~

minn Sammy Sammut

Mitt Sena mill-Konsagrazzjoni tal-Knisja tat-Trinita Qaddisa

I c-cerimonja tal-konsagrazzjoni ta' knisja u altar, bhalma huwa r-rit tad­

dedika taghhom, hija kkunsidrata sew fast 1-iktar servizzi liturgici solenni. U dan bir-ragun ghax il-knisja hija 1-lok fejn il-komunita Kristjana tingabar biex tisma' 1-Kelma ta' Alla, biex toffri 1-intercessjoni u t-tifhir lilu, u fuq kollox biex ticcelebra 1-misteri qaddisa; u hija wkoll il-post fejn jiniamm is­sagrament imqaddes tal-Ewkaristija. Ghalhekk qisha immagni specjali tal­knisja nnifisha li hija t-tempju ta' Alla mibni minn gebel haj. Anki 1-altar ta' knisja, li madwaru 1-poplu mbierek ta' Alla jingabar biex jiehu sehem fis­sagrificcju tal-Mulej u biex jiggedded bl-ikla divina, huwa xbieha ta' Kristu nnifsu li hu 1-qassis il-kbir, il-vittma u 1-altar tas-sagrificcju tieghu nnifsu.

11-konsagrazzjoni tal-knejjes kien bdieha 1-Papa Silvestru I fil-Knisja Omm u Baiilika ta' San Gwann Lateran f'Ruma u kompliet matul is­snin. Wara li fil-bidu ta' Frar li ghadda ccelebrat il-50 anniversarju taghha bhala Matrici, il-knisja parrokkjali tat-

68 Pubblikazzjoni tai-Festa 2017

Trinita Qaddisa qieghda ticcelebra wkoll bl-akbar ghoiia 1-mitt sena minn meta kienet giet ikkonsagrata flimkien mal-altar maggur tagt1ha.

Marsa lura lejn 1-istorja turina li 1-art li fuqha nbniet il-parrocca tal-Marsa kienet taghmel parti minn Mal Qormi, Rahal Gdid u 1-Mamrun. Fil-bicca 1-kbira taghha, din ittiehdet mil-limiti parrokkjali tal-Mamrun li kien ghadu lanqas ghalaq 40 sena bhala parrocca. Fil-fatt, il-knisja parrokkjali ta' San Gejtanu kienet bdiet tinbena fl-1869 u tlestiet fl-1875 . 11-motto maghiul ghall­Mainrun 'Propera Augesco' donnu kien profezija ghax f'temp ta' ftit snin dan kiber malajr b'mod tal-ghageb.

Lejn in-naha tal-Marsa, 1-aktar minhab ba x-xoghlijiet konnessi max-xatt, triqat shah bdew jinfethu bil-bini li beda tiela' f'qasir imien. Kien hemm 1-imhaien u d-djar mad-dawra tax-xatt kollu sat­telgha ta' Rahal Gdid u Albert Town u xi djar lejn 1-inhawi tal-Menqa u tal-Korsa taz-Zwiemel fil-limiti ta' Mal Qormi. Mafna min-nies li kienu jghammru

dawn id-djar kienu gew il-Marsa minn kull naha ta' Malta u Ghawdex bil-nsieb li jsibu x-xoghol madwar ix­xatt u anki fil-fabbriki li bdew telghin.

Barra minn hekkJ 1-inli.awi kienu vicin il-belt kapitali fejn kien hemm 1-akbar koncentrazzjoni tan-negozju u 1-kummerc li kien isir f'pajjizna. Dawk 1-irgiel li kienu jigu gli.ax-xoghol ta' kuljum minn irli.ula mbegndin kien jaqblilhom jieqfu jghammru fil-Marsa bil-familji taghhom b'kollox. B'hekkJ il­popolazzjoni bdiet dejjem tizdied fuq 1-art tal-Marsa u kien jidher car li rna kienxse jghaddi zmien wisq biex anki fejn kien ghadu raba' jimtela wkoll bid-djar.

U hekk kif f'dawn 1-inli.awi beda jikber 1-gli.add ta' residentiJ tfaccat problema gdida. Il-fatt kien li z-zewg knejjes li kien hemmJ dik tal­Madonna tal-Grazzja (Ta' Cejlu) u dik ta' Santa Marija (Ta' Ceppuna) kienu saru zghar wisq biex jaqdu 1-li.tigijiet spiritwali tal-popolazzjoni li .kulma tmur kienet qieghda tikber.

Min-naha tieghuJ 1-ArC:isqof Mons. Pietru Pace kien imhasseb sew fuq is­sitwazzjoni spiritwali tal-Marsin waqt li 1-kotra tar-residenti kienu haddiema foqra li rna kellhornx il-mezzi biex jibnu 1-knisja parrokkjali taghhom.

