaalilluni illoqarfinni atuarfinnut angisuunut naleqqiullugu nunaqarfinni atuarfinnut mikinernut sulisut ilinnia-rsimasut pilersutsilernissaat sapernarneruvoq, taamaattumillu sulisut ilinniarsimasut amerlassusiisigut assigiinngitsoqarnera pissutigalugu kommunit iluanni kiffaartuussikkut tulluarsaasoqannginneranik inerniliisoqarsinnaanani. Atuartut ataasiakkaat qanoq annertutigisumik atuartinneqarneri pillugit naatsorsuinissaq ajoraluar-tumik sapernarsimavoq. Akerlianilli piffissami atuartitsinerup nalaani atuartut qassit agguarneqar-simaneri pillugit atuartitsinermi tiimit amerlassusaat naatsorsorneqarput. Tamannali kiffartuussinerup qaffasissusianut takussutitut toqqaannartumik atorneqarsinnaanngilaq, tassa tassani aamma apeqqu-taagami atuarfiit atuaqatigiillu qanoq angitiginersut. Inerniliineq taamaalilluni tassaavoq tiimit amer-lassusii atuaqatigiillu angissusii eqqarsaatigalugit kommunit iluanni kiffartuussinikkut tulluarsaaso-qarsimanngitsoq. Tamanna aamma pinngitsoorani pisariaqanngilaq, ilikkarnissamut avatangiisinik pi-lersitsisuni atukkatigut pisariaqartinneqartuni atuartut atuartinneqarpata. Atuarfiit angissusaat annertuumik allanngorarput aamma aningaasartuutit qaffasissusiinut annertuu-mik sunniuteqarluni. Allanngorarnerit kommunit iluanni annertuvoq, atuartut amerlassusii uuttuuti-galugit atuarfiit angissusaannut annertuumik nunaseriaatsit annertuumik apeqqutaallutik. Atuarfinnik angisuunik (assersuutigalugu 100-t sinnerlugt atuartunut) pilersitsinissamut taamaalilluni periarfissaa-pput illoqarfiit anginerusut. Atuarfiit assigiinngitsumik angissusillit aamma atuarfiit angissutsimikkut imminnut eqqaanartut akornanni atuartumut ataatsimut aningaasartuutit annertuumik allanngorar-put. Paasissutissanik katersorneqartunik pitsaanerusunit takuneqarsinnaavoq kommunini kiffartuussinikkut tulluarsaanissamut tunngavik tamakkiisumik pigineqanngitsoq. Immikkoortumi missingersuutinik im-mikkoortitsineq taamaalillunilu atuarfiit ataasiakkaa missingersuutitigut tunngavii taamaalillutik kina-assusersiunngitsumik piumasaqaatinik tunngaveqaannanngilaq, soorlu atuartut amerlassusii, atu-aqatigiit amerlassusii imaluunniit atuaqatigiit iluanni amerlassutsit. Kommunini taamaalilluni isu-maqatigiinniarnerit, utaqqiisaasumik naleqqussarnerit aamma atuarfiit ataasiakkaat missin-gersuutaannik pilersitsinerup oqaluttuassartaanik assigiinngisitaartumik ilaapput. Aaqqissuussaaner-mik iluarsaaqqinnerup kingorna kiffartuussinermi tamakkiisumik tulluarsaasoqarsimannera tamatuma ilimanarsisippaa. Soorlu siusinnerusukkut eqqaaneqartoq immikkoortumi tassani aningaasartuutit assi-giinnginneri aamma kiffartuussinikkut tulluarsaasoqarsimannginnerisa akornanni assigiinngitsoqarnera oqaatigissallugu pingaarpoq. BDO kaammattuivoq atuarfiit angissusiisigut assigiinngitsuuneri sillimaffigalugit atuarfinnut missin-gersuusiornermut piviusorsiortumik assigiiaarnerusumillu piumasaqaateqarnerit kommunit ataasiak-kaat iluanni atorneqassasoq. Kommunet ukiumi naatsorsuusiorfiusumi 2008-mi assigiiaartumik aningaasartuutaat qaffasissuseqar-simapput. Tamatuma kingorna ukiuni Sermersooq allanut naleqqiulluni qaffasinnerusunik aningaa-sartuutai qaffasissuseqarsimapput, kommunilli allat pingasut imminnut malikannersimallutik. Ukioq naatsorsuusiorfiusumi 2013-imi killiffilli tassaavoq Sermersooq, Kujalleq aamma Qaasuitsoq 2008-

www.bdo.dk

140

misulli assigiiaartumik qaffasinnerusumillu aningaasartuutaat qaffasissuseqarsimapput, Qeqqatali ukioq taanarpiaq appasinnerusumik aningaasartuutaat qaffasissuseqarsimallutik. Tamanna imatut nassuiarneqarsinnaavoq 2008-mi aningaasartuutit qaffasissusiinut naleqqiullugu annikinnerusumik tulluarsaasoqarsimasoq. Arlalinnilli maani atorneqartussanik nangaassuteqarteqarpoq. Siullermik taamaallaat pineqarpoq kommuneni sisamani ataasiinnaq allaanerusumik aningaasartuutit qaffasis-suseqarsimapput. Aappaatut tamanna ukioq 2013-mi taamaallaat atuuppoq – ukiuni naatsorsuusiorfi-usuni allani tallimani Qeqqata Kommunenit allanit pingasuusuni marlunnut qaninnerusumik qaffasis-suseqarsimavoq. Pingajuattut pingaarpoq maluginiassalluni Qeqqata allanut sanilliulluni mikisunik ikitsuinnarnik nunaqarfeqarpoq taamaattumillu allanut sanilliulluni ikitsuinnarnik atuarfeqarluni atu-artumut ataatsimut qaffasissumik aningaasartuuteqarfiusunik. Suliatigut pitsaassuseq misissorneqarpat aamma paasinartumik takussutissaqartitsineq ajoranarpoq, tassa ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusaat kommuni ataasiakkaani ukiumiit ukiumut anner-tuumik allanngorartarmata. Aallaaviatigut tassani uuttuiniarnermut atatillugu tulluarsaaneq ukiumi atuarfiusumi 2013/2014-mut sanilliullugu ukiumi atuarfiusuni 2006/2007-mi appasinneruvoq, tamanna takussutissiaq 150-imit takuneqarsinnaavoq. Kujalleq, 2006/2007-mi ilinniartitsisunik ilinniarsimasunik ikinnerpaaffiusoq, taamaalilluni ilinniartitsisut ilinniarsimasut 41 %-iupput, Sermersoorli, qaffasinner-paaffiusoq, ilinniartitsisut ilinniarsimasut 67 %-iullutik – assigiinngissuseq 26 %-pointiulluni. Kommunit taakku marluk aamma 2013/2014-imi kommunini ikinnerpaanik amerlanerpaanillu ilinniarsimasunik ilinniartitsisoqarput. Kujalleq taamaalilluni ilinniartitsisut ilinniarsimasut 49 %-iupput, Sermersooq 67 %-iullutik – assigiinngissuseq 18 %-pointiullutik. Taamaalilluni ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlas-suusinut atatillugu tulluarsaasoqarsimavoq, naak tassani nangaassuteqarnissaq pingaaraluartoq pingaartumik ilinniartitsisut ilinniarsimasut kommunini amerlassusaat ukiumiit ukiumut annertuumik allanngorartarlutik. Taamaalilluni tassanerpiaq assiliaq pineqarpoq. Ataatsimut isigalugu taamaattumik paasinartumik pisoqartoq inerniliisoqarsinnaanngilaq. Aningaasar-tuutinik misissuinerup takutippaa kommunit akornanni assigiiaarneq annikinnerusoq. Ilinniartitsisut ilinniarsimasut amerlassusiinik misissuinerup takutippaa kommunit akornanni assigiiaarneq qaffasinne-rusoq. Karakteerit sunniutaannut naleqqiullugu pingaarnertigut atuartumut ataatsimut koruunit atorneqartut aamma inernerit anguneqartut akornanni ataqatigiittoqanngilaq. Pingaarporli maluginiassallugu atu-artumut ataatsimut akisunerpaaffiusut atuarfiit amerlanertigut aamma tassaasarmata atuarfiit miki-nerpaat peqatigisaanillu atuarfiit taakkuusarlutik ilinniartitsisunik ilinniarsimasunik ikinnerpaaffiusut. Takussutissaqarporli atuarfiit sulisunik ilinniarsimasunik amerlanerpaanik peqartut karakteerit aggu-aqatigiissinnerini appasinnerpaaffiunngimmata, kiisalu karakteerit agguaqatigiissinneri qaffasinner-paaffiusut atuarfinnit sulisunik ilinniarsimasunik allanut naleqqiullutik amerlanerpaaffiusuni angune-qarsimallutik. Atuartitsinermi tiimit amerlassusiisa imaluunniit atuarfiup angissusiata aamma atuartut karakteeritigut angusimasaasa akornanni ataqatigiittoqarnera paasineqanngilaq. Misissuinermilu ajornartorsiutaavoq atuarfinni anginerusuni taamaallaat soraarummeertoqartarmat. Atuarfiit 100-t sinnerlugit atuartoqartut kisimik misissorneqarpata erseqqissumik takuneqarsinnaavoq atuarfiit 300-t sinnerlugit atuartoqartut atuarfinnit 100 aamma 300-t akornanni atuartoqartunit qaffasinnerusumik karakteeritigut agguaqatigiissinnerinik angusaqartartut.

www.bdo.dk

141

9 2A: ILLOQARFINNI QITIUSUMIK INNUTTAT SAAFFIGINNIFFIGISAR-TAGASSAANNIK PILERSITSINIARNERNI

Aaqqissuusseqqinnissamik isumaliutissiissutip erseqqissarpaa, kommunet nutaat tassaassasut innuttat pisortat ingerlataannut tamanut iseriarfiussasut, tamatuminnga angusaqarnissamut pingaaruteqartu-mik ilaassalluni innuttat saaffiginniittarfissaannik pilersitsineq aammalu pisortat tamarmiusut qarasaasiat atornerinut ataatsimoorullugu aallariarfissaat. Innuttat saaffiginnittarfiinik pilersitsinermi anguniagaalluni, innuttat pisortat ingerlataannut tamanut saaffiginniarnerminni saaffiginniffik ataasi-inneq aqqutigissagaat. Kisiannili tamanna pinngitsoorfeqarluni pisortaqarfiit tamaasa eqqarsaatigissa-gaanni, assersuutigalugu peqqinnissaqarfik, Nukissiorfiit, aamma pisortaqarfinni immikkoortortat al-lat, namminneerlutik innuttanik sulissussinerminni iserfigineqarsinnaatitsisut. Tunngaviatigut kommuneni sisamani tamani atuuppoq, siusinnerusukkut kommuneusimasuni ataatsimi arlaqartuniluunnit pilersinneqarsimasut sulissussinermi qitiusut imaluunniit sukkasuumik akissuteqar-figinnissinnaasunik pilersitsisimaneq. Taakkua neqeroorutigalugu kommuneni allattoqarfiit sinnerlugit naammassisinnaasat, nalinginnaanerusumik imaqarsinnaasut:

Immersugassanik tunniussinerit kingusinnerusukkut immikkoortortaqarfinnit suliarineqartussa-nik

Allakkanik tigusinerit aammalu atsiuinerit Piffissamik inniminniinerit, suliamik ingerlatsinissamut, pingaartumik isumaginninnermut-

aamma suliffissaqartitsiniarnermi immikkoortortani Qaqutigoortuusimalluni ingerlaannartumik6 naammassinninneq, kisiannilimi aamma anguniarneqarsi-manani siusinnerusukkut sulissussivinni aamma sukkasuumik akissuteqarfiginnissinnaasunik pilersitsi-nerni. Taamatulli pilersitsinerup siunertarisimallugu, innuttat saaffiginnissinnaanissaat, saaffiginnin-nerullu kingorna suliaq ingerlanneqarluni immikkoortortani ilisimasaqarfiusuni. Kommunet ataatsimuulersinnerisa kinguneranik kommunet sisamat tamarmik aalajangersimapput pilersissallugu illoqarfinni innuttat sulissunnerini qitiusumik pilersitsineqassasoq. Anguniakkatut pingaarnertut kommunet innuttat sulissunnerini qitiusumik ingerlatsiniarnerminni anguniagaat assi-giipput, tassalu nangeqattaartunik suliat annertunersai tassani suliarineqartalissasut aammalu pisortat qarasaasiatigut ingerlataat, ikiortaasut tamakkua nammassinerinut suli annertunerusumik tassani atorneqartassasut. Taamaakkaluartorli kommunet tamarmiunngillat namminneq anguniakkamittut aammalu kommunet iliuuseqartarnerup nutarternerata anguniagaasut angusaqarsimasut, tamannalu itinerusumik sammineqassalluni kommunet ataasiakkaat itinerusumik eqqartorlugit immikkoortuni. Kommunet paasissutissiissutigaat, innuttat sulissunnerini qitiusumik pilersitsinerni sulisutigut aaller-neqarsimasoq pisinnaassutsit tunngavigalugit immikkoortortaniit aammalu allattoqarfittut immik-koortortaniit, taamaalilluni immikkoortortami nutaami sulisilersitat amerlassusii sulisoqarfinni allani annikillissutaasimallutik. Tunngaviatigut qitiusumik sulissussivinni atorfillit HK aqqutigalugu ilinnia-rsimasuullutik aamma siunnersuisutut. Annikitsuararsuupput allatigut ilinniagaqarsimasut, imaluunniit ilinniagaqarsimanngitsut, eqqarsaatigissanngikkaanni nunaqarfinni sulisut. Kommunet tamarmik qitiu-

6 Isummap tassani imaralugu, saffiginninneq tamakkiisumik naammassillugu suliarineqartoq innuttap imaluunniit suliffeqarfiup saaffiginninneqqaarneranili

www.bdo.dk

142

sumik sulissussiviit atorpaat TNI-mi ilinniartut ilinniagaqarfiattut, aammalu kommunet tamarmik assi-giimmik paasissutissiissutigaat, ilinniarfiit taakkua misigineqartut tunngaviatigut naleqarluartutut, tamatumunnga pissutaalluni suliat siamasissumik ilisimasaqarfigilersimanerat. Nalunaarusiaagallartoq uuma 2A imatut aaqqissuussaavoq, kommuneni pineqartuni sisamani ilaatin-neqarluni sumut killissisimaneq, innuttaasut qitiusumik saaffiginnittarfissaannik anguniagaq naammas-sineqarsimanersoq, suliat suut naammassisarneraat, ukiumi 2008-mi angusimasanut sanilliullugit. Nalunaarusiaagallartup malittarai nalilersuinermi qulequttat pingasut, allaaserineqartut BDO-p na-lilersuinissami qulequtsiussimasai:

1. Suliat naammassinerisa pisariillisarnerat; ilaatigut suliarinninnermi nutaanik eqqarsarner-tigut, innuttat sulissunnerisa siuarsarneranni qarasaasiat atorneqarnerisigut, imaluunniit peri-utsit allat, siuarsaasut annertunerusunik atuinikkut

2. Allaffissornerup piuminarsarnera; taassuma iluani sulianik ingerlatsinerni maleruagassat erseqqissut, peqataasut kommunep innuttanut sammisunik suliaqarnerata piuminarsarneranik

3. Suliap naammassinerata pitsaassusia; taassuma iluani innuttat pitsaanerusumik periarfis-saqalernerinik kommunep tunniussugaanut, aammalu pitsaassutsip qaffannera aamma sukka-nerulernera innuttat qitiusumik saaffiginnittarfiini

Nalilersuineq ingerlanneqarluni kommuneni taakkunani sisamani innuttat qitiusumik saaffiginnittarfii-ni apeqquteqarluni immersugassaatitat tunngavigalugit aammalu apersuinermi innuttat qitiusumik saaffiginnittarfiini akisussaasunik. Illoqarfiit 18-usunit 17-t immersugassatut nassiunneqarsimasut akis-suteqarfigisimavaat.

KOMMUNE KUJALLEQ 9.1.1

Kommune Kujallermi kommuneqarfiusimasut pingasut tamarmik pilersissimavaat qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii imaluunnit sukasuumik akisarfiit kommunet aaqqissuunnerat nutaaq pilersinnagu. Taakkua assigiinngitsunik annertussusilimmik naammassisarpaat suliassat, kisiannili pingaarnerusumik tunngassuteqartut allattoqarfiit naammassisagaannut aamma isumaginninnermut tunngasut. Saaffi-ginnittarfiit taakkua ingerlasimapput innuttanut neqeroorutinik allanngungijulluinnarsimasut piffissa-mi ukioq 2009-miit 2013-mut. 01. januar 2014-miit qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii nammineq immikkoortortatut pilersinneqarsimapput kommunep immikkoortortai allat assigalugit. Qitiusumik innuttanik sulissussiviit akisussaaffigineqarput innuttanik sulissussinermi pisortamit. Taas-sumalu qaninnermik qullersaralugu pisortaaneq.

www.bdo.dk

143

Takussutissiaq 153: Kommune Kujallermi innuttanut saaffiginnittarfiup allaffissornerup iluani inissisimanera, 2014

Ataani takussutissiap takutippaa qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii 2008 aamma 2014 aammalu saaffiginnittarfiit namminneq ilimagisaat sapaatip akunnerani innuttat qassit saaffiginnittarnerit. Naggatigalugu takuneqarsinnaalluni saaffiginittarfiit ammasarfii. Kommunep ammasarfiit naleqqus-sarsimavai. Takussutissiaq 1414: Kommune Kujallermi innuttat qitiusumik saaffiginnittarfiini saaffiginninnerit aamma ammasarfii

Qitiusumik innuttaasut saaffiginnittarfiat Centre Sapaatip akunnerani saaffiginninerit Sapaatip akun-nerani tiimit

ammaffiusartut

2008 2014 2014 2014 Qaqortoq Aap Aap 200-250 25 Narsaq Aap Aap 150 25 Nanortalik Aap Aap 200 25

Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Ataaniippoq Kommune Kujallermi innuttat qitiusumik saaffiginnittarfiisa pilersinnerisa eqiterlugu nalilersornera nalilersueriaatsinut pingasunut sanilliullugu. Taassuma aallaavigalugu siusinnerusukkut eqqartugaq apersuutit akiortorlugit immersugaq aammalu apersuinerit ingerlanneqarsimasut kommu-nemi saaffiginnittarfinnut akisussaassutsimik qullersat apeqqarissaarfiginerisigut.

SULIAP NAAMMASSINERANI SULLERISSUSEQ

Kommune Kujallermi innuttat qitiusumik sulissunneqarfiini salliutinneqarpoq qarasaasiat atorlugit sulissussineq, kommunep pisiariortorsimavai qarasaasiatigut atortorissaarutit, ikorfartuisut pappialat atornagit naammassinninnernik aammalu ajornannginnerusumik periarfissiillutik suliamik ingerlatsine-rmi paasissutissiinernik, pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortani aamma innuttat qitiusumik sulissussivianni. Kommunelli maqaasivaa immikkoortumi kommunet tamarmiullugit tamatuminnga suleqatigiinnissaq, misigisimasat paarlaateqatigiinnerisigut aammalu qarasaasiatigut atuinerup pileri-saarutigineratigut – pingaartumik innuttanut sammitillugu naammassisani. Kommunep annertusiartortumik atorpaa Sullissivik.gl, innuttanut tunngatillugu aamma illup iluani sulianik ingerlatsinerni. Kommunep aallarnersimavaa kommunep iluani ammartakkap pilerisaarutigi-nera, pingaartumik innuttat Nem-ID-mik peqalersinniarlugit. Kisiannili aamma unamminartoqarpoq Sullissivik.gl eqqarsaatigalugu, tassami kommunep misigisarsimammagu saaffiginninnerit, kin-

www.bdo.dk

144

guneqartut innuttap ammartakkamut atassuteqarnissamik qarasaasiatigullu naammassinninniarluni misiliinera pissutaalluni immikkut iliuuseqartariaqarneq. Kommunep anguniagaraa, innuttat qitiusumik saaffiginnittarfiini saaffiginninnerit 80 %-ii ingerlaan-nartumik naammassineqartassasut. Maannakkut suli kommunep uuttortanngilaa naammassinninnerit qanoq annertutiginerat, kisiannili malunnartillugu, suliat assigiinngitsut amerliartortut innuttat siul-lermeertumik saaffiginninnerannili. ALLAFFIMMIK INGERLATSINERMI PISARIILLISAANEQ Innuttat qitiusumik saaffiginnittarfii siusinnerusukkut akisussaaffigineqarsimagaluarput illoqarfiit al-lattoqarfiinut. Kisiannili kommunep 01. Januar 2014 pilersissimavaa innuttat qitiusumik saaffiginnit-tarfiisa ingerlatsiviat nammineq qullersalik tamatumunnga tunuliaqutaalluni sinaakkutamik pilersitsi-nissaq erseqqissumik akisussaassutsip illup iluani inissinnissaa. Kommunep naatsorsuutigaa, nammineq qullersalimmik pilersitsinerup kingunerissagaa alloriarneq naleqqussaasoq innuttanut akilersuutit assigiiaarnerusumik ingerlannissaannut, siunissami innuttat qitiusumik saaffiginnittarfiinit isumagineqartussat. Tamatuma saniatigut kommunep naatsorsuutigaa, immikkut pisinaassuseqarfigalugu immikkoortortat suliassavitik suliarilersinnaassagaat, immikkut pisinnaassuseqarnissamik pisariaqartitsisut. Innuttat qitiusumik saaffiginnittarfiisa nutarpasissumik isiginiarnerisa kinguneraat, suliat qanoq inger-lanneqarnissaannik maleruagassat suli suliarineqannginnerat, aammalu sulisunut ilitsersuutit. Suliaq aallartinneqarsimavoq aammalu naatsorsuutigineqarluni naammassineqassasoq peqatigalugu, sulias-sat, saaffiginnittarfinnut nuussorneqartut, nassuiarneqarlutik aammalu innuttanut nassuiarneqarneri-ni. Kommunep paasissutissiissutigaa, saaffiginnittarfinni sulisut sapaatip akunneranut ataasiartumik ataatsimeeqatigineqartartut, tassani isiginiarsarineqarluni pisariillisaaneq aammalu suliat qanoq in-gerlanneqarneri piorsarneqarlutik, suliamik ingerlatsineq eqaannerulersinniarlugu. Kommunet allatulli, immikkut pisinnaassuseqarneq tunngavigalugu immikkoortaniit qitiusumik innut-tat saaffiginnittarfiinut nuussuissalluni pilersaarutit unamminartuutinneqarput qulaajarniarlugu, suliat suut nalilersuinermik kinguneqarnersut tassalu immikkut ilisimanninneq tunngavigalugu suliarineqart-ariaqarlutik. Taamaattumik qullersat isiginiarsaraat illup iluani tamakkua ajornartorsiutaasinnaasut. SULIAP NAAMMASSINERANI PITSAASSUSEQ Kommunep naliliineraa, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini sulisut tamarmik pisinnaassutsit pisari-aqartinneqartut pigigaat suliamik naammassinninnisamut, piffissami atortumi aalajangiunneqarsima-sut qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiit naammassisassaatut. Kommunelli oqaluttuaraa, sulisut piorsarnissaat maqaasineqartoq, tassani pineqarluni kiffartuussillaqqissuseq. Kisiannili kommunep pilersaarutigaa tamatuma pitsanngorsarnissaa sulisorisat ilinniaqqitsinnerisigut. SULIAT ALLAASERINERI, QITIUSUMIK INNUTTAT SAAFFIGINNITTARFIINI NAAMMASSINEQARTARTUT Takussutissiat ataaniittut takussuserpaat, suliat suut qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa aamma sukkasuumik saaffiginnittarfiit naammassisarsimasaat kommune siusinnerusukkut atuuttuni, sanil-

www.bdo.dk

145

liullugit nutaamik kommunenik aaqqissuussinerup kingornatigut illoqarfinni qitiusumik innuttat saaffi-ginnittarfiisa naammassisartagaannut. Kisitsisit nutaamik aaqqissuussinerup siornaneersut kommunet pitsaanerpaamik eqqoriagaraat, taammaattumillu kisitsisit ilumut eqquunnersut nalorninakujulluni. Kisitsisit ungaluusikkat isumaqarput, kommunemi saaffiginnittarfiit tamarmiunngitsut suliaq pineqartoq neqeroorutigigaat. Allaffissornermut tunngasut Kommune Kujallermi illoqarfinni pingasuni qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa affaffisornikkut suliassat assigiit neqeroorutigaat, kisimi ilaanani katitsisarneq taamaallaat qaqutigoortumik saaffigin-nittarfiup ataatsip suliarisarlugu. Innuttanut sammisutigut suliat saniatigut allattutut suliat saaffigin-nittarfinnut inissinneqarsimapput. Takussutissiaq 1425: Suliat, Kommune Kujallermi allaffissornikkut qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini suliarineqartar-tut

Serviceart/-type Ingerlaannartumik Tamakkiisumik suliarinagu Suliarineqarani Sullissivik

atorneqarpoq

2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014 Nuunnerit nalunaarneri x x x Najugaqarnerup uppernarsaataa x x x Katinnissamik qinnuteqarneq x x (x) Nem-ID-mik piniarneq x x x Pinnguaatinik pissarsiniarnerit x x Imigasamik sassaallinissamik qinnuteqaatit x x

Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Teknikkimut immikkoortoq

Qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini taakkunani pingasuni, ingerlaannartumik suliarineqarneq ajor-put teknikkimut tunngasut. Qaqortumi saaffiginnittarfiup aallarniutaasumik suliarinninnerit amerlane-rit isumagisinnaavai illoqarfinnut allanut marlunnit sanilliullugu. Soorlu aamma kommuneni allani pisoq, teknikkikkut immikkoortortaq qitiusumik innuttat saaffiginnittarfianni annikitsuinnarmik ilaatinneqarpoq. Takussutissiaq 1436: Suliat, qitiusumik saaffiginnittarfiup naammassigai, Kommune Kujallermi teknikkikkut immik-koortumiit

Serviceart/-type Ingerlaan-nartumik qulaa-jakkat

Ilaannakor-tumik suliaq

Suliarineqarani Sullissivik atorneqarpoq

2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014 Eqqaanernut ilanngunneq-/peerneq x x x Inuutissarsiutigalu piniarnermut uppernarsaat

x x (x) x

Sunngiffikkut piniarnissamut upper-narsaat

x x (x) x

Nunaminermik atuinissamut qin-nuteqaat

x x x

Taxamik ingerlatsinissamut qin-nuteqaat

x x

CITES-mut uppernarsaammik qin-nuteqaat x x

Sananissamik qinnuteqaat x x x Assaanissamut qinnuteqaat x x

www.bdo.dk

146

Qimmeqarnissamut/qitsuuteqar-nissamut qinnuteqaat x x

Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat.

Isumaginninnermut immikkoortortaq

Kommune Kujalliup eqqumaffigaa, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa suliarisinnaassagai aammalu naammassillugit isumaginnermut tunngasutigut suliassat sapinngisamik annertunerpaat. Kommunep pilersaarutigaa siunissaq eqqarsaatigalugu isumaginninnerup iluani naammassinnillutik suliaqarsinnaa-sut immikkoortoq tamaat isigalugu saaffiginnittartut inissinnissai pitsaanerusumik. Takussutissaq 157: Suliat, saaffiginnittarfiit naammassisartagai, Kommune Kujallermi isumaginninnermut immikkoortumi

Serviceart/-type Ingerlaan-nartumik qulaajakkat


Suliarine-qarani

Sullissivik atorneqarpoq

2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014 Meeqqanut tapit allanngorneri x x Uersagaqarnermi pissarsiaat qinnutigine-ri x x x

Siusinaartumik soraarnerussutisiaqaler-nissamik qinnuteqaat x x

Pisortat ikiuutaannik qinnuteqaatit x x Meerarsiartaarnissamik qinnuteqaatit x x Ernineq pissutigalugu ullormusiaqaler-nissamik qinnuteqaatit x x

Inigisami ikiorsiiffigineqarnissamik qin-nuteqaatit x x

Ineqarnermut tapinik qinnuteqarneq x x x Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Suliffissaqartitsiniarneq aamma inuutissarsiorneq Qaqortumi qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiat kisiartaavoq, neqeroorutilik suliffissaarunnermi nalunaarsuiffittut. Taassuma saniatigut suliffissaqarniarnermut tunngasutigut saaffiginniffeqarani. Takussutissiaq 1448: Suliat qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiata suliai, Kommune Kujallermi suliffissaqartitsiniarnermi aamma inuutissarsiutini



Suliari-neqarani


2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014 Suliffissaarunnerup nalunaarsornera x x (x) Suliffeqarnissamut-/najugaqarnissamut akuerisaanissamut qinnuteqaat

x x

Mobilitetspuljep tapiissutaanik qin-nuteqarneq x x

Nunanit allaneersunik sulisoqarnissamik qinnuteqaatit x x

AMA-mik pikkorissarnissamik qinnuteqaatit x x PKU-mik pikkorissarnissamik qinnuteqaatit x x ESU-mit atornissamik qinnuteqaatit x x


www.bdo.dk

147

Kultur- aamma sunngiffeqarneq

Qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii pingasut tamarmik immikkoortamut tunngasunik suliaqanngillat. Takussutissiaq 1459: Suliat qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiata suliai, Kommune Kujallermi kultur- aamma sunngif-feqarnermi



Suliarine-qarani


2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014 Ininik kommunep pigisaasa attartornis-saannik qinnuteqaatit x x

Timersornermut atortunik attar-tornissanik qinnuteqaatit x x

Tamanut ammasumik katersuini-arnissamik qinnuteqaatit x x


Meeqqat aamma inuusuttut

Qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini aallarniutaasumik suliarinninneqartarpoq sunngiffiup nalaani atuartinneqarnermut qinnuteqarnermi. Taassuma saniatigut saaffiginnittarfinni marlunni ullukkut paaqqinnittarfinnut aamma atuarfinnut allatsinneqartarluni. Takussutissiaq 14660: Suliat qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiata suliai, Kommune Kujallermi meeqqanut- aamma inu-usuttunut immikkoortortami



Suliari-neqarani


2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014 Ullukkut paarinnittarfinnut/atuarfinnut allatsinneq x x (x) (x) x

Ilinniagaqarneq pissutigigalugu pisar-tagaqarnissamik qinnuteqarneq

x x

Efterskolemukarnissamik qinnuteqaatit x x Sunngiffimmi atuartinneqarnissamut nalu-naarnerit x x

AEU-mut qinnuteqarneq x x Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat.

9.1.2 QEQQATA KOMMUNEA

Siusinnerusukkut Sisimiut Kommune nutarterineq sioqqullugu servicebutikkeqarsimavoq, annertuner-paatigut sulianik naammassinnittumik, maannakkut qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa assigisaan-nik. Maniitsumi qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiit pilersinneqarpoq 2011-mi. Sisimiuni aamma Maniitsumi qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii assigiilluinnartunik neqeroorute-qanngillat, tamannalu itisilerneqarumaarluni kingusinnerusukkut pisinnaassutsit tunngavigalugit im-mikkoortuni. Qeqqata Kommuneata paasissutissiissutigaa, assigiissitsinissamik pilersaarusiaq suliari-neqalersimasoq, aammalu kommunemi oqaluuserineqartoq, suliat suut siunissaq eqqarsaatigalugu

www.bdo.dk

148

qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini inissinneqassanersut, aammalu suut pisinnaassuseq tunngavi-galugu immikkoortortani inissisimaannassanersut. Kommunesut allatulli tamanna tigussaasumik na-lilersuinerulluni, qanoq annertutigisumik suliamik ingerlatsineqassaneq, qitiusumik innuttat saaffigin-nittarfiini ingerlanneqassanersoq, sulianut ingerlanneqartunut sanilliullugu, ingerlaannartumik naam-massineqartartunut. Tunngaviatigut ullumikkut qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini suliarineqartut ingerlaannartumik naammassineqartarput, tamannalu aalajangiinerni pingaartinneqarsimalluni, suliat suut qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini naammassineqartassanersut. Innuttat saaffiginnittarfii kommunep allaffeqarfiit aaqqissuunneranni aningaasaqarniarnermut quller-samut akisussaaneq inississimavaa. Politikkikkut akisussaassuseq aningaasaqarniarnermut ataatsimi-ititaliamiilluni. Takussutissiaq 14761: Qeqqata Kommunia, 2014, saaffiginnittarfiit allaffeqarnerup aaqqissuunneranni inissisimanerat

Ataani takussutissiap takutippaa 2008-mi aamma 2014-mi qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii qassi-usimanersut aammalu saaffiginnittarfiit namminneq ilimagisaat sapaatip akunneranut qassinik saaffi-gineqartarsimasutut, naggataatigullu saaffiginnittarfiit ammasarfii. Takussutissiaq 14862: Qeqqata Kommuneani qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinut saaffiginninnerit aamma ammasarfii

Borgerservicecentre Centre Sapaatip akunneranut saaffiginninnerit Sapaatip akunnera-nut ammasarfiit

2008 2014 2014 2014 Sisimiut Aap Aap 200 19 Maniitsoq Naamik 2011 150 19

Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Ataaniippoq Kommune Kujallermi innuttat qitiusumik saaffiginnittarfiisa pilersinnerisa eqiterlugu nalilersornera nalilersueriaatsinut pingasunut sanilliullugu.


Innuttanut sammisunik suliaqarnermi kommunep isiginiarsaraa qarasaasiat atortorinerat, taassuma iluani Sullissivik.gl-p atornera. Kommunep ataavartumik atassuteqarfigaa Sullissivik ammartakkap aserfallatsaalinera aamma piorsarnera pillugu. Kommunep naliliineraa, ammartakkap atornerata an-nertusiartornera aammalu Nem-ID-mut atassusernerata innuttanik sulissussineq pisariillisaraa. Kisian-nili innuttat ammartakkamik atuinerat unamminartoqarpoq assersuutigalugu apersuutinik akissuteqar-fissatut suliat eqqortumik immersornissaat aammalu bilaginik ilanngussinerit, amerlasuutigut qin-nuteqaatigisap inaarsarnissaanut ikiorsiisariaqartarluni. Tunngaviatigut saaffiginnittarfinni suliat amerlanersai saaffiginnittarfinni taakkunani marlunni inger-laannartumik naammassineqartarput, tamannalumi pingaartinneqarsimalluni, aalajangerneqarpat, suliat suut saaffiginnittaarfiit suliarilissagaat. Tamanna aamma kinguneqarsimalluni, suliat ataasiak-

Økonomichef

Sisimiut Borgerservice

Maniitsoq Borgerservice

Kommunaldirektør

Bygdeborgerservice

www.bdo.dk

149

kaat, saaffiginnittarfiit naammassisarsimasaat, immikkut piginnaassuseqarneq tunngavigalugu immik-koortortanut nuunneqarnerinik suliap oqimaappalaarnera pissutigalugu. ALLAFFIMMIK INGERLATSINERMI PISARIILLISAANEQ Qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii kommunemit isigineqarput innuttat pisortanit pissarsiassaminnut iseriarfiisut. Kommunep iliuusissatut anguniagaraa sapinngisamik suliat amerlanerpaat saaffiginnittar-finnut inissinneqarnissaat, kisiannili suliap qanoq oqimaatsiginera nalilersorlugu. Kommunep paasissutissiissutigaa, suliani amerlanerpaani pigineqartut ilitsersuutit aamma suliap qanoq ingerlanneqarnissaanik ilitsersuutit, saaffiginnittarfiit naammassisassaanni. Kisiannili kommu-nep ujartorpaa, nuna tamakkerlugu atugassatut ilitsersuutit ullumikkumut malinnaatinnissaat, kuk-kusamik suliarinninnissaq pinngitsoorniarlugu, aammalu ujartorneqarluni inunnut ataasiakkaanut sammisutigut inatsisiliornissaq, misigineqartoq artornakujuttutut. Kommunep unamminartutut misigaa illoqarfinni pineqartuni marlunni qitiusumik pisortaqarfiit sulia-minnik ingerlassinerat. Innuttanut erseqqissutut misigineqanngilaq, kiap suliat suut pisussaaffiginerai, allaffeqarfiit suut, tamannalu kinguneqartarluni, innuttat uteqattaarnerinik kommunep aamma Nam-minersortut ingerlataasa akornanni. SULIAP NAAMMASSINERANI PITSAASSUSEQ Kommunep paasissutissiissutigaa, annertuumik pingaartinneqartoq, saaffiginnittarfinni sulisuusut inus-siarnertuunissai aammalu ikiorseerusuttuullutik, aammalu sulisut ataavartumik malinnaatinneqarlutik inatsisit allanngornerini, saaffiginninnernut tunuliaqutaasut, saaffiginnittarfiit isumagisaanni. Kommunep paasissutissiissutigaa, saaffiginnittarfinni sulisut atortorigaat ilitsersuutit Winform-tikki-meersut aamma Sullissivimmeersut pisinnaassuseqarluartumik aamma assigiiaartumik innuttanik sulis-sussinermut.

