Kinh nghiệm đầu tưchúng khoán.

Tổng hợp các bài viết trênwebsite

www.vnstock.comBiên tập bebucaothuEmail jinbkhn@yahoo.comPHẦN 1 KIẾN THỨC CHỨNG

KHOÁNCác chỉ số chứng khoán "nói" gì?Chứng khoán phái sinh là gì?Các hệ số tài chínhCác hệ số tài chính.Nhóm hệ số khả năng thanh toánNhóm hệ số hoạt độngNhóm hệ số nợ của công ty

Tìm hiểu và cách đọc Bản cáo bạch2. Tại sao cần phải đọc Bản cáo bạch3. Bản cáo bạch bao gồm những thông

tin gì?4. Cách sử dụng bản cáo bạch5. Những thông tin cần xem6. Thông tin chính của trang bìa7. Tóm tắt bản cáo bạch8. Thông tin tài chính – công chúng

đầu tư tham gia có làm lợi nhuận giảm?9. Cổ đông, Hội đồng quản trị và Ban

giám đốc – những ai là người điều hànhđợt phát hành

10. Các yếu tố rủi roQuyền mua cổ phiếu được thực hiện

như thế nào?Cần phân biệt rõ khái niệm cổ phiếu

thưởngChỉ số P/E: Chuyện nhiều nhà đầu tư

Mỹ chưa biếtCác hệ số tài chính. Nội dung quan

trọng trong phân tích đầu tư CKNhóm hệ số khả năng thanh toánNhóm hệ số hoạt độngNhóm hệ số nợ của công tyCác hệ số tài chínhCẩn thận với chỉ số P/EQuyền mua cổ phiếu trong đầu tư

chứng khoán.Trái phiếu công ty, phức tạp nhưng

hiệu quả!Những cơ sở căn bản của Phân tích kỹ

thuậtPhương pháp tính chỉ số giá cổ phiếu1- Phương pháp tínhPhương pháp bình quân nhân giản đơn2. Chọn rổ đại diện.Giới thiệu phương thức giao dịch báo

giá tại Trung tâm GDCK Hà NộiGiá tham chiếu của cổ phiếu trong

những ngày đặc biệtGiao dịch chứng khoánBản cáo bạchPhát hành và niêm yết chứng khoánCác loại hình công ty chứng khoán phổ

biến trên thế giớiChuyển nhượng cổ phần và thị trường

chứng khoánPhân tích thông tin tài chínhThị trường chứng khoán - nhiều từ

mới.Tăng giảm, lãi suất.Hướng dẫn cho nhà đầu tư về cách xác

định giá tham chiếu của VFMVF1Tiếp cận thị trường OTCPhan 1 Thị trường sàn giao dịchPhần II. Thị trường niêm yết tập trung

Phần III. Vai trò của nhà môi giớichứng khoán

Phần IV. Vai trò của nhà Kinh doanhchứng khoán.

Phần V. Đặc điểm nhận dạng và cơ sởvận hành

Cổ phiếu: Tham gia sở hữu công tyThế nào là một cổ phiếu đại chúng?Giá trị của cổ phiếuChứng chỉ sở hữu cổ phầnBán cổ phiếu mớiNgười mua cổ phầnMua cổ phầnPhương thức giao dịch báo giá tại

TTGDCKHNĐịnh giá cổ phiếu: dòng tiền hay thu

nhập?Định giá dựa vào thu nhậpĐịnh giá dựa vào dòng tiền

Hướng dẫn giao dịch thoả thuận trênTTCK

Nghiệp vụ tách, gộp cổ phiếuQuản lý, giám sát hoạt động đăng ký -

thanh toán bù trừ - lưu ký chứng khoánMột số phương pháp tính giá trị thực

của cổ phiếu niêm yếtMua cổ phiếu trên thị trường tự do như

thế nào?Sử dụng biểu đồ để dự báo giá cổ

phiếuMua bán trên thị trường OTCChuyển nhượng chứng khoánCác vấn đề liên quan cổ tức trong giao

dịchNghiệp vụ tự doanh của công ty chứng

khoánChứng khoán chuyển đổi - Convertible

Securities

Quản trị rủi ro trong đầu tư chứngkhoán

1. Các loại rủi ro trong đầu tư chứngkhoán

2. Xác định mức bù rủi ro3. Quản lý rủi roCác chức năng chính của một công ty

chứng khoánNhân viên môi giới - Một đối tượng

được quản lý chặt chẽGiao dịch từ 25% trở lên số cổ phiếu

cố quyền biểu quyếtChơi chứng khoán với con mắt mở toThị trường chứng khoánThị trường chứng khoán là gì?Chức năng của TTCKTTCK trong các nền kinh tế chuyển

đổiTTCK ở Việt Nam

Chỉ số thu nhập trên cổ phần EPSĐầu cơ và Đầu tưLý thuyết "nhập môn" của phân tích kỹ

thuậtLý Thuyết Căn Bản.Đường support và resistance.Đối xử như thế nào với thị trường

OTC?Chức năng và hoạt động của quỹ đầu

tư4 loại quỹ cơ bảnChứng khoán & luật cấm dùng tin chưa

công bốSự cần thiết phải có luật cấm dùng

thông tin chưa công bốGiới đầu tư ngoại quốc nghĩ gì về

TTCK VN?Phổ biến qui định về giao dịch khớp

lệnh liên tục

Kiên thưc vê giao dich liên tuc (phần1)

Khớp lệnh liên tục: Cẩn thận để tránhbị thiệt hại

"Thị trường bò", "thị trường gấu"Bong bóng - sụp đổ và những tình

huống kinh điểnNgười ta thường gắn khái niệm bong

bóng với sụp đổ. Vậy sụp đổ là gì?Khủng hoảng Hoa Tu-lípKhớp lệnh liên tục trên sàn TP HCM:

Lệnh nào hiệu quả nhất?Chứng khoán có thể chuyển đổi là gì?Quy chế giao dịch chứng khoán tại

TTGDCK TP.HCMFibonacci trong phân tích kỹ thuậtNghịch lý Walt Disney: Cổ phiếu giảm

dù lãi lớnSự quan trọng của cổ tức

Không thể thiếu nhà đầu cơĐể sử dụng đúng giá cổ phiếu trong

phân tích đầu tưRủi ro là gì?Bản chất của việc công ty phát hành

thêm cổ phiếu1- Phát hành thêm CP mà không đi kèm

với việc tăng nguồn tài chính2- Phát hành CP đi kèm với việc tăng

nguồn tài chính cho công tyRủi mà không rủiĐịnh giá cổ phiếu bằng phương pháp

P/EDùng “Sóng Elliott và số Fibonacci”

để dự đoán xu hướng giá chứng khoánĐịnh mức tín nhiệm giấy thông hành

trên thị trường vốnĐầu tư là gì?Bong bóng chứng khoán hình thành và

vỡ thế nào?Một số thông tin thú vị về chỉ số EPSVì sao EPS lại được ưa thích như vậy?EPS và các giá trị tham chiếu

(benchmarks)Vì sao thị trường lại phản ứng mạnh

mẽ với các giá trị tham chiếu?Định giá cổ phiếu – Phương pháp chiết

khấu dòng cổ tứcMô hình chiết khấu dòng tiềnMô hình chiết khấu dòng cổ tức

(Dividend Discount Model)Mô hình cổ tức tăng trưởng một giai

đoạn - mô hình GordonMô hình tăng trưởng cổ tức hai giai

đoạnChỉ số tài chính - vẻ đẹp tiềm ẩn sau

những báo cáo khô khanA. Chỉ số thanh toán:

B. Chỉ số hoạt động:C. Chỉ số rủi roD. Chỉ số tăng trưởng tiềm năngQuan hệ cổ đông - từ lý thuyết đến

thực tiễnQuyền nhận, mua thêm cổ phiếu mới:

Lợi hay hại?Cổ phiếu không cổ tức có kém hấp

dẫn?Định giá cổ phiếu bằng phương pháp

chiết khấu dòng tiềnNhững vấn đề cơ bản về phân tích

chiết khấu dòng tiền.Các vấn đề thường gặp với phương

pháp chiết khấu dòng tiềnCác phương pháp thay thếThay lời kết!Thặng dư cổ phần không thể chiaĐâu là giá trị thật của doanh nghiệp ?

Các loại giá trịGiá trị - thị giáGiá trị - nội tạiGiá trị - tương quanQui chế giao dịch chứng khoán mớiHASTC –Index: “Kim chỉ nam” chỉ

hướng Bắc?Sơ lược về chỉ số giá cổ phiếuHASTC-Index: 2 trong 1Giải phápMô hình cơ bản tính giá trị nội tại theo

phương pháp dòng tiềnChiến lược đầu tư theo giá trị nội tạiCác loại dòng tiềnGiá trị nội tại của cổ phiếu nằm ở

điểm nào?Niêm yết cửa sau, nhu cầu có thậtGiá niêm yết lần đầu nên định thế nào?Trái phiếu chuyển đổi: Chuyện ở Tây

Khi nào thì cổ phiếu bị tạm ngừng giaodịch?

Trình tự một cuộc đấu giá diễn ra nhưthế nào?

Giá tham chiếu vào ngày chào sàn củaCP, chứng chỉ quỹ, trái phiếu niêm yết lầnđầu

Chứng khoán và chỉ số giá:Các phương pháp định giá cổ phiếuPhương pháp chiết khấuCác phương pháp định giá bằng chiết

khấuNhững vấn đề gặp phảiPhương pháp so sánhThực tế định giá trên thị trường chứng

khoán Việt NamLogic của những cổ phiếu giá trịPHẦN 2 KINH NGHIỆM ĐẦU TƯ

CHỨNG KHOÁN

Nhà đầu tư nghiệp dư cần phải quantâm điều gì?

Hàng hóa trên thị trườngQuỹ đầu tưKinh tếLời khuyênCác phương pháp phân tích giúp bạn

đầu tư có hiệu quả!Ba lỗi thường gặp khi đầu tư5 Quy tắc đầu tư chứng khoán thành

côngChơi chứng khoán phải biết chế ngự

lòng thamChứng khoán dành cho người bản lĩnhCác dấu hiệu nhận biết thời điểm nên

bán ra cổ phiếu“Luật chơi” của các nhà tạo giá trên thị

trường chứng khoánThời điểm nên bán ra cổ phiếu đối với

các nhà đầu tư?Giảm thiểu thua lỗ trong đầu tư chứng

khoánĐừng quên tiếp cận thông tin trong đầu

tư chứng khoánBí quyết lựa chọn chứng khoán cho

danh mục đầu tư của bạn.Để không thua lỗ khi “đi chợ” chứng

khoánThước đo của lợi nhuận là rủi ro!Đầu tư thế nào là hợp lý?Thu hút các nhà đầu tư như thế nào?Được, thua mùa cá cượcMôi giới chứng khoán trên mạng-

muôn mặt của một nghềKinh doanh chứng khoán trên mạng -

được và mấtĐầu tư cổ phiếu công nghệ cao - cuộc

chơi lắm công phu

Lựa chọn cổ phiếu theo nguyên tắcCAN SLIM

Tìm hiểu về quỹ đầu tư chứng khoánLàm việc quá sức cũng gây tổn thất

kinh tếNên quan tâm đến gì trước khi đầu tư?Khi nào nên bán ra cổ phiếu ?Tài chính là khoa học hay nghệ thuật?Thị trường chứng khoán: Giá trị của

thông tinThị trường bắt đầu khó chơi?Quỹ đầu tư - Nhịp cầu đưa mọi người

đặt chân vào thị trường chứng khoánKỹ thuật mua bán Penny – StockTìm hiểu cổ tức cổ phiếu ngân hàngĐo lường năng lực công tyChơi chứng khoán, cẩn thận với những

thông tin trên báo chíĐầu tư chứng khoán, sao có thể nhắm

mắt đưa chân..Những sai lầm trong đầu tư chứng

khoánSự hấp dẫn của những cổ phiếu an toàn

và rẻLàm thế nào để đấu giá thành công và

sát giá cổ phần?3 bước cơ bản trong chiến lược đầu tư

chứng khoánNhà đầu tư chớ xem thường chỉ số

ROEP/E bao nhiêu là vừa?Thủ thuật tung hỏa mù bằng đặt lệnhQuỹ đầu tư nước ngoài lựa chọn cổ

phiếu như thế nào?Các nguyên tắc đầu tư cơ bảnNhận diện các hành vi tiêu cực trên thị

trường chứng khoánChơi chứng khoán có lãi: một tỉ cách

Định hướng tài sản trong đầu tư chứngkhoán

Mua chứng khoán một cách khôn ngoanMua cổ phiếu, chú ý thanh khoảnQuỹ đầu tư - lựa chọn thích hợp?Không thể chọn nhà đầu tư chiến lược

ồ ạtĐấu giá cổ phiếu lần đầu: Nên phân

tích kỹ thông tinNhững lời khuyên cho người mới lên

sàn: Khi nào nên bán cổ phiếu?Một số chỉ tiêu cơ bản để lựa chọn cổ

phiếu tốtNăm nguyên tắc mua các cổ phiếu triển

vọng với giá hờiNhững bí mật ẩn giấu đằng sau cổ tứcCách nhận biết tiềm năng của các công

ty mới niêm yết cổ phiếuMột số lưu ý mua bán cổ phiếu chưa

niêm yếtCác chiến thuật kinh doanh cổ phiếuChia đều để giảm rủi roQuản lý thông tin cổ phiếu hiệu quảKhi nào nên bán cổ phiếu?Mười sáu nguyên tắc chọn lựa những

cổ phiếu ưu tú nhấtMẹo "lách" quy định T+3 trong giao

dịchMột số sai lầm nhà đầu tư mới thường

gặpKhớp lệnh liên tục: Coi chừng mua hớ,

bán hớBán cổ phiếu để cắt giảm thua lỗCổ phiếu giảm giá - cái bẫy nguy hiểm

nhất trên thị trường chứng khoánĐừng chống lại xu thế thị trườngVN-Index: Thấy gì qua phân tích kỹ

thuật?

Thị trường giảm có xu hướng: Nhà đầutư cần làm gì?

Có nên nghe theo các chuyên gia chứngkhoán?

Những giai đoạn đến mua bán chứngkhoán chuyên nghiệp trên Internet

Đổi chiến lược đầu tư theo biến độngthị trường

Mười nguyên tắc vàng trong đầu tư5 sai lầm chết người trong đầu tư

chứng khoánNhững sai lầm thường gặp của nhà đầu

tư chứng khoánPhân tích cổ phiếu ngành vật liệu xây

dựngLòng tin và bản cáo bạchLàm thế nào để đấu giá cổ phiếu thành

công ?Tìm kiếm thông tin DN niêm yết: Coi

chừng thông tin hoả mùChống độc quyền trong chứng khoánVoi không biết phi nước đạiBán cổ phiếu và những sai lầm cần

tránhNhững tay “lướt sóngMua cao - Bán thấpNhận diện rủi ro trong đầu tư chứng

khoánCó phải là bong bóngThị trường chứng khoán dưới con mắt

nhà đầu tư...Các dấu hiệu nhận biết thời điểm nên

bán ra cổ phiếuLàm sao để không mất tiền cọc?Nên bắt đầu từ đâu trên thị trường

chứng khoán?Nghề tư vấn tài chínhThử thách sự kiên nhẫn

Xu hướng đầu tư chứng khoán của Ctyniêm yết: Nguy cơ bong bóng?

Nhà đầu tư chứng khoán phớt lờ lạmphát

Gỡ lỗi đầu tưHọc cách “bơi” trong biển thông tin

chứng báo chíĐánh giá chỉ số tài chính của Cty niêm

yếtTăng vốn điều lệ: Nhận diện rủi ro của

nhà đầu tưĐịnh vị tâm lý đầu tư trên TTCKKhông thể giữ thói quen đầu tư theo

đám đôngBay lên, những quả cầu cổ phiếu!Điệu nhảy của thị giáCảnh giác với các kiểu làm giáTung tin, đặt giá “trần”...Bản lĩnh nhà đầu tư

10 lỗi mà các nhà đầu tư thường mắcphải

‘‘Nghệ thuật’’ mua rẻ cổ phiếuChiến lược đầu tư nào cho phù hợp?Đặc điểm chung của các phương pháp

đầu tưCơ hội vẫn chia đềuLời khuyên đầu tư vô giáKinh nghiệm đầu tư khi thị trường đi

xuốngKhốn khổ vì tin đồnĐầu cơ lành mạnh hay không lành

mạnh?Thấy gì từ động thái của nhà đầu tư

nước ngoài?Hành vi đầu cơ chứng khoán lộ diện rõ

nét hơnLộ diện dần những hành vi đầu cơCuộc chơi không khoan nhượng

Thị trường chứng khóan trong nướcchưa minh bạch

Quản lí tiền bạc, dễ mà khó!Hai phương pháp tiếp cận đầu tưGiá giảm là cơ hội để mua vàoCổ đông ít vốn nên học luật chơiThời điểm vàng: Ba cách tínhChu kỳ nămCông cụ hỗ trợChiến lược đầu tưKinh doanh cổ phiếu bằng thuật toán“Cắt lỗ” cứu mìnhNgưỡng chịu lỗ4 cách tìm lại tiềnMua lúc giá lên, bán lúc giá xuốngChiến lược thuận xu thế là gì?Nên đầu tư vào đâu?Suy nghĩ về "bluechips"Lựa chọn cổ phiếu theo chu kỳ thị

trườngĐằng sau chỉ số EPSCổ phiếu nhóm và kiểu đầu tư theo

phong tràoSống chung với biến độngBiến động là gì?Đầu tư dài hạnLòng tham và nỗi sợ hãiPhân tích - dự báo giá cổ phiếuCẩm nang cho nhà đầu tư mới vào

nghềBước 1: Chọn lựa CPBước 2: Chấp nhận vị thếBước 3: Giám sát vị thếBước 4: Kết thúc vị thếLựa chọn cổ phiếu theo nguyên tắc

CANSLIMChuyện gì xẩy ra sau giờ G.Cần tính toán kỹ trước khi đầu tư mua

cổ phiếu của các công ty nhỏTâm lý mua bán chứng khoánChọn thời điểm mua cổ phiếu hiệu quảBlue – chips & Penny stockNghề môi giới chứng khoán trên

TTCK tập trung: Nỗi lo đạo đức nghềnghiệp!

Lợi suất và rủi ro của một danh mụcđầu tư

Phát hành thêm = mua cổ phiếu giá rẻ?Quỹ tương hỗ: Tập trung nguồn tài

chínhThị trường quỹ tương hỗThông tin chứng khoán: Kẻ ngoài cuộc

và tư duy phản biệnNâng cao vai trò lưu ký CKBa dạng nhà đầu tư bi quan với thị

trườngCần minh bạch hóa cách tính giá tham

chiếu cổ phiếu mớiPhương thức đầu tư : Xác định Thời

điểm đúng của thị trườngMaket timing – chọn đúng thời điểm

của thị trườngNhững chỉ báo hoàn toàn không liên

quanChỉ báo cảm giác tốtChỉ báo mang tính chất kỹ thuậtChỉ báo mang tính cơ bảnChào sàn với giá nào?Hai phương pháp cơ bảnCơ hội kiếm lờiNhưng cần thận trọngQuyền chọn chứng khoán - công cụ bảo

vệ nhà đầu tưBán khống hay ứng trước chứng khoán

T+3Cơ hội kiếm lời

Năm 2009 Việt Nam sẽ có bán khốngCó thể ứng trước chứng khoán?Phi lý nhưng lại có lýTheo khuynh hướng đầu tư “phi lý”Nhưng giả thuyết chưa thuyết phục về

nhà đầu tư kinh tế lý tríNguyên nhân của những hành vi đầu tư

“phi lý”Ba phần khác nhau của thị trườngPHẦN 3 THỊ TRƯỜNG CHỨNG

KHOÁNG QUỐC TẾNasdaq bài học lớn cho các nhà đầu tưKhu vực Châu Á: Nội gián chứng

khoán vẫn tồn tạiDấu hỏi Dow Jones12 hay 0,18 và chuyện buồn về văn

hóa ứng xử10 năm sau cuộc khủng hoảng tài chính

châu Á

20 năm sau Ngày thứ hai đen tối: Bàihọc của thị trường chứng khoán

“Chứng khoán Đài Loan từng có thờigiống Việt Nam”

Thị trường chứng khoán Trung Quốc:Ủ bệnh!

Gian lận trên thị trường chứng khoánTrung Quốc

Một vòng trung tâm tài chính LondonChứng khoán Trung Quốc “tự sụt” và

bài học với chứng khoán Việt NamSingapore và HongKong: Nạn “Nội

gián”Niêm yết ở MỹThị trường chứng khoán ở MỹĐiều kiện đăng ký bán cổ phiếu công

ty trên thị trườngSống chung với khủng hoảngTTCK thế giới chao đảo, Việt Nam rút

được kinh nghiệm gì?Bảo vệ nhà đầu tư nhỏ: không thể thiếuThông tin phân tích trên TTCK - từ

người ngẫm lại taPHẦN 4 BÀI HỌC TỪ CÁC CÔNG

TY LỚNComex và bài học từ việc thông tin

thiếu trung thựcLựa chọn Dell hay HP?Thêm một vụ bê bối tại TTCK New

YorkEnron bài học lịch sử về thiếu minh

bạchCổ phiếu của Procter & Gambler,

miếng bánh ngon trong cơn bão thị trườngMicrosoft và nỗi niềm chung của các

cố phiếu nổi tiếng3 điểm lưu ý khi đầu tư vào Bảo ViệtQua vụ việc Lilama Land: Nhà đầu tư

bảo vệ mình cách nào?Scandal chứng khoán: Làm lợi từ thảm

họa quốc giaPHẦN 5 GƯƠNG THÀNH ĐẠT

TRÊN TTCKNhững người giàu nhất nói gì?Một broker chứng khoán thực thụ!

(Phần một)Kinh nghiệm đầu tư chứng khoán: Lạnh

lùng như BuffetTS. Nguyễn Quang A: “Nhà đầu tư

phải tự rút ra bài học”Warren Buffett đã đầu tư thế nào?Newton cũng thua chứng khoánNhật ký của một tay chơi chứng khoán

trẻ tuổi năm 1929Kinh nghiệm của nhà quản lý tiền số

một thế giớiNhững nhà đầu tư nổi tiếng thế giới:

John TempletonNguyên tắc đầu tư của Benjamin

GrahamStuart McPhee, nhà kinh doanh chứng

khoán chuyên nghiệp Úc: “Đừng chú trọngvào việc kiếm ra tiền...”

Nhà đầu tư nổi tiếng của CanadaĐầu tư giá trị theo cách của Warren

BuffettNhững thương vụ mua bán của Warren

BuffettBí quyết đầu tư của 5 ông trùm chứng

khoánĐầu tư theo nguyên lý Warren Buffett“Nhà đầu tư cần phân biệt Bản cáo

bạch và Bản công bố thông tinCác loại hình công ty chứng khoán phổ

biến trên thế giớiLựa chọn danh mục tối ưu theo

MarkowitzNhà đầu tư vĩ đại lạc quan, thế giới

yên lòng hơnPhương pháp đầu tư của Warren

BuffettĐầu tư vào công ty chứ không đầu tư

vào cổ phiếuKinh nghiệm đầu tư từ một cây đại thụ

(Phần đầu)Bài học từ những nhà đầu tư giỏi nhấtKinh nghiệm đầu tư chứng khoán:

Slater, bạn của nhà đầu tư nhỏTỷ phú Soros hào hứng đầu cơ vào

ethanol“Không có cái gì là ảo cả!”Trái phiếu chuyển đổi: Nhiều rủi ro

cho nhà đầu tư

PHẦN 1 KIẾN THỨCCHỨNG KHOÁN

Các chỉ số chứng khoán"nói" gì?

Đầu tư chứng khoánkhông chỉ cần có kiến thứcvề tài chính, mà điều quantrọng là cần nhạy bén và cókhả năng phân tích tổng hợp.Đối với các chuyên gia “lãoluyện” trên thị trường chứngkhoán, rủi ro và thua lỗtrong đầu tư cổ phiếu là điềukhông thể chấp nhận được.Và để hạn chế rủi ro đến

mức thấp nhất, một trong sốcác công thức thành côngcủa những nhà đầu tưchuyên nghiệp mà bạn nênáp dụng là thường xuyênkiểm tra và phân tích chỉ sốgiá cổ phiếu trên thị trường.

Lúc sinh thời, nhà bác họcnổi tiếng bậc nhất thế kỷ XXAlbert Enstein, cha đẻ củathuyết tương đối, đã được nhậndanh hiệu “Người có bộ óc độcđáo và thông minh nhất hànhtinh”. Nhưng cho đến cuối đời,

Albert Enstein vẫn không hếtngạc nhiên về sự kỳ diệu củacác lãi suất và những tính toán“rắc rối” trên thị trường chứngkhoán. Chỉ số giá cổ phiếu sẽ làmột trong những sự phức tạpđến khó hiểu đối với nhữngngười muốn tìm hiểu về cácthông tin đầu tư chứng khoán

Chỉ số giá cổ phiếu là thông tinrất quan trong đối với hoạt độngcủa thị trường, đối với nhà đầutư và đánh giá kinh tế bởi nó thể

hiện tình hình hoạt động của thịtrường chứng khoán. Tất cả cácthị trường chứng khoán đều xâydựng hệ thống chỉ số giá cổphiếu cho riêng mình.

Chỉ số giá cổ phiếu là thông tinthể hiện giá chứng khoán bìnhquân hiện tại so với giá bìnhquân thời kỳ gốc đã chọn. Giábình quân thời kỳ gốc thườngđược lấy là 100 hoặc 1.000. Vídụ, khi thông báo về thị trườngchứng khoán đề cập đến chỉ số

giá chứng khoán Hàn QuốcKOSPI ngày 9/1/2003 là 440.78điểm, tức là ngụ ý nói về chỉ sốgiá cổ phiếu của ngày này sovới gốc đã chọn là ngày4/1/1980 với giá gốc là 100. Sosánh giá trị chỉ số giữa hai thờiđiểm khác nhau, ta được mứcbiến đổi giá giữa hai thời điểmđó. Nếu trị giá chỉ số KOSPIngày 10/1/2003 là 445.28, cónghĩa là thị trường Hàn Quốcđã có dấu hiệu phục hồi với chỉsố KOSPI đã tăng 5.5 điểm

trong ngày. Nếu đem con sốnày so sánh với giá đóng cửahôm trước và nhân với 100, tasẽ có sự biến đổi theo %(5.5/440.78) x 100 = 1.25%).

Chỉ số giá cổ phiếu được tínhcho từng cổ phiếu và được niêmyết trên báo chí: có thể là chỉ sốcho tất cả cổ phiếu trên thịtrường của một quốc gia, nhưchỉ số giá Hangseng của HồngKông, chỉ số giá cổ phiếu tổnghợp của Hàn Quốc (KOSPI);

có thể là chỉ số cho từng ngành,nhóm ngành, như chỉ số giá cổphiếu ngành công nghiệp củaMỹ (DJIA) hoặc cho trườngquốc tế như chỉ số HangsengChâu á (HSAI), chỉ số DowJoness quốc tế (DJWSI)…

Một số yếu tố sau cũng thườngđược thống kê, tổng hợp đối vớichỉ số giá và thông báo rộng rãi:chỉ số giá ngày nào đó, ngày đóso với ngày trước đó, so với đầunăm; chỉ số giá cao nhất, thấp

nhất trong năm, số cổ phiếu cóchỉ số tăng trong kỳ và giảmtrong kỳ và phân tích biến độngtheo ngành… Một số chỉ số giáchứng khoán thường đượcthông báo trên các phương tiệnthông tin đại chúng.

Các chỉ số của thị trường chứngkhoán Nhật Bản

Chỉ số NIKKEI 225: là chỉ sốtổng hợp cổ phiếu với quyền sốgiá cả của 225 cổ phiếu thuộc

sở giao dịch chứng khoánTokyo và 250 cổ phiếu thuộc sởgiao dịch Osaka do Thời báokinh tế Nhật tính toán và côngbố. Chỉ số này còn được gọi làchỉ số NIKKEI Dow vì phươngpháp tính của nó như phươngpháp tính các chỉ số DowJones.

Chỉ số TOPIX: chỉ số này tínhcho tất cả chứng khoán quantrọng niêm yết tại thị trườngchứng khoán Tokyo. Thời điểmgốc là 4/1/1968 với giá trị gốc là

100.

Các chỉ số của thị trường chứngkhoán Anh

Chỉ số FT-30: là chỉ số giá 30cổ phiếu công nghiệp hàng đầucủa thị trường chứng khoánLondon. Chỉ số này được côngbố mỗi giờ kể từ 10 giờ sángđến 3 giờ chiều và tại thời điểmđóng cửa sở giao dịch chứngkhoán London. Thời gian gốc lànăm 1935 với trị giá gốc là 100.

Chỉ số FT-100: là chỉ số giá của100 cổ phiếu hàng đầu tại Sởgiao dịch chứng khoán London.Ngày gốc là 3/1/1984 với trị giágốc là 1.000.

Các chỉ số của thị trường chứngkhoán Mỹ

Chỉ số Dow Jones nói chungđược hiểu là chỉ số giá chứngkhoán bình quân của thị trườngchứng khoán New York, một

thị trường lớn nhất thế giới hiệnnay, là chỉ số giá chung của 65chứng khoán đại diện, thuộcnhóm hàng đầu (Blue chip)trong các chứng khoán đượcniêm yết tại Sở giao dịch chứngkhoán New York. Chỉ số DowJones bao hàm 3 chỉ số thuộc 3nhóm ngành: công nghiệp DJIA(Dow Jones IndustrialAverage), vận tải DJTA (DowJones Transportation Average)và dịch vụ DJUA (Dow JonesUtilities Average).

Chỉ số DJIA: là chỉ số lâu đờinhất ở Mỹ do ông CharlesH.Dow, cùng với công ty mangtên ông, thu thập giá đóng cửacủa chứng khoán để tính ra vàcông bố trên Wall StreetJournal từ năm 1896. Ban đầu,công ty chỉ tính giá bình quâncủa 12 cổ phiếu. Ngày tính đầutiên là ngày 26/5/1896 với mứcgiá bình quân ngày này là 40.94USD. Năm 1916, ông mở rộngra 20 cổ phiếu và năm 1928

tăng lên 30 cổ phiếu. Số lượngnày được giữ vững cho đếnngày nay. Nhóm Top 30 nàythường xuyên có sự thay đổi.Khi công ty nào sa sút đến độkhông đủ tiêu chuẩn để có thểđược xếp vào Top 30 của cáccổ phiếu Blue Chip, công ty đólập tức sẽ bị thay thế bằng mộtcông ty khác đang trên đà tăngtrưởng. Công ty duy nhất luôncó mặt trong Top 30 kể từ buổisơ khai của thị trường chứngkhoán là General Electric.

Chỉ số DJTA: được công bố lầnđầu tiên vào ngày 26/10/1896.Cho đến 2/1/1970, chỉ số nàyvẫn mang tên chỉ số côngnghiệp đường sắt, vì trongkhoảng thời gian này, ngànhđường sắt phát triển rất mạnhvà đường sắt chính là phươngtiện vận tải chủ yếu. Chỉ sốDJTA bao gồm 20 cổ phiếu của20 công ty vận tải, đại diện chongành đường sắt, đường thuỷ vàhàng không, được niêm yết tại

Sở giao dịch chứng khoán NewYork. Từ năm 1970 đến nay,chỉ số này trở thành một bộphận của chỉ số DowJones.Mặc dù đã sát nhập với DowJones và không có mặt trên thịtrường chứng khoán, nhưngmột số các công ty thuộc ngànhđường sắt Mỹ vẫn tính toánđịnh kỳ chỉ số DJTA cho riêngmình nhằm đánh giá thực trạnghoạt động trong nội bộ ngành.

Chỉ số DJUA: là chỉ số ngành

dịch vụ công cộng, được côngbố trên Wall Street Journal từtháng 1 năm 1929. Chỉ số nàyđược tính từ giá đóng cửachứng khoán của 15 công ty lớnnhất trong ngành khí đốt vàđiện.

Tuy chỉ có 65 cổ phiếu nhưngkhối lượng giao dịch của chúngchiếm đến hơn 3/4 khối lượngcủa thị trường chứng khoánNew York, vì thế, chỉ số DowJones thường phản ánh đúng xu

thế biến động giá của thị trườngchứng khoán Mỹ.

Chỉ số giá chứng khoán nóichung, chỉ số Dow Jones nóiriêng, được coi là nhiệt kế đểđo tình trạng sức khoẻ của nềnkinh tế, xã hội. Thông thường,nền kinh tế tăng trưởng thì chỉsố này tăng và ngược lại. Tuynhiên, giá chứng khoán nóiriêng, hay giá của thị trường nóichung, đều là kết quả được tổnghợp từ hàng loạt yếu tố như:

các yếu tố kinh tế vĩ mô, cácyếu tố của môi trường đầu tư...nhất là yếu tố tâm lý của ngườiđầu tư. Nhiều khi, các dấu hiệutăng trưởng của nền kinh tế mớichỉ thấp thoáng ở xa, mức lạcquan của nhà đầu tư đã có thểrất cao và họ đua nhau đi muachứng khoán, đẩy giá lên cao.Ngược lại, có thể tình hìnhchưa đến nỗi tồi tệ, nhưng mọingười đã hoảng hốt bán ra ồ ạtlàm giá chứng khoán giảmmạnh. Ví dụ, cách đây chưa

đầy 2 tháng, sau khi có tin cơnbão Katrina đe doạ hoạt độngcông nghiệp khai thác dầu tạiVịnh Mêheco, chỉ số DownJones đã giảm gần 76 điểm.Nguyên nhân là các nhà đầu tưđã bán ra một số lượng cổphiếu khá lớn vì lo ngại các cổphiếu công nghiệp sẽ mất giásau khi cơn bão đi qua. Nhưngtrên thực tế, không có cổ phiếucông nghiệp nào sụt giảm cả,bởi vì các công ty đã chủ độngđối phó kịp thời với cơn bão.

Quả thật, kinh doanh chứngkhoán không phải là việc đơngiản và thị trường chứng khoánkhông phải là chỗ cho những“tay mơ”, bởi vì rủi ro có thể ậpđến bất cứ lúc nào mà ngay cảnhững người dù có kinh nghiệmđến đâu cũng khó tránh khỏi.Để hạn chế rủi ro đến mức thấpnhất, một trong những lờikhuyên của các nhà đầu tư lãoluyện là bạn nên luôn theo dõisát sao các chỉ số giá cổ phiếu

trong ngày.

Chứng khoán phái sinh là gì?

Nhắc đến chứng khoán,mọi người thường chỉ nghĩđến cổ phiếu, trái phiếu nhưnhững công cụ đầu tư hiệuquả, trong khi thị trườngchứng khoán còn rất bao la,mà cổ phiếu, trái phiếu chỉ làmột vài trong số những “mónđồ chơi” ở đây. Còn vô sốnhững khái niệm và công cụđầu tư khác phải kể đến, màchứng khoán phái sinh chính

là yếu tố quan trọng đầu tiênkhông thể bỏ qua.

Chứng khoán phái sinh(derivatives) là những công cụđược phát hành trên cơ sởnhững công cụ đã có như cổphiếu, trái phiếu, nhằm nhiềumục tiêu khác nhau như phântán rủi ro, bảo vệ lợi nhuậnhoặc tạo lợi nhuận. Các chứngkhoán phái sinh sẽ là đòn bẩy,làm tăng nhiều lần giá trị cáccác đối tượng đầu tư như cổ

phiếu, trái phiếu, để đảm bảorằng nếu giá của cổ phiếu, tráiphiếu có thay đổi bao nhiêu thìgiá của các công cụ phái sinhvẫn sẽ được duy trì ở mức banđầu. Thị trường các chứngkhoán phái sinh là thị trườngphát hành và mua đi bán lại cácchứng từ tài chính, như quyềnmua cổ phiếu, chứng quyền,hợp đồng quyền chọn. Cáccông cụ phái sinh rất phong phúvà đa dạng, nhưng nhìn chungcó bốn công cụ chính là Hợp

đồng kỳ hạn (forwards), Hợpđồng tương lai (futures), Quyềnchọn (options) và Hợp đồnghoán đổi (swaps).

Từ sự khởi đầu đơn giản vớifuture và forward...

Hợp đồng tương lai (Futures)là việc thoả thuận giữa các bênvề những nghĩa vụ mua bánphải thực hiện theo mức giá đãxác định cho tương lai màkhông phụ thuộc vào giá thị

trường tại thời điểm đó. Ví dụ:Vào đầu năm 2002, công ty Aký hợp đồng future với công tyB mua 100 tấn gạo với giá 2USD/kg với thời điểm mua vàocuối năm 2003. Như vậy vàothời điểm mua, công ty B phảibán cho công ty A 100 tấn gạovới giá 2 USD/kg và công ty Aphải mua 100 tấn gạo của côngty B với giá đó, cho dù giá gạotrên thị trường vào cuối năm2003 là bao nhiêu chăng nữa.

Lúc đầu, đối tượng của cácfuture trên thị trường là các mặthàng đơn giản như lúa mì haycà phê. Các nhà đầu tư mua vàbán các hợp đồng future vớimục đích nhằm giảm bớt sự longại xảy ra những biến cố khiếngiá bị đẩy lên cao hay xuốngthấp trong những tháng sau đó.Ví dụ, công ty sản xuất sô- cô-la Hershay đã bao tiêu nguồncung cấp ca- cao trên thị trườngvới các hợp đồng futures để giớihạn rủi ro nếu giá ca- cao tăng

lên. Future thường được cácnhà đầu tư xem là một phươngthức tốt để hạn chế rủi ro trongkinh doanh. Đến thập niên 80,các hợp đồng futures bắt đầunở rộ và phố biến trong cácgiao dịch thương mại và baogồm nhiều loại khác nhau, nhưHợp đồng tương lai chỉ sốchứng khoán (index futures),Hợp đồng tương lai lãi suất(interest futures), Hợp đồngtương lai ngoại hối (currencyfutures), Hợp đồng tương lai

nông sản (agricultural futures),Hợp đồng tương lai kim loại vàkhoáng sản (metal and mineralfutures)...

Hợp đồng kỳ hạn (Forward) làmột thoả thuận trong đó mộtngười mua và một người bánchấp thuận thực hiện một giaodịch hàng hoá với khối lượngxác định, tại một thời điểm xácđịnh trong tương lai với mộtmức giá được ấn định vào ngàyhôm nay. Hàng hoá ở đây có

thể là bất kỳ thứ hàng hoá nào:từ nông sản, tiền tệ cho tới cácchứng khoán. Điểm khác biệtcủa forward với future là giá cảdo hai bên tự thoả thuận vớinhau dựa theo những ước lượngmang tính cá nhân và giá nàyvào thời điểm giao nhận hànghoá có thể thay đổi, tăng lênhoặc giảm xuống so với mức giáđã ký kết trong hợp đồng.

… đến những công cụ hiệuquả như option và swap

Quyền lựa chọn cổ phiếu(options) là quyền của các nhàđầu tư (nhưng không phải lànghĩa vụ) được mua hay bánmột số lượng cổ phiếu xác địnhtrước theo một giá đã xác địnhtrước và thấp hơn giá hiện hànhcủa cổ phiếu đó trên thị trường.

Có hai loại option là option bán

và option mua.

Đối với option mua, người muaoption sẽ trả cho người bánoption một khoản tiền, gọi là giátrị quyền chọn hay phí quyềnchọn (option premium) vàngười mua option sẽ có quyềnđược mua (nhưng không bắtbuộc phải mua) một lượng tàisản nhất định (chứng khoán,ngoại tệ, hàng hoá…) theo mộtmức giá đã được thoả thuậntrước tại thời điểm đã xác định

trong tương lai. Người bánoption nhận được tiền từ ngườimua option nên họ có tráchnhiệm phải bán một lượngchứng khoán nhất định theomột giá cả đã được thoả thuậntrước vào một ngày xác địnhtrong tương lai (hoặc được thựchiện trước ngày đó) khi ngườimua option muốn thực hiện cáiquyền được mua.

Ví dụ: giá cổ phiếu của IBMtrong thời điểm hiện tại là 80

USD/cổ phiếu, sau khi phântích, bạn dự báo rằng giá sẽtăng lên trong thời gian tới. Vậynếu bạn muốn đầu tư 1.000 cổphiếu của IBM bạn phải chi là80.000 USD. Nhưng nếu mộtthời gian, cổ phiếu IBM giảmxuống chỉ còn 40 USD/cổ phiếuthì bạn sẽ mất trắng 40.000USD. Trong trường hợp này, đểhạn chế rủi ro và vẫn thực hiệntheo dự báo, bạn nên đầu tưvào options, cụ thể là bạn đimua option cổ phiếu IBM, giá

thoả thuận trước (strike price)là 80 USD/cổ phiếu, thời gian là2 tháng, số lượng 1.000 cổphiếu với mức phí option là 2USD/cổ phiếu. Trong thời giannày, nếu giá cổ phiếu IBM tăngtrên 80 USD/cổ phiếu theođúng dự báo, bạn có thể thựchiện quyền được mua chứngkhoán của mình với giá thoảthuận trước là 80 USD/cổ phiếuvà đem ra thị trường bán với giá100 USD/cổ phiếu chẳng hạn,bạn sẽ có lợi nhuận là 20.000

USD, trừ đi chi phí 2 USD/cổphiếu phí mua option, bạn sẽ cólợi nhuận 18.000 USD. Nhưngnếu giá cổ phiếu IBM khôngtăng lên theo dự đoán của bạn,nó giảm liên tục, cho tới ngàyđến hạn trên hợp đồng giá vẫngiảm thì bạn có quyền khôngthực hiện việc chọn mua củamình và bạn chỉ lỗ tiền phí muaoption mà thôi, tức là mất 2000USD. Từ đó, chúng ta thấyrằng, người mua option chỉ chịulỗ ở mức giới hạn, trong khi lợi

nhuận thì rất lớn. Người bánoption cũng có lợi nhuận thuđược từ phí mua option.

Đối với option bán thì sao? Khimột nhà đầu tư lo lắng về giáchứng khoán sụt giảm, họ cóthể sử dụng option bán để tựbảo vệ. Với 100 cổ phiếu củaIBM trị giá 80 USD/cổ phiếutrong tay, bạn có thể muaoption với một chút lệ phí nhấtđịnh để đảm bảo rằng trong batháng tới, bất kỳ lúc nào cũng

có thể bán được 100 cổ phiếuđó với giá 80 USD/cổ phiếu. Dođó, nếu số cổ phần này bị mấtgiá thì bạn cũng không lo lắngvì mình đã có người cung cấpoption bán bảo đảm mức giácho mình. Người cung cấpoption được hưởng lợi từ phíoption.

Option được phát minh dựa trênyếu tố các nhà đầu tư ưa thíchcảm giác an toàn khi họ chắcchắn họ sẽ được mua và bán

với giá ấn định, họ thu lợi nhuậnkhông cao nhưng bù lại sẽ rấtổn định. Đối tượng của optioncó thể là cổ phiếu, chỉ số cổphiếu, trái phiếu, lãi suất, ngoạihối, kim loại quý hay nông sản.Option có thể được mua bántrên thị trường tập trung nhưThị trường quyền lựa chọn cổphiếu Chicago - CBOE, thịtrường hợp đồng tương lai quốctế London - LIFFE hay các thịtrường phi tập trung OTC.

Swaps cũng là một công cụphái sinh dựa trên sự trao đổi vàthực hiện hợp đồng trong lĩnhvực lãi suất và tiền tệ. Nhiềucông ty, ngân hàng muốn cóswap để ấn định tỷ lệ lãi suấtnhằm giảm thiểu sự bất ổntrong kinh doanh. Ngoài ra,swap cũng rất hiệu quả trongviệc huy động vốn. Đầu thậpniên 90, Citi Bank, ngân hànglớn nhất tại Mỹ đã mở rộng mộtsố hoạt động đầu tư sang Nhậtbản nên cần một lượng tiền yên

Nhật rất lớn trong một thời gianngắn, trong khi vốn củaCitibank lại không có đủ đồngyên. Các chuyên gia nghiệp vụngân hàng của Citibank lập tứcnghĩ ngay đến Chifon Bank củaNhật bản. Citibank đã thoảthuận một swap với ChifonBank, theo đó Citi Bank chuyểncho Chifon Bank một lượngUSD nhất định, đổi lại ChifonBank sẽ cung cấp đồng yên chohoạt động đầu tư của Citibanktại Nhật bản. Nhờ vậy mà chỉ

trong vòng 24 tiếng, Citibank đãcó đủ vốn cần thiết cho dự ánđầu tư tại đây. Như vậy, swaplà một cam kết song phương,theo đó các nhà đầu tư sẽ traocho nhau vào một ngày nhấtđịnh một số lượng nhất địnhđồng tiền của một quốc gia Ađể lấy một số lượng nhất địnhđồng tiền của quốc gia B đãđược quy đổi theo tỷ giá ngoạitệ hiện tại trong một thời hạnxác định, với điều hứa hoàn lạivốn khi đến kỳ hạn.

Có thể nói, các công cụ pháisinh đang ngày một phổ biến vàđược áp dụng nhiều hơn baogiờ hết đối với tất cả các hànghoá chính trên thị trường chứngkhoán, từ cổ phiếu, trái phiếucho đến tiền tệ và hàng hoá nhưsắt, năng lượng, sản phẩm nôngnghiêp…. Sự phố biến của cáccông cụ phái sinh trên thịtrường xuất phát từ tính linhhoạt và mềm dẻo của nó so vớicác công cụ khác. Lợi nhuận

của những công cụ này đượchình thành từ chính giá củanhững sản phẩm mà nó điềuchỉnh. Điều này giúp cho cácngân hàng, các nhà giao dịchhay nhà đầu tư có thể “đánhcược” vào sự biến động về giácả mà bỏ qua những tranh cãivề giá trị thực tế của tài sản.

Từ suy nghĩ như vậy, những íchlợi của các công cụ phái sinhluôn được các nhà đầu tư khaithác triệt để nhằm tránh những

khoản thua lỗ do sự biến độngcủa giá cả. Một cách giản đơn,với việc mua các công cụ pháisinh, các nhà đầu tư đang đánhcược rằng thị trường sẽ biếnđộng theo chiều hướng ngượclại mong muốn sinh lời củamình, từ đó, với “một mũi têntrúng hai đích”, các nhà đầu từvừa có được lợi nhuận nếu giácổ phiếu lên cao, vừa đảm bảosẽ không thua lỗ trong trườnghợp cổ phiếu mất giá.

Các công cụ chứng khoán pháisinh có mặt nhiều trong cácQuỹ phòng hộ (hedge-fund).Theo nhiều người, hedge fundlà một phát minh lớn trên thịtrường chứng khoán dùng để bùđắp lại rủi ro đầu tư. Tại quỹnày, các nhà đầu tư ưa thích sựan toàn sẽ tham gia và sử dụngcác công cụ chứng khoán pháisinh để bảo vệ khoản tiền đầutư của mình chống lại nhữngtăng trưởng không dự tính trướccũng như sự sụt giá bất ngờ hay

lên giá đột ngột của hàng hoá.Và thế là các Quỹ bảo hộ(Hedge fund) liên tục xuất hiệnvà được điều hành bởi một côngty đầu tư huy động vốn của cổđông rồi đầu tư vào các chứngkhoán phái sinh nhằm thu lợinhuận ổn định và đều đặn.

George Soros, nhà đầu cơ tàichính lớn nhất thế giới, là hìnhmẫu thành công khi áp dụngcác công cụ phái sinh trên thịtrường. Ngay trong những thời

điểm khó khăn nhất vào cuốithập niên 1990 khi giá cả biếnđộng liên tục, thì các Quỹphòng hộ của Soros vẫn luônđạt con số lợi nhuận trên 10%nhờ biết cách mua đi và bán lạicác công cụ phái sinh. Với cácdanh mục đầu tư dàn trải trênnhiều thị trường khắp các châulục, Soros luôn đảm bảo cáccông cụ phái sinh của mìnhđem lại hết lợi nhuận này đếnlợi nhuận khác. Nổi bật trong sốnhững Quỹ Phòng hộ là

Quantum Fund và Quota Fundthông qua công ty quản lý quỹmang tên Soros FundManagement.

Trên thực tế, việc đầu tư vàocác các công cụ phái sinh vẫnchưa được nhiều nhà đầu tưchú ý, bởi nếu các nhà đầu tưmạo hiểm mua thật nhiều cổphiếu mà không băn khoăn vềkhả năng thua lỗ thì họ sẽ thuvề hàng triệu USD lợi nhuận;trong khi đầu tư vào các công

cụ phái sinh, tuy đảm bảo đượcsẽ không bị thua lỗ nhưng docác bên cung cấp công cụ pháisinh trên thị trường thường giớihạn một lượng cung cấp nhấtđịnh đồng thời yêu cầu mức phíkhá cao, nên các nhà đầu tư chỉthu về một phần lợi nhuận nhỏhơn rất nhiều. Thông thường,thị trường sẽ không biến độngnhiều như những suy đoán củacác nhà đầu tư khi áp dụngcông cụ phái sinh, nên đa phầncác nhà đầu tư thường tiếc nuối

vì đã bỏ qua lợi nhuận, hơn làmừng thầm vì đã đầu tư vàocông cụ phái sinh.

Tuy vậy, tính tích cực và hìnhảnh của những công cụ chứngkhoán phái sinh ngày càng hấpdẫn các nhà đầu tư. Không aicó thể phủ nhận rằng các côngcụ này đã giúp nhiều nhà đầu tưthoát khỏi các vụ thua lỗ hàngtriệu USD trên thị trường chứngkhoán, cũng như khiến mọingười an tâm hơn khi đến với

thị trường đầy rủi ro này! Thậmchí, những thành công của nócòn gây ra những tiếng vang lớnđến nỗi được các đạo diễn tàiba của Hollywood tái hiện trongbộ phim Trading Places với sựtham gia của tài tử điện ảnhEddie Murphy.

Các hệ số tài chính

Trên thực tế người tathường sử dụng một số hệ sốsau để đánh giá hiệu quảsinh lợi của doanh nghiệp: hệsố tổng lợi nhuận; hệ số lợinhuận hoạt động; hệ số lợinhuận ròng; hệ số thu nhậptrên vốn cổ phần; và hệ sốthu nhập trên đầu tư.

Hệ số tổng lợi nhuận chobiết mức độ hiệu quả khi sửdụng các yếu tố đầu vào (vật tư,

lao động) trong một quy trìnhsản xuất của doanh nghiệp.

Hệ số tổng lợi nhuận=(Doanh số-Trị giá hàng đã bántính theo giá mua) / Doanh sốbán

Trong thực tế khi muốn xemcác chi phí này có cao quá haykhông là đem so sánh hệ sốtổng số lợi nhuận của một côngty với hệ số của các công tycùng ngành, nếu hệ số tổng lợinhuận của các công ty đối thủcạnh tranh cao hơn, thì công ty

cần có giải pháp tốt hơn trongviệc kiểm soát các chi phí đầuvào.

Hệ số lợi nhuận hoạt độngcho biết việc sử dụng hợp lý cácyếu tố trong quá trình sản xuấtkinh doanh để tạo ra lợi nhuậncho doanh nghiệp.

Mức lãi hoạt động = Thunhập trước thuế và lãi ( EBIT -Earn Before IncomeTax)/doanh thu

Hệ số này là thước đo đơngiản nhằm xác định đòn bẩy

hoạt động mà một công ty đạtđược trong việc thực hiện hoạtđộng kinh doanh của mình. Hệsố biên lợi nhuận hoạt động chobiết một đồng vốn bỏ ra có thểthu về bao nhiêu thu nhập trướcthuế. Hệ số lợi nhuận hoạt độngcao có nghĩa là quản lý chi phícó hiệu quả hay có nghĩa làdoanh thu tăng nhanh hơn chiphí hoạt động.

Hệ số lợi nhuận ròng phảnánh khoản thu nhập ròng (thunhập sau thuế) của một công ty

so với doanh thu của nó.Hệ số lợi nhuận ròng = Lợi

nhuận ròng/Doanh thu.Trên thực tế mức lợi nhuận

ròng giữa các ngành là khácnhau, còn trong bản thân mộtngành thì công ty nào quản lývà sử dụng các yếu tố đầu vào(vốn, nhân lực..) tốt hơn thì sẽcó hệ số lợi nhuận ròng caohơn.

Hệ số thu nhập trên vốn cổphần (ROE) phản ánh mức thunhập ròng trên vốn cổ phần của

cổ đông.ROE= Lợi nhuận ròng/Vốn

cổ đông hay giá trị tài sản rònghữu hình.

Hệ số này thường được cácnhà đầu tư phân tích để so sánhvới các cổ phiếu khác nhau trênthị trường. Thông thường, hệ sốthu nhập trên vốn cổ phần càngcao thì các cổ phiếu càng hấpdẫn, vì hệ số này cho thấy cáchđánh giá khả năng sinh lời vàcác tỷ suất lợi nhuận của côngty khi đem so sánh với hệ số thu

nhập trên vốn cổ phần của cáccông ty khác.

Hệ số thu nhập trên đầu tư(ROI) được sử dụng để xácđịnh mức độ ảnh hưởng củabiên lợi nhuận so với doanh thuvà tổng tài sản.

ROI= (Thu nhập ròng/Doanhsố bán) * (Doanh số bán/Tổngtài sản).

Mục đích của việc sử dụnghệ số ROI là để so sánh cáchthức tạo lợi nhuận của mộtcông ty và cách thức công ty sử

dụng tài sản để tạo doanh thu.Nếu tài sản được sử dụng cóhiệu quả, thì thu nhập và thunhập trên đầu tư sẽ cao.

Hệ số giá trên thu nhập(P/E) là một trong những chỉ sốphân tích quan trọng trongquyết định đầu tư chứng khoáncủa nhà đầu tư. Thu nhập từ cổphiếu sẽ có ảnh hưởng quyếtđịnh đến giá thị trường của cổphiếu đó. Hệ số P/E đo lườngmối quan hệ giữa giá thị trường(Market Price - PM) và thu

nhập của mỗi cổ phiếu (EarningPer Share - EPS) và được tínhnhư sau:

P/E = PM/EPSTrong đó giá thị trường PM

của cổ phiếu là giá mà tại đó cổphiếu đang được mua bán ởthời điểm hiện tại; thu nhập củamỗi cổ phiếu EPS là phần lợinhuận ròng sau thuế mà công tychia cho các cổ đông thườngtrong năm tài chính gần nhất.P/E cho thấy giá cổ phiếu hiệntại cao hơn thu nhập từ cổ

phiếu đó bao nhiêu lần, hay nhàđầu tư phải trả giá cho mộtđồng thu nhập bao nhiêu. P/Eđược tính cho từng cổ phiếumột và tính trung bình cho tấtcả các cổ phiếu và hệ số nàythường được công bố trên báochí.

Nếu hệ số P/E cao thì điềuđó có nghĩa là người đầu tư dựkiến tốc độ tăng cổ tức caotrong tương lai; cổ phiếu có rủiro thấp nên người đầu tư thoảmãn với tỷ suất vốn hoá thị

trường thấp; dự đoán công ty cótốc độ tăng trưởng trung bình vàsẽ trả cổ tức cao. Hệ số P/E rấtcó ích cho việc định giá cổphiếu. Giả sử người đầu tư cócổ phiếu XYZ không được giaodịch sôi động trên thị trường,vậy cổ phiếu đó có giá baonhiêu là hợp lý? Chúng ta chỉcần nhìn vào hệ số P/E đượccông bố đối với nhóm các loạicổ phiếu tương tự với cổ phiếuXYZ, sau đó nhân thu nhập củacông ty với hệ số P/E sẽ cho

chúng ta giá của loại cổ phiếuXYZ.

Các hệ số tài chính.

Nội dung quan trọng trongphân tích đầu tư CKCùng vớiquá trình phân tích các báocáo tài chính, việc phân tíchvà sử dụng các hệ số tàichính là những nội dungquan trọng để định giá cổphiếu vào đầu tư chứngkhoán.

Quá trình phân tích sẽ giúpcho nhà đầu tư thấy được điềukiện tài chính chung của doanh

nghiệp, đó là doanh nghiệp hiệnđang ở trong tình trạng rủi romất khả năng thanh toán, hayđang làm ăn tốt và có lợi thếtrong kinh doanh khi so sánhvới các doanh nghiệp cùngngành hoặc đối thủ cạnh tranh.

Việc sử dụng hệ số tài chínhtrong phân tích đầu tư vốn trênthị trường chứng khoán sẽ tạora chi phí thấp mà hiệu quả lạicao hơn, và việc này cũng đúngngay cả trên thị trường tiền tệkhi các ngân hàng tài trợ vốn

cho doanh nghiệp thông quacấp tín dụng. Đối với những nhàquản lý, việc sử dụng hệ số tàichính để giám sát quá trình kinhdoanh, nhằm đảm bảo công tysử dụng hiệu quả các nguồn vốnsẵn có và tránh lâm vào tìnhtrạng mất khả năng thanh toán.

Thông qua các hệ số tàichính, nhà quản lý thấy đượctình trạng tài chính và hoạtđộng của công ty có được củngcố không và liệu các hệ số nóichung của nó tốt hơn hay tồi tệ

hơn so với hệ số của các đối thủcạnh tranh. Khi các hệ số nàythấp hơn các chuẩn mực nhấtđịnh, thì có giải pháp kiểm soát,khắc phục trước khi phát sinhcác vấn đề nghiêm trọng. Ngoàira, việc phân tích các hệ số tàichính cũng cho phép nhà đầu tưhiểu rõ hơn mối quan hệ giữabảng cân đối tài sản và các báocáo tài chính (ví dụ như để tínhtoán thu nhập trên đầu tư củamột công ty cần phải lấy số liệutổng tài sản từ bảng cân đối kế

toán và số liệu lợi nhuận ròng từbáo cáo thu nhập).

Hệ số tài chính được phânchia thành 4 nhóm dựa trên cáctiêu chí về hoạt động, khả năngthanh toán, nghĩa vụ nợ và khảnăng sinh lời của công ty.

Nhóm hệ số khả năng thanhtoán

Tính thanh khoản của tài sảnphụ thuộc mức độ dễ dàngchuyển đổi tài sản thành tiềnmặt mà không phát sinh thua lỗlớn. Việc quản lý khả năngthanh toán bao gồm việc khớpcác yêu cầu trả nợ với thời hạncủa tài sản và các nguồn tiềnmặt khác nhằm tránh mất khảnăng thanh toán mang tính chấtkỹ thuật. Việc xác định khả

năng thanh toán là quan trọng,nó quyết định đến nghĩa vụ nợcủa công ty, do vậy sử dụng hệsố thanh toán được xem là cáchthử nghiệm tính thanh khoảncủa công ty. Trong thực tế hệsố thanh toán được sử dụngnhiều nhất là hệ số khả năngthanh toán hiện tại và hệ số khảnăng thanh toán nhanh (haycòn gọi là hệ số thử axít).

Hệ số khả năng thanh toánhiện tại là mối tương quan giữatài sản lưu động và các khoản

nợ ngắn hạn, hệ số này chothấy mức độ an toàn của côngty trong việc đáp ứng nhu cầuthanh toán các khoản nợ ngắnhạn.

Hệ số khả năng thanh toánhiện tại = Tài sản lưu động / Nợngắn hạn.

Hệ số khả năng thanh toánnhanh là mối tương quan giữacác tài sản lưu hoạt và cáckhoản nợ ngắn hạn, đảm bảokhả năng thanh toán nhanh saukhi tài sản đã được loại bỏ bởi

các hàng tồn kho và tài sản kémtính thanh khoản.

Hệ số khả năng thanh toánnhanh = (Tài sản lưu động-Hàng dự trữ) / Nợ ngắn hạn.

Nhóm hệ số hoạt động

Các hệ số hoạt động xácđịnh tốc độ mà một công ty cóthể tạo ra được tiền mặt nếu cónhu cầu phát sinh. Bao gồm cáchệ số thu hồi nợ trung bình, hệsố thanh toán trung bình, hệ sốhàng lưu kho.

Hệ số thu hồi nợ trung bìnhbiểu thị thông qua kỳ thu hồi nợtrung bình của một công ty sẽcho biết công ty đó phải mấtbao lâu để chuyển các khoản

phải thu thành tiền mặt.Kỳ thu hồi nợ trung bình =

Các khoản phải thu / (Doanh sốbán chịu hàng năm /360 ngày).

Hệ số thanh toán trung bìnhbiểu thị thông qua thời hạnthanh toán trung bình, phản ánhmối tương quan giữa các khoảnphải trả đối với tiền mua hàngchịu mỗi năm.

Thời hạn thanh toán trungbình = Các khoản phải trả /(Tiền mua chịu hàng năm/360ngày).

Hệ số hàng lưu kho biểu thịsố lượng hàng đã bán trên sốhàng còn lưu kho, hệ số nàycho thấy khả năng dùng vốnvào các hàng hoá luân chuyểncao, tránh được lưu kho bởi cácmặt hàng kém tính lưu hoạt.

Hệ số hàng lưu kho = Giá trịhàng đã bán tính theo giá mua /Giá trị hàng lưu kho trung bình.

Nhóm hệ số nợ của công ty

Phản ánh tình trạng nợ hiệnthời của công ty, có tác độngđến nguồn vốn hoạt động vàluồng thu nhập thông qua chitrả vốn vay và lãi suất khi đáohạn. Tình trạng nợ của công tyđược thể hiện qua các hệ số: hệsố nợ; hệ số thu nhập trả lãiđịnh kỳ; hệ số trang trải chung.

Hệ số nợ hay tỷ lệ nợ trên tàisản cho biết phần trăm tổng tàisản được tài trợ bằng nợ. Hệ số

nợ càng thấp thì hiệu ứng đònbẩy tài chính càng ít và ngượclại hệ số nợ càng cao thì hiệuứng đòn bẩy tài chính càng cao.

Hệ số nợ = Tổng số nợ/Tổngtài sản

Hệ số nợ được phản ánhthông qua hệ số nợ trên vốn cổphần (D/E) và hệ số nợ dài hạntrên tổng tài sản (LD/TA). Hệsố nợ trên vốn cổ phần biểu thịtương quan giữa nợ dài hạn vàvốn cổ phần. Mức cao thấp củahệ số này phụ thuộc vào từng

lĩnh vực kinh tế khác nhau.Hệ số nợ trên vốn cổ phần

(D/E)= (Nợ dài hạn + Giá trị tàisản đi thuê)/ Vốn cổ phần.

Hệ số nợ dài hạn trên tổngtài sản (LD/TA) so sánh tươngquan nợ với tổng tài sản củamột công ty, và có thể cho biếtnhững thông tin hữu ích về mứcđộ tài trợ cho tài sản bằng nợdài hạn của một công ty, hệ sốnày có thể dùng để đánh giáhiệu ứng đòn bẩy tài chính củamột công ty.

Hệ số thu nhập trả lãi địnhkỳ. Việc tìm xem một công tycó thể thực hiện trả lãi đến mứcđộ nào cũng rất quan trọng, vàngười ta đã sử dụng hệ số thunhập trả lãi định kỳ. Hệ số nàyđánh giá khả năng sử dụng thunhập hoạt động (thu nhập trướcthuế và lãi- EBIT) để trả lãi củamột công ty, hệ số này cho biếtcông ty có khả năng đáp ứngđược các nghĩa vụ trả nợ lãi đếnmức nào, thông thường hệ sốthu nhập trả lãi định kỳ càng

cao thì khả năng thanh toán lãicủa công ty cho các chủ nợcàng lớn.

Hệ số thu nhập trả lãi địnhkỳ= EBIT/ Chi phí trả lãi hàngnăm.

Tìm hiểu và cách đọc Bảncáo bạch

Khi phát hành chứngkhoán ra công chúng, công typhát hành phải công bố chongười mua chứng khoánnhững thông tin về bản thâncông ty, nêu rõ những camkết của công ty và nhữngquyền lợi cơ bản của ngườimua chứng khoán...để trêncơ sở đó người đầu tư có thểra quyết định đầu tư hay

không. Tài liệu phục vụ chomục đích đó gọi là Bản cáobạch hay Bản công bố thôngtin.

Bản cáo bạch chính là mộtlời mời hay chào bán để côngchúng đầu tư đăng ký hoặc muachứng khoán của công ty pháthành. Bản cáo bạch bao gồmmọi thông tin liên quan đến đợtphát hành. Do đó, thông tin đưara trong Bản cáo bạch sẽ gắnvới các điều khoản thực hiện lờimời hay chào bán.

Thông thường, một công tymuốn phát hành chứng khoánphải lập Bản cáo bạch để Uỷban Chứng khoán Nhà nước xem xét, gọi là Bản cáo bạch sơbộ. Bản cáo bạch sơ bộ khi đãđược Uỷ ban Chứng khoán Nhànước chấp thuận sẽ được coi làBản cáo bạch chính thức. Khithực hiện chào bán chứngkhoán, ngoài Bản cáo bạchchính thức, công ty phát hànhthường cung cấp Bản cáo bạch

tóm tắt. Nội dung Bản cáo bạchtóm tắt là tóm gọn lại những nộidung chính của Bản cáo bạchchính thức nhưng vẫn phải đảmbảo tuân thủ theo các quy địnhcủa Uỷ ban Chứng khoán Nhànước.

2. Tại sao cần phải đọc Bảncáo bạch

Bản cáo bạch là một tài liệu rấtquan trọng.Với tư cách là mộtnhà đầu tư, Bản cáo bạch làphương tiện giúp bạn đánh giámức độ sinh lời và triển vọngcủa công ty trước khi bạn quyếtđịnh có đầu tư vào công ty haykhông. Một quyết định thiếuthông tin có thể làm bạn phải

trả giá đắt.

Bởi vậy, bạn nên đọc Bản cáobạch một cách kỹ lưỡng và tìmhiểu rõ những may rủi thực sựcủa công ty trước khi ra quyếtđịnh đầu tư. Bạn nên đánh giácẩn thận những yếu tố cơ bảncủa công ty đăng ký niêm yếtthông qua nghiên cứu các thôngtin trong Bản cáo bạch. Mặc dùnhững đợt chào bán lần đầu racông chúng thường là cơ hộiđầu tư tốt vì chúng thường

mang lại lợi nhuận ban đầu cao,do cổ phiếu tăng giá, nhưng rủiro vẫn tồn tại.

3. Bản cáo bạch bao gồmnhững thông tin gì?

Bản cáo bạch thường gồm 8mục chính sau:

- Trang bìa;

- Tóm tắt Bản cáo bạch;

- Các nhân tố rủi ro;

- Các khái niệm;

- Chứng khoán phát hành;

- Các đối tác liên quan tớiđợt phát hành;

- Tình hình và đặc điểmcủa tổ chức phát hành;

- Phụ lục.

