Zagađenje vodeZagađenje vode

• Učenik: Damjan BogdanovićUčenik: Damjan Bogdanović

• Škola: Aleksinačka gimnazija Škola: Aleksinačka gimnazija

• Predmet: BiologijaPredmet: Biologija

• Profesor: Danijela VeljkovićProfesor: Danijela Veljković

Voda je osnovni preduslov za život svih živih bića na Zemlji.

Voda je veoma rasprostranjena životna sredina, pokriva ¾ zemljine površine. Približno 99,5% pripada velikim morskim prostranstvima, a svega 0,5% kopnenim vodama.

Za normalan život živih bića, voda mora imati ispravan hemijski sastav i prirodne karakteristike.

Najčistije vode u prirodi predstavljaju atmosferske vode, koje sadrže najmanje količine mineralnih materija.

Kvalitet vode

Kvalitet vode zavisi od fizičko-hemijskih i biohemijskih osobina vode u rekama, jezerima i morima, a to znači da zavisi od sadržaja kiseonika, organskih jedinjenja, nitrata, fosfata, mangana, magnezijuma, teških metala....

Promene kvaliteta vode mogu biti uslovljene fizičko-hemijskim i biohemijskim promenama:

-otpadnim vodama-pesticidima i veštačkim đubrivima-kiselim kišama-promenom režima toka vode-promenom flore i faune u vodi

Pojam, vrste i načini zagađivanja voda

Pod zagađivanjem voda podrazumeva se svaka kvalitativna i kvantitativna promena fizičkih i bioloških svojstava i sastava vode.

Zagađenje vode može biti:•hemijsko•fizičko•biološkoPrema tome postoje i različiti kriterijumi

određivanja kvaliteta (zagađenosti) vode, koji se kontroliše fizičkim, hemijskim, biološkim, bakteriološkim, virusološkim i radiološkim postupcima za analizu.

U procesu prirodnog kruženja vode mnoge zagađujuće materije (mineralna đubriva, minerali, organske i neorganske, sedimentne, radioaktivne materije i otpadna toplota), koje čovek proizvodi u okviru svojih raznovrsnih aktivnosti, dospevaju u prirodne vode.

Izvori zagađenja mogu biti:Direktni•Industrija (industrijske otpadne vode)•Domaćinstva (komunalne otpadne vode)•Vodeni saobraćaj•Havarije i nesrećeIndirektni•Poljoprivreda•Stočarstvo

Svi zagađivači voda se mogu podeliti na:•Koncentrisane (tačkasti) i•Difuzne (rasute)Koncentrisani zagađivači su obično razni

objekti u kojima se obavlja neka delatnost i ljudska naselja. Najčešće su to:

• urbana naselja,• industrijski objekti (hemijske,

petrohemijske, prehambene, metalna i druge industrije),

•energetski objekti (termoelektrane, toplane, nuklearne elektrane, prerada nafte, prerada uglja i hidroenergetski objekti),

•poljoprivredni objekti za tov stoke,•deponija (uređena).

Difuzne izvore zagađenja voda nije lako utvrditi niti izračunati njihov ukupan doprinos opštem zagađivanju voda, ali su veoma značajni jer im je kvantitativni i kvalitativni rast evidentan. U rasute zagađivače spadaju:

•hemizacija zemljišta pesticidima i mineralnim đubrivima,

•smetlišta (divlje neuređene deponije industrijskog i komunalnog otpada),

•amosferske padavine (kisele kiše),•saobraćaj.

Načini zagađenja vode

Otpadna voda je voda onečišćena rastvorenim i nerastvornim organskim i neorganskim materijama i mikroorganizmima.

Prema mestu nastajanja, otpadne vode mogu biti:

•komunalne•industrijske,•poljoprivredne...

Otpadne vode

Komunalne otpadne vode

Veći deo komunalnih otpadnih voda čine upotrebljene vode iz domaćinstava.

Za njih je karakterističan konstantan sastav u jednom regionu u dužem periodu, kao rezultat životnog standarda i načina življenja stanovništva.

Komunalne otpadne vode sadrže:•biorazgradive organske materije,•azotna i fosforna jedinjenja,•mikroorganizme,•masnoće, deterdžente.

Kvalitet komunalnih otpadnih voda u jednom naselju zavisi od:

•Načina življenja stanovništva i njihovog životnog standarda,

•Načina odvođenja otpadnih voda, •Obima i vrste industrije koja se nalazi u

naselju.

Industrijske otpadne vode

Karakterizacija i prečišćavanje otpadnih voda iz različitih industrijskih pogona retko trpi uopštavanje i tipiziranje, jer zavise od vrste industrije koja ih generiše.

Industrijske otpadne vode čine:•Procesne otpadne vode,•Rashladne otpadne vode,•Otpadne vode od čišćenja opreme i

postrojenja,•Sanitarne otpadne vode.

Potiču prvenstveno od velikih stočarskih farmi sa tečnim izđubrivanjem. Otpadne vode u stočarstvu potiču i iz sanitarnih čvorova, izmuzilišta i mlekara na farmama. Otpadne vode iz mlekara odlikuju se velikim stepenom zagađenja i povećanom kiselošću.

Otpadne vode iz poljoprivrede i nakon prečišćavanja sadrže određene sastojke koji za biljke predstavljaju hranljive materije.