SULIAT ALLAASERINERI, QITIUSUMIK INNUTTAT SAAFFIGINNITTARFIINI NAAMMAS-SINEQARTARTUT Ataani takussutissiat takutippaat, suliat suut saaffiginnittarfiit aamma sukkasuumik naammassinnitar-fiit siusinnerusukkut kommuneusimasuni naammassisagaat, sanilliullugu suliat, kommunenik aqqisuus-suinerup nutaap kingornatigut illoqarfinni saaffiginittarfiit suliarisaannut. Kisitsisit nutaamik aaqqis-suussinerup siornaneersut kommunet ajunnginnerpaamik eqqoriaaneraat aammalu taamaalillutik na-lorninartoqarsinnaallutik. Ungaluusalerlugit inissitat isumaqarput, kommunemi saaffiginnittarfiit tamarmiunngitsut neqeroo-rummik taassuminnga suliarinnittut. Allaffissornermut tunngasut Illoqarfinni marlunni qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini ingerlaannartumik naammassineqartarput nuunnerit aamma najugaqarnermut uppernarsaatit, ilaatigut atortoralugu Sullissivik. Maniitsumi aammattaaq suliarineqarsinnaavoq oqaluffiup avataani katinnissamik qinnuteqaat. Sisimiuni suliaq taanna naammassineqartarluni allattoqarfinni. Taamaalilluni suliamut tassunga tunngatillugu maan-nakkumut assigiiaarineqanngilaq.

www.bdo.dk

150

www.bdo.dk

151

Takussutissiaq 1493: Suliat, Qeqqata Kommuniani allaffissornikkut qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini suliarineqartar-tut


Ilaannakortumik suliaq Suliarineqarani

Sullissivik ator-neqarpoq

2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014 Nuunnerit nalunaarneri x x x Najugaqarnerup upper-narsaataa x x x

Katinnissamik qin-nuteqarneq (x) x x x

Nem-ID-mik piniarneq x x Pinnguaatinik pissarsiniar-nerit x x

Imigasamik sassaallinissa-mik qinnuteqaatit

(x) x x


Teknikkimut immikkoortoq

2008-mut sanilliullugu Qeqqata Kommuneani qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii suliarinnilersin-neqarsimapput teknikkimut tunngasunik, taassuma iluani piniarnermut aamma aalisarnermut akuer-sissutit, aallarniutaasumik saaffiginnittarfinnit suliarineqarlutik. Kisiannili suli amerlaqaat innuttanut sammissuteqartut pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortanit suliarineqartut. Saaffiginnitarfiit pineqartut marluk assigiilluinnartunik innuttanut neqerooruteqanngillat. Assersuutigalugu Maniitsumi qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiata naammassinagit suliarai CITES-mik akuersissutit aammalu nu-naminertanik atuinissamut akuersissutit. Takussutissiaq 164: Suliat, saaffiginnittarfiup suliarisai, Qeqqata Kommuneani teknikkimut immikkoortortami



Suliarineqarani Sullissivik atorneqarpoq

2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014 Eqqaanernut ilanngunneq-/peerneq x x Inuutissarsiutigalu piniarnermut uppernarsaat x x

Sunngiffikkut piniarnissamut up-pernarsaat x x

Nunaminermik atuinissamut qin-nuteqaat (x) x x


x x

CITES-mut uppernarsaammik qin-nuteqaat

(x) x x

Sananissamik qinnuteqaat x x Assaanissamut qinnuteqaat x x Qimmeqarnissamut-/qitsuuteqarnissamut qinnuteqaat

x x


www.bdo.dk

152

Isumaginninnermut immikkoortortaq Isumaginninneq eqqarsaatigalugu qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa assigiingajalluinnartumik suliaraat, Sisimiuni servicebutikkip nutaamik aaqqissuussineq sioqqullugu naammassisaatut. Saaffigin-nittarfiit taakkua marluk assigiimmik suliaqarnissaat tamakkiisumik anguneqanngilaq. Taamatuttaaq kommunep saaffiginnittarfimmi suliaq ataaseq immikkut ilinniagaqarluni immikkoortamut nuus-simavaa, tassani pineqarluni pisortat ikiuutaat. Takussutissaq 1505: Suliat, saaffiginnittarfiit naammassisagai, Qeqqata Kommunea isumaginninermut immikkoortumi



Suliarineqara-ni


2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014 Meeqqanut tapit allanngorneri x x Uersagaqarnermi pissarsiaat qinnutigi-neri (x) x x

Siusinaartumik soraarnerussutisiaqaler-nissamik qinnuteqaat x x

Pisortat ikiuutaannik qinnuteqaatit x x (x) Meerarsiartaarnissamik qinnuteqaatit x x Ernineq pissutigalugu ullormusiaqaler-nissamik qinnuteqaatit x x

Inigisami ikiorsiiffigineqarnissamik qin-nuteqaatit x x

Ineqarnermut tapinik qinnuteqarneq x x x Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Suliffissaqartitsiniarneq aamma inuutissarsiorneq Qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii marluusut neqeroorutiginngilaat suliffissaqartitsiniarnermut tunngasut. Takussutissaq 1516: Suliat, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiata suliai, Qeqqata Kommuneani suliffissaqartitsiniarnermi- aamma inuutissarsiutini



Suliari-neqarani


2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014 Suliffissaarunnerup nalunaarsornera x x Suliffeqarnissamut-/najugaqarnissamut akuerisaanissamut qinnuteqaat x x

Mobilitetspuljep tapiissutaanik qin-nuteqarneq

x x

Nunanit allaneersunik sulisoqarnissamik qinnuteqaatit x x

AMA-mik pikkorissarnissamik qinnuteqaatit x x PKU-mik pikkorissarnissamik qinnuteqaatit x x ESU-mit atornissamik qinnuteqaatit x x


www.bdo.dk

153

Kultur- aamma sunngiffeqarneq Suliffissaqartitsiniarnermi immikkoortutulli, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini kultur- aamma innuttanut neqerooruteqanngilaq. Maniitsumi qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiata neqeroorutigaali tamanut ammasumik katersuiniarnermi qinnuteqaatip aallarniutaasumik suliarinera. Takussutissiaq 1527: Suliat, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiata suliai, Qeqqata Kommuneani kultur- aamma sunngif-feqarnermi



Suliarineqara-ni




Tamanut ammasumik katersuini-arnissamik qinnuteqaatit (x) x x

Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Meeqqat aamma inuusuttut Qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa marluk meeqqanut- aamma inuusuttunut immikkoortumi neqeroorutigaat ataaseq, tassaasoq ullukkut paarinnittarfinnut aamma atuarfinnut allatsinneq. Neqeroorutigisat sinneri allat immikkut ilinniagaqarluni immikkoortortanit suliarineqarluni. Takussutissiaq 1538: Suliat, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiata suliai, Qeqqata Kommuneani meeqqanut- aamma inu-usuttunut immikkoortortami



Suliari-neqarani


2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014 Ullukkut paarinnittarfinnut/atuarfinnut allatsinneq x x

Ilinniagaqarneq pissutigigalugu pisar-tagaqarnissamik qinnuteqarneq

x x

Efterskolemukarnissamik qinnuteqaatit x x Sunngiffimmi atuartinneqarnissamut nalu-naarnerit

x x


9.1.3 KOMMUNEQARFIK SERMERSOOQ

Kommunet nutarterneri sioqqullugit kommuneusimasuni sisamani (57) pilersitsineqarsimanngilaq qiti-usumik innuttat saaffiginnittarfiattut taaneqarsinnaasunik. Kisiannili Nuummi peqarneqarsimavoq sukkasuumik saaffiginnittarfik, isumaginnittumik allattoqarfiup isumagisaanik arlaqartunik, isumagin-ninnermut - aamma suliffissaqarniarnermut piffissanik inniminniinerit aammalu teknikkimik inger-latsivimmi naammassisassanut ataasiakkaanut.

7 Ivittut naatsorsuutigineqanngillat tamatumunnga pissutaalluni illoqarfiup immikkut inissisimanera sakkutooqarfiunera pis-sutaalluni

www.bdo.dk

154

Ukioq 2009-mili sulissutigineqalersimavoq illoqarfinni sisamani qitiusumik innuttat saaffiginittarfiannik pilersitsinissaq. Saaffiginnittarfiit akisussaaffigineqarput Tamanut Kiffartuussivimmit pisortap toq-qaannartumik ataaniittumit. Politikkikkut inissisimaffigaat aningaasaqarniarnermut ataatsimiititaliaq. Nutaajusumik qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii ingerlanneqassallutik innuttat tamakkiisumik pisortaqarfinnut saaffiginniffigisassaattut. Takussutissiaq 169: Kommuneqarfik Sermersuumi qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa allaffissornermi inissisimanerat, 2014

Ataani takussutissiap takutippaa 2008-mi aamma 2014-mi qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa amerlassusii aammalu saaffiginnittarfiit namminneq ilimagisaat sapaatip akunneranut qassit saaffi-ginnittarnerinik, aammalu inaarutigalugu saaffiginnittarfiit ammasarfii. Takussutissiaq 15470: Kommuneqarfik Sermersuumi qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinut saaffiginnittarnerit aamma ammasarfiit

Borgerservicecentre Centre Sapaatip akunneranut saaffiginnittarnerit Sapaatip akunnera-nut tiimit ammasarfi-it

2008 2014 2014 2014 Nuuk Aap Aap 4-500 22 Paamiut Naamik 2009 80-100 21 Tasiilaq Naamik 2009 100 22 Ittoqqortoormiit Naamik 2009 50 16

Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Ataani Sermersuup Kommuneqarfiani qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa pilersinnerisa eqiternera nalilersuinissami qulequtsiussimasanut pingasunut sanilliullugu. SULIAT NAAMMASSINERISA PISARIILLISARNERAT Kommuneqarfik Sermersuup anguniakkatut kissaatigaa qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini inger-laannartumik naammassinnittarnissaq, taassuma iluani anguniarlugu, innuttat tamarmik saaffiginnin-nermiit nalunaaquttap akunneri arfineq pingasut qaangiutsinnagit akissuteqarfigineqarsimasassasut. Kommunep oqaluttuaraa, tamanna tamatigoortuunngitsoq, kisiannili anguniakkap angunissaa qanilli-artortoq. Kommuneqarfik Sermersuup annertusiartortumik atortoraa Sullissivik.gl aammalu nammineq qarasaa-sianik atuineq innuttanik sullissinerup ilagisassaatut. Kommunep iliuuserisassatut pilersaarutigaa sa-pinngisaq tamaat innuttanut akilersuinermi qarasaasiat atortorinissaat. Kommunep qarasaasianik tunngaveqarluni sulissussinini ajunngitsuinnangajannik misigisaqarfigaa tamannalu kinguneqarsimallu-ni kommunemut ikinnerusunik saaffiginnittoqartarneranik, kinguneqartumik sulisut allanut piffis-

Direktør Tamanut Kiffartuussivik

Nuuk Borgerservice

Qeqert, samt Kapisill.

Paamiut Borgerservice

Arsuk Borgerservice

Tasiilaq Borgerservice

Itt. Borgerservice Samt 8 bygder

Fagchef, Borgerservice

www.bdo.dk

155

saqalernerinik. Misigineqarlutilli unamminartut, innuttat qarasaasiatigut najugaqarnermut tapisianik qinnuteqarnerminni bilagit pisariaqartut tamaasa pisinnaasarsimanngimmatigit, ineqarnermut tapisiat qinnutiginerisigut, ammartagaq aqqutigalugu.

ALLAFFISSORNERUP PIUMINARSARNERA

Ukioq 2009-mili Kommuneqarfik Sermersuup anguniarsarilersimavaa pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortat suliaasa amerlanersaat qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinut nuussorneqassasut. Tamannalu ataavartumik naammassineqarluni, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa pilersikkiartor-nerat ilutigalugu innuttanut sammisumik suliat naammassiortorneqalersimapput, immikkut ilisimasat tunngavigalugit immikkoortortaniissimagaluartut. Kisiannili suli immikkoortortaqarpoq, suliaminnik suli qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinut nuussisimanngitsunik. Kommunep paasissutissiissutigaa, immikkut pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortaniit qitiu-sumik innuttat saaffiginnittarfiinut nuussuinermi unamminartoqartarsimavoq qulaajaanermi, suliat suut ilumut nalilersorneqartussaanersut tassalu immikkut pisinnaassuseq tunngavigalugu immik-koortortanit suliarisariaqarlutik. Taamatuttaaq kommunep oqaluttuaraa, apeqqut taanna qullersaqar-fiup isiginiarsarigaa. Kommuneqarfik Sermersuup paasissutissiissutigaa, kommunep qulakkeerniarsarigaa, illup iluani akisussaassuseqarfiit qulaajarnissaat qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa iluanni aammalu saaffi-ginnittarfiit aamma immikkut pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortaqarfiit akornanni, taamaalilluni qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini sulisut tamarmik qanoq pisinnaatitaanertik ilisi-mallugu aammalu ilisimallugu, qaqugukkut suliaq immikkut pisinnaassuseq pissutigalugu immik-koortortaqarfimmut ingerlateqqinneqassasoq. Qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinit sinniisunik oqaloqatiginninnermi oqaluttuarineqarpoq, pilersinneqarsimasoq sulianik agguaassineq, kiap suna saaffiginnittarfimmi suliarissaneraa. Kommunep aammattaaq oqaluttuaraa, suliat assigiinngitsut qanoq naammassineqarnissaannik ilitsersuut suliarineqarsimasoq, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfi-ini suliarineqartuni. Kommunet aaqqissuuteqqinnerisa kingorna qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinik pilersitsinermi sipaaruteqarsimanngilaq. Kommunelli isiginiarsarisimallugu suliassat aalajangersarnera aammalu suli-at assigiiaarsinnissaat saaffiginnittarfinni aammalu illup iluani qanoq iliornerit piorsarnisaat.

SULIAP NAAMMASSINERATA PITSAASSUSIA

Kommuneqarfik Sermersuup misigisimavaa unamminartoqarnera suliarineqartut assigiissaartinniar-neranni, saaffiginnittarfinnit suliarineqartut, illoqarfinni kommunep iluaniittuni. Kommunep maan-nakkumut toqqarsimagallarpaa suliat sulisut pisinnaassusai tunngavigalugit aamma najugaqartut qanoq amerlatigineri tunngavigalugit. Anguniarneqarlunili neqeroorutiginissaa suliat assigiinngitsut illoqarfinni tamani assigiimmik neqeroorutiginissaat, taamaalilluni angullugu innuttanut sammisumik suliat assigiilluinnartumik saaffiginnittarfinni neqeroorutiginissaat. Kommunep naliliineraa, periarfis-saqartoq ullumikkut qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini suliarineqartut annertusiartortinneqarsin-naasut, taamaalilluni kommunep nammineq anguniagai aamma aaqqissuusseqqinnerup anguniagai naammassineqarlutik. Saaffiginnittarfinni akisussaasut paasiniaavigineranni oqaluttuaraat, ataavartumik kommunep ingerla-tarigaa saaffiginnittarfinni sulisut pisinnaassusaasa qaffassarnissaat, taamaalillugu qulakkeerniarlugu innuttanik sulissussinermi pisinnaassutsip qaffassarnissaa, innuttat pisortanut saaffiginnineranni.

www.bdo.dk

156

INNUTTANUT SAAFFIGINNITTARFIIT SULIAT NAAMMASSISARTAGAASA ALLAASERI-NERAT Ataani takussutissiat takutippaat, suliat suut saaffiginnittarfiit aamma sukkasuumik naammassinnitar-fiit siusinnerusukkut kommuneusimasuni naammassisagaat, sanilliullugu suliat, kommunenik aqqisuus-suinerup nutaap kingornatigut illoqarfinni saaffiginittarfiit suliarisaannut. Kisitsisit nutaamik aaqqis-suussinerup siornaneersut kommunet ajunnginnerpaamik eqqoriaaneraat aammalu taamaalillutik na-lorninartoqarsinnaallutik.

Ungaluusalerlugit inissitat isumaqarput, kommunemi saaffiginnittarfiit tamarmiunngitsut neqeroo-rummik taassuminnga suliarinnittut.

Allaffissornermut tunngasut Allaffissornikkut suliassat qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinut tunngassuteqartut tamangajalluin-narmik saaffiginnittarfinni suliarineqarput. Nuussorneri kommunemut ajornartorsiuteqarpiarsimanngi-laq, suliammi tamakkua kingusinnerusukkut suliap ingerlateqqinneranut tunngassuteqanngimmata. Qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini tamatigut assigiimmik suliaqarneqanngilaq, taakkuami assigi-inngissutigimmassuk pisinnaassuseq aamma illoqarfinni innuttat qanoq ittuunerat. Kisiannili qitiusu-mik innuttat saaffiginnittarfiini suliarineqartut annertusiartorput, aammalu Sullissivik.gl annertusi-artortumik suliap aallartisarnerani imaluunniit ingerlaannartumik naammassinninnermi atorneqarne-rujartorluni. Takussutissiaq 15571: Suliat, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa naammassisai, Kommuneqarfik Sermersuumi allaffis-sornermut tunngasuni

Serviceart/-type Ingerlaannartumik qulaa-jakkat

Ilaannakortumik suliaq

Suliari-neqarani


2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014

Nuunnerit nalunaarneri x x x Najugaqarnerup upper-narsaataa x x x

Katinnissamik qin-nuteqarneq (x) x

Nem-ID-mik piniarneq x x x Pinnguaatinik pissarsinia-rnerit

(x) x

Imigasamik sassaallinis-samik qinnuteqaatit

x x

Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat Teknikkimut immikkoortortaq Teknikkimut immikkoortortamiit suliassat ikittuinnaat pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortorta-miit qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinut nuunneqarsimapput. Taamaattumik qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii atorneqarput immersugassanik immersuiffittut, tamatuma kingorna suliaq ingerla-teqqinneqartarluni immikkut pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortami. Iliuutsimik ataatsimi – qimmeqarnermut - aamma qitsuuteqarnermut qinnuteqaammi – immikkut pisinnaassuseqarluni im-mikkoortortap qitiusumik innuttat saaffiginnittarfianit utertissimavaa. Aamma teknikkikkut immik-koortumi illoqarfeqarfimmit illoqarfimmut assigiinngissuteqarpoq, suliat suut ingerlaannartumik qitiu-sumik innuttat saaffiginnittarfiannit naammassineqartarnersut. Taamaalilluni tamakkiisumik assi-giissaarineqanngilaq, illoqarfiit sisamaasut akornanni.

www.bdo.dk

157

Sullissivik.gl maannakkumut killeqartumik atorneqarpoq. Tassani kommunep nalilerlugu, suli periarfis-saqartoq anguniakkat malersornissaannut, nutarterinerup anguniagassatut eqqartugaatut. Takussutissiaq 15672: Suliat, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiata naammassisai, Kommuneqarfik Sermersuumi teknik-kikkut immikkoortortami


Ilaannakor-tumik suliaq Suliarineqarani


2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014 Eqqaanernut ilanngunneq-/peerneq (x) x x Inuutissarsiutigalu piniarnermut up-pernarsaat x x

Sunngiffikkut piniarnissamut upper-narsaat x x x

Nunaminermik atuinissamut qin-nuteqaat x x

Taxamik ingerlatsinissamut qin-nuteqaat x x

CITES-mut uppernarsaammik qin-nuteqaat x x

Sananissamik qinnuteqaat x x Assaanissamut qinnuteqaat x x Qimmeqarnissamut-/qitsuuteqarnissamut qinnuteqaat x x

Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Isumaginninnermut immikkoortortaq Isumaginninnermi qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii ingerlanneqarput pisinnaassuseq tunngaviga-lugu ”allaffiup paarliatut”, tassami suliat annertunersaasa pisariaqartimmassuk pisinnaassuseq tunngavigalugu suliaqartunit suliap ingerlateqqinnissaa. Qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa qulak-keertarpaat, uppernarsaatit, suliap ingerlateqqinnerani atorneqartussat, innuttamiit pissarsiarinerat, aammalu paasissutissat pisariaqartut katersorneri aammalu atortorissaarummut immersuunneri as-sersuutigalugu pisortat ikiuutaasa naatsorsornerani. Isumaginninermut tunngasuni aamma illoqarfiit akornanni assigiinngissuteqarpoq, suliat suut, ingerlaannartumik naammassineqartarnerat. Kommunep aalajangiussimavaa atugarissaarnermut immikkoortortap suliai allanngortinneqassasut 01. april 2014. Tamatuma imaralugu Nuummi isumaginninnermi- aamma suliffissaqartitsiniarnermi immik-koortoq. Siunissami innuttat immikkoortortamut toqqaannartumik isertarfeqalissalluni taavalu suliat naammassillugit, maannakkumut qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa naammassisarsimasaat.

www.bdo.dk

158

Takussutissiaq 1573: Suliat, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa naammassisarsimasaat, Kommuneqarfik Sermersuumi isumaginninnermut immikkoortortami



Suliari-neqarani


2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014 Meeqqanut tapit allanngorneri x x Uersagaqarnermi pissarsiaat qinnutigi-neri

x x

Siusinaartumik soraarnerussutisia-qalernissamik qinnuteqaat (x)

Pisortat ikiuutaannik qinnuteqaatit (x) x Meerarsiartaarnissamik qinnuteqaatit x x Ernineq pissutigalugu ullormusiaqaler-nissamik qinnuteqaatit x x

Inigisami ikiorsiiffigineqarnissamik qinnuteqaatit x x

Ineqarnermut tapinik qinnuteqarneq x x x Meeqqanut tapit allanngorneri x x Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Suliffissaqartitsiniarneq aamma inuutissarsiorneq Immikkoortoq qitiusut innuttat saaffiginnittarfiini sanngiinnerpaamik inissisimavoq, suliat suuneri eqqarsaatigalugit, naammassineqartartut. Kisiannili qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa suliaraat piniarnissamut akuersissutit. Taassuma saniatigut tamatigoorneruvoq innuttat immikkut pisinnaas-suseq tunngavigalugu immikkoortortanut. Immikkoortumi tassani suliassat ingerlaannartumik naammassisassatut qitiusumik innuttat saaffigin-nittarfiinut inissinneqanngillat. Takussutissiaq 1584: Suliat, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinit suliarineqartartut, Kommuneqarfik Sermersuumi sulif-fissaqartitsiniarnermi- aamma inuutissarsiutini


Ilaannakort-umik suliaq

Suliari-neqarani


2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014

Suliffissaarunnerup nalunaarsornera (x) x x

Suliffeqarnissamut-/najugaqarnissamut akuerisaanissamut qinnuteqaat

x x


x x

Nunanit allaneersunik sulisoqarnissamik qinnuteqaatit

x x

AMA-mik pikkorissarnissamik qinnuteqaatit x x

PKU-mik pikkorissarnissamik qinnuteqaatit x x

ESU-mit atornissamik qinnuteqaatit x x

Suliffissaarunnerup nalunaarsornera x x x Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat.

www.bdo.dk

159

Kultur- aamma sunngiffeqarneq Kultur- aamma sunngiffeqarnermi suliaq ataasiinnaavoq qitiusumik innuttat saaffiginnittarfianit sulia-rineqartoq. Suliat allat illoqarfimmi kulturimik- aamma sunngiffimmik ingerlatsiviup suliarisarpai. Kommunelli naliliineraa, immikkoortumi periarfissaqartoq qitiusumik innuttat saaffiginnitarfiannut nuussinissamik taamaalilluni immikkoortumi pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortami periar-fissiilluni sulianik ingerlatsinissamut, saaffiginnittarfinni suliarinninneq pissutaalluni. Takussutissiaq 1595: Suliat, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa suliarisaat, Kommuneqarfik Sermersuumi kultur- aam-ma sunngiffeqarneq



Suliarineqara-ni




Tamanut ammasumik katersuini-arnissamik qinnuteqaatit x x (x)

Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Meeqqat- aamma inuusuttut Kommuneqarfik Sermersuup neqeroorutigaa ullukkut paarinnittarfinnut allatsinnerit, kisianni atuar-finnut allatsinnerit pinnagit, suliarineqartoq pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortamit. Innut-tanut sammisut allat suliarineqarlutik immikkut pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortanit imaluunniit illoqarfinni ilinniarfiusunit. Takussutissiaq 1606: Suliat, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa suliarisai, Kommuneqarfik Sermersuumi meeqqanut- aamma inuusuttunut immikkoortortami


Ilaannakort-umik suliaq

Suliari-neqarani

Sullissivik atorneqar-poq

2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014

Ullukkut paarinnittarfinnut/atuarfinnut allatsinneq x x

Ilinniagaqarneq pissutigigalugu pisartagaqarnissamik qinnuteqarneq

x x

Efterskolemukarnissamik qinnuteqaatit x x

Sunngiffimmi atuartinneqarnissamut nalunaarnerit x x


QAASUITSUP KOMMUNEA 9.1.4

Qaasuitsup Kommuneani illoqarfiit arfineq pingasuniit marluk qitiusumik innuttat saaffiginnittarfian-nik kommunet aaqqissuuteqqinnginneranni pilersitsisimapput tassalu Aasiaat aamma Ilulissat. Illoqar-fiit arfinillit innuttat saaffiginnittarneri pisarnertut pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortani pioreersuni isumagalugu, kisiannili ataasiakkaat pilersissimallugu ingerlaannartumik akissuteqartarfik, maannassinnittut sulianik uteqattaartunik, pingaarnerusumik allattuuneqarfiit suliarisaat. Nutaamik aaqqissuussinermut ilanngullugu politikkikkut aalajangiunneqarpoq innuttanut saaffiginnit-tarfiit illoqarfiit pitarlugit assigiissaarniarlugit illoqarfinni arfineq pingasuni assigiimmik neqerooru-

www.bdo.dk

160

teqalersillugit. Tamanna ilutigalugu suliassat, kommunep naatsorsuuserineranut sunniuteqartut, pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortaqarfinnut utertinneqarlutik. Qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinik pilersitsiniarluni suliaq ingerlasimavoq ukiuni 2-3-ni. Immik-koortortaliorneqarsimavoq marlunnik sulisulimmik, allanik suliaqanngitsunik saaffiginnitarfinni suliat piorsarnerannik aamma periutsit sulisunut anngunnissaannik, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini sulisunut. Ukioq 2011-mi aammattaaq suliarineqarpoq nalilersuineq qitiusumik innuttat saaffiginnit-tarfiini ingerlareersuni Aasiat aamma Ilulissat tunngavigisassatut aalajangernermi, suliassat suut qitiu-sumik innuttat saaffiginnittarfiisa suliarisassaneraat. Qaasuitsup Kommuneata anguniagaraa, suliassat pillugit innuttat saaffiginninnerisa 90-95 %-ii, qitiu-sumik saaffiginnittarfiit isumagisaanni, ingerlaannartumik naammassineqartassasut. Anguniagaq suli anguneqanngilaq, kisiannili kommunep paasissutissiissutigaa, tamanna naammassineqassasoq ukiut qinigaaffiit maannakkut ingerlasut naannginneranni. Qitiusumi innuttat saaffiginnittarfiisa aamma nunaqarfiit allaffeqarfiisa akisussaaffiginerat kommunep inississimavaa immikkut piginnaassuseq tunngavigalugu qullersamut aningaasaqarniarnermut direk-tørip ataaniittumut. Politikkikkut akisussaaneq inissisimalluni aningaasaqarniarnermut ataatsimiitita-liami. Takussutissiaq 1617: Qaasuitsup Kommuneani qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa akisussaassutsikkut inissisimanerat, 2014

Takussutissiap ataaniittup takutippaa qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa 2008-mi aamma 2014-mi amerlassusii aammalu qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa namminneq pitsaanerpaamik naliliinerat sapaatip akunneranut qassinik saaffiginnittoqartarnermik, inaarutaasumik saaffiginnittarfinni am-masarfiit. Kommunep aalajangersimavaa illoqarfinni taakkunani arfineq pingasuni assigiiaartinneqas-sasut. Takussutissiaq 1628: Saaffiginnittarnerit aamma innuttanut ammasarnerat qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini Qaasu-itsup Kommuneani

Borgerservicecentre Centre Sapaatip akunneranut saaffiginnittarnerit Sapaatip akun-

neranut ammasar-fiit

2008 2014 2014 2014 Ilulissat Aap Aap 100-150 24 Qaanaaq Naamik Aap Nil 24 Upernavik Aap Aap 20-40 24 Uummannaq Naamik Aap 30 24 Qeqertarsuaq Naamik Aap 75 24 Qasigiannguit Naamik Aap 35-40 24 Aasiaat Aap Aap 50-100 24 Kangaatsiaq Naamik Aap 15-20 24

Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Ataaniippoq Qaasuitsup Kommuniani innuttat qitiusumik saaffiginnittarfiit eqiterlugit nalilersornera nalilersueriaatsit pingasunut sanilliullugu.

Aningaasaqarniarnermut direktør

Qasingiannguit Borgerservice Qeqertarsuaq

Borgerservice

Aasiaat Borgerservice

Uummannaq Borgerservice

Ilulissat Borgerservice

Upernavik Borgerservice

Kangaatisaq Borgerservice

Qaanaaq Borgerservice

Fagchef for bogerservice

www.bdo.dk

161


2008-p kingornatigut qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinut suliat arlallit nuunneqarsimapput. Suliat nuussorneranni kommune malillugu sulisut pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortaninngaane-ersut ilinniartinneqarsimapput, taamaalilluni sulianik naammassinninneq sapinngisaq tamaat pisinna-assuseq tunngavigalugu immikkoortortat suliaattut pisariitsigissallutik aamma pitsaassuseqqassalutik. Sullissivik.gl annertusiartortumik innuttanit atorneqarpoq, kommunep nammineq ussassaarutigiler-simavaa, ammartakkap atornerata annerulernissaa anguniarlugu. Kommunep misigereersimavaa, qarasaasianik atuinerup annertusinerata sulisut allanik suliaqarnissaannut annertusisitsisoq taamaalil-luni saaffiginnittarfinni utaqqisarnerit annikillisilugit. Kisiannili ammartakkamik misigisimasat suli annikitsuupput aammalu minnerunngitsumik Nem-ID-p atorneqarnerani, kommunep nammineq nalu-naarnera malillugu neqeroorutigineqarsinnaammata naammassinnissutit amerlanerusut ammartagaq eqqarsaatigalugu aamma nammineq Nem-ID-eqalernermi. Sulisunit ammartagaq isigineqarpoq suli-nermi ikorfartuutitut pitsaasutut aammalu illup iluani suliap qanoq ingerlanneqarnissaannik ilit-sersuutit ilassutaattut. Qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini kommunep tunngaviatigut misigaa, sulianik ingerlassineq suk-kanerulersoq aammalu pitsaanerulerluni. Saaffiginnittarfiit marluk innuttaniit aamma suliffeqarfinni-it mailit tigoorarpaat taamaalillutillu taakkua ingerlateqqittarneri isumagalugit saaffiginnittarfinnut allanut imaluunniit immikkut pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortanut. ALLAFFIMMIK INGERLATSINERMI PISARIILLISAANEQ Kommunemi qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini sinniisut oqaluttuaraat, allaffissornerup aaqqis-suunneqarnera erseqqissutit misigineqartoq, suliassat - aamma akisussaaffigisatut immikkoortitikkat erseqqillutik, immikkoortortami qullersaasummit qummut. Nutaamik aaqqissuussinerup kingorna akisussaassutsip inissisimanera arlaleriarluni allanngorsimavoq, kinguneqartumik illup iluani toqqissi-simaneqannginnermik, pingaartumik politikkikkut qanoq inissisimaneq. Kommunelli anguniarsimavaa siusinnerusoq eqqarsaatigalugu pilersaaruteqarnissaq anguniarlugu immikkoortortami eqqissisimasu-mik ingerlanissaq. Qaasuitsup Kommunia, kommunesut allatut pingasutulli, illup iluani akimmiffiit naammattoortar-simavai, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinut sulianik nuussuinerni. Kommunep paasissutissiis-sutigaa, suliat immikkut pisinnaassuseqarluni immikkoortortaniit saaffiginnittarfinnut nuussuineq unamminartoqartitersimasoq suliat suut nuunneqarsinnaasariaqarneri eqqarsaatigalugit, immikkut pisinnaassuseqarluni ilumut suliarisariaqarnersut taamaalillutillu immikkut pisinnaassuseqarluni im-mikkoortortamiiginnarlutik. Tassani pingaartumik eqqarsaatigineqarput teknikkimut immikkoortorta-meersut aamma suliffissaqartitsiniarnermut immikkoortortameersut. Tassunga ilanngulluni, allaffis-sornerup akisussaaffigineqarnermut tunngatillugu allanngortiterlugu suliarinera pilersaarummik kin-guarsaasimammat. SULIAP NAAMMASSINERANI PITSAASSUSEQ Qaasuitsup Kommuniata paasissutissiissutigaa, suliarineqarsimasoq suut akisussaaffiginerisa piler-saarutaat aamma suliani tamani suliap qanoq ingerlanneqarnissaanik ilitsersuutit, saaffiginnittarfinni suliarineqartuni. Immikkut pisinnaassuseqarluni immikkoortortani sulisut qitiusumik innuttat saaffi-ginnittarfiini sulisut ilinniartissimavaat qulakkeerniarlugu suli suliat pitsaasumik naammassineqartar-nissaat. Taamatuttaaq kommunep paasissutissiissutigaa, saaffiginnittarfinni sulisut pingaartinneqar-tut, taamaalilluni sulisussatut atorfinitsinneqartarlutik misigisartuut, pingaarnertut illup iluaneersut.

www.bdo.dk

162

Kommunep ukiumoortumik nalilersortarpaa saaffiginnittarfiit suliaminnik naammassinninnerat, iluar-sisarsinnaaniarlugit atorfissaqartitsineq tunngavigalugu – assersuutigalugu ammasarfiit. SULIAT ALLAASERINERI, QITIUSUMIK INNUTTAT SAAFFIGINNITTARFIINI NAAMMAS-SINEQARTARTUT Ataani takussutissiat takutippaat, suliat suut saaffiginnittarfiit aamma sukkasuumik naammassinnitar-fiit siusinnerusukkut kommuneusimasuni naammassisagaat, sanilliullugu suliat, kommunenik aqqisuus-suinerup nutaap kingornatigut illoqarfinni saaffiginittarfiit suliarisaannut. Kisitsisit nutaamik aaqqis-suussinerup siornaneersut kommunet ajunnginnerpaamik eqqoriaaneraat aammalu taamaalillutik na-lorninartoqarsinnaallutik.

Ungaluusalerlugit inissitat isumaqarput, kommunemi saaffiginnittarfiit tamarmiunngitsut neqeroo-rummik taassuminnga suliarinnittut.