4. Cách sử dụng bản cáo bạch

Bạn nên bắt đầu phân tích mộtcông ty phát hành bằng Bảncáo bạch của công ty. Trongquá trình thực hiện bạn nên tựđặt ra cho mình một số câu hỏiquan trọng. Ví dụ, việc kinhdoanh của công ty đó có tiếntriển hay không?, doanh số bánhàng tăng có nghĩa là lợi nhuậncũng tăng và dẫn tới giá cổphiếu tăng. Nhưng các con số

chưa phải nói lên tất cả. Dovậy, bạn nên nghiên cứu kỹBản cáo bạch để tìm ra nhữngdấu hiệu tăng trưởng của côngty.

Bạn cũng nên tìm hiểu về Bangiám đốc của công ty pháthành, các sản phẩm của công tyvà tự đặt ra câu hỏi liệu các sảnphẩn này có tiếp tục bán đượcnữa không?

5. Những thông tin cần xem

- Trang bìa (mặt trước

và mặt sau);

- Thời gian chào bán;- Các khái niệm;

- Tình hình và đặc điểmcủa tổ chức phát hành;

- Bảng mục lục;

- Tóm tắt Bản cáo bạch;

- Tóm tắt về vốn cổ phần,thống kê sô liệu phát hành /chào bán, số nợ và phương ánsử dụng tiền thu được từ đợtphát hành;

- Chứng khoán phát hành;

- Thông tin về ngành kinhdoanh;

- Thông tin tài chính;

- Thông tin về cổ đông,Hội đồng quản trị và Ban giámđốc;

- Các đối tác liên quan tớiđợt phát hành;

- Các nhân tố rủi ro liênquan đến ngành kinh doanh vàtriển vọng của công ty;

- Phụ lục;

- Thủ tục nộp hồ sơ vàchấp thuận.

6. Thông tin chính của trangbìa

- Các chứng khoán sẽ

được bán;

- Số lượng chứng khoán sẽđược bán;

- Giá bán các chứngkhoán;

- Tổ chức liên quan đến

đợt phát hành.

7. Tóm tắt bản cáo bạch

Phần này giúp bạn tìm hiểukhái quát những thông tin tómtắt về công ty.

- Giới thiệu chungvề công ty phát hành, các hoạtđộng kinh doanh, người hỗ trợphát hành, các cổ đông lớn vàBan giám đốc của công ty;

- Tóm tắt về thông tin tài

chính của công ty phát hành, kểcả triển vọng của công ty;

- Tóm tắt về các yếu tố rủiro liên quan hoặc ảnh hưởng tớihoạt động kinh doanh và tàichính của công ty phát hành;

- Tóm tắt về vốn cổ phần,thống kê phát hành hoặc chàobán, số nợ, số tiền thu được từđợt phát hành và mục đích sửdụng số tiền này.

Ngoài ra bạn nên đối chiếuvới các phần tương ứng kháctrong Bản cáo bạch để có đượccác thông tin chi tiết mà bạncần quan tâm.

Thông tin về ngành kinh doanh- công ty đang có những hoạtđộng kinh doanh gì?

Thông tin đưa ra thường baogồm:

- Tình hình (các)

ngành kinh doanh chính màcông ty phát hành tham gia;

- Triển vọng của (các)ngành liên quan có ảnh hưởngtới hoạt động ngành kinh doanhchính của công ty phát hành;

- Loại sản phẩm, dịch vụkinh doanh chính của công ty;

- Khách hàng và nhà cungcấp của công ty phát hành;

- Công nghệ, phương thứcsản xuất và kênh phân phối sửdụng;

- Các nhân tố thương mạinhư hệ thống bán lẻ, đại lý, hệthống phân phối, nhãn hiệu sảnphẩm, giấy phép kinh doanh,bằng sáng chế và khả năngnghiên cứu và phát triển.

Đối với các công ty đăng ký

niêm yết được hưởng chínhsách ưu đãi thì phần thông tin

về ngành kinh doanh này trongBản cáo bạch cũng cần phảicông bố chi tiết các vấn đề vềcông nghệ của những công tynày.

8. Thông tin tài chính – côngchúng đầu tư tham gia có làmlợi nhuận giảm?

Thông tin tài chính là một phầnquan trọng trong Bản cáo bạchvà thường được chia thành 2phần:

- Thông tin tài chính

trong quá khứ;

- Thông tin tài chính trongtương lai.

a) Phần thông tin tài chínhtrong quá khứ

Thường bao gồm tóm tắt các

bản báo cáo tài chính đã đượckiểm toán, và bảng cân đối kếtoán (trên cơ sở tổng hợp) theomẫu, được trích ra từ Báo cáocủa kiểm toán trong phần phụlục của Bản cáo bạch. Một sốngành kinh doanh còn yêu cầu

cung cấp cả thông tin về luồngthu nhập. Việc công bố thôngtin tài chính trong quá khứthường được tính từ 2 năm tàichính trước. Thông tin phải đikèm với phần giải thích và phântích hoạt động tài chính trongquá khứ. Nếu có bất cứ một saisót nào trong các thông tin tàichính được công bố mà Uỷ banChứng khoán phát hiện đượcthì tổ chức kiểm toán cũng nhưtổ chức bảo lãnh phát hành phảichịu trách nhiệm liên đới trước

pháp luật cùng với tổ chức pháthành.

b) Phần thông tin tài chính

tương laiGồm các dự tính về:

- Doanh thu;

- Lợi nhuận trước thuếtrước và sau khi tính lãi cho cổđông thiểu số ngoài công ty;

- Lợi nhuận sau thuế;

- Tổng cổ tức và cổ tứcròng.

Từ dự tính về lợi nhuận và

giá chào bán cổ phiếu của côngty phát hành, bạn có thể tính racác mức giá thị trường của mộtcổ phiếu tính theo thu nhập trênmỗi cổ phiếu trong năm củacông ty phát hành (được kýhiệu là P /E). Hệ số này chothấy khi nào thì giá cổ phiếuphù hợp với thu nhập. Tức làcác công ty có nhiều cơ hội

tăng trưởng thường có P /E caohơn các công ty có ít cơ hộităng truởng. Tuy nhiên, cũngcần lưu ý trường hợp P /E caocó thể là do mức thu nhập (E)thấp. Căn cứ vào hệ số P /E,cùng với sự phân tích về mặtchất lượng của công ty pháthành, bạn có thể đánh giá đợtphát hành, chào bán cổ phiếucủa công ty so với các mức cổphiếu đã được niêm yết của cáccông ty trong cùng ngành.

9. Cổ đông, Hội đồng quản trịvà Ban giám đốc – những ai làngười điều hành đợt phát hành

Bạn nên đọc danh sách các cổđông, Hội đồng quản trị và Bangiám đốc. Mặc dù các dữ liệuđưa ra không phải là con dấuđảm bảo về chất lượng kỹ năngquản lý của họ, nhưng bạn vẫncó thể biết được trình độchuyên môn và kinh nghiệm

quản lý của những con ngườinày.

Bạn cần chú ý các quyền lợicủa các cổ đông lớn, Hội đồngquản trị và đội ngũ lãnh đạo chủchốt trong các ngành tương tựhoặc các ngành cạnh tranh nếuchúng được nêu trong Bản cáobạch. Bạn cũng nên chú ý cácgiao dịch trong quá khứ hoặctrong tương lai với các công tyliên quan. Bản cáo bạch sẽcung cấp đầy đủ các nhóm

thành viên sau: - Cổ đông lớn và các

nhà sáng lập của công ty pháthành, kể cả tên và cổ phần củacác cá nhân đứng đằng saucông ty;

- Hội đồng quản trị baogồm cổ phần mà họ đại diện,chi tiết về trình độ, kinh nghiệmvà phần trách nhiệm của mỗigiám đốc, và họ có phải là cácgiám đốc điều hành hay không;

- Đội ngũ cán bộ quản lýdưới cấp uỷ viên Hội đồng quảntrị, chi tiết về trình độ, kinhnghiệm và phần trách nhiệmcủa họ;

- Tỷ lệ sở hữu cổ phiếu,trái phiếu của từng thành viênnói trên.

10. Các yếu tố rủi ro

Các rủi ro chung bao gồm:- Việc tăng, giảm

giá chứng khoán phụ thuộcvào các điều kiện của thịtrường chứng khoán nóichung, của tình trạng kinhtế đất nước và thế giới;

- Những thay đổi trongchính sách của Chính phủ;

- Những rủi ro về ngoạihối;

- Những thay đổi về tỷ lệlãi suất;

Những rủi ro có thể xảy ra

của công ty bao gồm:

- Sự phụ thuộc vàonhững cán bộ chủ chốt;

- Sự phụ thuộc vào một sốít các khách hàng, nhà cung

cấp hoặc các dự án trong nội bộcông ty;

- Những thay đổi về giánguyên liệu thô;

- Sự hợp nhất giưã các đốithủ cạnh tranh hoặc các công tymới tham gia vào ngành;

- Tranh chấp cụ thể đã bắtđầu phát sinh hoặc bị mang ratoà.

Trong phần này bạn cần tìmhiểu xem Hội đồng quản trị củacông ty định giải quyết hoặclàm giảm ảnh hưởng của cácnhân tố rủi ro đã xác định nhưthế nào

Quyền mua cổ phiếu đượcthực hiện như thế nào?

Quyền mua cổ phiếu (CP)cho phép người nắm giữ cóquyền (nhưng không phải lànghĩa vụ) được mua một sốlượng CP xác định trước vớimột giá đã xác định trước vàthấp hơn giá hiện hành củaCP đó trên thị trường.

Quyền mua được dành chocác cổ đông của tổ chức pháthành muốn phát hành bổ sung

CP. Thông thường, cứ ứng vớimột CP đang nắm giữ, cổ đôngsẽ có được một quyền muatương ứng. Quyền mua có giátrị tách biệt và có thể được giaodịch trên thị trường thứ cấptrong khoảng thời gian trước khiquyền mua được thực hiện. Chỉnhững người đang nắm quyềnmua mới mua được CP pháthành bổ sung với giá thấp hơngiá thị trường, những ngườikhông giữ quyền mua thì hoặckhông thể mua được CP đó

hoặc phải mua CP đó với giáhiện hành trên thị trường.Quyền mua mà công ty đưa racho các cổ đông là đặc quyềnngắn hạn (thông thường từ 30 -45 ngày) và chỉ được dành chomỗi CP thường mà cổ đông sởhữu.

Quyền mua CP được giaodịch trên thị trường trong thờihạn hiệu lực của CP đó vànhững cổ đông không có ý địnhthực hiện quyền mua có thểtách quyền mua để bán riêng.

Số quyền mua cần có để mua 1CP mới sẽ được căn cứ vào sốlượng CP hiện hành và số lượngCP mới được chào bán. Ví dụ,Công ty A có 5 triệu CP đanglưu hành và muốn phát hànhthêm 1 triệu CP nữa, khi đó mỗimột CP hiện hữu sẽ được trao 1quyền, như vậy sẽ có 5 triệuquyền mua được phát hành.Những quyền này chỉ mang đếncho cổ đông 1 triệu CP mới, vìvậy 5 triệu quyền chia cho 1triệu CP mới, nghĩa là cứ có 5

quyền mua sẽ được mua 1 CPmới.

Thực hiện quyền mua nhưthế nào?

Khi nhận được thông báophân phối quyền mua và chứngnhận quyền mua từ tổ chứcphát hành, các cổ đông nhậnquyền mua có thể theo mộttrong 3 cách:

1. Thực hiện quyền mua:Điền vào mẫu đăng ký mua CPmới và gửi kèm chứng nhậnquyền mua cùng với tiền mua

CP đến đại lý bảo lãnh pháthành CP mới (trường hợp tổchức phát hành có đại lý bảolãnh phát hành CP). Như vậy,cổ đông có thể duy trì được tỷlệ lợi ích trong công ty.

2. Bán quyền mua: Vì chứngchỉ quyền mua là chứng khoángiao dịch được nên cổ đông cóthể bán quyền mua trên thịtrường thứ cấp và thu lãi từ giáthị trường (mặc dù bằng cáchbán quyền, cổ đông đã từ bỏbất kỳ lợi nhuận tiềm năng có

thể có từ việc thực hiện quyềnvà sở hữu CP).

3. Không thực hiện quyềnmua: Khách hàng có thể khôngthực hiện quyền mua cho tớikhi quyền mua hết hiệu lực vàhọ cũng bị mất nhiều quyền lợido bị giảm tỷ lệ sở hữu trongcông ty.

Thủ tục thực hiện quyềnmua

1. Trường hợp phân bổquyền mua cho cổ đông hiệnhữu: Khi quyết định phát hành

bổ sung CP mới, Ban giám đốcphải thông báo cho Uỷ banchứng khoán Nhà nước(UBCKNN) và kèm theo lịchtrình phát hành và bản tóm tắtnội dung quyết định của Bangiám đốc, hồ sơ đăng ký pháthành bổ sung... Sau khi đượcUBCKNN chấp thuận, Bangiám đốc sẽ thông báo việc pháthành CP bổ sung và thời hạnđăng ký mua cho các cổ đông.

2. Trường hợp phân bổquyền mua cho bên thứ ba:

Cũng giống như trường hợp trênnhưng đơn giản hơn nhiều. Cụthể là không cần đệ trình hồ sơđăng ký phát hành bổ sung vàbáo cáo sau phát hành choUBCKNN, không cần chốt sổcổ đông. Tuy nhiên, để bảo vệquyền lợi của các cổ đông hiệnhữu, CP bổ sung thường đượcphát hành với giá cao hơn giáthị trường hiện hành của CP đó.Đại lý bảo lãnh phát hành CPmới bổ sung cũng có thể đồngthời làm luôn công việc trợ giúp

thực hiện quyền mua, tức làgiúp tổ chức phát hành lưu giữdanh sách người sở hữu quyềnmua và khi quyền mua đượcbán thì đại lý bảo lãnh giúp ghilại tên chủ sở hữu mới củaquyền mua. Phí dịch vụ của bênbảo lãnh phát hành sẽ do 2 bênthỏa thuận với nhau, thường thìbên bảo lãnh sẽ nhận đượckhoảng 3% trên tổng giá trị sốCP phát hành bổ sung. Ngoàira, nếu lượng CP không bán hếtthì bên bảo lãnh phát hành sẽ

phải mua lại tất cả số CP đónhưng với một mức giá thỏathuận trước, thường là khoảng97% của giá CP chào bán.

Giá trị của quyền muaTừ lúc quyền mua CP được

công bố cho đến khi được pháthành thì CP đó chỉ có giá trịtrên lý thuyết. Giá trị này là sốthu được của nhà đầu tư khithực hiện quyền mua CP bổsung với giá thấp hơn giá thịtrường. Ví dụ sau giúp xác địnhđược giá trị quyền mua như thế

nào: Công ty A chào bán quyềnmua cho cổ đông, giá thị trườngCP A là 40 USD. Theo quyđịnh quyền mua, cứ ứng vớimỗi 5 quyền mua (ứng với 5 CPhiện có) sẽ được mua 1 CP mớivới giá 25 USD. Khi đó, để có 5quyền mua, nhà đầu tư phảimua 5 CP với giá 5 x 40 USD =200 USD. Với 5 quyền mua vừacó được, nhà đầu tư sẽ muađược 1 CP mới với giá 25 USD.Như vậy, nhà đầu tư có tất cả 6CP (6 CP này đều không còn

quyền mua kèm theo) với tổngsố tiền bỏ ra là 225 USD. Nhưvậy, giá mới của mỗi CP là 225USD/6 = 37,5 USD. Khi đó, giá1 quyền mua là (40 USD - 37,5USD) = 2,5 USD.

Ngày giao dịch CP khôngcó quyền mua kèm theo

Trong ngày giao dịch khôngcó quyền mua, giá CP sẽ rớtxuống một mức giá trị chínhbằng giá trị của quyền mua. TạiViệt Nam, nếu tổ chức pháthành có phát hành bổ sung CP

mới thì giá CP trên thị trường sẽđược điều chỉnh ngay theo mứcgiá mới của CP (cổ đông hiệnhữu vẫn không bị thiệt vì phầngiá trị CP cũ mất đi cũng chínhbằng giá trị của quyền mua màhọ đã nhận được trước đó).Trường hợp có một số CPkhông còn quyền (do cổ đôngnắm giữ CP đó đã tách quyềnmua ra để bán riêng trên thịtrường) thì số CP này cũng vẫnđược giao dịch bình thường trênthị trường, nhưng sau đó khi

thực hiện thủ tục thanh toán bùtrừ thì bộ phận thanh toán bùtrừ chứng khoán sẽ trừ lại củangười bán CP đó một khoảntiền đúng bằng giá trị của quyềnmua mà họ đã tách ra để bánriêng trên thị trường chứngkhoán.

Cần phân biệt rõ khái niệmcổ phiếu thưởng

Thị trường chứng khoánViệt Nam đã dần đi vào ổnđinh. Các công ty niêm yếttăng cường mở rộng sản xuấtkinh doanh, các nhà đầu tưcũng phải làm quen vớinhiều khái niệm và kỹ thuậtrất mới. Trong thời gian gầnđây, chúng ta có nghe thấynói nhiều đến chính sáchthưởng cổ phiếu. Nhằm giúp

nhà đầu tư hiểu thêm về kháiniệm này, dưới đây chúng tôixin đưa ra một số ý kiến vềvấn đề này. Có hai trườnghợp thưởng cổ phiếu cầnphải xem xét:

Trường hợp thứ nhất:thưởng cho người có đónggóp lớn

Thông thường, khi nói đếnkhái niệm thưởng có nghĩa làviệc ưu đãi thường là về vật chấtcho một số lượng ít người.Trong các công ty cổ phần, có

thể hiểu thưởng cổ phiếu là việccông ty dùng một số cổ phiếu(trước đây là của chung mọi cổđông) để thưởng cho nhữngngười quản lý, cán bộ côngnhân viên hay những người cóđóng góp lớn đối với hoạt độngcủa Công ty. Nguồn cổ phiếudùng để thưởng thường là cổphiếu ngân quỹ.

Trong trường hợp này, tổnggiá trị sổ sách của công tykhông thay đổi, cái lợi củangười được thưởng là rõ ràng:

tỷ lệ sở hữu công ty của họ sẽtăng lên. Còn đối với những cổđông không được thưởng, tỉ lệsở hữu công ty của họ sẽ giảmđi. Tuy nhiên, đây là một cáchđể công ty khuyến khích tinhthần làm việc và sự đóng gópcủa những người được thưởng,đặc biệt đối với những ngườiquản lý, do đó vẫn được Đại hộicổ đông thông qua.

Trường hợp thứ hai:thưởng cho tất cả các cổđông

Đây là trường hợp nhiềucông ty cổ phần trên thế giới ápdụng và ở Việt nam trong thờigian gần đây cũng hay đượcnhắc đến. Đó là việc tất cả cáccổ đông của công ty được nhậnthêm cổ phiếu mới theo một tỷlệ nhất định (ví dụ 5:1, cổ đôngnắm giữ 5 cổ phiếu cũ được sẽđược nhận thêm 1 cổ phiếumới). Khi đó, nhà đầu tư cầnnắm được một số nguyên tắcsau:

Thứ nhất, công ty không

nhận được nguồn vốn góp mớitừ phía cổ đông hay từ bất kỳnguồn nào, do đó vốn chủ sởhữu của các cổ đông khôngthay đổi. Thực chất, đây là việclàm tăng vốn điều lệ từ nguồnlợi nhuận để lại, hay nói cáchkhác, đây chỉ là việc chuyển đổigiữa các khoản mục trongnguồn vốn cổ đông: từ lợi nhuậnđể lại sang vốn điều lệ màkhông làm thay đổi tổng nguồnvốn cổ đông.

Thứ hai, cổ phiếu được phát

thêm cho cổ đông đã làm tăngsố lượng cổ phiếu của công ty(1/5 hay 20%). Khi số lượng cổphiếu tăng lên, nguồn vốn chủsở hữu không đổi, giá trị sổsách (=nguồn vốn chủ sở hữu /tổng số cổ phiếu) của cổ phiếusẽ giảm theo tỷ lệ tương ứng.Tỷ lệ sở hữu công ty của mỗicổ đông trước và sau khi pháthành thêm cổ phiếu là khôngđổi.

Thứ ba, đây thường là cáchcác công ty trên thế giới hiện

nay trả cổ tức cho cổ đôngbằng cổ phiếu (stock dividend)thay vì trả bằng tiền (cashdividend) bởi công ty muốn giữlại tiền để mở rộng sản xuấtkinh doanh hay đầu tư vào dựán mới. Việc có lợi hay khôngcủa chính sách này đối với cổđông được quyết định bởi sựthành công của kế hoạch đầu tưmới. Nếu kế hoạch này đem lạilợi nhuận cao, lượng tiền đầu tưcủa cổ đông sẽ được sử dụnghiệu quả, tổng giá trị của công

ty sẽ tăng lên. Còn trong trườnghợp ngược lại, điều này sẽ cóảnh hưởng không chỉ tới phầncổ phiếu mới được nhận thêmmà cả phần cổ phiếu các cổđông đã nắm giữ trước đây.

Khi mà mọi cổ đông đềuđược hưởng một chế độ đồngnhất, trích từ chính tài sản củahọ và việc đó có lợi cho họ haykhông là chưa rõ ràng thì việcsử dụng khái niệm ''thưởng''trong trường hợp này xemchừng là chưa hợp lý.

Chỉ số P/E: Chuyện nhiềunhà đầu tư Mỹ chưa biết

Hơn 70 năm trước đây, haigiáo sư của Đại họcColumbia là BenjaminGraham và David Dodd đãnghĩ ra một ý tưởng đầu tưđơn giản mà cho đến ngàynay, có lẽ, vẫn còn có sức ảnhhưởng lớn hơn bất kỳ một ýtưởng nào khác.

Sau sự sụp đổ của thị trườngchứng khoán năm 1929, hai

giáo sư này kêu gọi các nhà đầutư nên tập trung vào những thựctế rõ ràng như thu nhập trongquá khứ của một công ty và giátrị tài sản của công ty đó, thayvì cố gắng dự đoán xem điều gìsẽ xảy ra trong tương lai. TheoGraham và Dodd, một công tyvới mức lợi nhuận cao và giá cổphiếu rẻ tương đối cũng có thểbị đánh giá thấp.

Cuốn sách giáo khoa kinh điểncủa hai giáo sư này xuất bản

năm 1934 mang tựa đề “Phântích chứng khoán” đã trở thànhcuốn kinh thánh cho trườngphái đầu tư mà ngày nay, ngườita gọi là đầu tư giá trị. WarrenBuffett, người hiện giờ là mộttrong những tỷ phú giàu nhấtthế giới, đã tham gia vào khóahọc của Graham tại TrườngKinh doanh Columbia vào thậpniên 1950. Sau một thời gianngắn làm việc trong công ty đầutư của Graham, Buffet đã mởcông ty riêng của ông để đạt

được những thành công trongviệc áp dụng lý thuyết vào thựctế.

Tuy nhiên, vì một lý do nào đó,một trong những ý tưởng lớncủa họ về cách thức phân tíchgiá chứng khoán gần như đã bịlãng quên hoàn toàn. Ý tưởngđó nhấn mạnh việc các nhà đầutư nên tập trung vào những xuhướng dài hạn và không nên bịcuốn vào những gì đang diễn ratrong thời gian ngắn.

Dĩ nhiên, trong những ngày đentối của thị trường chứng khoánMỹ vừa qua, các nhà phân tíchphố Wall đều nói rằng, khôngcó điều gì phải lo lắng, ít nhấtkhông phải ở trên một thịtrường chứng khoán rộng lớnhơn. Trong nỗ lực để làm cácnhà đầu tư bình tĩnh, giới phântích đã lập luận rằng, giá cổphiếu lúc này không phải là đắt.Cơ sở cho lập luận này chính làthước đo tiêu chuẩn của thị

trường: Chỉ số P/E (giá/thunhập).

Có vẻ như đây chính là điều màGraham và Dodd yêu thích.Theo cách hiểu thông thường,chỉ số P/E bằng với giá của cổphiếu một công ty chia cho thunhập tính trên mỗi cổ phiếu(EPS) trong vòng 12 tháng qua.Các bạn có thể bỏ qua việc tínhtoán và ghi nhớ đơn giản rằng,chỉ số PE cho bạn biết, mốitương quan giữa giá cổ phiếu và

mức độ hiệu quả hoạt động củacông ty đó. Chỉ số này càngcao, giá cổ phiếu càng đắt, vàcàng làm mạnh thêm lập luậnrằng những gì diễn ra phíatrước sẽ không mấy tốt đẹp.

Hiện nay, các cổ phiếu của chỉsố Standard & Poor’s 500 đã cómức P/E trung bình vào khoảng16,8, mức bình thường so vớitiêu chuẩn lịch sử. Từ Chiếntranh Thế giới II, chỉ số P/Etrung bình trên thị trường chứng

khoán Mỹ là 16,1. Trong nhữnggiai đoạn phát triển bong bóngcủa thị trường chứng khoán Mỹvào thập niên 11920 và 1990,chỉ số P/E là 30.

Phần cốt lõi trong thông điệptrấn an các nhà đầu tư của WallStreet là thậm chí trong trườnghợp tình trạng hiện nay của thịtrường thế chấp Mỹ dẫn tới mộtcuộc khủng hoảng tín dụng toàndiện, sức tàn phá của cuộckhủng hoảng đó sẽ không kéo

dài vì giá chứng khoán sẽ khôngcó một biên độ rộng để giảm.Graham và Dodd tin tưởngnhiều vào chỉ số P/E, tuy nhiên,có lẽ, họ sẽ không đồng ý vớicách mà các nhà đầu tư hiệnnay sử dụng chỉ số này.

Bên cạnh việc khuyên các nhàđầu tư nên tập trung vào nhữnggì đã xảy ra trong doanhnghiệp, hai chuyên gia này cũngkhuyến cáo không nên tậptrung qua nhiều vào những gì

vừa mới diễn ra trong khoảngthời gian ngắn. Theo quan điểmcủa họ, những thông tin củamột vài tháng, hoặc thậm chí làmột năm có thể dẫn tới nhữnghiểu lầm sâu sắc. Những thôngtin như vậy sẽ chỉ có ý nghĩanói về những gì đang diễn ra tạimột thời điểm ngắn ngủi nàođó, hơn là những triển vọng dàihạn của một công ty.

Do vậy, Graham và Dodd lập

luận rằng, chỉ số P/E nên so

sánh giá cổ phiếu với lợi nhuậncủa thời gian “không ít hơn 5năm, tốt nhất là 7 hoặc 10năm.”

Lời khuyên này hầu như đã bịlãng quên trong lịch sử. Vì mộtlý do nào đó, việc thu thập cácdữ liệu về thu nhập của công tytrong một thập kỷ có thể sẽ làmột việc làm mất nhiều thờigian. Mặt khác, dường như hơikỳ lạ khi lục tìm những thôngtin đã quá lâu trong quá khứ,

khi mà mục tiêu của các nhàđầu tư là đoán trước những gìsẽ xảy ra trong tương lai.

Tuy nhiên, có ít nhất một nhàkinh tế đã nhớ đến lời khuyênnày. Trong vòng nhiều năm,Robert Shiller, một giáo sư củaĐại học Yale, đã tính toán chỉsố P/E dài hạn. Và khi đượcmời để thuyết trình trước AlanGreenspan, cựu Chủ tịch CụcDự trữ Liên bang Mỹ (FED),vào năm 1996, Shiller đã sử

dụng chỉ số này để lập luậnrằng các cổ phiếu trên thịtrường chứng khoán Mỹ đãđược định giá quá cao. Một vàingày sau đó, Greenspan đã gâyra một đợt bán tháo cổ phiếulớn trên phạm vi toàn cầu trongthời gian ngắn khi ông đặt câuhỏi liệu “sự tăng trưởng phi lý”đang ảnh hưởng tiêu cực tới cácthị trường.

Ngày nay, phương pháp tiếpcận của Graham và Dodd tạo ra

một bức tranh rất khác so vớibức tranh mà các nhà phân tíchphố Wall đưa ra. Nếu dựa trênlợi nhuận trung bình trong vòng10 năm qua, chỉ số P/E trongthời gần đây dao động xungquanh con số 27. Con số nàycao hơn mức P/E ở bất kỳ thờiđiểm nào trong vòng 130 nămqua, trừ những thời kỳ thịtrường chứng khoán Mỹ pháttriển bong bóng vào thập niên1920 và 1990. Giá cổ phiếu đãtăng đột biến ở mức quá cao

trong những năm 1990, nóicách khác, đến nỗi thị trườngcó thể vẫn chưa hoàn toàn trởlại trạng thái bình thường kể từsau đợt tăng đó.

Chỉ số P/E được tính như vậykhông có nghĩa là thị trườngchứng khoán Mỹ tất yếu sẽ lâmvào khủng hoảng. Tuy nhiên,cách tính này đem đến cho cácnhà đầu tư một hướng suy nghĩtốt hơn khi đầu tư.

Trong một vài năm trở lại đây,lợi nhuận các công ty tăngmạnh. Các nền kinh tế trên thếgiới đang lớn mạnh, các côngnghệ mới đã giúp các công tyhoạt động hiệu quả hơn, và vìnhiều lý do, bao gồm toàn cầuhóa và tự động hóa, các côngnhân không thể yêu cầu đượctrả lương cao hơn. Thống kêcủa Bộ Thương mại Mỹ chothấy, chỉ trong vòng 3 năm từ2003 đến 2006, lợi nhuận cótính tới yếu tố lạm phát của các

công ty Mỹ đã tăng hơn 30%.Sự bùng nổ này đã cho phépchỉ số P/E chuẩn trên thị trườngchứng khoán Mỹ duy trì ở mứckhá thấp.

Trong tương lai, có hai khảnăng xảy ra đối với thị trườngchứng khoán Mỹ.

Khả năng thứ nhất là lợi nhuậncông ty tiếp tục tăng mạnh.Trong trường hợp này, chỉ sốP/E theo cách tính của Graham

và Dodd sẽ không có ý nghĩaquan trọng. Chỉ số P/E đó sẽchỉ chứng minh cho một thực tếđã không còn tồn tại thêm nữa,và giá cổ phiếu trên thị trườngchứng khoán Mỹ sẽ diễn biếnvới chiều hướng rất tích cựctrong vài năm tới.

Khả năng thứ hai là sự bùng nổlợi nhuận doanh nghiệp sẽnhanh chóng kết thúc. Có lẽ sựtăng trưởng về năng suất trongthời gian gần đây sẽ mất dần đi,

như một số thống kê cho thấyđã xảy ra tình trạng này. Hoặc,những nền kinh tế lớn trên thếgiới suy giảm trong một vài nămtới. Trong trường hợp một trongnhững tình huống như vậy xảyra, giá cổ phiếu có thể sẽ độtnhiên bị coi là rất cao.

Trong dài hạn, thị trường chứngkhoán Mỹ gần như chắc chắnvẫn là một nơi tốt để đầu tư.Tuy nhiên, việc đầu tư trongvòng vài năm tới có vẻ như

được đặt trên một nền móngthiếu vững chắc hơn so vớinhững lời khuyến nghị êm tai từcác chuyên gia phố Wall.

Các nhà đầu tư chứng khoánMỹ hiện nay đang có xu hướngtrông mong vào ý tưởng rằngcho nền kinh tế đã đi vào mộtkỷ nguyên mới của sự tăngtrưởng lợi nhuận nhanh chóng.Thông thường thì, việc đầu tưphụ thuộc vào cụm từ “kỷnguyên mới” thường không

mấy khi diễn ra tốt đẹp. Và đâylại là một rủi ro nữa trên thịtrường chứng khoán Mỹ.

Các hệ số tài chính. Nội dungquan trọng trong phân tíchđầu tư CK

Cùng với quá trình phântích các báo cáo tài chính,việc phân tích và sử dụng cáchệ số tài chính là những nộidung quan trọng để định giácổ phiếu vào đầu tư chứngkhoán.

Quá trình phân tích sẽ giúpcho nhà đầu tư thấy được điềukiện tài chính chung của doanh

nghiệp, đó là doanh nghiệp hiệnđang ở trong tình trạng rủi romất khả năng thanh toán, hayđang làm ăn tốt và có lợi thếtrong kinh doanh khi so sánhvới các doanh nghiệp cùngngành hoặc đối thủ cạnh tranh.

Việc sử dụng hệ số tài chínhtrong phân tích đầu tư vốn trênthị trường chứng khoán sẽ tạora chi phí thấp mà hiệu quả lạicao hơn, và việc này cũng đúngngay cả trên thị trường tiền tệkhi các ngân hàng tài trợ vốn

cho doanh nghiệp thông quacấp tín dụng. Đối với những nhàquản lý, việc sử dụng hệ số tàichính để giám sát quá trình kinhdoanh, nhằm đảm bảo công tysử dụng hiệu quả các nguồn vốnsẵn có và tránh lâm vào tìnhtrạng mất khả năng thanh toán.

Thông qua các hệ số tàichính, nhà quản lý thấy đượctình trạng tài chính và hoạtđộng của công ty có được củngcố không và liệu các hệ số nóichung của nó tốt hơn hay tồi tệ

hơn so với hệ số của các đối thủcạnh tranh. Khi các hệ số nàythấp hơn các chuẩn mực nhấtđịnh, thì có giải pháp kiểm soát,khắc phục trước khi phát sinhcác vấn đề nghiêm trọng. Ngoàira, việc phân tích các hệ số tàichính cũng cho phép nhà đầu tưhiểu rõ hơn mối quan hệ giữabảng cân đối tài sản và các báocáo tài chính (ví dụ như để tínhtoán thu nhập trên đầu tư củamột công ty cần phải lấy số liệutổng tài sản từ bảng cân đối kế

toán và số liệu lợi nhuận ròng từbáo cáo thu nhập).

Hệ số tài chính được phânchia thành 4 nhóm dựa trên cáctiêu chí về hoạt động, khả năngthanh toán, nghĩa vụ nợ và khảnăng sinh lời của công ty.

Nhóm hệ số khả năng thanhtoán

Tính thanh khoản của tài sảnphụ thuộc mức độ dễ dàngchuyển đổi tài sản thành tiềnmặt mà không phát sinh thua lỗlớn. Việc quản lý khả năngthanh toán bao gồm việc khớpcác yêu cầu trả nợ với thời hạncủa tài sản và các nguồn tiềnmặt khác nhằm tránh mất khảnăng thanh toán mang tính chấtkỹ thuật. Việc xác định khả

năng thanh toán là quan trọng,nó quyết định đến nghĩa vụ nợcủa công ty, do vậy sử dụng hệsố thanh toán được xem là cáchthử nghiệm tính thanh khoảncủa công ty. Trong thực tế hệsố thanh toán được sử dụngnhiều nhất là hệ số khả năngthanh toán hiện tại và hệ số khảnăng thanh toán nhanh (haycòn gọi là hệ số thử axít).

Hệ số khả năng thanh toánhiện tại là mối tương quan giữatài sản lưu động và các khoản

nợ ngắn hạn, hệ số này chothấy mức độ an toàn của côngty trong việc đáp ứng nhu cầuthanh toán các khoản nợ ngắnhạn.

Hệ số khả năng thanh toánhiện tại = Tài sản lưu động / Nợngắn hạn.

Hệ số khả năng thanh toánnhanh là mối tương quan giữacác tài sản lưu hoạt và cáckhoản nợ ngắn hạn, đảm bảokhả năng thanh toán nhanh saukhi tài sản đã được loại bỏ bởi

các hàng tồn kho và tài sản kémtính thanh khoản.

Hệ số khả năng thanh toánnhanh = (Tài sản lưu động-Hàng dự trữ) / Nợ ngắn hạn.

Nhóm hệ số hoạt động

Các hệ số hoạt động xácđịnh tốc độ mà một công ty cóthể tạo ra được tiền mặt nếu cónhu cầu phát sinh. Bao gồm cáchệ số thu hồi nợ trung bình, hệsố thanh toán trung bình, hệ sốhàng lưu kho.

Hệ số thu hồi nợ trung bìnhbiểu thị thông qua kỳ thu hồi nợtrung bình của một công ty sẽcho biết công ty đó phải mấtbao lâu để chuyển các khoản

phải thu thành tiền mặt.Kỳ thu hồi nợ trung bình =

Các khoản phải thu / (Doanh sốbán chịu hàng năm /360 ngày).

Hệ số thanh toán trung bìnhbiểu thị thông qua thời hạnthanh toán trung bình, phản ánhmối tương quan giữa các khoảnphải trả đối với tiền mua hàngchịu mỗi năm.

Thời hạn thanh toán trungbình = Các khoản phải trả /(Tiền mua chịu hàng năm/360ngày).

Hệ số hàng lưu kho biểu thịsố lượng hàng đã bán trên sốhàng còn lưu kho, hệ số nàycho thấy khả năng dùng vốnvào các hàng hoá luân chuyểncao, tránh được lưu kho bởi cácmặt hàng kém tính lưu hoạt.

Hệ số hàng lưu kho = Giá trịhàng đã bán tính theo giá mua /Giá trị hàng lưu kho trung bình.

Nhóm hệ số nợ của công ty

Phản ánh tình trạng nợ hiệnthời của công ty, có tác độngđến nguồn vốn hoạt động vàluồng thu nhập thông qua chitrả vốn vay và lãi suất khi đáohạn. Tình trạng nợ của công tyđược thể hiện qua các hệ số: hệsố nợ; hệ số thu nhập trả lãiđịnh kỳ; hệ số trang trải chung.

Hệ số nợ hay tỷ lệ nợ trên tàisản cho biết phần trăm tổng tàisản được tài trợ bằng nợ. Hệ số

nợ càng thấp thì hiệu ứng đònbẩy tài chính càng ít và ngượclại hệ số nợ càng cao thì hiệuứng đòn bẩy tài chính càng cao.

Hệ số nợ = Tổng số nợ/Tổngtài sản

Hệ số nợ được phản ánhthông qua hệ số nợ trên vốn cổphần (D/E) và hệ số nợ dài hạntrên tổng tài sản (LD/TA). Hệsố nợ trên vốn cổ phần biểu thịtương quan giữa nợ dài hạn vàvốn cổ phần. Mức cao thấp củahệ số này phụ thuộc vào từng

lĩnh vực kinh tế khác nhau.Hệ số nợ trên vốn cổ phần

(D/E)= (Nợ dài hạn + Giá trị tàisản đi thuê)/ Vốn cổ phần.

Hệ số nợ dài hạn trên tổngtài sản (LD/TA) so sánh tươngquan nợ với tổng tài sản củamột công ty, và có thể cho biếtnhững thông tin hữu ích về mứcđộ tài trợ cho tài sản bằng nợdài hạn của một công ty, hệ sốnày có thể dùng để đánh giáhiệu ứng đòn bẩy tài chính củamột công ty.

Hệ số thu nhập trả lãi địnhkỳ. Việc tìm xem một công tycó thể thực hiện trả lãi đến mứcđộ nào cũng rất quan trọng, vàngười ta đã sử dụng hệ số thunhập trả lãi định kỳ. Hệ số nàyđánh giá khả năng sử dụng thunhập hoạt động (thu nhập trướcthuế và lãi- EBIT) để trả lãi củamột công ty, hệ số này cho biếtcông ty có khả năng đáp ứngđược các nghĩa vụ trả nợ lãi đếnmức nào, thông thường hệ sốthu nhập trả lãi định kỳ càng

cao thì khả năng thanh toán lãicủa công ty cho các chủ nợcàng lớn.

Hệ số thu nhập trả lãi địnhkỳ= EBIT/ Chi phí trả lãi hàngnăm.

Các hệ số tài chính

Trên thực tế người tathường sử dụng một số hệ sốsau để đánh giá hiệu quảsinh lợi của doanh nghiệp: hệsố tổng lợi nhuận; hệ số lợinhuận hoạt động; hệ số lợinhuận ròng; hệ số thu nhậptrên vốn cổ phần; và hệ sốthu nhập trên đầu tư.

Hệ số tổng lợi nhuận chobiết mức độ hiệu quả khi sửdụng các yếu tố đầu vào (vật tư,

lao động) trong một quy trìnhsản xuất của doanh nghiệp.

Hệ số tổng lợi nhuận=(Doanh số-Trị giá hàng đã bántính theo giá mua) / Doanh sốbán

Trong thực tế khi muốn xemcác chi phí này có cao quá haykhông là đem so sánh hệ sốtổng số lợi nhuận của một côngty với hệ số của các công tycùng ngành, nếu hệ số tổng lợinhuận của các công ty đối thủcạnh tranh cao hơn, thì công ty

cần có giải pháp tốt hơn trongviệc kiểm soát các chi phí đầuvào.

Hệ số lợi nhuận hoạt độngcho biết việc sử dụng hợp lý cácyếu tố trong quá trình sản xuấtkinh doanh để tạo ra lợi nhuậncho doanh nghiệp.

Mức lãi hoạt động = Thunhập trước thuế và lãi ( EBIT -Earn Before IncomeTax)/doanh thu

Hệ số này là thước đo đơngiản nhằm xác định đòn bẩy

hoạt động mà một công ty đạtđược trong việc thực hiện hoạtđộng kinh doanh của mình. Hệsố biên lợi nhuận hoạt động chobiết một đồng vốn bỏ ra có thểthu về bao nhiêu thu nhập trướcthuế. Hệ số lợi nhuận hoạt độngcao có nghĩa là quản lý chi phícó hiệu quả hay có nghĩa làdoanh thu tăng nhanh hơn chiphí hoạt động.

Hệ số lợi nhuận ròng phảnánh khoản thu nhập ròng (thunhập sau thuế) của một công ty

so với doanh thu của nó.Hệ số lợi nhuận ròng = Lợi

nhuận ròng/Doanh thu.Trên thực tế mức lợi nhuận

ròng giữa các ngành là khácnhau, còn trong bản thân mộtngành thì công ty nào quản lývà sử dụng các yếu tố đầu vào(vốn, nhân lực..) tốt hơn thì sẽcó hệ số lợi nhuận ròng caohơn.

Hệ số thu nhập trên vốn cổphần (ROE) phản ánh mức thunhập ròng trên vốn cổ phần của

cổ đông.ROE= Lợi nhuận ròng/Vốn

cổ đông hay giá trị tài sản rònghữu hình.

Hệ số này thường được cácnhà đầu tư phân tích để so sánhvới các cổ phiếu khác nhau trênthị trường. Thông thường, hệ sốthu nhập trên vốn cổ phần càngcao thì các cổ phiếu càng hấpdẫn, vì hệ số này cho thấy cáchđánh giá khả năng sinh lời vàcác tỷ suất lợi nhuận của côngty khi đem so sánh với hệ số thu

nhập trên vốn cổ phần của cáccông ty khác.

Hệ số thu nhập trên đầu tư(ROI) được sử dụng để xácđịnh mức độ ảnh hưởng củabiên lợi nhuận so với doanh thuvà tổng tài sản.

ROI= (Thu nhập ròng/Doanhsố bán) * (Doanh số bán/Tổngtài sản).

Mục đích của việc sử dụnghệ số ROI là để so sánh cáchthức tạo lợi nhuận của mộtcông ty và cách thức công ty sử

dụng tài sản để tạo doanh thu.Nếu tài sản được sử dụng cóhiệu quả, thì thu nhập và thunhập trên đầu tư sẽ cao.

Hệ số giá trên thu nhập(P/E) là một trong những chỉ sốphân tích quan trọng trongquyết định đầu tư chứng khoáncủa nhà đầu tư. Thu nhập từ cổphiếu sẽ có ảnh hưởng quyếtđịnh đến giá thị trường của cổphiếu đó. Hệ số P/E đo lườngmối quan hệ giữa giá thị trường(Market Price - PM) và thu

nhập của mỗi cổ phiếu (EarningPer Share - EPS) và được tínhnhư sau:

P/E = PM/EPSTrong đó giá thị trường PM

của cổ phiếu là giá mà tại đó cổphiếu đang được mua bán ởthời điểm hiện tại; thu nhập củamỗi cổ phiếu EPS là phần lợinhuận ròng sau thuế mà công tychia cho các cổ đông thườngtrong năm tài chính gần nhất.P/E cho thấy giá cổ phiếu hiệntại cao hơn thu nhập từ cổ

phiếu đó bao nhiêu lần, hay nhàđầu tư phải trả giá cho mộtđồng thu nhập bao nhiêu. P/Eđược tính cho từng cổ phiếumột và tính trung bình cho tấtcả các cổ phiếu và hệ số nàythường được công bố trên báochí.

Nếu hệ số P/E cao thì điềuđó có nghĩa là người đầu tư dựkiến tốc độ tăng cổ tức caotrong tương lai; cổ phiếu có rủiro thấp nên người đầu tư thoảmãn với tỷ suất vốn hoá thị

trường thấp; dự đoán công ty cótốc độ tăng trưởng trung bình vàsẽ trả cổ tức cao. Hệ số P/E rấtcó ích cho việc định giá cổphiếu. Giả sử người đầu tư cócổ phiếu XYZ không được giaodịch sôi động trên thị trường,vậy cổ phiếu đó có giá baonhiêu là hợp lý? Chúng ta chỉcần nhìn vào hệ số P/E đượccông bố đối với nhóm các loạicổ phiếu tương tự với cổ phiếuXYZ, sau đó nhân thu nhập củacông ty với hệ số P/E sẽ cho

chúng ta giá của loại cổ phiếuXYZ.

Cẩn thận với chỉ số P/E

Chỉ số P/E viết tắt theocụm từ tiếng Anh là “Priceper Earnings”, tức là giá cổphiếu so với lợi nhuận mànhà đầu tư thu được khi đầutư vào cổ phiếu đó.

Đối với chỉ số P/E, theothông lệ quốc tế, khoản lợinhuận mà nhà đầu tư thu đượcchỉ tính đến cổ tức và giá cổphiếu chênh lệch giữa giá muavà giá bán, thì ở nước ta biến số

E có độ mở và rất lớn.

Thứ nhất, đó là khoản lợi nhuậnmà nhà đầu tư chứng khoán,đầu tư cổ phiếu OTC ở nước tacó được bao gồm cả quyền muacổ phiếu tăng vốn. Do yêu cầumở rộng kinh doanh và các quyđịnh về tỷ lệ an toàn, quy địnhpháp luật, nên nhiều doanhnghiệp cổ phiếu định kỳ phảiphát hành thêm cổ phiếu đểtăng vốn điều lệ, nhất là cácngân hàng thương mại cổ phần,

công ty chứng khoán cổ phầnvà công ty bảo hiểm cổ phần.

Cổ phiếu phát hành mới theomệnh giá hoặc theo giá thoảthuận có khoảng cách chênhlệch lớn trên thị trường OTC,nên đây là một khoản thu nhậplớn trên mỗi cổ phiếu.

Trung tuần tháng 1/2007, khithông tin Ngân hàng Thươngmại Cổ phần Sài Gòn Hà Nội-SHB sẽ phát hành cổ phiếu mới

với tỷ lệ 1:1, tức là cứ sở hữu 1cổ phiếu được mua thêm 1 cổphiếu mới bằng mệnh giá, lậptức giá cổ phiếu trên thị trườngOTC của SHB tăng từ 2,9 triệuđồng/cổ phiếu lên 4,6 triệuđồng/cổ phiếu.

Thứ hai là các doanh nghiệpchia cổ phiếu cho người đangsở hữu cổ phiếu từ nguồn quỹthặng dư vốn. Đây mới là haikhoản thu nhập lớn nhất mànhà đầu tư có được. Cụ thể như

Công ty Chứng khoán Sài Gòn(SSI) bán cổ phần cho mộtnhóm nhà đầu tư chiến lược làcác tập đoàn tài chính lớn củaNhật Bản theo giá thoả thuận,phần chênh lệch giá mệnh giávà giá thoả thuận chính ngườisở hữu hay cổ đông đượchưởng.

Hoặc VP Bank bán 10% chotập đoàn ngân hàng OCBC củaSingapore, khoản chênh lệchgiữa giá bán thoả thuận cổ

phiếu với mệnh giá gốc cổ đôngcủa VP Bank được chia bằngcổ phiếu với tỷ lệ 35%, tức làcứ sở hữu 100 cổ phiếu thìđược chia thêm 35 cổ phiếu.

Thứ ba là thu nhập của ngườisở hữu cổ phiếu từ nguồn thunhập bất thường khác củadoanh nghiệp. Đó là các khoảnbán tài sản và khoản thu đượcnợ đọng. Tài sản khi cổ phầnhoá hay hạch toán hiện tại theogiá gốc hay theo giá trên sổ

sách, nhưng do đầu tư liêndoanh liên kết hay bán tài sản,phần chênh lệch giữa giá thịtrường tại thời điểm góp vốnhay thời điểm bán được chiacho cổ đông.

Chẳng hạn, trong năm 2006,Ngân hàng Thương mại Cổphần Quân đội (MB) chuyểnnhượng khách sạn ASEAN vớigiá trên 290 tỷ đồng, sau khi trừcác chi phí, khoản thu nhập lớnnày cộng với một số khoản thu

nhập tích luỹ khác, hết năm2006, cổ đông của MB đượcchia cổ phiếu với tỷ lệ 42%, tứclà cứ sở hữu 100 cổ phiếu trọn1 năm thì được chia thêm 42 cổphiếu.

Hoặc trong năm 2005, Ngânhàng Thương mại Cổ phầnXuất nhập khẩu (Eximbank)thu được khoản nợ xấu 105 tỷđồng của Công ty Việt Hà,khoản tiền này được đưa vàothu nhập bất thường, cổ đông

của Eximbank được hưởng.

Như vậy, việc tính chỉ số P/Eđối với cổ phiếu của các doanhnghiệp ở nước ta không thuầntuý chỉ có cổ tức và chênh lệchgiá cổ phiếu như thông lệ quốctế, mà có các khoản thu nhậpkhác rất lớn.

Do đó, khi công bố chỉ số P/Ecủa các doanh nghiệp niêm yếthay chưa niêm yết ở nước ta,để khuyến cáo việc tăng giá

nóng của cổ phiếu, cần lưu ýcách tính chỉ số P/E nói trên đểkhông gây tác động xấu đến cảthị trường OTC và thị trườngniêm yết.

Quyền mua cổ phiếu trongđầu tư chứng khoán.

Nhà đầu tư nào nếu nắmvững được Quyền mua cổphiếu sẽ có những thuận lợilớn trong toàn bộ quá trìnhđầu tư. Họ có thể chủ độnghơn trong các hoạt động củamình trên thị trường chứngkhoán. Quyền mua cổ phiếucho phép người nắm giữ cóquyền (nhưng không phải lànghĩa vụ) được mua một số

lượng cổ phiếu xác địnhtrước với một giá đã xác địnhtrước và thấp hơn giá hiệnhành của cổ phiếu đó trên thịtrường.

Quyền mua được dành cho

các cổ đông của tổ chức pháthành muốn phát hành bổ sungcổ phiếu. Thông thường, cứ ứngvới một cổ phiếu đang nắm giữ,cổ đông sẽ có được một quyềnmua tương ứng. Quyền mua cógiá trị tách biệt và có thể được

giao dịch trên thị trường thứ cấptrong khoảng thời gian trước khiquyền mua được thực hiện. Chỉnhững người đang nắm quyềnmua mới mua được cổ phiếuphát hành bổ xung với giá thấphơn giá thị trường, những ngườikhông giữ quyền mua thì hoặckhông thể mua được cổ phiếuđó hoặc phải mua cổ phiếu đóvới giá hiện hành trên thịtrường. Quyền mua mà công tyđưa ra cho các cổ đông là đặcquyền ngắn hạn (thông thường

từ 30 - 45 ngày) và chỉ đượcdành cho mỗi cổ phiếu thườngmà cổ đông sở hữu.

Quyền mua cổ phiếu được giaodịch trên thị trường trong thờihạn hiệu lực của cổ phiếu đó vànhững cổ đông không có ý địnhthực hiện quyền mua có thểtách quyền mua để bán riêng.Số quyền mua cần có để mua 1cổ phiếu mới sẽ được căn cứvào số lượng cổ phiếu hiệnhành và số lượng cổ phiếu mới

được chào bán. Ví dụ, Công tyA có 5 triệu cổ phiếu đang lưuhành và muốn phát hành thêm 1triệu cổ phiếu nữa, khi đó mỗimột cổ phiếu hiện hữu sẽ đượctrao 1 quyền, như vậy sẽ có 5triệu quyền mua được pháthành. Những quyền này chỉmang đến cho cổ đông 1 triệucổ phiếu mới, vì vậy 5 triệuquyền chia cho 1 triệu cổ phiếumới, nghĩa là cứ có 5 quyềnmua sẽ được mua 1 cổ phiếumới.

Thực hiện quyền mua nhưthế nào?

Khi nhận được thông báo phânphối quyền mua và chứng nhậnquyền mua từ tổ chức pháthành, các cổ đông nhận quyềnmua có thể theo một trong 3cách:

1. Thực hiện quyền mua: Điềnvào mẫu đăng ký mua cổ phiếumới và gửi kèm chứng nhận

quyền mua cùng với tiền muacổ phiếu đến đại lý bảo lãnhphát hành cổ phiếu mới (trườnghợp tổ chức phát hành có đại lýbảo lãnh phát hành cổ phiếu).như vậy, cổ đông có thể duy trìđược tỷ lệ lợi ích trong công ty.

2. Bán quyền mua: Vì chứngchỉ quyền mua là chứng khoángiao dịch được nên cổ đông cóthể bán quyền mua trên thịtrường thứ cấp và thu lãi từ giáthị trường (mặc dù bằng cách

bán quyền, cổ đông đã từ bỏbất kỳ lợi nhuận tiềm năng cóthể có từ việc thực hiện quyềnvà sở hữu cổ phiếu).

3. Không thực hiện quyền mua:Khách hàng có thể không thựchiện quyền mua cho tới khiquyền mua hết hiệu lực và họcũng bị mất nhiều quyền lợi dobị giảm tỷ lệ sở hữu trong côngty.

Thủ tục thực hiện quyền

mua.

1. Trường hợp phân bổ quyềnmua cho cổ đông hiện hữu: Khiquyết định phát hành bổ sungcổ phiếu mới, Ban giám đốcphải thông báo cho Uỷ banchứng khoán và kèm theo lịchtrình phát hành và bản tóm tắtnội dung quyết định của Bangiám đốc, hồ sơ đăng ký pháthành bổ sung... Sau khi đượcUBCK chấp thuận, Ban giámđốc sẽ thông báo việc phát hành

cổ phiếu bổ sung và thời hạnđăng ký mua cho các cổ đông.

2. Trường hợp phân bổ quyềnmua cho bên thứ ba: Cũnggiống như trường hợp trênnhưng đơn giản hơn nhiều. Cụthể là không cần đệ trình hồ sơđăng ký phát hành bổ sung vàbáo cáo sau phát hành choUBCK, không cần chốt sổ cổđông. Tuy nhiên, để bảo vệquyền lợi của các cổ đông hiệnhữu, cổ phiếu bổ sung thường

được phát hành với giá cao hơngiá thị trường hiện hành của cổphiếu đó. Đại lý bảo lãnh pháthành cổ phiếu mới bổ xungcũng có thể đồng thời làm luôncông việc trợ giúp thực hiệnquyền mua, tức là giúp tổ chứcphát hành lưu giữ danh sáchngười sở hữu quyền mua và khiquyền mua được bán thì đại lýbảo lãnh giúp ghi lại tên chủ sởhữu mới của quyền mua. Phídịch vụ của bên bảo lãnh pháthành sẽ do 2 bên thỏa thuận với

nhau, thường thì bên bảo lãnhsẽ nhận được khoảng 3% trêntổng giá trị số cổ phiếu pháthành bổ sung . Ngoài ra, nếulượng cổ phiếu không bán hếtthì bên bảo lãnh phát hành sẽphải mua lại tất cả số cổ phiếuđó nhưng với một mức giá thỏathuận trước, thường là khoảng97% của giá cổ phiếu chào bán.Giá trị của quyền mua .

Từ lúc quyền mua cổ phiếuđược công bố cho đến khi được

phát hành thì cổ phiếu đó chỉ cógiá trị trên lý thuyết. Giá trị nàylà số thu được của nhà đầu tưkhi thực hiện quyền mua cổphiếu bổ sung với giá thấp hơngiá thị trường. Ví dụ sau giúpxác định được giá trị quyềnmua như thế nào: Công ty Achào bán quyền mua cho cổđông, giá thị trường cổ phiếu Alà 40 USD. Theo quy địnhquyền mua, cứ ứng với mỗi 5quyền mua (ứng với 5 cổ phiếuhiện có) sẽ được mua 1 cổ

phiếu mới với giá 25 USD. Khiđó, để có 5 quyền mua, nhàđầu tư phải mua 5 cổ phiếu vớigiá 5 x 40 USD = 200 USD.Với 5 quyền mua vừa có được,nhà đầu tư sẽ mua được 1 cổphiếu mới với giá 25 USD. nhưvậy, nhà đầu tư có tất cả 6 cổphiếu (6 cổ phiếu này đềukhông còn quyền mua kèmtheo) với tổng số tiền bỏ ra là225 USD. như vậy, giá mới củamỗi cổ phiếu là 225 USD/6 =37,5 USD. Khi đó, giá 1 quyền

mua là (40 USD - 37,5 USD) =2,5 USD.

Ngày giao dịch cổ phiếukhông có quyền mua kèmtheo.

Trong ngày giao dịch không cóquyền mua, giá cổ phiếu sẽ rớtxuống một mức giá trị chínhbằng giá trị của quyền mua. Tạinhiều nước, nếu tổ chức pháthành có phát hành bổ sung cổphiếu mới thì giá cổ phiếu trên

thị trường sẽ được điều chỉnhngay theo mức giá mới của cổphiếu (cổ đông hiện hữu vẫnkhông bị thiệt vì phần giá trị cổphiếu cũ mất đi cũng chínhbằng giá trị của quyền mua màhọ đã nhận được trước đó).Trường hợp có một số cổ phiếukhông còn quyền (do cổ đôngnắm giữ cổ phiếu đó đã táchquyền mua ra để bán riêng trênthị trường) thì số cổ phiếu nàycũng vẫn được giao dịch bìnhthường trên thị trường, nhưng

sau đó khi thực hiện thủ tụcthanh toán bù trừ thì bộ phậnthanh toán bù trừ chứng khoánsẽ trừ lại của người bán cổphiếu đó một khoản tiền đúngbằng giá trị của quyền mua màhọ đã tách ra để bán riêng trênthị trường chứng khoán.

Trái phiếu công ty, phức tạpnhưng hiệu quả!

Thuật ngữ “Corporatebond” đã không còn xa lạ vớinhiều doanh nghiệp, bởi đâylà một trong những phươngthức huy động vốn hữu hiệukhi doanh nghiệp thiếu vốn.Thông qua phát hành tráiphiếu, doanh nghiệp có thểvay được từ thị trường mộtkhoản vốn khá lớn với lãisuất thấp hơn lãi suất ngân

hàng. Nhờ đó tình hình hoạtđộng kinh doanh của doanhnghiệp sẽ cãi thiện đáng kể,doanh nghiệp sẽ có thêm tiềnđể đầu tư, mở rộng hoạt độngsản xất kinh doanh.

Tuy nhiên, trái phiếu khônghề đơn giản, bởi nó có rất nhiềuloại, tuỳ từng trường hợp, tuỳtừng hoàn cảnh sẽ có nhiều loạitrái phiếu khác nhau. Một vàicông ty phát hành trái phiếu cóquyền rút trước hạn(redemption priviledge) với thời

biểu là bội số của một năm, 6tháng hay 2 năm... Bài viết này sẽ trình bày một sốloại trái phiếu chính để từ đócác doanh nghiệp có thể biếtđược những ưu nhược điểmcũng như những đặc trưng củacác trái phiếu. Trái phiếu kèm quyền đòi nợtrước hạn (option bonds or putbonds): là những trái phiếu dàihạn cho phép người sở hữuthanh toán trái phiếu trước hạntheo mệnh giá của trái phiếu

vào thời điểm tròn một năm saungày phát hành hay vào đúngngày này vào mỗi năm tiếptheo. Thời biểu thanh toántrước hạn có thể rất khác nhau. Trái phiếu đăng ký vốn gốc(registered as to principal only):Trái phiếu đăng ký vốn là tráiphiếu lãi suất có phần vốn đượcđăng ký theo tên của người sởhữu trái phiếu còn phần phiếulãi suất đính kèm dới dạng vôdanh (bearer form). Bất kỳ aicầm phiếu lãi suất này đều có

thể bán lại hay được hưởng lãisuất ghi trên phiếu (the couponis negotiable and payable to thebearer) còn phần vốn đã đăngký thì chỉ có thể do chính ngườiđăng ký trái phiếu chuyểnnhợng (registered portion istransferable only by the holderof record). Trái phiếu đăng ký vốn gốc vàlãi suất (registered as to pricipaland interest): là trái phiếukhông có phần phiếu lãi suấtđính kèm (with no coupon

attached). Cả vốn và lãi chỉ trảcho người sở hữu trái phiếutheo một thời hạn nhất định(payable to the bondholder atspecified dates). Do khả năngchuyển nhượng (transferableaspect) hạn chế nên giá thịtrường của trái phiếu đăng kýthấp hơn trái phiếu đính kèm lãisuất tương ứng. Trái phiếu kèm phiếu lãi suất(coupon bonds): là những côngcụ trái phiếu vô danh tươngđương một đơn vị tiền tệ

(bearer instruments similar to amoneary unit). Quyền hưởng lãisuất thuộc về bất kỳ người nàocầm phiếu lãi suất và việc trả lãiđược thực hiện khi xuất trìnhphiếu lãi suất này (the interest ispayable upon presentation ofthe coupon). Các quyền lợi củatrái phiếu kèm phiếu lãi suấtđược chuyển nhượng thông quaviệc giao trái phiếu cho ngườimua. Phiếu lãi suất đi kèm tráiphiếu ghi rõ những chi tiết như:tên người phát hành (name of

the issuer), số trái phiếu (bondnumber), số seri (serialnumber). Trái phiếu chuyển đổi(convertible bonds): là tráiphiếu mà người sở hữu có thểđem đổi thành loại chứng khoánkhác do cùng một công ty pháthành. Các trái phiếu này thườngđược đổi thành các cổ phầnthường (common shares) hoặcđôi khi thành các cổ phần ưuđãi (preferred stock) của côngty phát hành trái phiếu.

Trái phiếu chuyển đổi có thểđược công ty thu hồi trước hạn(the bond may be called). Lãisuất giảm có thể dẫn đến việctrái phiếu được thu hồi trướchạn do công ty phát hành muốnthay khoản nợ của mình bằngmột khoản vay khác với lãi suấtthấp hơn. Trái phiếu chuyển đổicó các loại như sau: - Trái phiếu chuyển đổi có thểthu hồi trước hạn (callabeconvertible bonds); - Trái phiếu chuyển đổi theo

điều khoản của quỹ thanh toánnợ (convertible bonds with asinking fund provision). Điềukhoản này cho phép công typhát hành trái phiếu thu hồitrước hạn một số trái phiếu nhấtđịnh mỗi năm: - Trái phiếu chuyển đổi có tỷ lệchuyển đổi khác nhau(convertible bonds with avariable conversion ratio). Đốivới trái phiếu này số cổ phầnthường mà trái phiếu có thể đổiđược khác nhau theo từng thời

điểm trong thời hạn trái phiếu. - Trái phiếu chuyển đổi có lãisuất liên quan với lợi tức cổphần thường (convertible bondswith an interest rate linked tothe dividend rate on thecommon). Khi lãi suất đượcđiều chỉnh, lãi suất trái phiếutính trung bình hàng năm sẽluôn cao hơn lợi tức cổ phầnthường. Trái phiếu bất động sản (realestate bonds): Trái phiếu bấtđộng sản có lãi suất bình

thường cộng với một tỷ lệ tănggiá trị bất động sản nhất định. Trái phiếu ổn định (stabilizedbonds): là một loại trái phiếu cóphương thức thanh toán nợ dựatrên sức mua của đồng USD.Khi phát hành trái phiếu, côngty cam kết sẽ trả hết bằng mộtkhoản tiền tương đương với sứcmua của đồng USD vào thờiđiểm trái phiếu đến hạn nợ.Mục đích của trái phiếu nàynhằm ổn định giá trị của khoảnnợ bằng cách tính toán tất cả

các yếu tố kinh tế sao cho giátrị của khoản nợ tính theo sứcmua của đồng USD tại thờiđiểm trái phiếu đến hạn ngangbằng với thời điểm phát hành.Do việc áp dụng một trái phiếuvới tính chất như vậy rất khóthể hiện nên trái phiếu ổn địnhkhông phổ biến lắm trên thịtrường. Trái phiếu vàng (gold bonds):Trái phiếu vàng là một loại tráiphiếu thanh toán bằng tiền vàng(payment is made in gold

coins). Trước năm 1993, hầuhết các trái phiếu đều có khảnăng thanh toán bằng vàng nhưlà một loại tiền hợp pháp(lawful money) của nớc Mỹ.Sau đó quốc hội Mỹ đã huỷ bỏloại trái phiếu này khi đa ra cáctrái phiếu "tiền tệ" khác(currency bonds). Hiện nay,mọi trái phiếu ở Mỹ đều đượcthanh toán bằng đồng tiền phápđịnh của nước này .

Những cơ sở căn bản củaPhân tích kỹ thuật

Nhà phân tích kỹ thuậttrên thị trường chứng khoánlà những người có thể dựđoán giá cổ phiếu trongtương lai bằng việc phát hiệnra xu hướng giá trong quákhứ. Cùng với mong muốngóp sức để nâng cao tínhchuyên nghiệp của thịtrường. Xin gửi tới bạn đọcbài viết trên VnBourse về

những cơ sở căn bản củaphân tích kỹ thuật.

Biểu đồ phân tích kỹthuật.

Kỹ thuật dùng biểu đồ phântích kỹ thuật đã rất phổ biến từcuối thế kỷ 19, do Charles H.Dow khởi xướng. Sau đó, quanđiểm của ông đã trở thành "Lýthuyết Dow" ("Dow Theory"),cho rằng những biến động thịtrường với mọi xu hướng đều cóthể được dự đoán trước trên cơ

sở biến động giá cổ phiếu trêncác biểu đồ.

Cơ sở của việc phân tích là tìmcách xác định giá của cổ phiếutrong tương lai bằng việc nhậndiện và đo lường giá trị cổ phần.Các lý thuyết về phân tích kỹthuật cho rằng, các hành vi thịtrường trong quá khứ tự nó sẽxác định giá tương lai.

Biểu đồ phân tích kỹ thuật gồmhai trục biểu thị giá và thời gian.

Mỗi một cổ phần, thị trường vàchỉ số niêm yết trên bảng giaodịch đều được biểu thị bằngmột biểu đồ minh hoạ sự biếnđộng giá chứng khoán qua cácthời kỳ; mỗi một đồ thị (đường)là tập hợp các điểm chỉ giáđóng cửa (closing price) ngàygiao dịch. Đồng thời, có một sựliên hệ giữa giá mở cửa, giáđóng cửa, giá cao nhất / thấpnhất.