L-ArCisqof Pace ghalhekk hajjar lill­benefatturi Lorenzo u martu Marija Karmena Balbi mill-Belt biex minn flushom jibnu knisja kbira fiz-zona ta' Xatt il-Qwabar. Fl-10 ta' Mejju 1909 sar il-kuntratt biex tittiehed 1-art halli tinbena 1-knisja li fuq xewqa taghhom giet iddedikata lit-Trinit'l Qaddisa. Il-pjanta tal-knisja saret mill-Perit Giovanni Domenico Debono li ghazel stil kwazi ghalkollox gdid ghal pajjiznaJ dak rinaxximentali bi stil mill-aktar sem.plici izda fl-istess hin klassiku.

Ix-xoghol tal-bini beda fl-24 ta' Awwissu 1909 mill-imghallem Mikiel Mifsud u fl-20 ta' Ottubru tal-istess senaJ fast il-ferh tal-MarsinJ saret iC-cerimonja u t-tberik tal-ewwel gebla mid-delegat tal-ArcisqofJ

ikomplif'pagna 71

ls-Socjeta twaqqfet fl-1946 11-Banda twaqqfet fl-1949 69

Dun Emmanuele Vassallo. Minn hawn ix-xognol na spinta qawwija ' I quddiem tant li names xhur wara bdew jingnalqu 1-nnejjiet tan-nana ta' gewwa tan-navi tal-knisja li gnandha tul ta' 175 pied u wisa' minn faccata gnall-onra ta' 85 pied.

Fil-25 ta' Ottubru 1910) minn Trapani fi SqallijaJ 1-ItaljaJ waslu Malta 1-famuii kolonni tal-irnam griz 'marmo di San Vito: Il-kolonni fihom xognol raffinat nafna u gew skolpiti fil-gebla taz-ionqor migjuba mill-QalaJ Gnawdex. Minn kolonna gnall-onra hemm 20 pied u dawn qegndin izommu n-navi tal-korsija li fuqhom qiegned jistrien is-saqaf cattJ b'182 kassettuni b'ruiuni skolpiti fil­gebla Maltija. Gnadd ta' twieqi kbar fuq kull nana jdawlu 1-korsija ta' din il-knisja.

Il-faccata ta' barra tal-knisja gnandha debra sabina bil-portiku fejn jiddominaw iewg kampnari li jitilgnu 'I fuq forma ta' .kuppletti miejnin b'pilastri u

gwarmCJun. Fiz-iewg kampnari hemm sett ta' erba' qniepen mandumin mill­famuia ditta Barigozzi ta' Milan) 1-ItaljaJ li nallset gnalihom il-koppja Balbi. Waslu 1-Marsa fit-3 ta' Marzu 1912 u tbierku waqt cerimonja li saret fl-14 ta' Marzu 1912 mill-Vigarju Generali Mons. Luigi Attard. L-arlogg tal-nin tqiegned fid-9 ta' Mejju 1912 waqt li x-xognol kollu tal-knisja tlesta fil-25 ta' Mejju tal-istess sena. Mal-knisjaJ il-koppja Balbi nasbet ukoll biex tibni kunvent gnall-Patrijiet Frangiskani KapuC:Cini li f'idejhom fdaw it-tmexxija spiritwali tal-knisja.

Kien nhar is-Sibt 12 ta' April tal-1913 li Mons. ArCisqof Pietru Pace waqqaf ufficjalment il-knisja tat-Trinit1 Qaddisa u gnaraf 1-art tal-Marsa bnala parrocca awtonoma u maqtugna mill-parrocCi ta' madwarha. Is-Sibt 19 ta' April1913 saret 1-inawgurazzjoni solenni mill-ArCisqof Mons. Pietro Pace biex tibqa' bnala

ikompli f'pagna 72

ls-Socjeta twaqqfet fl -1946 11-Banda twaqqfet fl -1949 7 1

monument haj li jfakkar il-Kungress Ewkaristiku Internazzjonali li sar 1

'

f'Ma~ta f'Ap~il tal-iste.ss s~~a. L-.ewwel ~t kapp1llan kien Patn PIJU D1mech1 ~

Kapuccin mix-Xewkija1 Ghawdex.

Il-Benedittin Mons. Mauro Caruana1

li kien lahaq ArCisqof ta' Malta fl-1915 wara 1-mewt ta' Mons. Pieti.'o Pace1 kien ghamel zjara pastorali fil-parrocca tal-Marsa nhar it-18 ta' ·• Marzu 1917.Huwaesprima x-xewqali 1 ·~....:t;i;w,> l!i :w

1-knisja parrokkjali tat-Trinita ~ddisa tigi kkonsagrata kif jixraq ghax kienet tissodisfa r-rekwiziti kollha mehtiega. Id-data tac-cerimonja ntghazlet ghall­I=f.amis 19 ta' April 19171 ezattament erba' snin wara 1-inawgurazzjoni.

Bilkemm kienu ghadhom daqqew is-sebgha ta' filghodu li 1-inhawi tal­knisja tal-Marsa rna kinux mizghuda bin-nies. Il-knisja kienet bil-bibieri maghluqin u 1-folla li kienet iffurmata minn kull klassi tas-socjeta Maltija stenniet barra. Fil-knisja1 wara 1-bieb il-kbir1 kien hemm biss djaknu.