Allaffissornermut tunngasut Siusinnerusukkut innuttanut sammisumik suliaasimasut tamangajalluinnarmik, allattoqarfinnit suliari-neqarsimasut, ullumikkut qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinut inissinneqarsimapput. Annikinne-rusunik assigiinngissiterput, siusinnerusukkut allaffeqarnermut ingerlatsisimanermik tunngaveqartut. Takussutissiaq 1639: Suliat, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa suliaat, Qaasuitsup Kommuneani allaffissornermut immikkoortumi



Sullissivik ator-neqarpoq

2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014 Nuunnerit nalunaarneri (x) x x x Najugaqarnerup upper-narsaataa

(x) x x x

Katinnissamik qin-nuteqarneq

x (x) x x

Nem-ID-mik piniarneq x x x Pinnguaatinik pissarsiniar-nerit

(x) x x

Imigasamik sassaallinissa-mik qinnuteqaatit

x x x

Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Teknikkimut immikkoortoq Qaasuitsup Kommuneani qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii ikitsuinnaat ingerlaannartumik neqer-oorutigaat, teknikkikkut immikkoortortanut tunngasut. Saaffiginnittarfiup ataatsip suliarisarpaa inuu-tissarsiutigalugu - aamma sunngiffimmi piniarnermut uppernarsaatit, pingasut suliarisarlugu eqqaa-nermut ilannguttarnerit - aamma ilaajunnaarnerit. Teknikkikkut suliassat sinneri suliarineqartarlutik immikkut pisinnaassuseqarluni immikkoortortamit. Ilaatigut tamanna pissuteqarluni illup iluani unamminartut suliap aalajangiiffiginiarnerani, soorlu allaffissornikkut immikkoortortami eqqartor-neqartut.

www.bdo.dk

163

Takussutissiaq 16480: Suliat, saaffiginnittarfiup suliarisai, Qaasuitsup Kommuneani teknikkimut immikkoortortami

Serviceart/-type Ingerlaan-nartumik qulaajakat



2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014

Eqqaanernut ilanngunneq-/peerneq (x) x (x) (x) x (x) x

Inuutissarsiutigalu piniarnermut up-pernarsaat

x (x) (x) x (x) x

Sunngiffikkut piniarnissamut upper-narsaat

x (x) (x) x (x) x

Nunaminermik atuinissamut qin-nuteqaat

(x) (x) x x x


(x) (x) (x) x x

CITES-mut uppernarsaammik qin-nuteqaat

(x) (x) x x

Sananissamik qinnuteqaat (x) (x) x x

Assaanissamut qinnuteqaat (x) (x) x x

Qimmeqarnissamut-/qitsuuteqarnissamut qinnuteqaat

(x) (x) x x

Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Isumaginninnermut immikkoortortaq Illoqarfinni saaffiginnittarfiit arfineq pingasut suliaat tamakkiisumik assigiiaartinneqanngillat, isuma-ginninneq eqqarsaatigalugu. Ataani takussutissiaq takutippaa assigiinngissutaasut. Takussutissiaq 16581: Suliat, saaffiginnittarfiit naammassisagai,Qaasuitsup Kommunea isumaginninnermut immikkoortor-tami



Suliarineqara-ni


2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014

Meeqqanut tapit allanngorneri (x) x (x) (x) x x

Uersagaqarnermi pissarsiaat qinnutigine-ri

x (x) (x) x x

Siusinaartumik soraarnerussutisiaqaler-nissamik qinnuteqaat

(x x x

Pisortat ikiuutaannik qinnuteqaatit (x) (x) x x

Meerarsiartaarnissamik qinnuteqaatit (x) x x

Ernineq pissutigalugu ullormusiaqaler-nissamik qinnuteqaatit

(x) x x

Inigisami ikiorsiiffigineqarnissamik qin-nuteqaatit

(x) x x

Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Suliffissaqartitsiniarneq aamma inuutissarsiorneq Kommuneni sisamani tunngaviatigut pissusaavoq, suliffissaqarniarnermut- aamma inuutissarsiutinut tunngasut saaffiginnittarfinni suliarineqannginnerat. Qaasuitsup Kommuniani saaffiginnittarfiup ata-atsip neqeroorutigaa suliffissaarunnerup nalunaarsornera. Suliat allat tamarmik immikkut pisinnaas-suseqarneq tunngavigalugu immikkoortortamit suliarineqarluni.

www.bdo.dk

164

Takussutissiaq 182: Suliat, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa suliai, Qaasuitsup Kommuneani suliffissaqartitsiniarner-mi aamma inuutissarsiutini


Ilaannakoor-tumik suliaq

Suliari-neqarani


2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014

Suliffissaarunnerup nalunaarsornera (x) (x) x x

Suliffeqarnissamut-/najugaqarnissamut akuerisaanissamut qinnuteqaat

x x


x x

Nunanit allaneersunik sulisoqarnissamik qinnuteqaatit

x x

AMA-mik pikkorissarnissamik qinnuteqaatit x x

PKU-mik pikkorissarnissamik qinnuteqaatit x x

ESU-mit atornissamik qinnuteqaatit (x) x x x Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Kultur- aamma sunngiffeqarneq Qaasuitsup Kommuniani taamaallaat ininik kommunep pigisaanik attartortsineq, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiannit suliarineqarpoq. Kulturimi- aamma sunngiffeqarfimmi suliat allat tamarmik im-mikkut ilisimasaqarneq pissutigalugu immikkoortortamit suliarineqarput. Takussutissiaq 183: Suliat, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiata suliai, Qaasuitsup Kommuneani kultur- aamma sunngif-feqarnermi


Ilaan-nakoortumik suliaq

Suliarineqar-neri


2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014

Ininik kommunep pigisaasa attartornissaannik qin-nuteqaatit

x x

Timersornermut atortunik attar-tornissanik qin-nuteqaatit

x x

Tamanut ammasumik katersuini-arnissamik qin-nuteqaatit

(x) x x x

Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat. Meeqqat aamma inuusuttut Qaasuitsup Kommunia aalajangersimavoq, qitiusumik innuttat saaffiginnnittarfii tamarmik suliarissa-gaat allatsinnerit kommunep aaqqissuutaanik ullukkut neqeroorutini aamma atuarfinnut allatsinnerit. Taamatuttaaq saffiginnittarfiit suliaraat sunngiffimmi ilinniartinneqarneq. Takussutissiaq 1664: Suliat, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiata suliai, Qaasuitsup Kommuneani meeqqanut- aamma inuusuttunut immikkoortortami


Ilaannakor- tumik suli-aq

Suliari-neqarani


2008 2014 2008 2014 2008 2014 2008 2014

Ullukkut paarinnittarfinnut/atuarfinnut allatsinneq x x x

Ilinniagaqarneq pissutigigalugu pisartagaqarnissamik qinnuteqarneq

x x

Efterskolemukarnissamik qinnuteqaatit x x

Sunngiffimmi atuartinneqarnissamut nalunaarnerit x x (x)


www.bdo.dk

165

9.1.5 EQITERNERA

Kommunet malersorpaat nutaamik aaqqissuussinerup anguniagai qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii-nik illoqarfinni tamani pilersitsinissamik. Kommunet tamarmik aamma aalajangersarsimavaat iliuuse-risassanik aalajangersaanerit saaffiginnittarfiit pillugit aammalu tassani suliatut naammassisassat, taassuma iluani saaffiginninnerit qanoq annertutigissusii, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa inger-laannartumik naammassisassagaat. Kommunet paasissutissiissutigaat, sumiiffinni tamani suliari-neqarsimasut maleruagassat aamma qanoq akisussaassuseqarnerup pilersaarutai, ikorfartuisut qitiu-sumik innuttat saaffiginnittarfiini suliat naammassineri aammalu sinaakkutalersorlugu sulisorisat ulluinnarni sulinerat aammalu allaffissornermi sumi inissisimaneq. Taamaalilluni aamma eqqartor-neqartuni qaffasinnerusumik atorfimmi qaffasissutsip annerulernera nutarterinerup pinnginneraniit. Allaffissornikkut imaluunniit politikkikkut anguniakkat aalajangersarneqarsimapput innuttanik sulis-sussinermi qarasaasianik atuinerup annertusarnissaa. Kommunet annertusiartortumik atugaraat am-martagaq Sullissivik.gl, kisiannili pingaarnerusumik illup iluani suliaqarnermi ikiorsiissutitut. Innuttat ammartagaq qanoq annertutigisumik atorneranut apeqqutaalluni internettimut atassusersinnaaneq aammalu ilisimanninnermut, innuttat ammartakkap periarfissiissutaanut. Kisiannili illoqarfinni nalin-ginnaajartorluni, ammartakkap atorneqarnerata annertusiartornera, tassunga aamma ilaalluni kom-munet namminneq ussassaarinerat, ikorfartuisoq nuna tamakkerlugu iliuuseqarnermik siammarsarni-arlugu ammartakkap ilisimanera aamma atorneqarnera. Kommunet tamanut tunngatillugu oqaatigaat, Sullissivik sulianik amerlanerusunik neqerooruteqartariaqartoq, aammalu Nem-ID annertunerusumik atorneqartariaqaraluarluni. Tamatuma kommunet malillugit ammartakkap atorneqarnera annertusas-sallugu. Qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinik pilersitsiortornermi suliat immikkut pisinnaassuseq tunngavi-galugu immikkoortortaqarfinniit saaffiginnittarfinnut nuussuineqarpoq. Anguaniakkatut aalajanger-neqarsimasup ilaa taaamaalilluni naammassineqarluni, kisiannili suli nuussorneqarsinnaasanik peqar-luni – assersuutigalugu isumaginninnermut immikkoortortamiit. Sullissivik.gl isumaginninnermut im-mikkoortortamit atorneqanngingajalluinnarpoq, naak ammartakkap neqeroorutigigaluaraa naammas-sinninnerit arlaqartut. Taamaalilluni suli atulerneqanngitsunik periarfissaqarpoq, peqataasinnaasunik innuttat sunniuteqarluartumik sulissussiffiginissaannut. Kommuneni tamani nalinginnaavoq, immikkut pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortat pinga-sut qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinut nuussuinngingajalluinnartut. Taakkualu ukuullutik:

Suliffissaqartitsiniarneq- aamma inuutissarsiorneq Kultur- aamma ilinniartitsinermut immikkoortortaq Meeqqanut- aamma inuusuttunut immikkoortortaq

Tamanna aamma ilaatigut atuulluni suliani teknikkimut immikkoortortami, naak tamanna anner-tungaatsiartumik assigiinngissuteqarluartoq immikkoortumi tassani. Tamatumunnga pissutaalluni, suliassat amerlanerusut qitiusumik innuttat saaffiginnitarfiannut inissinneqarsimannginnerannut pis-sutaasoq, kommunet oqarnerat malillugu pissuteqarluni kommunet illup iluani aaqqissuunneqarnera allaffissorneq eqqarsaatigalugu. Tamanna ilaatigut akimmiffiulluni suliassat qitiusumik innuttat saaf-figinnittarfiinut sulianik nuussuinermi. Kommuneninngaanit akissutit amerlasuut eqqartorpaat, quller-saasut annertunerusumik isiginiartariaqaraat suliat pisariitsut saaffiginnittarfinnut nuussornissaat.

Qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa pilersiortornerat aammalu suliarisaasa naleqqussarneri, taak-kunani suliarineqartussatut, taassuma iluani nunaqarfinni, isiginiarneqarsimavoq nutaamik aaqqissus-sinerup aallartinneranili. Maannakkumut suli kommuneni isiginiarneqarsimanngilaq annertunerusumik pilersitsinerup iluaqutigisinnaasai, suliat allanngortiternerisa kingunerisinnaasaat. Kommunet arlallit

www.bdo.dk

166

oqaluttuaraat, anguniagaq tamanna aatsaat naammassineqarsinnaassasoq, qitiusumik innuttat saaffi-ginnittarfii tamakkiisumik atorneqalerpata.

10 2B: NUNAQARFINNI INNUTTANIK SULISSUSINERMI NEQEROORUT

Innuttanik nunaqarfinni sulissussineq ingerlanneqarpoq nunaqarfinni allaffinnit. Tunngaviatigut nuna-qarfinni allaffiit ingerlanneqarput iserfittut kingusinnerusukkut immikkut ilisimasaqarneq pissuti-galugu immikkoortortanit suliarineqartussatut imaluunniit illoqarfinni qitiusumik innuttat saaffiginnit-tarfiinit. Kisiannili immikkoortoqarluni, nunaqarfinni allaffiit ukiuni kingusinnerusuni amerlanerusunik suliaqalersinneqarnerat aammalu pisussaaffilerlugit innuttat saaffiginnissutaasa ilaannik aalajan-giisinnaanernik. Kommuneni sisamani assigiissutaavoq, nunaqarfiit ilaatinneqannginnerat pilersaarusiornermut aamma anguniakkamut qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa piorsarneqarneranni, illoqarfinni pisuni. Kom-munet assigiimmik oqaluttuaraat, periarfiusinnaasut piorsarneqarsimasut, sumiiffimmi pisariaqartita-nik naammassinissaannut, apeqqutaalluni innuttat amerlassusii aammalu sulisorisassatut pissarsiari-neqarsinnaasut. Kommune Kujalliup suliaq aallartissimavaa neqeroorutigisat naleqqussarneri nunaqar-finnik sulissussinermi. Nunaqarfinni tamani allaffiit assigiissutigaat, innuttat assigiinngitsutigut saaffiginnissutaasa suliarine-rat, pisortanut allanut imaluunniit ingerlatsivinnut allanut tunngassuteqartut. Pingaarnerusumik A/S INI, Nukissiorfiit, politiit, Akileraarnermik aqutsivik aamma Eqqartuussiviit. Saaffiginnissutit tamakkua ingerlateqqinneqartarput oqartussaasunut imaluunniit ingerlatsivinnut pineqartunut. Eqqaaneqassaaq, kommunet A/S INI-mik isumaqatigiissuteqarsimammata, nunaqarfinni allaffiit, ingerlatseqatigiiffiup immikkoortortaqarfiginngisaani, ingerlatseqatigiiffik sinnerlugu sulianik naammassinninnermik. Nalunaarutaagallartoq uuma 2B tapiissutaavoq siuliani nalunaarutaagallartumut 2A-mut imatut aaqqisuussaasoq, kommuneni sisamani tamani allaaserineqarluni nunaqarfinni qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii, 2008 sanilliullugu uuttortarlugu. Nalunaarutaagallartup malittarai nalilersuinermi qulequttat pingasut, allaaserineqartut BDO-p nalu-naarusiassamut iserfiani:

1. Suliat naammassinerisa pisariillisarnerat; ilaatigut suliarinninnermi nutaanik eqqarsarner-tigut, innuttat sulissunnerisa siuarsarneranni qarasaasiat atorneqarnerisigut, imaluunniit peri-utsit allat, siuarsaasut annertunerusunik atuinikkut

2. Allaffissornerup piuminarsarnera; taassuma iluani sulianik ingerlatsinerni maleruagassat erseqqissut, peqataasut kommunep innuttanut sammisunik suliaqarnerata piuminarsarneranik

3. Suliap naammassinerata pitsaassusia; taassuma iluani innuttat pitsaanerusumik periarfis-saqalernerinik kommunep tunniussugaanut, aammalu pitsaassutsip qaffannera aamma sukka-nerulernera innuttat qitiusumik saaffiginnittarfiini

Nalilersuineq ingerlanneqarluni immersugassaatitat nunaqarfiit allaffiini kommuneni sisamani aki-neqarsimasut aammalu apersuinerni paasiniaasarfinni akisussaasunik, kommuneni taakkunani sisama-ni. Nunaqarfiit arlallit eqqarsaatigalugit ajoraluartumik immersugassat naammaannartunik kisitsisinik atorsinnaasanik tunisisimapput. Ajornartorsiut taanna qaangerniarlugu, nunaqarfinni innuttat sulis-sunnerisa allaaserinerat pitsaassutsikkut qularnaassisarneqarsimapput kommuneni qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinik akisussaasumit.

www.bdo.dk

167

KOMMUNE KUJALLEQ 10.1.1

2014-mi Kommune Kujalliup aalajangiussimavaa qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa qullersaqarfiat qulakkeerniarlugu innuttat sulissunneranni ataqatigiissumik ingerlatsinissaq illoqarfinni aamma nuna-qarfinni. Kommunelli angusinnaasatut ilimaginngilaa, nunaqarfiit qitiusumik innuttat saaffiginnittarfii-sa assigiimmik ingerlatissagaat illoqarfinni qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiattut. Tamanna tunuli-aquteqarluni, saaffiginnittarfiit sulisoqarnikkut assigiinnginnerat aammattaaq pisinnaassutsikkut il-loqarfiit aamma nunaqarfiit assigiinnginnerat. Taamaattumik kommunep suliarisimavaa suliat killiler-sornerat, saaffiginninerit suut nunaqarfinni suliarineqassasut, aammalu suut ingerlateqqinneqassasut illoqarfinni qitiusumik innuttanik saaffiginnittarfinnut imaluunnit pisinnaassuseq tunngavigalugu im-mikkoortortanut. SULIAT NAAMMASSINERISA PISARIILLISARNERAT Kommune Kujallermi nunaqarfiit naammassisarpaat suliat ikitsuinnaat aammalu ajornakusuunngitsut. Nunaqarfiit allaffiisa pingaaruteqartumik suliaraat innuttat ilitsersorneri kingusinnerusukkut illoqar-fimmi pisinnaasaq tunngavigalugu immikkoortortanit suliarinninnissamut. Amerlanertigut innuttap saaffiginninnera kinguneqarneq ajorpoq ingerlaannartumik naammassinninnermik, tamannalumi aamma nunaqarfiit allaffiini anguniagaanani. Sullissivik.gl annertuumik sulisunit atorneqarpoq, sulisumik innuttamik siunnersuinermi ikorfartuisu-tut, aammalu innuttap ammartakkami immersugassanik suliarinninnerani. Tamanut tunngatillugu in-nuttat akornanni Sullissivik.gl-p ilisimanera killilerujussuuvoq. Kisiannili tunngaviatigut nunaqarfinni allaffiit naliliineraat, ilisimaneqarnera pitsaanerulissasoq, ilutigalugu, innuttat ilisimalerpassuk, am-martagaq atorneqarsinnaasoq nammineerluni kommunemut saaffiginninnermut taarsiullugu. ALLAFFISSORNERUP PIUMINARSARNERA Kommunep nunaqarfinni allaffiit atugassaattut suliarisimavai maleruagassat, suliap qanoq ingerlan-neqarnissaanik ilitsersuutit aamma pisinnaatitaaffiit allaaserineri. Nunaqarfinni allaffiit amerlaner-saasa apeqqutit akillugit immersukkami nalunaarutigaat, sakkut tamakkua atorneqartut, allaffissor-nerup pisariinnerusumik ulluinnarni ingerlannissaanik kinguneqartussat. Taamatuttaaq tunngaviatigut Kommune Kujalleq isumaqarpoq, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa aamma nunaqarfinni allaffiit akornanni atassuteqaqatigiinneq pitsaanerulersimasoq, aammalu pitsaa-nerusumik atassuteqaqatigiinneqalersimasoq, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa pilersinnerisa kingornatigut. SULIAP NAAMMASSINERATA PITSAASSUSIA Nunaqarfiit suliai annertusiartortumik piartormat Sullissivik.gl atorlugu aammalu innuttat siunnersor-neri ammartagaq aqqutigalugu ingerlanneqarluni, Kommune Kujalliup aaqqissuussimavaa sulisut naa-pitsinnerat qulakkeerniarlugu ammartakkap atornerata pitsaassusia, innuttanik saaffiginninnermi neqeroorut, allaffimmut saaffiginninnerminni. Qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiisa nutaat pilersinneranni Kommune Kujalliup aammattaaq angu-niarpaa pilersinniarlugu erseqqissumik periarfissat, nunaqarfinni allaffiit ikiorsiiffigineqarsinnaanisaat qitiusumik immikkoortortaniit, tamanna pisariaqartillugu.

www.bdo.dk

168

SULIAT ALLAASERINERAT, NUNAQARFINNI ALLAFFIINIT NAAMMASSINEQARTARTUT Ataani takussutissiap takussutissiaraa pissutsit, misissorneqartut apeqqutit akissutai immersorlugit misissuinermi:

Nunaqarfinni allaffiit ammasarfii Ilimagisat sapaatip akunneranut qassinik saaffigineqartarnermik Pigineqarnersut suliat qanoq ingerlanneqarnissaasa allaaserineri aamma akisussaassutsip pi-

lersaarusiornera 2014-mi 2008-mut sanilliullugu suliat ikinnerusut naammassineqartarnersut Innuttat Sullissivik atugarineraat

Takussutissiaq 185: Suliat, Kommune Kujallermi nunaqarfiit allaffiisa naammassisartagaat

Nunaqarfimmi allaffik

Sapaatip akunneranut am-masarneq

Sapaatip akunneranut saaffiginnit-

tartut

Maleruaga-ssat

Suliat qaf-fannerat 2008-miit 2014-mut

Sullissivik atorneqar-

poq

Aappilattoq Akunnerit 20 20 Naamik Naamik x Alluitsup Paa Akunnerit 20 3-4 + tlf. Naamik Naamik Ammassivik Akunnerit 20 2-3 Aap Arlallit Eqalugaarsuit Akunnerit 20 15-20 Aap Naamik x Igaliku Akunnerit 20 3-4 + tlf. Aap Arlallit

Narsarsuaq Akunnerit 20 30 Aap Aki-neqanngilaq

Narsaq Kujalleq Akunnerit 20 4-5 Naamik Naamik

Saarloq Akunnerit 16 Allanngorar-poq Aap Aki-

neqanngilaq

Tasiusaq Akunnerit 20 Allanngorar-poq Naamik Naamik x

Qassimiut Akunnerit 20 Allanngorar-poq Naamik Naamik x

Qassiarsuk Akunnerit 30 10-15 Aap Naamik x Pissarsivik: Kommunemi apeqqutitut immersukkat takutitaasa naatsorsornerat.

QEQQATA KOMMUNEA 10.1.2

Qeqqata Kommuneata kommunenut allanut pingasunut sanilliullugu suliat ingerlaannartumik naam-massisassat annertunerit nunaqarfinnut inississimavai. Kangerlussuaq nunaqarfinnut allanut sanil-liullugu allaaneruvoq, tassami nunaqarfik allanngortiterineq sioqqullugu qitiusumik innuttat saaffigin-nittarfiannik peqarsimammat, nunaqarfiit allaffiisa allat allaffiisa naammassisartagaannik annertune-rusunik naammassinnittartumik. Taannalu kingusinnerusukkut ilusertut atorneqarluni qitiusumik in-nuttat saaffiginnittarfiinik allanik nunaqarfinni pilersitsinerni. SULIAT NAAMMASSINERISA PISARIILLISARNERAT Kommunep misigisimavaa, suliat nunaqarfinni allaffinni pisariillisarnerannut annertunerpaamik sunni-uteqartuusoq ammartakkap Sullissiviup pilersinneqarnera. Sullissivik.gl tamatiguungajalluinnaq sulis-unit tamanit atorneqarpoq ikorfartuisutut aamma ilitsersuisutut innuttat saaffiginninnerisa suliari-neranni. Piffissami uani innuttat amerlanngillat, Sullissivik.gl-mik atuisut, kommune malillugu tunngaveqartumik innuttat internettimut atassuteqannginnerannik. Kisiannili aamma nunaqarfimmi

www.bdo.dk

169

allaffiit isumaqarput, ammartagaq innuttanit ikittuinnarnit ilisimaqartoq, aammalu pisariillisaanissa-mik periarfissaqartoq ilisimaneqarnerata annertusarneratigut. Kommunep nunaqarfiit allaffiini inissitsitersimavai internettikkut atassuteqarfiit, taamaalilluni innut-tat takkunnerminni namminneq atorsinnaasaat. Sulisut innuttat ikiorsiiffigigajuppaat immersugassat immersorneranni aammalu eqqortumik qinnuteqarnerit. ALLAFFISSORNERUP PIUMINARSARNERA Qeqqata Kommuneata paasissutissiissutigaa, kommunep suliarisimagai malittarisassat aamma qanoq akisussaasuseqarnerup pilersaarutai nunaqarfinni innuttanik sulissussinermi. Taakkua allaaseraat su-liap qanoq ingerlanneqarnissaa suliani assigiinngitsuni aamma saaffiginninnerni aammalu pilersillugu ilisimanninneq aammalu assigiiaarsitsineq aammalu ajornannginnerulerneq innuttat nunaqarfinni alla-ffinnut saaffiginninneranni. SULIAP NAAMMASSINERATA PITSAASSUSIA Qeqqata Kommuneata oqaluttuaraa, ataavartumik ataatsimiinneqartartoq nunaqarfinni allaffinni aamma qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinik akisussaasut akornanni. Ataatsimiinnerni eqqartorne-qartarlutik piffimmi pisumi ajornartorsiutit, taamaalilluni assersuutitigut ilinniarfigisinnaaqqullutik. Taamalilluni kommunep anguniarsaraa qulakkeernissaa ataavartumik ilinniagaqarneq suliat ingerlan-neri pillugit aammalu minnerunngitsumik nunaqarfinni allaffiit suliaasa assigiiaartinneranni, innuttat saaffiginninnerisa qanoq suliarisarnerat pillugu. Kommunep oqaluttuaraa, sulisut immikkut ilisimanninneq tunngavigalugu immikkoortortaneersut akuttunngitsunik nunaqarfinni allaffiit tikeraartaraat aammalu ilinniartillugit sulianik aalajangersi-masunik qanoq iliuuseqartarnernik immikkoortortaqarfinnut saaffiginninnerni aammalu ilisimalersi-masanik nutaanik ilisimatillugit aammalu immikkut ilisimaqarluni immikkoortortami pisunik allanik. SULIAT ALLAASERINERAT, NUNAQARFINNI ALLAFFIINIT NAAMMASSINEQARTARTUT Ataani takussutissiap takussutissiaraa pissutsit, misissorneqartut apeqqutit akissutai immersorlugit misissuinermi:



Takussutissiaq 1676: Suliat, Qeqqata Kommuneani nunaqarfinni allaffiit naammassisagaat

Nunaqarfimmi Allaffik


Sapaatip aku-nneranut

saaffiginnit-tartut

Maleruaga-ssat

Suliat qaffanne-rat 2008-

miit 2014-mut


poq

Atammik Akunnerit 20 50 Arlallit Itilleq Akunnerit 16 150 x Arlallit

Kangaamiut Akunnerit 16 Allanngorar-poq

Arlallit

www.bdo.dk

170

Kangerlussuaq Akunnerit 16 25-30 x Naamik x Napasoq Akunnerit 16 5 Naamik Sarfannguit Akunnerit 16 60-150 x Arlallit x


KOMMUNEQARFIK SERMERSOOQ 10.1.3

Kommuneqarfik Sermersooq nunaqarfiit allaffiini arfineq pingasuni innuttanik sullissiveqarpoq kom-munep nunaqarfiini aqqaniliusuni. SULIAP NAAMMASSINERANI SULLERISSUSEQ Nunaqarfinni allaffiit tunngaviatigut misigaat, innuttaasunit Sullissivik.gl-p atorneqarnera an-nikitsuararsuusoq. Tamanna nunaqarfinni allaffiit malillugit pissuteqarnerulluni, innuttat internetti-mut atassuteqannginnerat, imaluunniit ammartagaq ilisimanagu aammalu periarfissiissutai, aammalu suli pisariillisaasoqarsinnaalluni ilisimanninnerup siaruarsarneratigut. Nunaqarfiit allaffiini atorfeqartitat annertusiartortumik Sullissivik atorpaat ammartakkallu ikiorsiis-sutai ulluinnarni sulinerminni aammalu misigalugu, ikorfartorneqarneq, aammalu taamaalilluni suliaq sukkanerusumik ingerlanneqartoq. ALLAFFIMMIK INGERLATSINERMI PISARIILLISAANEQ Kommuneqarfik Sermersuup suliarisimavai maleruagassat aamma qanoq akisussaassuseqarnerup piler-saarutaa suliat amerlanersaanni, nunaqarfiit allaffiini naammassineqartartuni. Nunaqarfiilli arlallit apeqqutit immersorlugit akissuteqarnerni, ikiorsiissutit tamakkua atorneqanngitsut imaluunniit an-nikitsuinnarmik atorneqartut. Ulluinnarni naammassisat annertunerpaamik suliarineqartarput sulisut misigisartussusiat atorlugu. Tamanna unamminartoqarsinnaavoq sulisunik taarsiinerni. Kommune nunaqarfinni allaffiit sanimut pitarlugit sulianik naleqqussaasimanngilaq, suliat suut naam-massineqassanersut. Saaffiginninnerit amerlanersaat ingerlateqqinneqartarput illoqarfinni qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinut imaluunniit immikkut ilisimasaqarneq tunngavigalugu immikkoortortanut. Suliat ikitsuararsuupput ingerlaannartumik naammassineqartartut innuttat siullermeersumik saaffigin-ninerani. SULIAP NAAMMASSINERANI PITSAASSUSEQ Nunaqarfinni allaffiit annertunerpaamik ingerlanneqarput aammalu eqqarsaataallutik suliat pitsaas-sutsikkut qulakkeernerisut, illoqarfinni immikkut ilisimanninneq tunngavigalugu immikkoortortanut imaluunniit qitiusumik innuttat saaffiginnitarfiinut ingerlatseqqinnerni. Nunaqarfiit allaffiini sulisut ikiortaapput immersugassat immersorneranni, ingerlateqqinneqartussat, aammalu qulakkeerlugu bi-lagit pisariaqartut ilaatinneqarnissaat. Kommunep misigivaa, tamatuma qulakkeeraa sulianik naam-massinninnermi qaffasinnerusumik pitsaassuseqarneq. SULIAT ALLAASERINERAT, NUNAQARFINNI ALLAFFINNIT NAAMMASSINEQARTARTUT Ataani takussutissiap takussutissiaraa pissutsit, misissorneqartut apeqqutit akissutai immersorlugit misissuinermi:

Nunaqarfinni allaffiit ammasarfii Ilimagisat sapaatip akunneranut qassinik saaffigineqartarnermik

www.bdo.dk

171

Pigineqarnersut suliat qanoq ingerlanneqarnissaasa allaaserineri aamma akisussaassutsip pi-lersaarusiornera

2014-mi 2008-mut sanilliullugu suliat ikinnerusut naammassineqartarnersut Innuttat Sullissivik atugarineraat

Takussutissiaq 187: Suliat, Qeqqata Kommuneani nunaqarfinni allaffinnit naammassineqartartut



Sapaatip akunneranut saaffiginnit-

tartut

Maleruaga-ssat

Suliat qaf-fannerat 2008-miit 2014-mut


poq

Arsuk Akunnerit 28 Akisoqanngi-laq Naamik Naamik x

Isortoq Akunnerit 20 1-3 Aap Arlallit Kapisillit Akunnerit 18 3-10 Naamik Naamik

Kulusuk Akunnerit 40 Allanngorar-

poq Naamik Arlallit

Kuummiut Akisoqanngilaq Akisoqanngi-laq

Akisoqanngilaq

Akisoqanngilaq

Qeqertarsuatsiaat Akunnerit 22 100 Aap Naamik

Sermiligaaq Akunnerit 35 Allanngorar-poq Naamik Naamik

Tiniteqilaaq Akisoqanngilaq Akisoqanngi-laq

Akisoqanngilaq

Akisoqanngilaq


QAASUITSUP KOMMUNEA 10.1.4

Qaasuitsup Kommuneani nunaqarfinni innuttanik sulissussineq ingerlanneqarpoq nunaqarfinni allaffin-nit, kisiannili kommune sanimut pitarlugu sulianik assigiinngitsorujussuarnik naammassinnittartunik. Nunaqarfinni avannarlerpaani nunaqarfiit allaffii annertunerpaamik suliaralugu ingerlatseqqittarfittut innuttat saaffiginnissutaannik illoqarfinni qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinut imaluunnit immikkut pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortaqarfinnut. Nunaqarfinni kujasinnerusuni nunaqarfiit allaffiisa arlalitsigut innuttat saaffiginissutaat namminneq suliarsinnaasarlugit. Tamanna isigineqassalluni imminut atasutut, tassami nunaqarfiit avannarlerpaat qarasaasianut aam-ma internettimut atassuteqanngimmata aammalu taamaalillutik atorsinnaanagit internet tunngavi-galugu sulissussinermi naammassisat, nunaqarfinnit allanit periarfissarineqartut. Illoqarfinni aamma nunaqarfinni Upernaviup kujataaniittuni satellit aqqutigalugu internettimut atassuteqarpoq, kisiannili sukkassusiata ajornakusoortillugu digital atorlugu innuttat sulissunnerannik pilersitsineq aammalu sulisorisat internet atortoralugu ikiorsiiffigineqarsinnaanerat. SULIAP NAAMMASSINERANI SULLERISSUSEQ Nunaqarfinni allaffiit pingaarnerusumik ingerlanneqarput innuttat sulissunneranni iseriarfittut. Nuna-qarfinni allaffiit taamaalillutik akunniliuttuupput innuttat qitiusumik innuttat saaffiginnitarfiinut il-loqarfinniittunut imaluunniit immikkut pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortortanut. Sullissivik.gl ikorfartuilluni sakkutut ulluinnarni sulinermi annertusiartortumik atorneqarpoq, periarfissaqartillugu internettikkut atassuteqarneq. Ammartagaq aammattaaq innuttanit namminermit atorneqarneru-jartorluni, sulisuusut peqatigalugit immersugassanik immersuinerni aamma ilitsersorneri qulakkeerni-arlugu, bilagit pisariaqartut ilanngunnissaat kingusinnerusukkut suliap ingerlateqqinnissaanut.

www.bdo.dk

172

ALLAFFIMMIK INGERLATSINERMI PISARIILLISAANEQ Qaasuitsup Kommuneata suliarisimavai maleruagassat aamma qanoq pisussaassuseqarnermut piler-saarutit, atorneqartut nunaqarfimmi allaffinnit tamangajalluinnarnit. Aamma Sullissiviup ilitsersuutai misigineqarput, atorneqarnerminni, sakkutut ajunngilluinnartutut, pisariillisaasut innuttat saaffigin-ninnerini. Taamatuttaaq kommunemit misigineqarpoq, qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinut nunaqarfinni allaffiit saaffiginnittarnerat pisariitsuusoq ingerlalluarlunilu aammalu attaavartumik oqaloqatiginnit-sitilluni, saaffiginninnerit assigiinngitsut qanoq ittumik suliarineqarnissaannut. Kisiannili naleqquppoq oqaatigissallugu, nunaqarfinni allaffiit avannarpasinnerusut kujasinnerusunut sanilliullugu, nutaamik aqqissuussinermi suliallu allanngortiterneranni iluanaaruteqarsimanngitsut. SULIAP NAAMMASSINERANI PITSAASSUSEQ Qaasuitsup Kommuneata misigisimavaa, tunngaviatigut sulianik naammassinnittarnerup pitsaassusia qaffariarsimasoq nunaqarfinni allaffinni aamma kommunep qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiini. Nunap immikkoortortaattut aqutsinermi allaffeqarfiit marluk aammalu qitiusumik innuttat saaffigin-nittarfiisa ikorfartuinerisigut, nunaqarfinni sulisut pissarsiarinnaavaat pisariaqartumik ikiorsiinerit. Nunaqarfinni allaffiit namminneq erseqqissarpaat, illup iluani Sullissiviup atornerata sulianik naam-massinninneq pitsaassutsikkut qaffaaneq angusimagaa. SULIAT ALLAASERINERAT, NUNAQARFINNI ALLAFFINNIT NAAMMASSINEQARTARTUT Ataani takussutissiap takussutissiaraa pissutsit, misissorneqartut apeqqutit akissutai immersorlugit misissuinermi:



Takussutissiaq 1688: Suliat, Qaasuitsup Kommuneani nunaqarfinni allaffiit naammassisartagaat


Sapaatip akunneranut ammasarneq

Sapaatip akun-neranut saaffi-

ginnittartut Maleruagassat

Suliat qaffanne-rat 2008-miit

2014-mut


Attu Akunnerit 20 30 Aap Arlallit x Iginniarfik Akunnerit 25 20 Aap Arlallit x Ikerasaarsuk Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Niaqornaarsuk Akunnerit 25 Nikerarpoq Naamik Akisoqanngilaq Kitsissuarsuit Akunnerit 25 Nikerarpoq Naamik Ikinnerusut x Akunnaaq Akunnerit 25 20-30 Naamik Ikinnerusut Ikamiut Akunnerit 20 30 Aap Arlallit Ilimanaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Oqaatsut Akunnerit 35 Akisoqanngilaq Aap Naamik x Qeqertaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Saqqaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Kangerluk Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Niaqornat Akunnerit 4 Akisoqanngilaq Aap Akisoqanngilaq x

www.bdo.dk

173

Qaarsut Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Ikerasak Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Saattut Akunnerit 18 Nikerarpoq Naamik Naamik x Ukkusissat Akunnerit 24 Nikerarpoq Aap Naamik x Illorsuit Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Nuungaatsiaq Akunnerit 24 Nikerarpoq Naamik Naamik x Upernavik Kujalleq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Kangersuatsiaq Akunnerit 24 20 Aap Naamik x Aappilattoq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Tussaaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Naajaat Akunnerit 30 2-10 Aap Naamik x Innaarsuit Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Tasiusaq Akunnerit 40 40 Akisoqanngilaq Naamik x Nutaarmiut Akunnerit 30 Ikittut Aap Naamik x Nuussuaq Akunnerit 40 Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Naamik x Kullorsuaq Akunnerit 25 30-50 Aap Ikinnerusut x Savissivik Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Siorapaluk Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq Akisoqanngilaq


10.1.5 EQIKKARNERA

Nunaqarfiit illoqarfiit pineqarnerisulli annertunerusunik suliassanik pilersorneqarsimanngillat aaqqis-suussineq nutaaq pissutaalluni. Kommunet ilaanni suliassat arriitsumik naligiissarneqarsimapput, ilaatigut suliarisassat amerlinerisigut, aamma ilaatigut suliassat annikillinerisigut. Assilissamut ilaavoq, nunaqarfiit nutarterineq sioqqullugu naammassisarsimammatigit suliarisassat assigiinngit-sorujussuit, taamaattumi ajornakusoorluni eqquisumik eqikkaaneq nutarterinerup anguniagarisaanut sanilliullugu aamma suliassat nuussornerinut sanilliullugu. Aammattaaq isiginiartariaqarluni, nunaqarfinni allaffeqarfiit amerlanersai sulisoqarmata ataatsimik marlunnilluunnit, tamatigungajak ilinniarsimanngitsunik, suliarinnittussat siullermeersumik saaffigin-ninnernik kommunep tamakkiisumik allaffeqarfii sinnerlugit tamatiguunngitsoq suliassaq assigigaa illoqarfinni qitiusumik saaffiginnittarfinni neqeroorutigineqartoq. Nunaqarfinni allaffeqarfiit annertu-nerpaatigut ingerlapput nutaamik aaqqissuussineq sioqqullugu suliaqarnertut, saaffiginninerit isuma-ginerisut aammalu ilitsersuisutut, kingusinnerusukkut pisinnaassuseq tunngavigalugu immikkoortorta-nit imaluunniit qitiusumik innuttat saaffiginnittarfiinit suliarisassanik. Sullissivik.gl annertusiartortumik atorneqarpoq illup iluani suliaqarnermi ikorfartuutitut. Nunaqarfiit allaffiini amerlanerpaani sulisup innuttaq ikiorsersorpaa immersugassanik immersuinermi, ammartak-kamit pissarsiarineqarsinnaasumik. Tunngaviatigut nunaqarfiit akissutigaat, nunaqarfinni Sullissivik.gl-mik ilisimanninneq annikitsuusoq. Tamatumunnga ilaatigut pissutaalluni, nunaqarfinni innuttat killi-limmik internettimut isersinnaanerat, atassuteqaatitut sukkaatsutut, imaluunniit internettimut atas-suteqaateqannginneq.

www.bdo.dk

174

11 3A: AAQQISSUUSSAANERMIK ILUARSAAQQINNEQ PISORTAT INGER-LATAQARFIINI SIPAARUTEQARNERMIK KINGUNEQARSIMANERSOQ

11.1 KOMMUNIT ALLAFFEQARFIINI ANINGAASARTUUTIT AL-LANNGORIARTORNERI

Nalilersuinerup immikkoortuata pingajuanni apeqqut pingaarneq tassaavoq aaqqissuussaanermik ilu-arsaaqqinnermi pisortat ingerlataqarfiini sipaaruteqarneq anguneqarsimanersoq. Immikkoortumi tas-sani kommunimi allaffissornermi aamma qinikkanut (kommunalbestyrelsit aamma nunaqarfinni aqutsi-sut) kommunit aningaasartuutaasa allanngoriartornerat nassuiarneqarput. Piffissap ingerlanerani aamma kommunit akornanni assersuussisoqarput.