Phân tích biểu đồ có thể được

áp dụng cho từng chứng khoánriêng lẻ cũng như một danhmục đầu tư. Các nhà phân tíchsử dụng kỹ năng nghiên cứu kỹthuật các biểu đồ chỉ số đểnhận định thị trường đang ởtrạng thái "thị trường bò" hay"thị trường gấu". Với các biểuđồ, các nhà đầu tư có thể đưara đánh giá tương tự về công tymà mình lựa chọn.

Xu hướng.

Sử dụng biểu đồ để nhận diệnxu hướng hiện tại: xu hướngphản ánh tỷ lệ biến đổi trungbình của giá cổ phiếu qua thờigian. Các xu hướng tồn tạitrong mọi trạng thái thời gian vàmọi thị trường. Các nhà đầu tưhàng ngày có thể xây dựngđược xu hướng của cổ phiếumà họ mua (bán) trong vòng vàiphút. Về dài hạn, các nhà đầutư quan sát các xu hướng tồn tạitrong nhiều năm.

Các xu hướng được phân loại:tăng, giảm, hoặc không đổi.

Theo xu hướng tăng, một cổphiếu hồi phục thường là vớimột giai đoạn "quá độ" giữatính ổn định và những biến độnggiảm. Do vậy, nó sẽ hình thànhlên hàng loạt những đỉnh caohơn và đáy thấp hơn trên biểuđồ cổ phiếu, và người ta dựđoán rằng, khả năng tăng giá cổphiếu là có thể.

Theo xu hướng giảm, một cổphiếu suy yếu thường là với mộtgiai đoạn "quá độ" giữa tính ổnđịnh và biến động tăng. Do vậy,nó sẽ hình thành lên hàng loạtnhững đỉnh thấp hơn và đáythấp hơn trên biểu đồ cổ phiếu,và người ta dự đoán rằng, khảnăng giảm giá cổ phiếu là cóthể.

Xu hướng không đổi biểu thịbằng sự dao động lên xuốngtrong một thời gian dài giữa các

giới hạn tăng giảm trực quan.Sự biến động giá trên biểu đồ làkhông rõ ràng và giá cổ phiếusẽ không thay đổi (hoặc thayđổi không đáng kể).

Xu hướng có khả năng ổn địnhtheo thời gian. Một cổ phiếu vớixu hướng tăng (giảm) (về giá)sẽ tiếp tục tăng (giảm) cho đếnkhi có biến động về giá trị hoặccác trạng thái xảy ra. Người"đọc" biểu đồ phải định vị đượccác đỉnh và đáy - những điểm

biểu thị sự chấm dứt khả nănghồi phục hay suy yếu. Lựa chọntại một điểm gần đỉnh hoặc đáycó thể rất có lợi.

Một châm ngôn nói rằng, "xuhướng là bạn của anh". Với cácnhà kinh doanh và các nhà đầutư, tuyên ngôn này có ý nghĩalà, bạn sẽ đạt thành công hơnnếu lựa chọn vị thế cổ phiếutheo xu hướng phổ biến, hơn làđi ngược lại với nó.

Khối lượng.

Khối lượng cổ phiếu giao dịchđánh giá mức độ tham gia củacác nhà đầu tư.

Các biểu đồ cổ phiếu cho thấykhối lượng thông qua đồ thịhình cột dưới các ô giá. Thôngthường trong các biểu đồ này,các đường màu xanh chỉ cácngày giá lên và những đườngmàu đỏ là những ngày giáxuống. Các nhà đầu tư và kinhdoanh có thể đánh giá được lãi

mua và bán bằng việc theo dõisố lần giá lên xuống trong mộtđường và mức độ biến động củachúng so với những ngày giábiến động theo chiều hướngngược lại thì như thế nào.

Cổ phiếu mua vào với lãi caohơn khi bán ra được gọi là đangtrong trạng thái “tích luỹ”, vàngược lại, trường hợp lãi khibán ra cao hơn khi mua vàođược gọi là đang trong quá trình“phân phối”. “Tích luỹ” và

“phân phối” thường dẫn tới sựbiến động của giá cả. Hay nóicách khác, các cổ phiếu đangtrong trạng thái tích luỹ thườngsẽ tăng giá chỉ một thời gianngắn sau khi hành vi mua bắtđầu. Và ngược lại, những cổphiếu đang được lưu thôngthường rớt giá một thời gian saukhi bán ra.

Một cổ phiếu có thể hồi phụcđược hay không đòi hỏi sựtham gia “nhiệt tình” của các

nhà đầu tư. Khi sự hồi phục củamột cổ phiếu không hấp dẫnđược các nhà đầu tư mới thì nósẽ rất dễ rớt giá. Các nhà đầu tưvà kinh doanh sử dụng các tiêuchí như trạng thái cân bằngkhối lượng để đánh giá số lượngngười tham gia đang chậm lạihay tiến triển nhanh hơn cácđộng thái của giá cả.

Các cổ phiếu giao dịch thườngngày với một khối lượng trungbình. Khối lượng này có thể

xác định được tính lỏng của cáccổ phiếu đó. Nhà kinh doanh cóthể rất dễ dàng mua và bán cáccổ phiếu có tính lỏng cao.Những cổ phiếu không có tínhlỏng cao đòi hỏi chi phí giaodịch rất lớn và thường khôngthể nhanh chóng loại bỏ ra khỏimột danh mục đầu tư. Nhữngphép phân tích biểu đồ cổ phiếukhông thể áp dụng cho cổ phiếukhông có tính lỏng cao.

Việc giá cổ phiếu gia tăng đột

biến kéo theo một khối lượnggiao dịch cao hơn rất nhiều sovới mức trung bình là có lợi chosự tiếp tục biến động của giá cổphiếu theo chiều hướng đó.Nhưng sau một thời gian dàităng giảm, các cổ phiếu thườngcó một ngày có khối lượng giaodịch rất lớn, đạt mức đỉnh điểm.Trong những ngày này, ngườimua, hoặc người bán cuối cùngsẽ là những người được lợinhất. Sau đó, giá trị của cổphiếu đó sẽ thay dổi theo chiều

hướng ngược lại vì sẽ khôngcòn có đủ lượng người tham giagiao dịch để làm cho giá biếnchuyển theo chiều hướng đó.

Mô hình và chỉ số

Làm thế nào bạn có thể biếnnhững đường vô tận biểu thị cácdữ liệu trên biểu đồ thành mộtdạng logic mà không cần sự canthiệp của các thao tác kỹ thuật? Các biểu đồ cho phép các nhàđầu tư và kinh doanh nhận biếthành vi giá cả thị trường cả

trong quá khứ và hiện tại để làmcơ sở hợp lý cho việc dự báocũng như đưa ra các quyết địnhkhôn ngoan. Nó gần giống nhưcông cụ trực giác, trái ngượcvới quan điểm của các nhàphân tích giá trị.

Biểu đồ cổ phiếu có khả năngtác động tới các chức năng củacả hai bán cầu não về tư duylogic và tính sáng tạo. Quanđiểm này đã gây tranh cãi tronggiới phân tích đầu tư trong suốt

thế kỷ qua.

Dạng "nguyên thuỷ" của việcđọc các biểu đồ là phân tích môhình. Phương thức này khá phổbiến qua các lý thuyết củaCharles Dow và cuốn TechnicalAnalysis of Stock Trends (viếtngay sau Chiến tranh thế giớiII). Dạng hiện đại hơn là phântích chỉ số, một phương phápkhảo sát sử dụng các công cụtoán học trong đó các yếu tố cơbản của giá và số lượng được

xem xét thông qua một loạt cácphép tính nhằm dự đoán mứctăng giảm tiếp theo của giá cả.

Phép phân tích mô hình có độchính xác cao do các đồ thị cóxu hướng lặp đi lặp lại sự hìnhthành các đường. Những môhình này từ lâu đã được phânloại thành khuynh hướng đầucơ giá lên và đầu cơ giá xuống.Có một số mô hình được nhiềungười biết đến như Đầu và Vai(HEAD and SHOULDERS),

Tam giác (TRIANGLES), Hìnhchữ nhật (RECTANGLES), Haiđỉnh (DOUBLE TOPS), Haiđáy (DOUBLE BOTTOMS), vàHình cờ (FLAGS). Hơn nữa,các chi tiết của đồ thị như cáckhe hở giá (GAPS) và đườngchỉ xu hướng (TRENDLINES)được coi là có ảnh hưởng đángkể đến quá trình diễn biến tiếptheo của giá.

Phép phân tích chỉ số sử dụngcác phép tính toán học để đánh

giá mối quan hệ giữa tình hìnhdiễn biến giá ở thời điểm hiệntại với quá khứ. Hầu hết các chỉsố có thể được phân chia thànhcác nhóm theo khuynh hướngvà giao động. Các chỉ số theokhuynh hướng phổ biến là cácchỉ số trung bình biến đổi(MOVING AVERAGES), khốilượng cân bằng (ONBALANCE VOLUME) vàMACD. Chỉ số giao động thôngthường bao gồmSTOCHASTICS, RSI và tỷ lệ

thay đổi (RATE OF CHANGE).Chỉ số theo xu hướng thườngphản ứng chậm hơn so với chỉsố giao động. Các chỉ số này đisâu vào phân tích quá khứ đểdự đoán tương lai. Chỉ số giaođộng nhạy cảm hơn với cácthay đổi giá cả trong ngắn hạn,giao động qua lại giữa mứcOVERBOUGHT vàOVERSOLD.

Cả hai phương pháp mô hình vàchỉ số đều có thể đánh giá được

tâm lý thị trường. Các nhà đầutư và giao dịch trên thị trườnghằng ngày có xu hướng hànhđộng theo tâm lý chung khi giácả biến động. Họ có khuynhhướng bộc lộ các đặc tính cốhữu mà lặp đi lặp lại nhiều lần.Việc giải thích rõ biểu đồ có sửdụng hai công cụ phân tíchquan trọng này đã cho thấynhững chấn động tâm lý tronggiới đầu tư mà rốt cục thì cũngcó thể hiểu được là do sự biếnđộng của giá cả.

Phương pháp tính chỉ số giácổ phiếu

Mục tiêu cơ bản của việcxây dựng chỉ số giá nóichung là xây dựng hệ thốngchỉ tiêu phản ánh sự biếnđộng của giá theo thời gian.Chỉ số giá cổ phiếu cũng vậynó là chỉ tiêu phản ánh sựthay đổi của giá cổ phiếutheo thời gian.

Ý tưởng xuyên suốt trongquá trình xây dựng chỉ số giá

là phải cố định phần lượng,loại bỏ mọi yếu tố ảnh hưởngvề giá trị để khảo sát sự thayđổi của riêng giá. Có như vậychỉ số giá mới phản ánh đúngsự biến động về giá. Mọi côngthức, phương pháp không thựchiện được ý tưởng này đều saivới lý luận và chắc chắn chỉ sốgiá không phản ánh đúng sựbiến động của giá.

Để thực hiện được mục tiêu

và ý tưởng trên, có 3 vấn đề cần

giải quyết trong quá trình xâydựng chỉ số giá cổ phiếu, đó là:

- Chọn phương pháp- Chọn rổ đại diện- Tìm biện pháp trừ

khử các yếu tố về giá trị để đảmbảo chỉ số giá chỉ phản ánh sựbiến động của riêng giá.

1- Phương pháp tính

Hiện nay các nước trên thế

giới dùng 5 phương pháp đểtính chỉ số giá cổ phiếu, đó là:

Phương pháp Passcher: Đây là loại chỉ số giá cổ

phiếu thông dụng nhất và nó làchỉ số giá bình quân giaquyền giá trị với quyền số làsố lượng chứng khoán niêm

yết thời kỳ tính toán. Kết quảtính sẽ phụ thuộc vào cơ cấuquyền số thời kỳ tính toán:

Người ta dùng công thứcsau để tính.

å qt pt

I p = -------------

å qt po

Trong đó: I p : Làchỉ số giá Passcher

p t : Làgiá thời kỳ t

p o : Làgiá thời kỳ gốc

qt : Làkhối lượng (quyền số) thời điểmtính toán ( t )

hoặc cơ cấu của khối lượngthời điểm tính toán.

i Là cổphiếu i tham gia tính chỉ số giá

n là số

lượng cổ phiếu đưa vào tính chỉsố

Chỉ số giá bình quân

Passcher là chỉ số giá bình quângia quyền giá trị lấy quyền số làquyền số thời kỳ tính toán, vìvậy kết quả tính sẽ phụ thuộcvào cơ cấu quyền số (cơ cấuchứng khoán niêm yết) thời tínhtoán.

Các chỉ số KOSPI (Hànquốc); S&P500(Mỹ); FT-SE100 (Anh) ; TOPIX (Nhật) ;

CAC (Pháp); TSE (Đài loan);Hangseng (Hồng công); các chỉsố của Thuỵ Sỹ,.. và VnIndexcủa Việt Nam áp dụng phươngpháp này.

Phương pháp Laspeyres. Chỉ số giá bình

quân Laspeyres là chỉ số giábình quân gia quyền giá trị, lấy quyền số là số cổ phiếuniêm yết thời kỳ gốc. Như vậykết quả tính sẽ phụ thuộc vào

cơ cấu quyền số thời kỳ gốc:

å qo pt

I l = -------------

å qo po

Trong đó: I L : Là

chỉ số giá bình quân Laspeyres pt : Là

giá thời kỳ báo cáo

p o : Làgiá thời kỳ gốc

qo : Làkhối lượng (quyền số) thời kỳgốc hoặc cơ cấu

của khối lượng c (số lượngcổ phiếu niêm yết) thời kỳ gốc

i Là cổphiếu i tham gia tính chỉ số giá

n là sốlượng cổ phiếu đưa vào tính chỉsố

Có ít nước áp dụng phương

pháp này, đó là chỉ số FAZ,DAX của Đức

Chỉ số giá bình

quân Fisher Chỉ số giá bình

quân Fisher là chỉ số giá bìnhquân nhân giữa chỉ số giáPasscher và chỉ số giáLaspayres: Phương pháp nàytrung hoà được yếu điểm củahai phương pháp trên, tức là giátrị chỉ số tính toán ra phụ thuộc

vào quyền số của cả 2 thời kỳ:Kỳ gốc và kỳ tính toán

I F = Ö IP x IL

Trong đó: I F :

Là chỉ số giá Fisher IP

: Là chỉ số giá Passche

I L : Là chỉ số giábình quân Laspeyres

Về mặt lý luận cóphương pháp này, nhưng trongthống kê chúng tôi không thấynó áp dụng ở bất kỳ một quốcgiá nào.

Phương pháp số

bình quân giản đơn: Ngoài các phương pháp trên,

phương pháp tính giá bình quângiản đơn cũng thường được ápdụng. Công thức đơn giản là lấytổng thị giá của chứng khoán

chia cho số chứng khoán thamgia tính toán:

å pi

Ip =-------------

n

Trong đó: I p là giá bìnhquân;

Pi là giá Chứng khoán i;

n là số lượng chứngkhoán đưa vào tính toán.

Các chỉ số họ Dow Jone của

Mỹ; Nikkei 225 của Nhật; MBIcủa Ý áp dụng phương phápnày. Phương pháp này sẽ tốtkhi mức giá của các cổ phiếutham gia niêm yết khá đồngđều, hay độ lệch chuẩn (s ) củanó thấp.

Phương pháp bình quân nhângiản đơn

I p = Ö P Pi Chúng ta chỉ nên

dùng loại chỉ số này khi độ lệchchuẩn khá cao, ( s) cao. Cácchỉ số: Value line (Mỹ); FT-30(Anh) áp dụng phương phápbình quân nhân giản đơn này.

Tuy nhiên về mặt lý luận,

chúng ta có thể tính theophương pháp bình quân cộnghoặc bình quân nhân gia quyềnvới quyền số là số chứng khoánniêm yết.

Quyền số thường được dùngtrong tính toán chỉ số giá cổphiếu là số chứng khoán niêmyết. Riêng ở Đài Loan thì họdùng số chứng khoán trong lưuthông làm quyền số, bởi vì tỷ lệđầu tư của công chúng rất caoở đây (80 .. 90%).

2. Chọn rổ đại diện.

Một nhiệm vụ thứ hai quan

trọng trong việc xây dựng chỉ sốgiá chứng khoán là việc chọn rổđại diện. Ở Sở giao dịch chứngkhoán New york có trên 3000cổ phiếu niêm yết, nhưng chỉ sốtổng hợp Dow Jone chỉ baogồm 65 cổ phiếu. Trong đó chỉsố Dow Jones công nghiệp(DJIA) chỉ bao gồm 30 cổphiếu, Dow Jones vận tải

(DJTA) bao gồm 20 cổ phiếuvà Dow Jones dịch vụ (DJUA)bao gồm chỉ 15 cổ phiếu. Tuychỉ bao gồm một số lượng cổphiếu niêm yết rất nhỏ như vậytrong tổng thể nhưng các chỉ sốDow Jones vẫn trường tồn quanăm tháng, vì nó phản ánhđược xu thế, động thái của quátrình vận động của giá cả. Rổđại diện này là tiêu biểu, đạidiện được cho tổng thể vì họthường xuyên thay những cổphiếu không còn tiêu biểu nữa

bằng cổ phiếu tiêu biểu hơn. Vídụ tháng 11/1999 họ đã thay 4cổ phiếu trong rổ đại diện, côngty IBM cũng có lúc phải loạikhỏi rổ đại diện khi thị trườngPC nói chung phát triển và lấnát.

Ba tiêu thức quan

trọng để xác định sự tiêubiểu của cổ phiếu để chọnvào rổ đại diện là số lượng cổphiếu niêm yết, giá trị niêmyết và tỷ lệ giao dịch, mua

bán chứng khoán đó trên thịtrường (khối lượng và giá trịgiao dịch).

Đối với Việt Nam, hay bấtkỳ thị trường nào khi mới rađời, số lượng các cổ phiếu niêmyết chưa nhiều, thì rổ đại diệnnên bao gồm tất cả các cổphiếu. Tuy nhiên cũng nên chúý đến khối lượng và giá trị giaodịch. Nếu một cổ phiếu nào đótrong một thời gian dài khôngcó giao dịch hoặc giao dịchkhông đáng kể thì nên tạm loại

khỏi phạm vi tính toán. Có nhưvậy chỉ số chúng ta tính ra mớiphản ánh được động thái vậnđộng thực sự của giá cả thịtrường.

3. Vấn đề trừ khử

ảnh hưởng của các yếu tổthay đổi về khối lượng và giátrị trong quá trình tính toánchỉ số giá cổ phiếu

Trong quá trình tính toán

một số nhân tố làm thay đổi về

khổi lượng và giá trị của các cổphiếu trong rổ đại diện sẽ ảnhhưởng đến tính liên tục của chỉsố. Ví dụ như phạm vi, nộidung tính toán của ngày báocáo không đồng nhất với ngàytrước đó và làm cho việc sosánh bị khập khiễng, chỉ số giátính ra không phản ánh đúng sựbiến động của riêng giá. Cácyếu tố đó là: Thêm, bớt cổphiếu khỏi rổ đại diện, thay cổphiếu trong rổ đại diện; nhập,tách cổ phiếu; thưởng cổ phần,

thưởng tiền, tăng vốn bằng cáchphát hành cổ phiếu mới; bánchứng quyền; cổ phiếu trong rổđại diện bị giảm giá trong nhữngngày giao dịch không có cổtức...

Để trừ khử ảnh hưởng của

các yếu tổ thay đổi về khốilượng và giá trị trong quátrình tính toán chỉ số giá cổphiếu, làm cho chỉ số giá cổphiếu thực sự phản ánh đúngsự biến động của riêng giá cổ

phiếu mà thôi người ta dùngkỹ thuật điều chỉnh hệ sốchia. Đây là một đặc thùriêng của việc xây dựng chỉsố giá chứng khoán.

Để hiểu bản chất của kỹ

thuật này, chúng ta hãy xem xétmột ví dụ đơn giản sau: Chỉ sốtính theo phương pháp bìnhquân giản đơn (phương phápDow Jones). Giá 3 cổ phiếu hình thành như sau:

Cổphiếu

Giángày giaodịch 1

Giángàygiaodịch 2

Giángàygiaodịch 3

ABC

171315

191316

19138

Tổnggiá 45 48 30

DJA ngày 1 là 45/3 =15

(ngàn đồng, hay điểm)

DJA ngày 2 là 48/3 = 16(ngàn đồng, hay điểm), tăng 1điểm hay 6.7%

Ngày thứ 3 cổ phiếu C táchlàm hai và giá coi như không có gì thay đổi (cổ phiếu C giảmcòn 8 không coi là giảm giá, màchỉ vì cổ phiếu tách đôi).

Về nguyên tắc nếu giá không

có gì thay đổi, thì chỉ số vẫn giữnguyên. Ta không thể lấy tổngmới chia cho 3: 30/3=10 để kếtluận chỉ số giá đã giảm 5 ngàn

(điểm) được. Vì thực chất giákhông hề thay đổi . Bởi vậy chỉsố giá mới tính ra phải bằng 15như ngày 2. Đây là cốt lõi củakỹ thuật tính toán lại hệ số chia.Kỹ thuật hết sức đơn giản: ápdụng quy tắc tam suất màchúng ta đã học từ lớp 4

Cụ thể là: 48 ==

====> Hệ số chia là 3 (Do) 30

=======> Hệ số chia là D1Từ đây suy ra D1 =(30 x

3)/48 = 1.875 và DJA ngày thứ3 là 30/1.875 = 16 không có gìthay đổi. Chỉ số này phản ánhđúng động thái của giá (khôngđổi). Trong thực tế giá thườngcó thay đổi nên chỉ số sẽ cógiao động. Nhưng khi tính lại hệsố chia người ta luôn giả địnhgiá không đổi. Tức là hệ số chiacủa ngày giao dịch được xácđịnh trước khi xẩy ra giao dịch.

Chúng ta cũng có thểtham khảo thêm ví dụ sau vềphương pháp tính chỉ số giá gia

quyền giá trị Passcher mà nướcta đang áp dụng, công thức tínhnhư sau:

å qt pt å qt pt

I p = ------------- => --------------

å qtpo Dt

Chứngkhoán

Khốilượngniêmyết

Giáđóngcửa21/7

Giáđóngcửangày31/7

ABC

100020005000

1015

121618

- Chỉ số giá ngày

giao dịch đầu tiên là 100% (điểm)

=100x(1000x10+2000x15)/(1000x10+2000x15)= SQoPo/Do =100

Phải nhân với 100 bởi vìchúng ta quy ước ngày đầu là100 điểm

Do = 1000x10+2000x15 =40000

- Chỉ số giá ngày 31/7là 110 % (điểm) tăng 10% hay10 điểm

= 100x (1000x12 +2000x16)/ (1000x10+2000x15)= SP1 Q1/D1 =110

Trong trường hợpnày Do =D1 = 40000 và ngàynày cổ phiếu C chưa được thamgia vào việc tính chỉ số giá (vìmới có giá ban đầu chưa cóthay đổi). Do đó chỉ số giá củangày 31/7 chỉ là chỉ số giả tổnghợp của 2 cổ phiếu A và B màthôi.

- Chỉ số giá ngày 2/8 là

120,67 điểm tăng 10,67 điểm,phương pháp tính như sau:

=100x(13x1000+17x2000+20x5000)/D2 = SP2Q2/D2 = 120,67 tăng10,67 điểm

Tính D2 như sau: ( 12x1000 + 16x2000) ==>

Hệ số chia là (10x1000+15x2000)

( 12x1000 + 16x2000+18x5000) ==> Hệ số chia làD2

Từ đó: (10x1000+ 15x2000)x(

12x1000 + 16x2000 +18x5000)D2 = ---------------------------

-----------------------------------------= 121818,1818

( 12x1000 + 16x2000) Hệ số chia đã thay đổi từ 40

000 (Do và D1) thành 121818,1818 (D2)

Trong 2 phiên giao dịch ngày

21 và 31 hệ số chia không có gì

thay đổi và đều chia cho gốc, vìvậy chỉ số thực sự là tính theo% so với gốc và vì thế ở haingày này chúng ta có thể gọi làđiểm hay % cũng đúng. Đếnphiên giao dịch 2/8 thì điều nàykhông đúng nữa, bởi vì ta đãđổi hệ số chia và vì vậy kết quảtính toán lần này chỉ có thể gọilà điểm.

Giới thiệu phương thức giaodịch báo giá tại Trung tâmGDCK Hà Nội

Được sự đồng ý của Chủtịch Uỷ ban chứng khoánNhà nước, ngày 2/11/2005,Trung tâm GDCK Hà Nộichính thức đưa phương thứcgiao dịch báo giá vào hoạtđộng.

Những nội dung chính trongcơ chế hoạt động của phươngthức giao dịch báo giá như sau:

Các qui định về giao dịch: Thời gian giao dịch: Từ

9h00-11h00 các ngày Thứ 2, 4,6 hàng tuần (trừ các ngày nghỉtheo qui định tại Bộ Luật Laođộng).

Hình thức thanh toán:

Giao dịch báo giá: Tất cả cácgiao dịch báo giá (gồm cả giaodịch cổ phiếu và giao dịch tráiphiếu) được thanh toán theo

hình thức thanh toán đa phương(T+3).

Đơn vị yết giá:

Giao dịch báo giá:Đối với cổ phiếu: 100 đồng.Đối với trái phiếu: khôngquy định.Giao dịch thỏa thuận: khôngquy định.

Đơn vị giao dịch: Giao dịchbáo giá: 100 cổ phiếu hoặc10.000.000 đồng (mười triệu

đồng) tính theo mệnh giá tráiphiếu.

Giá tham chiếu: Giá tham

chiếu của cổ phiếu là bình quângia quyền các giá thực hiện quaphương thức giao dịch báo giácủa ngày có giao dịch gần nhất.

Biên độ dao động giá:

Biên độ dao động giá trongngày giao dịch đối với cổphiếu là ±10%.

Không áp dụng biên độ daođộng giá đối với các giaodịch trái phiếu.

Hiệu lực của lệnh: trongphiên giao dịch, lệnh giới hạnđược nhập vào hệ thống giaodịch có hiệu lực cho đến hếtphiên hoặc cho đến khi lệnh bịhuỷ trên hệ thống.

Loại lệnh giao dịch: Lệnhgiao dịch báo giá là lệnh giớihạn.

Nguyên tắc thực hiện lệnh

giao dịch báo giá

Các lệnh có mức giá tốtnhất được ưu tiên thực hiệntrước.Nếu có nhiều lệnh cùngmức giá thì lệnh nào đượcnhập vào hệ thống trước sẽđược thực hiện trước.Nếu lệnh mua và lệnh báncùng thoả mãn nhau về giáthì mức giá thực hiện sẽ làmức giá của lệnh được nhậpvào hệ thống trước.

Lệnh giao dịch có thể đượcthực hiện toàn bộ hoặc mộtphần theo bội số của đơn vịgiao dịch.

Sửa, hủy lệnh: Nhà đầu tưđược phép huỷ lệnh hoặc thayđổi mức giá đối với các lệnhchưa được khớp hoặc phần cònlại của lệnh đã khớp một phần.

Các bước tiến hành giaodịch báo giá:

Sau khi nhà đầu tư đặt lệnh(mua/bán) tại các công ty

chứng khoán, đại diện giaodịch của công ty chứngkhoán sẽ nhập các lệnh củakhách hàng vào hệ thốnggiao dịch tại Trung tâmGDCK Hà Nội. Nếu nhàđầu tư muốn thực hiện lệnhtheo phương thức thoảthuận hoặc muốn thực hiệntoàn bộ khối lượng thì phảighi rõ những yêu cầu nàytrên phiếu lệnh, công tychứng khoán sẽ thực hiệnnhững lệnh này theo

phương thức thoả thuận.Nếu phiếu lệnh không cócác yêu cầu trên thì đại diệngiao dịch của công ty chứngkhoán sẽ nhập lệnh đó vàohệ thống giao dịch báo giá.Các lệnh đặt này được hiểnthị trên màn hình của đạidiện giao dịch và màn hìnhthông tin của công ty chứngkhoán.Nhà đầu tư theo dõi cáclệnh (mua/bán) thông quamàn hình thông tin tại công

ty chứng khoán và lựa chọncác lệnh phù hợp để đặtlệnh đối ứng.Các lệnh nhập vào hệ thốngsẽ được tự động khớp ngayvới các lệnh đối ứng có mứcgiá thoả mãn tốt nhất đãchờ sẵn trong hệ thống. Tứclà, nếu thoả mãn về giá thìcác lệnh mua có mức giácao nhất sẽ được khớp vớicác lệnh bán có mức giáthấp nhất. Mức giá thựchiện được xác định là mức

giá của lệnh được nhập vàohệ thống trước.Nếu ở cùng một mức giámà có nhiều lệnh mua/lệnhbán thì lệnh nào nhập vàohệ thống trước sẽ được thựchiện trước.Các lệnh có thể được thựchiện một phần hoặc toàn bộ(nếu các lệnh đối ứng đápứng được toàn bộ khốilượng). Các lệnh chưa đượcthực hiện hoặc mới thựchiện một phần sẽ được lưu

lại trên hệ thống để chờthực hiện với các lệnh mới.Kết quả giao dịch sẽ đượchiển thị trực tuyến trên mànhình thông tin của các côngty chứng khoán.Kết thúc phiên giao dịch,TTGDCK Hà Nội sẽ xácnhận kết quả giao dịch vớicông ty chứng khoán thànhviên và công ty chứngkhoán thành viên thông báocho khách hàng.

Giá tham chiếu của cổ phiếutrong những ngày đặc biệt

Trong quá trình theo dõivà tham gia thị trường, thỉnhthoảng người đầu tư nhậnthấy Trung tâm Giao dịchChứng khoán Thành phố HồChí Minh (TTGDCK Tp.HCM) không lấy giá đóngcửa của một cổ phiếu nào đótrong phiên giao dịch trướcđó làm giá tham chiếu cho cổphiếu này trong ngày giao

dịch tiếp theo như thường lệ.Đó là ở trường hợp ở những

phiên giao dịch người đầu tưgiao dịch không được nhận cổtức bằng tiền, không được nhậnthưởng bằng tiền, ngày giaodịch không được hưởng quyềnmua cổ phiếu mới trong đợtphát hành thêm cổ phiếu đểtăng vốn hay trong ngày giaodịch không được hưởng phầnphát thưởng bằng cổ phiếu,ngày không được hưởng cổ tứcbằng cổ phiếu hoặc tổ hợp nào

đó của các yếu tố trên. Điểm qua một số thông tin

liên quan, chúng ta thấy việc phát hành thêm cổ phiếu để huyđộng thêm vốn phát triển sảnxuất của Công ty cổ phần(CtyCP) giấy Hải phòng(Haphaco). Công ty này đãphát hành tăng vốn lên gấp đôi,từ hơn 10 tỷ lên hơn 20 tỷ đểxây dựng một dây chuyền sảnxuất giấy Craft. Và cứ mỗi cổphiếu sở hữu nhận được một

quyền mua một cổ phiếu trongđợt phát hành mới. Tại đây đãxuất hiện nhu cầu về định giáchứng khoán phái sinh là quyềnmua cổ phiếu và làm cơ sở đểđịnh giá bán cổ phiếu cho ngườicó quyền. Trong thời gian đó,giá cổ phiếu Haphaco đang ởmức cao trên 60-70 ngànđồng/cổ phiếu và thị trườngđang có xu hướng suy giảm.Công ty Haphaco đã xác địnhgiá bán cho người có quyền là50, sau đó là 40 và cuối cùng là

32 ngàn đồng/cổ phiếu trongđợt phát hành mới khi giá cổphiếu này trên thị trường giảmxuống trên dưới 50 ngàn đồng.Và trên thực tế đã xuất hiệnngày giao dịch không hưởngquyền mua cổ phiếu này vàTTGDCK Tp. HCM đã điềuchỉnh giá tham chiếu.

Ngoài ra, đối với những công

ty niêm yết (CtyNY) khác, đãcó một số công ty phát hànhthêm cổ phiếu để thưởng hay

cổ phiếu dùng để trả cổ tức nhưCtyCP Xuất nhập khẩu BìnhThạnh, CtyCP Giao nhận khovận ngoại thương, CtyCP nướcgiải khát Sài gòn, CtyCP cáp vàvật liệu viễn thông…Vì vậy,việc định giá tham chiếu của cổphiếu trong ngày giao dịchkhông có thưởng, không hưởngcổ tức bằng cổ phiếu cũng đãđược TTGDCK Tp. HCM tínhtoán và thông báo...

Ví dụ, như Công ty Haphaco

đã phát cổ tức năm 2004 đợt 1là 12% tương đương với1200đ/1 cổ phần và công bốphát cổ tức đợt 2 năm 2004bằng cổ phiếu với tỷ lệ 100 cổphiếu cũ được nhận 12 cổ phiếumới ( tất nhiên là sau khi đượcphép của Ủy ban Chứng khoánNhà nước (UBCKNN)). CtyCPXuất nhập khẩu Khánh Hội(KHA) cũng đã được phép củaUBCKNN phát hành thêm cổphiếu để tăng vốn dưới hìnhthức thưởng cổ phiếu, tăng vốn

điều lệ từ 20,9 tỷ lên gấp rưỡi,tức là phát hành thêm thêm1.045.000 cổ phiếu với trị giá10,450 tỷ đồng. Ngày cuối cùngđể cổ đông đăng ký quyền muacổ phiếu này là ngày15/10/2004. Ngày 18/10/2004TTGDCK Tp. HCM đã có côngvăn số 734/TTGDCK-LK gửicác thành viên hướng dẫn việcchuyển nhượng quyền mua cổphiếu mới của cổ đông CtyCPXuất nhập khẩu Khánh Hội.Theo đó, việc chuyển nhượng

quyền mua cổ phiếu mới củacông ty này chỉ xảy ra duy nhất1 lần đối với mỗi cá nhân, tổchức có quyền mua cổ phiếu từngày 28/10 đến ngày17/11/2004. Việc chuyểnnhượng quyền có thể được thựchiện một phần hay toàn bộ sốquyền và chuyển nhượng cũngcó thể cho một hay nhiều kháchhàng. Tuy nhiên, người đi muasẽ không được bán quyền kể cảquyền của riêng mình và quyềnvừa mới mua. Chúng ta lại thấy

ở đây do TTCK phái sinh chưađược tổ chức nên việc mua, bánquyền bị biện pháp hành chínhthu hẹp. CtyCP Cơ điện lạnh(Ree) cũng đã được UBCKNNcho phép phát hành tối đa1.462.500 cổ phiếu để trả cổtức năm 2004. Tuy nhiên, khốilượng phát hành cũng phụthuộc vào lượng vốn công tynày dành để trả cổ tức. Côngty cũng đã được phép trênnguyên tắc về phát hành thêm1.125.000 cổ phiếu để thưởng

từ nay cho đến năm 2008. Cổphiếu ưu đãi chuyển đổi củacông ty (chuyển đổi thành cổphiếu thường) cũng sẽ đến hạnchuyển đổi vào năm 2009. Nhucầu định giá tham chiếu của cổphiếu này trong ngày khônghưởng quyền cũng đã xuất hiện.

Công ty Gemadept đã trả cổ

tức đợt 1 năm 2004 là 12% vàcông bố sẽ trả cổ tức lần haicủa năm này bằng cổ phiếu (họcũng đã được phép của

UBCKNN) với tỷ lệ 20:1. Cónghĩa là, cổ đông cứ có 20 cổphiếu cũ (kể cả cổ phiếu trảchậm) sẽ được phát thêm 1 cổphiếu từ nguồn vốn chia cổ tứcnăm 2004. Công ty Haphaco đãđược phép của UBCKNN chiacổ tức đợt hai bằng cổ phiếu(1200đ/cổ phiếu), với giá đượctính theo mệnh giá là10.000đ/cổphiếu, tức là cổ đông có 100 cổphiếu sẽ được nhận thêm 12 cổphiếu, đồng thời thưởng cổphiếu cho cổ đông để tăng vốn

với tỷ lệ 2:1, tức là có hai cổphiếu cũ được nhận thêm 1 cổphiếu mới. Ngày giao dịchkhông hưởng quyền là ngày6/12/2004.

Để lý giải về giá tham chiếu

của cổ phiếu trong những ngàyđặc biệt trên, chúng tôi xin giớithiệu một số kết quả của côngtrình nghiên cứu liên quan đếnvấn đề này[1][1].

1) Giá tham chiếu (Ptc)

của cổ phiếu trong ngày giaodịch không hưởng cổ tức đượctính theo công thức:

Ptc = Giá đóng cửa phiên

giao dịch trước đó – giá trị cổtức

Giá tham chiếu của cổ phiếu

trong ngày giao dịch khônghưởng cổ tức đúng bằng giáđóng cửa của cổ phiếu nàytrong phiên trước đó trừ đi giátrị cổ tức.

2) Giá tham chiếu của

cổ phiếu (Ptc) trong ngày giaodịch không hưởng phần chialãi bằng tiền

Ptc = Giá đóng cửa

phiên giao dịch trước đó –giá trị tiền thưởng

Giá tham chiếu của cổ phiếu

trong ngày giao dịch khônghưởng phần thưởng bằng tiền đúng bằng giá đóng cửa của cổ

phiếu này trong phiên trước đótrừ đi giá trị tiền thưởng.

3) Giá tham chiếu của

cổ phiếu trong trường hợpphát hành thêm cổ phiếu đểtăng vốn

Trong trường hợp này giá

tham chiếu của cổ phiếu ngàykhông hưởng quyền mua cổphiếu mới (Ptc) được tính theocông thức:

PR t-1 + (I xPR )

Ptc = ------------------------ 1+ ITrong đó : P tc : là giá thamchiếu cổ phiếu trong ngày giaodịch không hưởng quyền muacổ phiếu trong đợt phát hành mới để tăng vốn, đây là giá cầnxác định PRt-1 : là giá chứng khoán

phiên trước phiên giao dịchkhông hưởng quyền. I : là tỷ lệ vốn tăng

PR : là giá cổ phiếu sẽbán cho người nắm giữ quyềnmua cổ phiếu trong đợt pháthành mới.

Ví dụ: Giả sử ta muốn tính

giá tham chiếu của cổ phiếuHaphaco vào ngày khônghưởng quyền mua cổ phiếu mớitrong đợt phát hành thêm cổphiếu lần đầu để huy động vốn

đầu tư xây dựng Nhà máy giấyCraft. Thông tin chúng ta cóđược như sau: Tổng vốn huyđộng mới là 20 tỷ đồng (tổngvốn Haphaco trước lúc pháthành quyền mua cổ phiếu là 10tỷ đồng). Tức là mỗi cổ phiếucũ được mua thêm 2 cổ phiếumới. Giá tham chiếu của cổphiếu này vào phiên trướcphiên giao dịch không hưởngquyền là 50.000đồng/cổ phiếu(PRt-1). Tỷ lệ vốn tăng là gấp 2lần vốn hiện có ( I=2). Giá cổ

phiếu sẽ bán cho cổ đông ghitrong quyền là 32.000đồng/cổphiếu (PR).

5

0000 + 2 x 32000 Ptc = ----------------------------- = 38 000 đồng 1+ 2

Như vậy, giá tham chiếu cổphiếu trong phiên giao dịchkhông hưởng quyền là 38.000

đồng. Trong khi đó giá bán theoquyền của cổ phiếu (hay giá ấnđịnh) là 32. 000 đồng.

Trong trường hợp này giácủa quyền mua đối với mỗi cổphiếu là :

38.000 đồng - 32.000 đồng =6.000 đồng.

Trong thực tế, khi có một cổ

phiếu ta có hai quyền mua cổphiếu mới và tổng giá trị quyềncho việc sở hữu một cổ phiếucũ là 12.000 đồng

Đây là thông tin hết sứcquan trọng trong quá trình giaodịch quyền mua cổ phiếu này.

Bài toán này được gặp khá

thường xuyên trong quá trìnhvận hành của TTCK. Bởi vì,việc phát hành thêm cổ phiếuđể huy động vốn đầu tư pháttriển sản xuất là mục đích quantrọng nhất của TTCK và cácdoanh nghiệp sẽ tranh thủ tối đanguồn vốn huy động bằngphương pháp này.

4) Giá tham chiếu của cổ

phiếu trong ngày giao dịchkhông hưởng phần chia lãi,hay phát thưởng bằng cổphiếu

Thực tiễn TTCK Việt nam

hiện nay đã cho thấy, rất nhiềudoanh nghiệp niêm yết muốnthực hiện việc chia cổ tức, chialãi bằng cổ phiếu. Thực chấtđây là đợt phát hành mới và báncho cổ đông hiện hữu. Quyền

“mua” cổ phiếu tiềm ẩn tronghoạt động này và coi như ngườicó quyền dùng luôn tiền thưởnghay cổ tức để mua cổ phiếumới. Thực chất, hoạt động chialãi, chia cổ tức và hoạt độngphát hành thêm cổ phiếu cùngxẩy ra cùng một lúc.

Ví dụ: CtyCP Xuất nhập

khẩu Khánh Hội (KHA) đãđược phép của UBCKNN pháthành thêm cổ phiếu để tăng vốndưới hình thức thưởng cổ phiếu,

tăng vốn điều lệ từ 20,9 tỷ đồnglên gấp rưỡi, tức là phát hànhthêm 1.045.000 cổ phiếu với trịgiá 10,450 tỷ đồng. Ngày cuốicùng để cổ đông đăng ký quyềnmua cổ phiếu là ngày15/10/2004 (Thứ 6). Ngày giaodịch không hưởng quyền làngày Thứ 4 ngày 13/10. Câuhỏi ở đây là, giá tham chiếu củacổ phiếu này tại ngày 13/10 nàylà bao nhiêu? Giá trị của quyềnbằng bao nhiêu? Biết rằng giácổ phiếu ngày 12/10 của KHA

là 25.500đồng. Trong trường hợp này, cùng

một lúc có 2 sự kiện xẩy ra:KHA phát thưởng và phát hànhthêm cổ phiếu để tăng vốn.Mức thưởng là 5.000đồng /cổphiếu; Phát hành để tăng thêm50% vốn và giá tính cho ngườicó quyền (cổ đông hiện hữu)với giá 10.000đồng /cổ phiếu.Chúng ta dùng công thức sau:

PR t-1 + (I x

PR )-TTH Ptc = ------------------------------ 1+ I

Trong đó : P tc : là giá thamchiếu cổ phiếu trong ngàygiao dịch không hưởng quyền nhận thưởng bằng cổphiếu PRt - 1 : là giá chứng

khoán phiên trước phiênkhông hưởng quyền nhậnthưởng bằng cổ phiếu.(25.500đ) I : là tỷ lệ vốn tăng:50%=0,5 PR : là giá cổ phiếu sẽtính toán cho người có quyền nhận thưởng bằngtiền (10.000đ)

Trong đó : P : là giá thamchiếu cổ phiếu trong ngày giaodịch không hưởng quyềnnhận thưởng bằng cổ

phiếu PR:là giá chứngkhoán phiên trước phiên khônghưởng quyền nhận thưởngbằng cổ phiếu. (25.500đ) I : là tỷ lệ vốn tăng:50%=0,5 PR : là giá cổphiếu sẽ tính toán cho người có quyền nhận thưởng bằngtiền (10.000đ)

TTH : Giá trị tiềnthưởng bằng cổ phiếu (5.000đồng)

Thay số vào ta có:

25.500+ (0.5x 10.000 ) –5.000

P tc (ngày 13/10) = ------------------------------------- =17.000 đồng

1+ 0.5

Tức là, nếu ngày 13/10 giácổ phiếu KHA hình thành là17.000 đồng/cổ phiếu thì đượccoi là không có biến động giá,không có tác động đến Vn-Index. Việc giảm giá từ 25.500

đồng /cổ phiếu xuống 17.000đồng/cổ phiếu chỉ là sự biếnđộng về giá trị, chứ không phảilà biến động về giá.

Giá của quyền ở đây là

17.000đồng - 10.000đồng =7.000đồng

5) Giá tham chiếu của cổ

phiếu trong ngày giao dịchkhông hưởng phần chia lãi vàđồng thời chia cổ tức bằng cổphiếu

Ví dụ : Công ty Haphaco đã

được phép của UBCKNN chiacổ tức đợt hai bằng cổ phiếu(1.200đ/cổ phiếu), với giá đượctính theo mệnh giálà10.000đồng/cổ phiếu, tức làcổ đông có 100 cổ phiếu sẽđược nhận thêm 12 cổ phiếu,đồng thời thưởng cổ phiếu chocổ đông để tăng vốn với tỷ lệ 2:1, tức là có hai cổ phiếu cũđược nhận thêm 1 cổ phiếumới. Ngày giao dịch không

hưởng quyền là ngày 6/12/04.Chúng ta hãy tính giá thamchiếu của cổ phiếu này vàongày 6/12/04 theo công thức :

Công thức của chúng ta : PR t-

1 + (I x PR )-TTH- Div Ptc (ngày 6/12) = -------------------------------------

1+ I

Trong đó : P tc (ngày 6/12) : là giátham chiếu cổ phiếu trongngày giao dich không hưởngquyền nhận thưởng và nhậncổ tức bằng cổ phiếu

Trong đó : P: là giá thamchiếu cổ phiếu trong ngày giaodich không hưởng quyền nhậnthưởng và nhận cổ tức bằng cổphiếu

PRt-1 : là giá chứng khoántrước khi phát hành chứngquyền.

(Giá vào ngày

3/12/2004 là 39.300 đồng) I : là tỷ lệ vốn tăng:50%+12%= 62%= 0,62 PR : là giá cổ phiếusẽ bán cho người có quyền hưởng cổ tức và tiền thưởngbằng cổ phiếu (=10.000 đồng)

TTH: giá trị tiềnthưởng (=5.000 đồng)

Div: là giá trị cổtức (= 1.200 đồng)

39.300

+ (0.62x 10.000 ) –5.000-1.200

P tc ngày 6/12 = -------------------- -------- -------------- = 24.259 đồng

1+ 0.62

Trong trường hợp này giá trịquyền nhận cổ tức và tiềnthưởng bằng cổ phiếulà:

24.259- 1.0000 = 14.259đồng.

Tuy nhiên, trong thực tế

TTGDCK Tp. HCM đã quyđịnh giá tham chiếu củaHaphaco ở phiên giao dịch đầutiên không hưởng quyền (ngày6/12/04) là 25.000đ (cao hơngiá trị thực hơn 700 đồng). Lẽra phải thông báo giá thamchiếu của Haphaco vào ngày6/12/04 - Phiên giao dịch 931 là24.300 đồng thay vì 25.000đồng.

Đây là thông tin quan trọngđối với người đầu tư để họ cócơ sở để giao dịch cổ phiếu

trong những phiên trước ngày6/12 và ngay ngày 6/12

Việc giảm giá của Haphaco

từ 39.300 đồng vào phiên giaodịch 930 xuống 24.300 đồngvào phiên thứ 931 không coi làgiảm giá và không tính vào Vn-Index, vì đây là khoản giảm giátrị của cổ phiếu chứ không phảigiảm giá.

6) Tổng quát hóa

Nếu tất cả các yếu tố kể trêncùng xẩy ra một lúc thì ta tínhgiá tham chiếu ra sao. Ví dụcùng một lúc có các sự kiệnnhư sau xảy ra :

- Công ty có phát hànhthêm chứng quyền để tăng vốn

- Công ty có một phầntiền thưởng bằng tiền mặt.

- Công ty có chia mộtphần cổ tức bằng tiền mặt

- Công ty có một phầntiền thưởng bằng cổ phiếu.

- Công ty có chia một

phần cổ tức bằng cổ phiếu.Đồng thời giá cổ phiếu tính

cho chứng quyền, quyền nhậnthưởng bằng cổ phiếu, quyềnnhận cổ tức bằng cổ phiếu khácnhau. Câu hỏi đặt ra là vàongày giao dịch không hưởngcác quyền trên giá tham chiếucủa cổ phiếu tính ra sao? Thựctế đây là bài toán tổng hợp củatất cả các bài toán trên. Chúngta hãy dùng công thức tổng quátsau:

PR t-1 + (I1 x Pr1 ) + (I2

x Pr2 ) + (I3 x Pr3 ) –TTHcp-Divcp- TTHt -Divt

Ptc = ----------------------------------------------------------------------------------------------

1+ I1

+ I2 + I3

Trong đó : Ptc : Giá tham chiếu

trong ngày không hưởng cácquyền trên

I1 : Tỷ lệ vốn tăngtheo phát hành quyền mua cổphiếu

I2 : Tỷ lệ vốn tăng dophát thưởng bằng cổ phiếu I3 : Tỷ lệ vốn tăng do phátcổ tức bằng cổ phiếu

TTHcp : Giá trị tiền thưởngbằng cổ phiếu

Divcp : Giá trị cổ tức bằngcổ phiếu

TTHt : Giá trị tiền thưởngbằng tiền

Divt : Giá trị cổ tức bằngtiềnPr1 : Giá cổ phiếu bán chongười có quyền mua cổ phiếu

Pr2 : Giá cổ phiếu tínhcho người được thưởng bằngcổ phiếu

Pr2 : Giá cổ phiếu tínhcho người được nhận cổ tứcbằng cổ phiếu

Trong thực tế, chúng ta có

thể dùng công thức tổng quát

này để tính toán cho tất cả cáctrường hợp. Đối với những nhântố không xẩy ra ta đánh số 0.Đây là kết quả nghiên cứu cókhả năng ứng dụng thực tiễnkhá cao, mong các nhà đầu tưtham gia góp ý, bàn luận thêm.

Việc điều chỉnh giá tham

chiếu theo những yếu tố kể trênlà những biến động về giá trị cổphiếu (phải được loại bỏ trongquá trình tính toán Vn-Index),không ảnh hưởng đến chỉ số giá

Vn-Index. Trong một số trườnghợp, một số người không hiểuvề phương pháp tính Vn-Indexnên đã giải thích việc giảm Vn-Index là do ngày phát cổ tức,ngày phát hành thêm cổ phiếu,ngày phát thưởng bằng tiền,bằng cổ phiếu... Đây chỉ là sailầm trong cách nhận biết và liênquan đến một số kiến thức cơbản về chứng khoán và TTCK./.

Giao dịch chứng khoán

Hoạt động mua bán chứngkhoán trên thị trường chứngkhoán có thể diễn ra trên thịtrường tập trung (Trung tâmgiao dịch chứng khoán, SởGiao dịch chứng khoán) vàthị trường phi tập trung.

MUA CHỨNG KHOÁNCỦA TỔ CHỨC PHÁT HÀNH

Đối với loại chứng khoán

này, bạn có thể thực hiện theo

2 hình thức: - Mua trực tiếp tại tổ chức

phát hành (công ty): nhà đầutư phải đăng ký mua và nộp tiềntrực tiếp tại tổ chức phát hànhchứng khoán. Hình thức này rấtbất cập, nhất là về mặt địa lý.

- Mua thông qua trung

gian: tức là mua thông qua cácnhà đại lý hoặc bảo lãnh pháthành, thông thường là các côngty chứng khoán và các Ngân

hàng thương mại. Nếu bạn mua chứng khoán

của tổ chức phát hành chưaniêm yết trên Trung tâm giaodịch chứng khoán thì việcchuyển nhượng hoặc bán lạichứng khoán đó cho người kháchiện nay gặp nhiều khó khăn vìkhông dễ tìm được người muavà bạn cũng phải trực tiếp đếntổ chức phát hành (hoặc uỷquyền) để thực hiện chuyểnnhượng cho người mua.

II. MUA BÁN CHỨNG

KHOÁN NIÊM YẾT TRÊNTRUNG TÂM GIAO DỊCHCHỨNG KHOÁN

Chứng khoán niêm yết là

chứng khoán có đủ điều kiện vàtiêu chuẩn được đăng ký đểmua bán tại Trung tâm giaodịch chứng khoán. Khi mua bánchứng khoán niêm yết, phảituân thủ theo một số nguyên tắcsau:

- Mọi giao dịch mua bánchứng khoán đều phải qua hệthống tại Sở Giao dịch, Trungtâm Giao dịch chứng khoántheo phương thức khớp lệnhhoặc phương thức thoả thuận;

- Giao dịch chứng khoánthực hiện theo phương thứckhớp lệnh trên nguyên tắc ưutiên về giá và ưu tiên về thờigian;

- Giao dịch chứng khoánniêm yết lô lẻ được thực hiệntrực tiếp giữa người đầu tư với

công ty chứng khoán thành viênlà thành viên của Trung tâmGiao dịch chứng khoán trênnguyên tắc thoả thuận về giá.

Quy trình giao dịch chứngkhoán niêm yết tại Trung tâmgiao dịch chứng khoán:

Toàn bộ quy trình này đượctiến hành theo 5 bước:

Bước 1: Nhà đầu tư đến mởtài khoản và đặt lệnh mua haybán chứng khoán tại một côngty chứng khoán.

Bước 2: Công ty chứng

khoán chuyển lệnh đó cho đạidiện của công ty tại Trung tâmgiao dịch chứng khoán để nhậpvào hệ thống giao dịch củaTrung tâm.

Bước 3: Trung tâm giao dịchchứng khoán thực hiện ghéplệnh và thông báo kết quả giaodịch cho công ty chứng khoán.

Bước 4: Công ty chứngkhoán thông báo kết quả giaodịch cho nhà đầu tư.

Bước 5: Nhà đầu tư nhậnđược chứng khoán (nếu là

người mua) hoặc tiền (nếu làngười bán) trên tài khoản củamình tại công ty chứng khoánsau 3 ngày làm việc kể từ ngàymua bán nếu quy định về thờigian thực hiện thanh toán bù trừchứng khoán là T +3

Bản cáo bạch

Bản cáo bạch là một tàiliệu rất quan trọng.Với tưcách là một nhà đầu tư, Bảncáo bạch là phương tiện giúpbạn đánh giá mức độ sinh lờivà triển vọng của công tytrước khi bạn quyết định cóđầu tư vào công ty haykhông. Một quyết định thiếuthông tin có thể làm bạn phảitrả giá đắt.

Bản cáo bạch là gì?

Khi phát hành chứng khoán racông chúng, công ty phát hànhphải công bố cho người muachứng khoán những thông tin vềbản thân công ty, nêu rõ nhữngcam kết của công ty và nhữngquyền lợi cơ bản của ngườimua chứng khoán...để trên cơsở đó người đầu tư có thể raquyết định đầu tư hay không.Tài liệu phục vụ cho mục đíchđó gọi là Bản cáo bạch hay Bảncông bố thông tin.

Bản cáo bạch chính là một lờimời hay chào bán để côngchúng đầu tư đăng ký hoặc muachứng khoán của công ty pháthành. Bản cáo bạch bao gồmmọi thông tin liên quan đến đợtphát hành. Do đó, thông tin đưara trong Bản cáo bạch sẽ gắnvới các điều khoản thực hiện lờimời hay chào bán.

Thông thường, một công tymuốn phát hành chứng khoán

phải lập Bản cáo bạch để Uỷban Chứng khoán Nhà nướcxem xét, gọi là Bản cáo bạch sơbộ. Bản cáo bạch sơ bộ khi đãđược Uỷ ban Chứng khoán Nhànước chấp thuận sẽ được coi làBản cáo bạch chính thức. Khithực hiện chào bán chứngkhoán, ngoài Bản cáo bạchchính thức, công ty phát hànhthường cung cấp Bản cáo bạchtóm tắt. Nội dung Bản cáo bạchtóm tắt là tóm gọn lại những nộidung chính của Bản cáo bạch

chính thức nhưng vẫn phải đảmbảo tuân thủ theo các quy địnhcủa Uỷ ban Chứng khoán Nhànước.

Tại sao cần phải đọc Bản cáobạch

Bản cáo bạch là một tài liệurất quan trọng.Với tư cách làmột nhà đầu tư, Bản cáo bạchlà phương tiện giúp bạn đánhgiá mức độ sinh lời và triểnvọng của công ty trước khi bạnquyết định có đầu tư vào công

ty hay không. Một quyết địnhthiếu thông tin có thể làm bạnphải trả giá đắt.

Bởi vậy, bạn nên đọc Bản cáobạch một cách kỹ lưỡng và tìmhiểu rõ những may rủi thực sựcủa công ty trước khi ra quyếtđịnh đầu tư. Bạn nên đánh giácẩn thận những yếu tố cơ bảncủa công ty đăng ký niêm yếtthông qua nghiên cứu các thôngtin trong Bản cáo bạch. Mặc dùnhững đợt chào bán lần đầu ra

công chúng thường là cơ hộiđầu tư tốt vì chúng thườngmang lại lợi nhuận ban đầu cao,do cổ phiếu tăng giá, nhưng rủiro vẫn tồn tại.

Bản cáo bạch bao gồm nhữngthông tin gì?

Bản cáo bạch thường gồm 8mục chính sau:

Trang bìa;Tóm tắt Bản cáo bạch;

Các nhân tố rủi ro;Các khái niệm;Chứng khoán phát hành;Các đối tác liên quan tới đợtphát hành;Tình hình và đặc điểm củatổ chức phát hành;Phụ lục.

Cách sử dụng bản cáobạch

Bạn nên bắt đầu phân tíchmột công ty phát hành bằngBản cáo bạch của công ty.

Trong quá trình thực hiện bạnnên tự đặt ra cho mình một sốcâu hỏi quan trọng. Ví dụ, việckinh doanh của công ty đó cótiến triển hay không?, doanh sốbán hàng tăng có nghĩa là lợinhuận cũng tăng và dẫn tới giácổ phiếu tăng. Nhưng các consố chưa phải nói lên tất cả. Dovậy, bạn nên nghiên cứu kỹBản cáo bạch để tìm ra nhữngdấu hiệu tăng trưởng của côngty.

Bạn cũng nên tìm hiểu về Bangiám đốc của công ty pháthành, các sản phẩm của công tyvà tự đặt ra câu hỏi liệu các sảnphẩn này có tiếp tục bán đượcnữa không?

Những thông tin cần xem

Trang bìa (mặt trước và mặtsau);Thời gian chào bán;Các khái niệm;Tình hình và đặc điểm của

tổ chức phát hành;Bảng mục lục;Tóm tắt Bản cáo bạch;Tóm tắt về vốn cổ phần,thống kê sô liệu phát hành /chào bán, số nợ và phươngán sử dụng tiền thu được từđợt phát hành;Chứng khoán phát hành;Thông tin về ngành kinhdoanh;Thông tin tài chính;Thông tin về cổ đông, Hộiđồng quản trị và Ban giám

đốc;Các đối tác liên quan tới đợtphát hành;Các nhân tố rủi ro liên quanđến ngành kinh doanh vàtriển vọng của công ty;Phụ lục;Thủ tục nộp hồ sơ và chấpthuận.

Thông tin chính của trangbìa

Các chứng khoán sẽ đượcbán;

Số lượng chứng khoán sẽđược bán;Giá bán các chứng khoán;Tổ chức liên quan đến đợtphát hành.

Tóm tắt bản cáo bạch

Phần này giúp bạn tìm hiểukhái quát những thông tin tómtắt về công ty.

Giới thiệu chung về công typhát hành, các hoạt động kinh

doanh, người hỗ trợ phát hành,các cổ đông lớn và Ban giámđốc của công ty;

Tóm tắt về thông tin tàichính của công ty pháthành, kể cả triển vọng củacông ty;Tóm tắt về các yếu tố rủi roliên quan hoặc ảnh hưởngtới hoạt động kinh doanh vàtài chính của công ty pháthành;Tóm tắt về vốn cổ phần,

thống kê phát hành hoặcchào bán, số nợ, số tiền thuđược từ đợt phát hành vàmục đích sử dụng số tiềnnày.

Ngoài ra bạn nên đối chiếuvới các phần tương ứng kháctrong Bản cáo bạch để có đượccác thông tin chi tiết mà bạncần quan tâm.

Thông tin về ngành kinh doanh- công ty đang có những hoạt

động kinh doanh gì?

Thông tin đưa ra thường baogồm:

Tình hình (các) ngành kinhdoanh chính mà công typhát hành tham gia;Triển vọng của (các) ngànhliên quan có ảnh hưởng tớihoạt động ngành kinh doanhchính của công ty pháthành;Loại sản phẩm, dịch vụ kinh

doanh chính của công ty;Khách hàng và nhà cungcấp của công ty phát hành;Công nghệ, phương thứcsản xuất và kênh phân phốisử dụng;Các nhân tố thương mạinhư hệ thống bán lẻ, đại lý,hệ thống phân phối, nhãnhiệu sản phẩm, giấy phépkinh doanh, bằng sáng chếvà khả năng nghiên cứu vàphát triển.

Đối với các công ty đăng kýniêm yết được hưởng chínhsách ưu đãi thì phần thông tinvề ngành kinh doanh này trongBản cáo bạch cũng cần phảicông bố chi tiết các vấn đề vềcông nghệ của những công tynày.

Thông tin tài chính – côngchúng đầu tư tham gia cólàm lợi nhuận giảm?

Thông tin tài chính là một phần

quan trọng trong Bản cáo bạchvà thường được chia thành 2phần:

Thông tin tài chính trongquá khứ;Thông tin tài chính trongtương lai.

a) Phần thông tin tài chínhtrong quá khứP

Thường bao gồm tóm tắt cácbản báo cáo tài chính đã đượckiểm toán, và bảng cân đối kế

toán (trên cơ sở tổng hợp) theomẫu, được trích ra từ Báo cáocủa kiểm toán trong phần phụlục của Bản cáo bạch. Một sốngành kinh doanh còn yêu cầucung cấp cả thông tin về luồngthu nhập. Việc công bố thôngtin tài chính trong quá khứthường được tính từ 2 năm tàichính trước. Thông tin phải đikèm với phần giải thích và phântích hoạt động tài chính trongquá khứ. Nếu có bất cứ một saisót nào trong các thông tin tài

chính được công bố mà Uỷ banChứng khoán phát hiện đượcthì tổ chức kiểm toán cũng nhưtổ chức bảo lãnh phát hành phảichịu trách nhiệm liên đới trướcpháp luật cùng với tổ chức pháthành.

b) Phần thông tin tài chínhtương lai

Gồm các dự tính về:

Doanh thu;

Lợi nhuận trước thuế trướcvà sau khi tính lãi cho cổđông thiểu số ngoài công ty;Lợi nhuận sau thuế;Tổng cổ tức và cổ tức ròng.

Từ dự tính về lợi nhuận vàgiá chào bán cổ phiếu của côngty phát hành, bạn có thể tính racác mức giá thị trường của mộtcổ phiếu tính theo thu nhập trênmỗi cổ phiếu trong năm củacông ty phát hành (được kýhiệu là P /E). Hệ số này cho

thấy khi nào thì giá cổ phiếuphù hợp với thu nhập. Tức làcác công ty có nhiều cơ hộităng trưởng thường có P /E caohơn các công ty có ít cơ hộităng truởng. Tuy nhiên, cũngcần lưu ý trường hợp P /E caocó thể là do mức thu nhập (E)thấp. Căn cứ vào hệ số P /E,cùng với sự phân tích về mặtchất lượng của công ty pháthành, bạn có thể đánh giá đợtphát hành, chào bán cổ phiếucủa công ty so với các mức cổ

phiếu đã được niêm yết của cáccông ty trong cùng ngành.

Cổ đông, Hội đồng quản trịvà Ban giám đốc – những ailà người điều hành đợt pháthành

Bạn nên đọc danh sách các cổđông, Hội đồng quản trị và Bangiám đốc. Mặc dù các dữ liệuđưa ra không phải là con dấuđảm bảo về chất lượng kỹ năngquản lý của họ, nhưng bạn vẫn

có thể biết được trình độchuyên môn và kinh nghiệmquản lý của những con ngườinày.

Bạn cần chú ý các quyền lợicủa các cổ đông lớn, Hội đồngquản trị và đội ngũ lãnh đạo chủchốt trong các ngành tương tựhoặc các ngành cạnh tranh nếuchúng được nêu trong Bản cáobạch. Bạn cũng nên chú ý cácgiao dịch trong quá khứ hoặctrong tương lai với các công ty

liên quan. Bản cáo bạch sẽcung cấp đầy đủ các nhómthành viên sau:

Cổ đông lớn và các nhàsáng lập của công ty pháthành, kể cả tên và cổ phầncủa các cá nhân đứng đằngsau công ty;Hội đồng quản trị bao gồmcổ phần mà họ đại diện, chitiết về trình độ, kinh nghiệmvà phần trách nhiệm củamỗi giám đốc, và họ có phải

là các giám đốc điều hànhhay không;Đội ngũ cán bộ quản lýdưới cấp uỷ viên Hội đồngquản trị, chi tiết về trình độ,kinh nghiệm và phần tráchnhiệm của họ;Tỷ lệ sở hữu cổ phiếu, tráiphiếu của từng thành viênnói trên.

Các yếu tố rủi roCác rủi ro chung bao gồm:

Việc tăng, giảm giá chứng

khoán phụ thuộc vào cácđiều kiện của thị trườngchứng khoán nói chung, củatình trạng kinh tế đất nướcvà thế giới; Những thay đổi trong chínhsách của Chính phủ;Những rủi ro về ngoại hối; Những thay đổi về tỷ lệ lãisuất;Những rủi ro có thể xảy racủa công ty bao gồm:Sự phụ thuộc vào nhữngcán bộ chủ chốt;

Sự phụ thuộc vào một số ítcác khách hàng, nhà cungcấp hoặc các dự án trongnội bộ công ty; Những thay đổi về giánguyên liệu thô; Sự hợp nhất giưã các đốithủ cạnh tranh hoặc cáccông ty mới tham gia vàongành; Tranh chấp cụ thể đã bắtđầu phát sinh hoặc bị mangra toà.

Trong phần này bạn cần tìmhiểu xem Hội đồng quản trị củacông ty định giải quyết hoặclàm giảm ảnh hưởng của cácnhân tố rủi ro đã xác định nhưthế nào.

Phát hành và niêm yết chứngkhoán

Trong các bản tin củaTrung tâm giao dịch chứngkhoán các công ty chứngkhoán hoặc trên các báothường đưa tin về công ty X,công ty Y thông báo về đợtbán phát hành chứng khoánlần đầu ra công chúng hoặcphát hành bổ sung chứngkhoán ra công chúng. Trongbài viết này, chúng tôi sẽ

trình bày chi tiết hơn về việcphát hành này.

Khái niệm về phát hànhchứng khoán

Việc chào bán lần đầu tiên

chứng khoán mới gọi là pháthành chứng khoán. Nếu đợtphát hành dẫn đến việc đưa mộtloại chứng khoán của một tổchức lần đầu tiên ra công chúngthì gọi là phát hành lần đầu racông chúng. Nếu việc pháthành đó là việc phát hành bổ

sung bởi tổ chức đã có chứngkhoán cùng loại lưu thông trênthị trường thì gọi là đợt pháthành chứng khoán bổ sung.Tuy nhiên, không phải mọi đốitượng đều được phát hànhchứng khoán mà chỉ những chủthể phát hành mới có đượcquyền này.

Phương thức phát hành

chứng khoán Có 2 phương thức phát hành

chứng khoán trên thị trường sơcấp. Đó là phát hành riêng lẻ vàphát hành ra công chúng.