Poljoprivredne otpadne vode

Uticaj otpadnih voda na površinske vode

Ispitivanje kvaliteta vode

Ispitivanjima kvaliteta vode podrazumeva ispitivanje sledećih grupa parametara:

- Osnovni fizičko-hemijski parametri: temperatura, providnost, prisustvo plivajućih štetnih i opasnih materija, pH vrednost, rastvoreni kiseonik, ukupni fosfati, elekroprovodljivost…

- Dopunski hemijski parametri: sadržaj hlorida, fenola, deterdženata, bakra, cinka, olova, nikla, kadmijuma, arsena, žive i mineralnih ulja;

-Periodično ispitivani parametri: sadržaj insekticida, herbicida, ugljovodonika…

- Bakteriološki parametri: ukupan broj raznih vrsta bakterija u 1cm3 i konačna identifikacija svih izolovanih bakterija; - Fiziološke grupe bakterija razgrađivača organskih materija: broj bakterija u 1cm3, stepen samoprečišćavanja; - Saprobiološka ispitivanja: određivanje kvalitativnog i kvantitativnog sastava i strukture planktonskih zajednica i zajednica faune dna; - Ekotoksikološka ispitivanja: sadržaj arsena, olova, kadmijuma, žive ...

Površinske vodeKljučni izvori zagađenja reka u Srbiji su

neprečišćene industrijske i komunalne otpadne vode. Oko 50% zagađenja ispuštenog u reke dolazi od industrijskih postrojenja.

Beograd svu otpadnu vodu kroz 20 izliva ispušta direktno u Dunav i Savu bez ikakvog preščišćavanja.

Samo 13 % komunalnih otpadnih voda tretira se pre ispuštanja.

Stanje kvaliteta vode u Srbiji

Voda za pićeU oko 50 % vodovoda u Srbiji zbog

neadekvatnih standarda, voda nije sasvim ispravna za upotrebu za piće i spremanje hrane. Polovina stanovništva u Srbiji povremeno pije takvu, neispravnu vodu.

Podzemne vodePodzemne vode obezbeđuju 70 % potreva za

vodom domaćinstvima i industriji u Srbiji, a njihov kvalitet je veoma neujednačen i varira od voda visokog kvaliteta do onih koje je neophodno preraditi.

Našim zakonskim propisima, Uredbom o kategorizaciji vodotoka i Uredbom o klasifikaciji voda u Republici Srbiji vodotoci su razvrstani u I, II, II, III i IV klasu prema utvrđenim graničnim vrednostima pokazatelja kvaliteta.

I klasa – vode koje su u prirodnom stanju ili se posle dezinfekcije mogu upotrebljavati ili iskorišćavati za snabdevanje naselja vodom za piće, u prehrambenoj industriji i za gajenje plemenitih vrsta riba,

Zakonski propisi u Srbiji

II klasa – vode koje su pogodne za kupanje, rekreaciju i sportove na vodi, za gajenje manje plemenitih vrsta riba kao i vode koje se uz normalne metode obrade mogu upotrebljavati za snabdevanje naselja vodom za piće,

III klasa – vode koje se mogu upotrebljavati ili iskorišćavati za navodnjavanje i u industriji, osim prehrambene industrije i

IV klasa – vode koje se mogu upotrebljavati ili iskorišćavati samo posle posebne obrade.

U Agenciji za zaštitu životne sredine razvijen je indikator životne sredine za oblast voda koji je namenjen izveštavanju javnosti, stručnjaka i donosioca političkih odluka (lokalna samouprava, državni organi).

Indikator se zasniva na metodi prema kojoj je deset parametara fizičko - hemijskog i mikrobiološkog kvaliteta površinskih voda predstavljeno kroz Serbian Water Quality Index (SWQI) .

Serbian Water Quality Index (SWQI)

Serbian Serbian Water Water Quality Quality Index Index

(SWQI)(SWQI)

Numerički Numerički indikatorindikator

Opisni Opisni indikatorindikator

BojaBoja

100-90100-90 OdličanOdličan

84-8984-89 Veoma dobarVeoma dobar

72-8372-83 DobarDobar

39-7139-71 LošLoš

0-380-38 Veoma lošVeoma loš

Nema podatakaNema podataka

Serbian Water Quality Index (SWQI) je predstavljen bojama na kartama vodotoka označavajući odgovarajuće kontrolne profile na sledeći način:

Prema Izveštaju o stanju životne sredine u Republici Srbiji za 2009. godinu, Agencije za zaštitu životne sredine Republike Srbije, kvalitet voda bio je sledeći:

Kvalitet odličan pokazuju reke: Lim i Drina.

Kvalitet veoma dobar pokazuju reke: Moravica, Porečka reka, Gaberska reka, Nišava, Sava, Crni Timok, Jadar.

Kvalitet veoma loš pokazuje reka: Vrbas.

Kvalitet površinskih voda

Kvalitet površinskih voda

Kvalitet jezerskih voda

Ispitivanje kvaliteta podzemnih voda na teritoriji Srbije sprovodi se jedanput godišnje u priobalju velikih reka.

Za analizu kvaliteta korišćena su tri parametra: nitrati, hloridi i amonijum jon.

Analizom uzoraka podzemnih voda iz priobalja velikih reka, može se zaključiti da sadržaji nitrata nisu prekoračeni u odnosu na mksimalno dozvoljene koncentracije.

Generalno, kvalitet podzemnih voda je slabiji u odnosu na 2005. godinu.

Kvalitet podzemnih voda