KOMMUNEMI ALLAFFISSORNERMUT ANINGAASARTUUTIT 11.1.1

Aaqqissuussaanermi iluarsaaqqinnermi kommunet anginerusut pilersinneqarneranni siunertat ilaat tassaavoq kommunini ingerlataqarfinnik allaffissornikkut ingerlatsinermi pisariillisaanissaq. Taamaat-tumik allaffissornermut kommuneni aningaasartuutit piffissap ingerlanerani allanngoriartorsimaneri nalilersorneqarput, iluarsaaqqinnerup siornaniit kingornalu ukiumut naatsorsuutit pigineqartut tungaannut. Kommunimi allaffissornermut aningaasartuutit ilisimagisatut angeqqatigiinngillat, kommunit akornan-ni. Tamatumunnga pissutaasut amerlasinnaapput, tassunga ilanngullugu assersuutigalugu kommunit angissusii, nunap pissusaa aaqqissugaanikkullu aaqqissuussineq. Kommunit taakku sisamat allaffissor-nermut aningaasartuutaat nalilersorsinnaajumallugit aningaasartuutit taamaattumik assigiinngitsunut arlalinnut naatsorsorneqarput, kommunit akornanni assersuunneqarsinnaasunngorlugit; assersuuti-galugu kommunep ingerlatsinermi aningaasartuutaasa tamarmiusunit allaffissornermut tunngasut, kiisalu kommunemi innuttaasumut ataatsimut. Kommunemi allaffissornermut aningaasartuutit immikkoortumi pingaarnermi 11-mi kontot nalunaar-sorsimaffiat akuerisaasoq malillugu nalunaarsorneqartarput. Kontolersuisarnermi, kontot nalunaarsor-simaffiat naap., allaffissornermut aningaasartuutit ingerlatsivinnut imaluunniit suliaqarfinnut agguar-lugit naatsorsorneqarneri takuneqarsinnaanngillat, taamaattumik 2011-imi kommunit aningaasartuu-taanni qaffariartoqarsimanera assersuutigalugu innarluutilinnut tunngasut tiguneqarnerannik toqqaan-nartumik peqquteqarnersoq nalilerneqarsinnaanngilaq. Kommunet assigiinngitsunik naatsorsuisinnaasimanerat nalunaarsuisarsimasinnaanerallu nangaassute-qarfiuvoq. Nalunaarsueriaatsit assigiinngitsumik allanngorarput, pingaartumik qarasaasialerinermi aningaasartuutit eqqarsaatigalugit. Tamanna immikkoortuni tulliuttuni ingerlaavartumik oqallisigi-neqassaaq.

www.bdo.dk

175

KOMMUNENI ALLAFFISSORNERMUT ANINGAASARTUUTIT NALINGINNAASUMIK AL-LANNGORIARTORNERAT

Takussutissiani ataaniittuni kommunit allaffissornermut 2008-2013-imi aningaasartuutaat kiisalu anin-gaasartuutit kommunep tamakkiisumik aningaasaqarneranut naleqqiullugit annertussusaat aamma innuttaasumut ataatsimut naatsorsorneri takutinneqarput. Takussutissiami ataaniittumi immikkoortumi pingaarnermi allaffissornermi ataatsimut isigalugu qaffa-riartoqarsimasoq takuneqarsinnaavoq. Kontot nalunaarsorsimaffianni akuerisaasumi immikkoortumi pingaarnermi 1-imiipput qinikkanut aningaasartuutit, nalunaarusiornermi tulliuttumi immikkut suliari-neqartussaasoq. Kommunemi ingerlatsivinnut aningaasartuutit immikkoortumi pingaarnermi 11-imi takuneqarsinnaapput, aamma tabellimi ataaniittumi takutinneqarlutik. Tassani piffissami 2008-2013-imi akini ingerlaavartuni 14,6 %-imik ataatsimut isigalugu qaffariartoqarsimavoq. Akissarsianut, qaan-giuttoornernut, allaffimmi atortunut, nioqqutissanik pisinernut il.il. aningaasartuutit piffissami tassa-ni 20,3 %-imik qaffassimapput. Qarasaasiaqarneq kontot nalunaarsimaffiat akuerisaasoq malillugu immikkoortumi pingaarnermi 11-mi imaluunniit nalinginnaasumik kontomi 11-mi nalunaarsorneqassapput. Qarasaasiaqarnermut piviusu-mik aningaasartuutit kommunini suleriaatsit assigiinngitsut malillugit nalunaarsorneqartarput, taman-nalu nangaassutigalugu takussutissialli ataaniittoq nassuiarneqassalluni. 2008-imi kommunetoqqani aningaasartuutit appasissumiinneri qularnanngitsumik kukkusumik nalunaarsuisarnermik pis-suteqarsinnaapput. Takussutissiaq 1699: Kommunemi allaffissornermi kommunet aningaasartuutaat, 2008-2013, akit ingerlaavartut 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Immikkoortoq pingaarneq 1 507.706.135 590.207.036 575.228.595 585.441.697 571.715.254 611.026.345

IP11 katillugit 399.213.105 438.464.486 435.246.663 445.983.038 429.140.748 457.661.300 Kommunemi inger-latsivik, - tassunga ilann-gullguit akissarsiat, qaangiuttoornerit, allaffimmi atortut

370.600.070

292.272.957

283.265.188

433.567.137

416.506.518

445.732.192

Qarasaasiaqar-neq katillugit (IP 13 aamma nal.kt. 11)

21.934.891

76.920.970

74.390.837

78.085.376

84.343.205

95.438.002

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat. Takussutissiap ataaniittup takutippaa kommunet aningaasaqarnerannit tamarmiusumit allaffissorner-mut qanoq annertutigisoq tunngasuunersoq. Allatut oqaatigalugu takussutissiami takutinneqarpoq immikkoortumi pingaarnermi 11-imi kommunit aningaasartuutaat kommunit ingerlatsinermut ta-marmiusumik aningaasartuutaannut8 sanilliullugit. Tassannga takuneqarsinnaavoq Kommune Kujalleq aningaasartuutiminit allanut naleqqiullugu annikinnerusut allaffissornermut atortarai. Qeqqata Kom-muniata ingerlatsinermut aningaasartuutinut tamarmiusunut naleqqiullugu allaffissornermut amerla-nerusut atortarpai. Tamanna soqutiginarpoq, tassa peqatigisaanik kommuni allaffissornermi amerla-nerpaanik sulisoqarnani, tamannalu kingusinnerusukkut takutinneqarumaarluni. Tamatumunnga pis-sutaasoq allaffimmi atortunut, qarasaasiaqarnermut, atortunut pequtinullu, allat kiffartuussinerannut il.il. aningaasartuutini nassaarineqarsinnaavoq. 8 Kommunini ingerlatsinermut aningaasartuutit naatsorsornerini ilaapput aningaasartuutit tamarmik sanaartorneq isertitallu ilanngunnagit.

www.bdo.dk

176

Takussutissiaq 17090: Kommunimi allaffissornermut kommunet aningaasartuutaat (immikkoortoq pingaarneq 11) kommu-nep tamarmiusumik aningaasaqarneranut naleqqiullugu naatsorsorneri, 2008-2013, akit ingerlaavartut 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kujalleq 11,6 % 9,6 % 8,7 % 9,3 % 8,7 % 10,2 % Qeqqata 13,8 % 13,8 % 13,3 % 13,1 % 12,6 % 12,8 % Sermersooq 10,6 % 12,1 % 11,1 % 11,0 % 10,2 % 10,8 % Qaasuitsup 10,3 % 10,6 % 11,2 % 10,8 % 10,5 % 9,9 % Agguaqatigiissillugu 11,6 % 11,5 % 11,1 % 11,0 % 10,5 % 10,9 % Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat. Takussutissiamit ataaniittumit takuneqarsinnaavoq piffissap ingerlanerani kommunit ingerlatsinermi aningaasartuutaasa tamarmiusut allanngoriartornerat, tassa aningaasartuutit tamarmik sanaartorneq isertitallu ilanngaatigalugit. Takussutissiami taamaalilluni kommunini aningaasartuutini piffissap in-gerlaneranit qaffariartoqarsimasoq ersersinneqarpoq. Takussutissiaq 17191: Kommunit ingerlatsinermit aningaasartuutaat tamarmiusut, 2008-2013, akit ingerlaavartut

Pissarsivik: Kommunit naatsorsuutaat, Kisitsisit SA-nut nalimmassarneqanngillat. Takussutissiap ataaniittup takutippaa kommunimi allaffissornermut (immikkoortoq pingaarneq 11) kommunit aningaasartuutaat piffissap ingerlanerani innuttaasumut ataatsimut naatsorsorlugit. Innut-taasumut ataatsimut aningaasartuutit naatsorsornerisigut uuttuut kommunit akornanni assersuutaa-sinnaasoq anguneqarsinnaavoq. Kommunit pingasut 2013-imiit 2008-imut sanilliullugu innuttaasumut ataatsimut allaffissornermut qaffasinnerusumik aningaasartuuteqarsimapput. Tassunga ilaanngitsoq tassaavoq Qeqqata Kommunea.

-

1.000.000.000

2.000.000.000

3.000.000.000

4.000.000.000

5.000.000.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Kommunit ingerlatsinermi aningaasartuutaat tamarmiusut, 2008-2013

www.bdo.dk

177

Takussutissiaq 17292. Kommunemi allaffissornermut (immikkoortoq pingaarneq 11) kommunit aningaasartuutaat innut-taasumut ataatsimut naatsorsorlugit, 2008-2013, akit ingerlaavartut

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat aamma Naatsorsueqqissaartarfik.

KOMMUNEMI ALLAFFISSORNERMUT PIFFISSAP INGERLANERANI KOMMUNET ANINGAASARTUUTAAT

Takussutissiani ataaniittuni piffissap ingerlanerani allaffissornermut kommunet ataasiakkaat ani-ngaasartuutaanni akini ingerlaavartuni allanngoriartorneq takutinneqarpoq. KOMMUNE KUJALLEQ Kommune Kujallermi ataatsimut isigalugu immikkoortumi pingaarnermi 1-imi aningaasartuutit qaffak-kiartorsimapput, naak ukiut akornanni nikerartoqaraluartoq. Immikkoortumi pingaarnermi 1-imi qaf-fakkiartortoqarnerani nassuiaatit ilaat qarasaasiaqarnermut aningaasartuutit qaffakkiartornerinut inissinneqarsinnaavoq. Immikkoortumi pingaarnermi 11-imi kommunimi aningaasartuutit annikitsumik appariartorput. Taamatut annikitsumik appariarneq pivoq naak akissarsianut, qaangiuttoornernut, allaffimmi atortunut il.il. aningaasartuutit qaffakkiartora-luartut. Takussutissiaq 1733: Kommunemi allaffissornermut Kommuni Kujallermi aningaasartuutit, 2008-2013, akit ingerlaavartut 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Immikkoortoq pingaarneq 1

74.205.270

70.316.776

67.117.406

68.014.590

66.400.031

77.819.557

IP11 katillugit 62.215.802 52.652.749 48.210.074 52.956.976 51.270.416 61.649.422 Kommunimi inger-latsivik, - tassunga ilanngul-lugit akissarsiat, qaangiuttoornerit, allaffimi atortut

59.415.377 52.652.749 48.210.074 52.956.976 51.267.554 61.649.422

Qarasaasiat katillugit (IP 13 aamma nali.kt. 11)

1.295.635 6.748.235 7.678.524 5.385.771 5.646.172 4.940.090

Pissarsivik: Kommunit naatsorsuutaat.

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Kommunimi allaffissornermut aningaasartuutit innuttaasumut ataatsimut

naatsorsorlugit

Kujalleq

Qeqqata

Sermersooq

Qaasuitsup

www.bdo.dk

178

Qeqqata Kommunea Qeqqata Kommuneani ataatsimut isigalugu immikkoortumi pingaarnermi 1-imi aningaasartuutit qaf-fakkiartorput, naak ukiut akornanni nikerartoqaraluartoq. Immikkoortumi pingaarnermi 1-imi qaffak-kiartornermut nassuiaatit ilaat kommuni aamma tassani tassaavoq qarasaasiaqarnermut aningaasar-tuutit qaffakkiartornerat. Immikkoortumi pingaarnermi 11-imi kommunimi aningaasartuutit appari-artorput, tassunga ilanngullugit akissarsianut, qaangiuttoornernut, allaffimmi atortunut il.il. anin-gaasartuutit appariartornerat. Takussutissiaq 1744: Kommunimi allaffissornermut Qeqqata Kommuneani aningaasartuutit, 2008-2013, akit ingerlaavartut 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Immikkoortoq pingaarneq 1

86.983.136 88.134.701 89.633.449 92.882.798 90.387.086 93.169.102

IP11 katillugit 68.713.595 72.504.533 74.413.097 71.737.826 66.070.021 65.426.468 Kommunimi inger-latsivik, - tassunga ilann-gul-lugit akis-sarsiat, qaangiut-toornerit, allaf-fimi atortut

68.651.532 69.611.347 71.576.068 67.987.112 62.850.863 62.741.467

Qarasaasiat katil-lugit (IP 13 aam-ma nali.kt. 11)

4.996.460 7.871.919 7.896.408 13.862.668 18.904.642 26.245.701

Pissarsivik: Kommunit naatsorsuutaat. Kommuneqarfik Sermersooq Kommuneqarfik Sermersooq kommunit nutaat sisamat akornanni immikkoortumi pingaarnermi 1-imi aningaasartuutitigut annerpaamik qaffaffiusimavoq. Aammattaaq immikkoortumi pingaarnermi 11-imi kiisalu akissarsiani, qaangiuttoornermi, allaffimmi atortunut il.il. kommunimi ingerlatsivimmi malun-nartumik qaffariartoqarpoq. Kommuneqarfik Sermersooq siusinnerusukkut misissueqqissaarnermi BBO-mut paasissutissiisimavoq kommunimi oqarasuaatinut aningaasartuutit 13 Qarasaasiani nalunaarsorneqarsimasut, tamannalu pissutaasinnaalluni kommunimut aningaasat allanut naleqqiullugit qaffasinnerinut. Takussutissiaq 1755: Kommunemi allaffissornermut Kommuneqarfik Sermersuumi aningaasartuutit, 2008-2013, akit inger-laavartut 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Immikkoortoq pingaarneq 1

182.233.181

249.467.822

234.885.794

244.142.390

231.834.270

255.527.498

IP11 katillugit 144.776.070 178.595.046 171.956.108 179.698.118 170.451.419 191.304.388 Kommunimi inger-latsivik, - tassunga ilann-gullugit akissarsi-at, qaangiuttoor-nerit, allaffimi atortut

133.575.342 170.008.861 163.479.046 171.042.188 162.203.777 183.205.845

Qarasaasiat katil-lugit (IP 13 aam-ma nali.kt. 11)

2.437.213 34.762.452 30.595.810 29.548.642 26.198.673 32.736.344


www.bdo.dk

179

Qaasuitsup Kommunea Qaasuitsup Kommuneani ataatsimut isigalugu immikkoortumi pingaarnermi 1-imi aningaasartuutit qaffakkiartorsimapput, naak ukiut akornanni nikerartoqaraluartoq. Immikkoortumi pingaarnermi 1-imi qaffariarnermut nassuiaatit ilaat kommunimi aamma tassani tassaapput qarasaasiaqarnermut anin-gaasartuutit malunnaatilimmik qaffanneri. Takussutissiami ataaniittumi 2009-mi aamma 2013-imi akissarsianut atatillugu kukkusumik nalunaarsuinerit paasineqarput. Taamaattorli immikkoortumi pingaarnermi 11-imi aamma immikkoortumi pingaarnermi 1-imi aningaasartuutit tamarmiusut ukiunut taakkununnga eqqortuusimapput. Takussutissiaq 1766: Kommunemi allaffissornermut Qaasuitsup Kommuneani aningaasartuutit, 2008-2013, akit ingerlaa-vartut 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Immikkoortoq pingaarneq 1

164.284.547

182.287.737

183.591.947

180.401.920

183.093.867

184.510.188

IP11 katillugit 123.507.638 134.712.158 140.667.384 141.590.118 141.348.892 139.281.022 Kommunimi inger-latsivik, - tassunga ilann-gullugit akissarsi-at, qaangiuttoor-nerit, allaffimi atortut

108.957.819 0 0 141.580.861 140.184.324 138.135.458

Qarasaasiat katillugit (IP 13 aamma nali.kt. 11)

13.205.583 27.538.364 28.220.094 29.288.294 33.593.717 31.515.867


INERNILIINEQ

Isumaliutissiissummi saqqummiunneqartunut ilimagisanut naleqqiullugu allaffissornermi sipaartoqar-nissaa anguneqarsimanngilaq. Akerlianilli kommunini allaffissornermut aningaasartuutit piffissami 2008-2013-imi qaffassimapput. Kommunet nammineq malillugit nassuiaatit ilaat tassaasinnaavoq kommunini nutaani suliassat allanngorneri malillugit allaffeqarfimmi isumagineqartussanik sulisutigut ikililerinissamut imaluunniit allamut nuutitsinissamut politikikkut piumassuseqatoqarsimannginnera. Akerlianilli politikkikkut kissaatigineqarsimalluni pissusissamisoortumik tunuartoqartarnissaa utaqqi-neqarusussimavoq tamatumalu kingorna kommunini ingerlaavartumik sulisutigut atuineq appartikki-artorneqarumaarluni. Kommuneni allaffissornermut tunngasuni annertuumik sipaartoqarneranik piviusunngortitsisoqarsi-mannginneranut nassuiaatit ilaat tassaasinnaavoq pisortani ingerlataqarfiup nalinginnaasumik allan-ngoriartornera naapertorlugu pisortani ingerlataqarfiup annertusisimanera. Kommunet allaffissornik-kut nutaanik nammatassaqalerlutillu pisussaaffeqalersimapput, assersuutigalugu immikkoortunut suli-assanngortitanut atatillugu (innarluutillit, VSP, PPR). Ukiunili suliassanngortitsinerni taakku erseqqis-sumik sunniutai takuneqarsinnaanatik. Misissueqqissaarneq qulaaniittoq kommunet allaffissornermut qanoq annertutigisunik aningaasartuu-teqarneranni annertuumik assigiinngitsoqarneranik takutitsivoq. Taamaaqataanillu kommunini innut-taasumut ataatsimut kommunemi allaffissornermut aningaasat qanoq annertutigisut atorneqarnerini assigiinngitsoqarluni. Taamaalilluni allaffissornerup annertussusaanut aningaasartuutinullu naleqqiullugu kommunit akornanni qaffasissutsit assigiinngiiaarnerulersimallutik.

www.bdo.dk

180

Kommuneni aningaasartuutinit tamarmiusunit allaffissornermut atorneqartunut atatillugu kommunet akornanni assigiinngissuseq piffissap 2008-2013-ip ingerlanerani annikilliartorsimavoq. Aammattaaq piffissami kommunep aningaasartuutaani tamarmiusuni allaffissornermut atorneqartuni ataatsimut isigalugu appariartoqarsimavoq. Tamatumunnga pissutaanngilaq kommunet allaffissornermut annikin-nerusumik aningaasartuuteqalersimanerat, akerlianilli kommunimi aningaasaqarneq tamarmiusoq annertusisimalluni. Allaffissornikkut ingerlatsinerup taamaaqataanik annertusisimannginnera takus-sutaasinnaavoq kommunit arlaatigut allaffissornermut tunngasutigut naammassisaqarnerulersimane-rat. Tamanna aamma pingaaruteqarsinnaavoq suliassap suliakkiutiginissaa sioqqullugu ukiut ingerlane-rini kommunimi allaffissorneq annertusisimappat, imaluunniit allaffissornerup immikkoortuisa ilai suli Namminersorlutik Oqartussaniissimappata, naak suliassaq suliakkiutigineqareeraluartoq.

QINIKKANUT ANINGAASARTUUTIT ALLANNGORIARTORNERI 11.1.2

Pisortat ingerlataqarfiinik aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermut tunngatillugu isumaliutissiis-summi missiliorneqarpoq qinikkat 350-it sinnerlugit amerlassusilinniit 70-inut ikilisinneqarnerisigut akissarsiaannartigut kommuneni qinikkanut aningaasartuutit 20 mio. kr.-inik ikilisinneqarsinnaasut. Kommunet kommunalbestyrelsini aamma nunaqarfinni aqutsisunut qinikkanut aningaasartuu-teqartarput. Qinikkanut aningaasartuutit kontot nalunaarsorsimaffiat akuerisaasoq malilugu immik-koortumi pingaarnermi 10-imi nalunaarsorneqartarput. Kontot nalunaarsorsimaffiatigut anin-gaasartuutit kommunalbestyrelsinut aamma nunaqarfinni aqutsisunut agguarneqarsinnaapput, akis-sarsiat, sulinermut atatillugu angalanerit ilassinninnerillu eqqarsaatigalugit. Misissueqqissaarnermut paasissutissat kommunet naatsorsuutaaneersuupput, 2008-2013-imiit immikkoortumi pingaarnermi 10-mi aningaasartuutit nalunaarsorneqarsimasut tiguneqarsimallutik. Kommunet assigiinngitsunik naatsorsuisimasinnaanerat nalunaarsuisimasinnaanerallu nangaassutigi-neqarpoq. Nalunaarsueriaatsini ilaatigut nikerartoqarpoq, pingaartumik sulinermut atatillugu angala-nerni ilassinninernilu, tamanna kommunalbestyrelsimut imaluunniit nunaqarfinni aqutsisunut toq-qaannartumik tunngatillugu nalunaarsorneqarsimaneranut, imaluunnit allatut aningaasartuutitut nalunaarsorsimaneqarneranut atatillugu. Kommunalbestyrelsinut nunaqarfinnilu aqutsisunut akissarsianut aningaasartuutit kisimik pineqarpata 2008-miit 2013-imut 10 mio. kr.-it missaannik ikileriartoqarsimagunarpoq. kisitsilli nalorninartoqar-poq, tassa kommunit ataasiakkaat 2008 pillugu naatsorsuutinut allattuinerat nalorninartoqarsin-naammat.

QINIKKANUT ANINGAASARTUUTIT NALINGINNAASUMIK ALLANNGORIARTORNERI

Takussutissiani ataaniittuni 2008-2013-imi qinikkanut kommunet aningaasartuutivii kiisalu qinikkamut ataatsimut aningaasartuutit naatsorsorneri takutinneqarput. Takuneqarsinnaavoq akini ingerlaavartu-ni ataatsimut isigalugu 2008-imut naleqqiullugu 2013-imi qinikkanut aningaasartuutit annikinnerusut atorneqarsimasut. Immikkoortumi pingaarnermi 10-imi kommunit aningaasartuutaat ataatsimut appa-riarsimasut, takussutissiami ataaniittumi takuneqarsinnaasoq, pingaartumik kommunalbestyrelsinut aningaasartuutinut aamma qinikkanut aningaasartuutinut allanut tunngasuupput. Immikkoortumi pingaarnermi 10-imi kommunit aningaasartuutaat tamarmiusut 2008-2011-imi appariarsimapput, kisi-annili 2012-imi aamma 2013-imi annikitsumik qaffariaqqissimallutik. 2012-imi kommunalbestyrelsinut aningaasartuutit qaffariarput, 2013-imili pingaartumik nunaqarfinni aqutsisunut aningaasartuutit qaf-fariarlutik.

www.bdo.dk

181

Tamatumunngali naleqqiullugu malugineqassaaq piffissami maj-decembari 2008-imi kommunit kom-munalbestyrelsinut aamma ikaarsaarnermi ataatsimiititalianut anigaasartuuteqarsimammata, soorlu Inatsisartut inatsisaanni nr. 14, 19. novembari 2007-imeersumi allaaserineqartoq. Aamma taamaat-toqarpoq inuit ataatsikkoornerini – kommune siusinnerusuni borgmesteri ataaseq, kommunimi nutaami borgmesteritut ingerlaannarluni, taamaalilluni suliffinnut marlunnut akissarsiaqartinneqarluni. Peqatigisaanik borgmesterip pensionisiaqarnissaa pillugu piffissamut piumasaqaammut borgmesteri tunuartoq immikkut akuerineqarluni. Kommunelli ikaarsaarnermi ataatsimiititaliat ingerlanneqarne-rinut Namminersornerullutik Oqartussaniit aningaasanik pissarsipput, aningaasartuutit taakku ilaatigut matussutissaannik. Ikaarsaarnermi ataatsimiititalianut aningaasartuutit aamma Namminersornerullu-tik Oqartussaniit isertitat qanoq nalunaarsornerinut atatillugu kommuneni periuseq allanngorarpoq. Misissueqqissaarnermi matumani tamanna pillugu iluarsiisoqarsinnaasunngorlugu nalunaarsuinermi periuseq pillugu paasissutissanik naammattunik BDO ajoraluartumik pissarsisinnaasimanngilaq, 2008-imilu aningaasartuutit qaffasinneri taamatut nangaassuteqarfigalugit nassuiarneqassallutik. Takussutissiaq 1777: Kommunit qinikkanut aningaasartuutaat, 2008-2013, akit ingerlaavartut 2008 2009 2010 2011 2012 2013 IP10 katillugit

52.819.208

48.927.580

39.027.249

37.711.729

38.853.813

40.446.189

Kommunalbestyrelsit 36.136.695 32.201.949 26.458.289 23.658.218 25.414.962 25.353.449 Nunaqarfinni aqutsi-sut 8.317.309 11.761.499 10.100.784 10.506.782 10.413.190 11.057.937

Qinikkanut anin-gaasartuutit allat 4.424.699 3.467.473 2.305.025 3.020.015 2.832.570 2.263.054

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat. Kommunet qinikkanut aningaasartuutaasa appartinnissaannut tunngaviusoq pingaaruteqartoq tassaa-simavoq ataatsimut isigalugu kommunini nutaani qinikkat ikinnerulernissaat. Takussutissiami ataaniit-tumi iluarsaaqqinneq sioqqutilaarlugu kingornalu qinigaaffimmi kommunalbestyrelsini aamma nuna-qarfinni aqutsisuni ilaasortat amerlassusaat Kalaallit Nunaat tamakkerlugu katinneqarneri takutin-neqarput. Takussutissiami takutinneqarpoq qinikkat amerlassusaat pingaarnertigut isigalugu appariar-torsimasut, taamaalilluni ullumikkut kommunalbestyrelsimut ilaasortat 70-iullutik aamma nunaqarfin-ni aqutsisuni ilaasortat 110-iullutik. Piffissami 2009-2013-imi nunaqarfinni ilaasortat 106-iummata 2014-imi 110-t annikitsumik qaffariarnerupput.

Takussutissiaq 1788: Qinikkat amerlassusaat 2005-2014 2005-2008 2009-2013 2014-2017**

Kommunalbestyrelsimi ilaasortat

168*

72

70 Nunaqarfinni aqutsisuni ilaasortat 180 106 110 Pissarsivik: Naatsorsueqqissaartarfik. *Nassuiaat: Kommuneni nutaani kommunalbestyrelsit april 2008-imi qinigaapput majillu aallaqqaataani 2008-imi ikaarsaarnermi ataatsimiititaliatut ivertitaallutik. Qinikkalli 2008-imi amerlassusaannut qulaaniittumi ilaanatik. **Nassuiaat: Kommunet naatsorsuutaat 2013 tikillugu pigineqarmata, qinikkat amerlassusaat pillugu 2014-2017-imi paasissutis-sat misissueqqissaarnerup ingerlateqqinnerani ilaatinneqanngillat. Takussutissiami ataaniittumi kommunit qinikkanut aningaasartuutaat qinikkamut ataatsimut naat-sorsorneqarneri takutinneqarpoq. Takussutissiami takutinneqarpoq naak ataatsimut isigalugu immik-koortumi pingaarnermi 10-imi aningaasartuutit ikinnerusut atorneqaraluartut, tabel 188 qulaaniittoq naap., kommunalbestyrelsimut aamma nunaqarfinni aqutsisunut ilaasortamut ataatsimut qaffariarto-qarsimavoq. Qinikkat ataasiakkaat taamaalillutik ”akisunerulersimapput”, peqatigisaanilli qinikkat amerlassusaasigut ikileriartoqarmat kommunit tamakkiisumik aningaasartuutaat apparlutik. Qinikka-mut ataatsimut aningaasartuutit qaffannerinut pissutaasut arlaliusinnaapput, tassunga ilanngullugu ataatsimiinnernut atatillugu ungasinnerusumut assartuinerup najugaqartarnerillu annertusineri. Aal-laqqaammut siunertaasimavoq assartuinernik pisariaqartitsinerit annikillisinniarlugit video atorlugu

www.bdo.dk

182

ataatsimiittarnerit annertunerusumik atorneqartassasut. Tamannali piviusumik killeqartuinnarmik atorneqarsimavoq. Nunaqarfinni aqutsisunut aningaasartuutinut naleqqiullugu malugineqassaaq kommunit nunaqarfinni aqutsisunut immikkut naatsorsuussamut kontomut akissarsiat ilassinninnerillu annikitsut annerusumik nalunaarsorsimammatigit. Taamaattumik nunaqarfinni aqutsisuni ilaasortat angalanermi aningaasar-tuutaat kommunalbestyrelsimut kontonut imaluunniit ’aningaasartuutinut allanut’ ilaannikkut nalu-naarsimasinnaasarput. Tamatuma kingunerissavaa nunaqarfinni aqutsisut allanut naleqqiullutik akikinneruppasinneri, taamaaqataanillu kommunalbestyrelsit akisunerorpasillutik. Takussutissiaq 1799: Qinikkamut ataatsimut kommunet aningaasartuutaat, 2008-2013, akit ingerlaavartut 2008* 2009 2010 2011 2012 2013 IP10 katillugit

151.779

274.874

219.254

211.864

218.280

227.226

Kommunalbestyrelsi, aningaasartuutit allat ilanngunnagit

215.099 447.249 367.476 328.586 352.986 352.131

Nunaqarfinni aqutsisut, aningaasartuutit allat ilanngunnagit

46.207 110.958 95.290 99.121 98.238 104.320

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat aamma Naatsorsueqqissaartarfik. *Nassuiaat: Ikaarsaarnermi ataatsimiititaliat ilanngunnagit Iluarsaaqqinnerup kingorna aningaasartuutit qaffannerisa ilaat suliniutinut pingasunut atatillugit isigi-neqassapput. Ilaatigut ilaasortanut tunuartunut 2009-imi qaammatini siullerni pingasuni akissarsianik akiliisoqarpoq. Aammattaaq akissarsiat qaffanneqarlutik9. Kommunitoqqani borgmesterit akissaatit 36-38 malillugit akissarsiaqartinneqarput, kommunet angissusaat apeqqutaatillugu, ataasiakkaanik tapeqartillugit. Maannakkut akissaatit 38-imi akissarsiaqartinneqarput siusinnerusumit amerlanerusut tapeqartillugit. Aammattaaq kommunalbestyrelsini ilaasortat ataatsimiititalianilu siulittaasut maan-nakkut borgmesterip akissaarsianit procentinik akissarsiaqarlutik, aalajangersimasumik akissarsiaqar-natik, taamaalilluni akissarsiaat qaffanneqarlutik. Aamma taamaapput nunaqarfinni aqutsisut. Nag-gasiullugu iluarsaaqqinnermut atatillugu aalajangiisoqarpoq siusinnerusukkut kommunini borgmeste-rit, nutaani ingerlaqqinngitsut, borgmesterit pensionii pillugit nalunaarummi piffissamik piumasaqaat apeqqutaatinnagu taamaattummik tunineqartussaallutik.

PIFFISSAP INGERLANERANI KOMMUNET QINIKKANUT ANINGAASARTUUTAAT

Tabellit ataaniittut kommunimi ataatsimi piffissap ingerlanerani qinikkanut kommunip pineqartup akini ingerlaavartuni aningaasartuutaasa allanngoriartorneri takutinneqarput. Immikkoortumi pingaarnermi 10-mi qinikkanut aningaasartuutit allat kommuninut tamanut nalinginnaasumik appartut takuneqarsinnaavoq. Aammattaaq takuneqarsinnaavoq kommunalbestyrelsinut aningaasartuutit ap-parneri pingaartumik Kommuneqarfik Sermersuumut aamma Qaasuitsup Kommuneanut tunngasuusut. Nunaqarfinni aqutsisunut aningaasartuutit kommuninut tamanut, Kommune Kujalleq minillugu, 2008-imut naleqqiullugu 2013-imi qaffasinnerupput. Kommune Kujalleq Natsorsuinerni ataaniittuni kommunip aningaasartuutivii aamma qinikkamut ataatsimut naat-sorsorneri takutinneqarput. Takussutissiami takuneqarsinnaavoq kommuni ataatsimut isigalugu qinik-kanut annikinnerusunik aningaasartuuteqarsimasoq, tamatumunngalu pingaartumik pissutaasoq nuna-qarfinni aqutsisunut aningaasartuutit appasinneruneri. Takussutiissiap takutippaa tamatumunnga pis-sutaasoq qinikkat amerlassutsimikkut ikileriarnerat, tassa qinikkanut ataasiakkaanut aningaasartuutit annertunerummata. Kommunimi Kujallermi aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnerup kingorna qinigaaf-

9 Nalunaarut nr. 35 2001-imeersoq aamma nalunaarut nr. 29 2008-imeersoq takukkit.

www.bdo.dk

183

fimmi siullermi kommunalbestyrelsimi ilaasortat 29-iniit 15-inut affaannanngorlutik ikilisimapput, nunaqarfinnulli aqutsisuni ilaasortat 36-iniit aqqaneq marlunnut ikileriarsimallutik. Takussutissiaq 180: Kommune Kujallermi qinikkanut aningaasartuutit, 2008-2013, akit ingerlaavartut 2008 2009 2010 2011 2012 2013 IP10 katillugit

8.895.618

7.699.993

6.217.507

6.221.210

6.855.167

7.486.874

Kommunalbestyrelsi 5.728.124 5.584.290 4.706.455 4.571.634 5.231.147 5.685.723 Nunaqarfinni aqutsi-sut

2.221.332 1.530.144 1.193.697 1.242.562 1.265.312 1.383.119

Qinikkanut anin-gaasartuutit allat 662.980 456.833 292.802 335.695 350.560 232.894

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat. Takussutissiaq 201: Kommune Kujallermi qinikkamut ataatsimut aningaasartuutit, 2008-2013, akit ingerlaavartut

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat aamma Naatsorsueqqissaartarfik. Qeqqata Kommunia Natsorsuinerni ataaniittuni kommunip aningaasartuutivii aamma qinikkamut ataatsimut naat-sorsorneri takutinneqarput. Tabellimi takuneqarsinnaavoq kommuni ataatsimut isigalugu qinikkanut annikinnerusunik aningaasartuuteqarsimasoq, tamatumunngalu pingaartumik pissutaasoq kommunimi nutaami nunaqarfinni aqutsisunut aningaasartuutit appasinneruneri. Takussutiissiap takutippaa tama-tumunnga pissutaasoq qinikkat amerlassutsimikkut ikileriarnerat, tassa qinikkanut ataasiakkaanut aningaasartuutit annertunerummata. Kommunimi nutaami aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnerup kingorna qinigaaffimmi siullermi kommunalbestyrelsimi ilaasortat 24-iniit 15-inut ikilisimapput, nuna-qarfinnulli aqutsisuni ilaasortat 20-iniit 16-inut ikileriarsimallutik.

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Kommunalbestyrelsimut nunaqarfinnilu aqutsisnut aningaasartuutit ilaasortamut

ataatsimut naatsorsorlugit

Kommunalbestyrelse

Bygdebestyrelser

www.bdo.dk

184

Takussutissiaq 202: Qeqqata Kommuneani qinikkanut aningaasartuutit, 2008-2013, akit ingerlaavartut 2008 2009 2010 2011 2012 2013 IP10 katillugit

9.007.443

7.259.551

6.680.459

6.549.115

6.907.609

7.132.526

Kommunalbestyrelsi 5.424.655 5.232.045 5.024.896 4.775.579 5.144.917 5.062.633 Nunaqarfinni aqutsi-sut 512.191 1.611.451 1.520.337 1.561.803 1.568.812 1.719.164

Qinikkanut anin-gaasartuutit allat 248.733 219.624 128.810 126.957 132.500 141.090

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat. Takussutissiaq 1813: Qeqqata Kommuneani qinikkamut ataatsimut aningaasartuutit, 2008-2013, akit ingerlaavartut

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat aamma Naatsorsueqqissaartarfik. Kommuneqarfik Sermersooq Natsorsuinerni ataaniittuni kommunip aningaasartuutivii aamma qinikkamut ataatsimut naatsor-sorneri takutinneqarput. Tabellimi takuneqarsinnaavoq kommuni ataatsimut isigalugu qinikkanut an-nikinnerusunik aningaasartuuteqarsimasoq, tamatumunngalu pingaartumik pissutaasoq kommunimi nutaami nunaqarfinni aqutsisunut aningaasartuutit appasinneruneri. Takussutiissiap takutippaa tama-tumunnga pissutaasoq qinikkat amerlassutsimikkut ikileriarnerat, tassa qinikkanut ataasiakkaanut aningaasartuutit annertunerummata. Kommunimi nutaami aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnerup kingorna qinigaaffimmi siullermi kommunalbestyrelsimi ilaasortat 45-iniit 2110-inut ikilisimasut, nuna-qarfinnulli aqutsisuni ilaasortat 30-iniit 16-inut ikileriarsimallutik. Takussutissiaq 1824: Kommuneqarfik Sermersuumi qinikkanut aningaasartuutit, 2008-2013, akit ingerlaavartut 2008 2009 2010 2011 2012 2013 IP10 katillugit

12.938.536

13.588.388

10.678.695

11.439.906

11.529.399

11.324.336

Kommunalbestyrelsi 8.522.443 9.395.871 7.451.704 7.315.710 7.650.210 6.839.686 Nunaqarfinni aqutsi-sut 1.670.612 2.331.931 1.997.806 2.388.797 2.274.200 2.482.924

Qinikkanut anin-gaasartuutit allat

2.372.278 1.265.234 1.222.861 1.598.717 1.586.076 1.595.268


10 2013-miit ilaasortat ikineqarsimapput 19-nut

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Kommunalbestyrelsinut nunaqarfinnilu aqutsisunut aningaasartuutit ilaasortamut


Kommunalbestyrelse

Bygdebestyrelser

www.bdo.dk

185

Takussutissiaq 183: Kommuneqarfik Sermersuumi qinikkamut ataatsimut aningaasartuutit, 2008-2013, akit ingerlaavartut

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat aamma Naatsorsueqqissaartarfik. Qaasuitsup Kommunea Natsorsuinerni ataaniittuni kommunep aningaasartuutivii aamma qinikkamut ataatsimut naatsorsor-neri takutinneqarput. Tatakussutissiami takuneqarsinnaavoq kommuni ataatsimut isigalugu qinikkanut annikinnerusunik aningaasartuuteqarsimasoq, tamatumunngalu pingaartumik pissutaasoq kommunal-bestyrelsimut aningaasartuutit appasinneruneri, tassa kommunimi nutaami nunaqarfinnut aqutsisunut aningaasaqartuutit malunnaatilimmik qaffassimammata. Takussutissiami takutinneqarpoq Qaasuitsup Kommuneani kommunit allat pingasut assigalugit qinikkanut ataasiakkaanut atasut aningaasartuutit amerlanerulersimasut. Kommunemi nutaami aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnerup kingorna qinigaaffimmi siullermi kom-munalbestyrelsimi ilaasortat 70-iniit 21-inut ikilisimapput, nunaqarfinnulli aqutsisuni ilaasortat 94-iniit 62-inut ikileriarsimallutik. Takussutissiaq 1846: Qaasuitsup Kommuneani qinikkanut aningaasartuutit, 2008-2013, akit ingerlaavartut 2008 2009 2010 2011 2012 2013 IP10 katillugit

21.977.611

20.379.648

15.450.588

13.501.498

13.561.638

14.502.453

Kommunalbestyrelsi 16.461.473 11.989.743 9.275.234 6.995.295 7.388.688 7.765.407 Nunaqarfinni aqutsi-sut 3.913.174 6.287.973 5.388.944 5.313.620 5.304.866 5.472.730

Qinikkanut anin-gaasartuutit allat

1.140.708 1.525.782 660.552 958.646 763.434 293.802


0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Kommunalbestyrelsinut nunaqarfinnilu aqutsisunut aningaasartuutit ilaasortamut


Kommunalbestyrelse

Bygdebestyrelser

www.bdo.dk

186

Takussutissiaq 207: Qaasuitsup Kommuneani qinikkamut ataatsimut aningaasartuutit, 2008-2013, akit ingerlaavartut

Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat aamma Naatsorsueqqissaartarfik.