Phát hành riêng lẻ (Private

Placement): Phát hành riêng lẻlà việc công ty phát hành chàobán chứng khoán của mìnhtrong phạm vi một số ngườinhất định (thông thường là chocác nhà đầu tư có tổ chức có ýđịnh nắm giữ chứng khoán mộtcách lâu dài) như công ty bảohiểm, quỹ hưu trí... với những

điều kiện hạn chế chứ khôngphát hành rộng rãi ra côngchúng. Các ngân hàng đầu tưcũng có thể tham gia vào việcphát hành riêng lẻ với tư cáchnhà phân phối để hưởng phíphát hành. Đa số các đợt pháthành trái phiếu đều thực hiệndưới hình thức phát hành riênglẻ, việc phát hành cổ phiếuthường - cổ phiếu phổ thông ítkhi được thực hiện dưới hìnhthức này.

Phát hành chứng khoán racông chúng :Phát hành chứngkhoán ra công chúng là việcphát hành trong đó chứngkhoán có thể chuyển nhượngđược bán rộng rãi ra côngchúng cho một

số lượng lớn người đầu tưnhất định (trong đó phải dànhmột tỷ lệ cho các nhà đầu tưnhỏ) và khối lượng phát hànhphải đạt một mức nhất định.

Ý nghĩa cơ bản của việc

phân biệt giữa phát hành riênglẻ và phát hành ra công chúng

Việc phân biệt phát hành

riêng lẻ và phát hành ra côngchúng là để xác định nhữngngười phát hành rộng rãi racông chúng phải là những côngty có chất lượng cao, hoạt độngsản xuất kinh doanh tốt, nhằmbảo vệ cho công chúng đầu tưnói chung, nhất là những nhàđầu tư nhỏ thiếu hiểu biết.Đồng thời, đây cũng là điều

kiện để xây dựng một thị trườngchứng khoán an toàn, công khaivà có hiệu quả.

Việc phát hành chứng khoánriêng lẻ thông thường chịu sựđiều chỉnh của Luật Công ty.Chứng khoán phát hành dướihình thức này không phải là đốitượng được niêm yết và giaodịch trên thị trường chứngkhoán sơ cấp.

Bảo lãnh phát hành

chứng khoán

- Khái niệm : Bảo lãnh phát

hành là việc tổ chức bảo lãnhgiúp tổ chức phát hành thựchiện các thủ tục trước khi chàobán chứng khoán, tổ chức việcphân phối chứng khoán và giúpbình ổn giá chứng khoán tronggiai đoạn đầu sau khi pháthành. Trên thế giới, các ngânhàng đầu tư thường là những tổchức đứng ra làm bảo lãnh pháthành.

Tổ chức bảo lãnh là người

chịu trách nhiệm mua hoặcchào bán chứng khoán của mộttổ chức phát hành nhằm thựchiện việc phân phối chứngkhoán để hưởng hoa hồng.

Các phương thức bảo lãnhphát hành : Việc bảo lãnh pháthành thường được thực hiệntheo một trong các phương thứcsau:

- Bảo lãnh với cam kết chắc

chắn: là phương thức bảo lãnhmà theo đó tổ chức bảo lãnh

cam kết sẽ mua toàn bộ sốchứng khoán phát hành cho dùcó phân phối được hết chứngkhoán hay không. Trong hìnhthức bảo lãnh tổ hợp theo "camkết chắc chắn", một nhóm cáctổ chức bảo lãnh hình thànhmột tổ hợp để mua chứngkhoán của tổ chức phát hànhvới giá chiết khấu so với giáchào bán ra công chúng(POP)[1][1] và bán lại cácchứng khoán đó ra công chúngtheo giá POP. Chênh lệch giữa

giá mua chứng khoán của cáctổ chức bảo lãnh và giá chàobán ra công chúng được gọi làhoa hồng chiết khấu.

- Bảo lãnh theo phương

thức dự phòng: đây là phươngthức thường được áp dụng khimột công ty đại chúng pháthành bổ sung thêm cổ phiếuthường ở các nước phát triển.Trong trường hợp đó, công tycần phải bảo vệ quyền lợi chocác cổ đông hiện hữu, và như

vậy, công ty phải chào bán cổphiếu bổ sung cho các cổ đôngcũ trước khi chào bán ra côngchúng bên ngoài. Dĩ nhiên, sẽcó một số cổ đông không muốnmua thêm cổ phiếu của công ty.Do vậy, công ty cần có một tổchức bảo lãnh dự phòng sẵnsàng mua những quyền muakhông được thực hiện vàchuyển thành những cổ phiếuđể phân phối ra ngoài côngchúng. Có thể nói, bảo lãnhtheo phương thức dự phòng là

việc tổ chức bảo lãnh cam kếtsẽ mua nốt số chứng khoán cònlại chưa được phân phối hết củatổ chức phát hành và bán lại racông chúng. Tại các nước đangphát triển, khi các tổ chức bảolãnh còn non trẻ và chưa cótiềm lực lớn thì phương thứcbảo lãnh phát hành dự phòng lạilà phương thức bảo lãnh thôngdụng nhất.

- Bảo lãnh với cố gắng cao

nhất: là phương thức bảo lãnh

mà theo đó tổ chức bảo lãnh tổchức bảo lãnh thoả thuận làmđại lý cho tổ chức phát hành.Tổ chức bảo lãnh không camkết bán toàn bộ số chứng khoánmà cam kết sẽ cố gắng hết sứcđể bán chứng khoán ra thịtrường, nhưng nếu không phânphối hết sẽ trả lại cho tổ chứcphát hành phần còn lại.

- Bảo lãnh theo phương

thức bán tất cả hoặc không:trong phương thức này, tổ chức

phát hành yêu cầu tổ chức bảolãnh bán một số lượng chứngkhoán nhất định, nếu khôngphân phối được hết sẽ huỷ toànbộ đợt phát hành.

- Bảo lãnh theo phương

thức tối thiểu - tối đa: làphương thức trung gian giữaphương thức bảo lãnh với cốgắng cao nhất và phương thứcbảo lãnh bán tất cả hoặc không.Theo phương thức này, tổ chứcphát hành yêu cầu tổ chức bảo

lãnh bán tối thiểu một tỷ lệchứng khoán nhất định (mứcsàn). Vượt trên mức ấy, tổchức bảo lãnh được tự do chàobán chứng khoán đến mức tốiđa quy định (mức trần). Nếulượng chứng khoán bán đượcđạt tỷ lệ thấp hơn mức yêu cầuthì toàn bộ đợt phát hành sẽ bịhuỷ bỏ.

Niêm yết chứng khoán là

việc đưa các chứng khoán cóđủ tiêu chuẩn vào đăng ký và

giao dịch tại thị trường giao dịchtập trung (Trung tâm Giao dịchChứng khoán, Sở Giao dịchChứng khoán). Hay nói cáchkhác, để có thể được niêm yếttại một Sở giao dịch chứngkhoán nào đó thì công ty xinniêm yết phải đáp ứng đủ cáctiêu chuẩn do Sở đó đặt ra. MỗiSở giao dịch chứng khoán cónhững điều kiện đặt ra khácnhau để đảm bảo cho sự hoạtđộng an toàn đồng thời phù hợpvới mục đích hoạt động của Sở

giao dịch đó.

Các loại hình công ty chứngkhoán phổ biến trên thế giới

Các loại hình công tychứng khoán phổ biến trênthế giới VASC/UBCK,06/06/2001, 20h00 Khi bắtđầu làm quen với việc kinhdoanh chứng khoán, việc đầutiên chúng ta phải làm là mởtài khoản tại một công tychứng khoán. Khi ấy, chúngta sẽ gặp một loạt các thuậtngữ "bí hiểm" như: full-

service brokerage firms,discount firms, wire houses,boutique firms… Vậy nhữngthuật ngữ trên có ý nghĩanhư thế nào và chúng khácnhau ra sao?

Các công ty môi giới chứngkhoán hiện nay trên thế giớiđược chia thành 2 nhóm chính(classified into two maincategories): full-servicebrokerage firms (tạm dịch làcông ty "tổng hợp") vàdiscount firms ( công ty

"chuyên doanh").Khi quyết định sử dụng dịch

vụ của một công ty "chuyêndoanh", bạn chỉ có thể nhậnđược 2 loại dịch vụ duy nhất làthực hiện lệnh (orderexecution) và thanh toán(clearance) khi lệnh mua/bán(buy/sell order) của bạn đãđược "khớp" (matched) với 1hoặc nhiều lệnh khác. Mộttrong những ưu điểm chính củacác công ty "chuyên doanh" làphí hoa hồng (commissions) sẽ

thấp hơn khoảng từ ẳ cho đến2/3 so với trường hợp các côngty "tổng hợp" (commissionspaid for services of discountfirms are from a quarter totwo-thirds lower than thoseof full-service firms). Bạn chỉnên sử dụng dịch vụ của cáccông ty này khi bạn là một nhàđầu tư nhạy bén, có khả năngnắm bắt cũng như phân tíchthông tin một cách nhanh nhạyvà chính xác. Một số công tychuyên doanh hiện đang rất nổi

tiếng hiện nay là CharlesSchwab, Lombard…

Các công ty "tổng hợp",ngoài việc cung cấp 2 loại dịchvụ kể trên, còn cung cấp cácdịch vụ khác như: phát hànhcác bản nghiên cứu tình hìnhđầu tư (investment researchreports) do các chuyên viênphân tích của phòng nghiên cứu(research department analysts)soạn thảo, cung cấp dịch vụquản lý tài sản (assetmanagement), tư vấn đầu tư

(investment advice), giúp lậpcác dự toán tài chính (financialplanning), tư vấn các biện phápgiảm hoặc tránh thuế (taxshelters)… cho khách hàng.Ngày nay, cụm từ "dịch vụmôi giới" (brokerage service)đang dần dần được thay bằngthuật ngữ "các dịch vụ tàichính" (financial services) docác dịch vụ mà nhà môi giớicung cấp cho khách hàng ngàycàng được mở rộng (the rangeof services offered by brokers

expands). Các công ty "tổnghợp" này được chia làm nhiềuloại như sau:

Wire houses: là các côngty cung cấp rất nhiều loạihình công cụ đầu tư (a widearray of investment vehicles)cho khách hàng và đối tượngchủ yếu của các công ty này lànhững nhà đầu tư cá nhân(individual investors), mặc dùhọ cũng phục vụ các nhà đầu tưcó tổ chức (institutionalinvestors) và tiến hành mua bán

cho chính mình (trade for theirown inventories). MerrillLynch, Dean Witter Reynolds,Shearson/Hutton, PrudentialBache, Smith Barney… lànhững công ty thuộc loại này.

Specialized firms: lànhững công ty chỉ chuyêncung cấp dịch vụ liên quan đếnmột hoặc một số rất ít các côngcụ đầu tư. Lebenthal & Co. làmột công ty rất nổi tiếngchuyên cung cấp các dịch vụliên quan đến trái phiếu đô thị

(municipal bonds)…Carriage trade houses: đây

là từ chuyên dùng để chỉ cáccông ty "đóng đô" tại thành phốNew York (New York-basedfirms). Khách hàng của cáccông ty này đều được lựa chọnkỹ càng và đều là khách "sộp"(their clients are very select andwell-heeled). Muốn mở tàikhoản tại các công ty chứngkhoán này, bạn nhất thiết phảiđược sự giới thiệu của cáckhách hàng hiện tại

(recommendation of existingclients). Dịch vụ do các côngty này cung cấp đều được cánhân hóa cao độ (their servicesare highly personalized) đểphù hợp với từng khách hàng.Các tên tuổi lớn như MorganStanley, Donaldson Lufkin,Bear Stearns… đều thuộc dạngnày.

Boutique firms: đây là từdùng để chỉ các công ty vừacó đặc điểm của một carriagetrade firm vừa có đặc điểm của

một wire house. Dịch vụ do cáccông ty này cung cấp cũngmang tính chất cá nhân hóa nhưcác carriage trade houses. Đốitượng của các công ty này lànhững nhà đầu tư có thu nhậptrung bình (middle-income-bracket investors). Một sốcác công ty thuộc dạng này làGrunthal, Butcher and Singer,F.S. Mosely…

Mỗi mô hình công ty chứngkhoán đều có những ưu nhượcđiểm riêng của nó. Hiệu quả đạt

được ở chỗ bạn vận dụng cácmô hình này như thế nào vàotình hình thực tế của công tymình.

Chuyển nhượng cổ phần vàthị trường chứng khoán

Thành lập công ty cổphần, mua bán cổ phiếu làcông cụ hữu hiệu để thựchiện xã hội hóa đầu tư. Nhànước tạo cơ chế thuận lợi choviệc chuyển nhượng cổphiếu; trong đó chú trọngbảo vệ lợi ích cho người mua.

Công ty cổ phần - xã hộihóa đầu tư

Xã hội hóa đầu tư là việc

Nhà nước tạo ra thời cơ thuậnlợi để mọi người, mọi tổ chứccó thể thực hiện được ý tưởngđầu tư của mình, làm cho họtrở thành chủ nhân thật sự củanền kinh tế. Xã hội hóa đầu tưnhằm khai thác tiềm năng sángtạo của toàn xã hội, tiềm năngchất xám của toàn xã hội đượchuy động trong nền kinh tế, làmcho kho tàng chất xám của xãhội ngày càng phong phú.

Xã hội hóa đầu tư tạo nên cơhội huy động vốn phong phú, đa

dạng, tạo ra cơ hội sử dụngnguồn lực xã hội một cách linhhoạt và hiệu quả. Xã hội hóađầu tư thật sự là thực hiện dânchủ hóa nền kinh tế, người laođộng có cơ hội trở thành ngườichủ thật sự, có cơ hội giám sátcác hoạt động quản lý, chophép tìm ra người quản lý tốtnhất, hiệu quả nhất, tạo ra độnglực mới cho sự phát triển củatoàn xã hội.

Công ty cổ phần là công cụhữu hiệu thực hiện xã hội hóa

đầu tư, mọi cá nhân, tổ chức,không trừ một ai đều có đượccơ hội như nhau để thực hiện ýtưởng đầu tư với thủ tục hết sứcđơn giản là mua cổ phần củacông ty cổ phần, khi đó họ là cổđông và có khả năng thể hiện ýchí của mình thông qua đại hộiđồng cổ đông.

Chuyển nhượng cổ phầnĐể việc mua cổ phần được

dễ dàng, thuận lợi, luật pháp đãquy định các cổ đông có quyềntự do chuyển nhượng cổ phần

cho người khác (trừ một sốtrường hợp và điều kiện phápluật quy định nhằm bảo vệ lợiích người mua). Quy định cổđông tự do chuyển nhượng cổphần đã tạo nên thị trường vốn,thị trường chứng khoán. Luồngvốn đầu tư xã hội sẽ được luânchuyển trên thị trường, điều đótạo ra cơ hội cho các nhà đầutư thay đổi, điều chỉnh mục tiêuđầu tư hết sức dễ dàng, tạo chonhững ai có ý tưởng đầu tư vàomột lĩnh vực nào đó, có điều

kiện thực hiện ý tưởng đầu tưcủa mình thông qua việc muacổ phần đến mức đủ lớn để cóthể điều hành được công ty.

Nếu như giá trị doanh nghiệpđược xác định chính xác, hợplý, thì việc một số người nào đócó thể trả giá rất cao cổ phầncủa công ty nào đó để có quyềnsở hữu và điều hành công ty cổphần là việc hết sức bìnhthường. Việc thay đổi các cổđông trong công ty cổ phầncũng là điều bình thường, đó là

dấu hiệu phát triển công ty.Việc chuyển nhượng cổ phầnmột cách thuận lợi chính là tạođiều kiện cho công ty cổ phầnthu hút được năng lực đầu tưcủa xã hội: tiền vốn và tri thức.

Từ thực tế nêu trên cho thấy,Nhà nước cần tạo cơ chế bán,mua cổ phần hết sức thuận lợicho người dân thực hiện.

Việc chuyển nhượng cổphần giữa các cổ đông có thểđược tiến hành bằng hình thứctrực tiếp và gián tiếp.

Chuyển nhượng trực tiếpCác cổ đông có thể chuyển

nhượng cổ phần cho nhau, chongười khác ngoài công ty thôngqua việc trao đổi trực tiếp, ởđây người mua có điều kiệntrực tiếp xác định, đánh giá chấtlượng hàng hóa, và trực tiếp trảgiá cho người bán. Hành vichuyển nhượng này do hai bênmua bán tự thỏa thuận theo quyđịnh giao dịch dân sự.

Để bảo vệ lợi ích cho ngườimua cổ phần là người không

tham gia thành lập công ty cổphần, không biết được thựctrạng công ty khi mới thành lập,luật doanh nghiệp đã quy địnhđiều kiện hạn chế đối với ngườibán là những cổ đông sáng lậpcông ty. Khoản 1 Điều 58 Luậtdoanh nghiệp quy định: Trongthời hạn ba năm đầu, kể từngày công ty được cấp giấychứng nhận đăng ký kinhdoanh, các cổ đông sáng lậpphải cùng nhau nắm giữ ít nhất20% số cổ phần phổ thông

được quyền chào bán. Cổ phầnphổ thông của các cổ đông sánglập có thể chuyển nhượng chongười không phải là cổ đôngnếu được sự chấp thuận của đạihội đồng cổ đông. Cổ đông dựđịnh chuyển nhượng cổ phầnkhông có quyền biểu quyết vềviệc chuyển nhượng các cổphần đó. Sau thời hạn ba nămcác quy định này hết hiệu lực.

Quy định các cổ đông sánglập phải cùng nhau nắm giữ ítnhất 20% số cổ phần phổ thông

có quyền chào bán là quy địnhbắt buộc có tính cứng nhắc đểràng buộc nghĩa vụ vật chất củacác cổ đông sáng lập đối vớingười mua, tránh tình trạngtuyên truyền lừa đảo để thu hútngười mua.

Quy định chuyển nhượng cổphần cho người ngoài công ty làquy định mềm mang tính thỏathuận giữa các cổ đông trongcông ty. Việc thỏa thuận này cóthể được quy định trong điều lệcông ty hoặc trong nghị quyết

họp đại hội đồng cổ đông. Nhưvậy các cổ đông sáng lập có thểquy định một số người phải giữđủ 20% số cổ phần hoặc quyđịnh mỗi người phải giữ 20% cổphần. Do vậy khi đánh giá sự viphạm về việc chuyển nhượngcổ phần trong ba năm đầu củacông ty cổ phần cần xem xét bađiều kiện sau:

Cổ đông sáng lập là ai? Tổngsố cổ phần các cổ đông sánglập sở hữu trong suốt thời gianba năm đầu có dưới 20% hay

không? Việc chuyển nhượng cóđúng điều lệ không?

Nếu các công ty cổ phầnđược thành lập trước khi Luậtdoanh nghiệp có hiệu lực thìphải căn cứ vào điều lệ công tyvà luật công ty, việc vận dụngLuật doanh nghiệp không đượcáp đặt để hồi tố mà chỉ là mộtsự giải thích.

Luật công ty không địnhnghĩa sáng lập viên thì khôngthể áp đặt khái niệm sáng lậpviên trong Luật doanh nghiệp để

suy luận xác định lỗi của côngty hay lỗi của các cổ đông. Khiđó chỉ căn cứ vào điều lệ để xácđịnh việc chuyển nhượng cổphần có phù hợp với điều lệ haykhông.

Việc chuyển nhượng giántiếp

Các công ty cổ phần đượcbán cổ phần trên thị trườngchứng khoán phải tuân thủ cácđiều kiện nghiêm ngặt về tínhminh bạch tài chính, về khảnăng sinh lời, phải được ủy ban

chứng khoán thẩm định và phảituân thủ các quy tắc kiểm toántheo pháp luật về chứng khoán.

Những quy định chặt chẽnày nhằm mục đích bảo vệ lợiích cho người mua, vì khi cáccông ty niêm yết bán cổ phầntrên thị trường thì người muakhông có điều kiện trực tiếpkiểm tra, đánh giá chất lượnghàng hóa. Sự can thiệp của Nhànước trong việc thẩm định cáccông ty cổ phần đăng ký bán cổphần là một chứng thực tin cậy

để người mua trả giá mua hàng.Người mua thực hiện việc muacổ phần chỉ qua các thông tinđã được Nhà nước kiểm định,người mua không nhìn thấyhàng hóa cụ thể, nếu các thôngtin này bị sai lệch thì có rấtnhiều rủi ro đối với người mua.Điều này cho thấy pháp luật vềchứng khoán cần phải hết sứccụ thể, phải được thực hiện đầyđủ để bảo vệ lợi ích cộng đồngngười mua.

Phân tích thông tin tài chính

Làm thế nào để phân tíchcác thông tin tài chính cóđược để đưa ra những quyếtđịnh mua bán chứng khoánđúng đắn là vấn đề dangđược nhiều người quan tâm.Xin giới thiệu loạt bài "Phântích thông tin tài chính" củatác giả Nguyễn Vạn Phú trênstockmarket.vn với mục đíchgiới thiệu nhứng hoạt độngvà quy luật căn bản của thị

trường tài chính.

Thị trường chứng khoán -nhiều từ mới.

Đọc bất kỳ một bản tin nào

về hoạt động của thị trườngchứng khoán, người đầu tư bìnhthường muốn mua bán ít cổphiếu kiếm lời rất dễ lúng túngtruớc những từ chuyên môn màngười đưa tin có thể vì thấy quáquen thuộc nên không giảithích.

Ví dụ khi đưa tin về việc cấpphép cho Công ty Chứng khoánThăng Long, tác giả viết: "Côngty Thăng Long có vốn điều lệ 9tỷ đồng, hoạt động với ba chứcnăng môi giới, tư vấn đầu tưchứng khoán và quản lý danhmục đầu tư. Trong lương lai,Thăng Long dự đinh xin thêmchức năng lưu ký và đăng kýchứng khoán".

"Môi giới và tư vấn đầu tư"

thì đã rõ nhưng "quản lý danh

mục đầu tư" là gì ? Một khách hàng, thường là

khách hàng loại lớn, không chỉmua bán chứng khoán của mộtcông ty. Họ có thể mua bán rấtnhiều loại cổ phiếu, trái phiếucủa đủ loại công ty với mụcđích dàn đều đồng vốn để giảmthiểu rủi ro - gọi là danh mụcđầu tư. Thế nhưng dù kháchhàng là cá nhân hay công tycũng đâu có chuyên môn nhiềuđể theo dõi, lúc mua lúc bán

nhằm làm lợi nhiều nhất chodanh mục đầu tư của mình. Từđó mới có dịch vụ quản lý danhmục đầu tư.

Trong một tin khác, người

viết cho biết thêm một chứcnăng khác của công ty chứngkhoán là "tự doanh". Người đọccó thể thắc mắc, tự doanh là gì,không lẽ thành lập công ty ramà không kinh doanh hay saomà phải có thêm chức năng tựdoanh. Đây là khái niệm chi

việc các công ty chứng khoánmua và bán chứng khoán chochính mình.

Thế còn hai loại dịch vụ mà

Thăng Long sắp làm là "lưu kývà đăng ký chứng khoán" là gì ?Để dễ nhớ, có thể "diễn dịch"từ lưu ký thành đăng ký lưu giữ,tức là dịch vụ lưu giữ, bảo quảnchứng khoán giùm cho kháchhàng, kể cả việc giúp kháchhàng thực hiện các quyền củahọ đối với chứng khoán. Tuy

nhiên, dần dần người mua sẽkhông cần tờ trái phiếu hay cổphiếu cụ thể nữa mà chi cần ghivô sổ sách - từ chính thức gọi làbút toán ghi sổ. Dịch vụ ghinhận quyền sở hữu của kháchhàng, kể cả các quyền và nghĩavụ liên quan bằng một hệ thốngthông tin lưu giữ trong các tàikhoản lưu ký chứng khoánchính là dịch vụ đăng ký chứngkhoán.

Một bản tin khác viết, "Các

công ty REE và Sacom sẽ côngbố bản cáo bạch trong vòngtuần tới".

Bản cáo bạch là một dạng

thông tin của nơi phát hànhchứng khoán, ngoài những phầnnhư tên, địa chỉ, quá trình hìnhthành và phát triển của tổ chứcphát hành, còn có những phầnnhư cơ cấu tổ chức bộ máyquản lý, phân tích hoạt động tàichính, kết quả hoạt động kinhdoanh trong hai năm liên tục

gần nhất. Nó còn phải nêu đượccác khoản nợ, các khoản thuếvà mục đích sử dụng số tiền thuđược từ đợt phát hành. Bản nàyphải được viết làm sao để giúpcông chúng đánh giá và quyếtđịnh mua hay không. Nếu thôngtin sai lệch hay che giấu sự thật,người mua bị thiệt hại thì nơiphát hành phải đền bù.

Đặc biệt, bản cáo bạch phải

có dòng chữ, đại ý nói Uỷ banChứng khoán Nhà nước cho

phát hành không có nghĩa là Uỷban bảo đảm giá trị của chứngkhoán phát hành. Ngoài ra nócòn phải thông báo về tất cảmọi loại rủi ro có khả năng làmgiảm giá chứng khoán.

Cần phân biệt "bản cáobạch" với "bản cân đối kế toánnăm" và "bản báo cáo kết quảhoạt động kinh doanh năm".

Bản cân đối kế toán hay còn

gọi là bản cân đối tài chính làbức tranh tình trạng tài sản và

các khoản nợ và vốn cổ đôngcủa công ty vào một thời điểmnhất định, thường là ngày cuốinăm. Ngược lại, bản báo cáokết quả hoạt động kinh doanhhay còn gọi là bản báo cáo lờilỗ cho biết kết quả của các hoạtđộng trong khoảng một thờigian thường là một năm.

Thêm một bán tin nói công

ty XYZ nào đó phát hành tráiphiếu chuyển đổi. Đây là loạitrái phiếu sau này có thể

chuyển thành cổ phiếu thườngcủa cùng công ty phát hành.Khi giới thiệu một công ty chàobán cổ phiếu lần đầu ra côngchúng, người viết thuờng nóiviệc này sẽ tạo tính thanhkhoản cho cổ đông. Nắm cổphiếu của một công ty cổ phầnhóa nhưng không biết bán choai vì chưa có thị trường chứngkhoán - như vậy là thiếu tínhthanh khoản. Còn ngược lại,khả năng chuyển đổi tài sản, ởđây là chứng khoán, thành tiền

mặt một cách dễ dàng, gọi là cótính thanh khoản cao.

Cuối cùng, xin phân biệt

mệnh giá cổ phiếu loại có niêmyết tại trung tâm giao dịch, theoquy định phải là 10.000 đồng.Các công ty cổ phần hóa lạithường phát hành cổ phiếu theomệnh giá 100.000 đồng. Tráiphiếu thì có mệnh giá co dãnhơn nhưng tối thiểu là 100.000đồng hoặc bội số của 100.000đồng, chứ không được lẻ. Khi

đem ra mua bán, cổ phiếu vàtrái phiếu có giá khác, gọi là giáthị trường.

Tăng giảm, lãi suất.

Với các trang báo tài chính,

tin tăng, giảm lãi suất luôn luônlà tin quan trọng nhất. Mỗi khingân hàng trung ương tuyên bốtăng hay giảm lãi suất, các báochuyên về kinh tế đều đưathành tin trang nhất, kèm theonhiều bài phân tích tác độngcủa nó với thị trường. Chẳnghạn khi đưa tin ngân hàng trungương tăng lãi suất, các bản tin

sẽ đưa tiếp tin giá trái phiếugiảm. Giả thử mới hôm qua bạnmua 100 đồng trái phiếu nhànước với lãi suất cố định là 11%mỗi năm, có nghĩa bạn trôngchờ sang năm bạn sẽ có trongtay 11 đồng tiền lãi. Thế nhưnghôm nay sau khi lãi suất chungtăng, có nghĩa ngày này sangnăm, để có 11 đồng, bây giờbạn chỉ cần bỏ ra ít hơn 100đồng để mua trái phiếu. Vì vậy,nếu có thị trường mua bán tráiphiếu nhà nước, giá trái phiếu

bạn mới mua hôm qua sẽ giảm. Thế nhưng trong thực tế nếu

nhiều chuyên gia kinh tế dự báongân hàng trung ương sẽ tănglãi suất trong thời gian tới, cácbáo đưa tin và giá trái phiếu ắtsẽ sụt trước khi có quyết địnhtăng lãi suất thật sự.

Lãi suất tăng cũng rất có thể

dẫn đến thay đổi tỷ giá hối đoái.Đồng tiền có lãi suất tăng sứcmạnh lên so với các ngoại tệ

khác. Giá dụ Anh tăng lãi suấtđồng bảng Anh, những nhà đầutư có thể nghĩ đến chuyện đầutư vào đây bằng cách gửi tiềnvào ngân hàng để hưởng lãi suấtcao hay mua trái phiếu đanggiảm giá. Họ phải đổi từ tiềnmình sang đồng bảng Anh đểđầu tư nên rất có khả năngđồng bảng Anh lên giá. Vì vậymới có chuyện nước này haynước kia tăng lãi suất để ngănchặn sự sụt giá của đồng tiềnnước mình.

Lãi suất tăng cũng có nghĩa

chi phí vay vốn đầu tư sản xuấtsẽ cao hơn, lợi nhuận công tysẽ giảm vì vậy các nhà sản xuấtphải tính toán lại, không cònmặn mà chuyện vay vốn làmăn. Vì thế mới có tin ngân hàngtrung ương một nước tăng lãisuất để giảm bớt đà phát triểnquá nóng của nền kinh tế.

Giả thử bạn vay tiền ngân

hàng để mua nhà trả lãi theo

tháng mà lãi suất thường thả nổitheo thời kỳ. Nay lãi suất tăng,có nghĩa khoản tiền phải trả chongân hàng hàng tháng bỗngtăng lên, thu nhập dành cho chitiêu sẽ giảm. Kèm với chuyệnvay tiền để chi tiêu hay muasắm bằng thẻ tín dụng đều phảitrả lãi cao hơn, lãi suất tăng nhưthế hàm ý chi tiêu toàn xã hộisẽ giảm. Ngược lại, giảm lãisuất cũng là biện pháp nâng sứcmua của xã hội.

Trong tài chính, có kháiniệm giá trị cơ hội của đồngtiền. Chẳng hạn bạn có thể gửitiền vào ngân hàng hưởng lãisuất 10%/năm và hoàn toàn yêntâm sang năm 100 đồng gửihôm nay đương nhiên thành110 đồng. Nếu quyết định dùng100 đồng này đầu tư vàochuyện khác, có nghĩa là bạnbỏ đi giá trị cơ hội mà nó cósẵn. Vì vậy, nếu mua trái phiếu,cổ phiếu hay trực tiếp sản xuất,bạn đều nghĩ đến một giá trị

tăng thêm cho đồng tiền caohơn giá trị cơ hội của nó - trongtrường hợp này là 10%/năm.

Vì thế, tăng lãi suất tức là

tăng mức lợi nhuận mà nhà đầutư hay người tiết kiệm đơnthuần nghĩ họ phải hưởng từkhoản tiền đầu tư của mình.

Dù cơ chế hoạt động phức

tạp hơn, lãi suất tăng sẽ rất cókhả năng làm giảm giá các loạicổ phiếu trên thị trường.

Người mua cổ phiếu của

công ty mới niêm yết thườngtrông chờ cổ tức thấp thôi.Nhưng đổi lại, họ mong giá cổphiếu sẽ tăng trên thị trườngchứng khoán. Giả thử mộtngười mua cổ phiếu có cổ tứcchừng 4% và giá trị cổ phiếutăng chừng 10% sau một năm.Cộng lại, người đó sẽ hưởngchừng 14% trên số tiền bỏ rađầu tư mua cổ phiếu - cao hơnlãi suất giả định 10% nói ở trên.

Tuy nhiên, khi lãi suất tăng kéotheo lãi suất trái phiếu tăngchắc chắn người ta sẽ trông đợilợi nhuận có được từ việc muacổ phiếu sẽ phải cao hơn mức14% đề bù vào những rủi ro củacổ phiếu so với trái phiếu.Trước mắt giá cổ phiếu phảigiảm để nâng mức lợi nhuậnnày.

Việc tăng giảm lãi suất có

nhiều tác động trực tiếp đến thịtrường như thế cho nên các bản

tin tài chinh khi đưa tin về lãisuất hay ý kiến một chuyên giavề lãi suất thường đưa ra nhữngmối liên kết đối với họ thì nhưchuyện 2 cộng 2 là 4 nhưng vớichúng ta rất xa nhau và rất khóhiểu. Tương tự, khi nói đếnnhững giải pháp để giải quyếtmột vấn đề cụ thể nào đó củanền kinh tế, họ thường đưa ranhững khuyến cáo liên quanđến lãi suất cũng khó hiểukhông kém. Những liệt kê chưađầy đủ ở trên hy vọng sẽ giúp

người đọc tạo được mối liên kếtdễ dàng hơn.

Hướng dẫn cho nhà đầu tưvề cách xác định giá thamchiếu của VFMVF1

Để hướng dẫn cho nhà đầutư về cách xác định giá thamchiếu của VFMVF1 vào ngàygiao dịch không hưởngquyền 18/7/2006 để nhận cổtức và chứng chỉ qũy pháthành thêm, P.QLTV dự kiếnđăng Bản tin Thị trươngchứng khoán nội dung bàiviết sau đây:

Cách xác định giá thamchiếu của chứng chỉ quỹVFMVF1 trong ngày giao dịchkhông hưởng quyền18/07/2006.

Theo kế hoạch, ngày20/7/2006, Quỹ đầu tư chứngkhoán Việt Nam sẽ tiến hànhchốt danh sách cổ đông để thựchiện chi trả cổ tức và phát hànhthêm chứng chỉ quỹ để tăng vốnđiều lệ Quỹ (xem Bản tin Thịtrường chứng khoán, số ra ngày

thứ Năm, 13/7/2006). Do đây làtrường hợp đầu tiên một tổchức phát hành thực hiện chốtdanh sách cổ đông cho cả 3quyền (quyền nhận cổ tức và 2quyền mua chứng khoán pháthành thêm) trong cùng mộtngày nên TTGDCK TP. HCMhướng dẫn để nhà đầu tư hiểurõ cách thức điều chỉnh giátham chiếu vào ngày giao dịchkhông hưởng quyền(18/7/2006) trên hệ thống giaodịch như sau: Vào ngày giao

dịch không hưởng quyền, giátham chiếu sẽ điều chỉnh lầnlượt theo: (1) giá trị cổ tức; (2)khối lượng và giá phát hành giaiđoạn 1 và 2.

Cụ thể như sau:

Điều chỉnh theo giá trị cổ tức:

P1 = Giá đóng cửa trước ngàygiao dịch không hưởng quyền -Mức cổ tức

Điều chỉnh theo khối lượng vàgiá phát hành giai đoạn 1 và 2:

P2 = (KL chứng chỉ quỹ hiệntại x Giá P1 + KL chứng chỉquỹ phát hành thêm 1 x Giáphát hành 1 + KL chứng chỉquỹ phát hành thêm 2 x Giáphát hành 2) / (KL chứng chỉquỹ hiện tại + KL chứng chỉquỹ phát hành thêm 1 + KLchứng chỉ quỹ phát hành thêm2)

Giá trần sàn của VFMVF1trong ngày giao dịch khônghưởng quyền sẽ được tính dựatrên giá tham chiếu P2.

Ví dụ: Giả sử giá đóng cửatrước ngày không hưởng quyềnlà 31.800 đồng và giá phát hànhgiai đoạn 2 là 24.000 đồng. Vìvậy, giá tham chiếu trong ngàygiao dịch không hưởng quyềnđược xác định như sau:

Điều chỉnh theo giá trị cổ tức

(600 đồng)

P1 = 31.800 – 600 = 31.200đồng

Điều chỉnh theo khối lượng vàgiá phát hành giai đoạn 1 và 2(KL phát hành 1: 12.000.000chứng chỉ quỹ, giá phát hành 1:10.000 đồng; KL phát hành 2:8.000.000 chứng chỉ quỹ; giáphát hành 2: 24.000 đồng):

P2 = (30.000.000 x 31.200 +

12.000.000 x 10.000 +8.000.000 x 24.000) /(30.000.000 + 12.000.000 +8.000.000) = 24.960 đồng

Giá trần sàn tính theo giá thamchiếu P2 sẽ lần lượt là 26.200đồng và 23.800 đồng.

Tiếp cận thị trường OTC

Vì nhiều nguyên do khácnhau, từ điều kiện tiếp cậncho đến các cơ hội tiếp nhậnthông tin, nên hiểu biết củachúng ta về TTCK còn thiếumột cái nhìn toàn cục và hệthống. Thật ra, TTCK làchuyên ngành có quá trìnhhiện thực với một hoàn cảnhrộng và sâu. Việc hiểu rõtoàn cảnh giúp ta khái niệmvấn đề dễ dàng hơn.

Bốn thị trường giao dịchchứng khoán

Khái niệm "thị trường" là đểmột không gian giao dịch haymột hệ thống giao dịch, theo đónó làm "hạ tầng" cho việc muabán CK diễn ra. Tuy vậy, việcmua bán trong TTCK chỉ làđộng tác thấy được kết thúcmột hành vi. Tất cả giao dịchCK đều có sự tham gia của dânchúng, các công ty, tổ chức vàChính phủ, được diễn ra tại mộttrong bốn thị trường sau.

Phan 1 Thị trường sàn giaodịch

Thị trường sàn giao dịch(exchange market) là một thịtrường được tổ chức tập trung,có địa điểm giao dịch cố định.CK được mua bán là loại đãđược niêm yết tại sở giao dịch,việc mua bán được thực hiệntheo phương thức đấu giá haichiều (từ hai phía), giữa đạidiện (môi giới) người mua vàđại diện người bán. Cơ chế thị

trường này được minh hoạ vàchúng ta đã được biết đến khánhiều khi tìm hiểu về các sởgiao dịch, đặc biệt là NYSE (Sởgiao dịch chứng khoán NewYork).

Thị trường phi tập trungThị trường phi tập trung

(over-the-counter - OTCmarket) là thị trường được tổchức không dựa vào một mặtbằng giao dịch cố định như thịtrường sàn giao dịch, mà dựavào một hệ thống vận hành theo

cơ chế chào giá cạnh tranh vàthương lượng, giữa các công tyCK với nhau, thông qua một sựtrợ giúp quyết định nhiều đếnhiệu quả hoạt động, đó làphương tiện thông tin. Tại Mỹ,thị trường OTC là định chế củamột thị trường liên công ty CK(interdealer market), trong đóhệ thống máy tính và điện thoạikết nối khoảng 600 nhà kinhdoanh CK toàn quốc với nhau,giúp họ dễ dàng làm ăn vớinhau và cho khách hàng của họ

(các nhà đầu tư). Có hơn15.000 loại CK khác nhau đượcđăng ký giao dịch trên thịtrường OTC của Hoa Kỳ.Trong khi đó cộng hết số lượngCK niêm yết tại 6 sở giao dịchcủa nước này thì cũng chỉ cótrên dưới 4.500 loại CK.

Thị trường thứ baThị trường thứ ba (third

market - OTC-listed) là thịtrường giao dịch các CK đãniêm yết tại sở giao dịch nhưngtheo cơ chế OTC. Thị trường

này được lập ra do yêu cầu củacác nhà đầu tư là tổ chức cầnmua bán với số lượng lớn, cóthể gọi là "mua sỉ" CK niêm yết(exchange-listed), thông quathương lượng. Các thương vụđược thu xếp bởi các công tyCK là nhà tạo giá của thị trườngOTC, các công ty này phảiđăng ký và được phép mua bánlô lớn CK niêm yết. Thôngthường thì tất cả các CK niêmyết đều có thể được mua bántheo phương thức này, nhưng

luôn luôn bị ràng buộc phảithông tin công khai trên hệthống thông tin chính thức trongthời gian rất ngắn, ở Mỹ làtrong vòng 90 giây sau khi thựchiện.

Thị trường thứ tưĐể tạo thuận lợi cho các tổ

chức tài chính chuyên nghiệpcó điều kiện trực tiếp mua bánCK cho tổ chức của mình, cácthị trường lớn có lập ra mộtmạng giao dịch nội bộ gọi là"instinet" phục vụ cho việc giao

dịch các khối lượng lớn CKgiữa họ với nhau. Cả loại CKniêm yết trên sàn hoặc loại muabán OTC đều có thể đem ragiao dịch. Các tổ chức tham giavào mạng này thường là cácngân hàng, các quỹ hỗ tươngđầu tư, các đại diện quản lý quỹhưu trí, và nhiều tổ chức kháctuỳ theo quy định... vì họ liênhệ với nhau trực tiếp mua bánqua lại nên không cần đến cácnhà môi giới. Tuy nhiên, bảnthân hệ thống instinet sẽ đăng

ký với UBCKNN để được đóngvai trò như một công ty môi giớivà kinh doanh CK (Broker -Dealer). Các điều kiện về muabán, xác nhận và thông tin sẽđược quy định cụ thể bởi luật lệCK và công ty CK đóng vai tròđiều phối này.

Để không lẫn lộn và dễ phânbiệt khi ta quan tâm về một loạithị trường, cần xác định cho rõmột số điểm quan trọng làm cănbản nhận dạng.

Phần II. Thị trường niêm yếttập trung

Vị trí: thị trường niêm yết(listed market /exchangemarket) là thị trường có vị trítập trung, cụ thể là sàn giaodịch với các phương tiện về mặtbằng và trang bị nhất định.

Cơ chế giá cả: thị trườngniêm yết hoạt động trên cơ sởđấu giá từ hai phía (double-auction). Các môi giới sàn giaodịch cùng nhau trả giá cạnh

tranh và sẽ thực hiện giao dịchkhi được giá thoả đáng nhất chokhách hàng đầu tư. Động lựcchuyển hướng giá : khi nhà môigiới đại diện cho khách hàngthực hiện một giao dịch muachứng khoán ở một giá chàobán (offer) cao hơn giá thựchiện trước đó, thì giá thị trườngsẽ chuyển lên; trường hợp thựchiện giao dịch bán chứng khoáncho khách hàng, nếu môi giớichấp nhận bán với một giá raomua (bid) thấp hơn giá thực

hiện trước đó, thì giá thị trườngsẽ đi xuống.

Vai trò chủ đạo thị trường:đối với sàn giao dịch đó là cácchuyên gia trên sàn, họ chịutrách nhiệm phải duy trì thịtrường ổn định và phải liên tụcchào giá các chứng khoán màhọ đảm nhận. Khi có sự mấtcân đối về cung và cầu đối vớimột loại chứng khoán họ sẽ liệucách mà can thiệp, bằng cáchđứng ra mua bán cho chính tàikhoản của họ trong chừng mực

để hoặc là bình ổn hoặc là giữcho thị trường luôn có mua bán.

Giao dịch bên ngoài thịtrường chính: theo quy luật, cácnhà kinh doanh chứng khoánkhông được mua trữ riêng chomình, hoặc kinh doanh như tưcách chủ nhân (principal) đốivới các chứng khoán đã đượcniêm yết, ngoại trừ khi họ đãtham gia vào cơ chế giao dịchcủa thị trường thứ 3 (thị trườngmua bán lượng lớn các chứngkhoán niêm yết theo cơ chế

giao dịch OTC) . Tất cả lệnhmua bán của khách đầu tư sẽđược các nhà môi giới (công tychứng khoán) thu xếp chuyểnđến sàn giao dịch thực hiện,vàtuỳ theo dịch vụ phục vụ chokhách, các nhà môi giới sẽ thumột khoản hoa hồng.

Thị trường phi tập trung(OTC)

Vị trí: đúng như tên gọi, thịtrường phi tập trung OTCkhông có một không gian giaodịch tập trung. Thị trường này

được các công ty chứng khoáncùng nhau duy trì trên phạm vicả một quốc gia hay lãnh thổ.Việc giao dịch và thông tinđược dựa vào hệ thống điệnthoại và internet với sự trợ giúpcủa các thiết bị đầu cuối.

Cơ chế giá cả: thị trườngOTC vận động nhờ một cơ chếtạo giá và duy trì hoạt động gọilà "mạng lưới liên công ty"(interdealer network). Các nhàtạo giá trong tổ chức sẽ cạnhtranh giữa họ với nhau, liên tục

đưa ra giá rao mua (bid) và giáchào bán (ask). Giá thị trườngđược tham khảo từ mạng lướinày, giao dịch sẽ được gút lạibằng thương lượng, nên ngườita còn gọi đây là "thị trườngthương lượng" (negociatedmarket).

Động lực chuyển hướng giá:một khi có nhà tạo giá nào đómuốn khuyến khích người đầutư bán ra thì họ sẽ đưa ra(quote) giá rao mua (bid) caohơn. Điều này lôi kéo các nhà

tạo giá khác bám theo nhịp độ,và làm cho giá cả chứng khoántăng lên. Ngược lại khi họ muốnhấp dẫn người mua mua vào, họsẽ giảm giá chào bán (ask) vàkhi xu thế này lan qua các nhàtạo giá khác sẽ làm cho giá cảgiảm xuống.

Vai trò chủ đạo thị trường:các nhà tạo giá (Marketmakers) là những người đưa ragiá rao mua và chào bán cho thịtrường. Giá tốt nhất từ đó kháchđầu tư có thể mua (best ask) và

giá tốt nhất mà họ có thể bán(best bid) được chọn lọc tối ưutrong một tập hợp chào giá trênhệ thống chung, gọi là giá thịtrường nội bộ (inside market).Giá này được xác định chi từngloại chứng khoán OTC. Cáccông ty chứng khoán muốn tạogiá cho một chứng khoán OTCnào đó sẽ được tổ chức chủquản (ở Mỹ là NASD) yêu cầuduy trì một lượng vốn tối thiểu.

Giao dịch bên ngoài thịtrường chính: không giống như

trong thị trường tập trung, nhiềucông ty kinh doanh chứngkhoán có thể duy trì lượngchứng khoán OTC tồn khoriêng cho mình chứ không cầnphải đăng ký làm nhà tạo giámới được. Hoặc họ cũng có thểsẵn sàng ở tư thế để mua haybán chứng khoán OTC chochính tài khoản của họ bất cứlúc nào (gọi là position trading).Các công ty chứng khoán hoạtđộng trong thị trường OTC nàycó thể tuỳ ý chọn cách để thực

hiện lệnh cho khách hàng củamình, giao dịch tự doanh bằngtài khoản công ty, hoặc giaodịch môi giới hưởng hoa hồngbằng cách chỉ thu xếp mua báncho tài khoản của khách hàng.

Phần III. Vai trò của nhà môigiới chứng khoán

Một trong những nguyên tắccăn bản vận hành thị trườngchứng khoán là nguyên tắctrung gian, thể hiện rõ nét nhấtvới vai trò và hoạt động của cácnhà môi giới và kinh doanhchứng khoán.

Thị trường chứng khoán hoạtđộng hiệu quả một phần là nhờvào sự thủ vai tốt của các nhàmôi giới và kinh doanh chứng

khoán. Dù hoạt động ở thịtrường nào thì những nhàchuyên nghiệp được chọn lọcnày cũng phải đăng ký và đượccấp phép hành nghề. Hầu hếtcác công ty chứng khoán đềuvừa có hoạt động môi giới vừacó hoạt động kinh doanh chứngkhoán. Tuy nhiên trong giaodịch, để đảm bảo tính trungthực, công bình và uy tín củangành, hai hoạt động này đượcđặc biệt lưu ý tổ chức và giámsát tách bạch.

Nhà môi giới không mua bánCK cho mình

Các nhà môi giới là nhữngđại diện thu xếp giao dịch chokhách hàng và hưởng hoa hồng.Người môi giới không mua bánchứng khoán cho mình, họ chỉlà người nối kết và giúp thựchiện yêu cầu của người mua, kẻbán. Tài sản (chứng khoán) vàtiền được chuyển dịch qua lại từkhách bán sang khách mua.Trong quá trình đó nhà môi giớikhông đứng tên tài sản, gọi là

không có vị thế (position).Trong tiếng Anh, nhà môi giới(broker) thường được dùng đểchỉ một công ty chứng khoánhơn là để chỉ một nhân viên môigiới. Nhân viên môi giới củamột công ty chứng khoán cònđược dùng phổ biến bằng từ"registered representative" (đạidiện giao dịch) hoặc "accountexecutive" (AE) tuỳ theo họnằm đâu trong mối quan hệcông tắc. Quần chúng đầu tư thìgọi họ bằng "customer?s man"

hay "stockbroker".Môi giới được uỷ nhiệm hay

thừa hànhTrong tiếng Anh gọi là

commission broker, đó là nhânviên của một công ty chứngkhoán thành viên của một sởgiao dịch. Họ làm việc hưởnglương của công ty chứng khoánvà được bố trí để thực hiện cáclệnh mua bán cho các công tychứng khoán, hay khách hàngcủa công ty, trên sàn giao dịch.Vì thế nên họ cũng được gọi

theo một tên chung khác là môigiới trên sàn (floor broker). Cáclệnh mua bán được chuyển đếncho các môi giới thừa hành nàycó thể là từ văn phòng công tyhay cũng có thể từ các môi giớiđại diện (registeredrepresentatives).

Nhân đây, xin lưu ý vớingười đọc một điểm rất quantrọng, rất dễ nhầm lẫn, và đãtừng bị nhầm lẫn rất phổ biến,kể cả trong các tài liệu lưu hànhrộng rãi và truyền đạt giảng

dạy, theo đó nhiều ngườithường diễn đạt thuật ngữ"commission brokers" là các"môi giới ăn huê hồng". Từ đómà có cách hiểu sai lệch về tưcách làm việc và quan hệ vềquyền lợi đối với vị trí này. Thậtra từ "commission" ở đây khôngcó nghĩa là "huê hồng" mà là"nhiệm vụ". Loại "môi giới ănhuê hồng" thứ thiệt là nhữngngười mà ta sẽ tìm hiểu dướiđây.

Môi giới độc lập hay "hai đô

la"Môi giới hai đô la "two-

dollar broker) hay còn gọi làcác nhà môi giới độc lập(independent broker) chính làcác nhà môi giới làm việc chochính họ và hưởng hoa hồng(thù lao) theo dịch vụ. Họ làmột thành viên tự bỏ tiền rathuê chỗ tại sở giao dịch (sàngiao dịch) - giống như các côngty chứng khoán thành viên. Họchuyên thực thi các lệnh chocác công ty thành viên khác của

sở giao dịch. Sở dĩ có điều nàylà vì tại các sở giao dịch nhộnnhịp, lượng lệnh phải giải quyếtcho khách hàng của một côngty chứng khoán gửi tới lắm khiquá nhiều, mà các nhân viênmôi giới cơ hữu của các công tynày (các commission brokers)không thể làm xuể, hoặc vì lýdo nào đó họ vắng mặt. Lúc đócác công ty chứng khoán sẽ"hợp đồng" với các nhà môi giớiđộc lập để thực hiện lệnh chokhách hàng của mình, và trả

cho loại môi giới này một khoảntiền nhất định.

Khởi thuỷ, các nhà môi giớiđộc lập được trả cứ hai đô lacho một lô tròn chứng khoán(100 cổ phần), nên người ta gọiquen thành "môi giới hai đô la".Môi giới độc lập cũng được gọichung là môi giới trên sàn (floorbroker). Họ đóng vai trò khôngkhác gì chức năng của một môigiới thừa hành, ngoại trừ tưcách độc lập của họ, có nghĩahọ không phải là nhân viên đại

diện cho bất kỳ một công tychứng khoán nào cả.

Phần IV. Vai trò của nhà Kinhdoanh chứng khoán.

Sự năng động của TTCK,khả năng duy trì tính liên tụcthông qua hoạt động mà ở tagọi là tự doanh, cổ phần đónggóp tích cực của các công tykinh doanh chứng khoán.

Các nhà kinh doanh (nhàbuôn) CK

Một công ty CK hành nghềkinh doanh khi họ đóng vai tròlà chủ nhân (principal) của

lượng CK giao dịch, tức họ muahay bán bằng chính tài khoản(hay tồn kho) của họ. Danh từchuyên môn gọi hoạt động kinhdoanh CK này là "giao dịch cóvị thế" hay có sở hữu (positiontrading). Giao dịch có vị thế củamột công ty CK có thể đượchiểu là công ty đang trong "tưthế kiểm soát" lượng CK đanggiao dịch. Nhằm mục đích duytrì một thị trường trung thực vàổn định, các công ty thành viêncó chức năng kinh doanh không

được giao dịch vượt giá trịtrương mục (tài khoản) mà họđang sở hữu. Trong TTCK điềutối kỵ là thủ thuật giao dịch đểlàm giá (manipulation) hay cácđộng tác nhằm đánh lừa quầnchúng đầu tư. Luật lệ CK luônđặt vấn đề này thành ưu tiênhàng đầu cần được chăm sóc. Một khi các nhà kinh doanhbán CK tồn kho của mình, họsẽ thu của khách đầu tư muaCK đó một khoản kê giá(markup), chứ không phải

khoản hoa hồng.Một khoản "phết phẩy"

(thuật ngữ mark) giá lên nhưvậy là khoản chênh lệch giữagiá chào bán (offer) tại thờiđiểm, được tham khảo trong hệthống chào giá thị trường liêncông ty (interdealer market), vàgiá thực hiện cho khách hàng;Giá bao gồm khoản phết phẩyđể thực hiện đó gọi là giá thực(net price). Nhà kinh doanhtuyệt đối không được phát biểulà họ chỉ thu xếp giao dịch nếu

thực tế họ đem chính CK tồnkho của mình ra để bán chokhách.

Thực thi lệnh cho kháchhàng

Một công ty CK, tuỳ theochức năng và điều kiện chophép, có thể thoả mãn một lệnhcủa khách hàng theo phươngthức sau đây: Làm trung giản thu xếp muabán, với tư cách là đại diện củakhách hàng, mua bán cho tàikhoản của khách hàng.

Làm nhà buôn CK, bằngcách đi mua lại của nhà tạo giá,kê giá lên thành giá thực bán,và bán lại cho khách hàng.

Nếu công ty kinh doanh CKđang có CK tồn kho thì có thểbán lại cho khách hàng mộtlượng CK tồn kho đó theo lệnhđặt của khách.

Nghiệp vụ hoạt động môigiới và kinh doanh CK

Trong cùng một giao dịch,công ty CK hoặc chỉ đóng vaitrò trung gian hoặc chỉ đóng vai

trò buôn lại CK, nhưng tuyệtđối không được lập lờ vai trò -nghĩa là vừa làm giá vừa tínhmột khoản hoa hồng cho cùngmột thực thi lệnh cho kháchđầu tư. Để so sánh, ta hãy xemvai trò của một loại hoạt độngvà cách hành xử phải tuân thủ.

Phần V. Đặc điểm nhận dạngvà cơ sở vận hành

Thị trường OTC ( Over-the-Counter) cho phép các công tyCK thương lượng và giao dịchtrực tiếp với nhau. Thuật ngữ"over the counter" có nghĩa là"qua quầy" theo cách diễn đạtnguyên thuỷ. Ngày nay, nhờ sựphát triển của kỹ thuật truyềnthông và vi xử lý thị trườngOTC hiện đại đã thoát ly xakhỏi các quầy và hoạt động

theo một cơ chế được tổ chứcvới sự trợ giúp về kỹ thuật điệntử rất tinh vi, có khả năng kếtnối trên quy mô rộng lớn giữacác nhà môi giới và kinh doanhCK với nhau. Sự khác biệt cơ bản giữa thịtrường OTC và thị trường sàngiao dịch có thể ghi nhận nhưsau:

OTCĐịa điểm kinh doanh phân

tán. Điều hành (thường là) do hiệp

hội kinh doanh chứng khoán. Gút giá bằng thương lượng.

SànĐịa điểm kinh doanh tập

trung. Điều hành bởi sở giao dịch. Gút giá bằng đấu giá haichiều.

Thị trường OTC là nơi ít kénCK giao dịch hơn thị trường sàngiao dịch. Tuy nhiên, CK giaodịch vẫn phải là loại đáp ứngcác chuẩn mực và được phépgiao dịch đại chúng. Đặc biệt,

đây là thị trường đảm nhận vaitrò bán ra các CK phát hànhmới (new issues), kể cả chứngchỉ của các quỹ hỗ tương đầutư (qũy mở - mutual - các quỹhỗ tương đầu tư chỉ bán sơ cấptrong thị trường này, chứ khôngcó mua bán thứ cấp, bởi vì cácchứng chỉ đó chỉ có thể đượccác quỹ này mua lại theo mộtcơ chế riêng.

Như ta biết, CK phát hànhmôi giới là loại do công ty chàobán ban đầu (giao dịch sơ cấp)

để huy động vốn. Dù có thểviệc mua đi bán lại (hoạt độngthứ cấp) ngay lập tức, thì vềnguyên tắc, các CK phát hànhnhư vậy xem như được trao từtay của chủ thể phát hành,thông qua các công ty CK bảolãnh, đến tay người đầu tư. Đặcđiểm này tồn tại cho đến khiđợt phát hành hoàn tất (thườnglà 90 ngày). Quá trình chào bánsơ cấp được dựa vào một giátham khảo ban đầu (gọi là giáIPO - initial public offering

price) và thường được thực hiệnbán theo một kết quả chào đón(đặt mua) của các nhà đầu tư.Do đó mà cơ chế đấu giá haichiều (double auction), giữa đạidiện hai nhà đầu tư với nhaunhư trên sàn giao dịch, khôngthể áp dụng được đối với trườnghợp phát hành lần đầu ra côngchúng.

Tại thị trường sàn giao dịch,giá thị trường được xác lập dựatrên kết quả đấu giá của môigiới mua và môi giới bán, với sự

can thiệp điều hoà, nếu cần,của các chuyên gia. Còn ở thịtrường OTC, giá thị trường chobởi kết quả rao mua - chào báncạnh tranh (bid - offer hay ask)liên tục giữa các nhà tạo giá.Các báo giá (quotations) đóđược đưa vào và thể hiện trênhệ thống làm bật ra giá tốt nhấtcho thị trường

Việc thương lượng để có giátốt nhất do các công ty CK, cácnhà tạo giá (market maker)thực hiện, họ có thể mặc cả với

nhau trong một giao dịch. Mỗithương vụ được đưa ra khảo giágiữa nhiều nhà tạo giá khácnhau để tìm giá tốt nhất (giá thuvào cao hay thấp). Việc thôngtin có thể bằng điện thoại, khimột công ty nhận được lệnhmua hay bán của khách hàng,họ sẽ gọi đến các nhà tạo giáđảm nhận loại CK đó để thươnglượng giá giao dịch cho khách.Kết quả mua bán cũng đượcquy định bắt buộc phải thôngtin.

Cổ phiếu: Tham gia sở hữucông ty

Cổ phần là các tỷ lệ sởhữu của một công ty. Khibạn mua cổ phần công ty,hoặc là các cổ phiếu, bạn sởhữu một phần của công tyđó.

Mua cổ phần là đầu tư vàovốn góp chủ sỡ hữu của côngty. Nếu bạn mua cổ phần củacông ty bạn sẽ nắm cổ phiếuxác định quyền sở hữu đối với

công ty đó, và người ta gọi bạnlà cổ đông. Bạn mua cổ phầnvì bạn kỳ vọng rằng giá trị cổphần bạn sở hữu sẽ tăng lên,hoặc vì bạn kỳ vọng rằng côngty đó sẽ trả bạn khoản thu nhậpcổ tức, hay cũng chính là mộtphần trong tổng số lãi của côngty. Trên thực tế, nhiều cổ phầntạo cả cơ hội tăng trưởng lẫnthu nhập (cổ tức). Khi mộtcông ty phát hành cổ phiếu,công ty này sẽ thu được tiền từlần bán đầu tiên. Sau đó, các

cổ phiếu thuộc cổ phần sẽ đượckinh doanh, hay chính là muavà bán giữa các nhà đầu tư,nhưng công ty sẽ không cóđược một khoản thu nhập nàothêm cả từ các hoạt động kinhdoanh này. Giá của cổ phiếutăng lên hay giảm đi tuỳ thuộcvào bạn và các nhà đầu tư khácsẵn sàng chấp nhận mua cổphiếu ở mức giá nào tại thờiđiểm giao dịch.

Cổ phần phổ thôngHầu hết cổ phiếu ở Mỹ là

thuộc loại cổ phần phổ thông. Nếu bạn mua cổ phần phổthông, sẽ chẳng có đảm bảonào rằng bạn sẽ kiếm ra tiềntrên đó. Bạn chấp nhận rủi ronếu cổ phần của bạn khôngtăng lên về giá trị hoặc khôngđem lại cho bạn cổ tức. Trênthực tế, hoàn toàn có khả nănggiá cổ phiếu sẽ giảm, và bạn cóthể thua thiệt một chút hoặctoàn bộ khoản đầu tư nếu bạnbán vào thời điểm thiệt hại. Đểđổi lại yếu tố rủi ro bạn phải

gánh chịu, bạn lại có thể thuđược nhiều lợi nhuận nếu côngty bạn đầu tư vào phát triểnthịnh vượng-nhiều khi là lợinhuận rất lớn. Thời gian trôiqua, các cổ phiếu nói chung,mặc dù là không phải là với mọicổ phiếu, có xu hướng tăng lênvề giá trị.

Cổ phần ưu đãiCác cổ phần ưu đãi cũng là

các cổ phiếu sở hữu phát hànhbởi một công ty và được cácnhà đầu tư mua bán. Các cổ

phiếu này khác cổ phiếu phổthông ở chỗ chúng giảm bớt rủiro của nhà đầu tư-nhưng chúngcũng lại có thể hạn chế bớtphần lợi ích của họ. Khoản lợitức của cổ phiếu ưu đãi manglại được đảm bảo và được trảtrước khi cổ tức của cổ phiếuphổ thông được trả. Ngoài ra,cổ đông nắm giữ cổ phần ưu đãicó nhiều khả năng hơn lấy lạimột phần vốn đầu tư của mìnhtrong trường hợp công ty phásản. Nhưng cổ tức lại không

tăng lên nếu công ty tạo ranhiều lợi nhuận, và giá của cổphiếu ưu đãi tăng chậm hơn cổphiếu phổ thông.

Các nhóm cổ phiếuCác công ty có thể phát hành

nhiều nhóm cổ phiếu khácnhau, đặt tên chúng khác nhauvà niêm yết chúng trên các thịtrường cổ phiếu khác nhau. Đôi lúc một nhóm cổ phiếu chỉrõ quyền sở hữu đối với một bộphận cụ thể hoặc một công tycon (thuộc sở hữu) của công

ty. Nhiều trường hợp khác,một nhóm cổ phiếu còn chỉ rõcác cổ phiếu bán ở các mức giáthị trường khác nhau, có cácchính sách cổ tức khác nhau,hoặc ấn định các điều kiện hạnchế về phương thức bán hoặcquyền biểu quyết trên số sởhữu.

Tách cổ phiếuKhi giá của cổ phiếu tăng

khá lớn, bạn hay các nhà đầu tưkhác rất ngại mua bán, hoặc bởivì bạn nghĩ giá đã lên tới đỉnh

điểm hoặc bởi vì giá như vậymua rất đắt. Các công ty cómột lựa chọn tách cổ phiếu đểgiảm giá xuống, và bằng cáchnày họ kỳ vọng hâm nóng hoạtđộng mua bán. Khi một cổphiếu tách nhỏ, số lượng cổphiếu đưa vào giao dịch tănglên, nhưng tổng giá trị thịtrường vẫn không đổi. Lấy vídụ cổ phần của một công tyđược giao dịch ở mức giá 100đô-la một cổ phiếu. Nếu côngty thông báo tách cổ phiếu hai-

lấy-một, bạn sẽ có 2 cổ phiếumới cho mỗi cổ phiếu bạn đangnắm giữ. Cùng thời điểm nàygiá giảm còn 50 đô-la một cổphiếu. Nếu bạn đang sở hữu300 cổ phiếu bán ở thị giá 100đô-la/cổ phiếu, thì khi tách cổphiếu bạn sẽ sở hữu 600 cổphiếu mới tách ở giá 50 đô-la/cổ phiếu.

Ảnh hưởng đầu tiên của mộtvụ tách cổ phiếu không khác gìso với việc đổi tiền. Nhưng cókhả năng giá cổ phiếu sẽ tăng

tiếp tới tận mức trước khi tách,và như vậy làm tăng tổng giá trịthị trường của cổ phần củabạn. Tỷ lệ tách cổ phiếu có thểlà hai-lấy-một, ba-lấy-hai,mười-lấy-một, hoặc một tỷ lệkết hợp nào đó.

Gộp cổ phiếuTrong một hoạt động gộp cổ

phiếu công ty đổi một số lượngcổ phiếu lớn hơn lấy một sốlượng nhỏ hơn-chẳng hạn 10 cổphiếu gộp thành 5-nhằm đẩy giálên tương ứng. Điển hình của

động cơ cho loại tác nghiệp nàylà nhằm đưa giá cổ phiếu lêncao nhằm thoả mãn một trongsố các điều kiện niêm yết bắtbuộc tối thiểu hoặc để cổ phiếucó mức giá hấp dẫn với các nhàđầu tư tổ chức (quy mô lớn),bao gồm các quỹ đầu tư tươnghỗ và quỹ lương hưu, nhữngnhà đầu tư thuộc loại nàythường không mua các cổ phiếucó mức giá rất thấp.

Blue chipsBlue chips là thuật ngữ vay

mượn từ loại chơi bài poker.Trong một ván bài như thế bluechips là có giá trị tính bằng tiềncao nhất. Trên thị trường cổphiếu, blue chips nhằm chỉ cốphiếu các công ty lớn nhất, vàcó khả năng sinh lợi ổn địnhnhất. Tuy nhiên danh sách cáccổ phiếu thuộc nhóm blue chipkhông có tính chất chính thức,và danh sách này vẫn có thayđổi.

Ví dụ cổ phần công tyAT&T (Công ty điện tín và điện

thoại Mỹ)Công ty AT&T nắm giữ kỷ

lục về số lượng cổ phiếu phổthông lớn nhất. Vào thời điểm31/3/1999 AT&T có2.098.000.000 cổ phiếu và3.500.000 cổ đông.

Thế nào là một cổ phiếu đạichúng?

Một trong những yếu tốrất quan trọng mà nhà đầutư nên cân nhắc trước khiquyết định đầu tư là tính đạichúng của cổ phiếu (CP).Vậy CP đại chúng là gì vàảnh hưởng của CP đại chúngđối đối với việc đầu tư nhưthế nào?

CP đại chúng là gì?

Có thể hiểu CP đại chúng là CPcó số lượng công chúng thamgia đầu tư đông đảo và chiếmmột tỷ lệ nắm giữ cao trongtổng số CP phổ thông của tổchức phát hành.

Tính đại chúng của CP mộtcông ty càng cao khi vốn cổphần càng lớn, tỷ lệ vốn cổphần phát hành ra bên ngoàicao và có nhiều nhà đầu tư bênngoài tham gia nắm giữ CP củacông ty. Khi soạn thảo Nghị

định 48/NĐ-CP/1998 về chứngkhoán và thị trường chứngkhoán (TTCK), các nhà làmluật đã rất chú ý tới khía cạnhnày. Hai trong bảy điều kiện để mộtcông ty có thể phát hành chứngkhoán ra công chúng là:

Mức vốn điều lệ tối phiếu là10 tỷ đồng Việt Nam Tối thiểu 20% vốn cổ phầncủa tổ chức phát hành phảiđược bán cho trên 100

người đầu tư ngoài tổ chứcphát hành. Trường hợp vốncổ phần của tổ chức pháthành từ 100 tỷ đồng trở lênthì tỷ lệ tối thiểu này là 15%vốn cổ phần của tổ chứcphát hành.