L-ArCisqofMauro Caruana bierekl-ilma

Wara din ic-cerimonja1 il-bieb il-kbir infetah uminnu dahall-Arcisqofu warajh il-poplu. L-Isqof qaghad gharkupptejh u bdew jinghadu 1-Litaniji. Il-kant kien Gregorjan u tmexxa mill-Patrijiet Agostinjani tal-Belt Valletta. Imbaghad il-kleriku ghamel forma ta' salib 'X' fuq il-paviment tal-knisja bir-ramel u 1-irmied u 1-ArCisqof hazz 1-alfabett bil­Grieg u 1-Latin. Wara rega' bierek 1-ilma mhallat bil-melh1 1-irmied u 1-inbid u dar mal-knisja minn gewwa jbixx ghal tliet darbietj 1-ewwel biex jitkecca x-xitan1 it-tieni biex tigi ppurifikata 1-knisja u it-tielet biex tigi mkecCija kull sahta u tinxtehet il-barka ta' Alla.

bil-melh u mbaghad dar tliet darbiet Kif tlesta saret ic-cerimonja tal-madwar il-bini tal-knisja min­naha ta' barra. F'idu kellu fergha tal-issopu u biha beda jroxx 1-ilma mbierek mal-hitan taghha. Kull darba li jghaddi minn quddiem il-bieb prinCipali kien ihabbat bil-baklu u jghid talba waqt li d-djaknu jwiegbu minn gewwa biex juri li Kristu ghandu jedd fuq il-knisja bhala dritt tal-holqien1

tal-fidwa u tal-glorifikazzjoni.

72 Pubblikazzjoni tai -Festa 2017

~

konsagrazzjoni tal-artal maggur. Dan hu maghmul minn irham li kien inhadem mi ll-marmista Giuseppe Buhagiar u thallas mill-koppja Balbi. Gew midfuna f'hofra f'nofs 1-artal ir-relikwi tal-qaddisin martri ta' San Klement, Santa Vittorja u San Awrelju li ngiebu apposta minn Ruma. Ma' tmiem ic-cerimonja twila li baqghet sejra sa nofsinhar, sar id-dlik ta' 12-il salib tar-ramm li hemm impoggijin mal-kolonni tal-knisja fil-korsija. Dawn kellhom brazz b'xemgha tixghel.

Il-poplu li kien attenda bi hgaru ghall­funzjoni tmexxa mill-Kappillan Patri Piju Dimech, il-patrijiet KapucCini u 1-fundaturi benefatturi Lorenzo u Marija Carmela Balbi. Fl-ahhar, 1-ArCisqof Mauro Caruana, f'diskors kommemorattiv, hatar lill-Kavallier Lorenzo Balbi bhala Patrun ewlieni tal-knisja parrokkjali tas-SSma Trinita tal-Marsa. Biex tfakkar din il-grajj a storika u sinifikanti ghall-knisj a, ghall­parrocca u ghall-poplu Marsi, bejn 1-artal tal-Madonna ta-Karmnu u n-niCca tal-Madonna tar-Ruzarju, twahhlet irhama mal-pilastru b'kitba bil-Latin.

Illum din il-grajja storika qieghda titfakkar b'ghozza mill-Kappillan u 1-Komunita tal-Ahwa KapucCini flimkien mal-Ghaqdiet Marsin u 1-poplu kollu. Il­programm tal-attivitajiet li jfakkru 1-mitt sena mill-konsagrazzjoni tal-knisja tat­Trinita Qaddisa u 1-artal maggur taghha beda b'quddiesa kkoncelebrata ta' radd il-hajr immexxij~ minn Mons. Arcisqof Charles J. Scicluna nhar 1-Erbgha 19 ta' April fil-knisja parrokkjali.

Wara, fil-prezenza tal-Provincjal tal­Frangiskani KapucCini Maltin, P. Martin Micallef OFM Cap. u tal-Kappillan P. Carmelo Aquilina OFM Cap., Mons. ArCisqof kixef irhama ta' tifkira ta' dan ic-centinarju importanti. Din 1-irhama tinsab biswit dik li twahhlet erba' snin ilu biex tfakkar il-mitt sena minn meta z-zona tal-Marsa giet dikjarata bhala parrocca awtonoma.

it

11.-KLERU U cPOPLU SOLEMJIAH£NT IFAJ(KRU ~EW<l CENTINAAJU HILL:KONSAC~~I

TA DAN IT·TEii!W IDPEDIIG'-T

• .LtT-TRINITA QAODISA HILL: E.T. t1otn,J\r. c.MI~U CAALIANA o.s.e.

JLLUH19;~~~ 2017

JS)J7 - 20)7

ls-Socjeta twaqqfet fl-1946 11-Banda twaqqfet fl-1949 73