KOMMUNENIK SANIMUT PITARLUGIT ASSERSUUSSINEQ

Immikkoortumi matumani ukiumi naatsorsuusiorfimmi 2013-imi kommunit aningaasartuutaat asser-suunneqarput, taamaalilluni kommunit akornanni assersuussisoqarsinnaalerluni, kommunalbestyrelsi-mut ilaasortaq ataaseq aamma nunaqarfimmi aqutsisuni ilaasortaq ataaseq qanoq akeqarnersoq eqqarsaatigalugu. Tamanna tabellimit ataaniittumit takuneqarsinnaavoq. Takussutissiaq 208: 2013-imi kommunet qinikkanut aningaasartuutaannik assersuussineq, akit ingerlaavartut Kommunalbestyrelsi mi ilaa-

sortaq Nunaqarfimmi aqutsisuni ilaa-sortaq

Kommuni Kujalleq 379.048 115.260 Qeqqata Kommunia 337.509 107.448 Kommuneqarfik Sermersooq 325.699 155.183 Qaasuitsup Kommunia 369.781 88.270 Pissarsivik: Kommunit naatsorsuutaat aamma Naatsorsueqqissaartarfik. Takussutissiami takutinneqarpoq kommunini qinikkamut ataatsimut aningaasartuutini qanoq anner-tutigisut atorneqartuni annertuumik assigiinngitsoqartoq. Kommunalbestyrelsinulli aamma nunaqar-finnut aqutsisunut kontonut aalajangersimasunut atasunut eqqunngitsumik nalunaarsuisoqartarsin-naanera akerlianilli ’aningaasartuutini allani’ nalunarsorneqartunnut aningaasartuutaasinnaasuni nangaasoqassaaq. Takussutissiami ataaniittumi takutinneqarpoq kommuneni qinikkat amerlassusaat innuttaasumut ata-atsimut naatsorsorlugit. Takussutisiaq taamaalilluni innuttaasunik sinniisoqarnermik assimik takutitsivoq. Paasissutissat 2013-imeersuupput.

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Kommunalbestyrelsinut nunaqarfinnilu aqutsisunut

aningaasartuutit ilaasortamut ataatsimut naatsorsorlugit

Kommunalbestyrelse

Bygdebestyrelser

www.bdo.dk

187

Takussutissiaq 13: Kommunini qinikkamut ataatsimut innuttaasut amerlassusaat, 2013 Kommuni Qinikkat amerlassusaat Qinikkamut ataatsimut innuttaa-

sut Kommune Kujalleq Kommunalbest.: 15 Kommunalbest.: 477

Nunaqarfinni aqutsisut: 12 Nunaqarfinni aqutsisut: 596 Qeqqata Kommunea Kommunalbest.: 15 Kommunalbest.: 641

Nunaqarfinni aqutsisut: 16 Nunaqarfinni aqutsisut: 601 Kommuneqarfik Sermersooq Kommunalbest.: 21 Kommunalbest.: 1.041

Nunaqarfinni aqutsisut: 16 Nunaqarfinni aqutsisut: 1.367 Qaasuitsup Kommunea Kommunalbest.: 21 Kommunalbest.: 833

Nunaqarfinni aqutsisut: 62 Nunaqarfinni aqutsisut: 282 Pissarsivik: Naatsorsueqqissaartarfik.

INERNILIINEQ

Kommunet ataatsimut isigalugit 2008-imut naleqqiullugu 2013-imi qinikkanut akini ingerlaavartuni ikinnerusunik aningaasartuuteqarsimapput. Qulaaniittulli takutippaat immikkoortumi pingaarnermi 10-mi ataatsimut isigalugu ikinnerusunik aningaasartuuteqaraluartoq, tabel 1 naap., kommunalbesty-relsimut aamma nunaqarfimmi aqutsisuni ilaasortamut ataatsimut aningaasartuutit qaffassimapput. Qinikkat ataasiakkaat taamaalillutik ’akisunerulersimapput’. Peqatigisaanilli qinikkat amerlassusaat ikilimmata kommunit aningaasartuutaat tamarmiusut apparsimallutik. Qinikkamut ataatsimut aningaasartuutit qaffannerinut pissutaasut arlaliusinnaapput, tassunga ilann-gullugit suliamut pikkorissutsip annertusineranut kiisallu ataatsimiinnernut atatillugu assartuinerup najugaqarnerullu annertusineranut atatillugu akissarsiat qaffanneri. Isumaliutissiissumi aallaqqaam-mut siunertaasimavoq assartuinermmik pisariaqartitsineq annikillisinniarlugu video atorlugu ataatsi-miittarnerit annertunerusumik atorneqartassasut. Ataatsimiinnerpassuarnut atatillugu aamma taamaattoqarsimavoq, kisiannili immikkoortumi tassani suli annertunerusumik periarfissaqarluni. Ataatsimiinnerit, sulinermut atatillugu angalanerit ilassinninnerillu eqqarsaatigalugit qinikkanut ator-neqartuni kommunit akornanni annertuumik assigiinngitsoqarpoq. Taamaalilluni ullumikkut kommunit akornanni naleqqussaasoqanngilaq, aamma ilimagineqarluni qinikkamut ataatsimut aningaasartuutit qaffasinnerusumik aningaasartuuteqarfiusuni kommunit aningaasartuutaat apparteqqinniarlugit peri-arfissarunartoq.

www.bdo.dk

188

11.2 AAQQISSUUSSAANERMIK ILUARSAAQQINNERUP MALITSI-GISAANIK IMMIKKOORTUT KOMMUNINUT NUUN-NEQARTUT

INNARLUUTILINNUT TUNNGASUT 11.2.1

Aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnerup ilaatut Namminersorlutik Oqartussaniit kommunenut innar-luutilinnut tunngasuni suliassanik nuussisoqarsimavoq. Tulliuttumi aaqqissuussaanermik iluarsaaqqin-nerup nalilersornerata sinnerani atuussimasunut piumasaqaatinut naleqqiullugu tunniussisimaneq nalilersorneqassaaq. Immikkoortoq una taamaattumik suliassanngortitsinerup nalilersorniviatut isigi-neqassanngilaq – taamatut ittoq 2013/14-imi naammassineqareerpoq – kisiannili aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnerup nalilersornerata ilaatut. NUUSSINEQ PILLUGU SULIASSAMIK TUNNIUSSINERMI SULIAMI KILLIFFIK ”Pisortani ingerlataqarfik pillugu aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermut tunngatillugu isumaliutissi-issummi” innarluutilinnut tunngasoq aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermut atatillugu iluaqutaasu-mik kommunenut nuunneqarsinaasutut immikkoortutut pingaaruteqartutut allanneqarpoq. KANUKOKA aamma Isumaginninnermut Naalakkersuisoqarfik 2010-imi ”Innarluutilinnut tunngasut ja-nuarip aallaqqaataanit 2011-imiit sunniuteqartumik kommuninut suliassanngortinneqarnera pillugu isumaqatigiissuteqarput”. Isumaqatigiissummi siunertaq tassaasimavoq innarluutilinnut tunngasuni immikkoortuni arlalinni aalajangiinissamut pisinnaatitaaffimmik aamma aningaasatigut akisussaaf-fimmik kommunet tigusinerannik malittarisassatigut najoqqutassanik erseqqissunik pissarsinissaq. Tassaniipput suliassanngortitsinermi siunertat uku:

”innuttaasunut ataasiakkaanut naleqqiullugu aalajangiinissamut pisinnaatitaaffiup an-nertusinissaa. Taamaalilluni pitsaanerusumik innuttaasunik sullissinissaq ilimagisatut anguneqarluni.

sulianik suliarinninnermi allaffissornikkut pisariillisaaneq annertunerusumillu paasisaqarsinnaaneq angullugu.

aalajangiinissamut pisinnaatitaaffiup aningaasalersuinermilu akisussaaffiup akornanni sapinngisamik annertunerpaamik ataqatigiittoqalerluni

inunnik annertuumik innarluuteqartunik suliniuteqarnerup suli ineriartortinnissaanut periarfissat pitsaanerulersillugit11”

Isumaqatigiissummi allanneqarpoq Namminersorlutik Oqartussat innarluutilinnik paaqqinniffinnik pig-innittuusut, illunilli aserfallatsaaliinermut aningaasalersuineq kommuninut nuunneqassasoq. Nammin-ersorlutik Oqartussat paaqqinniffinnik pilersitsinermut ingerlatsinermullu suli akisussaapput, tassunga ilanngullugu inissat amerlassusaasa pisariaqartut qulakkeerneqarnissaat. Namminersorlutik Oqartussat aamma ulloq unnuarlu paaqqinniffiit pillugit maleruagassanik aalajangersaanermut kiisalu peror-saanermi ilitsersuutinut akisussaapput. Innarluutilinnik paaqqinniffinnik ingerlatsineq piffissami 2011-2013-imi imatut aningaasalersorneqar-simavoq paaqqinniffinnik aningaasalersuinerup 50 %-ia siumoortumik ataatsimoortumik tapiissutiniit ilanngaatigineqartarluni, sinnerilu 50 %-it akigititatigut akilerneqartarlutik, kommunit namminersor-

11 KANUKOKA aamma Isumaginninnermut Naalakkersuisoqarfik, 2010 ”Innarluutilinnut tunngasut kommunenut tunniunneqarne-ri pillugu isumaqatigiissut 2011-imi januarip aallaqqaataanit sunniuteqalersoq”.

www.bdo.dk

189

lutik oqartussanit pigineqartunik paaqqinniffiit ilaanni inissamik atuigaangata. 2014-imiit Nammin-ersorlutik Oqartussat ulloq unnuarlu paaqqinniffiini akigititanik 100 %-imik akiliisarneq atuutilissaaq. Immikkoortumi suliassamik tigusinermut atatillugu assigiikannersumik aaqqissuussinissaq kommuninit toqqarneqarsimavoq. Kommunet taamaalillutik qitiusumik inissisimasunik suliaqarfimmi pisort-aqarlutik imaluunniit immikkoortumi pisortaqarlutik aaqqissuussisimapput, sumiiffinni immikkoortuni aqutsisut aqqutigalugit sumiiffimmi pissutsit aallaavigalugit sulianik suliarinninneq assigiissaartoq, sulianut tunngasunik suliatigullu ineriartorneq assigiissaartoq qulakkiissallugu. INNARLUUTILINNUT TUNNGASUNI ANINGAASARTUUTIT NALINGINNAASUMIK AL-LANNGORIARTORNERI Innarluutilinnut tunngasut nuunneqarneri sioqqullugu kommunit aningaasartuutimik ilai uter-titsisoqarneratigut Namminersornerullutik Oqartussanii / Namminersorlutik Oqartussaniit matussus-ertarsimavaat. Ataaniittumi innarluutilinnut tunngasuni 2007-imiit 2013-imut ukiumi akini atuinermi tamarmiusumi ineriartorneq allanneqarpoq: Takussutissiaq 209: 2007-2013-imi innarluutilinnut tunngasuni kommunet aamma Namminersorlutik Oqartussat/Nammi-nersornerullutik Oqartussat atuinerat ( 1.000 kr.)

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Namminersorlutik Oqartussat anin-gaasartuutaat

287.126 296.122 319.430 332.344 71.303 70.888 76.306

- taakkunannga uter-tinneqarlutik akiler-neqartut

86.684 85.707 67.360 95.608

Qeqqata Kommunia 3.491 4.195 5.522 7.172 60.520 64.089 59.231

Qaasuitsup Kommunia 4.623 7.334 8.651 17.920 116.571 115.030 107.673

Kommuneqarfik Sermersooq 16.402 13.134 21.292 20.444 110.602 120.413 122.020

Kommuni Kujalleq 4.990 1.139 5.858 2.440 42.763 44.596 48.267

Kommunit katillugit 119.190 111.510 108.684 143.585 330.456 344.128 337.193

Katillugit 316.632 321.924 360.753 380.321 401.759 415.016 413.499 Pissarsivik: Kommunet aamma Namminersorlutik Oqartussat / Namminersornerullutik Oqartussat naatsorsuutaat kiisalu Nam-minersorlutik Oqartussaniit / Namminersornerullutik Oqartussaniit ukiuni 2007-10-mi utertinneqartut. Aningaasartuutit 1.000 kr.-inngorlugit naatsorsorneqarput (akunnaallisillugit). Immikkoortumi pingaarnertigut aningaasaqarneq innarluutilinnut tunngasuni atuinermi 2012 tikillugu qaffariarnermik takutitsivoq, tamatumalu kingorna 2013-imi aningaasartuutit annikitsumik appariar-neri paasineqarlutik. Taamaattoqarnera innarluutilinnut tunngasuni aningaasartuutinut tamarmi-usunut atuuppoq, innarluutilinnik paaqqinniffinnik ilaatigut ingerlatsinermut Namminersorlutik Oqar-tussat aningaasartuutaat ilanngullugit naatsorsorneqarpata. Innuttaasumut ataatsimut aningaasartuutit agguaqatigiissinneri – soorlu takussutissiami ataaniittumi takutinneqartumi – piffissami 2007-miit 2013-imut ukiut tamaasa qaffakkiartorsimavoq. Aningaasar-tuutit qaffakkiartorneri innuttaasut innarluuteqartut amerliartornerannut aamma/imaluunniit innut-taasumut ataatsimut innarluutilimmut aningaasartuutit qaffannerinut takussutissaapput. Kommunet

www.bdo.dk

190

aamma ineriartornermik erseqqinnerusumik misissueqqissaarnissamut paasissutissanik tunniussisinnaa-simanngillat. Takussutissiaq 210: Innarluutilinnut tunngasuni innuttaasumut ataatsimut aningaasartuutit ukiuni 2007-2013

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Katillugit 5.605 5.723 6.448 6.762 7.120 7.338 7.366

Ukiumut qaffariarneq 2,10% 12,70% 4,90% 5,30% 3,10% 0,40% Pissarsivik: Kommunet naatsorsuutaat aamma Naatsorsueqqissartaarfik. Naliliisoqarpoq kommunet nalinginnaasumik sullissinerisa qaffanneranut, imaluunniit kommunet naammassisaqannginnerunerannut takussutaaanngilaq. 2011-imiit 2013-imut qaffariarnerup nuussineq sioqqullugu ukiuni aamma takuneqartunut qaffariarnernut naapertuupput. Takussutissiami ataaniittumi innarluutilinnut tunngasut tunniunneqarnerisa kingorna kommunenut aningaasat tunniunneqartut takutinneqarput: Takussutissiaq 211: Innarluutilinnut tunngasuni kommunit akornanni ataatsimoortumik tapiissutit agguarneri 2011-2013 (1.000 kr.) 2011 2012 2013

Qeqqata Kommunea 60.806 62.924 63.101

Qaasuitsup Kommunea 100.749 104.152 104.618

Kommuneqarfik Sermersooq 97.279 102.175 104.163

Kommuni Kujalleq 43.770 44.375 44.568

Katillugit 302.604 313.626 316.450 Pissarsivik: 2011-2013-imut aningaasanut inatsisit. Aningaasartuutit 1.000 kr.-inngorlugit allanneqarput. (akunnaallisakkat). Takussutissimi ataaniittumi innarluutilinnut tunngasuni kommunini oqimaaqatigiissitsineq takutin-neqarpoq – tassa ataatsimoortumik tapiissutit aqqutigalugit aningaasanut nuunneqartunut atatillugu kommunit atuinerat. Paasineqarsinnaavoq kommunit ilai nuussinerup kingorna ukiumi siullermi anin-gaasanit nuunneqartunit annikinnerusunik atuisimasut (ajunngitsumik oqimaaqatigiinneq), kommunilli allat ataatsimoortumik tapiissutinit tunniunneqartunit amerlanerusunik atuisimallutik (ajortumik oqi-maaqatigiinneq). Peqatigisaanik paasineqarsinnaavoq innarluutilinnut tunngasuni kommunit ataatsi-mut isigalugu ajortumik oqimaaqatigiissitsimasut. Takussutissiaq 212: Innarluutilinnut tunngasuni ataatsimoortumik tapiissutit aamam kommunit aningaasartuutaat 2011-2013 oqimaaqatigiinneq

2011 Oqimaaqatigiinneq 2012

Oqimaaqatigiinneq 2013

Qeqqata Kommunea 286 -1.165 3.870

Qaasuitsup Kommunea -15.822 -10.878 -3.055

Kommuneqarfik Sermersooq -13.323 -18.238 -17.857

Kommuni Kujalleq 1.007 -221 -3.699

Katillugit -27.852 -30.502 -20.742 Pissarsivik: Aningaasanut inatsit aamma kommunini naatsorsuutit. Ajunngitsumik oqimaaqatigiinneq isumaqarpoq kommunit taarsiiffigitinnerminniit kommunit annikinnerusumik aningaasartuuteqarsimasut. Aningaasartuutit 1.000 kr.-inngorlugit al-lanneqarput (akunnaallisakkat). Soorlu takussutissiaq 207-imit takuneqarsinnaasoq nuussineq sioqqullugu innarluutilinnut tunngasuni kommunit aamma aningaasartuuteqarsimapput, tassa aningaasartuutit tamarmik Namminersornerullu-tik Oqartussanit / Namminersorlutik Oqartussanit utertinneqarneq ajormata. Tassani BDO-mit misilit-

www.bdo.dk

191

tagaq tassaavoq utertitsinerit tiguneqarnerini ingerlaavartumik unamminartoqartartoq, tamannalu assersuutigalugu Qaasuitsup Kommuneani 2010-imi innarluutilinnut tunngasunik aqutsinerup ilaanik annertuumik aalajangersimasunik aningaasanik akillisoqarneratigut nuussisoqarneranik pissuteqarluni. NUUSSINEQ PIULLUGU NALINGINNAASUMIK NALILIINEQ 2013/2014-imi innarluutilinnut tunngasuni kommuninut nuussineq annertunerusumik nalilersorneqar-poq. Tassani kommuninit oqaatigineqarpoq aalajangiinissamut pisinnaatitaaffiup aamma aningaasa-lersuinermut akisussaaffiup katersorneqarneri pingaarnertigut isigalugu sulianik suliarinnittarneq suk-kanerulersillugulu pisariinnerulersissimagaa, tassa aningaasaliissutit Namminersorlutik Oqartussaniik-kunnaarmata. Taakku saniatigut kommunit – innarluutilinnut tunngasuni politikkit nutaat, allaffissornikkut najoqqu-tat nutaat kiisalu kommunip iluani piginnaatitaanermut pilersaarutit aqqutigalugit – kommunit iluanni kiisalu Naamminersorltik Oqartussanut paaqqinniffinnullu naleqqiullugu innarluutilinnut tunngasuni akisussaaffiit agguarneqarnerisa erseqqinnerulersinnissaannut alloriartoqarpoq. Innarluutilinnut tunngasut nuunneqarneri aamma innarluutilinnut tunngasut passunnerinut aaqqissuunnerinullu aala-jangersimasunik, allaffissornikkut najoqqutassanik kommunit allattuisimapput. Taamaattorli immikkoortumi suli arlalinnik unamminartoqarpoq. Kommunit nalinginnaasumik isu-maqarput sulisussarititaasut suliap artornartuuneranut naleqqiullugu naleqqutinngitsut, soorlu aamma aningaasat atugassarititaasut kommunit aamma Namminersorlutik Oqartussat akornanni oqallisigi-neqarsimasut. Kommunini suliassat qaleriilernerat aamma isumalluutitiguinnaanngitsoq unammi-nartoqarnera misigineqarpoq, kisianni aamma immikkoortumut eqqortunik piginnaasaqartunik sulisus-sarsisinnaaneq. Sulianik suliarinnittut amerlanertigut ilinniarsimasuuneq ajorput, aamma kommuni arlalinni sulisut annertuumik taarseraannerat misigineqarluni. Peqatigisaanik immikkoortumi innut-taasuni annertuunik ajornartorsiuteqartut amerliartorput aamma sulisuni immikkut ilinniarsimasunik piginnaasaqartunik pisariaqartitsineq annertusiartorluni. Immikkoortumik nalilersuinerup takutippaa nuussinermi kiffartuussinerup qaffasissusia kommunip iluani illoqarfimmiit illoqarfimmut assigiinngitsuusoq, aamma nalilerneqarluni aalajangiinerit kommu-nimi qitiusumik isummerfigineqartarnerisigut annertunerusumik assigiissaarisoqalernera maannakkut anguneqarsimasoq, kisiannili illoqarfimmiit illoqarfimmut suli assigiinngitsoqartoq. Tamatumunnga pissutaavoq sulisussarsiornermi ilaatigut unamminartoqarnera. Innarluutilinnut tunngasut ilaat, ulloq unnuarlu paaqqinniffiinnernut tunngasoq, tunniussinerup kingorna pingaartumik annertuumik oqallisigineqarsimavoq. Aaqqiissutaasinnaasut neqe-roorutigineqartussallu pillugit kommunit aamma Namminersorlutik Oqartussat akornanni isumaqatigi-inngissutigineqarsimapput. Kommuninit kissaatigineqarpoq nammineq neqeroorutinik pilersitsinissa-mut periarfissaqarnerup atorneqarnissaa imaluunniit neqeroorutit pillugit naalakkersuisoqarfimmik oqaloqaterusullutik, inatsisitigullu unamminartut saniatigut aamma illunik naleqquttunik nassaarsiar-nermi unamminartoqarluni, kiisalu kingornatigut neqeroorutit ingerlanneqarnerisa aningaasaqartinnis-saat. Suliniutit ineriartortinnissaannut kiffartuussinerullu qaffasinnerunissaanik siunertaqarneq taamaalilluni ingerlaavartunik ingerlatsinikkut unamminartunik qaangiinnarneqarput. Nalilersuinermi nalilerneqarpoq aaqqiissutissatut neqeroorutit pillugit oqallinermut tunngatillugu Kalaallit Nunaannit innarluutilinnik ataatsimoortumik neqeroorutit pillugit pingaarnertigut pilersaaru-tinik periusissanillu amigaateqartoq. Neqeroorutinik amerlanerusunik sukimiinerusunillu piumasa-qartoqarpoq. Tamatumunnga ilaatigut pissutaavoq tarnikkut nappaateqartut innarluutillit amerliar-torneri, inunnulli taakkununnga maannakkut killeqartumik neqeroorutissaqarluni, soorlu aamma as-sersuutigalugu innuttaasoq pillugu suliamik suliarinninnermi inassuteqarniarnermilu siunnersorteqar-nissamut kommunit periarfissaat killeqarlutik.

www.bdo.dk

192

Kommunenit uparuarneqarpoq sulianik suliarinninneq sulianit annertuunit ingerlaavartumik unammi-nartoqartoq - innuttaasut immikkut aamma/imaluunniit arlalinnik nappaateqartut kiisalu pingaar-tumik innuttaasut tarnikkut ajornartorsiuteqarlutik ajornartorsiuteqartut. Suliat taakku pillugit siun-nersorneqarnissamik ilitsersuunneqarnissamillu kommunit pisariaqartitsipput, perorsaanermullu allaf-fissornikkullu naalakkersuisoqarfimmiit ilitsersuunneqarnissamut tunngatillugu ersernerluttoqarluni periarfissallu amigaataallutik, soorlu immikkoortoq pillugu inatsisini tunngavigineqartuni al-lanneqartoq. Nalilersuinerup aamma takutippaa pingaarnertigut isigalugu kommunit amerlanerit isumaqar-tut in-narluutilinnut tunngasut kinguneqarluartumik ingerlanneqanngitsut. Kommunet akornanni suleqatigi-inneq pitsaanerulersimasoq amerlanernit misigineqarpoq, kisiannili aamma kommunet ilaannit misigi-neqarluni ingerlatsiviit akornanni suleqatigiinnerni annertuumik unamminartoqartoq, assersuutigalugu suliffeqarnermut atuarfeqarnermullu tunngasunut atatillugu. INERNILIINEQ Innarluutilinnut tunngasut kommunenut suliassanngortinnerini siunertaq tassaasimavoq innuttaasunut qanittumi kommunit annertunerusumik aalajangiinissamut aningaasalersuinissamullu pisinnaatitaaf-feqalernissaat, isiginiarneqartoq tassaalluni innarluutillit pillugit suliniutit suli ineriartortinnissaannut periarfissat pitsaanerusut aqqutigalugit innuttaasut pitsaanerusumik kiffartuunneqarnissaat. Tama-tuma saniatigut siunertaq tassaasimavoq allaffissornikkut pisariillisaanerup aamma sulianik suliarin-ninnermi annertunerusumik paasiuminartuunerup anguneqarnissaa. Nalilersuinerup takutippaa tunniussinermi aalajangiiniarnermi piginnaatitsinermi annertunerusumik qaninneruneq anguneqarsimasoq, tamatumalu kingunerisaanik innuttaasunik kiffartuussineq pitsaane-rulersimalluni, tassa innarluutilinnut tunngasunut isersinnaaneq innuttaasunut erseqqinnerulersin-neqarsimammat. Tassani allaffissornikkut pisariillisaaneq aamma kommunit sulianik suliarinninneran-nik paasiuminarneruneq anguneqarsimalluni, tassa pingaarnertigut isigalugu sukkanerulersimasoqar-mat kinguneqarluarnerusalerlutillu aamma immikkoortumi passussinermut aaqqissugaanermullu najoqqutassiat allanneqarsimallutik. Aammattaaq tunniussinerup kingorna aalajangiiniarnermi piginnaatitaaffiup aamma aningaasaler-suinermi akisussaaffiup akornanni annertunerusumik ataqatigiinnermik pilersitsisoqarsimalluni. Pingaartumillu kommunit aamma Namminersorlutik Oqartussat akornanni attuumassutini unammi-nartut suli suunersut paasineqarsinnaallutik, pingaartumik immikkut neqeroorutit ineriartortinnerinut ingerlannerinullu atatillugu, tassunga ilanngullugit ulloq unnuarlu paaqqinniffiit, iliuuseqarnissamut akiliinissamullu piginnaatitaaffiit pillugit apeqqutinut atatillugu ingerlaavartumik apeqqusiisoqartar-luni. Taamaalilluni apeqqutini taakkunani ullumikkut inatsisini tulluartoqanngitsoq paasineqarsin-naavoq. Nammineq innuttarisanut tunngatillugu kajumissuseqarnermut aamma aalajangiiniarnermi piginnaatitaanerit pillugit unamminartut aamma Danmarkimi inissiiniarnermi angerlartitsiniarnermilu atuupput. Innarluutilinnut tunngasuni suliniutinik ineriartortitsinerup ilaanut kommunit akisussaalersimapput, immikkoortumili politikkikkut aallussineq allanngorarluni, kommuninilu ingerlatsiviit oqaatigineqar-tutut isumalluutitigut piginnaasatigullu ingerlaavartumik unamminartoqarlutik. Innuttaasunik kif-fartuussineq ilaatigut suli illoqarfiit akornanni assigiinngiiaartumik sulianik suliarinninnermik unammi-nartoqarpoq, innuttaasut inatsisitigut isumannaatsuunerini atasunik amigaateqarluni, pingaartumik naammagittaalliuuteqarnissamut tunngatillugu, kiisalu sulisuni ingerlaavartumik paarlaangaanneranni aamma sulianik suliarinninnermi eqqortunik piginnaasaqartunik amigaateqarnermi.

www.bdo.dk

193

Kalaallit Nunaanni immikkoortumi suliniutit pillugit pingaarnertigut sammivimmut atatillugu suli unamminartoqarpoq, unamminartunut atatillugu ataatsimoortumik ataqatigiissarneqartumillu periu-sissaq amigaatigineqarluni, tamannalu ukiuni aggersuni annertunerulissalluni, pingaartumik innut-taasunut tarnikkut innarluutilinnut atatillugu. Innarluutilinnut, inissinneqarsimasunut, aaqqiinernullu aningaasaliinernut il.il. tunngatillugu paasissutissat tunngaviusut suliniutit ineriartortinnerinut qiti-usorujussuupput, amigaateqarlutilli maannakkullu taakku tunngavigalugit periusissatigut aalajangiini-arnermi naleqqunnatik. Naatsorsuutigineqarpoq aaqqissuussap Winformatikip pitsaanerusumik atorneqarneratigut kiisalu in-nuttaasut innarluutillit pillugit pitsaanerusumik nalunaaruteqartarnerit siumullu sammisumik pisari-aqartitsinerit assigiinngitsunik innarluutilinni ineriartornerit pillugit pitsaanerusumik takunniffiusin-naasut. Neqeroorutit qanoq aaqqissuunnissaat pillugu pitsaanerusumik aalajangiiniarnermi tunngavin-nik tamanna pilersitsisariaqarpoq, kiisalu ilinniartitaanerit qanoq ittut (ilinniaqqinnerillu) salliutin-neqassanersut. Paasissutissat pitsaanerusut aamma aqutsinermi tunngaviit pitsaanerusut pisariinne-rusullu innarluutilinnut tunngasuni allaffissornikkut siumut sammisumik sipaaruteqarfiusinnaallutik, peqatigisaanilli naliliisoqarluni siunissami akunnattumi imaluunniit ungasinnerusumi sipaarutissat taakku aatsaat anguneqarsinnaallutik. Nalinginnaasumik paasissutissat pitsaavallaannginnerat aamma kommunini immikkoortumi ulluinnarni aqutsinermut sunniuteqarput, tassa missingersuusiorneq, sulianik suliarinninneq malittarinninnerlu pitsaanngimmata. Taamaalilluni immikkoortumi aningaasatigut aqutsiniarnermi ajornartorsiuteqar-poq, aamma suliniutinik ineriartortitsinermut, aningaasatigut aqutsinermut aamma allatigut aqutsisut paasissutissiisarnerinut atatillugu aaqqissuussinermut tapersersuisoqarnani. Innuttaasunut annertuunik ajornartorsiuteqartunut tunngatillugu sulianik suliarinninneq immikkut unamminartoqarpoq. Nalilersuinerup takutippaa innuttaasunut innarluutilinnut tamakkiisumik sammisumik suliniuteqar-nermut atatillugu kommunini ingerlatsivinnut allanut atassuteqartarnermi suli unamminartoqartoq. Ilaatigut atuarfinni sunngiffinnilu neqeroorutini kiisalu assersuutigalugu innarluutilinnut qajassuussil-luni atorfinnut periarfissanik pilersitsinermut atatillugu kommunit arlallit suleqatigiinnikkut unammi-nartunik misigisaqarput. Taakku saniatigut akuttunngitsumik kommunit (ilaquttallu) innuttaasunut paaqqinniffiit angerlartunut pitsaasumik piareersimaneq ajorput. Siunissami qaninnermi naatsorsuutigineqanngilaq kommunini innarluutilinnut tunngasuni suliniutitigut annertuumik sipaaruteqartoqassasoq. Akerlianilli meeqqanut inuusuttunullu innarluutilinnut siunissa-mi ungasinnerusumi ataqatigiissarneqartumik siusissukkullu suliniuteqarneratigut sipaarnissamut peri-arfissaqarpoq, taamaalilluni assersuutigalugu ulloq unnuarlu paaqqinniffinni inissiisarnerit pinngit-soorneqarlutik. Sipaarfiusinnaasoq taamaalilluni tassaavoq kommunemi innarluutilinnut najugaqarfis-sanut neqeroorutit assigiinngitsut ataatsimut eqqarsaatiginerisigut ullumikkornit pitsaanerusumik periarfissanik kommunit atuinerat, tassunga ilaatigut ilanngullugu ulloq unnuarlu paaqqinniffiit, kommuneni najugaqarfiit, utoqqaat illui aamma sannaviit isumannaallisakkat. Peqatigisaanik pingaar-poq ilaqutariit qanigisaallu innarluutilinnut tapersersuisarnerat ilinniartinnerallu kommuninit isiginia-rneqarnissaa - aamma pineqartup utaqqiisaasumik paaqqinniffiimmerani – taamaalilluni innarluutillip sapinngisamik nalinginnaasumik inuuneqarnissaanut ilaqutariit isumalluutaallutik.

VSP AAMMA PPR 11.2.2

SULIAMIK TUNNIUSSINERMI KILLIFFIK AAMMA TUNNIUSSINERUP INGERLANNERA

”Pisortani ingerlataqarfik pillugu aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermut tunngatillugu isumaliutis-siissummik” Aaqqissuussaanermik ataatsimiititaliap sulineranut atatillugu immikkoortut kommunenut tunniunneqassanersut pillugit PPR aamma VSP immikkoortutut erseqqinnerusumik misissorneqartus-satut inissinneqarput. Suleqatigiissitaq KANUKOKAmit aamma Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu

www.bdo.dk

194

Naalakkersuisoqarfimmit sinniisoqartoq tunniussinissamut periarfissanik erseqqinnerusumik misis-suisussanngortinneqarpoq. Suleqatigiissitaq inerniliivoq PPR aamma VSP iluaqutaasumik kommuninut tunniunneqarsinnaasut. Suleqatigiissitap inerniliinerani qitiusumik allassimavoq atuarfeqarfimmi kiisalu atuartitsinermut im-mikkullu atuartitsinermut kommunet pingaarnertigut akisussaanerannut PPR atatilluinnarlugu isigi-neqassasoq, meeqqat atuarfiat pillugu Inatsisartut peqqussutaat nr. 8, 21. maj 2002-meersoq naap. Taamaalilluni PPR nalinginnaasumik atuartitsinerup aamma immikkut atuartitsinermi suliniutit aallar-tinnerisa akornanni suliatigut atassutaassaaq - atuartunut ataasiakkaanut, kisianni aamma atuarfin-nut ataasiakkaanut, tassani anguniagaq tassaalluni immikkut atuartitsinerup pitsaassusaata sunni-uteqarneratalu qaffatsinnissaa. Suleqatigiissitap PPR-ip aamma VSP-ip tunniunneqarnissaa pillugu kaammattuuteqarnissaq sioqqullugu siusinnerusukkut kommuninutt arlalinnut PPR tunniunneqareersimavoq.Taamaalilluni Nuup, Maniitsup, Sisimiut, Uummannap aamma Ammassallup kommunii PPR-imi sulianik kivitsinissamut misilittagaqale-reerlutik. Siunnersuisarfiit namminersortut marluk – PPR-Kujataa aamma PPR-Avannaa – kommunit sinnerinut sullissisuupput. Taamatut aaqqissuussineq PPR aamma VSP pillugit aaqqissuussinernit nu-taanit taarserneqarpoq, taamaalilluni kommunit 2012-imi januarip 01.-ni kommuneni sisamani Ilulis-sani, Sisimiuni, Nuummi aamma Qaqortumi inissisimasunik PPR-eqarfiit aqqutigalugit immikkoortoq tiguneqarluni. PPR-ip kommuninut tunniunneqarnissaa pillugu inatsisissatut siunnersuummut nas-suiaatinit takuneqarsinnaavoq PPR-eqarfinngortussat aallaqqaammullu manna tikillugu aaqqissuussi-nermi PPR-imisillu suliat assingi ingerlatissagaat. Akileraartarnermut Atugarissaarnermullu Ataatsimiititaliarsuup isumaliutissiissummini 2011-imeersumi kaammattuutigaa siusissukkut meeqqanut inuusuttunullu suliniutit annertusarneqassasut salliutin-neqassasullu ilaatigut paaqqinniffinnut aamma meeqqanut immikkut pisariaqartitsisunut PPR-ip qulaa-jaanissamut, tapersersuinermut siunnersuinermullu piginnaasaata nukittorsarneratigut. Kaammat-tuutit taakku aamma ukioq taanna Meeqqanut Inuusuttunullu Naalakkersuisut Periusissiaanni ilanngunneqarput. Taamaattumik PPR-ip tunniunneqarneranut atatillugu tulluartutut isigineqarluni PPR-imi suliassanut aamma ilaatinneqassasut atuartussa-tut ukioqartut avataaniittut meeqqat inu-usussuttullu ilaatinneqassasut, tassa meeqqat inuusuttullu tamarmik 0-p 18-inillu akornanni ukiullit. PPR-imut tunngasut suliassat tiguneqarnerinut atatillugu kommunit assigiinngitsunik aaqqissuussisi-mapput, tamatumunngalu ilaatigut pissutaalluni kommunini ataasiakkaani meeqqat atuarfianik inger-latsineq. Kommuneni amerlanerni PPR aaqqissuussaanikkut ilinniartitaanermut imaluunniit atuar-feqarnermut ingerlatsiviup ilaatut inissinneqarsimavoq, allanili PPR suliassaqarfittut immikkoortutut inissinneqarsimalluni, PPR-imut suliatigut pisortaq suliatigut pisortat allat assigalugit inissisimalluni aamma qullersaqarfimmut toqqaannartumik akisussaalluni. Ataaniittumi kommuneni sisamani sulisussarititaasut katitigaanerilu qanoq aaqqinneqarsimanersut naatsumik ersersinneqarpoq.

www.bdo.dk

195

Takussutissiaq 213: Kommuneni sisamani PPR-eqarfiit aaqqissugaaneri Sulisut

Aaqqissugaaneq Inissisimaffia

Qeqqata Kommunea

Tassaniipput tarnip pissu-saanik ilisimasalik aqutsisoq, tarnip pissusaanik ili-simasalik, immikkut atuartit-sinermut siunnersorti (inutta-qanngitsoq) aamma allaffim-mioq (inuttaqanngitsoq)

Ilinniartitaanermut tunngasut ataaniippoq

Sisimiuni inissisimavoq aamma illoqarfiit marluk nunaqarfiillu arfinillit sulif-fimmut atasumik an-galasarnikkut sullinneqar-lutik

Qaasuitsup Kommunea

Tassaniipput tarnip pissu-saanik ilisimasallit pingasut (ataaseq inuttaqanngilaq), siunnersortit marluk aamma fuldmægtigi.