Trên thực tế, tính đại chúngcủa CP còn phụ thuộc vào mộtsố yếu tố sau:

Tỷ lệ cổ phần phổ thông cóquyền chuyển nhượng tự dotrên tổng số vốn cổ phần:

Điều này làm cho CP cótính thanh khoản cao. Mức độ hạn chế về thờigian chuyển nhượng của CP(đối với nhà đầu tư nướcngoài cũng như nhà đầu tưtrong nước).Tỷ lệ lưu ký CP: CP niêmyết muốn mua bán phảiđược lưu ký lại Trung tâmgiao dịch. Tỷ lệ lưu ký thấptức là số lượng CP có thểtiến hành giao dịch được sẽkhông cao.

Tỷ lệ nắm giữ tối đa củamột tổ chức, cá nhân: Khiđiều lệ công ty cho phépmột tổ chức hay cá nhânnắm giữ một tỷ lệ cao trongtổng số CP thì chỉ cần vàicổ đông lớn tham gia làkhông còn CP để bán chocác cổ đông nhỏ khác.Thêm vào đó, CP này dễ bịthôn tính bởi một tổ chứchay cá nhân nhằm phục vụcho lợi ích riêng của họ.Lĩnh vực hoạt động: CP của

công ty hoạt động trong cáclĩnh vực đặc biệt mà nhàđầu tư ít có kiến thức hayhiểu biết về lĩnh vực này thìsẽ không thu hút đượcnhiều nhà đầu tư bằng CPcủa công ty hoạt động trongcác lĩnh vực được nhiềungười biết đến. Tình hình hoạt động: Mộtcông ty hoạt động tốt, bềnvững sẽ có khả năng thu hútnhiều công chúng đầu tưvào công ty.

Mức độ công khai thông tin:Nhà đầu tư sẽ cảm thấy yêntâm hơn khi quyết định đầutư vào một loại chứngkhoán mà họ có khả năngtìm kiếm được thông tin cầnthiết về chứng khoán nàymột cách dễ dàng và nhanhchóng.Độ lớn của TTCK: Khi quymô của thị trường còn nhỏ,có ít hàng hoá... sẽ khó thuhút được nhiều công chúngđầu tư vì nhà đầu tư khó mà

mua được CP lúc cần muavà bán CP vào thời điểmthích hợp...

Cổ phiếu đại chúng có ưuđiểm gì?

Giá CP dao động sát hơnvới giá trị nội tại của chúng:Giá CP dao động tùy thuộcvào sự phán đoán của sốđông mà tâm lý số đôngthường chính xác hơn tâmlý thiểu số.Hạn chế được hiện tượng

đầu cơ, lũng đoạn thịtrường: Do số lượng CPnhiều nên giá vốn hoá thịtrường (giá trị thị trườngcủa công ty) lớn, nhà đầucơ khó mà có đủ tiền đểlàm khuynh đảo giá CP.Hoạt động của công ty sẽminh bạch hơn: Hoạt độngcủa công ty, các động tĩnhcủa các nhà quản lý sẽđược một lượng hùng hậucác cổ đông để mắt tới nêncó thể hạn chế được tiêu

cực xảy ra.Có tính thanh khoản cao:Do có số lượng CP nhiều vàcó nhiều nhà đầu tư thamgia nên tại một thời điểmnào đó sẽ có nhiều ngườibán và nhiều người mua...

Nói chung, tính đại chúngcủa CP được quyết định bởi rấtnhiều yếu tố. Nâng cao tính đạichúng của CP là một trongnhững cách để doanh nghiệpquảng bá và bảo vệ CP của

mình.Quyền biểu quyếtVới tư

cách cổ đông, bạn có quyềnbiểu quyết trong các quyếtđịnh chính sách quan trọng,chẳng hạn liệu công ty cónên phát hành thêm cổphiếu, bán công ty cho ngườimua bên ngoài hoặc thay đổihội đồng quản trị.

Sở hữu cổ phần công tytrao cho bạn quyền đượcbiểu quyết trong các vấn đềvà chính sách quan trọng của

công ty.Với tư cách cổ đông, bạn có

quyền biểu quyết trong cácquyết định chính sách quantrọng, chẳng hạn liệu công ty cónên phát hành thêm cổ phiếu,bán công ty cho người mua bênngoài hoặc thay đổi hội đồngquản trị. Nói chung, càng nắmgiữ nhiều cổ phần công ty, tiếngnói của bạn càng có trọng lượngtrong các quyết định của côngty. Nhưng nếu bạn nắm giữ cổphiếu trên một năm, bạn có

quyền đề xuất được tham giaứng cử hội đồng quản trị, miễnlà đề xuất của bạn đáp ứngđược yêu cầu của Uỷ ban Sởgiao dịch chứng khoán (SEC).

Các cổ phần không bằngnhau

Thông thường, một cổ phiếucho bạn một phiếu bầu. Tuyvậy, một số công ty phát hànhcác nhóm cổ phần khác nhauvới các đặc quyền biểu quyếtkhác nhau. Khi cổ phiếu cóquyền biểu quyết lớn hơn, sẽ có

tình hình một nhóm cổ đôngnhỏ có thể kiểm soát quyềnđiều hành một công ty trong khihọ sở hữu ít hơn 50% tổng sốcổ phiếu công ty.

Cách biểu quyếtBạn có thể dự đại hội cổ

đông thường niên công ty và tựmình biểu quyết. Hoặc, bạncũng có thể biểu quyết bằngphiếu của mình qua thư bưuđiện sử dụng hòm phiếu gọi làthay thế, biểu quyết qua điệnthoại hoặc đôi lúc trực tuyến

qua mạng Internet. Trước kỳhọp hội đồng cổ đông, bạn nhậnđược một thông báo thay đổi,một loại văn bản pháp lý cungcấp thông tin về các thay đổiđược dự kiến về hoạt động quảnlý công ty cần được sự phêchuẩn của các cổ đông. Theoluật định, văn bản này còn cầntrình bày trước cổ đông các đềxuất, thậm chí ngay cả khi quyđịnh của công ty không yêu cầuđiều này. Thông báo này cũngphải chỉ rõ những người được

đề cử vào hội đồng quản trị, vàcả danh sách các cổ đông lớncủa công ty. Các quy định mớicủa SEC yêu cầu các bản thôngbáo thay đổi phải cung cấpbằng sơ đồ/hình vẽ tổng chi phícủa 5 vị thành viên hội đồngquản trị có trách nhiệm caonhất. Thông báo này cũng phảibáo cáo đầy đủ về tình hình giácổ phiếu của công ty trongtương quan với các công tykhác thuộc loại tương đươngtrong cùng một ngành công

nghiệp và tương quan với chỉ sốS&P 500.

Bản thông báo này sẽ đềnghị các cổ đông bầu một hộiđồng quản trị mới và biểu quyếtmột số vấn đề của công ty. Cácthành viên hội đồng quản trị sẽgiám sát hoạt động của công tyvà đặt các mục tiêu phát triểndài hạn. Bạn có thể ủng hộ toànbộ kế hoạch, biểu quyết khôngủng hộ một số mục tiêu, hoặcủng hộ một số mục tiêu và phảnđối một số khác. Bản thông báo

này trao quyền cho cổ đôngbiểu quyết “đồng ý” hoặc“không đồng ý” hoặc rút lại cáckiến nghị đề xuất và các vấn đềkhác có ảnh hưởng đến hoạtđộng của công ty. Các thànhviên hội đồng quản trị thườngmuốn cổ đông biểu quyết ủnghộ các vấn đề họ đề xuất vàkhông ủng hộ các vấn đề họkhông thích. Nếu bạn khôngnộp lại ý kiến biểu quyết củamình, phiếu của bạn sẽ khôngđược tính.

Thái độ thay đổiCác nhà đầu tư tổ chức (lớn)

vốn dĩ đầu tư vào các khoản cổphiếu lớn càng lúc càng đòi hỏiquyền có ý kiến trong các côngviệc điều hành của công ty. Lấyví dụ, họ có thể bày tỏ sự lolắng về tính hiệu quả của côngtác lập kế hoạch của hội đồngquản trị và cách họ giám sáthiệu quả hoạt động của vị tổnggiám đốc. Các nhà đầu tư nàycòn muốn được xác nhận rằngcác phương thức hoạt động

kinh doanh hiện tại có khả năngsinh lợi ở mức chấp nhận được.Một cách tương tự, các cổ đôngđơn lẻ quan tâm nhiều tới vấnđề xã hội và môi trường ngàycàng tích cực tham gia vào quátrình biểu quyết. Điển hình làhọ muốn biết nhiều hơn thôngtin về các chính sách công tyđụng chạm đến những vấn đềnhư ảnh hưởng môi trường sinhra từ hoạt động của công ty,điều kiện làm việc của người laođộng và các nhà cung cấp, cùng

với những mối quan tâm đạođức khác. Mặc dù các cá nhânđơn lẻ có thể thấy khó khăn đểcó thể gây áp lực lên chính sáchcông ty một cách trực tiếp,nhưng các yêu cầu của họ cũngnhư những đề xuất cổ đôngkhác có thể buộc công ty phảigiải thích và đôi lúc sửa đổi cảphương thức thực hành trongkinh doanh.

Biểu quyết luỹ kếNếu là cổ đông, bạn thường

điển hình nhận được một phiếu

biểu quyết cho một cổ phiếu sởhữu. Nhưng khi bạn biểu quyếtvề hội đồng quản trị của một sốcông ty, bạn có thể được quyềnvà có cơ hội biểu quyết bằngphiếu theo cách không giốngnhư truyền thống. Theo cáchtruyền thống, gọi là biểu quyếtluật định, bạn biểu quyết cùngsố phiếu cho từng thành viênquản trị điều hành công ty.Nhưng mặt khác, theo cáchbiểu quyết luỹ kế, bạn có thểgộp số phiếu biểu quyết và chia

số phiếu biểu quyết lệch nhaucho các ứng viên khác nhau. Vídụ, nếu bạn sở hữu 100 cổphiếu và có 8 thành viên đượcchọn tham gia cuộc bầu chọn,theo cách truyền thống bạn bỏphiếu cho mỗi người là 100phiếu, và tổng số là 800 phiếubầu. Theo cách luỹ kế, bạn vẫncó thể theo cách này, hoặc cóthể dồn 800 phiếu biểu quyếtchỉ cho một vài ứng viên, vàkhông bầu phiếu nào cho cácứng viên khác. Thậm chí, bạn

có thể dồn số phiếu luỹ kế toànbộ là 800 cho đúng một ứngviên. Mục đích của biểu quyếtluỹ kế là đem lại tiếng nói trọnglượng hơn cho các cổ đông nhỏtrong hoạt động quản chế côngty.

Giá trị của cổ phiếu

Một cổ phiếu không có giátrị cố định, và được đo bằnggiá của nó trên thị trường.Khi các nhà đầu tư nhiệttình mua cổ phiếu vì họ tinrằng đó là cách đầu tư tốt,giá trị cổ phiếu sẽ tăng lên.Nhưng nếu họ nghĩ rằngtriển vọng công ty khôngsáng sủa, và phương án làkhông đầu tư thêm hoặc bánbớt các cổ phiếu họ đang sở

hữu, giá trị cổ phiếu sẽ sụtgiảm. Nhưng giá cũng chỉ làmột thước đo của giá trị cổphiếu.

Giá trị của cổ phiếu thay đổitheo thời gian, tuỳ thuộc vàođiều kiện thị trường, quan niệmcủa nhà đầu tư, và một loạt cácvấn đề khác.

Một cổ phiếu không có giátrị cố định, và được đo bằng giácủa nó trên thị trường. Khi cácnhà đầu tư nhiệt tình mua cổphiếu vì họ tin rằng đó là cách

đầu tư tốt, giá trị cổ phiếu sẽtăng lên. Nhưng nếu họ nghĩrằng triển vọng công ty khôngsáng sủa, và phương án làkhông đầu tư thêm hoặc bánbớt các cổ phiếu họ đang sởhữu, giá trị cổ phiếu sẽ sụtgiảm. Nhưng giá cũng chỉ làmột thước đo của giá trị cổphiếu. Lãi trên đầu tư (ROI),tức là khoản tiền bạn thu đượctừ cổ phần nắm giữ, là mộtthước đo khác. Để đánh giá khảnăng sinh lãi tốt trong tương lai,

bạn có thể quan sát lại lịch sửhiệu quả tốt của công ty cũngnhư tốc độ tăng trưởng vữngvàng.

Các cổ phiếu có tính chukỳ

Không phải tất cả các cổphiếu đều có hành vi giốngnhau. Một điểm khác biệt quantrọng là mức liên hệ gần gũi củahoạt động kinh doanh của côngty với điều kiện phát triển củanền kinh tế. Các cổ phiếu chukỳ là cổ phiếu của các công ty

có tính lệ thuộc cao vào trạngthái của nền kinh tế. Khi mọihoạt động giảm nhịp độ, lợinhuận công ty giảm xuốngnhanh, và giá cổ phiếu cũngvậy. Nhưng khi nền kinh tếphục hồi, thu nhập tăng lên vàgiá cổ phiếu tăng. Cổ phiếuhàng không và khách sạn cótính chu kỳ điển hình: Mọingười có xu hướng cắt giảm chiphí đi lại và nghỉ ngơi khi nềnkhi tế chậm phát triển. Ngượclại, giá cổ phiếu các công ty

cung cấp các dịch vụ cơ bản vàhàng hoá thiết yếu, chẳng hạnthực phẩm, lại có xu hướngđứng tương đối ổn định.

Chọn đúng thời điểmBài toán đố sinh lợi nhuận, dĩ

nhiên, là mua cổ phiếu trướckhi người khác đổ xô vào muavà bán chúng trước khi người taquyết định tháo khoán. Quyếtđịnh chọn đúng thời điểm đồngnghĩa với việc bạn buộc phảichú ý tới các yếu tổ:

Tốc độ tăng trưởng của lợinhuận của công tyTính cạnh tranh của sảnphẩm và dịch của công tySự tồn tại/xuất hiện của cácthị trường mớiSức mạnh quản lý và cácnhược điểmMôi trường kinh tế tổng thểmà công ty hoạt động trongđó

Đánh cược bằng xác suấtĐầu tư là một vụ đánh cược,

nhưng đánh cược cách nàykhông giống cá cược đua ngựa.Trên thị trường cổ phiếu, “đánhcược” tự bản thân đã ảnhhưởng đến kết quả. Nếu rấtnhiều người đánh cược trên cổphiếu Atlas, giá Atlas sẽ tăng.Cổ phiếu trở nên có giá trị khinhiều nhà đầu tư muốn sở hữunó. Điều ngược lại cũng đúng:Nếu các nhà đầu tư bán cổphiếu Zenon, giá trị của nó sẽgiảm đi. Giá mà càng giảm, cácnhà đầu tư càng muốn bán ra.

Tìm kiếm lợi nhuận từ cổphiếu

Bạn có thể tạo ra lợi nhuậnbằng cách bán cổ phiếu ở mứcgiá cao hơn mức giá khi bạnmua chúng, hoặc bằng cách thuvề các khoản cổ tức trên cổphiếu, hoặc cả 2 cách. Lượnglợi nhuận bạn kiếm được từ việcbán cổ phần nắm giữ được gọilà lãi vốn. Đương nhiên, có thểbạn không được hưởng toàn bộsố này, vì có thể bạn phải trảthuế trên phần lãi vốn này

nhưng nếu bạn sở hữu cổ phầncủa bạn một năm hoặc lâu hơnnữa, nó có thể sẽ trở thành mộtthứ lãi dài hạn. Điều này cónghĩa là bạn có thể hưởng mứcthuế suất thấp hơn, ở một sốquốc gia, so với mức bạn trả lãicủa cổ tức hay các phương ánđầu tư khác ngắn hạn hơn.

là một phần lợi nhuận côngty thu được và dành ra để trảcho cổ đông công ty. Hội đồngquản trị công ty sẽ quyết địnhmức cổ tức bao nhiêu để trả,

hoặc liệu công ty có nên trả cổtức không. Thông thường, chỉcác công ty lớn và đã trưởngthành mới trả cổ tức, trong khiđó các công ty bé hơn thườngtái đầu tư lợi nhuận để tiếp tụcphát triển. Các cổ phiếu có trảcổ tức thường được gọi là cổphiếu thu nhập, trong khi đócác cổ phiếu trả rất ít cổ tứchoặc không trả cổ tức mà dùnglợi nhuận để tái đầu tư được gọilà cổ phiếu tăng trưởng.

Chứng chỉ sở hữu cổ phần

Với chứng khoán, cácchứng chỉ sở hữu cổ phần làloại giấy tờ ghi chép truyềnthống, và thường rất tỉ mỉ, vềquyền sở hữu cổ phần-nhưngngày nay chúng càng lúccàng hiếm thấy.

Trước kỷ nguyên hệ thốngdữ liệu điện tử, các bằng chứngghi chép, được gọi là chứngkhoán, rất cần thiết cho côngviệc theo dõi việc đầu tư. Ngày

nay, ta thường không cầm cácchứng chỉ hiện vật – trên thựctế, một số công ty môi giới cònyêu cầu trả phí để phát hànhcác chứng chỉ này. Thay vì cácchứng chỉ, ngày nay thông tinđược lưu trữ trên các tệp tincủa máy tính. Giống như nhiềunhà đầu tư, bạn có thể lựa chọnđể cổ phiếu của mình đượcđăng ký dưới tên các công tymôi giới chứng khoán. Cáchnày khiến cho việc bán cổ phiếudễ dàng hơn, vì bạn không cần

phải mang các chứng chỉ tớingười môi giới nữa. Cũng cónghĩa là an toàn hơn. Hàng tỷđô-la giá trị chứng khoán nằmtrên các chứng chỉ như thế bịthất lạc hoặc bị mất cắp mỗinăm. Tuy nhiên, chứng chỉchứng khoán vẫn có sự quyếnrũ của nó, và thay vì từ bỏ cácchứng chỉ vì tính lỗi thời, nhiềucông ty đang thiết kế lại chúngđể có hình ảnh mới về tính hiệndiện. Mỗi chứng chỉ sở hữu cổphần công ty có dấu hiệu riêng

biệt, nhưng đều cùng mang mộtsố nhất định đặc tính hiện diệnchung.

Số đăng ký được gán chocác chứng chỉ sở hữu cổ phầndo Ủy ban quản lý sở giao dịchchứng khoán (SEC) cung cấp làmột cách để xác lập hợp lệ vàquyền sở hữu. Các chứng chỉcổ phiếu có thể chiết khấu lấytiền mặt, nhưng vẫn có một sốcách để theo dõi và hạn chếkhiến cho việc mua bán các cổphiếu đánh cắp rất khó khăn.

Dấu công tycủa nhà pháthành, có ngày và địa chỉ thànhlập, được in dọc theo đáy củachứng chỉ.

Các chứng chỉ được thiết kếcó các mảng màu sẫm trên loạigiấy sản xuất theo qui trình đặcbiệt để đảm bảo rất khó làmgiả. Các hoạ tiết hình học phứctạp bao quanh hình thành nênviền bao quanh được tạo ra bởicác máy đã lập trình theo cácsơ đồ riêng biệt khiến cho việcsao chép rất khó khăn. Chúng

cũng được in ra từ các loạikhuôn intaglio nên hình ảnh inra có cảm giác nổi lên.

Tên người nắm giữ cổ phiếu(cổ đông) được ghi rõ trên bềmặt của chứng chỉ. Để thựchiện sửa đổi về quyền sở hữuhoặc để mua bán cổ phiếu,người ta phải ký hậu vào mặtsau của chứng chỉ này và nộplên cho công ty phát hành hoặcnhà môi giới.

Số CUSIP là một số nhậndạng gồm 9 chữ số được gán

cho từng cổ phiếu ở Mỹ. Mộtuỷ ban có tên là Ủy ban về cácthủ tục nhận dạng chứng khoánthống nhất được Hiệp hội cácnhà ngân hàng Mỹ thành lập đểtrở thành một phương thức bảovệ và theo dõi tất cả các chứngkhoán được giao dịch.

Mặc dù giá danh định củamột cổ phiếu thuộc cổ phần đãcó một thời gắn với giá trị đầutư, ngày nay công ty phát hànhchứng khoán chỉ ấn định mộtcon số, điển hình từ 25 cent tới

1 đô-la trên một cổ phiếu, hoàntoàn chỉ để phục vụ chức năngvà mục đích ghi chép kế toán.

Ngược lại, giá danh định củatrái phiếu, còn gọi là mệnh giá,là một khoản tiền ghi nhận sẽđược trả khi đáo hạn. Khoảntiền lãi mà trái phiếu mang lạicho người đầu tư là một tỷ lệphần trăm của mệnh giá đó.

Trên chứng chỉ sở hữuchứng khoán, tên của công typhát hành được in rất rõ ràng.Một hình chân dung người với

các đặc tính khuôn mặt nhậndạng rõ rệt bắt buộc phải xuấthiện ít nhất ¾ của trang mặtcủa cổ phiếu đang giao dịchtrên Sở giao dịch chứng khoánNew York . Những hình này vàcác hình ảnh xung quanh hoặcphía sau được bổ sung sửa đổiđể tạo dựng hình ảnh mới chomột số công ty. Các ống khóinhả khói chẳng hạn ngày naybiến mất. Sự thay đổi này nhấnmạnh vào trách nhiệm môitrường hoặc thay đổi trong đời

sống hiện tại. Số cổ phiếumà chứng chỉ cổ

phần đại diện được xuất hiệnvài lần trên tờ chứng chỉ.

Bán cổ phiếu mới

Quá trình bán ra côngchúng, hay còn gọi là chuyểncông ty thành đại chúng, cónghĩa là tạo điều kiện đểngười ngoài công ty có thểmua cổ phần của công ty. Đểchào bán ra công chúng, bangiám đốc đăng ký cổ phầnvới Ủy ban chứng khoán vàgiao dịch (SEC) và thực hiệnphát hành lần đầu ra côngchúng, thường gọi là IPO.

Lần đầu tiên một công typhát hành cổ phiếu được gọi làbán ra công chúng (goingpublic).

Quá trình bán ra côngchúng, hay còn gọi là chuyểncông ty thành đại chúng, cónghĩa là tạo điều kiện để ngườingoài công ty có thể mua cổphần của công ty. Để chào bánra công chúng, ban giám đốcđăng ký cổ phần với Ủy banchứng khoán và giao dịch(SEC) và thực hiện phát hành

lần đầu ra công chúng,thường gọi là IPO.

Từ sở hữu tư nhân đến sởhữu đại chúng

Con đường đi tới tính sở hữuđại chúng thường bắt đầu từviệ c người khởi sự doanhnghiệp (entrepreneur) mangsẵn một ý tưởng kinh doanhmột sản phẩm hay dịch vụ vàvay mượn tiền đủ để khởi sựcông việc kinh doanh. Nếu côngty tăng trưởng, người kinhdoanh này có thể thu hút thêm

nguồn tiền để mở rộng kinhdoanh từ thị trường vốn tưnhân. Tại đây, các nhà đầu tưgiàu có, các công ty đầu tư vàcác ngân hàng tập trung tiềnvốn lại – gọi là vốn mạo hiểm –và họ sẵn sàng chịu rủi ro đầutư vào một doanh nghiệp mớiđể đổi lấy vai trò tác động lêncách thức điều hành doanhnghiệp này và cùng chia xẻ lợinhuận thu được.

Phát hành ra công chúngNếu một công ty nhỏ cảm

nhận rằng dịch vụ và sản phẩmcủa mình thu hút được nhu cầulớn, hoạt động công ty có thểnhanh chóng vượt quá khả năngđầu tư của các nhà đầu tư rủi rocó thể cung cấp tài chính choquá trình tăng trưởng mạnh. Đólà lúc công ty quyết định pháthành ra công chúng. Đầu tiên,ban giám đốc tới gặp gỡ cácngân hàng đầu tư có khả năngđồng ý bảo lãnh cho quá trìnhphát hành cổ phiếu; nghĩa làđồng ý mua tất cả các cổ phiếu

ở mức giá đã thống nhất và sauđó bán lại chúng cho số đôngcông chúng, hy vọng là ở mứcgiá có lãi. Nhà bảo lãnh giúpcông ty soạn thảo bản cáobạch (prospectus), tức là mộtbản phân tích chi tiết về lịch sửtài chính của công ty, các sảnphẩm hoặc dịch vụ, trình độ vàkinh nghiệm của ban giám đốcđiều hành. Bản cáo bạch cũngđánh giá các loại rủi ro khácnhau mà công ty phải đối mặt.

Thu hút nhà đầu tư

Việc bán cổ phần dự kiến sẽđược thông báo trên báo chí tàichính. Các quảng cáo thườngđược gọi là bia đá vì cách thứcngười ta in phần quảng cáotrong khung viền đen và in đậm.Các công ty bảo lãnh phát hànhcũng có thể tổ chức các cuộchọp giữa ban giám đốc công tyvà các nhà đầu tư tổ chức lớn,như người quản lý PensionFund, các quỹ đầu tư tương hỗ.Trước ngày thực tế bán cổphần, các nhà bảo lãnh sẽ định

giá phát hành, hoặc xác lậpmức giá mà chính họ sẽ trả chomỗi cổ phiếu. Khi cổ phần bắtđầu được mua bán ngày hômsau, giá có thể tăng lên hoặcgiảm xuống, tuỳ thuộc vào tìnhhình liệu nhà đầu tư có nhất tríhay không đồng ý với cáchđánh giá của nhà bảo lãnh pháthành cho công ty mới này.

Bán trực tiếpMột số công ty chọn cách đi

đường tắt để thực hiện IPObằng cách chào bán trực tiếp tới

các nhà đầu tư, hoặc bán cổphiếu trên Internet thông quamột công ty môi giới điện tử.Loại hình chào bán tự mình làmlấy này tiết kiệm được tiền bằngcách loại bỏ bớt các khoản chiphí phải trả cho nhà bảo lãnh.Tuy vậy, công ty vẫn phải đảmbảo thoả mãn các quy định hồsơ lưu của SEC. Một nhượcđiểm quan trọng của chào bántrực tiếp các cổ phiếu chưaniêm yết chính thức trên một sởgiao dịch chứng khoán hoặc

không được giám sát bởi cácphân tích viên thị trường làthường việc giao dịch xẩy ra ởquy mô rất bé, hoặc khôngthường xuyên. Điều này có thểhạn chế sự hứng thú của nhàđầu tư vào chính cổ phiếu đó.

Bán thứ cấpNếu một công ty đã phát

hành cổ phiếu, nhưng muốntiếp tục tăng vốn thêm nữathông qua bán thêm cổ phần,quá trình đó được gọi là bánthứ cấp. Các công ty thường tỏ

ra lo lắng đối với việc phát hànhthêm cổ phiếu, vì lý do càngnhiều lượng cung cổ phiếu, giátrị từng cổ phiếu đơn đã pháthành sẽ nhỏ đi. Chính vì lý donày, một công ty trong trườnghợp điển hình chỉ phát hànhthêm cổ phiếu nếu giá cổ phiếucủa công ty đang cao. Để gọithêm nguồn tiền, công ty có thểquyết định phát hành trái phiếu,hoặc đôi lúc là các trái phiếuchuyển đổi hay cổ phiếu ưu đãi.Một công ty nhận được tiền chỉ

khi cổ phiếu của nó được pháthành lần đầu. Tất cả các giaodịch tiếp theo chỉ có ý nghĩa lãihay lỗ cho cổ đông (người nắmgiữ cổ phiếu) chứ không có liênquan gì tới công ty phát hànhcổ phiếu đó.

Người mua cổ phần

Tất cả các nhà đầu tư muacổ phần vì cùng một nguyênnhân: tìm kiếm lợi nhuận.Nhưng thực tế là họ tiếnhành mua rất khác nhau.

Con số ước lượng là khoảng43% công dân Mỹ sở hữu cổphần, gần như gấp đôi con sốđầu tư vào cổ phần vào năm1990. Họ sở hữu khoảng 80%tổng số cổ phần trên thị trườngMỹ, hoặc trực tiếp hoặc gián

tiếp thông qua các quỹ đầu tưtương hỗ. Và họ cũng tham giatới 45% tổng lượng giao dịch dohọ mua và bán các cổ phiếu dochính họ nắm giữ.

Khoảng 60% nhận định rằngkhoản đầu tư của mình có giátrị ít nhất 10.000 đô-la, hoặcđầu tư vào cổ phiếu của họchiếm hơn 20% của tổng cáckhoản đầu tư cá nhân, so vớicon số 10% vào năm 1990. Vàvới con số ngày càng tăng, tổnggiá trị danh mục đầu tư

(portfolio) của họ đã vượt quacon số tổng giá trị nhà ở, làmđảo ngược cả một xu hướng dàihạn.

Các nhà đầu tư tổ chứcMột nhà đầu tư tổ chức là

một tổ chức mang tài sản củachính tổ chức đó hoặc đượcngười khác uỷ thác để đầu tư.Các nhà đầu tư tổ chức điểnhình là các công ty đầu tư (baogồm cả quỹ đầu tư tương hỗ),các hệ thống quỹ lương hưu,công ty bảo hiểm, các trường

đại học và ngân hàng. Lấy vídụ, CalPERS là một quỹ lươnghưu đại chúng của California,có 93 tỷ đô-la tương đương67% tổng tài sản nằm ở dạng cổphần, tính vào thời điểm đầunăm 1999. Vì lý do nhà đầu tưtổ chức thường nắm rất nhiềutiền để đầu tư và cam kết đầu tưsinh lợi, do đó họ tham gia giaodịch thường xuyên và ở quy môrất lớn.

Một lệnh mua hay bán cầnđạt số lượng 10.000 cổ phiếu

hoặc nhiều hơn nữa để đượcxếp vào loại giao dịch tổ chức-thực chất là con số khiêm tốnso với một quỹ đầu tư tương hỗlớn đang háo hức đưa đồng tiềncủa nhà đầu tư vào họat động.

Kinh doanh theo chươngtrình là gì?

Một số các nhà đầu tư tổchức đẩy nhanh quá trình giaodịch sử dụng các chương trìnhmáy tính để mua và bán sốlượng lớn cổ phiếu. Các chươngtrình đôi lúc tự động thực hiện

lệnh giao dịch khi các mức giáchạm tới các mức đã xác địnhtrước. Việc mua bán theochương trình đột ngột như vậycó thể gây ra các thay đổi giáchứng khoán bất thường hoặccó thể làm sinh ra những dịchchuyển đột biến trên toàn thịtrường chứng khoán. Vụ sụp đổthị trường chứng khoán năm1987 ở Mỹ xẩy ra ít nhất cómột phần nguyên nhân là dogiao dịch theo chương trìnhthực hiện do giá sụt xuống. Kể

từ đó, các thị trường cổ phiếuđã đưa vào sử dụng hệ thống antoàn-gọi là cầu chì-để giảmthiểu hoạt động mua bán hoặcdừng hẳn kinh doanh cổ phiếulại trong trường hợp thị trườngrơi quá nhiều và quá nhanh.

Cách thức muaNếu bạn có quan điểm đầu

tư dài hạn, bạn có thể mua mộtcổ phần và giữ cho tới khi cổphần đó đạt đến một mức giá trịtăng đáng kể - trong một sốtrường hợp có thể tính bằng

năm. Hoặc bạn có thể tìm kiếmlợi nhuận nhanh chóng qua cổphiếu với các loại cổ phiếu màbạn kỳ vọng sẽ có mức giá tăngđột biến trong vòng một thờigian ngắn. Khi giá cổ phiếutăng, bạn sẽ bán và mua cácloại tài sản khác. Hướng kinhdoanh này gọi là giao dịchngày hoặc định thời thịtrường.

Các nhà đầu tư tổ chức vàcác nhà kinh doanh cổ phiếuchuyên nghiệp, tận dụng các

chương trình phân tích phứctạp, đã thực hành kinh doanhtheo cách định thời lượng thịtrường đã nhiều năm. Nhưnggần đây, các nhà kinh doanhkhông chuyên có khả năng truycập tới các luồng thông tin lớnvề giá trên cơ chế trực tuyến,chẳng hạn qua Internet, bắt đầutham gia loại hoạt động này.

Hoạt động giao dịch ngàytăng lên đang tạo ra một số thayđổi nhanh chóng trên thịtrường, mà một trong những

thay đổi đó là tăng nhanh mứcdao động, vì ngày càng nhiềucác nhà đầu tư độc lập nhảy ranhảy vào thị trường trong mộtnỗ lực tìm kiếm lợi nhuậnnhanh chóng.

Nhiều chuyên gia lo lắngrằng sự dễ dàng thao tác giaodịch trực tuyến thu hút nhiềunhà đầu tư còn bỡ ngỡ lao vàothử loại kinh doanh này. Cácchuyện gia cảnh báo rằng đểthực hiện kinh doanh thànhcông luôn luôn khó khăn kể cả

trong trường hợp tốt đẹp nhất,và nó luôn làm tăng cơ hội thuathiệt về tài chính.

Câu lạc bộ đầu tưNếu bạn muốn tham gia vào

thị trường cổ phiếu nhưng ngầnngại phải tự mình bắt đầu mọithứ, bạn có thể tham gia mộttrong số 37.000 câu lạc bộ đầutư tại Mỹ hoặc tổ chức riêngcâu lạc bộ của bạn.

Trong khi câu lạc bộ đầu tưcó rất nhiều lợi thế - trong số đólà tạo dựng sự tin cậy, chia xẻ

gánh nặng chi phí nghiên cứuđầu tư và có thể xây dựng mộtdanh mục đầu tư phân tán rủiro – thì việc tham gia một câulạc bộ không nhất thiết đảm bảolợi nhuận vượt trội. Một trongcác vấn đề tồn tại là quá trìnhra quyết định thường phải dựatrên nguyên tắc nhất trí. Điềunày cũng đồng nghĩa với việcđôi lúc phải nhất trí mua và bántheo các quyết định ngược vớikhả năng nhận định của bạn màcó thể là tốt hơn. Một nhược

điểm khác nữa là nhiều câu lạcbộ mua các lô nhỏ cổ phần,khiến cho chi phí hoa hồng giaodịch tăng lên tương đối.

Hầu hết các câu lạc tuân thủcác hướng dẫn của Hiệp hộiquốc gia của các câu lạc bộ đầutư (NAIC). Nếu bạn quan tâm,có thể tham khảo web sitewww.better-investing.org

Quy mô tạo nên sự khácbiệt

Quy mô một công ty, hoặccòn goi là tổng giá trị thị

trường, là một tác nhân quantrọng để cân nhắc khi bạn quyếtđịnh mua cổ phiếu nào. Giá trịthị trường được tính bằng cáchnhân tổng số cổ phiếu có thểlưu thông với thị giá hiện tại củacổ phiếu. Ví dụ, một công ty có100 triệu cổ phiếu đang lưuthông với mức thị giá hiện tại là25 đô-la một cổ phiếu sẽ cótổng giá trị thị trường là 25 tỷđô-la. Sơ đồ dưới đây tóm tắtlại những khác biệt cơ bản giữacác công ty có tổng giá trị thị

trường lớn, vừa và nhỏ.

Lấythôngtin ởđâu

Quymôgiaodịch

Mứcdễdàngcủagiaodịch

Tổng

ChỉsốDJIA,S&P500;

Đượcsự chú ý

giá trịthịtrườnglớn

(Cỡtrên 5tỷ đô-la)

lớn củacác nhàmôi giớivàphươngtiện đạichúng;

Cáccông tycungcấpthôngtin.

Lớn Dễdàng

Một

Tổnggiá trịthịtrườngvừa (Cỡtrên 1.5tỷ đô-la)

số chỉsố liênquan;

Sựchú ýcủa cácnhà môigiới vàmọt sốphươngtiện đạichúng;

Côngty cung

Lớn Dễdàng

cấpthôngtin.

Tổnggiá trịthịtrườngnhỏ

(Nhỏhơn 1.5tỷ đô-la)

Ít tintức chotới khigiá tăngđộtbiến;

Côngty cungcấpthôngtin.

Nhỏ

Cókhảnăngkhókhăn

Mua cổ phần

Để mua hoặc bán mộtlượng cổ phần, bạn thườngphải thông qua một nhà môigiới, là một loại công ty đầutư thành viên của sở giaodịch cổ phiếu. Doanh vụ củabạn được gửi vào tay mộtngười môi giới, người này đãvượt qua một kỳ thi về luậtchứng khoán và đã đượcđăng ký với Ủy ban Chứngkhoán và Sở giao dịch (SEC).

Ở Việt Nam là Ủy ban chứngkhoán nhà nước.

Bạn cũng có thể mua cổphần trực tiếp từ công ty pháthành thông qua kế hoạch táiđầu tư cổ tức (DRIP). Một sốlượng lớn các công ty đề xuấtloại kế hoạch này và chỉ yêucầu nột một khoản phí nhỏ đểxử lý giao dịch của bạn. Nếubạn đăng ký tham gia, cổ tứccủa bạn tự động được tái đầu tưđể mua nhiều cổ phiếu hơn, vàbạn có thể thực hiện cả việc

mua thêm bằng tiền mặt nữa. Tên gọi nói lên điều gì?Mặc dù bạn có thể sử dụng

thuật ngữ nhà môi giới để mô tảnhững người chuyên nghiệp làmviệc mua và bán cổ phiếu,nhưng thị trường tài chính lại sửdụng các thuật ngữ khác, nhữngtên gọi ít sử dụng rộng rãi đểmô tả cách thức thực hiện traođổi chứng khoán như sau.

Người môi giới (broker) xửlý các lệnh mua và bán chứngkhoán do các khách hàng tổ

chức hoặc tư nhân đưa ra, vàhọ làm để nhận hoa hồng.

Xa xưa ban đầu, broker –người môi giới – là người bánrượu. Họ vận chuyển, bê vác vàmở các thùng rượu. Ngày naybroker không còn làm việc vớicác chất lỏng nữa mà là cáccông việc thú vị của một đại lýtài chính.

Người kinh doanh (dealer)mua và bán chứng khoán trêntài khoản của mình hoặc tàikhoản công ty mà họ làm việc,

chứ không thực hiện cho kháchàng. Người kinh doanh kiếmtiền dựa trên mức chênh lệchgiữa phần tiền họ mua chứngkhoán và phần thu lại được khibán chứng khoán. Người kinhdoanh chứng khoán có thể cònđược gọi là broker-dealer, vìthực tế họ làm cả 2 loại việc.

Người giao dịch(trader) còngọi là nhà giao dịch tác nghiệpcó đăng ký hay cạnh tranh,mua và bán các chứng khoáncho portfolio của mình. Thuật

ngữ trader cũng mô tả nhânviên của người kinh doanh loạibroker-dealer, thao tác và xử lýcông việc giao dịch chứngkhoán của các công ty.

Sơ đồ hành trình kinhdoanh chứng khoán

Khách hàng đưa lệnh mua vàbán

Khi bạn yêu cầu broker muahoặc bán cổ phần ở mức thịgiá hiện tại, bạn đang thực hiệnlệnh cho thị trường. Giá bạntrả (hoặc thu về) thường là

giống như hoặc gần bằng vớimức chào bạn nhận được khiđặt lệnh, tuỳ thuộc vào tốc độxử lý và mức độ sôi nổi của loạicổ phần giao dịch.

Nếu bạn nghĩ giá cổ phiếubạn muốn giao dịch sắp thayđổi, bạn có thể đặt lệnh giớihạn. Loại lệnh này yêu cầungười môi giới mua hay bán chỉkhi nào cổ phiếu đạt mức giábạn chỉ định, hoặc mức giá tốthơn.

Lệnh dừng yêu cầu người

môi giới mua hoặc bán ở thị giámột khi giá cổ phiếu đã chạmtới mức giá nhắm tới đã đượcchỉ định rõ, gọi là giá dừng.Các lệnh dừng thông thườngđược đặt ra để giới hạn mứcthua lỗ hoặc để bảo vệ lợinhuận. Mặt tiêu cực của lệnhnày là chúng có thể được thựchiện ở mức giá cao hơn hoặcthấp hơn giá dừng (vì lý do cổphiếu giao dịch ở mức thị giásau khi chạm giá dừng).

Khi bạn đưa ra lệnh dừng

hoặc lệnh giới hạn, người môigiới của bạn sẽ hỏi liệu bạn cómuốn dùng lệnh GTC (Good‘til canceled, tức là có giá trịcho tới khi bị huỷ bỏ) hoặclệnh ngày (day order). LệnhGTC luôn có hiệu lực cho tớikhi nó được hoàn thành hoàntoàn hoặc chính bạn huỷ bỏ nó.Lệnh ngày được huỷ bỏ tự độngnếu không thực hiện được toànbộ lệnh vào cuối ngày giao dịch.

Công ty môi giới xử lý giao

dịch Một số người môi giới,

thường gọi là người môi giớidịch vụ tổng thể, cung cấphàng loạt dịch vụ ngoài chứcnăng chỉ thực hiện các lệnhmua và bán cho khách hàng.Các dịch vụ khác có thể baogồm: nghiên cứu đầu tư, xâydựng mục tiêu đầu tư ngắn hạnvà dài hạn.

Người môi giới chiết khấu(discount broker) thực hiệncác giao dịch cho khách hàng,

nhưng điển hình họ chỉ cungcấp thêm một số loại dịch vụhạn chế. Mức phí của họthường thấp hơn nhiều so vớimôi giới dịch vụ tổng thể. Vàđối với các nhà đầu tư nhiềukinh nghiệm, những người giaodịch thường xuyên và trên khốilượng cổ phiếu lớn, còn có loạimôi giới chiết khấu nhiều(deep-discount broker).Những người môi giới loại nàythu phí còn thấp nữa.

Phương pháp giao dịch cổ

phiếu chi phí thấp nhất, tuynhiên lại là qua các công ty môigiới trực tuyến (onlinebrokerage). Nhiều công ty môigiới chiết khấu và dịch vụ tổngthể có vai vế ngày nay còn chiếtkhấu chi phí đáng kể đối vớicác khách hàng mua và bán quamạng (trực tuyến).

Lô chẵn:Thông thường bạn mua và

bán cổ phần theo các khối cổphiếu, với số lượng 100 cổphiếu một khối (hay còn gọi là

lô). Lô 100 cổ phiếu như vậygọi là lô chẵn (round lot). Cácnhà đầu tư nhỏ có thể mua chỉ1 cổ phiếu, hoặc số lượng cổphiếu nào mà họ đủ tiền trả. Sốlượng nhỏ không thuộc lô chẵnnhư vậy gọi là lô lẻ. Các nhàmôi giới thường thu phí cao hơnvới các lệnh đặt mua bán lô lẻ.

Thị trường cổ phiếu phảnánh hoạt động

Thông tin cập nhật là dòngmáu nuôi sống hoạt động giaodịch. Thông tin không chỉ phản

ánh các quyết định đầu tư hiệntại mà còn ảnh hưởng đếnnhững gì sẽ xẩy ra ở giờ hoặccác phiên giao dịch tiếp theo.

Hoạt động giao dịch của cáccổ phần đơn lẻ và của toàn thịtrường tổng thể được cập nhậtliên tục trên mạng internet, trênđài và ti-vi, và còn được tóm tắttrên các tờ báo tài chính hàngngày, chẳng hạn tờ Nhật báoPhố Wall (Wall Street Journal).Chuyển động chung toàn thịtrường thường được theo dõi

bởi các chỉ số và một số đạilượng trung bình, chẳng hạnTrung bình công nghiệp DowJones (DJIA) hay chỉ số S&P500 cổ phiếu.

Truy cập vào các thông tintrực tuyến đang thay đổi mộtcách ngoạn mục phương thứcđầu tư của các cá nhân. Chỉ cầntham gia thực hành một chút,bạn đã có thể nghiên cứu lịchsử tài chính của một công ty cụthể, tận dụng các phần mềm sửdụng trực tuyến để giúp bạn lựa

chọn loại cổ phiếu phù hợphoặc truy cập tới các trangcung cấp thông tin báo giá trựctuyến. Các nhà đầu tư cũng cóthể sử dụng thông tin này đểphân tích ảnh hưởng các quyếtđịnh mua và bán tới cácportfolio riêng của mình cũngnhư lập kế hoạch cho các giaodịch về sau.

Tiền phí hoa hồng chẩyvào đâu

Tiền phí bạn trả để mua vàbán cổ phiếu được chia theo

hợp đồng dàn xếp từ trước giữangười môi giới của bạn và côngty môi giới. Tiền hoa hồng vàbất kỳ khoản phí nào đều docông ty môi giới đặt ra, nhưngngười môi giới của bạn có thểtạo điều kiện để thay đổi mứcphí nếu bạn thường xuyên thamgia giao dịch và giao dịch vớikhối lượng lớn. Nói chung, phícàng cao thì càng nhiều cơ hộiđể bạn thương thảo và mặc cả.

Phương thức giao dịch báogiá tại TTGDCKHN

Được sự đồng ý của Chủtịch Uỷ ban chứng khoánNhà nước, ngày 2/11/2005,Trung tâm GDCK Hà Nộichính thức đưa phương thứcgiao dịch báo giá vào hoạtđộng. Những nội dung chínhtrong cơ chế hoạt động củaphương thức giao dịch báogiá như sau:

Các qui định về giao dịch:

Thời gian giao dịch: Từ

9h00-11h00 vào tất cả các làmviệc trong tuần (trừ các ngàynghỉ theo qui định tại Bộ LuậtLao động).

Hình thức thanh toán- Giao dịch báo giá: Tất cả

các giao dịch báo giá (gồm cảgiao dịch cổ phiếu và giao dịchtrái phiếu) được thanh toán theohình thức thanh toán đa phương(T+3).

Đơn vị yết giá- Giao dịch báo giá:+ Đối với cổ phiếu:100 đồng.+ Đối với trái phiếu: không

quy định.- Giao dịch thỏa thuận:

không quy định. Đơn vị giao dịch- Giao dịch báo giá: 100 cổ

phiếu hoặc 10.000.000 đồng(mười triệu đồng) tính theomệnh giá trái phiếu.

Giá tham chiếu: Giá tham

chiếu của cổ phiếu là bình quângia quyền các giá thực hiện quaphương thức giao dịch báo giácủa ngày có giao dịch gần nhất.

Biên độ dao động giá- Biên độ dao động giá trong

ngày giao dịch đối với cổ phiếulà ±10%.

- Không áp dụng biên độ daođộng giá đối với các giao dịchtrái phiếu.

Hiệu lực của lệnh: trong

phiên giao dịch, lệnh giới hạnđược nhập vào hệ thống giaodịch có hiệu lực cho đến hếtphiên hoặc cho đến khi lệnh bịhuỷ trên hệ thống.

Loại lệnh giao dịch: Lệnh

giao dịch báo giá là lệnh giớihạn.

Nguyên tắc thực hiện lệnh

giao dịch báo giá

- Các lệnh có mức giá tốtnhất được ưu tiên thực hiệntrước.

- Nếu có nhiều lệnh cùngmức giá thì lệnh nào được nhậpvào hệ thống trước sẽ đượcthực hiện trước.

- Nếu lệnh mua và lệnh báncùng thoả mãn nhau về giá thìmức giá thực hiện sẽ là mức giácủa lệnh được nhập vào hệthống trước.

- Lệnh giao dịch có thể đượcthực hiện toàn bộ hoặc một

phần theo bội số của đơn vịgiao dịch.

Sửa, hủy lệnh: Nhà đầu tư

được phép huỷ lệnh hoặc thayđổi mức giá đối với các lệnhchưa được khớp hoặc phần cònlại của lệnh đã khớp một phần.

Các bước tiến hành giaodịch báo giá:

Sau khi nhà đầu tư đặt lệnh(mua/bán) tại các công tychứng khoán, đại diện giao dịchcủa công ty chứng khoán sẽ

nhập các lệnh của khách hàngvào hệ thống giao dịch tại Trungtâm GDCK Hà Nội. Nếu nhàđầu tư muốn thực hiện lệnhtheo phương thức thoả thuậnhoặc muốn thực hiện toàn bộkhối lượng thì phải ghi rõ nhữngyêu cầu này trên phiếu lệnh,công ty chứng khoán sẽ thựchiện những lệnh này theophương thức thoả thuận. Nếuphiếu lệnh không có các yêucầu trên thì đại diện giao dịchcủa công ty chứng khoán sẽ

nhập lệnh đó vào hệ thống giaodịch báo giá.

- Các lệnh đặt này được hiển

thị trên màn hình của đại diệngiao dịch và màn hình thông tincủa công ty chứng khoán.

- Nhà đầu tư theo dõi các

lệnh (mua/bán) thông qua mànhình thông tin tại công ty chứngkhoán và lựa chọn các lệnh phùhợp để đặt lệnh đối ứng.

- Các lệnh nhập vào hệ thốngsẽ được tự động khớp ngay vớicác lệnh đối ứng có mức giáthoả mãn tốt nhất đã chờ sẵntrong hệ thống. Tức là, nếu thoảmãn về giá thì các lệnh mua cómức giá cao nhất sẽ được khớpvới các lệnh bán có mức giáthấp nhất. Mức giá thực hiệnđược xác định là mức giá củalệnh được nhập vào hệ thốngtrước.

- Nếu ở cùng một mức giá

mà có nhiều lệnh mua/lệnh bánthì lệnh nào nhập vào hệ thốngtrước sẽ được thực hiện trước.

- Các lệnh có thể được thực

hiện một phần hoặc toàn bộ(nếu các lệnh đối ứng đáp ứngđược toàn bộ khối lượng). Cáclệnh chưa được thực hiện hoặcmới thực hiện một phần sẽđược lưu lại trên hệ thống đểchờ thực hiện với các lệnh mới.

- Kết quả giao dịch sẽ được

hiển thị trực tuyến trên mànhình thông tin của các công tychứng khoán.

Kết thúc phiên giao dịch,TTGDCK Hà Nội sẽ xác nhậnkết quả giao dịch với công tychứng khoán thành viên và côngty chứng khoán thành viênthông báo cho khách hàng.

Định giá cổ phiếu: dòng tiềnhay thu nhập?

Thị trường chứng khoán(TTCK) VN là một thịtrường mới nổi, việc dự báogiá cổ phiếu trên thị trườngtrở nên khó khăn.

Nhiều báo cáo của các tổchức nước ngoài như IMF,HSBC, Merrill Lynch... đã đềcập nhiều đến việc giá cổ phiếucủa các công ty VN vượt xa giátrị thực (!?). TTCK cũng đã

phản ứng về những nhận địnhtrên. Vậy có phương pháp địnhgiá nào cho các cổ phiếu trênTTCK VN?

Để trở thành một nhà đầu tư(NĐT) chuyên nghiệp trên thịtrường, chí ít bạn cũng phải biếtphân tích và định giá giá trị củacác loại chứng khoán. Qui trìnhnày thường trải qua năm bước:(1) hiểu biết về hoạt động kinhdoanh (sản phẩm, cạnh tranh,thế mạnh công ty...), (2) phântích thông tin từ bên trong và

bên ngoài báo cáo tài chính, (3)triển khai các dự báo để xácđịnh thành quả, (4) chuyển dựbáo thành định giá bằng các môhình thích hợp và (5) thực hiệngiao dịch trên cơ sở định giá.

Để thực hiện năm bước nàykhông đơn giản đối với mộtNĐT cá nhân. Một phươngpháp như thế tốt hơn nhiều sovới phân tích so sánh bội số đơn(như P/E, P/B...), nhưng cómấy ai trên thị trường làm đượcđiều này?

Định giá dựa vào thu nhập

Các NĐT thường biết đếnphương pháp định giá giản đơnlà tính toán chỉ số P/E - phươngpháp dựa trên thu nhập tạo racủa công ty. Trong các báo cáocủa các tổ chức tài chính thếgiới, họ dựa vào thu nhập màcác công ty tạo ra trong nămvừa qua để tính toán. Tuynhiên, giá mà NĐT trả cho mộtloại cổ phiếu nào đó lại là giámà họ trả cho những kết quả

(kỳ vọng) mà công ty sẽ đạtđược trong tương lai. Theo kếtquả báo cáo sáu tháng đầu nămcủa các công ty, các NĐT dễdàng dự báo thu nhập cuối năm2007. Việc sử dụng phươngpháp P/E lúc này sẽ là P/E dựkiến (xem bảng).

Việc sử dụng P/E dự kiến sẽcải thiện phần nào về cách nhìnP/E của TTCK VN. Các NĐTVN đầu tư theo phong trào nênhọ thường phản ứng thái quátrước những thông tin công bố

mà không tự mình làm mộtcông việc đánh giá lại những cổphiếu đang nắm giữ. Trong sốcác chứng khoán minh họatrên, không phải tất cả đều cóP/E cao. Một báo cáo gần đâycủa Công ty chứng khoán RồngViệt (VDSC) phân tích 40 côngty trên thị trường cũng đã chothấy có nhiều cơ hội để đầu tư.

Tuy nhiên, phương pháp nàydựa vào thu nhập mà công tytạo ra. Trong khi đó thu nhập làbút toán chứ không phải là dòng

tiền mà các cổ đông có được.Thu nhập bị quản lý bởi cácnhà quản trị trong công ty, độngcơ của họ có thể vì các hợpđồng kinh doanh hay vì tiềnlương của họ được trả trên thunhập có được. Tuy nhiên, nếuđộng cơ này là vì giá chứngkhoán thì thật nguy hiểm...

Kết quả kinh doanh sáutháng đầu năm đã cho thấy mộtsự tăng trưởng đáng kể trongthu nhập (EPS). Với khả năngnày, EPS của các công ty vượt

trên 10% như cảnh báo củaMerrill Lynch. Một điều đánglưu ý liệu rằng thu nhập sáutháng đầu năm mà các công tycông bố có phản ánh thực lựccủa công ty hay chỉ là giải phápcủng cố niềm tin của thị trườngtrước xu hướng giảm giá liêntục của thị trường?

Định giá dựa vào dòng tiền

Một phương pháp định giácổ phiếu được các chuyên giatài chính sử dụng nhiều nhất làdựa vào dòng tiền mà mộtdoanh nghiệp có thể tạo ratrong tương lai. Không đơnthuần ANZ mua cổ phiếu Côngty cổ phần chứng khoán SàiGòn (SSI) với mức giá 170.000đồng/cổ phiếu; VinaCapital,Deutsche Bank... mua cổ phiếucủa Công ty cổ phần gỗ Trường

Thành với giá 75.000 đồng/cổphiếu trong khi giá thị trườngđối với cổ phiếu này thấp hơnnhiều.

Quyết định đầu tư của các tổchức đầu tư này được tính toándựa vào dòng tiền tạo ra trongdài hạn. Tuy nhiên việc dựa vàodòng tiền trong điều kiện VNhiện nay vấp phải vấn đề của dựbáo, thông tin để dự báo, thờigian dự báo... Một NĐT cánhân không thể tự mình phântích và dự báo dòng tiền của

một công ty trong một khoảnthời gian dài.

Ngoài ra, việc dự báo dòngtiền của công ty còn gặp phảivấn đề nhu cầu đầu tư củachính công ty trong tương lai,vấn đề này cũng đã vượt rangoài tầm của chính các nhàquản trị công ty. Chẳng hạnCông ty Chứng khoán Sài Gòntrong năm 2006 đã có đến bađợt tăng vốn để đáp ứng nhucầu hoạt động kinh doanh. Liệurằng trong tương lai nhu cầu

này có dễ dàng dự báo không?Phần lớn các công ty VN

đang trong giai đoạn xác lập vịthế của mình trong tiến trìnhhội nhập, việc tận dụng cơ hộiphát triển TTCK thời gian quađể huy động vốn nhằm đáp ứngcác cơ hội khi mà các công cụhuy động vốn khác còn bộc lộnhiều hạn chế. Như vậy, nhữngnhận định của các báo cáonước ngoài không hẳn là hợplý. Nếu việc lạm dụng này quámức cần thiết thì đáng để cảnh

báo. Kết quả đầu tư mà cáccông ty VN huy động vốn hômnay sẽ là những thành quả trongtương lai. Xét về dòng tiền cóthể bị âm trong những năm mànhu cầu đầu tư đang tăng cao.

Một NĐT nổi tiếng thế giớilà Warren Buffett luôn yêu cầucác cộng sự của mình khi phântích để đầu tư phải tìm ra thếmạnh kinh tế của công ty đó.Thế mạnh kinh tế mà một côngty đang xây dựng sẽ giúp côngty gặt hái được những thành

quả trong tương lai. Bằng việcphân tích này mà WarrenBuffett đã thành công. Thiếtnghĩ, các doanh nghiệp VNđang trên con đường xây dựngthế mạnh kinh tế của mình thìbằng cách huy động vốn trên thịtrường để thực hiện các cơ hộiđầu tư nhằm xác lập vị thếtrong tiến trình hội nhập nhưvừa qua âu cũng là một cách đira biển lớn.

Hướng dẫn giao dịch thoảthuận trên TTCK

Các quy định chung Khốilượng chứng khoán tronggiao dịch thoả thuận phải lớnhơn hoặc bằng 10.000 cổphiếu/giao dịch, lớn hơn hoặcbằng 3.000 trái phiếu/giaodịch. Khối lượng giao dịchphải là lô chẵn.

Giá giao dịch tuỳ theo sựthoả thuận giữa người mua vàngười bán nhưng phải nằm

trong biên độ cho phép tại thờiđiểm giao dịch.

Các quy định khác về điềukiện giao dịch, tỷ lệ nắm giữ cổphiếu trong công ty cổ phần,lưu ký và thanh toán bù trừ...được áp dụng như giao dịchkhớp lệnh.

Khi giao dịch thoả thuận,nhà đầu tư cần lưu ý sao chokhông vi phạm các quy địnhcủa Uỷ ban Chứng khoán Nhànước và Trung tâm Giao dịchChứng khoán.

Lệnh giao dịch thoả thuậnchỉ có giá trị trong ngày.

Theo quy định hiện hành thìlệnh đã đặt không được quyềhuỷ vì vậy nhà đầu tư cần chú ýquy định này khi đặt lệnh.

Quy trình thực hiện lệnhđặt mua hay chào bán

a) Trường hợp khách hàngchủ động quảng cáo (chủ độngđặt mua hoặc chào bán), quytrình đặt lệnh giao dịch đượctiến hành theo 2 bước:

Bước 1: Quảng cáo giao dịch

thoả thuận. Sau khi khách hàngđiền vào phiếu lệnh giao dịchthoả thuận theo mẫu và nộpphiếu lệnh cho nhân viên giaodịch (mẫu quảng cáo giao dịch),dại diện giao dịch của công tychứng khoán (CTCK) kiểm tracác quảng cáo giao dịch thoảthuận vào hệ thống giao dịch.Màn hình giao dịch sẽ hiển thịnội dung của quảng cáo.

Ghi chú: Trong trường hợpđã có đối tác, khách hàng cầnnộp thêm chứng từ xác nhận

thoả thuận, cam kết giữa haibên về khối lượng, giá thoảthuận, mã số giao dịch của cảhai bên...

Bước 2: Điều chỉnh lệnhtrong quá trình thoả thuận.Khách hàng cần giữ liên lạcthường xuyên với CTCK đểnắm rõ tình hình giao dịch vớiđối tác. Trong trường hợp cóđiều chỉnh các thông số lệnh,những sửa đổi cần được sựchấp thuận của CTCK vàCTCK sẽ xác nhận trực tiếp

việc sửa đổi vào phiếu lệnh.Ghi chú: Trong trường hợp

khách hàng đã có đối tác trướcthì lệnh được thực hiện ngay.

b) Trường hợp nhà đầu tưquyết định giao dịch dựa trênthông tin quảng cáo, quy trìnhđặt lệnh được tiến hành theo 2bước:

Bước 1: Tiếp nhận nhữngthông tin quảng cáo về giao dịchthoả thuận được đại diện giaodịch thông báo rộng rãi đến nhàđầu tư. Khách hàng có thể tìm

hiểu thêm thông tin tại quầygiao dịch của các CTCK. Nếuchấp nhận các tin quảng cáo,nhà đầu tư đăng ký giao dịchthoả thuận.

Bước 2: Khách hàng điềnvào phiếu lệnh giao dịch thoảthuận theo mẫu rồi nộp phiếulệnh cho nhân viên giao dịch.Đại diện giao dịch nhận đượcphiếu đăng ký sẽ tiến hành thoảthuận với đại diện giao dịch củabên quảng cáo và thông báocho khách hàng. Khách hàng

có quyết định cuối cùng chấpthuận giao dịch hay không.

Về việc xác nhận giao dịchSau khi hai bên đã đồng ý

tiến hành giao dịch. Đại diệngiao dịch sẽ tiến hành thực hiệngiao dịch cho khách hàng. Saukhi hoàn tất giao dịch, phầnviệc xác nhận kết quả giao dịch,số dư chứng khoán và quy trìnhthanh toán bù trừ được thựchiện như giao dịch khớp lệnh.

Nghiệp vụ tách, gộp cổ phiếu

Hiện nay, nhiều nhà đầutư rất quan tâm đến nghiệpvụ tách, gộp cổ phiếu của cáccông ty cổ phần như trườnghợp Công ty cổ phần Cáp vàVật liệu viễn thông(SACOM) vừa có dự địnhtách cổ phiếu để nâng giá trịcông ty.

Tách và gộp cổ phiếu là việclàm tăng hoặc giảm số cổ phiếuđang lưu hành của một công ty

cổ phần mà không làm thay đổivốn điều lệ, vốn cổ phần haytoàn bộ giá trị thị trường tại thờiđiểm tách hoặc gộp cổ phiếu.Tùy theo mục đích của công tyvà tình hình thị trường mà côngty có thể tiến hành tách hay gộpcổ phiếu. Việc tách, gộp cổphiếu thường được quy địnhtrong điều lệ công ty và do Đạihội cổ đông quyết định, nhưngtrong thực tế thường thì Đại hộicổ đông thông qua chủ trươngvà ủy quyền cho Hội đồng quản

trị lựa chọn thời điểm thích hợptiến hành việc tách hoặc gộp cổphiếu.

Tách cổ phiếu sẽ làm tăng sốlượng cổ phiếu đang lưu hànhvà làm giảm mệnh giá cổ phiếutương ứng với tỷ lệ tách, do đógiá cổ phiếu trên thị trườngcũng sẽ giảm tương ứng và giaodịch được thực hiện dễ dànghơn. Việc tách cổ phiếu thườngđược thực hiện khi giá cổ phiếutrên thị trường tăng quá cao làmcho các giao dịch sẽ khó thực

hiện và điều này sẽ làm giảmtính thanh khoản của cổ phiếu.Vì vậy, khi giá cổ phiếu tăngcao trên thị trường thì việc táchcổ phiếu là cần thiết để tạo điềukiện thuận lợi cho việc giao dịchcổ phiếu, đồng thời sau khi táchgiá cổ phiếu thường có xuhướng tăng lên. Mặt khác, saukhi tách cổ phiếu, số lượng cổphiếu được giao dịch trên thịtrường tăng lên có thể làm tăngsố lượng cổ đông của công ty,qua đó góp phần làm hạn chế

khả năng công ty bị thâu tóm.Ví dụ, một công ty cổ phần

ABC có 1 triệu cổ phiếu đanglưu hành, mệnh giá 10.000đồng/cổ phiếu (tổng giá trị niêmyết là 10 tỷ đồng) và giá thịtrường tại thời điểm hiện tại là100.000 đồng/cổ phiếu. Công tytiến hành tách cổ phiếu theo tỷlệ 1:2 (nghĩa là người sở hữu 1cổ phiếu cũ sẽ nhận được 2 cổphiếu mới, khi đó tổng số cổphiếu mới của công ty sẽ là 2triệu cổ phiếu mệnh giá 5.000

đồng/cổ phiếu, tổng giá trị niêmyết vẫn là 10 tỷ đồng nhưng giáthị trường của cổ phiếu mới sẽdao động ở mức 50.000đồng/cổ phiếu.

Ngược lại, trường hợp gộpcổ phiếu sẽ làm giảm số lượngcổ phiếu đang lưu hành, mệnhgiá cổ phiếu tăng lên và giá thịtrường của cổ phiếu cũng tănglên tương ứng với tỷ lệ gộp cổphiếu. Theo thống kê ở cácnước thì trường hợp gộp cổphiếu thường ít khi xảy ra đối

với các công ty niêm yết trên thịtrường chứng khoán bởi vì mụcđích duy nhất của việc gộp cổphiếu là làm cho cổ phiếu đó cógiá trị hơn trên thị trường vàqua đó làm tăng tính thanhkhoản của cổ phiếu.

Ví dụ, công ty cổ phần DEFcó 6 triệu cổ phiếu đang lưuhành, mệnh giá 10.000 đ/cổphiếu, tổng giá trị niệm yết là60 tỷ đồng và giá thị trườngđang ở mức 12.000 đồng/cổphiếu. Để tránh cho giá cổ

phiếu của công ty giảm xuốngthấp hơn mệnh giá, công ty cổphần DEF tiến hành gộp cổphiếu theo tỷ lệ 3:1 (nghĩa là cổđông sở hữu 3 cổ phiếu cũ sẽnhận được 1 cổ phiếu mới).Như vậy sau khi gộp, tổng số cổphiếu mới của công ty là 2 triệucổ phiếu, với mệnh giá 30.000đồng/cổ phiếu và giá thị trườngcủa cổ phiếu mới sẽ dao độngquanh mức giá 36.000 đồng/cổphiếu.

Cho đến nay, nghiệp vụ tách,

gộp cổ phiếu chưa xảy ra trênthị trường chứng khoán ViệtNam. Việc tăng vốn điều lệ củacông ty REE vừa qua và củamột số công ty niêm yết khácdự định thực hiện trong thờigian tới bằng cách phát hànhthêm cổ phiếu không phải làtrường hợp tách cổ phiếu. Đóchính là trường hợp công tydùng các khoản thặng dư vốncổ phần, lợi nhuận giữ lại vàcác quỹ hiện có để chuyểnthành vốn điều lệ thông qua

hình thức phát hành thêm cổphiếu thưởng cho các cổ đônghiện hữu, nghĩa là vốn điều lệ vàsố lượng cổ phiếu của công tytăng lên nhưng trong thực tếtổng vốn chủ sở hữu của Côngty vẫn không thay đổi và nhưvậy việc phát hành thêm cổphiếu của Công ty REE và mộtsố Công ty dự định thực hiệntrong thời gian tới về thực chấtchính là điều chỉnh lại giá trị sổsách trên một cổ phiếu.

Quản lý, giám sát hoạt độngđăng ký - thanh toán bù trừ -lưu ký chứng khoán

Nằm trong hệ thống quảnlý giám sát của Trung tâmGiao dịch chứng khoán,quản lý hoạt động đăng ký,thanh toán bù trừ cũng đónggóp một phần quan trọng vàoviệc đảm bảo cho thị trườnghoạt động hiệu quả và antoàn hơn.

Quản lý hoạt động đăng ký

thanh toán bù trừ, lưu ký chứngkhoán đúng như tên gọi của nóbao gồm việc quản lý giám sát 3bộ phận riêng lẻ: quản lý giámsát hoạt động đăng ký, thựchiện quyền, quản lý hoạt độngthanh toán bù trừ và quản lýhoạt động lưu ký chứng khoántrong đó có cả việc quản lý khokét cụ thể như sau:

1. Quản lý giám sát hoạtđộng thực hiện quyền

Quản lý giám sát hoạt độngthực hiện quyền là việc kiểm tra

theo dõi việc tuân thủ quy trìnhthực hiện quyền của 2 đốitượng:

- Của tổ chức niêm yết:Tuân thủ về tính kịp thời trongviệc thông báo các sự kiện liênquan đến việc thực hiện quyềncũng như đảm bảo tính chínhxác của các số liệu chuyển choTrung tâm giao dịch chứngkhoán, đảm bảo việc chuyểncác khoản phát sinh từ việcthực hiện quyền vào tài khoảncủa Trung tâm đúng ngày giờ

quy định để từ đó chuyển chocác Thành viên lưu ký;

- Của các Thành viên lưu ký:Các Thành viên lưu ký phải bảođảm tính chính xác trong Danhsách người sở hữu chứng khoáncung cấp cho Trung tâm giaodịch chứng khoán, đồng thờiphải tuân thủ đúng các quy địnhvề thời gian, quy trình, thủtục… liên quan đến việc thựchiện quyền.

2. Quản lý hoạt độngthanh toán bù trừ chứng

khoánQuản lý hoạt động thanh

toán bù trừ chứng khoán baogồm việc quản lý các công tácsau:

- Quản lý bù trừ thanh toántiền: bù trừ số tiền phải thanhtoán giữa các Thành viên lưu kývà sau đó theo dõi việc tuân thủcủa các Thành viên lưu kýtrong việc chuyển tiền vào tàikhoản để thanh toán vào ngàythanh toán. Kết nối với Ngânhàng chỉ định để kiểm tra giám

sát việc thanh toán tiền của cácThành viên lưu ký. Báo cáolãnh đạo bất kỳ khi nào cótrường hợp chậm trễ trong việcchuyển tiền thanh toán;

- Quản lý bù trừ thanh toánchứng khoán: thực hiện việc bùtrừ chứng khoán cho các Thànhviên lưu ký và theo dõi việcthanh toán chứng khoán củacác Thành viên lưu ký. Báo cáolãnh đạo bất kỳ khi nào có việcchậm trễ hay cố tình khôngchuyển chứng khoán để thanh

toán;3. Quản lý giám sát hoạt

động lưu ký chứng khoán- Mở và quản lý tài khoản

lưu ký chứng khoán cho kháchhàng của các Công ty chứngkhoán: quản lý việc mở tàikhoản cho khách hàng cũngnhư phương pháp hạch toáncủa các Công ty chứng khoán,việc cung cấp các số liệu liênquan đến tài khoản của kháchhàng mở tại các Công ty chứngkhoán như các bản sao kê, báo

cáo số dư… Tuy nhiên, hiệnnay việc quản lý này chưa đượcthực hiện triệt để vì để kiểm trađược đòi hỏi Trung tâm phảithường xuyên có đợt kiểm trangay tại Công ty chứng khoánhoặc phải có hệ thống máy tínhnối mạng hoàn toàn giữa cácCông ty chứng khoán và Trungtâm giao dịch chứng khoán.

4. Ngoài ra, liên quan đếnhoạt động đăng ký, thanhtoán bù trừ, lưu ký chứngkhoán còn phải kiểm tra giám

sát một số các hoạt động sauđây:

- Giám sát tỷ lệ nắm giữchứng khoán của người đầu tưnước ngoài: kiểm tra tỷ lệ nắmgiữ chứng khoán của người đầutư nước ngoài và có biện phápxử lý thích hợp khi có trườnghợp giao dịch, chuyểnnhượng... vv vượt quá tỷ lệ chophép;

- Theo dõi giám sát việc sửalỗi giao dịch của các Thành viênlưu ký: kiểm tra các lỗi giao

dịch của các Thành viên lưu ký,thực hiện việc sửa lỗi. Đối vớinhững trường hợp nghiêm trọngphải báo cáo bằng văn bản choủy ban chứng khoán nhà nướcđể có biện pháp xử lý kịp thờiđảm bảo cho thị trường hoạtđộng an toàn và hiệu quả;

- Quản lý Quỹ hỗ trợ thanhtoán: quản lý việc đóng góp banđầu cũng như định kỳ vào Quỹhỗ trợ thanh toán của cácThành viên lưu ký. Đồng thời raquyết định sử dụng Quỹ khi cần

thiết nếu có trường hợp Thànhviên lưu ký tạm thời thiếu hụttiền trong thanh toán và theodõi giám sát việc trả lãi, hoàntrả tiền cho Quỹ cũng như phânbố các khoản hỗ trợ giữa cácThành viên lưu ký còn lại nếukhoản hỗ trợ lớn hơn số tiền màThành viên lưu ký tạm thời viphạm có trong tài khoản Quỹhỗ trợ thanh toán;

- Giám sát tình hình nộp phícủa các Thành viên lưu ký:trong tương lai, khi bắt đầu thực

hiện việc thu phí các Thànhviên lưu ký thì phải quản lý việcđóng góp các khoản phí liênquan đến những hoạt động nàycủa các Thành viên lưu ký từkhâu tính phí, ra thông báo đếntheo dõi việc nộp phí của cácThành viên lưu ký;

- Bảo quản chứng khoán lưuký cho khách hàng của cácCông ty chứng khoán: kiểm traviệc bảo quản chứng khoán chokhách hàng của các Công tychứng khoán, nhất là việc tái

lưu ký chứng khoán tại Trungtâm giao dịch chứng khoán vàbảo quản chứng khoán củakhách hàng trong trường hợpCông ty chứng khoán không táilưu ký chứng khoán kịp. Vềviệc quản lý kho két, ngay từkhi đăng ký làm Thành viên lưuký, các Thành viên lưu ký đãphải có văn bản thuyết minh vềhệ thống kho két của mình vàđược kiểm tra chấp nhận là hệthống kho két đủ năng lực đểphục vụ cho nhu cầu lưu ký

chứng khoán của khách hàng;- Lập và nộp các báo cáo về

hoạt động lưu ký chứng khoán:yêu cầu các Thành viên lưu kýnộp các báo cáo về hoạt độnglưu ký và đề nghị chỉnh sửa nếuthấy có chi tiết không chínhxác.

Một số phương pháp tính giátrị thực của cổ phiếu niêmyết

Hiện tại các nhà phân tíchchứng khoán tại Việt Nam vàtrên thế giới dùng khá nhiềuphương pháp để tính và dựđoán giá CP, sau đây là 3phương pháp có thể áp dụngđược trong điều kiện hiện tạicủa TTCK Việt Nam.

Ngoài ra, để đơn giản hoávấn đề, chúng ta sẽ lấy giá cao

nhất trong các giá CP tính theocác phương pháp trên làm giátrị thực của CP được phân tích.

Định giá cổ phiếu phổthông theo phương pháp chiếtkhấu luồng thu nhập (DCF)

Phương pháp định giá chiếtkhấu luồng thu nhập (DCF)được dựa trên một nguyên lý cơbản là "tiền có giá trị theo thờigian”, một đồng tiền của ngàyhôm nay luôn có giá trị hơn mộtđồng tiền của ngày mai, mộtđồng đầu tư vào trong doanh

nghiệp (DN) này có mức sinhlời khác với một đồng đầu tưtrong DN khác, do đó, giá trịcủa ND được xác định bằngcác luồng thu nhập dự kiến màDN đó thu được trong tương laiđược quy về giá trị hiện tại bằngcách chiết khấu chúng bằngmột mức lãi suất chiết khấu phùhợp với mức độ rủi ro của DNđó.

Do vậy, trong phương phápDCF có 3 thông số cơ bản nhấtcần được xác định, đó là luồng

thu nhập công ty sẽ thu về trongtương lai, mức lãi suất chiếtkhấu luồng thu nhập đó và thờihạn tồn tại dự tính của DN.Phương pháp này được áp dụngphổ biến ở những nước màTTCK phát triển, nơi thường cóđầy đủ thông tin về lịch sử cũngnhư thông tin hiện tại và dự báohợp lý về tình hình tài chính vàrủi ro của doanh nghiệp. Hiệnnay, việc áp dụng công thứcnày ở Việt Nam cũng đượcnhiều người chấp nhận bởi giá

CP tính theo phương pháp nàyphản ánh được tương đối đầyđủ mọi mặt bản chất hoạt độngsản xuất kinh doanh của côngty so với các phương pháp khácvà đứng trên quan điểm của nhàđầu tư thì, ngoài việc tính toántheo phương pháp này rất đơngiản, nó còn đáp ứng đúng suynghĩ, nguyện vọng của họ khiđầu tư vào một DN.

Tuy nhiên, tại Việt Nam việcáp dụng công thức này có mộtsố khó khăn làm cho việc ước

tính nguồn thu trong tương laicủa các công ty khó có thểchính xác như: Tình hình môitrường kinh doanh có nhiềubiến động; Các ND Việt Namtrong đó có các công ty đangniêm yết đều chưa quen vớiviệc lập kế hoạch sản xuất kinhdoanh dài hạn, đặc biệt là cònxa lạ với việc dự báo chi tiếtluồng tiền dài hạn ra, vào côngty... Do đó, chúng ta sẽ điềuchỉnh lại công thức này theohướng 5 năm và cộng giá trị tài

sản ròng được tính vào thờiđiểm niêm yết.

Công thức được điều chỉnhsẽ là:

P = Po + E1/(1+r) +E2/(1+r)2 + E3/(1+r)3 +E4/(1+r)4 + E5/(1+r)5

Định giá CP phổ thông theophương pháp hệ số P/E

Đây là phương pháp cũngđược áp dụng phổ biến ở cácTTCK đã phát triển. Hệ số P/Elà hệ số giữa giá CP (thị giá) vàthu nhập hàng năm của một CP

đem lại cho người nắm giữ.Thông thường, để dự tính giácủa một loại CP, người tathường dùng thu nhập trên mỗiCP của công ty nhân với hệ sốP/E trung bình ngành hoặc củamột công ty tương tự về qui mô,ngành nghề và đã được giaodịch trên thị trường. Việc ápdụng hệ số P/E để tính giá CPtại Việt nam còn gặp phải nhiềukhó khăn do thiếu số liệu vàTTCK chưa phát triển.

Tại các thị trường đã phát

triển, theo số liệu thống kê vềchỉ số P/E, hệ số này từ 8-15 làbình thường, nếu hệ số này lớnhơn 20 thì công ty đang đượcđánh giá rất tốt và người đầu tưtrông đợi trong tương lai, mứcthu nhập trên một CP của côngty sẽ tăng nhanh. Trường hợpcông ty có hệ số P/E thấp cóthể là do thị trường không đánhgiá cao công ty đó hoặc chưahiểu biết nhiều về công ty. Khitất cả các CP trên thị trườngđều có giá quá cao so với giá trị

thực của của nó thì phần bongbóng sẽ vượt quá phần thực vànhất định có ngày nổ tung, gâykhủng hoảng thị trường như đãtừng thấy ở các nước phát triển.

Định giá cổ phiếu dựa trêncơ sở tài sản ròng có điềuchỉnh

Quan điểm chung củaphương pháp này cho rằng, mộtcông ty có giá trị không kémhơn tổng các giá trị của từngloại tài sản riêng của nó trừ đicác khoản nợ của nó. Tài sản

riêng ở đây được hiểu bao gồmcả những giá trị lợi thế của côngty. Giá CP của công ty có thểđược tính theo phương pháptổng quát sau:

Giá CP = (Giá trị TS ròng+ Giá trị lợi thế)/Tổng số CPđịnh phát hành

Phương pháp này thườngđược sử dụng để tính toán giátham chiếu và so sánh. ở ViệtNam, phương pháp này đượcáp dụng phổ biến cho các DNNhà nước thực hiện CPH. Tuy

nhiên, giá trị tài sản ròng củacông ty dù được định giá chínhxác đến đâu cũng chỉ thể hiệngiá trị thanh lý của công ty,trong khi đó đối với người đầutư mua CP thì tương lai củacông ty mới là điều đáng quantâm hơn cả. Trong các DNCPH ở Việt Nam có nhiều loạitài sản mà chúng ta không xácđịnh được giá do không có thịtrường cho các loại tài sản này,nhưng có một loại tài sản mà aicũng thấy rõ là đang góp phần

khiến cho các DN Nhà nướcCPH được định giá thấp là giátrị quyền sử dụng đất.

Quan sát cho thấy, việcquyền sử dụng đất trong cácDN Nhà nước CPH được địnhgiá thấp hơn giá cả trên thịtrường nhà đất từ 4 đến 5 lầnkhông phải là hiện tượng cábiệt. Hơn thế nữa, trong nhiềuDN, quyền sử dụng đất là mộttài sản có giá trị cao nhất,chiếm một tỷ trọng rất lớn trongtổng tài sản của công ty. Chúng

ta sẽ dựa trên một số số liệu vềcổ phần hoá, tính những thiếuhụt trong quá trình định giá củacác DN Nhà nước cổ phầnbằng cách nhân tổng giá trị tàisản ròng của công ty lên 2 lần.Dựa trên các phương phápđược giới thiệu trên và chỉ sửdụng một cách máy móc nhữngcon số ghi trên trên báo cáo tàichính năm 1999 và 2000 đượccông bố của các công ty niêmyết, các bạn có thể tự tính toánđược giá trị CP của các công ty

theo bảng dưới đây. Tuy nhiên,theo những tính toán nêu trênthì giá CP vẫn chưa thể hiệnđược hoàn toàn về các giá trịthực của công ty mà nó phảnánh. Để có thể hiểu được mộtcách rõ nét và toàn diện hơn,chúng ta cần phải đi sâu vàophân tích những yếu tố phi địnhlượng khác nhưng lại ảnhhưởng rất lớn đến những kếtquả tính toán nêu trên.

Những yếu tố mà bạn cầnphải tính đến khi phân tích và

tính giá CP của một công ty baogồm:

- Độ tin cậy của số liệu- Mức độ rủi ro trong hoạt

động của công ty bao gồm cảnhững yếu tố như tình hình thịtrường và triển vọng của côngty (điều này sẽ ảnh hưởng rấtlớn đến thời hạn hoạt động cuảcông ty, hệ số chiết khấu trongcông thức tính DCF);

- Những yếu tố liên quan đếntài sản vô hình của công ty nhưtrình độ quản lý của ban giám

đốc, uy tín sản phẩm, nhãn hiệuthương mại, chất lượng sảnphẩm được thể hiện theo cáctiêu chuẩn ISO...

Mua cổ phiếu trên thị trườngtự do như thế nào?

Theo một số nhà tạo lậpthị trường tự do, để có đượcnguồn cung cổ phiếu cho thịtrường này, họ phải có mộtđội ngũ chân rết (gọi là cáctay cò cổ phiếu) ở khắp nơiđi tìm mua cổ phiếu của cáccông ty cổ phần.

Việc chuyển nhượng cổphiếu sẽ được tiến hành theocách các cổ đông cũ làm giấy

chuyển nhượng cổ phiếu chocác tay cò nhưng phần “Ngườimua” sẽ để trống. Sau khi kýđược hợp đồng với người bán,nhiệm vụ của các cò cổ phiếu làlàm việc với công ty phát hànhđể công ty ký xác nhận vào hợpđồng chuyển nhượng cổ phiếu,chấp nhận người mua là cổđông mới của công ty (mặc dùchưa biết đích danh). Sau khicó cổ phiếu, nhà tạo lập thịtrường tự do sẽ chào bán theogiá tự đặt, nếu có người mua

tương ứng, họ chỉ cần sangchuyển số cổ phiếu đó chongười mua kèm hợp đồngchuyển nhượng ghi tên nhà đầutư vào chỗ để trống. Như vậy vềmặt pháp lý, nhà đầu tư có thểyên tâm khi sở hữu lượng cổphiếu mua ngoài luồng này.

Hiện nay, trên thị trườngkhông chính thức, các loại cổphiếu sắp niêm yết là đối tượngđược săn lùng nhiều nhất. Lýdo của hiện tượng này rất đơngiản: chỉ cần nhìn vào chiều

hướng tăng giá liên tục trên thịtrường chính thức là nhà đầu tưcó cơ sở để kỳ vọng vào sự tănggiá của các cổ phiếu hứa hẹnlên sàn. Để tham gia thị trườngnày, nhà đầu tư chỉ cần liên hệvới một trong số rất nhiều còchứng khoán (có thể dễ dànggặp họ trên các sàn giao dịch,trong các quán cafe...) và đưara yêu cầu là sẽ được chỉ dẫntận tình. Nếu bạn muốn mua cổphiếu mà họ đang có sẵn nguồncung thì chỉ việc đi đến một

thỏa thuận về giá. Nếu cổ phiếubạn yêu cầu không có sẵn trong“két” của các tay cò, họ sẽ sẵnsàng tìm đến công ty bạn đặtmua để săn cổ phiếu giúp bạn.Nét nổi bật của thị trường nàylà giá cả chỉ được xác định trêncơ sở thỏa thuận, điều này tạocho các tay cò một quyền rấtlớn trong việc định giá. Mặc dùhiện nay, có nhiều tay cò thamgia hoạt động trên thị trườngkhông chính thức nên giá cảcũng tương đối có tính cạnh

tranh, nhưng hiện nay, thịtrường này không được quản lý,thông tin đến với nhà đầu tư lạikhông đầy đủ thậm chí nhiềukhi bị méo mó, nên việc đầu tưvốn vào thị trường này còn rất“mò mẫm” và phụ thuộc nhiềuvào sự may rủi.

Sử dụng biểu đồ để dự báogiá cổ phiếu

Các nhà kinh tế đã từngbác bỏ việc sử dụng các môhình phân tích những dữ liệutrong quá khứ để dự đoán giácổ phiếu trong tương lai. Tuynhiên, thực tế đã chứngminh, các biểu đồ giá cổphiếu mà các nhà phân tíchkỹ thuật thường áp dụng đểdự đoán giá cổ phiếu có thểmang lại nhiều thông tin giá

trị.Các nhà kinh tế đã từng bác

bỏ việc sử dụng các mô hìnhphân tích những dữ liệu trongquá khứ để dự đoán giá cổphiếu trong tương lai. Tuynhiên, thực tế đã chứng minh,các biểu đồ giá cổ phiếu mà cácnhà phân tích kỹ thuật thườngáp dụng để dự đoán giá cổphiếu có thể mang lại nhiềuthông tin giá trị.

Nhà phân tích kỹ thuật trênthị trường chứng khoán là

những người có thể dự đoán giácổ phiếu trong tương lai bằngviệc phát hiện ra xu hướng giátrong quá khứ. Các biểu đồ thịtrường của họ biểu diễn các môhình có tên gọi rất sống động,như mô hình đỉnh đầu vai vớimột đỉnh lớn cùng hai đỉnh nhỏthấp hơn ở hai bên, hay môhình đáy lớn với một loạt cácđáy, mỗi đáy sau lại thấp hơnđáy liền trước... Những thôngtin giao dịch tuy rất đơn giản từcác biểu đồ này nhưng lại là lộc

trời cho đối với những ngườibiết đọc nó.

Từ một thế kỷ trước đây,Charles Dow - nhà sáng lập rachỉ số Dow Jones hiện nay đãphát minh ra lý thuyết Dow đểdự đoán xu hướng giá cổ phiếu.Các biểu đồ được một số nhàđầu tư nổi tiếng thế giới sử dụngnhư Stanley Druckenmiller -người đang quản lý Quỹ phòngngừa rủi ro Quantum củaGeorge Soros và Jeffrey Vinik -người đã từng quản lý Quỹ

tương hỗ Magellan. Các nhàkinh tế nghiên cứu thị trường tàichính vẫn xem phân tích kỹthuật như một phép thần chú vàcó nhiều mối quan hệ đối vớiphân tích cơ bản mang tínhkinh tế chính xác như chiêmtinh với thiên văn học.

Những nhà kinh tế phản bácphân tích kỹ thuật cho rằng,trong một thị trường hiệu quả,giá cả phản ánh tất cả các thôngtin hiện tại và việc nghiên cứucác mô hình giá trong quá khứ

sẽ không mang lại một thông tinbổ ích nào như liệu giá cổ phiếutrong tương lai sẽ tăng haygiảm. Cụ thể, giá cả sẽ chuyểnđộng mà không thể dự đoánđược hay thay đổi một cáchngẫu nhiên. Trong thập kỷ vừaqua, một số nhà kinh tế đã kiểmnghiệm lý thuyết thị trường hiệuquả bằng cách tìm ra một sốcác ví dụ minh họa nhữngchuyển động trong giá cổ phiếucó thể dự đoán được dễ dàng.Tuy nhiên, vẫn còn nhiều tranh

cãi về việc liệu những chuyểnđộng này có đủ khả năng dựđoán cho các nhà đầu tư thu lợitrên cơ sở những thay đổi giámong đợi? Câu hỏi này được đềcập một cách chi hết trong cuốn"Thị trường chứng khoán khôngchuyển động một cách ngẫunhiên" (nhà xuất bản đại họcPrinceton, 1999) của CraigMacKinlay thuộc TrườngWharton School và Andrew Lothuộc Học viện công nghệMassachusetts.

Ông Andrew Lo và hai đồngtác giả đã đưa ra những luậnchứng bảo vệ mô hình phân tíchkỹ thuật. Bằng việc sử dụng giácổ phiếu của Mỹ trong các nămtừ 1962 đến 1996, họ kiểm trakhả năng dự báo của 5 cặp môhình phân tích kỹ thuật đangđược sử dụng rộng rãi: đỉnh đầuvà vai, đỉnh đầu và vai lộnngược, đỉnh và đáy rộng, bađỉnh và đáy, hai đỉnh và đáy.Kết quả cho thấy, các mô hìnhphân tích kỹ thuật hầu như xảy

ra thường xuyên hơn nếu chúngthực sự là các sự kiện ngẫunhiên.

Nhìn chung, các biểu đồchứa đựng các thông tin bổ íchvề giá cổ phiếu trong tương lai.Tuy nhiên, có một sự khácnhau rất lớn giữa các kết quả tạicác thị trường khác nhau. Vớinhững cổ phiếu niêm yết trênSở giao dịch chứng khoán NewYork (NYSE) và Sở giao dịchchứng khoán Mỹ (AMEX), chỉcó 7 trong số 10 mô hình phân

tích kỹ thuật có đủ khả năng dựbáo để thống kê. Đối với cổphiếu trên thị trường Nasdaq thìcả 10 mô hình đều có ý nghĩaquan trọng về mặt thống kê.

Nghiên cứu không đi sâu vàotìm hiểu điều gì tạo ra các môhình nhưng có một khả năng làcác mô hình phản ánh nhữngthay đổi trong tâm lý nhà đầutư. Sự ham thích rủi ro của nhàđầu tư có thể thay đổi theo cáchcó thể dự báo tương ứng vớinhững thay đổi cụ thể trong

mức giá. Nhưng hiện vẫn chưarõ ràng, liệu khả năng dự đoáncủa các mô hình phân tích kỹthuật sẽ bị mất đi hay khôngnếu các nhà đầu tư quá tậndụng chúng để thực hiện giaodịch.

Do các nhà đầu tư đã sửdụng biểu đồ trong dự đoán giácổ phiếu khoảng 100 năm nayvà chúng vẫn chứng tỏ đượctính hữu dụng của mình, nênkhả năng dự đoán của các môhình sẽ vẫn còn mãi. Các mô

hình truyền thống được sử dụngtrong phân tích kỹ thuật vẫncòn khá sơ sài và được xác địnhbởi những cái có thể nhìn thấy.Vì thế, phân tích kỹ thuật vẫnthường được coi là một nghệthuật hơn là một môn khoa học.

Mua bán trên thị trườngOTC

Thị trường sàn giao dịchcó thuận lợi cơ bản là thôngtin về giá cả và CK đã có mộtnề nếp phổ biến trên nhiềuphương tiện, tạo dễ dàng khicần truy cập. Điều này lạichẳng dễ dàng chút nào đốivới các giao dịch trên thịtrường OTC.

Đây là vấn đề lớn và chỉ hoágiải được bằng chính khả năng

tổ chức và quán xuyến, thậmchí bằng tất cả uy tín của tổchức chủ quản điều hành (ở Mỹlà NASD). Kế đến phải cần sựtrợ giúp hiệu quả của các thànhtựu về thông tin với các phươngtiện trang bị càng hiện đại càngtốt. Thị trường OTC, do vậy sẽcho hiệu quả hoạt động tuỳthuộc vào khả năng tổ chức vàđóng góp của hệ thống thôngtin. Đối với người đầu tư, việcgiao dịch cũng gần giống như ởthị trường sàn giao dịch.

Lệnh mua bán của người đầutư được các đại diện hợp pháp(môi giới) của công ty chứngkhoán tiếp nhận. Tất nhiên đólà các lệnh mua bán các loạichứng khoán giao dịch trong thịtrường phi tập trung. Lệnh đóđược chuyển đến bộ phận kinhdoanh của công ty chứngkhoán. Nếu là một lệnh muachẳng hạn, thì bộ phận chuyêntrách mua bán sẽ liên hệ vớimột số nhà tạo giá (các dealers)để thu xếp giao dịch (mua

chứng khoán) cho khách hàngvới giá chào bán (offer) thấpnhất.

Công ty chứng khoán có thểthực hiện lệnh cho khách hàngtheo các hình thức sau:

Họ có thể thu xếp để hưởnghuê hồng, tương tự như giaodịch chứng khoán niêm yết trênsàn, trường hợp này họ muacho tài khoản của khách.

Họ cũng có thể mua vào tàikhoản của họ, kê giá lên, rồibán lại cho khách hàng, theo

căn bản tự doanh nếu công tycó chức năng tự doanh.

Hoặc công ty có sẵn chứngkhoán tồn kho và muốn bán ra,thì trường hợp này được xem làbán "có kê giá", chứ khôngđược nói là thu xếp "ăn huêhồng". Khoản kê giá được quyđịnh rõ ràng và chặt chẽ, đó làchênh lệch giữa giá thực (netprice) mà khách đầu tư phải trảso với giá thị trường nội bộ tạithời điểm được các nhà tạo giánêu ra liên tục trong hệ thống

báo giá (gọi là interdealeroffering price - ta sẽ tìm hiểusau).

Các công ty chứng khoánkhông được vừa ăn kê giá vừahưởng huê hồng. Luật lệ cũngkhông cho phép các công tykinh doanh chứng khoán(dealers) kinh doanh (tự doanh)các loại chứng khoán đã niêmyết (listed) trên sàn giao dịch.Ngoại trừ có quy định khác vềviệc giao dịch với khối lượnglớn giữa các tổ chức (trong thị

trường thứ ba - third market /thị trường mua bán chứngkhoán đã niêm yết theo cơ chếOTC).

Về các thủ tục chi phối việcmua bán, giao nhận hàng vàtiền... cũng được áp dụng thốngnhất (giống như cho sở giaodịch) theo luật lệ về CK vàTTCK.

Về hàng hoá,CK mua bántrong thị trường OTC, như đãnói, là loại "hàng hiệu" phải quađăng ký (đặc biệt đối với loại

được giao dịch trên hệ thốngNasdaq) với các chuẩn mựcnhất định chứ không phải là bấtkỳ loại nào.

Mỗi cuối ngày giao dịch, cácnhà tạo giá trong thị trườngOTC sẽ gửi các giá rao muachào bán liên công ty(interdealer quotations) củamình lên cơ quan tổng hợp giáthị trường quốc gia để nơi đâyphổ biến thành ấn bản. ở Mỹ,các ấn bản như vậy được intrên các giấy màu hồng, nên

được gọi là những trang hồng(pink sheets), có các đặc điểmđáng lưu ý như sau:

Chào giá này phục vụ riêngcho các chứng khoán OTC.

Giá cả được nêu chưa hẳn làgiá giao dịch thật sự để thựchiện cho khách hàng.

Giá nêu này có giá trị giữacác công ty kinh doanh CK thôi(gọi là giá cả liên công ty -interdealer - có nghĩa chưa phảilà giá thực hiện cho người đầutư lẻ.

Giá nêu này nói chungthường là tuỳ thuộc, khôngchắc chắn.

Đối với các CK trên hệthống giao dịch Nasdaq đượcký hiệu riêng (ngay sau tênchứng khoán), vì nó có cơ chếđặc biệt hơn.

Ký hiệu "M" đi trước tênchứng khoán có nghĩa là"marginable" (chứng khoán cóthể mua bán bằng tài khoản bảochứng - Do ngân hàng liên bangquy định).

Lý do chính để lưu hành các"pink sheets" này là vì, ở Mỹ,phần lớn các chứng khoán OTCkhông đủ điều kiện giao dịchtrên hệ thống Nasdaq. Đồngthời, giá cả của các CK đó cũngkhông thể tìm thấy trên chuyêntrang tài chính của các báo. Dođó các "pink sheets" trở thànhmột nhu cầu không thể thiếutrong thị trường OTC để ngườiquan tâm tham khảo.

Mặc dù việc nêu giá trên cáctrang thông tin như vậy mang ý

nghĩa tham khảo, các nhà tạogiá cung cấp các số liệu đó mặcnhận rằng giá nêu là chắc chắncho 100 cổ phần sẵn sàng đểmua, để bán. Các "pink sheets"này ghi tất cả các giá CKgiaodịch trên thị trường OTC củangày giao dịch hôm trước(chậm hơn một ngày). Tươngtự, Cơ quan tổng hợp giá toànquốc (National QuotationBureau) cũng công bố thông tinvề giá trái phiếu công ty trêncác trang màu vàng (yellow

sheets).Do đặc tính lịch sử, sự tiến

hoá của thị trường và phươngtiện truyền thông hiện đại, ngàynày các chứng khoán OTCkhông hẳn là loại "không đủtiêu chuẩn niêm yết" theo nhưcách đánh giá đã lâu và từngthành nếp suy nghĩ trong quákhứ. Rất nhiều công ty lớn nổilên từ hơn một thập niên trở lạiđây vẫn thích duy trì giao dịchCK của họ trên thị trường này.Đặc biệt hầu hết các công ty

phát triển trong nền kinh tế mới(kinh tế tri thức) đều có cổphiếu giao dịch ở thị trườngOTC, cụ thể hơn là trong thịtrường qua mạng Nasdaq mà tathường nghe hay đọc thấy.

Chuyển nhượng chứngkhoán

Chuyển nhượng CK phảiđược quy định và phải tuânthủ thực hiện các quy tắcchính sau đây:

1/ CK đủ điều kiện niêm yếttại TTGDCK là những CK do tổchức phát hành CK (TCPHCK)đáp ứng đầy đủ các điều kiệnphát hành CK ra công chúnghoặc đăng ký lại CK của nhữngdoanh nghiệp đã cổ phần hoá,

được UBCKNN chấp nhậnniêm yết; trái phiếu Chính phủcó thời hạn từ 1 năm trở lên,bảo đảm một số điều kiện kỹthuật như thống nhất thời điểmphát hành, thời gian đáo hạn vàlãi suất.

2/ CK đang được niêm yếttại TTGDCK - kể cả CP và tráiphiếu thì việc mua bán CKniêm yết được thực hiện tậptrung tại TTGDCK, thông quacác công ty CK (Cty CK) thànhviên.

3/ Chuyển nhượng CK phảiđược thực hiện theo quy trình,thủ tục mua bán CK: a/ Mở tài khoản và chuyển tiềnvào tài khoản; b/ Ra lệnh mua hoặc lệnh bánCK để Cty CK chuyển vào sàngiao dịch của TTGDCK; c/ Khớp lệnh mua hoặc lệnhbán và công bố kết quả củaTTGDCK; d/ Thanh toán CK và tiền, kể cảlệ phí giao dịch.

4/ Những CK không được

niêm yết trên TTGDCK thì: a/ đối với trái phiếu, công trái,có thể đem đến chiết khấu trựctiếp tại các tổ chức tín dụng,các Cty CK được phép chiếtkhấu; b/ đối với CP của công ty cổphần thì việc chuyển nhượngđược thực hiện theo điều lệcông ty, nếu điều lệ công ty chophép CP được chuyển nhượngthì có thể bán CP đó theo quyđịnh.

5/ Các chủ thể khác tham gia

thị trường, nhất là Cty CK vàTTGDCK có trách nhiệm thựchiện đúng đắn các quy tắc ràngbuộc trên.

Các vấn đề liên quan cổ tứctrong giao dịch

Một công ty có thể công bốviệc chia cổ tức định kỳ (quí,nửa năm, năm) cho các cổđông công ty dựa trên nghịquyết của biên bản họp BanQuản Trị.

Việc quyết định thanh toáncổ tức ngoại trừ khả năng thanhkhoản và có lợi nhuận, các cổđông được công ty thanh toáncổ tức còn dựa vào ngày báo sổ

(hoặc Ngày đóng sổ) và ngàyphân phối do công ty công bố.Ngày báo sổ chính là ngày màcác cổ đông được xác định cótên trong danh sách cổ đôngcủa công ty và được hưởng cổtức do công ty phân phối. Ngàyphân phối là ngày mà công tychính thức thanh toán cổ tức cổphần cho cổ đông đã được xácđịnh tại thời điểm ngày báo sổ.Và do đó, theo nguyên tắc bạnphải trở thành cổ đông chínhthức của công ty ít nhất là trước

ngày báo sổ thì bạn mới đượchưởng cổ tức do công ty côngbố và phân phối.

Để gia tăng thu nhập cũngnhư đầu tư vào các cổ phiếu vớigiá cả hợp lý, bạn nên tìm hiểuvề các ngày thanh toán tronggiao dịch chứng khoán. Theothông lệ quốc tế, một giao dịch(Mua – Thanh toán – Chuyểnnhượng) hoàn tất thực hiện theoqui định T+3, tức là việc thanhtoán và chuyển nhượng cổphiếu giao dịch sẽ được thực

hiện trong vòng 3 ngày làmviệc. Vì thế, để là cổ đông đượcxác định tại ngày báo sổ vàđược hưởng cổ tức cổ phần,bạn phải tiến hành giao dịchmua cổ phiếu ít nhất trước 03ngày làm việc so với ngày báosổ công bố. Và tất nhiên, bạn sẽvẫn được hưởng cổ tức đó mặcdù đã bán các cổ phiếu này chomột nhà đầu tư khác sau mộtngày so với ngày báo sổ trừ đi03 ngày làm việc.

Bên cạnh việc tìm hiểu ngày

báo sổ và ngày thanh toán, bạnlàm sao có thể dự đoán được cổtức phân phối sẽ là bao nhiêuđể đưa ra một cái giá hợp lýcho cổ phiếu công ty bạn chọnđầu tư ?. Để đánh giá vấn đềnày, tùy thuộc vào sự côngchúng hoá thông tin của công tyvà việc theo dõi các quyết nghịcủa Ban Quản Lý tại các cuộchọp định kỳ cũng như xem xétkhoản cổ tức thanh toán chocác cổ đông trong những nămtrước đó và bối cảnh vận động

của nền kinh tế hiện tại, bạn sẽđưa ra được một kết quả tươngđối chính xác về cổ tức sẽ côngbố và xu hướng thị giá của cổphiếu trong tương lai.

Nghiệp vụ tự doanh của côngty chứng khoán

Hoạt động tự doanh làhoạt động CTCK thực hiệnviệc mua và bán (CK) bằngnguồn vốn của công ty.Nghiệp vụ tự doanh củaCTCK là một hoạt động khókhăn và phức tạp, hoạt độngnày có thể mang lại choCTCK những khoản lợinhuận lớn nhưng cũng có thểgây ra những tổn thất không

nhỏ.Để thực hiện nghiệp vụ này

thành công, ngoài đội ngũ nhânviên phân tích thị trường cónghiệp vụ giỏi và nhanh nhậyvới những biến động của thịtrường, CTCK còn phải có mộtchế độ phân cấp quản lý và đưara những quyết định đầu tư hợplý ở một số nước phát triển,việc xây dựng chế độ phân cấpquản lý và ra quyết định đầutư... là một trong những vấn đềthen chốt, quyết định sự sống

còn của CTCK.Một câu hỏi được đặt ra với

hoạt động của TTCK Việt Namlà: Vào thời điểm hiện nay cácCTCK sẽ thực hiện nghiệp vụtự doanh như thế nào? Hoạt động tự doanh của cácCTCK vào thời điểm hiện nayvẫn chưa thực sự nổi bật, cácCTCK mới chỉ tập trung vàohoạt động môi giới. Điều này cóthể được nhìn nhận dưới rấtnhiều lý do khác nhau như: tínhchất phức tạp của hoạt động tự

doanh hay các CTCK chỉ muốntập trung hoàn thiện nghiệp vụmôi giới trước để từ đó rút kinhnghiệm triển khai các hoạt độngcó liên quan trong tương lai...

Hiện nay, Việt Nam có 5CTCK được phép triển khainghiệp vụ tự doanh trong tổngsố 7 CTCK được cấp phép hoạtđộng, thực tế cũng đã có một sốcông ty vận hành nghiệp vụnày.

Nghiệp vụ tự doanh củaCTCK có thể chia thành 2 lĩnh

vực: + Thứ nhất, các CTCK thựchiện việc mua bán CK niêm yếtcho chính công ty mình. Tuynhiên, hiện nay do số lượng cácCK niêm yết còn ít nên nghiệpvụ này hầu như chưa được triểnkhai. + Thứ hai, các CTCK thực hiệnhoạt động tự doanh bằng hìnhthức như mua CK không niêmyết. Tuy nhiên hoạt động nàyphải tuân thủ những hạn mứcdo pháp luật quy định.

Ngoài ra, một hoạt động tựdoanh phổ biến hiện nay củamột số CTCK là việc mua CKniêm yết lô lẻ, sau đó CTCK sẽgộp lại thành lô chẵn để niêmyết và có thể bán lại trên Trungtâm Giao dịch chứng khoán.Đây là một lĩnh vực có khảnăng mang lại lợi nhuận tươngđối lớn cho các CTCK.

Giá mua CK lô lẻ được xácđịnh bằng thỏa thuận giữakhách hàng bán với CTCK, dođó các CTCK có điều kiện để

đưa ra mức giá phù hợp để thuhút khách hàng, tạo sự chủđộng cho các CTCK trong hoạtđộng kinh doanh của mình.

Nghiệp vụ tự doanh củaCTCK là hoạt động hết sứcquan trọng và phức tạp. Để cónhững thành công trong tươnglai, các CTCK cần phải khôngngừng hoàn thiện các hoạt độngcủa chính mình và tạo đượcniềm tin với khách hàng.

Chứng khoán chuyển đổi -Convertible Securities

Cũng như các loại chứngkhoán khác, vấn đề mà côngty phát hành và nhà đầu tưrất quan tâm khi nó đến"convertible securities" làgiá chuyển đổi. Do khái niệmvề các giao dịch (descriptionof operations) của"convertible securities"thường là không rõ ràng, nêncác thuật ngữ như tỷ lệ

chuyển đổi (conversion rate),hệ số chuyển đổi (conversionratio), giá chuyển đổi(conversion price), và tỷ suấtngang giá (parity pricethường được sử dụng lẫn lộn.

Thông thường, giá chuyểnđổi được xác định là mức mệnhgiá (par value) có khả năngchuyển đổi lấy một cổ phiếuthường. Với mỗi đơn vị (unit)mệnh giá trái phiếu bán lại chocông ty (to surrender to thecompany), công ty sẽ phát hành

một cổ phiếu. Phương thứcchuyển đổi (form of conversioncontract) đơn giản nhất và phổbiến nhất là chuyển đổi theomột mức giá cố định (a constantprice) trong suốt thời hạnchuyển đổi. Tuy nhiên, cónhững đợt phát hành mà giáchuyển đổi biến động trong suốtthời hạn chuyển đổi. Hai trườnghợp giá thay đổi thường xảy ralà: (1) giá tăng theo thời gian (toincrease th price with thepassage of time) và (2) giá tăng

do khối lượng trái phiếu chuyểnđổi tăng (to increase the priceas the amount o conversionincrease).

Tác dụng của các hệ số chuyểnđổi tăng dần (stepped-up ratios)là buộc cổ đông tiến hànhchuyển đổi và giảm pha loãngcổ phiếu của những cổ đôngkhác. Giá trị của quyền ưu tiênchuyển đổi sẽ giảm vào ngàygiá chuyển đổi tăng một mức (astep-up) do chứng khoán bán ra

không kèm chứng quyền (ex-right). Do vậy, nhà đầu tư nênlàm quen với điều khoảnchuyển đổi trong những đợtphát hành mà anh ta mua(purchase) hay sở hữu (own).

Mối quan hệ mật thiết giữa biếnđộng giá (price movements) củatrái phiếu chuyển đổi và chứngkhoán mà nó được chuyển đổiđược thiết lập căn cứ và nhữngđiều kiện nhất định. Nếu cổphiếu bán ra với giá thấp hơn

giá chuyển đổi cân bằng (sellbelow conversion equivalent),thì việc chuyển đổi trái phiếu sẽkhông còn lợi nhuận (no profitto be gained) do đó, giá cổphiếu sẽ ảnh hưởng chút ít tớigiá trị thị trường của trái phiếu(market value of the bond). Trừkhi tiền lãi (premium) dựa trênsự tin tưởng của người mua vềtriển vọng trước mắt của cổphiếu, giá trái phiếu bán ra chủyếu dựa vào giá trị của đợt pháthành (merits as an investment

issue).

Tuy nhiên, trong trường hợp giácổ phiếu tăng đủ để mang lại lợinhuận (to offer a prorit) chongười sở hữu trái phiếu(bondholders) khi tiến hànhchuyển đổi, thì khi đó"convertible securities" được coilà thực hiện quyền kiểm soátgiá cùng hướng (sympatheticprice control) đối với giá thịtrường của trái phiếu. Còn nếugiá cổ phiếu tăng cao hơn mức

giá chuyển đổ cân bằng thấpnhất (the lowest conversionequivalent), giá trái phiếu sẽ tựđộng tăng theo các giao dịch(transactions) của các nhà kinhdoanh chứng khoán(arbitragers). Những nhà kinhdoanh này khi nhận thấy có cơhội thu lợi nhuận (to see a profitopportunity) sẽ mua trái phiếuvà chuyển đổi thành cổ phiếuthông qua một giao dịch.Chuyển đổi cân bằng sẽ còntiếp tục do giá cổ phiếu còn

tăng. Cũng như các loại chứngkhoán khác, vấn đề mà công typhát hành và nhà đầu tư rấtquan tâm khi nó đến"convertible securities" là giáchuyển đổi. Do khái niệm vềcác giao dịch (description ofoperations) của "convertiblesecurities" thường là không rõràng, nên các thuật ngữ như tỷlệ chuyển đổi (conversion rate),hệ số chuyển đổi (conversionratio), giá chuyển đổi(conversion price), và tỷ suất

ngang giá (parity price thườngđược sử dụng lẫn lộn. Thôngthường, giá chuyển đổi đượcxác định là mức mệnh giá (parvalue) có khả năng chuyển đổilấy một cổ phiếu thường.

Với mỗi đơn vị (unit) mệnh giátrái phiếu bán lại cho công ty(to surrender to the company),công ty sẽ phát hành một cổphiếu. Phương thức chuyển đổi(form of conversion contract)đơn giản nhất và phổ biến nhất

là chuyển đổi theo một mức giácố định (a constant price) trongsuốt thời hạn chuyển đổi. Tuynhiên, có những đợt phát hànhmà giá chuyển đổi biến độngtrong suốt thời hạn chuyển đổi.Hai trường hợp giá thay đổithường xảy ra là: (1) giá tăngtheo thời gian (to increase thprice with the passage of time)và (2) giá tăng do khối lượngtrái phiếu chuyển đổi tăng (toincrease the price as theamount o conversion increase).

Tác dụng của các hệ số chuyểnđổi tăng dần (stepped-up ratios)là buộc cổ đông tiến hànhchuyển đổi và giảm pha loãngcổ phiếu của những cổ đôngkhác. Giá trị của quyền ưu tiênchuyển đổi sẽ giảm vào ngàygiá chuyển đổi tăng một mức (astep-up) do chứng khoán bán rakhông kèm chứng quyền (ex-right). Do vậy, nhà đầu tư nênlàm quen với điều khoảnchuyển đổi trong những đợt

phát hành mà anh ta mua(purchase) hay sở hữu (own).

Mối quan hệ mật thiết giữa biếnđộng giá (price movements) củatrái phiếu chuyển đổi và chứngkhoán mà nó được chuyển đổiđược thiết lập căn cứ và nhữngđiều kiện nhất định. Nếu cổphiếu bán ra với giá thấp hơngiá chuyển đổi cân bằng (sellbelow conversion equivalent),thì việc chuyển đổi trái phiếu sẽkhông còn lợi nhuận (no profit

to be gained) do đó, giá cổphiếu sẽ ảnh hưởng chút ít tớigiá trị thị trường của trái phiếu(market value of the bond). Trừkhi tiền lãi (premium) dựa trênsự tin tưởng của người mua vềtriển vọng trước mắt của cổphiếu, giá trái phiếu bán ra chủyếu dựa vào giá trị của đợt pháthành (merits as an investmentissue).

Tuy nhiên, trong trường hợp giácổ phiếu tăng đủ để mang lại lợi

nhuận (to offer a prorit) chongười sở hữu trái phiếu(bondholders) khi tiến hànhchuyển đổi, thì khi đó"convertible securities" được coilà thực hiện quyền kiểm soátgiá cùng hướng (sympatheticprice control) đối với giá thịtrường của trái phiếu. Còn nếugiá cổ phiếu tăng cao hơn mứcgiá chuyển đổ cân bằng thấpnhất (the lowest conversionequivalent), giá trái phiếu sẽ tựđộng tăng theo các giao dịch

(transactions) của các nhà kinhdoanh chứng khoán(arbitragers). Những nhà kinhdoanh này khi nhận thấy có cơhội thu lợi nhuận (to see a profitopportunity) sẽ mua trái phiếuvà chuyển đổi thành cổ phiếuthông qua một giao dịch.Chuyển đổi cân bằng sẽ còntiếp tục do giá cổ phiếu còntăng.

Có một số lý do để các công tyđưa điều khoản chuyển đổi

(convertible clause) vào các đợtphát hành ra công chúng(public issues) của trái phiếucông ty và cổ phiếu ưu đãi. Cụthể là:

- Thứ nhất: để tăng vốn cổphần (equity capital) trongtương lai. Khi một công tymuốn tăng một lượng vốn nhấtđịnh (a certain amount of newcapital) nhưng không muốnphát hành cổ phiếu thường (toissue common stock) ngay,công ty có thể thực hiện phát

hành trái phiếu chuyển đổi (tosell an issue of convertiblebonds) để sau một thời gian sauchúng sẽ được chuyển đổi (tobe converted) thành cổ phiếuthường (common stock). Việcvốn hóa (capitalization) đượcchuyển từ trái phiếu nợ (bondedindebtedness) thành vốn cổphần. Kết quả là công ty đãtăng vốn tại thời điểm hôm nàytheo các mức giá cổ phiếu cóthể cao hơn của ngày hôm sau(to raise funds today at

tomorow 's presumably higherstock price).

- Thứ hai: để bán được nhiềuhơn (to make the issue moresalable) hay "tăng mức hấpdẫn" (to sweeten) của đợt pháthành. Trái phiếu công ty(debenture bonds) và cổ phiếuưu đãi thường khó bán, do vậyđặc điểm chuyển đổi này sẽ làmtăng tính hấp dẫn của đợt pháthành đối với các nhà đầu tưmuốn kết hợp mục tiêu đầu cơvà thu nhập (to combine

speculative and incomeobjectives) khi mua một chứnkhoán đơn lẻ (to buy a singlesecurity)

- Một lý do nữa là nó làm cholãi suất trái phiếu (rate ofinterest of bonds) thấp hơn haygiá chào bán (offering price)cao hơn, đồng nghĩa với việcgiảm chi phí phát hành (issuingcost) và giảm rủi ro (risk) đốivới tổ chức phát hành. Như vậy,rõ ràng là công ty sẽ thu lợi từ

việc chuyển đổi, bởi các chi phícố định (fixe charges) khi đó sẽgiảm.

Quản trị rủi ro trong đầu tưchứng khoán

Rủi ro trong đầu tư CKđược định nghĩa là sự daođộng của lợi nhuận mongđợi, do vậy để đạt được tỷ lệlợi nhuận cao trong đầu tưchứng khoán, vấn đề đặt ralà phải quản lý được mức rủiro này.

Rủi ro là kết quả khôngmong đợi vì nó luôn đi cùng vớinhững khoản đầu tư chứng

khoán (CK). Rủi ro trong đầutư CK được định nghĩa là sựdao động của lợi nhuận mongđợi, do vậy để đạt được tỷ lệ lợinhuận cao trong đầu tư chứngkhoán, vấn đề đặt ra là phảiquản lý được mức rủi ro này.

1. Các loại rủi ro trong đầu tưchứng khoán

Rủi ro hệ thống là rủi ro tácđộng đến toàn bộ hoặc hầu hếtcác CK. Sự bấp bênh của môitrường kinh tế nói chung như sựsụt giảm GDP, biến động lãisuất, tốc độ lạm phát thay đổi...là những minh chứng cho rủi rohệ thống, những biến đổi nàytác động đến sự dao động giá cảcủa các CK trên thị trường.

Trong rủi ro hệ thống trước

hết phải kể đến rủi ro thịtrường. Rủi ro thị trường xuấthiện do phản ứng của các nhàđầu tư đối với các hiện tượngtrên thị trường. Những sự sútgiảm đầu tiên trên thị trường lànguyên nhân gây sợ hãi đối vớicác nhà đầu tư và họ sẽ cố gắngrút vốn. Phản ứng dây truyềnnày làm tăng số lượng bán, giácả CK sẽ rơi xuống thấp so vớigiá trị cơ sở.

Tiếp đến là rủi ro lãi suất.Giá cả CK thay đổi do lãi suất

thị trường dao động thất thườnggọi là rủi ro lãi suất. Giữa lãisuất thị trường và giá cả CK cómối quan hệ tỷ lệ nghịch. Khilãi suất thị trường tăng, ngườiđầu tư có xu hướng bán CK đểlấy tiền gửi vào ngân hàng dẫnđến giá CK giảm và ngược lại.

Ngoài hệ quả trực tiếp đốivới giá CK, lãi suất còn ảnhhưởng gián tiếp đến giá cổphiếu (CP) thường. Khi lãi suấttăng làm giá CP giảm vì các nhàđầu cơ vay mua ký quỹ sẽ bị

ảnh hưởng. Nhiều công ty kinhdoanh CK hoạt động chủ yếubằng vốn đi vay thì với mức lãisuất tăng cũng làm cho chi phívốn tăng.

Một yếu tố rủi ro hệ thốngkhác không kém phần quantrọng là rủi ro sức mua. Rủi rosức mua là tác động của lạmphát tới các khoản đầu tư. Lợitức thực tế của CK đem lại làkết quả giữa lợi tức danh nghĩasau khi khấu trừ đi lạm phát.Như vậy, khi có tình trạng lạm

phát thì lợi tức thực thế giảm.Giải thích theo lý thuyết hiện tạihoá, một đồng lợi tức của hômnay thì trong tương lai khôngcòn giá trị một đồng do tácđộng của lạm phát.

Rủi ro không hệ thống làrủi ro chỉ tác động đến một loạitài sản hoặc một nhóm tài sản,nghĩa là rủi ro này chỉ liên quanđến một loại CK cụ thể nào đó.Rủi ro không hệ thống bao gồmrủi ro kinh doanh và rủi ro tàichính. Trong quá trình kinh

doanh, định mức thực tế khôngđạt được như theo kế hoạch gọilà rủi ro kinh doanh, chẳng hạnlợi nhuận trong năm tài chínhthấp hơn mức dự kiến.

Rủi ro kinh doanh được cấuthành bởi yếu tố bên ngoài vàyếu tố nội tại trong công ty. Rủiro nội tại phát sinh trong quátrình công ty hoạt động. Rủi robên ngoài bao gồm những tácđộng nằm ngoài sự kiểm soátcủa công ty làm ảnh hưởng đếntình trạng hoại động của công

ty như chi phí tiền vay, thuế,chu kỳ kinh doanh...

Rủi ro tài chính cũng là mộtloại rủi ro không hệ thống. Rủiro tài chính liên quan đến đònbẩy tài chính, hay nói cáchkhác liên quan đến cơ cấu nợcủa công ty. Sự xuất hiện cáckhoản nợ trong cấu trúc vốn sẽtạo ra nghĩa vụ trả nợ trả lãi củacông ty. Công ty phải thực hiệnnghĩa vụ trả nợ (gồm trả nợngân hàng và trả nợ trái phiếu)trước việc thanh toán cổ tức

cho cổ đông. Điều này ảnhhưởng không nhỏ đến giá cả CPcông ty. Rủi ro tài chính có thểtránh được nếu công ty khôngvay nợ chút nào.

2. Xác định mức bù rủi ro

Một trong những phươngpháp định lượng rủi ro và xácđịnh doanh lợi yêu cầu là sửdụng mức lãi suất không rủi rocộng với mức bù của từng loạirủi ro một. Đầu tiên, chúng taxác định mức lãi suất không rủiro (thông thường lãi suất tínphiếu Kho bạc được coi là lãisuất không rủi ro), sau đó xácđịnh mức bù rủi ro cho mỗi thịtrường. Tổng số rủi ro liên quan

đến CK bao gồm rủi ro hệthống và rủi ro không hệ thống.Trong đó, rủi ro không hệ thốngcó thể được loại trừ thông quaviệc đa dạng hoá đầu tư, còn rủiro hệ thống thì không thể loạitrừ bằng cách đa dạng hoá.

3. Quản lý rủi ro

Việc quan trọng nhất trongquản trị rủi ro là phải xây dựngđược quy trình quản lý rủi ro.Thông thường, quản lý rủi rođược chia thành 5 bước:

Bước 1: Nhận dạng rủi roĐây là bước đầu tiên nhằm

tìm hiểu cặn kẽ về bản chất củarủi ro. Cách đơn giản và trựctiếp nhất là liệt kê từng nhân tốvà các biến cố có thể gây ra rủiro.

Cách làm rõ bản chất của rủiro là: - Thứ nhất: Nhận dạng nhữngtác nhân kinh tế có thể gây rarủi ro, ví dụ yếu tố lãi suất, lạmphát, tỷ giá hối đoái, tăngtrưởng kinh tế... - Thứ hai: Tìm hiểu xem chiềuhướng có thể gây ra rủi ro, vídụ việc Ngân hàng Trung ươngtăng lãi sẽ suất tác động đến giácả CK như thế nào? - Thứ ba: Kiểm tra lại xem biểuhiện rủi ro đang phân tích có

phụ thuộc vào biến cố nào kháchay không, chẳng hạn công tycó biểu hiện rủi ro trong trườnghợp không được tín nhiệm củakhách hàng...

Bước 2: Ước tính, địnhlượng rủi ro

Bước này sẽ đo lường mứcđộ phản ứng của công ty đối vớicác nguồn gốc rủi ro đã xácđịnh ở trên. Cụ thể, dùng mộtphương pháp giả định nếu cónhân tố rủi ro thì công ty đượcgì và mất gì.

Bưóc3: Đánh giá tác độngcủa rủi ro

Để đánh giá rủi ro người tathường làm bài toán chi phí vàlợi tức. Đôi khi, việc quản lý rủiro tiêu tốn nhiều nguồn lực củacông ty như tiền bạc và thờigian, do đó cần phải cân nhắcxem liệu việc quản lý rủi ro nhưvậy có thực sự đem lại lợi íchlớn hơn chi phí bỏ ra để thựchiện nó hay không.

Bước 4: Đánh giá năng lựccủa người thực hiện chương

trình bảo hiểm rủi roĐể quản lý rủi ro có hai

chiến lược: - Thứ nhất: Dựa vào một tổchức tài chính chuyên nghiệp,thuê họ thiết kế một giải phápquản lý rủi ro cụ thể, thích hợpvới chiến lược quản lý của côngty. - Thứ hai: Tự công ty đứng rathực hiện phòng chống rủi robằng cách sử dụng các công cụCK phái sinh như chứng quyền,chứng khế, quyền chọn, hợp

đồng kỳ hạn, hợp đồng tươnglai... đồng thời xây dựng mộtđội ngũ nhân viên của công tycó khả năng lập và thực hiệnhàng rào chống rủi ro. Vấn đềnày đòi hỏi nhân viên công tyvừa phải thiết kế đúng lại vừaphải thực hiện tốt chương trìnhphòng chống rủi ro bởi quản lýrủi ro cần phải được theo dõithường xuyên và điều chỉnh kịpthời với sự biến đổi của thờigian.

Bước 5: Lựa chọn công cụ

và quản lý rủi ro thích hợpĐây là bước mấu chốt cuối

cùng trong việc xây dựng chiếnlược quản lý rui ro. Trong bướcnày nhà quản lý phải chọn mộtgiải pháp cụ thể. Chẳng hạn,đối với các công cụ trên thịtrường hối đoái, người ta có thểsử dụng hợp đồng tương lai,hợp đồng quyền chọn, swap...làm công cụ phòng chống rủiro, công cụ này có ưu điểm làcó tính thanh khoan cao và cóhiệu quả về giá. Tuy nhiên,

công cụ này không linh động,không khắc phục được rủi ro cốhữu mà chi phí theo dõi lại khátốn kém.

Các chức năng chính củamột công ty chứng khoán

Theo Nghị định 48/CP củachính phủ về chứng khoán vàTTCK thì một CTCK có thểhoạt động trong 5 lĩnh vựcsau: môi giới, tự doanh, bảolãnh phát hành, tư vấn đầutư và quản lý danh mục đầutư, do hoạt động môi giớitrên TTCK là đặc trưng tiêubiểu nhất của một CTCK chonên chúng tôi xin được trình

bày về phương thức tổ chứchoạt động môi giới củaCTCK.

Khi khách hàng đưa ra lệnhmua hoặc bán chứng khoán thìcông việc của bộ phận nghiệpvụ bắt đầu - tức là cả mộtguồng máy hoạt động nhằm làmcho lệnh đó được thực hiện mộtcách nhanh chóng, chính xác vàtiết kiệm chi phí nhất. Chúng tabắt đầu xem xét hậu trường củamột CTCK, nhằm hiểu rõ ailàm gì và các quy trình hoạt

động trong CTCK ra sao.Một CTCK tương tự như

công ty sản xuất trong đó sảnphẩm của nó chính là dịch vụmà nó cung cấp cho kháchhàng, do đó có các chức năngchính như sau:

Chức năng tiếp thị và bánhàng

Tiếp thị nhằm tìm hiểu côngchúng đầu tư ưa thích loạichứng khoán nào để từ đó đưara được chiến lược cổ phiếu sảnphẩm phục vụ khách hàng (như

cổ phiếu, trái phiếu công ty, tráiphiếu chính phủ...).

Công việc bán hàng tiếpbước, sau khi việc tiếp thị hoànthành và CTCK sẽ chào kháchhàng những chứng khoán đápứng tốt nhất cho nhu cầu củahọ.

Chức năng "sản xuất"Khi nhà môi giới tiến hành

một thương vụ thì quy trìnhthực hiện giao dịch được tiếnhành. Việc một giao dịch đượcxử lý như thế nào là quan trọng

nhất vì nó chứng minh chokhách hàng thấy tính chuyênnghiệp của CTCK.

Chức năng hành chính, hỗtrợ

Khu vực này trợ giúp, hỗ trợ,duy trì việc giao dịch hàng ngàycủa công ty. ở các nước, thôngthường để thực hiện một lệnhthì các bộ phận chức năng liênquan chủ yếu là:

1. Bộ phận thực hiện lệnh(Order room): có trách nhiệmxử lý các lệnh mua bán và ghi

chép chính xác việc thực hiệncác lệnh đó.

2. Bộ phận mua và bán(Purchase and Sale): xây dựngkế hoạch mua bán chứng khoánvà định hướng, điều hòa kháchhàng với môi giới.

3. Bộ phận ký quỹ (Margin):đảm bảo tài khoản của kháchhàng luôn trong trạng thái phùhợp với các quy định, chínhsách của công ty.

4. Bộ phận thủ quỹ(Cashiering): thực hiện công

việc giao nhận, kho quỹ...5. Bộ phận quản lý hồ sơ

(Stock record): lập số hiệu vàmã tài khoản, kiểm toán, luânchuyển chứng khoán.

6. Bộ phận kế toán(Accounting): thực hiện côngviệc hạch toán kế toán .

7. Bộ phận quản lý cổ tức,tiền lãi trái phiếu (Dividend)

8. Bộ phận ủy quyền(Proxy): bỏ phiếu cho kháchhàng, thông tin cho khách hàng.

9. Bộ phận chứng khoán

(Sale).10. Bộ phận quản lý tài

khoản mới (New accounts).

Nhân viên môi giới - Một đốitượng được quản lý chặt chẽ

Nhân viên môi giới có mộtvị trí quan trọng trong côngty chứng khoán. Nếu nhưcông ty chứng khoán là tổchức trung gian làm cầu nốigiữa tổ chức phát hành, nhàđầu tư và Trung tâm Giaodịch Chứng khoán thì nhânviên môi giới của công tychứng khoán chính là ngườicó nhiệm vụ thực hiện chức

năng môi giới, tư vấn chứngkhoán.

Theo Nghị định48/1998/NĐ- CP ngày11/7/1998 của Chính phủ vềchứng khoán và thị trườngchứng khoán thì "môi giớichứng khoán là hoạt động trunggian hoặc đại diện mua, bánchứng khoán cho khách hàngđể hưởng hoa hồng" (khon 6Điều 2). Quy định trên cho thấychức năng của nhân viên môigiới là rất quan trọng: là người

đứng giữa bên mua và bên bánhoặc là đại diện cho bên mua,bên bán thực hiện theo yêu cầucụ thể của họ để được hưởnghoa hồng. Một người muốn trởthành nhân viên môi giới chocông ty chứng khoán trước hếtphải đáp ứng đủ các điều kiệnsau:

Thứ nhất, có năng lực phápluật và năng lực hành vi dân sựđầy đủ;

Thứ hai, không thuộc mộttrong các trường hợp sau: đã bị

kết án về các tội phạm nghiêmtrọng, rất nghiêm trọng và đặcbiệt nghiêm trọng xâm phạmchế độ chính trị, chế độ kinh tế,xâm phạm tài sản của tổ chứcvà của công dân; đã bị kết án vềcác tội phạm khác mà chưađược xóa án;

Thứ ba, có bằng tốt nghiệpphổ thông trung học trở lên;

Thứ tư, có đủ các chứng chỉchuyên môn về kinh doanhchứng khoán do ủy ban Chứngkhoán Nhà nước (UBCKNN)

cấp;Thứ năm, đạt yêu cầu trong

kỳ kiểm tra sát hạch doUBCKNN tổ chức.

Tuy nhiên, không phải cánhân nào cũng được UBCKNNxét cấp Giấy phép hành nghềkinh doanh chứng khoán(GPHNKDCK), mà UBCKNNchỉ xét cho cá nhân theo đềnghị của công ty chứng khoán(điều 12 Quy chế về tổ chức vàhoạt động của công ty chứngkhoán). Sau khi được cấp

GPHNKDCK, cá nhân phi tuânthủ các quy định về những điềumà cá nhân có GPHN khôngđược làm (theo Điều 17 Quychế về tổ chức và hoạt động củacông ty chứng khoán). Đó là:

- Đồng thời làm việc hoặcđầu tư vào hai hay nhiều côngty chứng khoán;

- Làm giám đốc, người cóquyền điều hành hay cổ đôngsở hữu trên 5% cổ phiếu cóquyền biểu quyết của một tổchức phát hành khác;

- Mua, bán, chuyển nhượnghoặc cho thuê, mượn GPHN;

- Mở tài khoản giao dịchchứng khoán tại công ty chứngkhoán nơi người hành nghề làmviệc;

- Đưa, yêu cầu hay nhận bấtcứ khoản thù lao nào trái vớinghĩa vụ của mình trong hoạtđộng hành nghề chứng khoán.

- Thực hiện hoặc câu kết vớikhách hàng trong việc đặt,nâng, hạ giá chứng khoán nhằmgây biến động giá nh hưởng đến

hoạt động của thị trường. Ngoàira, như các đối tượng kháctham gia vào thị trường chứngkhoán, nhân viên môi giớikhông được thực hiện các hànhvi bị cấm và hạn chế trên thịtrường chứng khoán tập trung(theo Chương VIII Nghị định48) như: bán khống, mua bánnội gián, thông tin sai sự thật,tham gia hoạt động tín dụng vàcho vay chứng khoán, lũngđoạn thị trường. Nhân viên môigiới là người thay mặt công ty

chứng khoán trực tiếp tiếp xúcvới khách hàng, tìm hiểu nhucầu của khách hàng và trongkhả năng của mình đáp ứng nhucầu đó qua nhiều cách: tư vấncho khách hàng về tình hìnhhiện nay trên thị trường đểkhách hàng tự xem xét và quyếtđịnh, dựa vào quyết định củakhách hàng tiến hành đặt lệnh,quản lý tài khoản của kháchhàng, … Nhân viên môi giới làngười đại diện cho khách hàng,bảo vệ quyền lợi cho khách

hàng, chính vì vậy pháp luậtmới có quy định nhân viên môigiới không được mở tài khon tạicông ty chứng khoán nơi mìnhlàm việc để tránh sự mâu thuẫnvề quyền lợi của nhân viên môigiới và khách hàng mà nhânviên môi giới đại diện. Cũngnhư vậy, nếu người hành nghềkinh doanh chứng khoán làmviệc tại hai hay nhiều công tychứng khoán khác nhau thì họsẽ dễ dàng lợi dụng lợi thế vềthông tin do biết được tình hình

kinh doanh của từng công tycũng như nhu cầu của cáckhách hàng để tư vấn, đại diệngiao dịch cho khách hàng nhằmhưởng hoa hồng nhiều hơn. Vàđể bảo đảm các công ty chứngkhoán hoạt động công bằng,cạnh tranh đúng pháp luậtUBCKNN cũng quy định ngườihành nghề kinh doanh chứngkhoán không được góp vốn vàohai hay nhiều công ty chứngkhoán.

Theo Quyết định 78 ngày

29/12/2000 của Chủ tịchUBCKNN về việc sửa đổi Quychế về tổ chức và hoạt động củacông ty chứng khoán thì ngườihành nghề kinh doanh chứngkhoán không được "đưa, yêucầu hay nhận bất cứ khoản thùlao nào trái với nghĩa vụ củamình trong hoạt động hànhnghề chứng khoán". Quy địnhnày nhằm mục đích hạn chếngười hành nghề kinh doanhchứng khoán lợi dụng chức vụhay quyền hạn của mình đòi

hỏi, gây khó dễ cho nhà đầu tư,hoặc làm trái các nhiệm vụđược giao.