Atuarfeqarnermut tunngasut ataaniippoq

Ilulissani inissisimavoq aamma illoqarfiit arfineq pingasut nunaqarfiillu 31-it suliffimmut atasumik an-galasarnikkut sullinneqar-lutik

Kommuneqarfik Sermersooq

Tassaniipput tarnip pissu-saanik ilisimasallit arfinillit, taakkunannga ataaseq sulia-tigut pisortaalluni, meeqqa-nut inuusuttunullu siunnersor-tit pingasut, isumaginninnermi siunnersortit pingasut, oqalunnermi perorsaasut pingasut aamma allaffimmi fuldmægtigi ataaseq

Suliaqarfiup namminer-sortoq meeqqanut, ilaqutariinnut atuar-feqarnermullu pisortamut akisussaasoq

Nuummi inissisimavoq aamma illoqarfiit tallimat aamma nunaqarfiit arfineq pingasut suliffimmut ata-sumik angalasarnikkut sullinneqarlutik

Kommune Kujalleq

Tassaniipput tarnip pissu-saanik ilisimasalik aqutsisoq, tarnip pissusaanik ilisimasalik, immikkut atuartitsinermut siunnersorti aamma perorsaa-nermut siunnersorti

Atuarfeqarnermut tunngasut ataaniippoq

Qaqortumi inissisimavoq aammma illoqarfiit pinga-sut nunaqarfiillu aqqanillit suliffimmut atasumik an-galasarnikkut sullinneqar-lutik

PPR-IMUT AAMMA VSP-IMUT ANINGAASARTUUTIT NALINGINNAASUMIK ALLANNGO-RIARTORNERI

PPR-ip aamma VSP-ip tunniunnissaa pillugu inatsisissatut siunnersuutip kingunerisimavaa suliassat aningaasalersuinerlu Namminersorlutik Oqartussaniit kommuninut tunniunneqassasut. Tusarniarneqar-tussaasut arlallit, pingaartumik kommunini ikaarsaarnermi ataatsimiititaliat, PPR-ip kommuninut tun-niunneqarnissaa pillugu inatsisissatut siunnersuummik tusarniaanermi uparuarpaat naatsorsuutigi-neqartariaqartoq PPR-imit aamma VSP-imit sullissinernik pisariaqartitsineq ukiuni aggersuni annertu-sissasoq, taakkulu aningaasaliissutini immikkoortinneqartuni ilanngunneqarnatik. Ukiut amerlineqarnerinut atatillugu – taamaalillunilu suliassat – peqatigisaanik PPR-ip aamma VSP-ip kommuninut tunniunneqarnerani aningaasatigut tunniunneqartussat annertusineqarnissaat pillugu isumaqatigiinniartoqarpoq. PPR-imut 6.593.000 kr.-it aamma VSP-imut 52.310.000 kr.-it aallaqqaam-mut missingersuutigineqarput, taakkulu kommuninut ataatsimoortumik tapiissutit annertusinerisigut tunniunneqartussaallutik. KANUKOKA, Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisoqarfik aamma kommunit isu-maqatigiissuteqarput, 2012-imiit ataatsimoortumik tapiissutitigut ilassutitut aningaasaliissutit aqquti-galugit aallaqqaammut immikkoortinneqartunit amerlanerusunik aningaasaliisoqarluni. Ataatsimoo-rtumik tapiissutit PPR aamma VSP pillugit ataatsimoortillugit nuunneqassapput, taamaalillutik kom-munit naatsorsuutaannit ataatsimoortinneqarlutik aamma PPR-imut aamma VSP-imut immikkoortil-lugit avinneqarnatik. Soorlu ataaniittumi takuneqarsinnaasoq ataatsimoortumik tapiissutit kommunit

www.bdo.dk

196

akornanni agguarnerinut naleqqiullugu PPR-imut aamma VSP-imut agguaassinermi najoqqutat mar-luupput: Takussutissiaq 214: PPR aamma VSP pillugu ataatsimoortumik tapiissutinik kommuneni agguaaneq ataatsimullu immik-koortut kommuninut tunniunneqarneri, 2012 Agguarneri (kr.) Procentinngorlugit PPR Qeqqata Kommunea 2.556.621 17,1 % Qaasuitsup Kommunea 5.217.899 34,9 % Kommuneqarfik Sermersooq 5.068.389 33,9 % Kommune Kujalleq 2.108.091 14,1 % Katillugit 14.951.000 100 %

VSP Qeqqata Kommunia 9.853.844 18,2 % Qaasuitsup Kommunia 15.105.618 27,9 % Kommuneqarfik Sermersooq 23.064.492 42,6 % Kommune Kujalleq 6.118.046 11,3 % Katillugit 54.142.000 100 % PPR aamma VSP Qeqqata Kommunea 12.410.465 18,0 % Qaasuitsup Kommunea 20.323.517 29,4 % Kommuneqarfik Sermersooq 28.132.881 40,7 % Kommune Kujalleq 8.226.137 11,9 % Katillugit 69.093.000 100 %

Pissarsivik: 2012-imut aningaasanut inatsit kiisalu KANUKOKA. Piffissaq 2008-imiit 2013-imut tamakkerlugu ukiumiit ukiumut PPR-imut aamma VSP-imut aningaa-sartuutit assersuunneqarsinnaanngillat, tassa PPR-imi suliniutit pillugit sammineqartuni nikittoqar-simammat. Tulliuttumi PPR aamma VSP pillugu ineriartorneq taamaattumik immikkoortup 2012-mi tunniunneqarnerisa siornanut kingornanullu agguarneqarput. Piffissami 2008-imiit 2011-imut PPR-imut aningaasartuutit Nunatta karsiani konto 40-01-04-mi nalu-naarsorneqarput, aamma tassaniillutik PPR-eqarfinnut ilaatigut Nuummi, Qaqortumi aamma Sisimiuni kommuneni ingerlanneqartunut tapiissutit. Ataaniittumi aningaasartuutit allanngoriartornerat allan-neqarpoq:

www.bdo.dk

197

Takussutissiaq 215: PPR-imut aningaasartuutit kommunenut tunniunneqannginnerini

Pissarsivik: Nunatta karsiata naatsorsuutai 2008-2011. aningaasartuutit konto 40-01-40-mi nalunaarsorneqarput. Piffissami 2008-miit 2010-imut aningaasartuutit annikitsumik apparnerisa kingorna 2010-miit 2011-mut aningaasartuutit 23 %-it sinnerlugit malunnaatilimmik qaffattut takuneqarsinnaavoq. 6-16-inut ukiulinnut naleqqiullugu aningaasartuutitigut allanngoriartorneq aamma taamaappoq, taamaattorli una oqaatigalugu taamatut ukiulinni meeqqat tamarmiusut piffissami ukiumiit ukiumut appariartorsi-mallutik. 2008-imiit 2011-imut aningaasartuutit 14 %-it sinnerlugit qaffariarput, taamatulli ukiulinni piffissami tassani meeqqat tamarmik amerlassusaat 7,5 %-imik appariarlutik. Takussutissiaq 216: PPR-imut aningaasartuutit kommuninut tunniunneqarnissaa sioqqullugu piffissami 2008-2011-imi 6-16-inik ukiulinnut

Pissarsivik: Nunatta karsiata naatsorsuutai 2008-2011. aningaasartuutit konto 40-01-40-mi nalunaarsorneqarput.

-

1.000.000

2.000.000

3.000.000

4.000.000

5.000.000

6.000.000

7.000.000

2008 2009 2010 2011

PPR-imut aningaasartuutit

-

200

400

600

800

2008 2009 2010 2011

Tunniussineq sioqqullugu PPR-imut aningaasartuutit 6-16-imik ukiulimmut

ataatsimut

www.bdo.dk

198

Ataaniittumi PPR-ip kommunenut tunniunneqarnerata kingorna aningaasartuutit allanngoriartorneri. Takussutissiaq 18517: Immikkoortup tunniunneqarnerata kingorna kommunini PPR-imut aningaasartuutit allanngoriartorneri

Pissarsivik: 2012-imut aamma 2013-imut kommunit naatsorsuutaat. Aningaasartuutit konto 51-21-imi nalunaarsorneqarput (Kommuneqarfik Sermersuumi konto 51-02-imi). Kommuneni sisamani tamani 2012-imiit 2013-imut aningaasartuutit annertuumik qaffattut taku-neqarsinnaavoq. Qeqqata Kommunea aningaasartuutini procentinngorlugu annertunerpaamik qaffaf-fiuvoq, Kommuneqarfik Sermersoorli kommunet akornanni allanut naleqiqullugu aningaasartuutini annikinnerpaamik qaffaffiusimalluni. Kommunet tamaasa eqqarsaatigalugit 2012-imiit 2013-imut 32 %-imik aningaasartuutit ataatsimut isigalugu qaffassimapput. Assersuutigalugu tunniussineq sioqqullugu ukiuni kingullerni (2010-imit 2011-imut) 23 %-it sinnilaarlugit aningaasartuutit qaffassimapput. Ataaniittumi takutinneqarpoq qulaani takutinneqartumi 0-18-inik ukioqartuni agguaqatigiissillugu ineriartornermik kommunit qanoq misigisaqarsimanersut. Qaasuitsup Kommunea aamma Kommune Kujalleq 2012-mi aamma 2013-imi assigiikannersumik qaffakkiartortumillu aningaasartuuteqar-simapput, Qeqqata Kommuneanili siunnerfigineqartuni inummut ataatsimut aningaasartuutit annertu-nerpaamik ineriartorsimallutik. Takussutissiaq 218: Immikkoortup tunniunneqarnerata kingorna 0-18-imi ukioqartumut ataatsimut kommuneni PPR-imut aningaasartuutit allanngoriartorneri

-

2.000.000

4.000.000

6.000.000

8.000.000

10.000.000

2012 2013

Tunniussinerup kingorna PPR-imut aningaasartuutit

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

-

500

1.000

1.500

2.000

2012 2013

Kommuneni PPR-imut aningaasartuutit 0-18-inik ukiulinnut

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

199

Pissarsivik: Naatsorsueqqissaartarfik kiisalu 2012-imut aamma 2013-imut kommunet naatsorsuutaat. Aningaasartuutit konto 51-12-mi nalunaarsorneqarput (Kommuneqarfik Sermersooq konto 51-02-mi). Meeqqat, inuusuttut, angajoqqaat imaluunniit ilinniartitsisut PPR-imut attuumassuteqartumik sullissi-nernik pissarsisimasut amerlassusaannut tunngatillugu kommuneni inaarutaasumik naatsorsuinernik peqanngilaq. PPR-imut aningaasartuutini aamma agguaqatigiissillugu aningaasartuutini qaffariarnerit allanneqartut takutippaat ingerlatat qaffassimasut, tigusisut amerlassusaat qaffassimasut, aamma /imaluunniit suliniutit annertunerulersimasut. VSP-imut aningaasartuutit PPR-imut aningaasartuutinut naleqqiullugu allatut isikkoqarput. 2011 tikil-lugu VSP-imut aningaasartuutit kommuninit akilerneqartarput, tamatumalu kingorna kommunit Nam-minersornerullutik Oqartussaniit / Namminersorlutik Oqartussaniit utertitanik isertitaqarlutik. Inatsit malillugu Namminersornerullutik Oqartussat / Namminersorlutik Oqartussat VSP-imut aamma PPR-imiit inassuteqarneq malillugu meeqqat atuarfianni atuartumut innersuunneqartumut immikkut pe-rorsaa-nikkut ikiuinermut aningaasartuutit utertinnissaannut pisussaaffeqarput. Piffissami 2011 tikil-lugu ilanngullugulu kommunit taamaattumik Namminersornerullutik Oqartussaniit / Namminersorlutik Oqartussaniit utertitsisarnermik aaqqissuussinermiit VSP-imut aningaasartuutimi amerlanerpaartaat matussusertarpaat. 2012-imiit taaneqareersutut ataatsimoortumik tapiissutit aqqutigalugit kommunit taarsiivigineqartarlutik. Utertitsinerit tigusinnaajumallugit atuartut pineqartut (kiisalu atuartunut ataasiakkaanut kommuni tiimit amerlassusii) aaqqissuussinermut ilaaneri pillugit kommunet akuerineqartartussaapput. Akuer-sinerit taakku PPR-eqarfimmi qaninnermi pisarput, naalakkersuisoqarfimmiit taakku inaarutaasumik akuerineqartarlutik. Kommune ukiumut marloriarluni utertitsissutinik akilerneqartarpoq, taakkulu kommunep naatsorsuutaani kontomi aalajangersimasumi nalunaarsorneqartarlutik. Utertitsinerit tiguneqartut tiimimut akigititat ukiumoortumik aalajangerneqarsimasut aallaavigalugit tunniunneqartarput, taakku KANUKOKA-mit aamma naalakkersuisoqarfimmit ukiut tamaasa isu-maqatiginninniutigineqartarlutik, kommunenullu tamanut assigiillutik. PPR-ip aamma VSP-ip tunniun-neqarnerisa kingorna suli akigititassaq naatsorsorneqartarpoq, naak taanna utertitsinerit naatsorsor-nerinut atorneqarneq ajoraluartoq. Akigititat, soorlu ataaniittumi takuneqarsinnaasoq, isumaqatigiis-sutit atuuttut malillugit ilinniartitsisunut akissarsianut aningaasartuutinut atatillugu agguaqatigiissit-sinernik arlalinnik tunngaveqarput. Takussutissiaq 219: VSP-imut utertitsinernut akigititat 2006-2014

VSP-imut utertitsinernut akigititat

Ukioq Tiimi Kr.-it Ukioq Tiimimut Kr.-it 2006 481,64 2010 527,55 2007 498,78 2011 537,78 2008 504,12 2012 547,57 2009 511,79 2013 558,96 Pissarsivik: 2006-2011-imut aningaasanut inatsisit kiisalu ataatsimoortumik tapiissutinut allakkiat 2012-2014 Taamatut utertitsinermi akigititanik aalajangersakkani kommuninut ataasiakkaanut VSP-imut anin-gaasartuutiviit naatsorsornissaat ajornarpoq. Tamatumunnga pissutaavoq VSP-imut aningaasartuutit akilerneqarsimasut nalinginnaasumik atuartitsinermut aningaasartuutinut ilaammata, aamma atuartit-sinerup aaqqissuunneqarneranut atasumik kommunimiit kommunimut assigiinngitsuullutik. Taamaattorli 2012-imi tunniussinerup siornani ukiuni kommunenut utertitsilluni akilerneqartunut Nu-natta Karsiata aningaasartuutai kiisalu kommuninut ataatsimoortumut tapiissutit ilaatut ukiuni 2012-imi aamma 2013-imi VSP-imut immikkoortinneqartuni naatsorsorneqarsinnaapput. Tamanna takussu-tissiami ataaniittumi takutinneqarpoq.

www.bdo.dk

200

Takussutissiaq 220: Piffissami 2008-2011-imi kommunenut tunniussineq sioqqullugu VSP pillugu kommuninut nuunneqartut utertitsinerit tamarmiusut kiisalu 2012-2013-imut ataatsimoortumik tapiissutit

Pissarsivik: Nunatta Karsiata naatsorsuutai. Aningaasartuutit konto 40-10-13-imi nalunaarsorneqarput. Aappaluttumik nalunaar-neqarpoq VSP-imut immikkoortinneqartut kommuninut ataatsimoortumik tapiissutit ilai. Takussutissiami ataaniittumi takutinneqarpoq ukiuni atuarfiusuni toqqarneqartuni VSP-imut tiimit tunniunneqartut amerlassusaat. Takussutissiaq 219-imi takutinneqarpoq VSP-imut timmit amerlassus-aasa tamarmiusumik ineriartorneri, takussutissiaq 220-imilu kommunini ataasiakkaani VSP-imut tiimit amerlassusaasa ineriartornerat: Takussutissiaq 221: Ukiumi atuarfiusumi toqqarneqartumik VSP-imut atuartitsinermi tiimit kommuninut tunniunneqartut amerlassusiisa ineriartorneri12

Pissarsivik: Ukiuni atuarfiusuni toqqarneqartuni kommunit Inerisaavimmut nalunaarutaat.

12 Naatsorsuinermut ilaapput piffissaq piareersarfiusoq il.il. naatsorsueriaaseq 2 malillugu. Naatsorsueriaaseq 2 Ilinniartitsis-unik isumaqatigiissummi § 6, imm. 2 malillugu nassuiarneqarpoq: ”Atuartitsinermi tiimit tamarmik, tassunga ilanngullugu taar-taanermi tiimit, naatsorsueriaaseq 1,88 atorlugu naatsorsorneqassasut. Allannguilluni naatsorsueriaatsimiipput ilinniartitsisup atuartitsinermik ingerlaavartumik nalilersuinera, iliuuseqarnissamik pilersaarusiorneq aamma atuartunut ataatsiakkaanut pigin-naasanik nalilersuinerit, ataatsimoorussamik pilersaarusiorneq, atuaqatigiinnut atuartitanullu piareersarneq aamma atuartitsi-nerup kingorna suliarinera il.il., ilinniartitsisup nammineq piareersaarnera atuartitsinermillu kingorna nalilersuinera ingerlaa-vartumillu suliatigut malinnaaneq. Aammattaaq naatsorsueriaatsimiippoq perorsaanikkut ullut 20 tiiminik amerlassuseqartut. Kiisalu naatsorsueriaatsimiillu nukarlerni, akulluerni angajullerni ataatsimiinnerani aamma perorsaanikkut siunnersuisoqatigiin-ni ataatsimiinnerni peqataaneq 75 tiiminik annertussuseqartut.”

49.000.000

50.000.000

51.000.000

52.000.000

53.000.000

54.000.000

55.000.000

56.000.000

2008 2009 2010 2011 2012 2013

VSP pillugu kommuninut utertinneqartut

200.000

205.000

210.000

215.000

220.000

225.000

230.000

235.000

240.000

06/07 10/11 11/12 12/13 13/14

Atuartitsinermi tiimit VSP-imut tunniunneqartut

www.bdo.dk

201

Takussutissiaq 220-imi takutinneqarpoq VSP-imut tiimit tunniunneqartut amerlassusaat ukiumi atuar-fiusumit 2006/07-imiit siumut qaffakkiartorsimasut. Ukioq atuarfiusumiit 2010/11-imiit siumullu uki-umoortumik qaffariarnerit annikitsunnguupput, annertunerpaamik qaffariarneq ukioq atuarfiusumi 2012/13-imiit 2013/14-imut 3,5 %-iulluni. Takussutissiamit ataaniittumit paasineqarsinnaavoq Kommune Kujalleq aamma Kommuneqarfik Ser-mersooq ukioq atuarfiusoq 2006/07-imiit ukioq atuarfiusumut 2013/14-imut VSP-imi tiimit amerlas-sussaannik qaffakkiartorsimasut, tamarmik 20.000 tiimit missaannik. Tamanna Kommuneqarfik Ser-mersuumut 25 %-imik qaffariarfiusimasoq ukiumi ataatsimi Kommune Kujallermut marloriaatiugajaa-simalluni. Qaasuitsup Kommuneani tiimit amerlassusaat piffissaq tamakkingajallugu allanngorpiarsi-manngillat, Qeqqata Kommuneani 14 %-ip missaanik appariarfiusimalluni. Appariarnermut pissutaane-ruvoq kommunep atuarfiini ataatsimi ukiumi atuarfiusumi 2010/11-imiit siumut VSP-imi tiimit amer-lassusaat affaannanngortingajanneqarsimaneri. Takussutissiaq 222: Ukiumi atuarfiusumi aalajangersimasumi kommuneni ataasiakkaani VSP-imut atuartitsinermi tiimit tunniunneqartut amerlassusaasa ineriartorneri

Pissarsivik: Ukiumi atuarfiusumi aalajangersimasumi Kommunit Inerisaavimmut nalunaarutaat. Naatsorsuinernut ilaatinneqarput piffissaq piareersarfiusoq il.il. Ataaniittumi 2011-imiit 2013-imut ukiuni naatsorsuusiorfiusunut ataasiakkaanut13 atatillugu VSP pil-lugu aningaasartuutit ineriartorneri. Tassannga takuneqarsinnaavoq piffissami VSP-imut ataatsimoo-rtumik qaffakkiartorsimasut, tamatumunnga ilaatigut pissutaalluni VSP-imi tiimit tunniunneqartut amerliartorneri, ilaatigullu akigititat qaffakkiartorneri. Takuneqarsinnaavoq tunniussinerup kingorna ukiut tamaasa qaffakkiartortoqarsimasoq, taamaalilluni 2011-imiit 2012-imut ineriartorneq 3,1 %-iusimalluni, 2012-miillu 2013-imut 4,7 %-iusimalluni.

13 Ukiumi atuarfiumi timmit amerlassusaat qaammatinut arfineq marlunnut imaluunniit tallimanut agguarneqarput tamatumalu kingorna VSP pillugu akigititat atuuttut malillugit naatsorsorneqarlutik. Ukiunut 2006-imut, 2007-imut aamma 2010-imut VSP-inut tiimit tamarmiusut pillugit paasissutissanik tamakkiisunik peqanngimmat taakku ilaatinneqanngillat.

-

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

06/07 10/11 11/12 12/13 13/14

Tiimit VSP-imut tunniunneqartut kommunenut ataasiakkaanut

Qeqqata

Qaasuitsup

Sermersooq

Kujalleq

www.bdo.dk

202

Takussutissiaq 223: Ukiuni 2011-2013-imi kommuneni VSP-imut aningaasartuutit naatsorsorneqartut

Pissarsivik: Ukiuni atuarfiusuni aalajangersimasuni kommunet Inerisaavimmut nalunaarutaat kiisalu 2011-2013-imi ataatsimoo-rtumik tapiissutinik allakkiat. Naatsorsuinernut ilaapput piffissaq piareersarfiusoq il.il.

TUNNIUSSINEQ PILLUGU NALINGINNAASUMIK NALILERSUINEQ

Soorlu qulaani taaneqartoq meeqqat, inuusuttut, angajoqqaat imaluunniit ilinniartitsisut PPR-imut attuumassuteqartumik sullinneqartut amerlassusaannut tunngasunik kommuneniit inaarutaasumik naatsorsuinernik nassaassaqanngilaq. Aningaasartuutini aamma PPR-imut agguaqatigiissillugu anin-gaasartuutini qulaani taaneqartut qaffannerit takutippaat ingerlatat annertusisimasut, tigusisut amer-lassusaat qaffassimasut, aamma/imaluunniit suliniutit annertunerulersimasut. Peqatigisaanillu Kalaa-llit Nunaanni 0-18-inik ukiullit amerlassusaat 2012-imiit 2013-imut annikitsumik appariarsimallutik. Tamanna nammineq oqaatigisaat malillugu PPR aamma VSP pillugu suliniutit, ilaatigut sulisut amerli-nerisigut, salliutinneqarnerannut nukittorsarnerannullu naapertuuppoq. Taamatut oqarnerit KANUKO-KAmit aamma Ilinniartitaanermut, Ilageeqarnermut, Kultureqarnermut Naligiissitaanermullu Naalak-kersuisoqarfimmit tapersersorneqarpoq, peqatigisaanilli uparuarneqarluni PPR-imut tunngasut tunni-unneqarneri kommuneni arlalinni atorfiit ikitsuinnaat inuttaqarnerisigut unamminartoqarsimasoq. Kommunet atorfiit inutaalerniarlugit tarnip pissusaanik ilisimasalinnik namminersortunik atorfinit-sitsipput imaluunniit akissarsiat qaffallugit, ukiunut aalajangersimasunut atorfinititsillutik il.il., qu-larnanngitsumillu tamanna aamma aningaasartuutit qaffannerinut nassuiaatit ilagisinnaallugu. Nalinginnaasumik kommunit naalakkersuisoqarfiulli misigisaat tassaavoq PPR-eqarfinni atorfiit sulisin-naasunik piukkunnaateqartunik inuttalernissaannut suli unamminartoqartoq. Tassani pineqarnerupput suliatigut ilinniagaqarsimasut kiisalu akissarsiat qulakkeerneqarnissaat. Kommune ataaseq taamaalil-luni nalunaaruteqarsinnaavoq kommunimi illoqarfiit arlaanni ataatsimi PPR-eqarfiunngitsumi najuga-qartup tarnip pissusaanik ilisimasaqartup sulisussarsiarinissaanut iluatsinngitsumik qanoq misiliisima-galuarlutik. Akerlianilli aalajangersimasunik suleqataasussanik sulisussarsiornermi kommuni taanna unamminartunik misigisaqarsimanani. Naalakkersuisoqarfik naapertorlugu ilinniartitsisut immikkut atuartitsinissamut ilinniagaqarsimasut amerlassusaat ikitsuinnaapput. Naalakkersuisoqarfiup taamaattumik 2014-imi ukiakkut ilinniartitsis-unngorniarfimmi immikkut ilinniartitsinermik sammisaqartussanik aallartitseqqinnissaq pilersaaru-tigaa.

116.000.000

118.000.000

120.000.000

122.000.000

124.000.000

126.000.000

128.000.000

130.000.000

132.000.000

2011 2012 2013

Kommunet VSP-imut aningaasartuutaat

www.bdo.dk

203

Kommunit isumaqarput suliassanut nammatassanut naleqqiullugu sulisussat amerlassusissaat tulluann-gitsoq, tamatumalu ilaatigut kingunerisaanik immikkoortumi utaqqisuni allatsissimasut amerlallutik. Tamatuma saniatigut kommunit isumaqarput PPR-eqarfiit tamarmik inaarutaasumik suli aaqqissuun-neqarsimanngitsut taamaalilluni ilaatigut 0-6-inik ukiullit pillugit suliniuteqarnissamut piginnaasa-qalerlutik. Piginnaasat piumaneqartut assersuutigalugu tassaapput pillorissaasut imaluunniit oqalun-nermitusaaniarnermi perorsaasut, maannakkut taakku taamaallaat Kommuneqarfik Sermersuumi PPR-imut ilaallutik. Sulisussat amerlassusaat pillugu apeqqutit PPR-eqarfinnut atassutaa tassavoq suliassat tunniussineq pillugu isumaqatigiissummi aalajangersarneqartut, immikkoortumilu inatsisit peqatigalugit suliassat qanorpiaq ingerlannissaannut pullavimmi, aamma sulissat qanoq naammassineqarnissaanni unammi-nartoqarsimasut. Tassani ilaatigut isumagineqarpoq kommunit malillugit PPR-ip kommuninut tunniun-neqarnera pillugu isumaqatigiissutip qanoq paasineqarnissaa pillugu qulaajaasoqarnissaanik anner-tuumik pisariaqartitsisoqarpoq. Taamaalilluni BDO naliliivoq isumaqatigiissutip imaa pissutigalugu PPR-eqarfiit taakku sisamat (taamaalillutillu kommunit) assigiimmik nassuiarneqanngitsoq. Nassuiaatit amigaataaneri aamma isumatigiissummi – taassumalu imarisaanik – aalajangersimasunik nassuiaatinik amigaateqarnerata kingunerisaanik pissutsit assigiimmik kommunit akornanni ingerlanneqanngillat. Ajornartorsiutini qitiusoq tassaavoq 2012-imi meeqqat atuarfiat pillugu Inatsisartut inatsisaat nutaaq saqqummermat, immikkut atuartitsinerup aamma annertusisamik immikkut atuartitsinerup (VSP) akornanni immikkoortitsinngitsoq. Taamaattorli suli meraqarpoq VSP-imut innersuunneqarnissamin-nik pisariaqartitsisunik. Meeqqat atuarfianni immikkut ittumik atuartitsisarneq aammalu allamik im-mikkut perorsaanikkut ikiorsiisarneq pillugu Namminersornerullutik Oqartussat nalunaarutaat nr. 22, 23. juli 1998-imeersoq aallaavigalugu tamanna ingerlanneqarpoq. Nalunaarut, tassa 1998-imeersoq, suli atuuppoq, taannali immikkoortumi kommunet sulineranni immikkoortuni pingaarutilinni arlalinni meeqqat atuarfiat pillugu inatsimmut nutaamut naleqqunnani. Najoqqutassat erseqqinnerusut aamma inatsit ataqatigiinnerunissaat pillugu PPR-ip tungaaniit kissaatigineqarpoq. Naalakkersuisoqarfik ilisimatitsisimavoq nalunaarut nutaaq piareersarneqartoq aamma 2014-imi ukiamut saqqummiunnissaanut piariissasoq. Nalunaarutip taassuma nutaap piviusunngortinnissaa pil-lugu PPR-eqarfinnik, KANUKOKA-mik aamma Kalaallit Nunaanni ilinniatitsisut peqatigiiffiat, IMAK in-gerlaavartumik naalakkersuisoqarfimmit oqaloqatigineqartarput. Nalunaarut ilaatigut immikkut it-tumik atuartitsinermut aamma VSP-imut isummersortussaavoq. Kommunit nalinginnaasumik isumaat tassaavoq, inassuteqaatut akuerineqarsimasut malillugit aki-liuteqartarnermik ingerlatsisoqarunnaarmat tunniussinerup kingorna VSP pillugu akiliisarnissamik aala-jangersaaneq pitsaanngitsuusoq, akerlianilli ataatsimoorussamik tapiissutit siumut naatsorsornerisigut tamanna isumagineqaannartarluni. Taamaalilluni innuttaasut katitigaanikkut allanngoriartornerat, tassunga ilanngullugu kommuninut nuuttarnerit, sillimaffigineqanngillat, tamannalu pissutigalugu kommunit arlallit isumaqarlutik aningaasartuutit qaffallutik naleqqutinngitsuusoq, isertitani atuartut ataasiakkaat aallaaviginagit ilinniartitsisut akissarsiaat tunngavigineqarlutik. PPR-eqarfiit nalinginnaasumik naliliinerat tassaavoq kommuneni pisortanut anngussinnaaneq kommu-ninut tunniussisoqarnerata kingorna oqinnerulersimasoq. Pingaartumik PPR-eqarfiit siusinnerusumik naleqqiullugu kommunini pisortat ataatsimiittarnerini aalajangersimasumik annertunerusumik ilanngutitinneqartalermata. Taamaalilluni tunniussineq sioqqullugu misigisimasamiit ulluunerani meeqqerivinnik atuarfinnillu suleqateqarneq oqinnerusutut misigineqarpoq. Kommunimi ataatsimi PPR ataaseq misiginngilaq sulianik suliarinnittarneq sukkanerulersimasoq imaluunniit kommunenut tunniussinerup malitsigisaanik pisariinnerulersimasoq. Tamatumunnga ilaatigut pissutaavoq kommuneni aqutsiveqarfinnit PPR-it sulerinissaannik nalornissuteqarnerat, aamma assersuutigalugu VSP-imik suliarinninneq pillugu suleriaatsit qanoq ittuussanersut.

www.bdo.dk

204

Tassunga ilanngutissaaq PPR-eqarfiit ilaannikkut ataatsimiititaliat ataatsimiinnissaannut inassuteqaa-siornissaq aamma suliamik saqqummiussinissaq allaffissornikkut oqimaatsutut misigisarmassuk, tas-suunakkullu qullersaqarfinniit PPR-eqarfiit oqilisaanneqassasut kissaatigalugu. PPR-eqarfinni allaffissornikkut sulisut ilisimatitsipput sulianik suliarinnittarnermi aaqqissuussinerup nutaap eqqunneqarnera – Kingo – kiisalu kommunini Winformatikimut aamma Inuit allattorsimaffiinut isersinnaaneq pissutigalugu innuttaasut pillugit paasissutissanik nassaarsinnaaneq ajornannginneruler-simasoq.

INERNILIINEQ

PPR-ip kommuninut tunniunneqarneranut siunertaq tassaavoq oqaatigineqareersutut meeqqat atuar-finnut tunngasuni tamakkiinerusumik akisussaanikkut aalajangiisinnaanikkullu oqartussaanerup kom-muninut tunniunneqarnissaa, tamannamini kommuninit suliassaanerummat. PPR aamma VSP pillugu maannakkut akisussaalernertik kommunit naammagisimaarpaat, tassa perorsaanikkut tarnip pissusaa-tigut naliliinermi imaluunniit immikkut ittumik atuartitsilernissami Namminersorlutik Oqartussani oqartussat akuliutsinnissaat pisariaqarunnaarmat. Kommunelli suliniutinik aaqqissuussinerat assigiinngitsuusimalluni, soorlu aamma immikkoortumi su-lisussarititaasut aamma assigiinngitsuusut. PPR-eqarfiit sisamat aatsaat 2013-imi aaqqissugaanerusu-mik aalajangersimasumillu ataatsimiittarnerit pilersissimavaat, tamatumalu aamma kingunerisaanik suliassat pillugit ataqatigiissaarineq isumasiuinerillu amigartarsimallutik. Suliassamik tunniussineq pillugu isumaqatigiissut kiisalu immikkoortumi inatsisit suliassat suut ingerlannissaannut, aamma suli-assat qanoq isumaginissaannut naleqqiullugu tunniussinerup kingorna PPR-eqarfinnut unammi-nartuusimapput. Paasissutissat pissarsiarineqarsinnaasut tunuliaqutaralugit PPR aamma VSP pillugu suliniutit pitsaas-susaat kommunenut tunniussinerup kingorna ajunnginerulersimanersoq inerniliisoqarsinnaanngilaq. Aallaaviatigut immikkoortumut isumalluutit amerlanerulersinneqarsimapput, aamma KANUKOKA aamma kommunit isumaqarlutik meeqqat inuusuttullu ajornartorsiuteqartut paasisaqarfiginissaannut pitsaanerulersimallutik, ilaatigut siusissukkut suliniuteqarneq pillugu atuarfiit PPR-imik suleqateqar-mata. Sumiiffinni ilisimasaqarneq aamma sukkanerusumik qisuariarsinnaaneq kommunit malillugit kingunerisimavaat PPR-eqarfinni suliat amerlassusaasigut qaffassimanerat. Tunniussinissap tungaanut kingornalu PPR-ip ingerlanneqarneranut aningaasartuutit qaffakkiartors-imapput. Aningaasartuutit qaffakkiartornerinut kommunit naapertorlugit siunnerfigineqartut maan-nakkut aamma 0-6-inik ukiullit ilaatinneqalernerinut atassuteqarpoq, kiisalu ilaatigut sulisussaariti-taasutigut suliniutit pingaarnersiorneqarnerisigut. Taamaaqataanik paasineqarsinnaavoq VSP-imut tiimit amerlassusaat qaffakkiartorsimasut, aamma VSP-imut ani-ngaasartuutit aamma qaffakkiartorlu-tik. Taamaalilluni PPR-ip aamma VSP-ip kommuninut tunniunneqarnerisa malitsigisaanik aningaasatigut sipaartoqarsimanngilaq. Kommunit ataasiakkaat – soorlu assersuutigalugu Kommuneqarfik Sermersooq – missingersuutini toqqammaviusut ikilisinnerisigut immikkoortumik sipaaruteqarsimavoq. Siunnerfigi-neqartunut naleqqiullugu siusissukkut suliniutilli siunissami ungasinnerusumi isumaginninnermi kom-muninut aningaasartuutitigut sipaarnermik kinguneqassapput – assersuutigalugu inissiisarnernut. Ilua-naarutaasulli aatsaat siunissami ungasinnerusumi takuneqarsinnaassapput uppernarsarnissaallu ajor-nakusuussalluni. Taamaakkaluartorli BDO naliliivoq immikkoortunut taamatut ittuni kommunit tamakkiisumik akisus-saanerat isumatusaarnerulluni, tassa siusissukkut suliniutit pingaartinnerisigut tamanna erseqqissumik kajumissaataammat. Kommunit suliassaqarfiit ataatsimoortillugit eqqarsaatiginissaannut pinngit-

www.bdo.dk

205

saalineqarput, taamaalilluni assersuutigalu meeqqanik inuusuttunillu immikkut pisariaqartitsisunik suliniutini ataqatigiissaarinissamut aaqqissuussinissamullu annertunerusumik kiffaanngissuseqalerlu-tik. Taamaalilluni immikkoortut PPR-itut aamma VSP-itut ittut kommuninut inissinnerisigut aallaavia-tigut suliniutit pitsaanerusumik aqunneqartariaqassapput kiisalu suliatigut ataatsimoorfiusut ineri-artortillugit, pisariaqartitsisoqalerpallu sukkasuumik qisuariartoqarsinnaalluni. Tamanna aamma maannangaaq PPR-ip aamma VSP-ip tunniunneqarnerini misilittagaalereerluni.

11.3 KOMMUNINI SULISUT KATITIGAANERISIGUT ALLANNGORIARTORNERI

Immikkoortumi matumani aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnerup kingorna kommuneni sulisut katiti-gaanerit sammineqarput. Ilaatigut kommuneni sulisunik atuineq tamarmik misissorneqarpoq, ilaatigu-llu allaffissornikkut sulisunut kiisalu ulluunerani neqeroorutini sulisunut paarsisunut aamma innar-luutilinut utoqqarnullu tunngasuni sulisuusut atatillugu allanngoriartorneq misissorneqarlutik. Inerla-taqarfiit taakku nalilersuinerup immikkoortuani siullermi aamma sulisarineqarput, tassanili misis-sueqqissaarneq piffissap ingerlanerani sulisut pillugit paasissutissanik tatiginartunik katersisinnaaner-mut periarfissat ilaatigut unamminartoqarsimallutik. Naatsorsueqqissaartarfik juni 2014-imi ASA-miit paasissutissat tunuliaqutaralugit kommunini 2009 – 2012-imi pisortani atorfinitsissimasaat tamaasa pillugit atorfiit taaguutaat, isumaqatigiissutinut tunngasut aamma atorfinitsitsisarnerit pillugit paasissutissanik tamakkiisunik katersisimavoq. Ajoralu-artumilli siusinnerusumiit maannakkut paasissutissanik peqanngilaq. Paasissutissat piffissami pineqartumi piffissami kommunini atorfinitsitat pillugit sukumiisumik paasissutissanik tunniussipput. Ilaatigut allaffissornermut tunngasuni ilinniagaqarsimanerup qaffasissusiani ilaatigullu kommunit allaf-feqarfiini pisortatut qullersatullu atorfiit amerlassusiisa allanngoriartornerinik misissuinissamut paa-sissutissani pissarsiarineqarsinnaasuni ajornarsimavoq. Tamatumunnga pissutaavoq taaguusersuineq kiisalu isumaqatigiissutinut tunngasut pisut ilaatigut sulisussarsiarineqarsinnaasut pilerisutsilerniar-lugit assigiinngitsumik atorneqartarneri, imaluunniit atorfimmut ataatsimut qinnuteqartumiit akis-sarsiatigut piumasaqaatit assersuutigalugu akuersaarniarlugit. Aammattaaq naliliisoqarpoq qullersatut atorfiit arlallit sulisunit immikkut akissarsiatigut isumaqatigiissuteqarnikkut inuttalerneqarsimallutik. Taamatut pisoqartillugu sulisut ilinniagaqarnikkut qaffasissusia imaluunniit sulisoq piviusumik sulis-unut aamma/imaluunniit missingersuutitigut akisussaanersoq nalilersorneqarsinnaanngilaq. Assersuut alla tassaavoq sulisoq tjenestemandinut assigusumik atorfinitsinneqarsimappat. Aamma sulisup tjene-stemanditut isumaqatigiissutit malillugit atorfinitsinneqarneranik ilisimasaqarneq tunngavigiinnarlugu sulisup ilinniagaqarsimanerata qaffasissusia pisortatullu suliassai imaaliallaannarlugit paasineqarsin-naanngillat. Sulisut pillugit paasissutissat tamarmik ukioq naallugu sulisunut allanngortillugit naatsorsorneqarput.