Công ty chứng khoán là mộttrong những đối tượng có vai tròvô cùng quan trọng không thểthiếu được đối với sự tồn tại vàphát triển của thị trường chứngkhoán. Trong đó, nhân viên môigiới có nhiệm vụ thay mặt côngty chứng khoán thực hiện chứcnăng môi giới, tư vấn chứngkhoán với khách hàng. Do đó,việc quản lý các nhân viên

môgiới bằng pháp luật là rấtquan trọng đối với việc đm bocho thị trường chứng khoánhoạt động an toàn, công khai,công bằng và hiệu quả.

Giao dịch từ 25% trở lên sốcổ phiếu cố quyền biểu quyết

Theo quy định tại điều 58Quy chế giao dịch, thànhviên, niêm yết và công bốthông tin của UBCKNN, mộttổ chức hoặc cá nhân muốnthực hiện giao dịch CK vớikhối lượng từ 25% trở lên sốcổ phiếu có quyền biểu quyếtcủa một tổ chức niêm yếtphải tổ chức đấu thầu côngkhai, vì với khối lượng giao

dịch từ 25% trở lên thựcchất là giao dịch mua lạicông ty (thâu tóm công ty) đểdành quyền kiểm soát côngty. Tuy nhiên, hiện tại ViệtNam chưa có những quyđịnh cụ thể về việc đấu thầucông khai.

Vì vậy để giúp bạn đọc hiểuđược cách thức đấu thầu nhưthế nào, xin giới thiệu cách thứcđấu thầu mà các nước hiệnđang áp dụng. Cổ phiếu thamgia đấu thầu là cổ phiếu có

quyền biểu quyết. Số lượng cổphiếu chào mua từ 25% hoặchơn trong tổng số cổ phiếu cóquyền biểu quyết đã phát hành.Thời gian thực hiện đấu thầuthông thường là 6 tháng nhưngtối đa không quá 1 năm. Sốlượng bên tham gia bán từ 10trở lên.

Việc đấu thầu sẽ được tiếnhành bên ngoài Sở giao dịchchứng khoán và theo các bướcsau:

1. Trước tiên bên chào mua

cần phải tổ chức đại hội cổđông, đại diện ban giám đốcđiều hành trình bày đề án thâutóm và lấy ý kiến của cổ đông.Trên cơ sở xem xét đánh giáhiệu quả của đề án, đại hội sẽbỏ phiếu, theo đó HđQT sẽ ranghị quyết. Nếu kết quả bỏphiếu ủng hộ đề án thâu tóm thìChủ tịch HđQT sẽ ra nghị quyếttiến hành mua cổ phiếu công tymục tiêu, để kiểm soát.

2. Sau khi Chủ tịch HđQT raquyết định, công ty gửi biên bản

họp đại hội cổ đông lênUBCKNN và Sở giao dịchchứng khoán kèm theo đơn đềnghị về việc tiến hành thâu tómcông ty mục tiêu, bằng hìnhthức đấu thầu mua công khai.Nội dung đơn đề nghị gồm: mụcđích của việc thâu tóm, nguồntài chính phục vụ cho việc thâutóm, thời gian chào mua (thờigian tiến hành đấu thầu), giá đặtmua, thời hạn thanh toán, tìnhhình hoạt động kinh doanh hiệntại của công ty kể cả các công

ty con, các tổ chức phụ trợ cóliên quan như ngân hàng, côngty môi giới..., thực trạng sảnxuất kinh doanh và tình hình tàichính của công ty mục tiêu, loạivà số lượng cổ phiếu chào mua,phương pháp thực hiện, phươngán kinh doanh sau khi đấu thầuthành công và các vấn đề khác.

3. Công ty thâu tóm thoảthuận với công ty môi giới làthành viên của sở giao dịchchứng khoán về các nghiệp vụ,uỷ thác mua giữa khách hàng

với công ty môi giới, bảo quảnchứng khoán, thanh toán và cácthoả thuận khác.

4. Các loại tài liệu nộp gồm:hồ sơ đăng ký kinh doanh (đăngký thành lập và điều lệ hoạtđộng của công ty), văn bản thỏathuận giữa công ty với công tymôi giới về các nghiệp vụ nóitrên, xác nhận của tổ chức tàichính về số tiền ký quỹ củacông ty, bản sao về việc thôngbáo trên báo chí và các tài liệukhác có liên quan.

5. Gửi thông báo tới công tymục tiêu về việc tiến hành muacổ phiếu của công ty.

6. Thông báo ra công chúngtrên các phương tiện truyềnthông, báo chí đặc biệt trên cáctờ báo phát hành hàng ngày.

7. Thời gian thực hiện: 7ngày sau khi đệ trình bản thôngbáo lên UBCKNN và sở giaodịch chứng khoán.

8. Lập và thuyết minh bảncáo bạch để gửi tới các cơ quantrên. Sau khi nhận được đơn đề

nghị do công ty chào mua gửitới, UBCKNN tổ chức xem xéthồ sơ để đưa ra kết luận cuốicùng có cho phép tiến hànhthâu tóm hay không, trongtrường hợp không cho phép thìUBCKNN phải có giải thích rõlý do không đồng ý. Thời hạnxét duyệt không quá 7 ngày làmviệc, việc xét duyệt phải dựavào tính khả thi của đề án thâutóm, trong đó yếu tố tài chínhvà tính hiệu quả của việc thâutóm này là hai yếu tố đặc biệt

quan trọng.

Chơi chứng khoán với conmắt mở to

Trong khi TTCK đang lên“cơn sốt”, Euroevents - mộtcông ty chuyên tổ chức sựkiện của Hong Kong - đãphối hợp với Bộ Tài chính tổchức hội nghị về thị trườngvốn và tài chính ở VN.

Đó là mô tả của ông PeterRyder - Giám đốc Công tyIndochina Capital (Mỹ) - về“cơn sốt” của thị trường chứng

khoán (TTCK) tại VN. “Những thông tin về nền kinh tếthành công nhất thế giới, chínhsách thuế mới, VN gia nhập Tổchức Thương mại thế giới(WTO), tổ chức thành công hộinghị APEC…, đang tạo ra sựquan tâm mạnh mẽ và hồ hởi vềVN nói chung và TTCK tại VNnói riêng” - ông Ryder nói. Bảnthân Công ty tài chínhIndochina Capital của ông đãđầu tư 190 triệu USD vàoTTCK ở VN.

Ông Ryder không đồng tìnhvới ý kiến cho rằng các nhà đầutư nước ngoài đang dần thaotúng TTCK tại VN. Ngược lại,ông cho rằng chính các nhà đầutư nhỏ lẻ trong nước đang tạora những diễn biến sôi độngtrên thị trường. Ông nhận định:“Những gì đang diễn ra trênTTCK thời gian qua không cógì quá bất thường đối với mộtthị trường đang nổi như VN.Tôi nghĩ chúng ta không cầnphải quá lo lắng và Nhà nước

không nên vội vã có những canthiệp quá mức”.

Chia sẻ quan điểm này, ôngLê Hải Trà - Phó Giám đốcTrung tâm Giao dịch chứngkhoán TP.HCM - nói: “Giá cảtrên TTCK diễn biến lên xuốngnhư hiện nay là điều bìnhthường”.

Ông Trà cũng cho rằng cáccam kết trong hội nhập WTO lànền tảng để đưa TTCK của VNdần tiến tới chuẩn mực quốc tếvà đó sẽ là “cuộc chơi công

bằng”. Nói chuyện với các nhàđầu tư, ông Nguyễn Đoan Hùng- Phó Chủ tịch Ủy ban Chứngkhoán nhà nước - đưa ra lờicam kết về việc bảo đảm mộtmôi trường an toàn, minh bạchtrong TTCK.

Theo ông Hùng, Luật chứngkhoán vừa có hiệu lực đã cónhiều điều khoản tăng cườngyêu cầu về chất lượng và quitrình công bố thông tin củacông ty niêm yết để đảm bảoquyền lợi của nhà đầu tư, đặc

biệt là người đầu tư nhỏ lẻ.“Đổ xô đi tìm vàng”Khác với sự bình tĩnh và hồ

hởi của một vài nhà đầu tư, ôngFiachra MacCana - trưởng bannghiên cứu của Công ty tàichính VinaCapital (Anh) - chorằng TTCK VN đang tiềm ẩnvô số rủi ro. Ông nhận định:“Hành vi đầu cơ từ các nhà đầutư trong nước đang khiến bầukhông khí trên TTCK nóng lên.Sự thiếu hụt giả tạo về cung đẩygiá cổ phiếu lên quá mức thực

tế. Tôi cho rằng sẽ không thểduy trì được sự ổn định của thịtrường nếu tiếp tục có các diễnbiến như vậy”. Đến nay,VinaCapital vẫn chưa tham giaTTCK đang “sốt” tại VN.

Sự đầu cơ đó, theo ông HànNgọc Vũ - Tổng giám đốc điềuhành Ngân hàng Quốc tế VN(VIB), là do tình trạng luồngvốn chu chuyển giữa các nhàđầu tư với nhau mà không chảyra doanh nghiệp và không phảnánh luồng đầu tư thực tế. “Sự

chênh lệch cung - cầu và độsinh lời cao làm giá trị cổ phiếutăng không ngừng. Nhiều ngườikhông thật sự hiểu biết kỹ càngvề TTCK và ít kinh nghiệmnhưng vẫn bỏ công bỏ việc vàđổ vốn tham gia. Tôi thấy nógiống như cuộc đổ xô đi tìmvàng của thời nay” - ông Vũ môtả.

Nhiều nhà đầu tư cũng đãlên tiếng về hiện tượng “thôngtin nội gián”, vấn đề này có liênquan đến văn hóa kinh doanh

“dựa trên các mối quan hệ cánhân phức tạp” của người châuÁ nói chung và VN nói riêng. ỞTTCK phát triển như Đức, mỗinăm phát hiện được 1-2 vụ giaodịch nội gián đã là nhiều, trongkhi với một thị trường phát triểnkhông kém như Hong Kong thìcon số đó có thể lên tới 20 vụ.“Không nên bước vào cuộcchạy đua với những người màchúng ta vẫn gọi là đại gia hayVIP” - một chuyên gia chứngkhoán nói. Tương tự, nhiều

chuyên gia cũng gợi ý rằng cácnhà đầu tư nhỏ nên chơi chứngkhoán với con mắt mở to.

Thị trường chứng khoán

Lúc nóng, lúc lạnh, lúctrồi, lúc sụt, lúc gây thấtvọng ê chề, lúc tràn trề hyvọng… Đó là bức tranh đamàu của thị trường chứngkhoán (TTCK) ở khắp nơitrên thế giới. Chỉ có một điềuchung: Việc tồn tại TTCK làtất yếu, là bộ phận hữu cơcủa mọi nền kinh tế.

Chỉ riêng trong năm 2006 đãcó 120 công ty niêm yết trên

sàn giao dịch TP.HCM và HàNội. Nguồn vốn nước ngoài đổvào thị trường tăng gấp năm lầnso với năm trước. Đến hết năm2006, TTCK Việt Nam đã đạt17% GDP, nghĩa là đã vượtmục tiêu từ 10 – 15% Chínhphủ đặt ra cho năm 2010. Đâylà diễn biến đầy bất ngờ củaTTCK với sự tăng trưởng ngoàidự tính của không chỉ các nhàquản lý, mà của cả các nhà đầutư.

Thị trường chứng khoán là gì?

Lần giở lại lịch sử, khái niệm“chứng khoán” ngôn ngữ gốcla-tinh là “bursa”, nghĩa là “víđựng tiền”. Thời “tiền sử” củachứng khoán khởi đầu tại mộtsố thành phố của Italy từ thế kỷ12, tiếp đó lan sang Bỉ. Tuynhiên mãi đến năm 1631, vớiviệc hình thành TTCKAmsterdam (Hà Lan), trao đổichứng khoán mới lan rộng rakhắp Tây Âu.

Cùng với sự ra đời của cácphương tiện giao dịch hiện đạihơn, hàng hóa của thị trườngcũng phong phú hơn, bao gồmcác chứng chỉ có giá, cổ phiếu,hối phiếu và trái phiếu. ỞTTCK Amsterdam người ta đãtạo lập được cơ cấu phức tạp vàđã hợp nhất cả TTCK, thịtrường tiền tệ và thị trườngngoại hối. Trong khi đó, ở Mỹ,Anh thị trường vốn được tách rakhỏi thị trường hàng hoá.

Cuộc cách mạng kỹ thuật

trong thế kỷ 19 đã mở ra nhữngtiềm năng mới cho phát triểnkinh tế và thúc đẩy sự gia tăngđột biến của TTCK và trongnhững năm 1920, TTCK bắtđầu sôi động ở Mỹ.

Tuy nhiên do thiếu sự quảnlý nhà nước, do phát hành CKbừa bãi và nạn đầu cơ đã dẫnđến sự đổ vỡ của TTCK NewYork. Đó cũng là nguyên nhânlàm bùng nổ cuộc khủng hoảngkinh tế thế giới năm 1929 –1933.

Tại châu Á, TTCK đầu tiênxuất hiện ở Nhật Bản, TrungQuốc. Tuy nhiên, TTCK ởTrung Quốc bị thủ tiêu vào năm1952 và được mở lại 35 nămsau đó. Tương tự, ở Nga,TTCK được phát triển mạnhmẽ từ thời vua Peter Đệ nhất, bịđóng cửa năm 1917, sau đóđược phục hồi khi Lênin thựchiện chính sách kinh tế mới, rồilại bị giải thể vào đầu năm 1930với lý do “những phần tử phiXHCN” và được thành lập lại

vào năm 1988.

Chức năng của TTCK

Chức năng quan trọng nhấtcủa TTCK là huy động vốn.Trong nền kinh tế thị trường, hệthống ngân hàng, tín dụngkhông thể đáp ứng đủ nhu cầuvề vốn. Trong khi đó, TTCK ởnhiều nước lo được khoảng50% nhu cầu vốn cho toàn xãhội.

Chức năng thứ hai là điềutiết nền kinh tế thị trường thôngqua hoạt động phân phối và

phân phối lại các nguồn vốnđầu tư. Toàn bộ quá trình nàyđược thể hiện thông qua chỉ sốchứng khoán trên thị trường tàichính, bởi chỉ số này phản ánhđộng thái và là hàn thử biểu đểđo “nóng” – “lạnh” của nềnkinh tế thị trường.

Chức năng thứ ba của TTCKlà thúc đẩy quá trình toàn cầuhoá thị trường tài chính và nềnkinh tế thế giới nói chung. Từnhững năm 1970, sự phát triểncủa TTCK ở những nước có

nền kinh tế phát triển nhất đãthúc đẩy sự ra đời các trungtâm tài chính chi phối thị trườngtài chính toàn cầu như NewYork, Tokyo và London.

Lưu thông chứng khoán đangtừng bước trở thành một kênhthống nhất trên toàn bộ hànhtinh. Một chức năng cực kỳquan trọng của TTCK đối vớicác nền kinh tế chuyển đổi làviệc thúc đẩy cổ phần hoádoanh nghiệp nhà nước.

Có thể nói, chứng khoán và

TTCK là sản phẩm trực tiếp vàtất yếu của sản xuất và trao đổihàng hoá. Chứng khoán là hìnhthái biểu hiện cao nhất của giátrị, còn TTCK là biểu tượng củasự phát triển các quan hệ kinhtế, quan hệ sản xuất trong cácnền kinh tế thị trường. TTCK làbộ phận tất yếu của thị trườngtài chính và là bộ phận quantrọng nhất của thị trường vốn.

TTCK lúc đầu xuất hiện tựphát, nhưng từ khi chủ nghĩa tưbản bước sang giai đoạn độc

quyền nhà nước, TTCK đã pháttriển tự giác dưới sự điều khiểncủa nhà nước

TTCK trong các nền kinh tếchuyển đổi

Mặc dù TTCK là sản phẩmhợp quy luật của sự phát triểnkinh tế hàng hóa, đồng thời đãthúc đẩy sự phát triển nền kinhtế thị trường, nhưng quá trìnhphục hồi của nó trong các nềnkinh tế chuyển đổi mang một sốđặc điểm cơ bản khác vớiTTCK ở các nước phát triển.

Thứ nhất, việc thiết lập lạiTTCK ở các nước XHCN cũ

đã được các Chính phủ chủđộng tiến hành. Nếu như việchình thành TTCK ở các nướckhác phải trải qua một giai đoạnphát triển lâu dài của “thịtrường hè phố”, thì ở các nềnkinh tế chuyển đổi quá trìnhnày diễn ra trong thời gian rấtngắn và có sự quản lý của chínhphủ.

Hai là, sự hình thành TTCKliên quan trực tiếp tới quá trìnhcổ phần hóa doanh nghiệp nhànước (DNNN). Các công ty cổ

phần ở các nước Liên Xô vàĐông Âu cũ được hình thànhthông qua việc phát hành cácchứng chỉ tư nhân hóa rồi sauđó chuyển thành cổ phiếu. Chỉriêng ở Nga tính đến 1996 đãtạo ra được hơn 40.000 CTCP.

Thứ ba, việc thiết lập TTCKphải gắn liền với việc áp dụngkỹ thuật cao, công nghệ mớinhất.

Thứ tư, cùng với việc hìnhthành TTCK quốc gia phải cósự liên kết với TTCK thế giới.

Ngoài các đặc điểm trên,TTCK ở các nền kinh tếchuyển đổi còn mang lại rủi rotương đồng. Đó là tình trạngkém thanh khoản của các cổphiếu do các CTCP hình thànhtừ những DNNN kém hiệu quả.

Bên cạnh đó, do trái phiếucủa chính phủ có thu nhập quácao đã kích thích đầu cơ vàcuối cùng dẫn đến khủng hoảngnăm 1997. Nhiều kẻ hưởng lợinhuận siêu ngạch đã nổi lên doưu thế về kinh tế và chính trị,

kể cả việc độc quyền thông tinvề nội bộ doanh nghiệp và sựthiếu hiểu biết của các nhàquản lý. Đó cũng là một trongnhững lý do giải thích tại sao cónhiều nhà tỷ phú mới xuất hiệntại các nền kinh tế chuyển đổi.

Ở châu ÁĐiểm lại 30 năm hoạt động

của TTCK các nước đang pháttriện châu Á, người ta cũngkhông khó gì để nêu ra một sốđặc điểm rất đáng quan tâm. TừHàn Quốc đến Hồng Kông…,

qua Thái Lan, nét chung nhấtvẫn là các chính phủ trực tiếpchỉ đạo TTCK ngay khi vừathành lập, trước hết là sử dụngnhững biện pháp kích thíchphát hành CK. Những doanhnghiệp nào có đủ điều kiện màkhông phát hành CK thì sẽ gặpkhó khăn trong huy động vốn từngân hàng.

Hai là thúc đẩy thị trườngtiền tệ làm tiền đề cho việc lậpTTCK. Ba là tìm cách thu hútvốn nước ngoài để kích thích

TTCK trong nước. Bốn là cổphần hóa DNNN. Đặc điểmthứ năm là do thiếu kinhnghiệm tổ chức – quản lý nênhầu hết các TTCK đều khôngkiểm soát được các hoạt độngđầu cơ. Hoạt động đầu cơ đãthúc đẩy sự sụp đổ của TTCKở Hàn Quốc năm 1962, rồi ởHồng Kông cuối năm 1974 –vốn được gọi là “casino lớnnhất châu Á”.

Thứ sáu là TTCK ở khu vựcnày bất chấp thăng trầm vẫn

phát triển với tốc độ cực lớn.Ngay từ năm 1985, nhiều sởgiao dịch CK ở châu Á đã giữđược vị trí then chốt trên TTCKthế giới, đó là SGD Bangkokđạt vị trí thứ 7, SGD HồngKông thứ 16, SGD Singaporethứ 18 về dung lượng giao dịch.Có được những thành tựu trênchính là nhờ việc áp dụng kinhnghiệm của phương Tây vàNhật Bản và nhờ tốc độ tăngtrưởng cao ở các nền kinh tếkhu vực này

Còn TTCK Trung Quốc, vừamang đặc điểm của một nềnkinh tế chuyển đổi, lại vừa cónhững nét chung của một nềnkinh tế đang phát triển của châuÁ, vừa có cái riêng mang màusắc Trung Quốc.

Năm 1085, TTCK đầu tiênđược hình thành ở ThẩmDương, sau đó là Thượng hải,Thẩm Quyến, Tân An… dochính quyền đại phương thiếtlập mang tính thử nghiệm.Trung Quốc chọn việc phát

hành trái phiếu là tiền đề choviệc tái thiết TTCK.

Mãi đến năm 1989,UBCK N N Trung Quốc mớiđược thành lập, là tổ chức trựcthuộc chính phủ. Cuối nhữngnăm 1990 quy mô của TTCKTrung Quốc đã lên đến 42,7 tỷUSD. Việc quản lý thị trườngnày được thực hiện tương tựnhư ở Mỹ, hệ thống giao dịchchứng khoán tự động được thiếtlập ngay từ năm 1990 ở BắcKinh.

Ngay từ đầu những năm1980, Trung Quốc đã thực hiệnphát hành trái phiếu chính phủvà trái phiếu doanh nghiệp trêncác TTCK phương Tây và NhậtBản. Sau nhiều năm phát triểnbình thường, trong nửa cuốinăm 2006, TTCK ở TrungQuốc bùng nổ.

Chỉ số Shanghai Compositeđạt kỷ lục 2.675 điểm vào phiêngiao dịch cuối cùng của năm,tăng 130%. Một trong những lýdo khiến TTCK TQ bùng nổ là

Chính phủ cho phép chuyển đổinhững cổ phiếu thuộc sở hữunhà nước (vốn không được muabán) thành CP phổ thông vàbán ra thị trường.

Về đại thể, có thể nhận thấyrằng: cái khác so với TTCK ởcác nền kinh tế chuyển đổichâu Âu là ở chỗ sự hình thànhvà phát triển TTCK ở TQ đượcthực hiện một cách tuần tự,được diễn ra trên cơ sở ổn địnhchính trị và kinh tế vĩ mô. Tronglúc châu Á chìm trong khủng

hoảng tài chính (1997 – 1998)thì TTCK ở TQ vẫn phát triểnkhá ổn định và hiệu quả.

TTCK ở Việt Nam

Không nằm ngoài quy luậtkhách quan, TTCK ở Việt Namđã được hình thành và pháttriển với việc thành lậpUBCKNN ngày 28/11/1996. Từtháng 3/2004, UBCKNN là mộtbộ phận của Bộ Tài chính. Phảimất 10 năm thăm dò, thửnghiệm, TTCK Việt Nam đãbùng nổ vào năm 2006 songhành cùng với những kỷ lục mớixuất hiện trong nền kinh tế

nước nhà.Khác biệt đầu tiên của

TTCK Việt Nam năm qua sovới trước là sự góp mặt đôngđảo của các tổ chức tài chínhnước ngoài có tiềm lực mạnh,thậm chí của các định chế tàichính xuyên quốc gia. Điểm nổitrội của TTCK năm 2006 là sựnở rộ các hình thức kinh doanhCK như các quỹ đầu tư, công tyquản lý quỹ, công ty CK.

Cùng với đó là sự xuất hiệnmột tầng lớp đông đảo có nhu

cầu giao tiền cho các định chếchuyên nghiệp quản lý, đầu tư.Bên cạnh đó, như thường lệ lànhững người chơi chứng khoántheo tâm lý “phong trào”. Tuynhiên, thị trường bây giờ khôngcòn dễ bị thao túng bởi một sốít các nhà đầu tư như trước.

TTCK Việt Nam năm 2007sẽ ra sao?

Sau khi luật CK và các vănbản luật khác có hiệu lực từ1/1/2007, theo ý kiến của cácchuyên gia, TTCK Việt Nam

năm nay có nhiều hứa hẹnchuyển biến tích cực. Dòng vốnđầu tư gián tiếp từ nước ngoàisẽ rất thuận lợi vào Việt Namchủ yếu là của các quỹ đầu tư,tập đoàn tài chính với chiếnlược đầu tư dài hạn.

Tỷ lệ vốn đầu tư gián tiếpngắn hạn hiện nay chỉ chiếmkhoảng 1% nên khó có khảnăng rút vốn ồ ạt chuyển ranước ngoài một khi có sự cốnào đó xảy ra. Tuy nhiên,nguồn đầu tư vào CK sẽ bị tác

động không nhỏ bởi quy địnhcấm không cho vay không cóbảo đảm đối với các khoản vaynhằm đầu tư, kinh doanh CK.Trên thực tế, mấy năm qua đãcó nhiều nhà đầu tư phá sản dovay tiền ngân hàng để kinhdoanh chứng khoán.

Năm 2007 sẽ chứng kiếnmột nguồn cung lớn gồm cổphiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư,trái phiếu chuyển đổi sẽ bướclên sàn giao dịch do việc Thủtướng đã phê duyệt danh sách

53 tập đoàn, Tổng công ty Nhànước sẽ thực hiện CPH tronggiai đoạn 2007 – 2010.

Chắc chắn năm nay TTCKViệt Nam lại ghi nhận những kỷlục mới khi xuất hiện cổ phiếucủa các “đại gia” như bốn ngânhàng thương mại quốc doanh,các cổ phiếu bia rượu và củacác công ty điện thoại di động.

Trên thị trường trái phiếu,ngoài trái phiếu chính phủ, sẽcó số lượng trái phiếu lớn củacác tập đoàn phát hành như

Điện lực, Dầu khí, Công nghiệptàu thủy… Theo nhận định củacác chuyên gia, tổng giá trịniêm yết cổ phiếu vào cuối năm2007 sẽ tăng khoảng 3 lần vàđến cuối năm 2008 sẽ tăng gấp5 lần hiện nay.

TTCK Việt Nam đang tăngtrưởng quá nóng cả về chấtlượng hàng hoá và giá cả CK.Tuy nhiên nếu quản lý tốt,thông tin công khai, minh bạch,chất lượng cổ phiếu tốt thìTTCK sẽ tăng trưởng ổn định.

Từ nay cung – cầu đều tăngtrưởng tốt giúp thị trường khôngbị sốc mạnh.

Tuy nhiên theo ông Lê XuânNghĩa, Vụ trưởng Ngân hàngNhà nước Việt Nam, điều đánglo ngại là ở Việt Nam cả thịtrường tự do và chính thức đềucó dấu hiệu cho thấy có hoạtđộng kinh doanh nội gián.

Các thông tin chính thức từdoanh nghiệp niêm yết chưahẳn là trung thực, trong khi đócác nhà môi giới lại có những

thông tin trung thực từ công ty.Theo ông, các công ty kiểmtoán độc lập của Việt Nam gầnnhư không chịu sự kiểm soátnào của cơ quan cấp trên. Vìthế, cách hữu hiệu là Quốc hộicó cơ quan giám sát thực sự,giám sát lại các cơ quan giámsát của thị trường.

Cạnh đó, mô hình quản lýnhà nước đối với TTCK ViệtNam còn chưa thật rõ ràng: theo mô thức ngân hàng hayhỗn hợp? Phương tiện kỹ thuật

phục vụ giao dịch CK khi nàosẽ đáp ứng nổi tốc độ tăngtrưởng phi mã của thị trườngnày? Các chuyên gia còn nhấttrí, chưa bao giờ Việt Namthiếu nhân sự tài chính – ngânhàng trầm trọng như hiện nay.

Chỉ số thu nhập trên cổ phầnEPS

Chỉ số EPS (Earning PerShare) được tính bằng cáchlấy lợi nhuận của DN (saukhi đã trừ đi thuế thu nhậpvà cổ tức ưu đãi) chia chotổng số cổ phần mà DN đóphát hành. Đây là một chỉ sốđánh giá DN có khả năngsinh lời từ vốn của cổ đôngnhư thế nào.

Chỉ số EPS càng cao nghĩa là

DN tạo ra lợi nhuận cổ đôngcàng lớn và ngược lại. Do vậy,nhà đầu tư luôn muốn mua CPcó mức EPS càng cao càng tốt.

Hiện các bản tin hàng ngày

của 2 TTGDCK Hà Nội vàTPHCM đều công bố chỉ sốEPS của từng CP.

Chỉ số này nên được xem

xét trong một giai đoạn nhấtđịnh để đánh giá xu hướng ổnđịnh và mức độ tăng trưởng,

qua đó thấy được hiệu quả quátrình hoạt động của DN.

Đầu cơ và Đầu tư

Thị trường chứng khoán(TTCK) vẫn sôi động và giámột số cổ phiếu tiếp tục lênnhanh. Trong khi các chuyêngia cố gắng phân tích cặn kẽcác nguyên nhân, thì khôngít người lại suy nghĩ đơngiản: cổ phiếu tăng giá cóyếu tố đầu cơ.

Để nhìn rõ tình hình này, cólẽ cần nhắc lại hai khái niệmkhác nhau về đầu cơ.

Đầu cơ mà chúng ta biết đếntrên thị trường hàng hóa là hànhvi tạo sự khan hiếm, dùng mọithủ đoạn để giữ hàng, tạo ramức cầu lớn hơn nhiều lần sovới mức cung, sau đó đẩy giábán lên để trục lợi. Hàng hóa bịđầu cơ trong thị trường nàythường là các mặt hàng thiếtyếu trong đời sống như lươngthực, thực phẩm, xăng dầu, vétàu xe vào dịp lễ Tết… mà vìcần thiết người tiêu dùng buộcphải mua với bất kỳ giá nào.

Người đầu cơ trong trườnghợp này thường thắng lớn vì họnắm được hàng hóa trong tayvới giá thấp, để rồi khi khanhiếm thì tung ra bán với giá cao,còn nếu chẳng may hàng khônglên giá đúng như tính toán thìhọ cũng chẳng thiệt thòi baonhiêu nếu biết thăm dò thịtrường để bán ra đúng lúc.

Còn trong TTCK, người đầucơ là người mua hay bán chứngkhoán nhằm thu lợi qua sự thayđổi của giá cả. Khi tham gia

TTCK, nhà đầu tư nhắm vàohai mục tiêu: (1) được trả cổtức cao, (2) chờ đợi chứngkhoán lên giá, và nếu ai đó chỉduy nhất nhắm vào mục tiêuthứ hai thì chính là người đầucơ.

Chúng ta đều biết TTCK lànơi hội tụ rất nhiều yếu tố rủiro, nhưng thị trường này khôngchỉ có rủi ro mà có cả cơ hội,và đầu tư vào cơ hội chính làđầu cơ. Người đầu cơ phải amhiểu diễn biến trên TTCK, theo

dõi triển vọng kinh doanh củacác công ty và dự đoán đượctâm lý của các nhà đầu tư. Vìvậy nên họ thường mua chứngkhoán khi có nhiều người bánra và bán khi có nhiều người đổxô đi mua. Nếu phán đoán đúngthì họ giàu to, còn sai thì có thểthua đậm.

Đầu cơ trên TTCK khôngphải là một hành vi xấu, nếukhông nói là rất bình thường.Có thể dẫn chứng: khi giáchứng khoán của một công ty

tăng mạnh, người đầu cơ sẽtung ra bán (để kiếm lời), điềunày sẽ làm cho giá cổ phiếu củacông ty đó không tăng cao thêmnữa. Hay khi giá cổ phiếu mộtcông ty bắt đầu sụt xuống, họđổ tiền mua vì kỳ vọng khi côngty làm ăn tốt hơn thì giá cổphiếu của công ty sẽ lên.

Do cổ phiếu được mua nhiều– có nghĩa là cầu tăng – mà sựgiảm giá được chặn lại để trởnên bình thường như một cơnsóng nhẹ (đó là đường biểu diễn

hình sin trên TTCK). Hành vicủa người đầu cơ phần nàomang tính điều hòa thị trườnglàm cho cơn sốt chứng khoánbớt hung hãn. Điều này làm chocác nhà đầu tư nhỏ khỏi rơi vàohai thái cực hoặc là lời nhiềuhoặc lỗ to và nhất là không bịtrắng tay.

Thế nhưng cũng có các hànhvi đầu cơ không lành mạnh. Đólà khi một tổ chức hay cá nhâncâu kết để nắm được nhữngthông tin nội bộ, những thông

tin không được công bố hoặcchưa sẵn sàng để công bố đồngloạt và rộng rãi cho công chúng,qua thông tin rò rỉ này ngườiđầu cơ tung tiền mua cổ phiếusắp được công ty bán ra, tạonên tình trạng khan hiếm đểtrục lợi. Đây là hành vi mua bánnội gián cần được sớm ngănchặn trong tình hình hiện nay.

Gạt ra ngoài những yếu tốtiêu cực đó, thì đầu cơ chứngkhoán mang ý nghĩa lành mạnhvà chúng ta không nên dị ứng

với hai chữ đầu cơ. Hàng hóatrên TTCK có nhiều chủng loại(cổ phiếu của nhiều công tykhác nhau, trái phiếu công ty,trái phiếu Chính phủ…) và đókhông phải là loại hàng hóathiết yếu trong đời sống. Ngườichơi chứng khoán có nhiều khảnăng chọn lựa, thậm chí khôngmua cổ phiếu nào cả thì cuộcsống chẳng phải vì thế mà khókhăn.

Ngành thuỷ sản: Định giá cổphiếu bằng phương pháp cơ bản

(Bài 2)Thời gian qua, có rất

nhiều thông tin, nhận địnhvề giá CP hay một CP nào đóđắt hay rẻ, giá ảo hay khôngảo mà không đưa ra mộtphương pháp định luợng cụthể khiến nhiều người nhậnthông tin nghĩ rằng đó chỉ lànhững phát biểu có tính chấtcảm tính.

Ở bài 1 của kỳ trước, chúngtôi đã có đánh giá về triển vọngcủa ngành thuỷ sản qua những

nhân tố vĩ mô và qua thực tếhoạt động của một số Ctyngành thuỷ sản qua các nămtrước.

Bài này, người viết muốn địnhgiá CP một số Cty ngành thuỷsản qua dự báo EPS ở các nămtrong tương lai để ước đoán giávới các mức PE khác nhau tạithời gian đó, chiết khấu về thờiđiểm hiện tại cộng với phầnchiết khấu luồng cổ tức để tínhmức giá hiện tại.

Công thức tính toán:

Po= Div1 : (1+r) + Div2 : (1+r)² +... Divn : (1 + r) n+ Pn :(1+ r) n Divn: Cổ tức của năm thứ nPn: Giá cổ phiếu ở năm nr: Lãi suất chiết khấu.

Giả thiết đặt ra, nhà đầu tư muavà giữ các CP trong 3 năm từđầu năm 2007 đến năm cuối

năm 2009 , r=20%. Mức tăngtrưởng thu nhập chung cho cácCty ngành thuỷ sản năm đầuvào WTO là 20%, các năm saukhi đã ổn định là 14%. Cácthông số giả thiết đặt ra khôngcao và thực tế hoàn toàn có thểvượt các con số này đối vớingành thuỷ sản. Trường hợp cụthể được tính toán với hai CtyAGF và TS4.

Số liệu của năm 2005 và 2006đưa ra tham khảo mức Div,

EPS và sự tăng trưởng củanhững chỉ số này. Với thu nhậptrên, mỗi CP thường ước tínhcho năm 2009 là EPS=12.424đ, nếu chấp nhận mức PE=17(mức trung bình dễ chấp nhậnso với mặt bằng chung của thịtrường hện tại) thì giá ước tínhlà P2009=211.206 đ. Với mứcPE=15, ta có P2009= 186.358đ.

Với công thức tính toán trên, tacó giá hiện tại của AGF với với

PE=17 là 149.268đ/cp, vớiPE=15 là 132.013đ/cp.

Các giả thiết đặt ra giống nhưAGF, tính toán tương tự choTS4 ta có: P2009=91.013 đ/CPnếu chấp nhận PE=17, và vớiPE=15 thì P2009=80.306đ/CP.Giá trị hiện tại tính toán củaTS4 nếu chấp nhận PE=17 là46.480 đ/CP, PE=15 là 41.316đ/CP.

Ngày 31.1.2007, thị giá của

AGF là 137.000đ/CP và cóPE=17. TS4 có thị giá là38.300đ/CP, và PE = 14. Vậynếu chấp nhận các giả thiết vàphương pháp định giá này thìgiá của các CP trên vẫn còn rấttốt, chưa cần xét đến mức PEcủa các Cty thuỷ sản vẫn thấphơn mặt bằng chung toàn thịtrường.

Giá CP có thể khác nhau nếucác nhà đầu tư có kỳ vọng tăngtrưởng, lợi nhuận kỳ vọng hay

mức PE chấp nhận khác nhau.Hai mức PE = 15 và 17 lần làmức trung bình dễ chấp nhậnso với mặt bằng chung của thịtrường hiện tại.

Tính toán này chỉ mong muốnđưa ra cho người đọc một gócnhìn khác về giá CP một số Ctyngành thuỷ sản, vì vậy các giátính toán trên chỉ mang tínhchất tham khảo

Lý thuyết "nhập môn" củaphân tích kỹ thuật

Nhà bác học Isaac Newton,người đã khám phá ra trọnglực của trái đất và… từngtán gia bại sản vì chứngkhoán đã đau đớn chấpnhận: “Có thể đo đạc sựchuyển động của nhữnghành tinh chứ không thể đođạc được mức điên rồ củacon người”.

Phân tích kỹ thuật; cách khai

thác biểu đồ giá cả để mua bánchứng khoán dựa vào tâm lýcon người trên thị trường chứngkhoán không thể chính xác. Aimuốn dùng AT (AnalysisTechnical) để tìm một cáchphân tích cho họ thắng mỗi phivụ mua bán sẽ mãi là nhữngngười đi tìm “lá diêu bông”trong thị trường chứng khoán.Họ sẽ mất thời gian và thấtvọng.

Những tín đồ AT phải cómột chiến lược quản lý tài

chánh lỗ một mà lời ba, bốn thìmới sống còn trên thị trườngđược. (Xin tham khảo bài viếtvề quản lý tài chánh, moneymanagement của cùng tác giả.)

Những người bài xích bạomiệng hơn, còn nói rằng AT(Analysis Technical) chỉ có thể giải thích được quá khứ màkhông thể giải thích đượcđường đi giá cả trong tương lai.

Họ nói đúng. Nhưng họ chỉđúng được một phần. Vì càngbiết rõ quá khứ một cổ phần

chứng nào thì người ta dễ ướcđoán đường đi của cổ phần đóchừng đó. Cũng như cuộc sốnghàng ngày, càng biết rõ tính nếtcủa một người thì chúng ta lạicàng đoán được phản ứng củangười đó.

Lý Thuyết Căn Bản.

Dân “ngoại đạo” xem biểuđồ chứng khoán vẫn thấy rằnggiá cả không bao giờ đi mộtđường thẳng mà là lên xuống vôtrật tự như răng cưa. Để giảithích hiện tượng này, ôngCharles Dow, người được coinhư là tổ sư của nghành ATđưa ra giả thuyết rằng có bahạng người mua bán trên theochu kỳ trong ba giai đoạn khácnhau : hạng nắm được tin tức,

hạng “ăn theo” và hạng đầu tưcá nhân.

Những người đầu tư có đượcthông tin từ trong nội bộ hay cónhững cách phán đoán đượcnhững công ty có triển vọng,mua cổ phiếu khi nó còn thấpđể tích lũy.

Khi giới đầu tư mua cổ phầnvào, cổ phần không thể rớtxuống thêm mà sẽ đi lên. Giớimua bán “ăn theo” nhận địnhđược sự đi lên này mà cũngmua theo, cổ phiếu càng được

nâng lên thêm nữa.Khi tin tức được loan báo

rộng rãi trên những phương tiệntruyền tin, cổ phần được nhắcnhở đến vì đã tăng tưởng mạnhmẽ, những nhà đầu tư cá nhânmới chú ý và mua vào. Trớ trêuthay, đây cũng là lúc nhữngngười đầu tư nắm biết được tintức lại bán ra cổ phần của họ.

Sau ba giai đoạn tích lũy,theo xu hướng và bị phân phốinày, cổ phiếu bị rớt xuống, kẻbán sau cùng sẽ là người bị thiệt

thòi nhất.Charles Dow viết những giả

thuyết của ông năm 1900, lúcthị trường chứng khoán còn đơngiản. Thời nay khi có nhiềuthành phần phức tạp và tinh vihơn tham gia chứng khoán,cộng thêm nhiều yếy tố nhưtoàn cầu hoá, khả năng bánkhống (short sale), sự hỗ trợcủa internet…như hiện nay thìgiả thuyết này của Dow hết cònđầy đủ nữa mà phải giải thíchbằng cách khác. Nhưng nó vẫn

được sử dụng để làm nền tảngcủa nhiều cách phân tích kỹthuật.

Đường support và resistance.

Khi bạn nhìn một biểu đồ giá

cả, thì bạn phải xem nó như làxem một bức tranh thủy mặc;nhìn cái tổng thể trước, chi tiếtsau. Điều đầu tiên cần biết khixem một biểu đồ giá cả là xu

hướng của nó. Một trong nhữngcách tìm xu hướng là tìm rađường support và resistance.Mời bạn xem biểu đồ.

Biểu đồ này xây dựng quanhhai trục giá (price) và thời gian(time).

Đường răng cưa là giá cả cổphiếu.

Đường thẳng resistance ởtrên là một đường tưởng tượng nối liền hai hoặc những mức giácao nhất (Resistance line)

Đường thẳng ở dưới nối liền

những ít nhất mức giá thấpnhất (Support line).

Dow cho rằng khi đỉnh vàđáy “răng cưa” giá cả sau cùngcao hơn đỉnh và đáy “răng cưa”trước thì xu hướng cổ phần đilên. Khi “răng cưa” giá cả saucùng thấp hơn răng cưa trướcthì xu hướng cổ phần đi xuống. Vậy xu hướng của biểu đồ cổphần trên đây đang đi lên (uptrend), bạn nên mua cổ phầnkhi giá cả chạm gần đườngsupport.

Theo các chuyên gia AT, cóthể xem như thị trường có ‘‘trínhớ’’, mỗi khi khối lượng muabán biến động mạnh thì giá mớivượt khỏi hai đường này.

Sau đây là một biểu đồ cổphần đi xuống (down trend),bạn nên bán khi giá cả gầnchạm đường resistance.

Nhưng ít khi nào xu hướng

cổ phần đi lên hay đi xuốnghoài, mà nó cũng ít khi giaođộng theo hai đường song songnhư vậy, khi nó xuống một thờigian thì nó lên và ngược lại.Cũng có thể bạn chỉ nhận địnhđược đường support hay làđường resistance mà thôi. Bạncũng nhờ đó mà ước đoán xuhướng dù nó không rõ rệt nhưcó cả hai.

Sau đây là những biểu đồcủa cổ phần đang có thể đổi xuhướng, đặc điểm của những

biểu đồ sau là đường support vàresistance hết còn song song màđang chéo nhau trở thànhnhững hình tam giác.

Hình Tam Giác Lên(Ascending Triangle còn gọi làResistance Triangle):

Khi giá cả lên và cứ chạmmãi một mức giá cả rồi bị kéo

xuống (resistance). Nhưng mỗilần giá xuống thì được muanhiều, đẩy cổ phần lên lại mauhơn, đường support không cònđi song song mà lại đi chéo lên.Hiện tượng này cho ta thấyrằng phe mua dần dần thắngthế, khi giá cả đến gần góc cuốihình tam giác thì có khả năng bịđẩy lên rất là nhiều

.Bạn có thể mua cổ phầnngay khi hình tam giác này mớihình thành và khi mà hình tamgiác càng rõ ràng thì bạn có thể

mua thêm khi đến cuối hìnhtam giác. Điều kiện mà giá sẽvượt lên khỏi mức resistance làkhối lượng mua bán đột nhiêndồi dào hơn phiên giao dịchbình thường.

Tam Giác Hạ (DescendingTriangle, còn gọi là SupportTriangle):

Trong trường hợp này thìphe bán lại nhiều hơn phe mua,giá cả cứ rớt xuống, chạm mứcgiá support rồi trồi lên. Nhưngmức giá lên của nó lại ít hơn vànó rớt trở lại đường supportcũng lẹ hơn. Đến cuối góc tamgiác, khi phe mua bị yếu thếhẳn thì khả năng giá cổ phầnrớt rất là lớn.

Khi bạn gặp loại hình tamgiác này, thì tốt hơn bạn cũngnên bán ra phân nữa cổ phầnmà bạn đang giữ rồi bán tiếp

phần còn lại khi mà khi giá cảrớt qua đường support vì khảnăng hạ giá của nó rất mạnh vàrất lâu.

Theo lý thuyết AT, hai biểu

đồ trên đây (symetrical trianglevà expanding triangle) thể hiệnnhững nhà đầu tư trong trạngthái chờ đợi, hai bên mua bánđang trong trạng thái ‘‘bên támlạng người nửa cân’’ chưa biếtai thắng ai thua. Bạn đừng nênmua bán mà nên chờ đợi nhưmọi người, khi giá cả vượt quađường resistance hay supportrồi mới tính sau.

AT được dùng để “giải mã ”quá khứ của cổ phần, cho phépngười ta mua bán ngắn hạn,

điều mà những cách phân tíchkhác không thể làm được.Nhưng họ vẫn phải ước đoánvới tài năng của và kinh nghiệmbản thân vì AT không phải làmột loại phân tích chính xác.Cũng có lẽ vậy mà chưa cóchương trình tin học nào tựmua bán và đem tiền về chongười sử dụng được trong mộtthời gian dài và trong mọitrường hợp.

Người mới vào thị trườngđừng nên mua bán kiểu rất

ngắn hạn, day trading, swingtrading mà ít nhất cũng phải từthời gian trung bình, từ 3 thángtrở lên.

Đối xử như thế nào với thịtrường OTC?

Thị trường mua bán cổphiếu không chính thức (haycòn gọi nôm na là thị trườngtự do) mặc dù lâu nay vẫndiễn ra, có lúc lặng lẽ, có lúcồn ào không kém gì thịtrường chính thức, nhưngđây vẫn là một thị trườngkhông được thừa nhận.

Và trong chừng mực nào đó,việc tổ chức thị trường này sẽ là

bất hợp pháp. Bởi theo LuậtChứng khoán vừa có hiệu lực từngày 1-1-2007, ngoài sở giaodịch chứng khoán và trung tâmgiao dịch chứng khoán, khôngtổ chức, cá nhân nào đượcphép tổ chức thị trường giaodịch chứng khoán (khoản 3điều 33).

Thị trường tự do còn được

xem là gây nhiều rủi ro cho nhàđầu tư cũng như làm xáo trộnthị trường chứng khoán nói

chung. Bên cạnh Luật Chứngkhoán quy định về việc tổ chứcthị trường, các nhà quản lýcũng đặt ra nhiệm vụ trong năm2007 phải thu hẹp thị trường tựdo, tất nhiên, không can thiệpthô bạo bằng hành chính mà sửdụng cơ chế, chính sách phùhợp.

Hiểu thế nào là không được

phép tổ chức thị trường giaodịch chứng khoán ngoài thịtrường được luật pháp quy

định? Các công ty cổ phần hoàntoàn có thể chuyển nhượng cổphần cho cổ đông, đến lượt cáccổ đông chuyển nhượng chongười ngoài công ty và ngườingoài lại chuyển nhượng chongười ngoài khác nữa... và vềmặt nào đó cũng là những hànhvi mang tính thị trường. Thật sựđiều đó hoàn toàn phù hợp vớinhiều văn bản pháp luật khác,chẳng hạn Luật Doanh nghiệp.Ông Huy Nam, chuyên viênkinh tế và thị trường chứng

khoán, nói cần lưu ý rằng việcmua bán, chuyển nhượng cổphiếu trên thị trường tự do (cổphiếu của các công ty cổ phầnchưa niêm yết trên sàn TPHCMhoặc chưa đăng ký giao dịchtrên sàn Hà Nội) trước hết làcác giao dịch hợp pháp và ngoàira là nhu cầu, quyền lợi của cáccổ đông sở hữu cổ phiếu.

Còn đối với việc tìm cách thu

hẹp thị trường tự do, khá nhiềucác chuyên viên, nhà đầu tư cổ

phiếu đồng tình nhưng cũng chorằng cần xác định gốc của vấnđề nằm ở đâu, từ đó mới có thểnói đến tại sao và biện pháp nàothu hẹp thị trường này. Một sốý kiến nêu giả định rằng nếukhông cấm đoán bằng nhữngmệnh lệnh hành chính thì có lẽNhà nước sẽ giải quyết vấn đềbằng cách hướng những nhàđầu tư đi vào những sàn giaodịch do Nhà nước tổ chức.

Vấn đề rắc rối sẽ là ở chỗ

này. Có thể thấy điều kiện hạtầng hiện nay tại các sàn giaodịch đã không đảm bảo thật tốtcho các giao dịch của nhà đầutư. Sự quá tải ở nhiều công tychứng khoán dẫn đến gây nhiềuthiệt thòi, thậm chí là thiệt hạicho nhà đầu tư, đặc biệt lànhững nhà đầu tư nhỏ lẻ. Việckhông nhập hoặc không kịpnhập lệnh mua bán của nhà đầutư là một thực tế đang diễn ra.Nhà đầu tư phải trả phí giaodịch nhưng đổi lại chưa nhận

được sự phục vụ đúng nghĩa. Theo một số chuyên viên và

nhà đầu tư, trong điều kiện tổchức hạ tầng không tốt thìkhông thể hướng mọi giao dịchcổ phiếu vào trong sàn như mộtcách giảm thiểu rủi ro do nhàđầu tư mua bán ở ngoài thịtrường tự do. Nói về rủi ro, mộtchuyên viên về chứng khoánnhận định, không chỉ có thịtrường tự do mà thị trườngchính thức cũng đầy những rủi

ro như dư luận đặt ra về nhữnghiện tượng liên kết với nhau đểchi phối giá cả trên thị trường.

Theo ông Huy Nam, để thị

trường tự do bớt rủi ro cho nhàđầu tư, vấn đề nằm ở chỗ là cóbiện pháp làm tăng tính minhbạch, công khai của các công tycổ phần. Điều này Nhà nướchoàn toàn có thể áp dụng mệnhlệnh hành chính mà không ngạimang tiếng là can thiệp. Đểtăng tính minh bạch, các công

ty cổ phần phải bị buộc công bốthường xuyên tình hình hoạtđộng của mình như đã áp dụngđối với các công ty niêm yếttrên sàn, chẳng hạn báo cáo tàichính định kỳ, sổ sách kế toáncó kiểm toán, tình hình thay đổiliên quan đến lãnh đạo công ty,sự thay đổi về tỷ lệ sở hữu vềcổ phần của các cổ đông lớn,các thông tin về tình hình bấtthường ở công ty...

Chức năng và hoạt động củaquỹ đầu tư

Quỹ đầu tư là một DN cổphần, phát hành chứng chỉquỹ để chứng nhận phần gópvốn của cổ đông. Nguồn vốnhình thành đầu tư từ các tậpđoàn, tổ chức, các Cty, dânchúng. Trong phạm vi bàiviết này, chúng tôi chỉ đề cậpđến hai dạng quỹ đang hoạtđộng trên TTCK VN là QuỹVF1 và PRUBF1.

4 loại quỹ cơ bản

Quỹ đầu tư đa dạng hoá CPthường. Danh mục đầu tư củaquỹ phần lớn là CP thường.Quỹ phân tích thị trường kếthợp với mục tiêu của quỹ để lậpmột danh mục đầu tư gồm cácCP thượng hạng của các Ctyhàng đầu (bluechip) và các CPtăng trưởng. Quỹ đầu tư CKVN (Quỹ VF1) Cty quản lýQuỹ đầu tư CK VN (VFM)chính là loại này.

Quỹ cân bằng. Quỹ này duy trìtỉ lệ cân đối với tài sản của quỹbằng lập danh mục đầu tư hợplý giữa trái phiếu, CP ưu đãi vàCP thường, vì vậy nó dung hoàtính chất mạo hiểm của CP vàtính chất an toàn của trái phiếu.Quỹ này thường có tỉ trọng đầutư trái phiếu lớn hơn so với CP.Hiện tại ở VN có một quỹ dạngnày là Quỹ đầu tư cân bằngPrudential ("PRUBF1") của Ctyquản lý Quỹ đầu tư Prudential

VN (PVFMC).

Dựa vào hình thức phát hành,có thể chia thành hai loại quỹcơ bản là quỹ đầu tư dạng đóngvà quỹ đầu tư dạng mở.

Quỹ đầu tư dạng đóng thườngchỉ tạo vốn qua một lần bán chocông chúng với một số lượngnhất định, không được pháthành thêm để huy động vốn vàcũng không được mua lại cácchứng chỉ quỹ đã phát hành.

Giá thị trường CP của quỹ đầutư dạng đóng phụ thuộc vàolượng cung cầu như khi áp dụngđối với các loại chứng khoánkhác, ít phụ thuộc nhiều vào giátrị tài sản thuần. Quỹ dạng đóngdùng số vốn của mình đầu tưvào các DN hay TTCK. Sau đódùng vốn và lãi thu được để đầutư trực tiếp. Như vậy quy môvốn của loại quỹ này chỉ có thểtăng lên từ các khoản lợi nhuậnthu được.

Quỹ đầu tư dạng mở. Loại này,quỹ có thể phát hành thêmchứng chỉ quỹ để tăng vốn khivẫn còn nhà đầu tư muốn muavà Cty sẵn lòng chuộc lại nhữngchứng chỉ đã phát hành. Ctycũng sẵn sàng mua lại chứngchỉ của cổ đông với bất cứ sốlượng nào và thời gian nào cổđông muốn.

Đầu tư vào quỹ - lợi ích lớn

Với các NĐT không chuyên,uỷ thác vốn hay mua chứng chỉquỹ của các quỹ đầu tư, NĐTcó thể đa dạng hoá danh mụcđầu tư với số tiền không lớn.Ngoài ra, NĐT có thể gián tiếpsử dụng được kiến thức và\ kinhnghiệm của các nhà quản lýđầu tư chuyên nghiệp.

Tham gia vào quỹ, NĐT có thểtheo dõi tình trạng đầu tư củamình nhờ tính minh bạch cao.Luật quy định các quỹ phải báo

cáo thay đổi tài sản ròng địnhkỳ, do vậy NĐT luôn biết đượccác tình trạng khoản đầu tư củamình.

Chứng khoán & luật cấmdùng tin chưa công bố

Sử dụng tin tức chưa đượccông bố rộng rãi để trục lợicho mình hay giúp đỡ ngườikhác là đặc quyền của mộtthiểu số có quyền lực hoặc cóquan hệ quen biết.

Sự tung tin đồn khiến cácnhà đầu tư hoang mang cũng làmột dạng lường gạt. Nó khiếnthị trường trở thành một sânchơi không bình đẳng, và như

thế những gì tốt đẹp mà các nhàlãnh đạo “tưởng” là cơ chế thịtrường mang lại sẽ không baogiờ trở thành hiện thực.

Đây là một trong những lỗ

hổng của cơ chế thị trườngchứng khoán (TTCK) non trẻcần được vá lại, giống nhưnhiều lỗ hổng khác như thamnhũng, không minh bạch...

Công ty dược phẩm có cổ

phiếu tên X vừa nghiên cứu

thành công thuốc chữa bệnhHIV\AIDS giá rẻ, và dĩ nhiênngười dược sĩ phụ trách côngtrình nghiên cứu đó là kẻ biếttin này trước nhất. Anh ta chiasẻ tin này với bạn gái tại mộtquán bar, và anh phục vụ quầybar tình cờ nghe lỏm được câuchuyện. Anh dược sĩ, cô bạngái và anh phục vụ lập tức đimua mỗi người 10.000 cổ phiếuX. Hôm sau, công ty họp báoloan tin vui và cổ phiếu lên giágấp đôi. Thế là phát tài.

Nếu trường hợp trên xảy ra

ở Mỹ, Nhật, Tây Âu hay HongKong, Singapore... thì cả bangười này đều sẽ đi tù ít nhấthai năm. Còn ở VN, chúng taquan niệm đó là “Thần tài gõcửa” và mặc nhiên chấp nhận vìnhững người đó nhanh chânbiết trước, hoặc tự tiếc rẻ mìnhkhông phải là một trong nhữngngười may mắn đó.

Có hàng ngàn chuyện tương

tự. Chuyện qui hoạch nhà đất làmột ví dụ rõ ràng nhất. Trướckhi qui hoạch được công bố thìluôn có người biết trước rỉ taicho người thân quen, người cóơn nghĩa, cấp trên... để đi muagom đất chỗ tốt vì biết sẽ lêngiá, hoặc bán tống bán tháo đấtở khu sắp bị giải tỏa.

Sự cần thiết phải có luật cấmdùng thông tin chưa công bố

Nhìn ra bên ngoài, sở dĩ các

sàn chứng khoán lớn như NewYork, London, Tokyo, HongKong... thành công là vì một lýdo rất đơn giản: nhà đầu tưquốc tế tin tưởng đó là nhữngquốc gia có cơ chế giao dịchchứng khoán “thành thật”, vàcó đủ luật chứng khoán nhằmrăn đe và trừng phạt một cách

hữu hiệu những kẻ trục lợi theothông lệ quốc tế.

Những kẻ sử dụng thông tin

chưa công bố để mua (bán)chứng khoán kiếm lời (haytránh lỗ) thực chất đã tiến hànhlường gạt và gây thiệt hại chocác nhà đầu tư mà họ đã giaodịch, bởi nếu nhà đầu tư kia màbiết được tin thì sẽ không baogiờ tiến hành giao dịch với giáđó.

Niềm tin của nhà đầu tưtrong lúc giao dịch là quantrọng nhất. Khi người ta cóniềm tin thì người ta sẵn sàngbỏ tiền đầu tư vì họ lường trướccác rủi ro. Khi nhà đầu tư mấtniềm tin thì họ sẽ bỏ đi. TTCKmà không có nhà đầu tư thì mấthết ý nghĩa và mục đích sốngcủa nó. Trong những trườnghợp đó, người ta thà đi đánhbạc, bởi vì đánh bạc đã cónhững luật lệ riêng chống gianlận của nó mà ai cũng phải tuân

theo. Luật pháp phải đảm bảo một

sân chơi chứng khoán bìnhđẳng, bởi vì TTCK là do chúngta tạo ra nhằm mục đích huyđộng vốn cho các doanhnghiệp. Nếu không có nhà đầutư thì mục đích huy động vốnkia không bao giờ đạt được.Chúng ta phải làm tất cả nhữnggì có thể làm được để đảm bảoniềm tin của các nhà đầu tư, bấtkể trong nước hay ngoài nước.

Cần có luật để trong tương

lai khi lực lượng an ninh chuyênngành tài chính thật sự vữngmạnh sẽ có dịp dùng đến đểtruy tố những tội phạm tàichính, nhằm đảm bảo tính trongsạch, minh bạch và bình đẳngcho môi trường đầu tư VN.

TTCK sẽ lớn mạnh và tiếp

tục phát triển, bởi vì đó là mộtcơ chế chuyển giao và điều tiếtvốn cho các doanh nghiệp.

Nước nào cũng có TTCK cả,bởi vì chỉ cần vài chục triệuđôla là có thể xây một hệ thốngsàn hoàn chỉnh. Tuy nhiên, sựkhác biệt giữa một thị trườnglớn và một thị trường nhỏ là ởchỗ niềm tin của nhà đầu tư.

Quốc gia cần phát triển thị

trường vốn để phát triển kinh tế.Tại sao Hong Kong chỉ là mộtđảo quốc mà có thu nhập đầungười cao hơn cả Singapore,Đài Loan và Hàn Quốc? Tại sao

dân châu Âu không màng đếncổ phiếu? Tại sao thị trường vốnở Mỹ mạnh đến như vậy(44.000 tỉ USD)?

Nói đơn giản, nhà đầu tư tin

tưởng đầu tư vào TTCK ở thịtrường Mỹ là vì TTCK Mỹkhông hề có thiên vị. Khôngthiên vị là một yếu tố quantrọng hàng đầu mà các TTCKkhác không thể nào sánh kịp.Dư luận giới đầu tư cho rằng ởchâu Âu chỉ có giới phe cánh

với giới tài phiệt thì mới cóthông tin nội bộ và mua bántrúng lớn. Và các công ty ngoạiquốc ở khắp nơi đều thích đượclên sàn ở New York vì nơi đâyngoài có lượng vốn và nhà đầutư dồi dào còn có qui chế rấtminh bạch và chặt chẽ.

Giới đầu tư ngoại quốc nghĩ gìvề TTCK VN?

Nhìn chung, với kinh nghiệm

đầu tư quốc tế hàng trăm năm,các nhà đầu tư TTCK ngoạiquốc nhận thấy thị trường VNlà một nơi đang phát triển. Tuyvẫn còn khá nhỏ so với tầm cỡ118.000 tỉ USD của thị trườngvốn thế giới, nhưng rất có khảnăng trở thành một sàn có tầmcỡ khu vực. Do vậy, TTCK VN

dễ bị chi phối nếu cho phép tiềnnóng (hot money) đầu tư ngoạiquốc ồ ạt vào TTCK mà khôngquản lý.

Giới đầu tư TTCK cũng nhận

thấy luật lệ về TTCK ở VN còntương đối lỏng lẻo, do vậynhững tuyệt chiêu sử dụngthành công ở các quốc gia khácđể kiếm lời nhanh sẽ được tậndụng triệt để ở TTCK VN. Hơnnữa, các luật về chứng khoán,luật công ty, luật kế toán cũng

được ban hành khá liên hoàn vàbổ sung chặt chẽ cho nhau sẽgiúp giảm bớt tình trạng nhũngnhiễu của các tay đầu cơ.

Tuy vậy, việc quản lý các

giao dịch trục lợi do các tinchưa công bố còn bỏ ngỏ vìthiếu phương tiện, nhân sự vàkinh nghiệm. Trong tương laigần, một qui định cụ thể về việcnày cần được ban hành để cácnhà đầu tư, các quan chức côngty và các công ty phân tích, môi

giới chứng khoán biết và quantâm. Đây là một bước tiến cầnthiết nhằm đưa chuẩn hoạt độngcủa TTCK VN gần với thông lệquốc tế và đặt nền móng choviệc điều tra các giao dịch đángnghi ngờ sau này. Việc cài đặthệ thống phần mềm giao dịchđể phát hiện và lưu trữ các giaodịch ngay trước khi có biếnđộng lớn về giá cổ phiếu sẽ giúpcác cơ quan điều tra có thêmđầu mối.

Các nhà đầu tư tin tưởngrằng TTCK VN có thể pháttriển mạnh và trở nên có tầm cỡtrong khu vực. Niềm tin nàyxuất phát từ các tuyên bố củaquan chức cao cấp nhất của cơquan quản lý chứng khoán quốcgia: “VN cam kết sẽ không đểcác giao dịch mờ ám do lấy tinnội bộ có chỗ dung thân. Bởi vìnền kinh tế VN và TTCK VNtừng bước sẽ tiến lên công bằngvà minh bạch hơn đối với mọinhà đầu tư, sẽ được thể chế

hóa, luật hóa”.Không giống như thị trường

OTC (Over the counter, nghĩalà ở đây các nhà đầu tư muabán cổ phiếu của những công tymới CPH một phần và chưaniêm yết trên TTCK chínhthức) ở bất cứ đâu, thị trườngVN không có những người môigiới được cấp giấy đăng ký vàgần như không có bất cứ sựgiám sát nào. Những người muabán thường cuối cùng trao đổitiền mặt lấy CP bằng giấy tại

các quán nước bên lề đường.“Đây gần như là miền tâyhoang dã của Mỹ” - NoritakaAkamatsu, một nhà kinh tế tàichính hàng đầu của WB ở HàNội, nhận xét.

Không ai biết được cái “thịtrường đen” này lớn đến mứcnào.

Phổ biến qui định về giaodịch khớp lệnh liên tục

Ngày 9-4, Trung tâm Giaodịch chứng khoán TP.HCMđã họp báo phổ biến một sốkiến thức liên quan đến giaodịch khớp lệnh liên tục.

Theo ông Trần Đắc Sinh -giám đốc trung tâm, dự kiếnđầu tháng năm trong một phiêngiao dịch sẽ có hai đợt khớplệnh định kỳ và một đợt khớplệnh liên tục. Trong thời gian

khớp lệnh định kỳ, các nhà đầutư không được hủy lệnh giaodịch được đặt trong cùng đợtkhớp lệnh, chỉ được phép hủycác lệnh gốc hoặc phần còn lạicủa lệnh gốc chưa được thựchiện trong lần khớp lệnh địnhkỳ hoặc liên tục trước đó.

Trong thời gian khớp lệnhliên tục, khi khách hàng yêucầu hoặc khi thành viên nhậpsai thông tin của lệnh gốc, đạidiện giao dịch được phép sửa,hủy lệnh nếu lệnh hoặc phần

còn lại của lệnh chưa được thựchiện, kể cả các lệnh hoặc phầncòn lại của lệnh chưa được thựchiện ở lần khớp lệnh định kỳhoặc liên tục trước đó.

Kiên thưc vê giao dich liêntuc (phần 1)

Để chuẩn bị triển khaihoạt động giao dịch liên tụctại TTGDCK TP.HCM vàođầu tháng 5-2007, TTGDCKTP.HCM giới thiệu đến nhàđầu tư một số kiến thức liênquan đến giao dịch liên lụcnhư sau:

1. Thời gian giao dịcha. Đối với cổ phiếu, chứng

chỉ quỹ đầu tư:

- Từ 8h30 đến 9h00 : Khớplệnh định kỳ xác định giá mởcửa

- Từ 9h00 đến 10h00 : Khớplệnh liên tục

- Từ 10h00 đến 10h30 :Khớp lệnh định kỳ xác định giáđóng cửa

- Từ 10h30 đến 11h00 : Giaodịch thỏa thuận

- 11h00 : Đóng cửab. Đối với trái phiếu- Từ 8h30-11h00 : Giao dịch

thỏa thuận

2. Phương thức giao dịcha. Phương thức khớp lệnh:- Khớp lệnh định kỳ: Là

phương thức giao dịch đượcthực hiện trên cơ sở so khớpcác lệnh mua và lệnh bán chứngkhoán tại một thời điểm xácđịnh.

Phương thức khớp lệnh địnhkỳ được sử dụng để xác địnhgiá mở cửa và giá đóng cửa củachứng khoán trong phiên giaodịch.

- Khớp lệnh liên tục: Là

phương thức giao dịch đượcthực hiện trên cơ sở so khớpcác lệnh mua và lệnh bán chứngkhoán ngay khi lệnh được nhậpvào hệ thống giao dịch.

b. Phương thức thoả thuận:Là phương thức giao dịch trongđó các thành viên tự thoả thuậnvới nhau về các điều kiện giaodịch và được đại diện giao dịchcủa thành viên nhập thông tinvào hệ thống giao dịch để ghinhận.

- Cổ phiếu và chứng chỉ quỹ

đầu tư được giao dịch theophương thức khớp lệnh và thoảthuận.