KOMMUNINI ATORFILLIT – PINGAARNERTIGUT 11.3.1

Takussutissiami ataaniittumi takutinneqarput kommuneni atorfillit katillugit ineriartornerat aamma kommuninut agguarneri. Takuneqarsinnaavoq kommunini atorfillit amerlassusaasa ineriartornerat piffissami 2009-2012-imi katillugit allanngorpiarsimanngitsut. 2009-imut sanilliullugu 2012-imi kom-munini pingasuni atorfillit ikinnerusimapput - Kommune Kujalleq, Qeqqata Kommunea aamma Qaasu-itsup Kommunea. Taakkunani appariarneq Qaasuitsup Kommuneani aamma Kommune Kujallermi malunnarnersaapput.

www.bdo.dk

206

Takussutissiaq 224: Kalaallit Nunaanni kommuneni atorfillit ukioq naallugu sulisunut naatsorsorlugit, 2009-2012 2009 2010 2011 2012

Kommunini atorfillit katillugit 6.590 6.629 6.469 6.413 taakkunannga, kommunikkaar-lugit:

Kommune Kujalleq 850 796 785 732 Qeqqata Kommunea 1.175 1.179 1.142 1.140 Kommuneqarfik Sermersooq 2.222 2.308 2.378 2.350 Qaasuitsup Kommunea 2.342 2.346 2.163 2.192 Pissarsivik: Naatsorsueqqissaartarfik Iluarsaaqqinnermut atatillugu ilimagineqarsimavoq kommunit anginerusut sulisunik piukkunnartunik sulisussarsinissamut aalajangiussisimanissamullu pitsaanerusumik periarfissaqassasut. Nalilersuiner-mut atatillugu kommunemi sulisut akornanni ingerlaqqittut amerlassusaat misissorneqarpoq. Takussu-tissiap ataaniittup taamaalilluni takutippaa kommunemi sulisut ilai qanoq amerlatigisut assersuuti-galugu 2009-mi kommunimi 2010-mi sulisutut ingerlaqqissimanersut. Takuneqarsinnaavoq ukiumiit ukiumut aalajaassuseq sulisut 79-82 %-iini allanngorpiarsimanngitsoq – ataasiakkaatigulli al-lanngortoqartarluni, Qaasuitsup Kommunea 2011/12-mi annertuumik allanngujaaffiulluni, allanngu-jaannerli Kommune Kujallermi ukioq taanna appasissimalluni. 2009-miit 2013-imut qaffasinnerusumik allanngujaatsoqarsimavoq, tamatumunngali pissutaasut nalaatsornerunnaasinnaapput. Taamaalilluni inerniliisoqarsinnaanngilaq aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinneq kommunini annertunerusumik aala-jangiussisimanermik kinguneqarsimasoq. Takussutissiaq 225: Kommuneni sulisunik aalajangiussisimaneq

Pissarsivik: Naatsorsueqqissaartarfik

KOMMUNENI ALLAFFISSORNERMI SULISUT 11.3.2

Takussutissiami ataaniittumi taamaallaat kommuneni allaffissornikkut sulisutigut atuineq takutin-neqarpoq, kingumut ukioq naallugu sulisunut naatsorsorlugit kommunit akornanni assersuunneqarsin-naasunngorlugit. Takussutissiami ersersinneqarpoq piffissami 2009-2012-imi ataatsimut isigalugu ukioq naallugu allaffissornikkut sulisut 56-inik ikileriarsimasut. Aammattaaq piffissami ukioq naallugu allaf-fissornermi sulisut amerlassusaat kommuni sisamani tamani appariarsimapput.

70,00%

72,00%

74,00%

76,00%

78,00%

80,00%

82,00%

84,00%

86,00%

88,00%

2009/10 2010/11 2011/12 2012/13

Sulisut amerlassusaat, ukiuni marlunni atorfeqarsimasut

Kommune Kujalleq

KommuneqarfikSermersooq

Qeqqata Kommunia

Qaasuitsup Kommunia

Gens

www.bdo.dk

207

Takussutissiaq 226: Kommuneni allaffissornikkut atorfillit amerlassussaat ukioq naallugu sulinermut naatsorsorlugit, 2009-2012

2009 2010 2011 2012 Allaffeqarnermi sulisut katil-lugit

989 999 971 933

taakkunannga, kommunikkaar-lugit

Kommune Kujalleq 126 126 118 106 Qeqqata Kommunea 158 157 149 148 Kommuneqarfik Sermersooq 361 366 376 358 Qaasuitsup Kommunea 344 350 328 321 Pissarsivik: Naatsorsueqqissaartarfik Takussutissiami ataaniittumi kommunini allaffissornikkut sulisut sulisut tamarmiusut procentinngor-lugit annertussusiat takutinneqarpoq. Takuneqarsinnaavoq allaffissornikkut sulisut piffissaq naallugu allanut naleqqiullugit allanngorpiarsimanngitsut. Takussutissiaq 227: Allaffissornikkut sulisut kommuneni sulisunut tamarmiusunut naleqqiullugit, 2009-2012

2009 2010 2011 2012 Katillugit 15 % 15 % 15 % 15 %

taakkunannga, kommunikkaar-lugit

Kommune Kujalleq 15 % 16 % 15 % 14 % Qeqqata Kommunea 13 % 13 % 13 % 13 % Kommuneqarfik Sermersooq 16 % 16 % 16 % 15 % Qaasuitsup Kommunea 15 % 15 % 15 % 15 % Pissarsivik: Naatsorsueqqissaartarfik

ULLUUNERANI NEQEROORUTINUT TUNNGASUT 11.3.3

Meeqqanik paarsinermi ulluunerani neqeroorutinut tunngasut siusinnerusukkut aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermi nalilersorneqarnikuupput. Naatsorsueqqissaartarfimmiit paasissutissatigut tunng-aviusut pissutigalugit sulisut paarsisut allanngoriartornerat malinnaaffigineqarsinnaavoq, tassunga ilanngullugu piffissap ingerlanerani kommunini sulisut paarsisut ilinniagaqarsimasut. Ataaniittumi kisitsisit tamarmik ukioq naallugu sulisunut naatsorsorneqarput, nalunaaquttap akunnermusiaqartut taamaalillutik ukioq naallugu sulisunut naatsorsorneqarput. Ulluunerani paarsisartut ataaniittumi ilanngullugit naatsorsorneqanngillat. Takussutissiami ataaniittumi sulisut paarsisartut tamarmiusut allanngoriartornerat kiisalu meeraaq-qerivinni, meeqqerivinni aamma akuleriinnut meeqqerivinni meeqqamut ataatsimut sulisut paarsisut allanngoriartornerat takutinneqarpoq. Soorlu nalilersuinerup immikkoortuani siullermi pisutut meeqqeriviit assigiinngitsunut pingasunut paasissutissat immikkoortinneqarsinnaasimanngillat. Takus-sutissiami takutinneqarpoq sulisut paasisut amerlassusaasa amerliartornerat annertuumik meeqqat paarineqartut amerliartornerannut naapertuuppoq, taamaalilluni sulisumut paarsisumut ataatsimut meeqqat paarineqartut sulisumut paarsisumut ataatsimut meeqqanut 11,1-imiit 10,0-imut apparluni, naak ukioq naallugu sulisuni paarsisut amerlassusaat 284-iniit 336-inut amerligaluartut.

www.bdo.dk

208

Takussutissiaq 228: 0-6-inut ukiulinnut ulluunerani neqeroorutini sulisut paarsisut ukioq naallugu sulisunut naatsorsorlugit, 2009-2012

2009 2010 2011 2012

Sulisut paarsisut katillugit 284 311 332 336 Sulisumut paarsisumut ataatsimut meeqqt paarineqartut

11,1 10,0 10,0 10,0

Pissarsivik: Naatsorsueqqissaartarfik Takussutissiami ataaniittumi sulisut paarsisut atorfinitsinneranni atukkat itisilerneqarput. Ilaatigut takuneqarsinnaavoq piffissami 2009-imiit 2012-imut perorsaasut ilinniarsimasut malunnaatilimmik amerlanerulersimasut – 74,5 %-imik annertuumik qaffariarsimallutik. Takussutissiaq 229: 0-6-inik ukiulinnik ulluunerani neqeroorutini sulisut paarsisut ukioq naallugu sulisut naatsorsorlugit aamma atorfinitsinermi pissutsinut agguarlugit, 2009-2012

2009 2010 2011 2012

Perorsaasut 47 63 73 82 Perorsaasunut ikiortit 0,8 1,0 0,9 1 Meeqqerisut 79 89 90 77 Isumaginninnermi assistentit 0 0 0 1 Isumaginninnermi ikiortit 111 110 118 133 Isumaginninnermi sulisut 31 34 36 33Isumaginninnermi perorsaasut 1,1 1,2 2,7 2,0Pissarsivik: Naatsorsueqqissartarfik Takussutissiami ataaniittumi ulluunerani meeqqerivinni pisortatut atorfiit amerlassusaasa allanngori-artornerat takutinneqarpoq (immikkoortumi pingaarnermi 50-imi akissarsiaqartut). Tamanna 2009-imut sanilliullugu 2012-imi qaffasinneruvoq. Takuneqarsinnaavoq ataatsimut isigalugu piffissami kommuneni ulluunerani neqeroorutini sulisumut ataatsimut pisortat 0,08-imiit 0,07-imut annikitsumik aamma appariarsimasut. Tamatumunnga pissutaavoq sulisut amerlinerat, tassa 2009-imut sanilliullugu 2012-imi pisortat marlunnik amerlanerummata. Takussutissiaq 230: 0-6-inik ukiulinni ulluunerani neqeroorutini pisortatut atorfiit ukioq naallugu sulinermut naatsorsorlugit, 2009-2012

2009 2010 2011 2012

Pisortatut atorfiit 22 27 28 24Pisortamut ataatsimut sulisut paarsisut 12,9 11,5 11,9 14,0 Pissarsivik: Naatsorsueqqissaartafik Nalilersuinerup immikkoortuani siullermi sulisut paarsisut ilinniarsimasut amerlassusaat isiginia-rneqarpoq. Naatsorsueqqissaartarfiup paasissutissaatai pissutigalugit piffissamut 2009-2012-imut paa-sissutissat tatiginarnerusut atorlugit tamanna misissorneqarsinnaavoq. Sulisutut ilinniarsimasutut naatsorsuutigineqarput perorsaasut aamma perorsaasunut ikiortit. Takussutissiaq 231: Sulisumut ilinniarsimasumut ataatsimut meeqqat paarineqartut 2009 2010 2011 2012Sulisut ilinniarsimasut katillugit 47,8 64 73,9 83 Sulisumut ilinniarsimasumut meeqqat paarineqartut 66,0 48,6 44,9 40,5 Pissarsivik: Naatsorsueqqissaartarfik

www.bdo.dk

209

ATUARFEQARNERMUT TUNNGASUT 11.3.4

Atuarfeqarnermut tunngasuni atuartitsinermi sulisut pillugit paasissutissanik imaqartunik paasissutis-sanik Inerisaavimmiit nalilersuinermi 1F-imi atorneqartussanik BDO tigusaqarpoq, tassunga ilann-gullugu ilinniagaqarsimanerup qaffasissusia. Immikkoortumik misissueqqissaarneq pillugu taamaat-tumik nalilersuineq 1F-imut innersuussisoqarpoq.

INNARLUUTILINNUT TUNNGASUT 11.3.5

Takussutissiami ataaniittumi piffissami 2009-2012-imi innarluutilinnut tunngasuni sulisut ingerlata-qartut allanngoriartornerat takutinneqarpoq. Taamaalilluni sulisut immikkoortumi pingaarnermi 48-imi akissarsiaqartinneqartut sulisut pineqarput – tassunga ilanngullugu isumaginninnermi peqqinnis-saqarfimmilu sulisut, peqqissaasut, isumaginnermi perorsaasutut sulisut, inuit ikorfartuisut il.il. Innar-luutilinnut tunngasuni allaffissornikkut sulisut nalunaarusiami matumani immikkoortoq 11.1.1-imi allaffissornermi sulisut naatsorsornerinut ilaapput. 2011-imi annikitsumik appariartoqarpoq kingornalu 2012-milu taamaaqataanik qaffariartoqarluni. 2012-imi qaffariarneq innarluutilinnut tunngasut kommunenut suliassanngortinnerinut attuumas-suteqarsinnaavoq. Tamatumalu 2011-imi appariarneq nassuiarsinnaanngilaa. Takussutissiaq 232: Innarluutilinnut tunngasuni kommuneni atorfillit ukioq naallugu sulisunut naatsorsorlugit, 2009-2012

2009 2010 2011 2012 Kommunini atorfillit amerlas-susaat katillugit

477

502

485

501

taakkunannga, kommunikkaarlugit:

Kommune Kujalleq 52 49 47 46 Qeqqata Kommunea 127 128 116 122 Kommuneqarfik Sermersooq 137 146 151 157 Qaasuitsup Kommunea 162 180 171 176 Pissarsivik: Naatsorsueqqissaartarfik

UTOQQARNUT TUNNGASUT 11.3.6

Takussutissiami ataaniittumi piffissami 2009-2012-imi utoqqarnut tunngasuni sulisut allanngoriartor-nerat takutinneqarpoq. Taamaalilluni immikkoortumi pingaarnermi 47-imi akissarsiaqartinneqartut sulisut pineqarput – tassunga ilanngullugit angerlarsimaffinni ikiortit, isumaginninnermi peqqinnis-saqarfimmilu sulisut, peqqissaasut, igaffimmi sulisut il.il. Utoqqarnut tunngasuni allaffissornikkut sulisut nalunaarusiami matumani immikkoortoq 11.1.1-imi allaffissornermi sulisut naatsorsornerinut ilaatinneqarput. Takussutissiami ataaniittumi utoqqanut tunngasuni sulisut tamarmiusut aamma kommunikkaarlugit allanngoriartornerat takutinneqarpoq. Soorlu takuneqarsinnaasoq piffissami ukioq naallugu sulisut amerlassusaat allanngorpiarsimanngillat. Taamaattorli kommune ilaatigut allaassuteqartarluni, tas-sunga ilanngullugu Kommune Kujallermi appariarneq aamma kommuneni allani pingasuni qaffariarne-rit.

www.bdo.dk

210

Takussutissiaq 233: Utoqqarnut tunngasuni kommuneni sulisut ukioq naallugu sulisunut naatsorsorlugit, 2009-2012 2009 2010 2011 2012

Kommunini sulisut amerlas-susaat katillugit

894

899

901

892

taakkunannga, kommunikkaar-lugit:

Kommune Kujalleq 137 131 126 118 Qeqqata Kommunea 150 165 159 156 Kommuneqarfik Sermersooq 245 247 257 252 Qaasuitsup Kommunea 361 356 359 365 Pissarsivik: Naatsorsueqqissaartarfik Kommuneni sisamani tamani utoqqaat amerlassusaat qaffakkiartorpoq. Sulisunik atuinerup allanngor-piarsimannginnera taamaattumik kingunisaanik piffissami 2009-2012-imi kommunini sulisut kommu-neni atorfeqartut amerlassusaat annikitsumik appariarput. Tamanna kommunini sisamani tamani 65-it sinnerlugit ukiulinni innuttaasumut ataatsimut sulisut amerlassusaasa appariarneranut naapertuup-poq. Takussutissiaq 234: Utoqqarnut tunngasuni kommunini sulisut innuttaasumut 65-it sinnerlugit ukiulimmut ataatsimut ukioq naallugu sulisumut naatsorsorlugit, 2009-2012

2009 2010 2011 2012 Kommunini sulisut amerlas-susaat katillugit

0,24

0,23

0,23

0,22

taakkunannga, kommunik-kaarlugit:

Kommune Kujalleq 0,21 0,19 0,18 0,16 Qeqqata Kommunea 0,23 0,24 0,23 0,22 Kommuneqarfik Sermersooq 0,25 0,23 0,23 0,22 Qaasuitsup Kommunea 0,27 0,25 0,25 0,25 Pissarsivik: Naatsorsueqqissaartarfik

INERNILIINEQ

Kommuneni sulisut katitigaanerat ukiuni kingullerni allanngoriartorsimavoq. Immikkoortumi tassani kommunini, ulluunerani neqeroorutinut tunngasuni, atuarfeqarnermut tunngasuni, innarluutilinnut aamma utoqqarnut tunngasuni allaffissornermut tunngasut suliarineqarput. 2008-imut sanilliullugu Kalaallit Nunaanni kommunemi atorfeqartut 2013-imi ikinnerupput. Taamaak-kaluartoq peqatigisaanik kommunemi allaffissornermut aningaasartuutit qaffassimapput. Pissutaasoq qularnanngitsumik allaffimmi atortunut, qarasaasiaqarnermut, atortunut pequtinullu, allat kiffartuus-sinerannut il.il. aningaasartuutini nassaarineqarsinnaavoq. Ulluunerani meeqqerivinnut tunngasuni perorsaasut amerlassusaasigut annertuumik qaffariartoqarsi-mavoq, Kalaallit Nunaat tamaat ataatsimut isigalugu. 2013-imi meeqqerivinni sulisumut ilinniagaqar-simasumut ataatsimut meeqqat ikinnerupput. Sulili sulisut ilinniagaqarsimasut amerlallutik, kommu-nillu naapertorlugit sulisinnaasut ilinnigaqarsimasut inissisimanerinut atasumik nunami sumiinnermi suli annertuumik assigiinngitsoqarpoq. Taamatut oqarneq nalilersuinerup ilaani 1E-mi nassaarineqar-tunit tapersersorneqarpoq.

www.bdo.dk

211

Innarluutilinnut tunngasuni Naatsorsueqqissaartarfimmiit paasissutissanit sulisunut ingerlataqartunut atasumik immikkoortup kommunenut suliassanngortinneqarnerani sunniutinik erseqqissunik nassaas-saqanngilaq. 2012-imi annikitsumik qaffariarnerulli takutippaa annikitsumik qaffariartoqartoq. Utoqqarnut tunngasuni kommuneni sulisut ingerlataqartut annertussusaat allanngorpiarsimanngillat. Taamaattorli piffissami utoqqaat amerlassusaat qaffakkiartorsimapput, taamaattumik innuttaasumut 65-it sinnerlugit ukiulimmut ataatsimut sulisut amerlassusaat appariartorlutik. Immikkoortuni misissorneqartuni tamani sulisut katitigaanerinut atasumik kommunit akornanni assigi-inngitsoqarpoq. Assersuutigalugu utoqqarnut aamma ulluunerani neqeroorutinut tunngasuni assigi-innginnerup takutissinnaavaa kiffartuussinerup qaffasissusiani assigiinngitsoqartoq, kisiannili taamatut inerniliinissamik pissutsit arlallit itinerusumik misissoqqissaarneqarnissaat pisariaqarluni. Nalilersuine-rup immikkoortuani siullermi ingerlataqarfinnik immikkoortumik misissuinernut atasunut innersuuss-isoqarpoq.

www.bdo.dk

212

12 3B: UKIUT QANINNERUSUT ILUANNI ILUARSAAQQINNEQ SIPAARUTE-QARNERMIK KINGUNEQASSANERSOQ

Nalilersuinerup immikkoortuisa pingajuanni kapitalimi kingullermi tassani sammineqarput aaqqissu-ussaanermik iluarsaaqqinnerup kingunerisaanik, ukiut qaninnerit iluanni piviusunngortinneqarsinnaa-sunik sipaaruteqarnissaq naatsorsuutigineqarsinnaanersoq. Immikkoortumi kommuninut suliassanngor-titsinerup malitsigisaanik kiisalu pisortat ingerlaqarfiini attuumassutit allanngortinnerisa malitsigi-saanik sipaarutaasinnaasut sipaarutaasinnaasut qulaajarneqassapput.

12.1 AAQQISSUUSSAANERMIK ILUARSAAQQINNERUP MALITSI-GISAANIK IMMIKKOORTUT KOMMUNENUT NUUN-NEQARSINNAASUTUT OQALLISIGINEQARTUT

Immikkoortumi tassani sammineqarput:

Sanaartornermut tunngasut Isumaginninnermut tunngasut Atornerluisunik katsorsaasarnerit

Immikkoortut tamarmik kommuninut immikkoortup suliassanngortinnissaanut tunuliaqutaasunik allaa-serinninnermik, suliassanngortitsinerup killiffianik aamma ukiut qaninnerit iluanni sipaaruteqarfiusin-naasut piviusunngortinneqarsinnaasut oqallisiginerannik imaqarput.

SANAARTORNERMUT TUNNGASUT 12.1.1

”Pisortani ingerlataqarfik pillugu aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermut tunngatillugu isumaliutis-siissummi” aaqqissuussaanermik ataatsimiititaliamit kaammattuutigineqarpoq kommunemi ingerlatat annertusineri sulianik ingerlataqartut amerlanerusut pilersinnissaannut tunngaviussasut, aamma sanaartornermi suliassat pitsaanerusumik ataqatigiissarnissaannik qulakkeerisinnaasut tunngavilersuutigalugit sanaartornermut tunngasut arlallit kommuninut nutaanut tunniunneqassasut. Ataaniittumi sanaartornermut Namminersorlutik Oqartussat aningaasartuutaasa allanngoriartornerat Nunatta Karsiani naatsorsuutit tunuliaqutarlugit naatsorsorneqarput. Takuneqarsinnaavoq aningaasartuutit 2009-imiit 2012-imut sakkortuumik qaffariartut, tamatumalu kingorna 2013-imi appaqqillutik. Procentinngorlugit pingaartumik ilaqutariinnermut aamma peqqissutsimut tunngasuni kiisalu inissiaqarnermut tunngasuni sanaartornermi aningaasartuutit qaffassimapput.

www.bdo.dk

213

Takussutissiaq 235: Sanaartornermut aningaasartuutaasimasut allanngoriartornerinik takussutissiaq

Immikkoortoq 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ilaqutariinnermut peqqissutsimullu

46

58

33

39

95

63

Ilinniartitaanermut il.il. 160 235 307 248 253 217

Pisortat sulinerat 379 305 368 335 331 163

Inissiaqarnermut tunngasut 237 148 227 343 399 295

Sanaartornermi aningaasartuutit allat 13 0 28 -6 13 34

Katillugit 835 746 963 959 1.091 772 Pissarsivik: Nunatta karsiata naatsorsuutai, 2008 – 2013 Sanaartornermut tunngasuni unamminartut ”Namminersorlutik Oqartussat aamma kommunit akor-nanni suleqatigiinnissamut isumaqatigiissut pillugu nassuiaammi” katersorneqarput, tassani ilaatigut uparuarneqarluni qinnuteqaatini aamma kommunit aamma Namminersorlutik Oqartussat akornanni uppernarsaanernut nukippassuit atorneqartartut, kiisalu sanaartornermut akisussaaffiup aamma inger-latsinermut akisussaaffiup agguarneri ataatsimoortumik pitsanngorsaaffigineqarsinnaallutik, taman-nalu Akileraartarnermut Atugarissaarnermullu ataatsimiititaliarsuarmit aamma malugineqarluni. Taamaalilluni marloqiusamik allaffissortoqarpoq, peqatigisaanillu immikkoortuni arlalinni aserfallat-saaliinikkut kinguaattoorfiusoqarluni. Nassuiaammi kaammattuutigineqarpoq sanaartornermut tunnga-sut kommuninut nuunneqassasut, tamatumalu kingunerisaanik ingerlatsinikkut pisussaaffeqalerlutik, taamaalilluni aningaasaqarnermut aqutsinikkullu tunngasuni akisussaaffiit imminnut malilerlutik. Kommunit aamma KANUKOKA sanaartornermi aningaasaliisarnerit qitiusumi inissisimaneranni unammi-nartoqarput, tassa aningaasaliissutit kommunip pisariaqartitaanut tamatigut naapertuunneq ajormata aammattaaq assigiinngiiaartarlutik,tamannalu kommunimut sumiiffinnilu inuussutissarsiortunut pigin-naasaqarnikkut unamminartuulluni. Sulianik ingerlatsinikkut misigineqarpoq aningaasaliissutit amerla-nertigut aatsaat kingusissukkut nalunaarutigineqartartut, tamatumalu kingunerisaanik kommuni mis-singersuutitigut nutarterinermut atatillugu aningaasalersuinissamini akiliutissani allamut nuussimasar-lugu. Aammattaaq misigineqarpoq pilersaarut naatsorsuutigisaq kinguartinneqartoq, sanaartornermi pilersaarut alla aningaasaliissutiminik qaangiisimammat, taamaattumillu aningaasanik nuussinissamik pisariaqartitsisoqalerluni. Kommuninit kissaatigineqarpoq allanngujuitsumik siumullu oqaatigineqar-sinnaasumik sanaartorneq annerusumik qaffasissuseqassasoq, aamma tamatuma kingunerissagaluarpa-gu piffissami sivisunerusumi pilersaarutit ingerlanneqalerlutik.

SULIASSANNGORTITSINERUP KILLIFFIA

Nassuiaatip nanginnerani politikkikkut ataqatigiissaarisut immikkoortunut agguarneqarsimasumik in-gerlataqarfinnut pilersaarutit piareersarneqarnissaat aallartissimavaat, pisortat sanaartornerisa pit-saanerusumik ataqatigiissarnerinik siunissamullu qulakkeerneqarnerinik qulakkeerisussanik. Taakku saniatigut Nassuiaami kaammattuutigineqarpoq politikkikkut ataqatigiissaarisut immikkoortuni ukani sanaartornerit suliassanngortinneri pingaarnersiorneqassasut:

Meeqqat atuarfiit aamma skolehjemmit Meeqqeriviit Utoqqaat illui Meeqqanut, inuusuttunut innarluutilinnut paaqqinniffiit Kulturikkut timersornikkullu atortut Sanaartorfigissaaneq Eqqakkanik igitsisarneq aamma avatangiisini suliassat

www.bdo.dk

214

Aammattaaq kaammattuutigineqarpoq allaffissornikkut ataqatigiissaarisut immikkoortut tunniun-neqarneri pillugit kingunissaanik naatsorsuinertalinnik piumasaqaatitaqartunillu isummernissamut tunngavissaliussasut, kiisalu tunniussinerup pinissaanut suut tunngavigineqarnissaanut qanorlu suk-katigisumik ingerlannissaanut siunnersuusiortoqarluni. Politikkikkut ataqatigiissaarisut suleqatigiissitamik pilersitsinikuupput, meeqqat atuarfiinik aamma skolehjemminik sanaartukkat kommuninut tunniunneqarneri pillugit tunngavigisassanik pilersitsisus-saq. Suleqatigiissitami ilaasortat kingulliit 2014-imi junip naanerani toqqarneqarput, sulinerlu taamaalilluni aatsaat aallartisalerluni. Naatsorsuutigineqarpoq suleqatigiissitamut suliakkiissut ilaatigut makkuninnga imaqarumaartoq:

Tunniussinissamut piffissaliussaq tunngaviusussallu Sanaartugaatit qanoq ittuunerinik nalunaarsuineq Aningaasanik tunniussineq immaqalu qitiusumiit immikkoortitsinerit Kommunet taarsigassarsisinnaanerat

Namminersorlutik Oqartussanit aamma KANUKOKA-mit erseqqissarneqarpoq atuarfeqarnermut tunnga-suni sanaartukkanik suliassanngortitsineq meeqqat atuarfianni kommunenit akisussaaffigineqareersup iluata annertuup nanginneranut ilaassasut. Suliassanngortitsinermut aporfik pingaarneq tassavoq aningaasanut tunniunneqartunut naleqqiullugu ataatsimoortumik paaseqatigiinnissaq. Tamanna sa-naartukkat qanoq ittuunerinik aserfallatsaaliinikkullu kinguaattoornerit nalilersornissaannik pisari-aqartitsivoq, aamma aningaasanut tunniunneqartunut pingaaruteqassalluni, kiisalu kommunit akorn-anni agguarneqarnissaat. IIKNN aamma KANUKOKA naliliipput eqqortumik suliap ingerlanneratigut meeqqat atuarfiinik aamma skolehjemminik sanaartukkanik ukiut ataatsip- marluk iluanni kommunit tigusisinnaassasut. Isumaginninnermut tunngasuni aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermili ulloq unnuarlu paaqqinniffiit, innarluutilinnik paaqqinniffiit aamma utoqqaat illuisa illutaanik tunniussinissaq ingerlaavartumik oqal-lisigineqarsimavoq. Kingullertut taaneqartumik aningaasalersuineq ullumikkut kommunip aamma Namminersorlutik Oqartussat akornanni 50/50-imik avinneqarsimavoq. Immikkoortumi tassani aamma annertuumik aserfallatsaaliinermi kinguaattoortoqarpoq aamma kommunit aamma Namminersorlutik Oqartussat akornanni suliamik ataqatigiissaarinermi unamminartoqarluni. Suliassanngortitsilluni suliap aallartinnissaanut politikkikkut suliniuteqartoqanngilaq, aamma tamanna pillugu maannakkut pilersaaruteqartoqarnani. Innarluutilinnut aamma ulloq unnuarlu paaqqinniffinni nuna tamakkerlugu atorneqarput, immikkoortumilu tassani illunik tunniussinissami piumasarineqarluni nuna tamakkerlugu ataqatigiissaarisoqarnissaanik eqqarsaateqarnissaq, utoqqarnulli tunngasuni illut kommuninut ataasiakkaanut tunniunneqarsinnaassallutik, atuarfeqarnermut tunngasut assigalugit. Ulloq unnuarlu paaqqinniffiit illutaanik tunniussinissaq ulloq unnuarlu paaqqinniffinnut tunngasut kommunenut ataatsimoortunut tunniunneqarnissaannut atatillugu eqqarsaatigineqassapput. Immikkoortuni arlalinni illunik tunniussineq kommuninut arlalinnik nutaanik unamminartoqartitsis-saaq, ilaatigut sulisussarnissamut aamma sulianut tunngasuni aamma pilersaarutinik aqutsinikkut piginnaasaqartunik pisariaqartutigut inerisaanissamut atatillugu. Kommunit suliani taakkunani ullu-mikkut isumaginnillutillu peqataapput. Naliliisoqarpoq kommuninut unamminartut pingaartumik tas-saajumaartut ukiut ingerlanerini taakkununnga aningaasaliissutinut oqartussaanissaq, taamaalilluni sanaartornikkut ingerlatat pisariaqartitsinernut naapertuutilerlutik. Namminersorlutik Oqartussat ullumikkut immikkoortuni ataasiakkaani sanaartornernut ataatsimut ani-ngaasaliisarput, pilersaarummi aalajangersimasumi sukkasuumik pingaarnersiuisoqarsinnaalluni. Anin-gaasaliissutit tunniunneqarpata kommunillu akornanni agguarneqarpata pilersaarutit anginerusut in-gerlassinnaajumallugit sipaartariaqartassapput imaluunniit taarsigassarsisariaqassallutik. KANUKOKA

www.bdo.dk

215

naliliivoq sanaartornerup sukkassusia arriinnerulissasoq,tamannalu sumiiffinni sanaartornermi sulif-feqarfinnut annertunerusumik patajaallisaanermik kinguneqassalluni.

INERNILIINEQ

Sanaartornermut tunngasut ullumikkut aaqqissugaanerini arlalinnik unamminartoqarpoq. Unammi-nartut ilai toqqaannartumik aaqqissuussaanermeersuupput, allalli ataqatigiissaarisoqannginneranik aamma suliap suliarinerani periutsimit pilersinneqarsimallutik. Maannakkut aaqqissuussinerup periut-sillu kingunerisaanik aaqqissugaanikkut kajumissaatinik naleqqutinngitsunik attuumassuteqarpoq, sulianillu isumaginninnerup pitsaanerulersinnissaanut periarfissaqarluni. Sanaartornermut, aserfallatsaaliinermut ingerlatsinermullu akisussaaffiup katersorneqarnera aaqqis-sugaanikkut unamminartut ilai aaqqiiffigissuai aamma aaqqissugaanikkut kajumissaatinik naleqqutinn-gitsut qulakkeernerullugit. Sanaartornerup aserfallatsaaliinerullu akornanni allatut pingaarnersi-uisoqalersinnaassaaq taakkununngalu ingerlatsineq ilanngullugu eqqarsaatigineqarsinnaalluni – as-sersuutigalugu nukissiutitigut nutarterinermut atatillugu. Aammattaaq kommunit aamma Namminer-sorlutik Oqartussat akornanni ataqatigiissaarinissamut pisariaqartitsineq annikinnerulissalluni, sanaar-tornermullu aningaasaliissutaasartut taakku sumiiffinni marlunni missingersuusiorneqartarunnaarlutik. Akisussaaffimmik taamatut katersinikkut pitsaanerusumik ataqatigiissaarineq suliatigullu isumaginnin-neq qulakkiissavaa siunissamilu ungasinnerusumi aamma suliassanik naammassisaqarneq kinguneqar-luarnerulersillugu. Akisussaaffiup katersornerisigut eqqarsaasersuutigalugu qitiusumi aamma sineris-sami inissinneqarsinnaavoq. Aalajangiinerni sumiiffinnik ilisimasaqarnerup ilanngunneqarnissaata qulakkeerneqarnissaanik kissaateqarneq aallaavigalugu kommunini immikkoortup aaqqissuunnissaa toqqarneqarsimavoq, naliliisoqarlunilu kommunit sisamat tamarmik taakkuninnga kivitsinissamut inis-saqartitsisut. Kommuninut suliassanngortitsineq aaqqissuussaanikkut unamminartut ilai aaqqinneqassapput, sulili sulianik sulisoqartariaqassalluni, tunniussinerlu kommuninut unamminartunik nutaanik pilersitsissallu-ni, ilaatigut aningaasanik aqutsinermut atasunik. Iluanaarutit ilai pisariaqartitsinerup ingerlataqarne-rullu akornanni pitsaanerusumik naleqquttoqalernera aamma sanaartornermut tunngasuni sulianik kinguneqarluartumik isumaginnilerneq qularnanngitsumik ukiut arlallit qaangiuppata erseqqinnerulis-salluni. Taamaalilluni naatsorsuutigineqarsinnaavoq sanaartornermut tunngasunik tunniussineq – taa-maalilluni taanna aserfallatsaaliineq ingerlatsinelu peqatigalugit katersorneqarlutik - kingunerisussaa-vaa pisariillisaanerit, isumalluutitigut atuinerit annikinnerulerinik imaluunniit annertunerusumik in-gerlataqalernermi takuneqarsinnaasut. Tamatumunnga tunngaviusoq tassaavoq piffissap ingerlanerani kommunit ingerlatanik ataqatigiissaarilersinnaallutik aamma sanaartornermi aningaasanik atuisin-naanngorlutik, taamaalilluni sanaartornermi ingerlatat kommunit pisariaqartitaannut naapertuutiler-lutik. Sulianut tunngasunik aqutsinikkullu piginnaasaqartunik sulisussarsiniarnermi sulisoqarnermilu kommuninut immikkut unamminartoqassaaq, naak Namminersorlutik Oqartussani sulianik aaqqiinis-samut immikkut ilisimasalinnik avataaneersunik annertuutigut ullumikkut pissarsisoqartaraluartoq.

ISUMAGINNINNERMUT TUNNGASUT ILUANNI SULIASSAT 12.1.2

Aaqqissuussaanermut ataatsimiititaliaq ilaqutariinnermut tunngasunut akisussaaffiup ataatsimut – kommuneni - katersorneqarnissaat kaammattuutigaa, suliatigut avatangiisit nukittorsarnissaat aamma sulianik suliarinnittarneq ilisimasalinnit ingerlanneqartalernissaa siunertaralugu. Ataatsimiititaliap ilaatigut kaammattuutigaa ulloq unnuarlu paaqqinniffiit aamma innarluutilinnik isumassuineq kommu-ninut tunniunneqassasut. Innarluutilinnut tunngasut 2011-imi kommuninut tunniunneqarput, soorlu

www.bdo.dk

216

qulaani tamanna erseqqinnerusumik allaaserineqartoq. Aaqqissuussaanermik ataatsimiititaliap aamma kaammattuutigaa immikkoortut arlallit, namminersornerullutik oqartussanit tapiiffigineqartut imaluunniit utertitsivigineqartut, kommuninut tamakkiisumik tunniunneqassasut.

ULLOQ UNNUARLU PAAQQINNITTARFINNUT TUNNGASUT

Ulloq unnuarlu paaqqinnittarfiit suli namminersorlutik oqartussani aaqqissugaapput, kisianni 2014-imiit aningaasalersuisarneq allanngortinneqarluni. Siusinnerusukkut ataatsimoortumik tapiissutit iki-lisinnerisigut paaqqinniffinnut aningaasartuutit 50 %-ii kommuninit akilerneqartarput aamma 50 %-ia ulloq unnuarlu paaqqinniffimmi inimik atuinermi akigititanik akiliinikkut. 1/1 2014-imiit akiliisarneq ingerlatat apeqqutaatillugit 100 %-imik akiliisarnermut allanngortinneqarpoq. 2013-imi Namminersor-lutik Oqartussaniit aamma KANUKOKA-miit tunniussaqartoqarnera tunuliaqutaralugu ulloq unnuarlu paaqqinniffinnut tunngasut aaqqissugaanerinik BDO misissuinermik ingerlataqarpoq, tassani piginnit-tuunerup inissinneqarneranut, ingerlatsinermut aningaasalersuinermullu isummersortoqarluni. Tassunga atatillugu inassutigineqarpoq ulloq unnuarlu paaqqinniffinnut tunngasunut aqutseriaatsimi nutaami qulakkeerneqassasoq:

Neqeroorutit piumasaqarnerillu akornanni pitsaanerusumik naapertuuttoqassasoq Sunniuteqarluartumik aqutsinissamut kajumissaatit, tassunga ilanngullugu piginnaasatigut ilu-

aquteqarneq Aqutsinermi paasiuminartuuneq erseqqissuunerlu, taamaalilluni immikkoortuni assi-

giinngitsuni annertunerusumik akisussaaffeqarneq qulakkeerneqarluni Ulloq unnuarlu paaqqinniffiit kommunillu akornanni suleqatigiinneq pitsaanerulersillugu Sulianik suliarinninnermi, perorsaanikkut neqeroorutini suliatigut pitsaassuseqarneq kiisalu

nakkutilliinerup immikkoortumi immikkut pisariaqartutigut ilisimasaqarneq tapersersussallugu Misissueqqissaarneq naammassineqartoq tunuliaqutaralugu naliliisoqarpoq ulloq unnuarlu paaqqinnif-finnik ingerlatsinermut akisussaaffik kommunenut tunniunneqassasoq, kisianni neqeroorutit nuna tamakkerlugu ataqatigiissarnissaasa qulakkeerneqarnissaat siunertaralugu kommunit ataatsimoorlutik ingerlatsiviinik pilersitsisoqarneratigut. Kaammattuutit politikkikkut ataqatigiissaarisunit suliarineqarsimapput, tassanilu aalajangiisoqarluni paaqqinniffinnik ingerlatsineq kommunet ataatsimoorussaannut inissinneqassasoq. Ilaqutariinnermut Inatsisinillu Atortitsinermut Naalakkersuisoq suleqatigiissitap pilersinneqarnissaanut akisussaavoq aamma inatsisissamut siunnersuutip pisariaqartinneqartup saqqummiunnissaanut. Aaqqissuussaanikkut immikkoortumik nutaamik pilersitsisoqassaaq, aamma allannguutit immikkoortumi nutarternerni alla-ni ilaatinneqassallutik. Taamaattumik naatsorsuutigineqarpoq ulloq unnuarlu paaqqinniffiit siusinner-paamik 2017-imi kommuninut (ataatsimoorussamik) tunniunneqassasut. Suli paasinarsinngilaq ulloq unnuarlu paaqqinniffinnik sanaartornermut akisussaaffik aamma tunniunneqassanersoq.

www.bdo.dk

217

TAPIISSUTIT UTERTITSINERILLU

Aaqqissuussaanermut ataatsimiititaliap kaammattuutigaa immikkoortut arlallit, namminersornerlutik oqartussat tapiissuteqarfigisai imaluunniit utertitsisarfigisai, kommunenut tamakkiisumik tunniun-neqassasut. Tassani pineqarput meeqqanut tapiissutit, meeqqannut akilersuutit meeravissiartaarner-lu, namminersorlutik oqartussat tamakkiisumik akiliuteqartarfii kiisalu naartunermi ullormusiat, utoqqalinersiutit, siusinaartumik pensionisiat aamma ineqarnermut tapiissutit, aningaasalersuineq namminersorlutik oqartussat kommunillu akornanni avinneqar-tarluni. Aaqqissuussaanermut ataatsi-miititaliamit suliarineqartoq takussutissiaq ataaniittumi takutinneqarpoq: Takussutissiaq 236: Isumaginninnermut tunngasut iluanni immikkoortut avinneqartumik aningaasalersorneqartut pillugit takussutissiaq Immikkoortoq Aningaasaliissutit 2005 Aningaasalersuineq Kommuni/Nammi.Oqart.

Naartunermi ullormusiat 17 mio. kr. 10/90 Utoqqalinersiutit 230 mio. kr. 10/90 Siusinaartumik pensionisiat 185 mio. kr. 50/50 aamma aaqqissuusinitoqaq 10/90 Ineqarnermut tapiissutit 70 mio. kr. 40/60 Pissarsivik: Pisortat ingerlataqarfii pillugit aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermut tunngasoq isumaliutissiissut, q. 20 Taakku saniatigut ataatsimiititaliap kaammattuutigaa meeqqanut tapiissutit, naartunermi ullormusi-at, utoqqalinersiutit aamma ineqarnermut tapiissutit ingerlaannartumik tunniunneqarlutillu akiler-neqartassasut, tassa paasissutissat pisariaqartinneqartut pisortanit pigineqareermata. Aaqqissuussinerit taaneqartut kingorna ”Namminersorlutik Oqartussat aamma kommunit akornanni suleqatigiinnissamut isumaqatigiissutaat pillugu nassuiaami” suliarineqarsimapput. Tassani uparu-arneqarpoq aaqqissuussinerit kingunerisaannik aningaasaqarnikkut aaqqissuussaanermi kajumissaa-teqarput, ajunngitsumik eqqortumillu sulianik suliarinninnermut akerliusinnaasut aamma pisortat aningaasaqarnerannut tamarmiusumut eqqarsaatiginnittut. Siusinaartumik pensioneqarnermut tunngasuni aaqqissugaanikkut kajumissaatitigut immikkut ajornartorsiuteqarpoq. Pisortanit ikiorsiis-sutit annertuutigut kommunenit 100 %-imik aningaasalersorneqarmata siusinaaerumik pensionisiaqar-titsinikkut ilatsiinnarluni pilersuinermut innuttaasut nuunnissaat aningaasaqarnikkut kommuninut iluaqutaasinnaavoq. Nassuiaatip aamma inassutigaa allaffissornikkut aningaasartuutit annikillisarniar-lugit kiisalu suliamut akisussaaffiup aamma aningaasaqarnikkut akisussaaffiup akornanni ataqatigiis-sitsilernissamut 100 %-imik kommuninit aningaasalersorneqarnissaa eqqarsaatigalugu aaqqissuussinerit nalilersorneqassasut. Tassunga ilanngullugu Nassuiaami inassutigineqarpoq:

Ineqarnermut tapiissutit, meeqqanut tapiissutit aamma meeqqerivinnut akiliutit akornanni ataqatigiin-nerit allanngortinneqassapput, taamaalilluni nammineq sulilernissamut kajumissuseq eqqarsaatigineqar-luni.

Pisortanit ikiorsiissutit missingersorlugit uuttortarneri annikillisineqassapput, akiliutit maleruagassanik tunngaveqassapput. Tassunga ilanngullugu utertitsilluni akiliinernut tunngasunik piumasaqaatit pillugit assigiiaartunik najoqqutassanik aalajangersaasoqarluni

Isumaginninnermi sulinermi immikkut ilisimasaqarneq immikkoortumi sulisut piginnaanngorsarnerisigut qulakkeerneqassaaq

Isumannaallisaanermi akiliutit tamarmik akileraaruserneqassapput, taamaalilluni assersuunneqarsinnaa-lerlutik paasiuminartunngorlutillu

Pisortanit ikiorsiissutinik naatsorsuinermi periusissamik innersuussineq, ukiup ataatsip ingerlanera in-nuttaasorpassuit isertitaasa assut allanngorartut sillimaffigineqarlutik. Periuseq sipaarnissamut ka-jumissaateqassaaq aamma ukiumi allanngortoqarnera pissutigalugu tunniunneqartut isumaginninnermi tunniuttakkat utertillugit akilertarnissaat pillugu najoqqutassaliortoqarluni

www.bdo.dk

218

Pissarsivik: Namminersorlutik Oqartussat aamma kommunet akornanni suleqatigiinnissamut isumaqatigiissut pillugu nassuiaat, 2013, q. 26 Nassuiaat malillugu siusinaartumik pensioninut tunngasut aningaasalersornissaannut nutaamik siun-nersuusiortoqarsimavoq, - taanna akuerineqassappat – immikkoortup kommuninut 100 %-imik tunniun-neqassalluni. Inatsisissatut siunnersuut maannakkut 2014-imi julip aqqarnanut tusarniaaneq killeqar-poq naatsorsuutigineqarlunilu 2014-imi ukiakkut ataatsimiinnermi suliarineqassasoq. Immikkoortuni allani suliamik isumaginninnerup aningaasalersuinerullu allanngortinnissaannut suli suliniuteqartoqarsimanngilaq. Naalakkersuisoqarfik ilisimatitsivoq allannguinerit allaffissornikkut oqi-maatsuusut, ullumikkut annertuut peqqussutinik tunngaveqarmata, taamaattumillu tunniussinernut atatillugu nutaanik inatsisiliortoqassalluni. Ilaatigut tamanna pissutigalugu immikkoortut ataasiak-kaarlugit suliarineqarput.

INERNILIINEQ

Aaqqissuussaanermut ataatsimiititaliap siunnersuutigaa ilaqutariinnermut tunngasut ataatsimi – kom-muneni katersorneqassasut. Aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnerup kingorna isumaginninnermut tunngasuni akisussaaffiit annertunerusut aningaasallut amerlanerusut kommunit isumagisas-sanngortinneqarsimapput. Innarluutilinnut tunngasut 2011-imi tunniunneqarput, aamma ulloq unnuar-lu paaqqinniffinnut tunngasuni aningaasaqarnerup annertunersaa 2014-imi suliassanngortinneqarluni. Unamminartut arlallit Pisortani ingerlataqarfik pillugu aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermut tunngatillugu isumaliutissiissummi aaqqissuussaanermut ataatsimiititaliamit erseqqissarneqartut, suli ullumikkut atuupput. Ulloq unnuarlu paaqqinniffinnut tunngasuni sulianik suliarinninnermut Nammi-nersorlutik Oqartussat aamma kommunet akisussaapput, kommunet paaqqinniffinnik aningaasa-lersuipput, kisiannili sullissinerup imarisaanik annikitsuararsuarmik sunniuteqarlutik. Aaqqissuussaa-nerit immikkoortoq kommunet ataatsimoorfigisaanni immikkoortumi suliassanngortinneqarpata naleqqunnerussaaq, taakku immikkoortup suli nuna tamakkerlugu ingerlataqarneri qulakkiissallugu. Naliliisoqanngilaq immikkoortup tunniunneqarnerani erseqqissunik sipaaruteqarnermik kingu-neqassasoq. Naleqquttumillu aaqqissugaanerup pitsaasumik kinguneqarluartumillu suliamik isumagin-ninneq qulakkiissallugu. Immikkoortumi aningaasartuutit pingaarnertut isigalugu amerliartormata, aamma kommunet ataatsimoorlutik ingerlataat allaffissornikkut nutaamik aaqqissuunneqarnissaa pia-riaqarmat naatsorsuutigineqanngilaq sipaartoqassasoq, immikkoortumili pitsaanerujussuarmik naleqqunnerusumillu aqutsisoqarnissaanut periarfissaqarluni. Tapiissutit utertitsinerillu kinguneraat naleqqutinngitsunik arlalinnik kajumissaateqarnera. Kommunet aningaasalersuinermut ilaannakuusumik akisussaanerat sulianik suliarinninneq pisortat aningaasaqar-nerannut tamarmiusumik ajoqusiisumik sunniuteqarsinnaavoq. Aammattaaq kinguneralugu aaqqissuus-sinerit annertuumik marloqiusamik allaffissorfiullutik, kommunet aamma Namminersorlutik Oqartus-sat suliat assigiit suliarisarlugit/akuerisarlugit, imaluunniit utertitsinissamik qinnuteqarneq pillugu immikkuullarissunik allaffissornikkut ingerlatsisoqarluni. Ilaatigut akiliutit annikillisinnissaannut ilaati-gullu allaffissornikkut sipaaruteqarnissamut aningaasaqarnikkut periarfissaqassaaq. Naleqqunnerusumik aaqqissugaanikkut kajumissaateqarnerit qularnanngitsumik sulianik suliarinnin-nermut sunniuteqassaaq annertunerusumillu innuttaasut eqqortunik pisartagaqarnissaat qulakkeer-lugu, kiisalu tamanna pisariaqartinneqartillugu tunniussineq nalilersoqqinneqartarluni. Naliliisoqarpoq tamanna ilaatigut siusinaartumik pensioninik tunniussinerit ikilerinik kinguneqassasoq. Aammattaaq tamanna tunniussisarnerit nalilersoqqinnissaannut kajumissaarissalluni. Immikkortut allaffissornikkut ataatsimi katersorneqarneri marloqiusamik allaffissorneq annikillisissavaa. Allaffissornerup annertus-susaali akiliutit akornanni allanngorartorujussuuvoq, taakku ilai inatsisinut pituttugaallutik. Aammat-

www.bdo.dk

219

taaq sipaaruteqarnermut annertuutigut apeqqutaassalluni kommunemi allaffissorneq kinguneqarluar-titsisumik aaqqissuunneqassanersoq.

IMIGASSAMIK ATORNERLUISUNIK KATSORSAANEQ 12.1.3

”Pisortani ingerlataqarfik pillugu aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermut tunngatillugu isumaliutis-siissummi” aaqqissuussaanermik ataatsimiititaliap kaammattuutigaa ”avatangiisinik suliatigut nnu-kittuunik suliassanillu pitsaanerusumik ataqatigiissaarinernik” pilersitsisoqarnissaa tunngavilersuuti-galugu imigassamik atornerluisunik katsorsaaneq (aamma peqqinnissaqarfimmut tunngasunut atasuni kiffartuussinerit allat arlallit) kommuninut nutaanut tunniunneqassasut. 2010-imi peqqinnissakkut sulisut sammisaqartinneqarput, tassani aalajangerneqarluni imigassamik atornerluisunik katsorsaanermi suliniutit ataqatigiissarneqassasut aamma kommunini isumaginninner-mut ingerlatsiviit peqqinnissaqarfiullu akornanni suleqatigiinneq aaqqissuunneqassasoq. Kommunet ataatsimoorlutik atornerluisut pitsaaliuinerlu pillugit politikkissamik piareersaassapput. Sammisaqarti-tsinermut atatillugu pilersaarusiortussanik pilersitsisoqarpoq, siunissami imigassamik atornerluisunik katsorsaanissamut neqeroorutissamut siunnersuusioqquneqarlutik. Siunnersuutip ilaatigut kinguneri-saanik taamanikkut kommunini neqeroorutit nalilersorneqarput, siunnerfigisat assigiingitsut misissoq-qissaarneqarlutik kiisalu atornerluisunik katsorsaasussanik kommunilu innersuussisartussanik ilinniarti-taanermut periarfissat misissorneqarlutik. Pilersaarusiortut taakku 2012-imi nassuiaammik suliaqar-put, ilaatigut immikkoortup kommuninut tunniunneqarnerani kingunissanik misissuisussaq kiisalu ator-nerluisunik katsorsaanermut tunngasunik kivitsinissamut kaammaattuutinik imaqarluni. Immikkoortoq manna taassuminnga tunngaveqarpoq kiisalu malitsigisaanik apeqquteqarluni. Nassuiaammi inerniliisoqarpoq ”kommunet maannakkuungallartoq imigassanik atornerluisunik katsorsaanermik suliassamik taamatut annertutigisumik tigusinissamut piareersimasutut suli piareer-simanngitsut.” Kommunet kissaatigivaat immikkoortumi piginnaasamikkut kivitsisoqassasoq - ornigu-lluni aamma katsorsaalluni suliaqarnermut atatillugu, kiisalu suleriaatsit ilaannut (pingaartumik natsorsaalluni sulinissaq sioqqullugu suliassami) assigiiaartumik nipilimmik ilitsersuusiortoqartussaa-lluni. Aammattaaq KANUKOKA aamma Kommuneqarfik Sermersooq tusarniaanermi akissuteqarlutik taamanikkut immikkoortup tiguneqarnissaa illersorneqarsinnaanngitsoq. Taamanikkut Naalakkersuisut aalajangerput imigassamik atornerluisunik katsorsaasarnerup tunniun-neqarnissaa kinguartinneqassasoq, kiisalu kommuneni pikkorissaasoqassasoq, katsorsaaneq sioqqullugu – aamma tamatuma kingorna – kommunemi kiffartuussinissamik isumaginninnissamik qulakkeerisussa-mik. (Siunissami imigassamik atornerluisunik katsorsaanissamut neqeroorutit pillugit nassuiaat, Peqqissut-simut Naalakkersuisoqarfik, 2012).

www.bdo.dk

220

12.2 PISORTANI INGERLATAQARFIK TAMARMIUSOQ

Aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermik nalilersuineq manna tikillugu kommunet suliassmik naam-massinniarnerat aamma suliassat inissinneqarnerat annertuumik isigalugit immikkoortunik arlalinnik sammisaqarpoq, tassunga ilanngullugu Namminersorlutik Oqartussat kommunillu akornanni suliassanik nuussineq. Taamaattorli pisortat suleqatigiiffiillu akornanni pingaarnertigut suleqatigiinnermut pissut-sit kinguneqarluartumik suliassamik isumaginninnissamut periarfissani annertuumik aamma pingaaru-teqarput. Suleqatigiinnissamut pissutsit taakku ineriartortinnissaannut periarfissat immikkoortumi matumani sammineqarput. Siullermik kommunit aamma Namminersorlutik Oqartussat akornanni at-tuumassutit misissorneqarput tamatumalu kingorna pisortanit pigineqartut ingerlatseqatigiiffiit pil-lugit suleqatigiinnermi pissutsit qulaajarneqarlutik.

KOMMUNET AAMMA NAMMINERSORLUTIK OQARTUSSAT 12.2.1

Pisortat ingerlataqarfiini ukiuni kingullerni suliassanik naammassinninnerit sunniiveqatigiinnerillu nu-tarterinerit allannguinerillu arlallit ingerlanneqartut pisortani ingerlataqarfinni suliassamik kin-guneqarluartumik isumaginninnerup iluani nunani tamalaani pissutsinut naapertuupput. Peqatigisaanilli pingaarpoq Kalaallit Nunaanni innuttaasut amerlassusiinut, nunap isorartuneranut, assartuinermut, ilinniartitaanerup qaffasissusianut il.il. immikkut pissutsit isiginiarneqartussaallutik. Taakku immikkut ilisarnaatit ilaatigut kinguneqarluartumik suliassamik isumaginninnissamut aporfittut isigineqartarput, kisianni aamma suliassanik naammassinninnermi pisariillisaanernut aassigiinngitsunut allani takuneqarneq ajortunut annertuutigut aamma tunngaviusinnaallutik, taamaattumillu nunani allani annertunerusumik naapertuutinngitsunik. Immikkoortumi pisortat ingerlataqarfiinik misissuinerni allani aamma soqutigisaqatigiinnik pingaaru-teqartunik apersuinerni paasineqartut sammisat arlallit misissorneqarput, pisortani ingerlataqarfinni tamarmiusuni suleqatigiinnissamut pissutsit oqallisigineqartillugit.

INATSISISSANIK PIAREERSAANERUP PITSAANINNGORTINNERA AAMMA PILERSAARU-TINIK AALLARTITSINEQ

Inatsisit nutaat piareersarniartillugit imaluunniit ineriartortitsiniarluni suliniutit annertuut aallartinni-artillugit soqutigisaqaqatigiit arlalissuit illuani anguniakkat aappaanilu sulisutigut piginnaasatigullu isumalluutit akornanni nalinginnaasumik oqimaaqatigiinneq amigaataasoq oqaatigaat. Tamanna as-sersuutigalugu imatut takutinneqarpoq:

Inatsisiliornermi inatsisit kommuneni aamma namminersorlutik oqartussani naammassineqar-nissaannut nassuiarneqarnissaannullu isumalluutinik pisariaqartunik peqarnersoq pillugu aaqqissugaasumik eqqarsaasersuutigineqarsimanngilaq.

Akuersinissaq sioqqullugu inatsisit nutaat aningaasatigut kingunissai misissorneqarneq ajorlu-tillu saqqummiunneqarneq ajorput.

Tusarniaanernik ingerlatsinermut il.il. atatillugu unamminartut, ilaatigut tusarniaanermi atortut amigaateqarneri pissutigalugit, ilaatigullu inuit ikitsuinnaat tusarniaanermut ator-tunut isummersorsinnaasuni isumalluutitigut annertuumik noqitsineq.

www.bdo.dk

221

Taakku saniatigut nutaamik inatsisiliortoqarniartillugu pilersaarutillu aallartinniartillugit amerlassusi-inut, annertunerinut sulinerullu annertussusianut tunngatillugu nalinginnaasumik qaffasissumik angu-niagaqartoqartarpoq. Suliani taakkunani allanut naleqqiullugu inuit ikitsuinnaat atorneqartarmata amerlanertigut isiginninniarneq siumukariarnerlu amigaataasarpoq. Taamaattumik pilersaarutit suut pingaarnersaanersut aamma suut salliutinneqassannginnersut pingaarnertigut pingaarnersiornissaat maqaasineqartarpoq. Naggasiullugu kingumut sammisumik isiginninnerusumik unamminartoqarsinnaavoq, tassa inatsisit atuuttorpassuit iluaqutaasumik misissorneqarsinnaammata assersuutigalugulu aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermut naleqqussarneqarlutik.

KOMMUNET AAMMA NAMMINERSORLUTIK OQARTUSSAT AKORNANNI ALLAFFISSOR-NIKKUT ATAATSIMOORUSSAMIK INGERLATAT

Aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermi siunertat ilaat tassaasimavoq suliassanik naammassisaqarnerit ikinnerusunut annertunerusunullu katersornerisigut annertuumik ingelataqarnermik iluaquteqarsin-naaneq. Nunanut tamalaanut atatilluguli suli kommunit allanut naleqqiullutik suliassanik naammassi-niarfittut mikivallaarput – pingaartumik pisortat suliassanik naammassisaqartarnerat annertoorujussu-aq eqqarsaatigineqartillugu. Pisariillisaanernut sipaarute-qarnissamullu periarfissaasinnaasoq taamaattumik tassaasinnaavoq suliassanik naammassinniarnerit suli ikinnerusunut katersorlugit kom-munini ataatsimoorfiusuni ingerlatsivinni imaluunniit immikkoortuni kommunenut aamma Namminer-sorlutik Oqartussanut suliassanik isumaginnittunut. Periarfissani paasinarnerpaaq immikkoortuni alla-nut naleqqiullugit pisarneq malillugu sulianik ingerlataqarfiusuni nassaarineqarsinnaapput, aamma nunami sumiinnermut, atuisunut il.il. naleqqiullugu immikkoortiterinissamik pisariaqartitsiffiunn-gitsuni. Akissarsianik aqutsineq taamatut suliassani assersuutaavoq, suliassarlu taanna ullumikkut aamma ilaatigut allaffissornikkut ataatsimut suliassaqarfinni katersorneqarsimalluni, kommunet aamma Namminersorlutik Oqartussat akornanni sulianik ingerlatsiviusumi, tassa Aningaasaqarnermut Su-lisoqarnermullu Aqutsisoqarfimmi (ASA). Suliassap taassuma katersorneqarnerata kingunerisimavaa arlalinnik misilittagaqalerneq, iluaqutaasumik paasineqarsinnaasut, allaaserineqarsinnaasut misis-sorneqarsinnaasullu, taamaalilluni annertunerusumik katersornissaannut periarfissanik pitsaanerusu-mik nalilersuisoqarsinnaalluni imaluunniit suliassat allat katersorneqarlutik, assersuutigalugu naatsor-suuserineq, qarasaasiaqarneq pisiniartarnerlu. Pisiniartarnermut tunngasut eqqarsaatigalugit assersuutigalugu atuuttut tassaapput Namminersorlutik Oqartussani qitiusumik pisiniarnermik isumaginnittumik pilersitsisoqareersimavoq. Taamatut ingerla-tatigut iluaqutit iluaqutaasumik misissoqqissaarneqarsinnaapput, tamatumalu saniatigut kommunet pisussaaffigalugu peqataanissaannut ajunngitsumik periarfissaqarnersoq nalilersorlugu.

SULEQATIGIINNISSAMUT PERIARFISSAT NUTAAT

Soorlu siusinnerusukkut eqqaaneqareersoq Namminersorlutik Oqartussat aamma kommunet akornanni suliassanik arlalinnik nuussisoqarsimavoq, soorlu aamma sulissanik nuussinissat nutaat periarfissat ingerlaavartumik misissorneqarlutillu oqallisigineqartartut. Nalilerneqarporli pingaartumik Namminer-sorlutik Oqartussat, ingerlatsiviit namminersorlutik oqartussanit pigineqartut aamma illoqarfinni nu-naqarfinnilu kommuneni immikkoortut akornanni suleqatigiinnissamut periarfissanik nutanik pilersitsi-nermi iluaquteqarnermilu aamma periarfissaqartoq.

www.bdo.dk

222

Taakku tassaasinnaapput aaqqiinernut nutaanut tunngasut, suliassat immikkoortumi ataatsimit sulia-rineqarlutik – assersuutigalugu pisortat ataatsimoortumik ingerlatsiviini – imaluunnit aaqqiinerit nu-taat, pisiniarnerit, illut ilaatigullu sulisutigut isumalluutit avinneqarlutik. Aaqqiinerit nutaat pisariillisaanissanut periarfissanut tapertaasinnaapput kisianni aamma immik-koortorpassuarni suliatigut ilinniarsimasut suliassanik naammassisaqartarnerat qaffanneqarluni.

INISSISIMAFFIIT AKISUSSAAFFIILLU, ASSERSUUTIGALUGU SUNGIUSAQQINNERMUT TUNNGASUT

Aamma immikkoortoqarpoq suliassanik nuussineq pitsaasuussanngitsoq, kisiannili taakku attuumas-suteqarfiit ersernerlullutik, ataqatigiissarneqarnatik imaluunnit akisussaaffiup inissinneqarnera pillugu nalinginnaasumik nalornissutigineqarluni. Assersuutissaq tassaavoq sungiusaqqinnermut tunngasut, inissisimaffiit akisussaaffiullu qulaajarnissaanut pisariaqartitsineq tikkuarneqarluni. Inissisimanerit akisussaaffiullu qulaajarneqarneranni suliassamik assigiiaarnerusumik aaqqiisoqartarnerata saniatigut aamma inuiaqatigiinni aningaasarsiornikkut iluanaaruteqarnermik kinguneqarsinnaavoq, tamatuma kingunerissappagu innuttaasut amerlanerusut suliffimmik isumaginnilersinnaalerlugit sungiusaqqin-neqarlutik il.il.

INGERLATSEQATIGIIFFIIT PISORTANIT PIGINEQARTUT 12.2.2

Aaqqissuussaanermik ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaani missiliorneqarpoq aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermut atatillugu pisortat ingerlataqarfiini pisariillisaasoqarsinnaasoq. Pisortat inger-latseqatigiiffii pisortat aningaasaqarneranni annertuumik attuumassuteqarput tamarmillu kommuninik suleqateqarlutik, annerusumik minnerusumilluunniit. Ingerlatseqatigiiffiit taamaattumik pisortat ata-atsimut isigalugit nammatat suliassallu agguarnerisa allanngortinnerini periarfissaqarnersoq paasis-aqarfigissallugu annertuumik pingaaruteqarput. Aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermik nalilersuinermut atatillugu pisortanit pigineqartunik imaluunniit ingerlatseqatigiiffinik namminersortitanik immersukkatigut apersuilluni misissuinerit apersuinerillu arlallit ingerlanneqarput. Akissutit arfinillit tiguneqarput, taamaattumik immikkoortu-mut paasissutissatigut tunngaviit annikitsuararsuullutik. Taamaattorli akissuteqartuni arfinilinni isummat kaammattuutillu assigiissinnaallutik. Taakku sammisanut ukununnga isummersoqquneqarput:

Kommunenik suleqateqarnermik nalilersuineq, iluarsaaqqinneq sioqqullugu aamma ilarsaaqqinnerup kingorna

Pisortat ataatsimoorlutik kiffartuussinikkut suleqatigiinneranni ingerlatseqatigiiffinnit periar-fissat suut takuneqarsinnaanersut

Sanaartornermut tunngasuni suleqatigiinnerup nalilersornera aamma suleqatigiinnermut sun-niuteqarluarnerusumut siunnersuuteqarneq

Pisortat sullissineranni digitalinngortitsinerup annertusinerani ingerlatseqatigiiffit ilima-gisaqarnerat

INGERLATSEQATIGIIFFIIT KOMMUNELLU AKORNANNI SULEQATIGIINNEQ, AAQQIS-SUUSSAANERMIK ILUARSAAQQINNERUP SIORNA KINGORNALU

Aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnermi siunertat ilaat tassaasimavoq innuttaasunik pitsaanerusumik kiffartuussinissamut tunngavimmik pilersitsinissaq, tassunga ilanngullugu kommunet inuussutissarsior-

www.bdo.dk

223

tunik kiffartuussinerat kiisalu suleqateqarnerat. Tassani aamma ilaapput Namminersorlutik Oqartus-sanit pigineqartut ingerlatseqatigiiffiit. Ingerlatseqatigiiffiit akornanni nalinginnaasumik isuma tassaavoq kommunenik nutaanik suleqate-qarneq pitsaanerulersimasoq. Tamatumunnga ilaatigut pissutaasinnaavoq kommuneni nutaani aqutsi-sut iluarsaaqqinnerup atulersinnerata kingorna suliatigut pikkorissuseqarnerat. Ingerlatseqatigiiffiit kommunillu akornanni atassutilli immikkoortut ilaanni inuttat apeqqutaasarput, nalinginnaanerusumik atassuteqarnissaq salliutinnagu. Tamanna kommunet ingerlatseqatigiiffiillu aaqqissugaanerusumik suleqatigiinnermik pilersitsinissaannut pissutaasinnaavoq, taamaalilluni atassuteqarnissamut ataavar-tumik periarfissaqarneq qulakkeerneqarluni, inuit ataasiakkaat apeqqutaatinnagit. Tamanna immik-koortumi tulliuttumi itisilerneqarpoq.

PISORTAT ATAATSIMUT KIFFARTUUSSINERMI SULEQATIGIINNERANNI PERIARFISSAT

Pisortat ataatsimut suleqatigiinnerat pillugu nassuiaammi allaffissornerit assigusorpassuit, kommune-niit ingerlatseqatigiiffiinniillu, allaaserineqarput. Sumiiffinni najukkat tamarmik arlalinnik pisortat kiffartuussiveqarput, tamarmik immikkut allaffissornermik illunullu, qarasaasianut il.il. atassuteqar-tut. Nassuiaammi kaammattuutigineqarpoq piviusumik piumasaqarnermiit pisortani piginnaasaqarfi-usuni sumiiffinni pisortat ataatsimut kiffartuussinikkut suleqatigiinnissaannik pilersitsinissamut allori-artoqassasoq. Tamanna amerlanertigut sumiiffinni mikinerusuni atuutissaaq. Pitsaanerusumik innuttaasunik kiffartuussinissaq aamma kiffartuussinerit kinguneqarluarnerusumik ingerlanneqarnissaat siunertaralugu ingerlatseqatigiiffiit kommunillu akornanni qaninnerusumik su-leqatigiinnissaq pillugu kaammattuutit ingerlatseqatigiiffinnit tapersersorneqarput. Pisortat ataatsi-mut kiffartuussiviinik pilersitsineq pisortanut ataatsimut iserfissaqarneq pillugu iluarsaaqqinnermi isumaliutissiissutip kaammattuutaanut tapersersuissaaq. Arlalinnit nalunaarutigineqarpoq ingerlatsi-nermi piginnaasat tamarmiusut iluaqutigineri pillugit aaqqissugaasumik suleqatigiinneq, sulisutigut, atortutigut illutigullu, pisariillisaanermik kinguneqarsinnaasoq taamaalillunilu ingerlatsinermi anin-gaasartuutit tamarmiusut annikillisillugit. Taamaattorli ingerlatsinermi suliassat oqartussatullu isuma-ginninnerup akornanni suli immikkoortitsisoqartariaqarluni. Siunnersuutigineqarpoq pisortat ataatsi-mut kiffartuussiviinik pilersitsinissamut periarfissat qulaajarnissaat siunertaralugu soqutigisaqartut attuumassuteqartut tamarmik peqataaffigisaannik isumasioqatigiissitsisoqassasoq. Tulluassaaq 2015-imi upernaakkut aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinnerup nalilersornissaa pillugu isumasioqatigiinnis-samut pilersaarutaasumut atatillugu peqataasut akornanni oqallinneq pissappat. Pilersaarummi siua-riartortoqarnera qulakkeerniarlugu taamatut sulinerup aquttuni qullersani tunngavilernissaa pisari-aqarpoq. Aamma siunnersuutigineqarpoq ataatsimut soqutigisaqarfiit ataqatigiissarnissaannut aaqqis-suugaasumik oqalliffimmik aallartitsisoqassasoq, assersuutigalugu peqataasut attuumassuteqartut akornanni qaammatit pingasukkaarlugit ataatsimiittarnikkut. Ingerlatseqatigiiffiit arlallit aalajangersimasumik suliniuteqartoqarnissaa kaammattuutigaat, pingaar-tumik pisortat ataatsimut pisiniartarnerini suleqatigiinnerat, tassani annertuumik sipaartoqarsinnaa-nernut periarfissaqartoq missiliorneqarluni. Tamanna Nassuiaammi tamanna pillugu kaammattuutinut naapertuuppoq suliniutitullu piffissap sivikitsup iluani piviusunngortinneqarsinnaasutut isigineqarluni.

SANAARTORNERMUT TUNNGASUNI KINGUNEQARLUARTUMIK SULEQATIGIINNEQ

Kommunit, Namminersorlutik Oqartussat aamma namminersorlutik oqartussanit pigineqartut inger-latseqatigiiffiit akornanni sanaartornermut tunngasuni maannakkut sunniiveqatigiinneq annikitsuin-naavoq. Misilittakkat naapertorlugit oqartussani peqataasuni naleqqutinngitsumik pilersaarutit inger-lanerinik, ataqatigiissarneqanngitsumik sulianik suliarinninnermut tamanna kinguneqartarpoq, minne-runngitsumillu sanaartornermi aningaasartuutit qaffattarlutik.

www.bdo.dk

224

Pisortani ingerlataqarfinni sanaartornikkut pilersaarusiornermi paasiuminassuseqarneq ujartorneqar-poq. Nassuiaammi kaammattuutigineqartut ingerlataqarfinni pilersaarutit tassunga atatillugu taper-taasinnaapput pingaarutillit, kisianni aamma nuna tamakkerlugu isertarfimmit tapersersorneqarsin-naalluni, pisortat sanaartornermi pilersaarutaat peqataasunit attuumassuteqartunit tamanit pissarsia-rineqarsinnaalerlutik. Kommuneni sanaartornermut missingersuusiornermut, aningaasanut inatsimmut ingerlatseqatigiiffiit pilersaarusiornerinut atatillugu pissusissamisoortumik nangaassuteqarluni iserfis-sap siunissamut ungasissumut ataqatigiissarneqartumillu sanaartornermi pilersaarusiornissamut peri-arfissiissaaq. Taamatut ataqatigiissaarineq sanaartornermut tunngasuni pisortani ingerlataqarfinni ataatsimut sammititsisumik, ataqatigiissumik ineriartortitsisumik pilersaarusiornermik aallaaveqas-saaq – tassaniillutik ilaatigut Namminersorlutik Oqartussani nuna tamakkerlugu ingerlataqarfinni piler-saarusiorneq, ilaatigut kommunini kommunimi pilersaarusiorneq aamma ukiumoortumik missingersuu-siorneq. Ataatsimoorluni ataqatigiissaarineq aamma pisortat ataatsimut ERP-mik aaqqissuussinissaannit taper-sersorneqassaaq, ataatsimut sanaartornermi pilersaarutini paasiuminartuunermik ataatsimullu paasis-aqarnermik qulakkeerisussaq. Kaammattuutigineqarpoq pisortat sanaartornermi pilersaarutaat maan-nakkut immikkoorluni sulianik suliarinninneq pinnagu sullitanut samminerusumik ingerlanneqartutut isigineqassasoq. Tamanna isumaqarpoq pilersaarusiorneq sanaartornermi pilersaarummi periarfissat allat kingunissaanillu sunniutissanik eqqarsaasersuutinik imaqassasoq. Tamanna aamma isumaqarpoq atasinnaanera tamaat isigalugu ingerlatsinermilu aningaasaqarneq tamarmiusoq tunngavigalugu piler-saarut nalilersorneqassasoq.

PISORTAT KIFFARTUUSSINERANNI ANNERTUNERUSUMIK DIGITALINNGORTITSINERMI ILIMAGISAT

Nassuiaammi ataatsimut qarasaasiaqarnikkut aaqqiisoqarneratigut pisortani ingerlataqarfinnut kingu-neqarluartitsinerusunut pingaarnertigut periarfissat allaaserineqarput. Tamanna innuttaasunut sam-misumik kiffartuussinermut aamma pisortat iluanni suleriaatsinut atuuppoq, ataatsimut qarasaasi-aqarnikkut aaqqiinermut tapersersuisinnaasoq. Maannakkut ataatsimut aaqqissuussinerit ikitsuinnaat atorneqarput, assersuutigalugu Sullissivik. Akissuteqartut tamakkerlutik annertunerusumik digitalinngortitsinermi annerusumik suleqatigiinnis-samut isumaqataapput, ingerlatseqatigiiffiit oqartussallu akornanni, aamma innuttaasunut suliffeqar-finnullu. Pingaartumik ataatsimut ERP-imi iluaqutaasussat erseqqissarneqarput, kommunit, Nammi-nersorlutik Oqartussat aamma namminersorlutik oqartussanit pigineqartut ingerlatseqatigiiffiit amer-lanerit pineqartillugit. Tamatuma paasissutissanik paarlaasseqatigiittarneq siuarsassavaa, sulianik suliarinnittarneq eqaannerulersillugu, peqatigisaanillu aaqqissuussinerit assigiimmik sammiveqaler-pata kinguneqarluarnerusumik innuttaasunik kiffartuussisoqalerluni. Maannangaaq attaveqaatit piore-ersut ataatsimut iluaqutiginerisigut qularnanngitsumik pisariillisaasoqarsinnaassaaq. Maluginiarneqar-poq ataatsimut tunngaveqarnissamik sulineq, qarasaasiaqarnikkut atassutit pitsaanerusumik ilu-aquteqarneq aamma qarasaasiaqarnikkut pisiarineqarsinnaasut annertunerulersut soqutigisaqartut tamarmik sinniisuuffigisaanni ataatsimut katersuuffeqartariaqartut. Pissusissamisoortumik aallaavi-usoq tassaasariaqarpoq pisortat qarasaasiaqarnikkut aqutsisui, FOIS, Namminersorlutik Oqartussanut kommuninullu qarasaasiaqarnikkut pilersaarutinut arlalinnut ataqatigiissarisooreersut. Namminersor-lutik oqartussanit pigineqartut ingerlatseqatigiiffiit attuumassuteqartut, tassani pingaartumik Tele Greenland A/S, immikkoortuni nuna tamakkerlugu atassuteqarnermik qulakkeerisoq, FOIS-imut ilanngunneqarpat, paasissutissiisarnikkut qarasaasiaqarnikkullu tunngasuni annertuumik pisariil-lisaanissamut periarfissat anguneqarsinnaassapput. Pingaartumik aamma maluginiarneqassaaq Sullis-sivimmut pissutsit, tassani pisortat kiffartuussinerannut digitaliusumut innuttaasut iserfissaqarnissaat anguniagaalluni.

Documents

NALUNAARUTIGINERA AAQQISSUUSSEQQINNERMUT …/media/Nanoq/Files/Attached Files... · 6 Nalilersuinerit pineqartut qime rloorneqassapput imminnut atatil lugit aammalu qulequtaasumik