- Trái phiếu được giao dịchtheo phương thức thoả thuận.

3. Nguyên tắc khớp lệnha. Ưu tiên về giá:- Lệnh mua có mức giá cao

hơn được ưu tiên thực hiệntrước;

- Lệnh bán có mức giá thấphơn được ưu tiên thực hiệntrước;

b. Ưu tiên về thời gian:

Trường hợp các lệnh mua hoặclệnh bán có cùng mức giá thìlệnh nhập vào hệ thống giaodịch trước sẽ được ưu tiên thựchiện trước;

4. Đơn vị giao dịch và đơn vịyết giá

a. Đơn vị giao dịch- Đơn vị giao dịch khớp lệnh

lô chẵn: 100 cổ phiếu, chứngchỉ quỹ đầu tư

- Khối lượng giao dịch thỏathuận: từ 20.000 cổ phiếu,chứng chỉ quỹ đầu tư trở lên.

- Không quy định đơn vị giaodịch đối với phương phức giaodịch thỏa thuận.

b. Đơn vị yết giá:- Đối với phương thức khớp

lệnh:

Mức giá Đơn vị yếtgiá

� 49.900 100 đồng50.000 –

99.500 500 đồng

� 100.000 1.000 đồng- Không quy định đơn vị yết

giá đối với phương thức giaodịch thỏa thuận.

5. Biên độ dao động giá:a. Biên độ dao động giá quy

định trong ngày giao dịch đốivới giao dịch cổ phiếu và chứngchỉ quỹ đầu tư là 5%

b. Biên độ dao động giá đốivới cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đầutư được xác định như sau:

Giá tối đa (Giá trần) = Giátham chiếu + (Giá tham chiếu xBiên độ dao động giá)

Giá tối thiểu (Giá sàn) = Giá

tham chiếu – (Giá tham chiếu xBiên độ dao động giá)

c. Không áp dụng biên độdao động giá đối với giao dịchtrái phiếu.

d. Biên độ dao động giákhông áp dụng đối với chứngkhoán trong một số trường hợpsau:

- Ngày giao dịch đầu tiêncủa cổ phiếu, chứng chỉ quỹđầu tư mới niêm yết;

- Cổ phiếu, chứng chỉ quỹđầu tư được giao dịch trở lại

sau khi bị tạm ngừng giao dịchtrên 30 ngày;

- Các trường hợp khác theoquyết định của TTGDCKTP.HCM.

6. Giá tham chiếua. Giá tham chiếu của cổ

phiếu và chứng chỉ quỹ đầu tưđang giao dịch là giá đóng cửacủa ngày giao dịch gần nhấttrước đó;

b. Giá đóng cửa của cổphiếu, chứng chỉ quỹ đầu tưtrong ngày giao dịch là giá thực

hiện trong lần khớp lệnh địnhkỳ xác định giá đóng cửa củangày giao dịch. Nếu trong lầnkhớp lệnh định kỳ xác định giáđóng cửa không có giá khớplệnh thì giá giao dịch cuối cùngtrong ngày của cổ phiếu, chứngchỉ quỹ đầu tư sẽ được coi làgiá đóng cửa của cổ phiếu,chứng chỉ quỹ đầu tư đó.

c. Trường hợp chứng khoánbị tạm ngừng giao dịch trên 30ngày khi được giao dịch trở lạithì giá tham chiếu được xác

định tương tự quy định tạiKhoản b.

d. Trường hợp giao dịchchứng khoán không đượchưởng cổ tức và các quyền kèmtheo, giá tham chiếu tại ngàykhông hưởng quyền được xácđịnh theo nguyên tắc lấy giáđóng cửa của ngày giao dịchgần nhất điều chỉnh theo giá trịcổ tức được nhận hoặc giá trịcác quyền kèm theo.

e. Trường hợp tách hoặc gộpcổ phiếu, giá tham chiếu tại

ngày giao dịch trở lại được xácđịnh theo nguyên tắc lấy giáđóng cửa của ngày giao dịchtrước ngày tách, gộp điều chỉnhtheo tỷ lệ tách, gộp cổ phiếu.

f. Trong một số trường hợpcần thiết, TTGDCK TP.HCMcó thể áp dụng phương thứcxác định giá tham chiếu khácsau khi có sự chấp thuận củaUBCKNN.

Khớp lệnh liên tục: Cẩn thậnđể tránh bị thiệt hại

Theo thông báo củaTTGDCK TPHCM, từ 7.5,sàn TPHCM sẽ áp dụngphương thức giao dịch mớikết hợp cả khớp lệnh định kỳvà khớp lệnh liên tục. 4 loạilệnh được áp dụng trước mắtcó thể gây khó khăn choNĐT.

Lệnh giao dịch tại giákhớp mở cửa (ATO)

Đây là loại lệnh khác về cơ bảnso với lệnh ATO đang áp dụng.Theo quy trình mới, một phiêngiao dịch sẽ có 3 đợt khớp lệnh.

Đợt 1 từ 8h30-9h có mục đíchxác định giá mở cửa bằngphương pháp khớp lệnh định kỳvà lệnh ATO chỉ được thực hiệnduy nhất trong đợt khớp lệnhnày. Lệnh này sẽ được ưu tiênthực hiện đầu tiên (lệnh ATOđang áp dụng không được ưu

tiên).

Đặc điểm của loại lệnh ATO làNĐT không cần ghi giá muahoặc giá bán vì lệnh sẽ đượckhớp tại giá mở cửa. Ngoài ra,nếu lệnh ATO sau khi khớp vẫndư (vì khối lượng chào mua/bánnhiều) thì lệnh sẽ bị tự độnghuỷ bỏ.

Ví dụ: Sổ lệnh của CP AAA cógiá tham chiếu 100 đồng

KLmua

Giámua

Giábán

KLbán

1.500 100đ(3) ATO 2.000

(2)

99đ 1.000(1)

(1),(2),(3): Thứ tự lệnh đượcnhập vào hệ thống

Với sổ lệnh trên, lệnh ATO dùvào sau lệnh (1) bán 1.000 CPAAA giá 99đ, nhưng vẫn được

ưu tiên khớp với lệnh mua1.500 CP ở giá 100đ. Lượng dưbán 1.000 CP của lệnh ATO sẽtự động bị huỷ bỏ.

Giả sử lệnh ATO trên chỉ bánvới khối lượng 500 CP thì bênmua sau khi khớp vẫn còn thừa1.000 CP và lúc này lệnh (1)mới được khớp. Do lệnh (1)vào hệ thống trước nên được ưutiên giá tốt và 1.000 CP sẽ đượckhớp với giá 100đ. Như vậy khiđặt lệnh ATO, NĐT sẽ chắc

chắn mua được hoặc bán được,nhưng mức giá có thể không cólợi.

Cùng tính chất như lệnh ATO làlệnh giao dịch tại giá khớp đóngcửa (ATC). Khác biệt duy nhấtlà lệnh ATC chỉ được sử dụngtrong đợt khớp lệnh thứ 3 đểxác định giá đóng cửa bằngphương thức khớp lệnh định kỳ.

Một lưu ý quan trọng là do lệnhATO không ghi mức giá nên

NĐT không biết liệu trong tàikhoản của mình còn đủ tiền haykhông (với lệnh mua). Thôngthường, chi phí mua với lệnhATO sẽ được tính theo giá trầncủa CP đó. Do vậy có thể lệnhATO khớp được giá thấp hơnmức trần, nhưng khối lượngmua ghi trong phiếu lệnh vẫnphải tương ứng với giá trị muatính theo giá trần.

Lệnh giới hạn (LO)

Lệnh LO cũng tương tự loạilệnh giới hạn đang được ápdụng hiện tại. Lệnh LO được sửdụng trong cả ba đợt khớp lệnh.Với loại lệnh này, NĐT phải ghirõ mức giá mua/bán. Lệnh sẽtồn tại và tự động chuyển sangđợt khớp lệnh tiếp theo (nếuchưa khớp thành công) cho đếnkhi kết thúc phiên giao dịchhoặc khi NĐT viết phiếu hủylệnh.

Ví dụ: Sổ lệnh của CP BBB có

giá tham chiếu 99 đồng

KLmua

Giámua

Giábán

KLbán

1.500(3) 100đ 98đ 1.000

(2)

100đ 1.000(1)

(1),(2),(3): Thứ tự lệnh đượcnhập vào hệ thống

Theo sổ lệnh trên, mặc dù lệnhbán (2) được nhập vào sau lệnh

bán (1) nhưng do có mức giáthấp hơn nên được ưu tiên khớptrước. Khi so sánh với lệnh mua1.500 CP (3), lệnh (1) vào hệthống trước nên được ưu tiêngiá khớp tốt hơn - ở đây là100đ - nên sẽ bán được 1.000CP BBB tại giá 100đ.

Sau khi lần khớp này, lệnh mua(3) chỉ còn 500 CP và đượckhớp tiếp với lệnh bán (1) tạigiá 100đ. Nếu sau khi khớp vớilệnh bán (1) mà lệnh bán (2)

chưa vào hệ thống thì lệnh mua(3) (khối lượng chỉ còn 500 CP)sẽ được "treo lại" và chờ cáclệnh bán tiếp theo. Như vậycùng một lệnh mua 1.500 CP,NĐT có thể được khớp với 2mức giá khác nhau.

Trong phương thức khớp lệnhliên tục, giao dịch được thựchiện trên cơ sở so sánh các lệnhmua và bán ngay khi được nhậpvào hệ thống và tự động khớpngay với các lệnh đối ứng có

mức giá thoả mãn tốt nhất đãchờ sẵn.

Nếu thoả mãn về giá thì cáclệnh mua có mức giá cao nhấtsẽ được khớp với các lệnh báncó mức giá thấp nhất. Mức giáthực hiện được xác định là mứcgiá của lệnh được nhập vào hệthống trước. Nếu có nhiều lệnhmua/lệnh bán ở cùng một mứcgiá thì lệnh nào vào hệ thốngtrước sẽ được thực hiện trước.

Trong phương thức khớp

lệnh định kỳ, NĐT có thể "maymắn" dù đặt mua cao hay bánthấp, nhưng vẫn được hệ thốngkhớp với giá tốt. Tuy nhiên, vớikhớp lệnh liên tục, NĐT đặtlệnh kiểu mua trần, bán sàn cóthể bị thiệt lớn nếu xuất hiệnlệnh đối ứng được nạp vàođúng lúc. Ngoài ra, khi khớplệnh liên tục, NĐT phải liêntục "bám sàn" để phản ứngnhanh huỷ lệnh nếu thấy chiềuhướng giá bất lợi.

"Thị trường bò", "thị trườnggấu"

Đọc các bài viết về chứngkhoán, tôi thấy có thuật ngữ:thị trường bò , thị trườnggấu…Xin giải thích thêm vềthuật ngữ này?(khoadang@...)

- Trong hệ thống thuật ngữcủa chứng khoán có “thị trườngbò” (bull market) và “thị trườnggấu” (bear market), đây là cácthuật ngữ lần lượt biểu hiện cho

sự tăng trưởng hay sự sụt giảmcủa thị trường chứng khoán.

Theo một bài viết mới đâytrên báo Tiền Phong, có phântích về hiện trạng của 2thị trường này “thị trường bò”sẽ đến một đỉnh điểm nhất địnhrồi sẽ suy giảm và “thị trườnggấu” sẽ chiếm lĩnh. Cuộc đấusức giữa “bò” và “gấu” thườngsẽ tạo ra những đợt sóng nhỏlàm cho giá cổ phiếu điều chỉnhtăng hoặc giảm ở một biên độnhỏ trên một khuynh hướng

tăng hoặc giảm lớn.Ví dụ giữa tháng 4, như một

chú bì tót, chỉ số VN-Index đãleo lên đến mức hơn 600 điểm.Sau đó “thị trường gấu” xuấthiện với một cú sụt giảm chạmđáy 400 điểm vào giữa tháng 6.Tuy nhiên sau đó thị trườngchứng khoán thăng hoa và tăngtrưởng vượt bậc. Từ cột mốc400 điểm, VN-Index đã vươnlên mạnh mẽ tới cột mốc 1.131điểm vào tháng 3-2007...

Tuy nhiên, để có thể hiểu về

"thị trường bò", "thị trườnggấu", bạn cần phải tìm hiểu vềvấn đề phân tích kỹ thuật trongthị trường chứng khoán, tại đây,"thị trường bò" và "thị trườnggấu" sẽ được thể hiện rất rõ.

Lý thuyết Dow - cơ sở phântích kỹ thuật đưa ra các tiền đềcơ bản trong đó có nói đến baxu thế thị trường: Xu thế dàihạn của giá các cổ phiếu đượcgọi là xu thế cấp một. Xu thếnày biểu thị sự đi lên, đi xuốngkéo dài trong một hoặc vài năm

và kết quả là có sự tăng hoặcgiảm giá 20%. Trên đường diễnbiến xu thế cấp một xuất hiệncác giai đoạn bị ngắt quãng bởixu thế cấp hai đi ngược với xuthế cấp một, nó là các phản ứnghoặc các điều chỉnh khi xu thếcấp một tăng hoặc giảm quámức trong một gai đoạn nào đó.Xu thế cấp hai lại bao gồm cácxu thế cấp ba, thường là cácbiến động ngày này qua ngàykhác, là xu thế không có vai tròquan trọng đối với thị trường.

Xu thế cấp mộtĐó là xu thế chung về sự đi

lên hoặc đi xuống kéo dài trongmột hoặc thậm chí vài năm.Mỗi đợt giá tăng mới lại đạtmức cao hơn đợt giá tăng lầntrước và cứ mỗi đợt phản ứnggiá reaction, xu hướng giảm giávẫn ở mức cao hơn đợt phảnứng giá lần trước, nhưng xu thếcấp một vẫn là xu thế tăng giá.Xu thế cấp một này được gọilà thị trường con bò tót.

Ngược lại, mỗi đợt mới giá

giảm lại đạt mức thấp hơn đợtgiá giảm lần trước và mỗi đợttăng giá tiếp theo không đủ sứcđưa mức giá trở về mức tănggiá đợt trước thì xu thế cấp mộtlà xu thế giảm giá. Xu thế cấpmột này được gọi là thị trườngcon gấu.

Xu thế cấp haiĐó là các phản ứng làm ngắt

quãng quá trình tăng hoặc giảmcủa xu thế cấp một. Chúng làcác đợt giảm hoặc điều chỉnhtrung gian xảy ra trên thị trường

con bò tót hoặc các đợt tăng giáphản nghịch hoặc hồi phụctrung gian trên thị trường congấu. Thường thì xu thế này kéodài từ ba tuần đến vài tháng.Chúng thường đảo chiều giá trịkhoảng 1/3 đến 2/3 đối với cácđợt tăng giảm lần trước trongquá trình diễn biến của xu thếcấp một.

Trong thị trường con bò tótgiá tính theo chỉ số bình quânngành công nghiệp có thể tăngđều đặn, có sự ngắt quãng nhỏ,

với việc tăng giá khoảng 30% sovới đợt điều chỉnh của xu thếcấp hai lần trước. Sự điều chỉnhnày có thể đưa đến kết quảgiảm giá 10 điểm đến 20 điểmtrước khi đợt tăng giá trung gianmới của thị trường con bò tót lạibắt đầu.

Như vậy, chúng ta có haitiêu chuẩn để nhận biết xu thếcấp hai. Bất kỳ sự diễn biến giácả đi ngược lại với xu thế cấpmột và kéo dài trong ba tuần vàđưa đến giảm giá trên 1/3 của

đợt giảm giá lần trước trong xuthế cấp một được coi là xu thếcấp hai.

Xu thế cấp baĐó là các biến động nhỏ

thường thì trong 6 ngày, ít khikéo dài trên 3 tuần và đối vớicác nhà lý thuyết Dow thìchúng không có tầm quantrọng. Thường thì trong các đợttrung gian, trong xu thế cấp haihoặc giữa hai xu thế cấp hai cókhoảng 3 đợt sóng nhỏ có thểphân biệt được. Xu thế cấp ba

chỉ là một trong ba xu thế vàchúng dễ bị thao túng.

Thị trường con bò tótXu thế cấp một tăng giá

được chia thành ba giai đoạn bađợt.

Giai đoạn một là giai đoạntích tụ, trong thời gian nàyngười đầu tư có tầm nhìn sẽcảm nhận được rằng tình hìnhthị trường tuy đang bị đè nén vàbi quan nhưng sẽ đảo chiều, vàhọ sẵn sàng mua tất cả các cổphiếu được chào bán bởi các

nhà đầu tư đang có tâm lý biquan. Họ sẽ tăng giá chào muatừ từ một khi khối lượng cổphiếu chào bán giảm. Các báocáo tài chính vẫn phản ánh tìnhhình tồi tệ của thị trường tronggiai đoạn này. Hoạt động thịtrường ở mức trung bình nhưngbắt đầu các đợt tăng giá đợttăng giá nhỏ.

Giai đoạn hai là giai đoạntăng giá mạnh và hoạt động thịtrường cũng tăng lên do có cácthông tin tốt lành về tình hình

kinh doanh và do có xu thế tăngthu nhập trên một cổ phiếu củacông ty, gây nên sự chú ý củacông chúng. Chính là trong giaiđoạn này các nhà phân tích kỹthuật thu hoạch được lợi nhuậncao nhất.

Giai đoạn ba là khi thị trườngcháy bỏng và công chúng laovào sàn giao dịch. Tất cả các tintức tài chính đều tốt đẹp, giátăng đột biến và các tin tức giácả được đưa lên trang đầu củabáo chí. Số cổ phiếu các đợt

phát hành mới được đưa rahàng loạt. Đến giai đoạn nàyngười ta nghĩ rằng thị trường đãtăng trong hai năm và đã đếnlúc phải đặt lại câu hỏi: có nênbán cổ phiếu đi không? ở giaiđoạn sôi động này khối lượnggiao dịch vẫn tăng, giá các cổphiếu ít giá trị trước đây tăngđột ngột, nhưng giá các cổphiếu độ tín nhiệm cao lạikhông tăng nữa.

Thị trường con gấuXu thế cấp một giảm giá này

được chia thành ba giai đoạn.Giai đoạn một gọi là giai đoạnphân phối nó bắt đầu từ giaiđoạn ba của thị trường con bòtót trước đó. ở giai đoạn nàyngười đầu tư có tầm nhìn cảmnhận được rằng lợi nhuận đãđạt mức đặc biệt cao và bắt đầubán cổ phiếu mình nắm giữ.Khối lượng giao dịch vẫn caonhưng có xu hướng giảm trongđợt tăng giá, công chúng vẫn sôiđộng nhưng đã bắt đầu có dấuhiệu chập chờn vì hy vọng về

lợi nhuận bắt đầu tắt dần.Giai đoạn hai là giai đoạn

hoảng loạn. Số người mua giảmđi đáng kể, còn những ngườibán thì mất bình tĩnh. Xu hướnggiảm giá gia tăng đột ngột, trongkhi khối lượng giao dịch tăngkhông bình thường.

Sau giai đoạn hoảng loạn làmột giai đoạn tương đối lâu củaxu thế cấp hai hồi phục hoặccủng cố, và sau đó là đến giaiđoạn ba.

Giai đoạn ba đặc trưng bởi

việc bán bắt buộc của nhữngngười nắm giữ cổ phiếu tronggiai đoạn hoảng loạn, hoặc đãmua trong giai đoạn hoảng loạnvì giá cổ phiếu lúc đó có vẻ làrẻ so với mấy tháng trước đó.Các tin tức về tình hình kinhdoanh bắt đầu xấu đi. Ở giaiđoạn ba này việc giảm giá cổphiếu không đột ngột như ở giaiđoạn hoảng loạn, nhưng vì còncó những người phải bán bắtbuộc vì họ cần tiền cho các nhucầu khác. Các cổ phiếu có độ

tín nhiệm cao giảm giá từ tốnhơn, và trong giai đoạn cuối nàythị trường con gấu tập trung sựchú ý vào các cổ phiếu này.

Thị trường con gấu kết thúckhi mọi khả năng về các tin tứcxấu đã được đón nhận hết, vàthị trường kết thúc trước khicác tin tức xấu chấm dứt.

Cần chú ý rằng thị trườngcon bò tót lần sau không giốnghoàn toàn thị trường con bò tótlần trước, cũng vậy đối với cácthị trường con gấu, vì chúng có

thể không qua tất cả các giaiđoạn nêu trên.

Thị trường con gấu ngắnngủi có thể không có giai đoạnhoảng loạn. Giai đoạn thứ bacủa thị trường con bò tót, giaiđoạn đầu cơ sôi động, có thểkéo dài hơn một năm hoặc chỉxây ra trong một hai tháng. Giaiđoạn hoảng loạn cũng có thểchỉ xảy ra trong một hai tuần.

Bong bóng - sụp đổ và nhữngtình huống kinh điển

"Bong bóng" , xét trênkhía cạnh tâm lý đầu tư , làmột hiện tượng thể hiện mộtđiểm yếu nhạy cảm trongcảm xúc của con người. Hiệntượng bong bóng hình thànhkhi nhu cầu của nhà đầu tưvới một loại cổ phiếu lên quácao, từ đó làm cho giá giaodịch vượt xa mọi mức đượccoi là chính xác và hợp lý

tính toán dựa vào kết quảvận hành thực của doanhnghiệp phát hành.

1 . Một chu kỳ kinh tế đặctrưng bởi quá trình mở rộngnhanh chóng sau một giai đoạnthị trường thu nhỏ trầm lắng.

2. Hiện tượng giá tài sản tăngbùng phát, thường vượt ra ngoàigiới hạn đảm bảo của các hệ sốtài chính cơ bản và xuất hiện ởmột số ngành nhất định, tiếpsau hiện tượng này là sự sụt giárất nhanh và mạnh cùng làn

sóng ồ ạt bán ra.3. Là một học thuyết mô tả

hiện tượng giá chứng khoánvượt quá giá trị chính xác củachúng và cứ tiếp tục tăng nhưvậy cho đến khi giá đột ngột rơitự do và quả bong bóng vỡ.

"Bong bóng", xét trên khíacạnh tâm lý đầu tư, là một hiệntượng thể hiện một điểm yếunhạy cảm trong cảm xúc củacon người. Hiện tượng bongbóng hình thành khi nhu cầucủa nhà đầu tư với một loại cổ

phiếu lên quá cao, từ đó làmcho giá giao dịch vượt xa mọimức được coi là chính xác vàhợp lý tính toán dựa vào kếtquả vận hành thực của doanhnghiệp phát hành. Giống nhưmột bong bóng xà phòng mà trẻcon thường thích thổi, bongbóng đầu tư hình thành và tạocho người ta cảm giác nó sẽ tồntại mãi mãi. Nhưng bản chấtnhững bong bóng xà phòngkhông được cấu tạo từ một vậtliệu có thực, vỡ là kết quả tất

yếu. Khi sự "vỡ" xảy ra, tiềnđầu tư theo ảo giác bong bóngđó cũng sẽ bay theo gió.

Người ta thường gắn kháiniệm bong bóng với sụp đổ.Vậy sụp đổ là gì?

Sụp đổ là hiện tượng suygiảm nhanh và lớn của tổng giátrị toàn thị trường, thông thườnglà gắn với sự "vỡ" của một bongbóng. Nguyên nhân của mốiquan hệ khăng khít này là vì khibong bóng vỡ, sẽ có rất nhiềunhà đầu tư cố gắng bán hết cổphiếu để rút tiền ra khỏi thịtrường chứng khoán, những

hành động này xảy ra cùng mộtlúc, tạo ra những làn sóng bán ồạt trong khi không có, hoặc córất ít nhu cầu mua vào, kết quảlà thua lỗ trầm trọng. Hànhđộng bán một cách hoảng loạnlà biểu hiện chung của thịtrường sau tiếng vỡ của bongbóng và là hình tượng sụp đổcủa thị trường, ai cũng muốnbán đi, đẩy loại cổ phiếu đanggiảm giá từng giây mà mìnhnắm giữ cho người khác, nhưngliệu có ai định mua trong tình

cảnh đó? Kết quả tiếp theo củatình trạng bán một cách điêncuồng này là thị trường đixuống rất nhanh, xét trên mọikhía cạnh, dẫn đến suy sụp vàtác động trở lại đến tất cả mọingười. Thông thường, sau sựsụp đổ của thị trường chứngkhoán sẽ là một giai đoạn suythoái kinh tế.

Mối liên hệ giữa bong bóngvà sụp đổ có thể so sánh vớimây và mưa. Có thể có mâynhưng không có mưa, nhưng đã

có mưa thì chắc chắn phải cómây, bong bóng là mây và tìnhtrạng sụp đổ thị trường là mưa.Lịch sử cho thấy sụp đổ thịtrường là hệ quả bắt nguồn từtình trạng bong bóng thị trườngvỡ, mây càng dày - bong bóngcàng to thì mưa sẽ càng lớn.

Tuy nhiên, cần phân biệttình trạng sụp đổ thị trường vớitrạng thái điều chỉnh thị trường,hai tên gọi có vẻ khác nhaunhưng đôi khi biểu hiện ra củachúng không dễ phân biệt.

Trạng thái điều chỉnh của thịtrường có thể hình dung nhưmột cách thị trường ngăn lạitrạng thái tâm lý của những nhàđầu tư đang quá phấn khích.Nguyên tắc chung thường đượcđưa ra đối chiếu là trạng tháiđiều chỉnh của thị trường(correction) sẽ không làm tổnggiá trị thị trường giảm quá 20%.Có khá nhiều vụ sụp đổ thịtrường bị người ta gán nhầmcho cái tên là trạng thái điềuchỉnh, đặc biệt là vụ sụp đổ thị

trường nghiêm trọng năm 1987.Dẫu sao cũng chỉ có thể xácđịnh một đợt giảm giá là sụp đổhay chỉ đơn thuần là điều chỉnhsau khi thị trường ngừng tụt dốcở tốc độ cao trong một khoảngthời gian đủ dài.

Lịch sử đã chứng kiến những"bong bóng" và "sụp đổ" gầnnhư trở thành huyền thoại. Tasẽ đi lướt qua hồ sơ về nhữnghuyền thoại của lịch sử kinh tế-tài chính thế giới.

Khủng hoảng Hoa Tu-líp

Thời gian: 1634-1637Địa điểm: Hà Lan

Thị trường sụt từ đỉnh xuốngđáy - nói như thế bởi khó có thểdùng một thước đo nào để xácđịnh chính xác mức đỉnh vàmức đáy, tuy nhiên lịch sử ghilại rằng ở mức đỉnh, người ta cóthể đổi một bông hoa tu-líp lấymột căn nhà, nhưng khi ở đáy,giá một bông hoa chỉ bằng mộtcủ hành.

Hiện tượng đó diễn ra nhưthế nào?

Năm 1953, hoa tu-líp đượcmang từ Thổ Nhĩ Kỳ đến HàLan. Đặc trưng mới lạ của loàihoa này làm rất nhiều người tìmkiếm để mua, do đó giá cũngđắt dần lên. Một thời gian sau,hoa tu-líp mắc phải một loạivirus không gây hại có tên làthể khảm, loại virus này khônggây hại đến loài hoa mà tácđộng làm cho màu sắc trênnhững cánh hoa có ánh hồng

tía. Sự biến đổi màu sắc nàylàm cho loài hoa tu-líp vốn đãkhó tìm càng trở lên khan hiếm.Khi đó, giá hoa vốn cũng đãcao giờ càng cao hơn tùy thuộcmức độ tác động của loại virus.Người ta bắt đầu giao dịch vớinhau bằng bộ củ hoa, bắt đầuhình thành hiện tượng đầu cơtrên thị trường, khi đó ai cũngnghĩ rằng giá sẽ tằng không giớihạn.

Những người có nhu cầumua củ cây thực (những người

trồng hoa) bắt đầu mua về vàdự trữ củ tu-líp trong kho chomùa hoa sau. Việc này cànglàm giảm cung và tăng cầu cũngnhư tính khan hiếm. Ngay sauđó, giá củ tu-líp tăng rất nhanhvà rất cao, người ta dùng đất,tiền tiết kiệm và bất cứ tài sảnnào khác có thể chuyển thànhtiền mặt để mua củ hoa tu-líp.Nhiều người Hà Lan khi đó quảquyết rằng họ sẽ có thể bánđược lượng củ mà họ đã thumua về cho những người ngoại

quốc ít thông tin và kém maymắn, qua đó có thể mang lạilượng lợi nhuận khổng lồ. Giátu-líp khi đó đã tăng gấp 20 lầnsau chỉ một tháng.

Quả bong bóng phình ra tonhất vào giai đoạn 1936-1937.Lái buôn Tu-líp là những ngườikiếm lời nhanh chóng và đơngiản nhất. Một lái buôn thạo taycó thể kiếm 60.000 florin (tiềnHà Lan) trong một tháng -tương đương xấp xỉ 61,710 đôla Mỹ. Với lợi nhuận khổng lồ

như thế, chính quyền hoàn toànbất lực và không thể ngăn chặnđược hoạt động giao dịch náonhiệt. Ai cũng thấy giá khôngphản ánh được giá trị thực mỗicủ tu-líp. Hiện tượng bong bóngbắt đầu xuất hiện trên nhiều thịtrường nơi có hoạt động đầu cơtu-líp, những người cẩn trọngnhất đã bắt đầu tính đến việcbán và cầm chắc lợi nhuận chomình. Hậu quả của việc này làmột hiệu ứng domino khủngkhiếp với mức giảm nhanh

chóng mặt trong điều kiện tất cảđều bán nhưng rất ít người mua.Giá giảm trầm trọng càng làmcon người ta hoảng loạn và bánbất kể lỗ bao nhiêu.

Nhiều giao dịch bị phá vỡ,người ta bắt đầu hiểu ra rằng họđã dùng nhà của mỉnh để đổilấy một mẩu cây cỏ. Hoangmang và hỗn loạn là tình cảnhchung diễn ra trên đất nước HàLan. Chính phủ cố gắng tiếpcận nhằm hạn chế và làm chậmlại hiện tượng đó bằng cách đề

nghị thực hiện những giao dịchđang bị từ chối thực hiện tạimức 10% mệnh giá. Tuy nhiênkết quả là thị trường càng xấuhơn, những biện pháp trở lên vônghĩa. Ngay cả những người đãthoát ra và cất giữ được lợinhuận cho riêng mình cũng chịutác động từ đợt suy thoái kinhtế diễn ra sau đó

Tác động của cuộc khủnghoảng Tu-líp làm cho Hà Lantiến hành cấm toàn bộ các hoạtđộng đầu cơ trong đầu tư suốt

một thời gian dài.

Khớp lệnh liên tục trên sànTP HCM: Lệnh nào hiệu quảnhất?

Kể từ 7/5/2007, phươngthức khớp lệnh liên tục tạiTrung tâm giao dịch TPHCM (Hostc) sẽ được triểnkhai. Điều khiến nhà đầu tưquan ngại chính là chọn lệnhkhông thích hợp sẽ bị thuthiệt. Báo DDDN giới thiệubài phân tích của ông BùiNgọc Long- Ban chuyên môn

CSI nhằm giúp các nhà đầutư thêm kinh nghiệm lựachọn lệnh thích hợp.

Không có việc một nhà đầutư nào đó chỉ sử dụng một LOạilệnh để giao dịch mà họ phảibiết cách sử dụng tất cả cácLOại lệnh. Việc sử dụng lệnhnào tại thời điểm nào hoàn toàndo các nhà đầu tư quyết địnhcho phù hợp với chiến thuậtmua/bán của mình.

Lệnh ATO – Lênh ưu tiên

khớp trong đợt khớp lệnh địnhkỳ xác định giá mở cửa cho T1.

Lệnh ATC – Lệnh ưu tiênkhớp trong đợt khớp lệnh địnhkỳ xác định giá mở cửa cho T3

Vì được ưu tiên khớp trước

lệnh giới hạn (LO) nên lệnh nàythường được các nhà đầu tư lựachọn khi quyết thực hiện giaodịch (mua và bán) một cổ phiếuhay chứng chỉ quỹ nào đó.

Lệnh ATO chỉ có thể được

thực hiện khi có giá khớp, tứclà khi có các lệnh báo giá (muahoặc bán) phù hợp, Điều đó cónghĩa là, trong trường hợp nhàđầu tư, đặt biệt là đối với CP cókhối lượng giao dịch thấp – chođến lúc vào được lệnh – làngười duy nhất muốn mua(hoặc bán) mà viết lệnh ATOthì sẽ không được khớp.

Thông thường là khi các nhà

đầu tư quyết bán khi đã đạtđược một biên độ lãi tương đối

lớn và cho rằng loại cổ phiếunày không thể lên cao được nữahoặc có xu hướng giảm giátrong ngắn hạn để thu lợi nhuậnvề (Sell to take profit). Mộttrường hợp khác nhà đầu tưcũng sẽ lựa chọn lệnh này đểquyết bán khi cổ phiếu haychứng chỉ quỹ mà họ nắm giữđã bị thua lỗ tới mức mà nhàđầu tư cho rằng trong ngắn hạncó thể sẽ tiếp tục mất giá sâuhơn nữa. Trường hợp này nhàđầu tư quyết bán để cắt giảm

thua lỗ (Sell to cut loss). Trongtrường hợp quyết mua, nhà đầutư sẽ lựa chọn lệnh này khi chorằng trong ngắn hạn, cổ phiếuhay chứng chỉ quỹ này có nhiềukhả năng tăng giá, thậm chítăng giá mạnh và vì vậy cơ hộimua được cổ phiếu này khi đặtlệnh ATO (đợt T1 mở cửa)hoặc ATC (đợt T3 đóng cửa) sẽdễ dàng hơn hơn so với lệnhLO.

Tuy nhiên, do lệnh ATO và

ATC không tham gia vào quátrình xác định giá khớp lệnh, dovậy nhà đầu tư trước khi đặtlệnh cần cân nhắc rất kỹ đểtránh trường hợp bán quá thấpvà /hoặc mua quá cao. Nếukhoảng lỗ hoặc lãi không quácao thì tốt hơn cả nhà đầu tưnên đặt lệnh giới hạn (LO) đểxac định giới hạn mua/bán hợplý.

Các nhà đầu tư cũng nên

xem xét cẩn trọng trước khi sử

dụng lệnh ATO, ATC vì các đạigia có thể sử dụng lệnh giới hạn(LO) với khối lượng mua hoặcbán đưa đẩy nhằm đánh lạchướng các nhà đầu tư chưa cókinh nghiệm phán đoán sai vềxu hướng giá của cổ phiếu,chứng chỉ quỹ dẫn tới bán rangược với xu hướng giá và bịthiệt hại. Điều này sẽ xảy ra khiđại gia muốn bán cổ phiếu/chứng chỉ quỹ, giẳ sử có lệnhmua ATO khối lượng lớn, đạigia có thể đặt giả một lệnh mua

giá trần (với khối lượng lượngnhỏ) và đó sẽ là giá khớp.Người đặt lệnh giả sẽ khôngphải mua với giá cao (vì khôngđược ưu tiên khớp trước) màthực tế sẽ bán được với giá cao.Điều tương tự cũng sẽ xảy ratheo chiều ngược lại khi có lệnhbán ATO khối lượng lớn.

Xét về thời điểm, lệnh ATO,

ATC có thể được sử dụng nhưmột công cụ hữu hiệu để tranhmua hoặc tranh bán tại thời

điểm cuối đợt. Nếu nhà đàu tưthấy giá khớp có thể thấp thìđưa lệnh ATO, ATC của mìnhvào để tranh mua. Nếu thấy giákhớp có thể cao thì đưa lệnhATO, ATC và để tranh bán.

Một chú ý nữa với nhà đầu

tư khi đặt lệnh mua bằng lệnhATO, ATC là hãy xác định khốilượng cổ phiếu/ chứng chỉ quỹmuốn mua tối đa bằng bộ sốcủa 100 gần dưới số lượng xácđịnh bàng tổng số tiền có trong

tài khoản chia cho giá trần củaphiên đó để đảm bảo tiền trongtài khoản vẫn đủ để thanh toánkhi được khớp.

Lệnh MP: Lệnh thị trường

chỉ áp dụng trong đợt khớpliên tục T2.

Lệnh này sẽ được hệ thống

tự động xác định giá khớp theonguyên tắc Lệnh mua tại mưcgiá bán thấp nhất hoặc lệnh bántại mức giá mua cao nhất hiện

có trên thị trường và lệnh MPnày cũng được ưu tiên khớptrước lệnh giới hạn. Khi đạtlệnh MP, nhà đầu tư đã kiênquyết thực hiện giao dịch bằngmọi giá ở đợt giao dịch thứ 2.

Như vậy, thường các nhà

đầu tư đã đặt lệnh ATO ở đợt 1nhưng không khớp được sẽ tiếptục đợt MP ở đợt 2 và sẵn sàngđặt ATC ở đợt 3 nếu gioa dịchơer đợt 2 không thực hiệnđược.

Lệnh LO: Lệnh giới hạn. Gọi là lệnh giới hạn vì các

nhà đầu tư khi bán hoặc mua cổphiếu/ chứng chỉ quỹ đã xácđịnh giá có thể mua hoặc bán.Lệnh này thường được các nhàđầu tư có kinh nghiệm sử dụngkhi xac định được mức giákhớp tương đối chính xác. Lệnhnày được phép sử dụng trongcả phiên giao dịch cho ba đợtkhớp lệnh. Càng nhiều người sử

dụng lệnh này nghĩa là các nhàđầu tư ngày càng chuyênnghiệp hơn, chủ động mức giámà mình chấp nhận. Do vậycác nhà đầu tư đặc biệt là cácnhà đầu tư mới nên sử dụng loạilệnh này.

Chứng khoán có thể chuyểnđổi là gì?

Chứng khoán có thểchuyển đổi: là những chứngkhoán cho phép người nắmgiữ nó, tùy theo lựa chọn vàtrong những điều kiện nhấtđịnh có thể đổi nó thành mộtchứng khoán khác.

Những loại chứng khoán cóthể chuyển đổi thành cổ phiếuthường phổ biến là: Cổ phiếu ưuđãi; Trái phiếu.

Mục đích của việc phát hànhvà đầu tư vào chứng khoánchuyển đổi:

Phát hành chứng khoán cóthể chuyển đổi là nhằm huyđộng thêm vốn vào những thờiđiểm chưa thích hợp cho việcphát hành cổ phiếu thường.Việc phát hành chứng khoán cóthể chuyển đổi cũng có thểnhằm mục đích tăng thêm tínhhấp dẫn cho đợt phát hành,nhất là khi thị trường trái phiếuvà cổ phiếu ưu đãi đang xuống

giá.Lợi ích của trái phiếu chuyển

đổi:- Đối với bên phát hành: do

việc người đầu tư sẽ đượchưởng quyền chuyển đổi tráiphiếu này ra cổ phiếu thườngkhi đến hạn, nên:

Nếu là trái phiếu: bên pháthành sẽ bán trái phiếu ra với lãisuất thấp.

Nếu là cổ phiếu ưu đãi: bênphát hành sẽ chào bán với giácao.

Khi các chứng khoán đượcchuyển đổi, nhà phát hành còncó lợi vì loại bỏ được các khoảncố định phải trả, đồng thời tăngthêm số lượng cổ đông củacông ty, một chỉ báo có lợi chodanh tiếng của công ty.

- Đối với người đầu tư:Chứng khoán có thể chuyển

đổi có sức hấp dẫn ở chỗ chúngkết hợp được tính an toàn củatrái phiếu (thu nhập cố định) vớitính có thể đầu cơ của cổ phiếuthường.

Chứng khoán có thể chuyểnđổi cho phép nhà đầu tư có thểđược bảo hiểm trước tình trạnglạm phát.

Tuy nhiên, những lợi ích củaviệc thực hiện chuyển đổi tùythuộc nhiều vào giá chuyển đổi,tỷ lệ chuyển đổi, và tương quangiá giữa công cụ có thể chuyểnđổi với những công cụ màchúng có thể chuyển đổi thành.Đó là những yếu tố thườngkhông nằm trong tầm kiểm soátcủa người đầu tư.

Ví dụ 1: một trái phiếu cómệnh giá là 1.000.000 đồng;nếu cứ 50.000 đồng được đổilấy một cổ phần của cổ phiếuthường, thì giá chuyển đổi là50.000 đồng; hệ số chuyển đổilà 1.000.000 đồng: 50.000 đồng= 20 (cổ phần).

Ví dụ 2: Giả sử trái phiếutrên đang có giá là 1.045.000đồng; được chuyển thành 100cổ phần của một cổ phiếuthường. Giá tương đươngchuyển đổi là 1.045.000

đồng:100 = 10.450 đồng. Điềuđó có nghĩa là giá trị trường củacổ phiếu ít nhất phải bằng10.045 đồng thì việc nắm giữtrái phiếu và chuyển đổi nóthành cổ phiếu mới được coi làtương đương về mặt giá trị. Nếugiá thị trường của cổ phiếu caohơn giá tương đương chuyểnđổi thì việc chuyển đổi sẽ đemlại một phần lợi nhuận.

Trên thực tế rất có thể giá cổphiếu không lên tới mức màngười nắm giữ trái phiếu có thể

chuyển đổi trái phiếu để thu lợinhuận.

Quy chế giao dịch chứngkhoán tại TTGDCK TP.HCM

Trung tâm giao dịchchứng khoán (TTGDCK)TP.HCM vừa ban hành Quychế quy định về hoạt độnggiao dịch trên TTGDCKTP.HCM.

Tại quy chế này, có qui địnhrõ cách tổ chức, quản lý giaodịch tại TTGDCK TP.HCMnhư: Thời gian giao dịch; Tạmngừng giao dịch chứng khoán;

Phương thức giao dịch; Nguyêntắc khớp lệnh giao dịch; Đơn vịgiao dịch và đơn vị yết giá; Biênđộ dao động giá; Giá thamchiếu; Xác định giá cổ phiếu,chứng chỉ quỹ mới niêm yết;Giao dịch chứng khoán của nhàđầu tư....Đồng thời cũng cónhững qui định về kiểm soát,tạm ngừng, hủy niêm yết đốivới chứng khoán niêm yết.

Fibonacci trong phân tích kỹthuật

Có một “tỷ lệ” rất đặc biệtđược sử dụng để mô tả tínhcân đối của vạn vật từ nhữngkhối cấu trúc nhỏ nhất củathiên nhiên như nguyên tửcho đến những thực thể cókích thước cực kỳ khổng lồnhư thiên thạch. Không chỉthiên nhiên phụ thuộc vào nóđể duy trì sự cân bằng mà thịtrường tài chính có vẻ như

cũng vận động theo một quyluật tương tự.

Trong phạm vi bài viết,chúng ta sẽ xem qua một vàicông cụ phân tích kỹ thuậtđược phát triển dựa trên cácnghiên cứu trên cái mà người tagọi là “tỷ lệ vàng” này.

Các nhà toán học, khoa học, vàtự nhiên học đã biết đến “tỷ lệvàng” này trong nhiều năm. Nóđược rút ra từ dãy Fibonacci,do nhà toán học người Ý,

Leonardo Fibonacci (1175-1250) tìm ra. Trong dãyFibonacci (1, 1, 2, 3, 5, 8, 13,21, 34, 55, 89, 144, 610, etc),mỗi số trong dãy là tổng của haisố trước đó. Điều đặc biệt nhấttrong dãy này là bất kỳ một sốnào cũng đạt giá trị xấp xỉ1.618 lần số đứng trước và0.618 lần số đứng sau nó (0.618là nghịch đảo của 1.618). Tỷ lệnày được biết đến với rất nhiềutên gọi: tỷ lệ vàng, tỷ lệ thầnthánh, PHI … Vậy thì, tại sao

tỷ lệ này lại quan trọng đếnvậy? Vạn vật dường như cóthuộc tính gắn kết với tỷ lệ1.618, có lẽ vì thế mà nó đượccoi là một trong những nhân tốcơ bản cấu thành nên các thựcthể trong tự nhiên.

Nếu chia tổng số ong cái chotổng số ong đực trong một tổong bất kỳ, bạn sẽ có giá trị là1.618. Nếu lấy khoảng cách từvai đến móng tay chia chokhoảng cách giữa cùi chỏ vàmóng tay thì bạn cũng có được

giá trị 1.618. Tính xác thực củacác ví dụ trên bạn có thể từ từkiểm chứng nhưng chúng ta hãycùng xem “tỷ lệ vàng” có ứngdụng gì trong tài chính.

Khi sử dụng phân tích kỹthuật, “tỷ lệ vàng” thường đượcdiễn giải theo 3 giá trị phầntrăm: 38.2%, 50%, và 61.8%.Nhiều tỷ lệ khác có thể được sửdụng khi cần thiết, như 23.6%,161.8%, 423%... Có 4 phươngpháp chính trong việc áp dụngdãy Fibonacci trong tài chính:

Retracements, arcs, fans, vàtime zones.

Fibonacci Arcs (FA) đượcthiết lập đầu tiên bằng cách vẽđường thẳng kết nối 2 điểm cómức giá cao nhất và thấp nhấtcủa giai đoạn phân tích. 3đường cong sau đó được vẽ vớitâm nằm trên điểm có mức giácao nhất và có khoảng cáchbằng 38.2%, 50.0%, 61.8% độdài đường thẳng thiết lập

FA dùng để dự đoán mức hỗtrợ và kháng cự khi đồ thị giátiếp cận với đường cong. Mộtkỹ thuật phổ biến là theo dõi cảhai đường FA, FF (FibonacciFan) và dự đoán mức hỗtrợ/kháng cự tại điểm giao giữa

đồ thị giá và đường FA/FF.

Lưu ý rằng đồ thị giá cắt đườngFA tại điểm nào còn tùy thuộcvào kích cỡ của đồ thị, nói cáchkhác đường FA được vẽ lên đồthị nên nó có mối tương quanvới kích cỡ cân đối của đồ thịtrên màn hình vi tính hoặc trêngiấy.

Đồ thị giá của Đồng BảngAnh mô tả cách mà đường FAtìm ra các điểm hỗ trợ và khángcự (điểm A, B, C)

Fibonacci Fan (FF) đượcvẽ bằng cách kết nối hai điểmgiá cao nhất và thấp nhất củagiai đoạn phân tích. Sau đó mộtđường thẳng đứng “vô hình” sẽđược vẽ qua điểm giá cao nhất.Tiếp theo đó 3 đường chéo sẽđược vẽ từ điểm giá thấp nhấtcắt đường thẳng đứng “vô hình”tại 3 mức 38.2%, 50.0%,61.8%.

Đồ thị sau của Taxaco chothấy các ngưỡng hỗ trợ/khángcự trên đường FF

Bạn có thể thấy khi đồ thịgiá gặp đường FF cao nhất(điểm A), đồ thị giá không thểvượt qua đường FF trong nhiềungày. Khi giá vừa vượt quađường FF, nó liền rớt nhanh

chóng đến điểm đáy trên đườngFF thứ 3 (điểm B và C) trướckhi tìm được ngưỡng hỗ trợ.Cũng lưu ý rằng khi giá dichuyển qua điểm đáy (điểm C),nó di chuyển một mạch tớiđiểm cao nhất (điểm D) trênđường FF thứ 1 và cũng là điểmkháng cự, sau đó rơi xuốngđiểm giữa trên đường FF thứhai (điểm E) trước khi đổi chiềuđi lên.

Fibonacci Retracements(FR) được xác định trước tiên

bằng cách vẽ đường thẳng nốikết giữa hai điểm giá cao nhấtvà thấp nhất của đồ thị giá tronggiai đoạn phân tích. Một loạt 9đường nằm ngang sau đó đượcvẽ lên tại các mức Fibonacci0.0%, 23.6%, 38.2%, 50%,61.8%, 100%, 161.8%,261.8%, và 423.6% tương ứngvới chiều cao tính từ điểm giácao nhất đến thấp nhất (một sốđường có thể không được vẽ rakhi nằm ngoài quy mô phântích của đồ thị)

Sau mỗi giai đoạn biến độnggiá chính (có thể lên hoặcxuống), giá thường có xuhướng đảo ngược xu hướng(toàn bộ hoặc một phần). Khigiá đảo chiều, các ngưỡng hỗtrợ hoặc kháng cự mới thườngnằm trên hoặc gần đường FR(xem đồ thị - ngưỡng hỗ trợ vàkháng cự xuất hiện tại đườngFibonacci 23.6% và 38.2%)

Fibonacci Time Zones bao

gồm một loạt các đường thẳngđứng. Sắp xếp theo trật tự củadãy Fibonacci 1, 2, 3, 5, 8, 13,21, 34, … Cũng như các đườngkhác, diễn biến thay đổi của giáthường có mức hỗ trợ/kháng cự

nằm gần hoặc trên các đườngthẳng đứng này.

Các kết quả nghiên cứu vềFibonacci này không có ý địnhlàm kim chỉ nam cho việc xácđịnh thời gian xâm nhập hoặcthoát ra khỏi thị trường. Tuy

nhiên, nó có thể hữu ích trongviệc xác định vùng hỗ trợ vàkháng cự. Đa phần các nhà đầutư sử dụng kết hợp cả 4 phươngpháp Fibonacci này để có thểđưa ra các mức dự đoán chínhxác hơn. Một nhà phân tích cóthể chỉ sử dụng Fibonacci Arcsvà các điểm giao tại vùng hỗ trợhoặc kháng cự. Nhiều ngườikhác kết hợp các nghiên cứu vềFibonacci với các dạng thứcphân tích kỹ thuật khác như “lýthuyết sóng Elliot” để dự đoán

mức độ đảo ngược xu hướngsau mỗi bước sóng khác nhau.Trong phạm vi bài viết, tôi chỉxin dừng lại ở mức độ ứng dụngcơ bản của dãy Fibonacci, hyvọng có thể cung cấp cho cácbạn vài thông tin hữu ích.

Nghịch lý Walt Disney: Cổphiếu giảm dù lãi lớn

Tập đoàn kinh doanh giảitrí khổng lồ của Mỹ WaltDisney vừa công bố lợinhuận quý II/ 2 0 0 7 tăngmạnh nhờ các sản phẩmphim ảnh và dịch vụ giải trítruyền hình của hãng tỏ raăn khách trên các thị trườngtrong thời gian qua.

Doanh thu quý II/2007 củaWalt Disney tăng nhẹ lên mức

8,07 tỷ USD so với mức 8,03 tỷUSD của cùng kỳ năm ngoái.

Tuy nhiên, lợi nhuận thuầncủa hãng tăng tới 27%, lên đạt931 triệu USD, tương đương 44xu tiền lãi cho mỗi cổ phiếu,cao hơn mức 733 triệu USD,tương đương 37 xu tiền lãi chomỗi cổ phiếu, của cùng kỳ nămngoái.

Ngoài nguồn thu nhờ các sảnphẩm phim ảnh và dịch vụ giảitrí truyền hình của hãng tỏ ra

ăn khách trên các thị trườngtrong thời gian qua, đại gia nàycũng thu về nhiều tiền từ việcbán bản quyền phim cho cáchãng kinh doanh thiết bị códùng phim như Apple, đồngthời có doanh thu tốt từ cácdịch vụ game online.

Tuy vậy, giới đầu tư Mỹ chorằng triển vọng thời gian tới củahãng không được bảo đảm, dochưa có siêu phẩm điện ảnhnào xứng đáng với tên tuổi của

hãng được chuẩn bị tung ratrong thời gian này.

Do vậy, cổ phiếu của WaltDisney trên thị trường chứngkhoán New York giữa phiêngiao dịch ngày hôm nay đãgiảm 75 xu, tương đương 2,1%,xuống mức 35,8 USD.

Tên tuổi Walt Disney ngàynay là thương hiệu toàn cầu vềphim hoạt hình và các khu vuichơi giải trí nổi tiếng.

Sự quan trọng của cổ tức

Cổ tức là sự phân phốilượng tiền mặt từ thu nhậpmà nhiều công ty trả thườngxuyên cho các cổ đông, cổ tứcmang đến thông tin rõ rànglành mạnh về những triểnvọng và sự tăng giá cổ tứctrong tương lai.

Sự quan trọng của cổ tức

“Điều duy nhất làm cho tôi hàilòng là thấy cổ tức tăng

trưởng” – John D. Rockefeler

Một trong những cách đơn giảnnhất để truyền đạt thông tin tàichính tốt đẹp và giá trị của mộtcông ty là để nói rằng “sự kiểmsoát cổ tức ở trên thư điện tử”.Cổ tức là sự phân phối lượngtiền mặt từ thu nhập mà nhiềucông ty trả thường xuyên chocác cổ đông, cổ tức mang đếnthông tin rõ ràng lành mạnh vềnhững triển vọng và sự tăng giácổ tức trong tương lai. Sự sẵn

sàng và khả năng trả cổ tức ổnđịnh của một công ty – và khảnăng làm gia tăng cổ tức – cungcấp những thông tin tốt đẹp vềtriển vọng của công ty.

Cổ tức cho thấy triển vọngcủa công ty

Trước khi luật qui định nhữngcông ty lớn phải công bố thôngtin tài chính trong những năm30 thì khả năng trả cổ tức củamột công ty là một trong vài

dấu hiệu về tình hình tài chínhcủa công ty. Mặc dù Luậtchứng khoán và tỷ giá (Mỹ) rađời năm 1934 đã làm tăng tínhminh bạch cho ngành nhưng cổtức vẫn còn là một tiêu chuẩnso sánh có giá trị về triển vọngcủa công ty.

Cụ thể, những công ty pháttriển và có lợi nhuận sẽ chi trảcổ tức. Tuy nhiên, những côngty không trả cổ tức không hẳnlà không có lợi nhuận. Nếu

công ty nghĩ rằng cơ hội tăngtrưởng của công ty tốt hơn cáccơ hội đầu tư có sẵn khác củacổ đông, công ty sẽ giữ lại lợinhuận và tái đầu tư. Vì các lí donày, vài công ty phát triển đãchi trả cổ tức. Nhưng thậm chíở những công ty sung mãn,trong khi lợi nhuận của họ caocó thể được phân phối như cổtức thì vẫn có nhu cầu giữ lạimột lượng tiền mặ vừa đủ choquỹ hoạt động của doanhnghiệp và để xử lý những công

việc bất ngờ.

Sự tiến triển của Microsofttrong suốt chu kỳ hoạt động đãchứng minh mối liên hệ giữa cổtức và sự tăng trưởng. Khi phátminh của Bill Gate là một triểnvọng tăng trưởng cho công ty,công ty không trả cổ tức nhưngtái đầu tư tất cả thu nhập đểkích thích tăng trưởng hơn.Cuối cùng, phần mềm “gorilla”800 pound làm cho công ty tăngtrưởng đến đỉnh điểm ở một tỷ

lệ chưa từng xảy ra trước đó vànó duy trì tỷ lệ này trong thờigian dài. Do vậy, thay vì thưởngcho cổ đông thông qua lãi vốnthì công ty bắt đầu sử dụng cổtức và mua lại cổ phần như làmột cách giữ sựa quan tâm củacác nhà đầu tư. Kế hoạch đượcthông báo vào tháng 7- 2004,gần 18 năm sau lần phát hànhcổ phiếu đầu tiên của công ty.Kế hoạch phân phối tiền mặt đãbỏ vào túi các cổ đông gần 75triệu USD thông qua cổ tức trả

hàng quý là $0.08 đối với cổ tứcthường và $3 đối với cổ tức đặcbiệt trả một lần, và chương trìnhmua lại cổ phần 30 tỷ USDtrong suốt 4 năm.

Tỷ suất cổ tức

Nhiều nhà đầu tư thích quantâm đến tỷ suất cổ tức, nó đượctính toán bằng cách lấy thunhập cổ tức hàng năm trên mỗicổ phần chia cho giá cổ phiếuhiện tại. Tỷ suất cổ tức đo

lường khỏan thu nhập nhậnđược so với giá cổ phiếu. Nếumột công ty có tỷ suất cổ tứcthấp so với các công ty kháctrong cùng ngành, nó có thểcho thấy 2 điều:

(1) giá cổ phiếu cao bởi vì thịtrường đã tính đến triển vọngmạnh mẽ và không lo lắng vềviệc chi trả cổ tức của công ty.

(2) công ty đang trong tìnhtrạng khó khăn và không đủ khả

năng trả nhũng cổ tức hợp lý.Tuy nhiên, cùng lúc đó, tỷ suấtcổ tức cao có thể báo hiệu mộtcông ty yếu với giá cổ phiếu suythoái.

Tỷ suất cổ tức thì ít quan trọngđối với những công ty tăngtrưởng bởi vì lợi nhuận sẽ đượctái đầu tư vào các cơ hội mởrộng, đem lại cho cổ đông lợinhuận dưới hình thức lãi vốn.

Tỷ lệ bảo chứng cổ tức

Khi bạn đánh giá việc chi trả cổtức thực tế của một công ty thìnên tự hỏi là công ty đó có đủkhả năng chi trả cổ tức haykhông. Tỷ lệ giữa thu nhập củacông ty và cổ tức được trả chocổ đông - gọi là tỷ lệ bảo chứngcổ tức - vẫn là một công cụ hữudụng cho việc đo lường xem thunhập có đủ để trang trải nhữngnghĩa vụ chi trả cổ tức haykhông. Tỷ lệ này được tínhbằng cách lấy thu nhập mỗi cổ

phần chia cho cổ tức mỗi cổphần. Khi tỷ lệ này trở nênthấp, sẽ có cơ may cắt giảm cổtức, điều này có thể có tác độngtai hại đến giá trị doanh nghiệp.Các nhà đầu tư có thể cảm thấyan toàn với tỷ lệ bảo chứngbằng 2 hoặc 3. Tuy nhiên, trênthực tế, tỷ lệ bảo chứng sẽ trởthành chỉ báo khẩn cấp khi tỷ lệnày trượt xuống dưới khoảng1.5, tại điểm này bắt đầu có rủiro. Nếu tỷ lệ này dứơi 1, côngty sẽ sử dụng lợi nhuận giữ lại

từ năm ngoái để chi trả cổ tứccho năm nay.

Cùng lúc đó, nếu sự chi trả nàytrở nên cao, trên 5, các nhà đầutư nên hỏi liệu ban quản trị cóđang nắm giữ thu nhập thặngdư mà không trả đủ tiền mặtcho cổ đông hay không. Cácgiám đốc tăng cổ tức có nghĩalà họ đang nói với các nhà đầutư rằng công ty sẽ ổn định vữngchắc trong 12 tháng tới hoặchơn nữa. Ví dụ, Kimberly

Clark, một tập đoàn khổng lồchuyên sản xuất sản phẩmchăm sóc cá nhân đã tăng 13%cổ tức trong quý đầu năm 2003,điều này như đang nói với cácnhà đầu tư rằng sự cạnh tranhvề giá không phải là vấn đề dàihạn. Thậm chí dấu hiệu nàycòn mạnh hơn bởi vì KC đã cóxu hướng tăng cổ tức trongvòng 5 năm tới.

Sự cắt giảm cổ tức đột ngột

Nếu một công ty với lịch sử chitrả cổ tức tăng một cách nhấtquán mà đột ngột cắt giảm cổtức, các nhà đầu tư nên xemđiều này như là dấu hiệu của sựlo lắng đang dần dần hiện ra. Vídụ, Texas Utilities, được biếtđến là một công ty chi trả cổtức ổn định, là một trong sốnhững chứng khoán có tỷ suấtsinh lợi cao nhất. Sau đó, năm2002 công ty đã cắt giảm cổ tứchàng quý và giá cổ phiếu rớtxuống gần 1/3 trong vòng 1

ngày.

Trong khi lịch sử cổ tức tăngcao đều đặn tất nhiên sẽ làmyên lòng nhà đầu tư, nhưng cácnhà đầu tư cũng cần thận trọngvới những công ty dựa vàokhoản nợ để tài trợ cho việc chitrả cổ tức. Một lần nữa lấyngành công ích làm ví dụ, nóhấp dẫn các nhà đầu tư vớikhoản thu nhập đáng tin cậy vàmức cổ tức béo bở. Khi một vàicông ty đó đổi hướng lấy tiền

mặt đầu tư vào các cơ hội mởrộng trong khi vẫn đang cố gắngduy trì mức cổ tức, họ phảigánh lấy khoản nợ lớn hơn.Hãy xem những công ty với tỷlệ nợ trên vốn cổ phần cao hơn60%. Mức nợ cao hơn thườngdẫn đến áp lực từ Wall Streets.Điều đó lần lượt có thể kìmhãm khả năng chi trả cổ tức củacông ty.

Người chấp hành kỷ luật cao

Cổ tức làm cho việc ra quyếtđịnh đầu tư của ban quản trịcó tính kỷ luật hơn. Việc giữlại lợi nhuận có thể dẫn đếnviệc bồi thường quá mức,ban quản trị tùy tiện, và việcsử dụng tài sản không hữuích. Jarad Harford, giáo sư vềtài chính của trường Đại họcOregon cho rằng công tycàng giữ nhiều tiền mặt thìcàng có thể chi tiêu quá mứccho việc thủ đắc và lần lượtsẽ làm tổn hại đến giá trị của

cổ đông. Thực tế, các công tychi trả cổ tức thì có xu hướngsử dụng vốn hiệu quả hơnnhững công ty tương tự màkhông có chi trả cổ tức. Hơnnữa, những công ty chi trả cổtức có thể ít gian lận hơn.Hãy thử xem xét việc các nhàquản trị có vẻ sáng tạo vôcùng khi việc gian lận sổsách sẽ tạo ra những thunhập trông rất tốt đẹp.Nhưng với nghĩa vụ chi trảcổ tức 2 lần/năm thì những

mánh khóe đó trở nên khóthực hiện.

Cuối cùng, cổ tức là lời hứacông khai. Phá vỡ chúng sẽgây rắc rối cho ban quản trịvà gây thiệt hại cho giá cổphiếu. Nếu trì hoãn việc tăngcổ tức thì xem như là một sựthừa nhận thất bại.

Phương pháp tính giá trị

Cổ tức có thể cho các nhà đầu

tư những cảm giác về giá trịthực của một công ty là gì. Môhình chiết khấu cổ tức là mộtcông thức cổ điển giải thích giátrị tiềm ẩn của một cổ phiếu vànó là sản phẩm chủ yếu của môhình định giá vốn tài sản - nềntảng của lý thuyết tài chínhdoanh nghiệp. Theo mô hìnhnày, giá trị của một cổ phiếu làhiện giá tổng các khoản chi trảcổ tức trong tương lai. Khi cổtức là một hình thức của dòngtiền dành cho nhà đầu tư thì

chúng là sự phản ánh quantrọng giá trị của một công ty

Điều quan trọng cần chú ý lànhững cổ phiếu có cổ tức ít cóthể đạt tới những giá trị khó duytrì được. Từ lâu các nhà đầu tưđã biết rằng cổ tức đã đặt mộtmức giá trần trên sự sụt giá thịtrường.

Kết luận

Điểm mấu chốt là vấn đề cổ

tức. Bằng chứng về lợi nhuậndưới hình thức kiểm tra cổ tứccó thể làm các nhà đầu tư dễdàng ngủ quên. Lợi nhuận trênsổ sách nói lên triển vọng củacông ty; lợi nhuận để chi trả cổtức thì nói lên điều hoàn toànkhác.

Không thể thiếu nhà đầu cơ

Nếu không có các nhà đầucơ chuyên mua cổ phiếu khigiá hạ và bán khi giá cao, thịtrường chứng khoán sẽ thiếumột nhân tố quan trọng. Khiđó, hoạt động mua bán sẽ tẻnhạt, rời rạc và đặc biệt làtính thanh khoản của chứngkhoán sẽ rất thấp

Thời bao cấp, đầu cơ luônđược hiểu với nghĩa xấu, như làthủ đoạn trục lợi cá nhân, lũng

đoạn thị trường, bằng cách muarẻ, bán đắt. Ngày nay, trongnền kinh tế thị trường, kiểu muahàng lúc giá hạ để bán lúc giácao vẫn tồn tại, nhưng khôngcòn mang nghĩa xấu vì nó đượchiểu là hiện tượng kinh tế tấtyếu khi cung cầu mất cân đối,là cách thức của thị trường tựlập lại cân đối mới, có tác dụnggiảm bớt căng thẳng cung cầuvà chính qua đó kìm hãm độtbiến giá cả, góp phần ổn địnhthị trường. Các kho hàng đầu

cơ đóng vai trò như những hồđiều tiết lưu thông hàng hóa.

Khi nhà đầu cơ mua hàngphải là lúc giá hàng hạ hơn sovới giá thị trường bình thường.Đó chính là khi cung lớn hơncầu. Lúc này nhà đầu cơ muatrữ lại. Nhờ đó cầu tăng lên, giáhàng tuy vẫn hạ hơn bìnhthường, nhưng hai bên mua bánvẫn chấp nhận được. Quan hệcung cầu mới hình thành.

Trong hoạt động của mình,nhà đầu cơ thu được chênh lệch

giá. Nhưng mức chênh lệch nàynhiều hay ít không phải nhà đầucơ muốn là được, mà phụ thuộcvào thị trường. Nếu thị trườngdiễn biến không như dự tính,nhà đầu cơ có thể bị lỗ, chứkhông phải bao giờ cũng lãi vàlãi lớn. Đó là chưa nói trongchênh lệch giá này, còn phải trừđi chi phí lưu thông khi mua,khi bán, chi phí bảo quản, haohụt hàng trong kho và nhiều chiphí khác.

Liên quan tới thị trường

chứng khoán, lâu nay nhữngngười mua bán chứng khoánđều được gọi chung là nhà đầutư. Cách gọi như vậy không sai,nhưng chưa phân biệt rõ đượcnhà đầu tư đúng nghĩa với nhàđầu tư đầu cơ. Theo nghĩa kinhtế học, nhà đầu tư là người gópvốn vào công ty. Họ mua chứngkhoán với mục tiêu dài hạn làthu lãi qua cổ tức với tư cách làcổ đông, là đồng sở hữu côngty. Và một khi đã mua thì ítmuốn bán lại, trừ phi có sự

chuyển hướng đầu tư.Khác với nhà đầu tư, nhà

đầu cơ mua chứng khoán vớimục tiêu ngắn hạn. Họ mua đểbán, kiếm lời chủ yếu dựa vàochênh lệch giữa giá mua và giábán, chứ không chủ yếu dựavào cổ tức như các nhà đầu tư.Giá mỗi loại chứng khoán cũnglên xuống phụ thuộc vào biếnđộng cung cầu trên thị trường ởtừng thời điểm.

Sự xuất hiện của nhà đầu cơtrên thị trường chứng khoán là

một nhu cầu khách quan. Nếukhông có các nhà đầu cơ, màchỉ có các nhà phát hành là cáccông ty cần bán chứng khoánđể huy động vốn và các nhà đầutư là những người muốn muachứng khoán với mục tiêu đầutư dài hạn, thị trường lúc đómới dừng ở bước sơ khai, đượcgọi là thị trường sơ cấp, khôngcó thương nhân. Khi ấy, hoạtđộng mua bán sẽ ít, tẻ nhạt, rờirạc. Nhưng quan trọng hơn làtính thanh khoản của chứng

khoán sẽ rất thấp, bởi vì khôngphải lúc nào cũng có nhữngcông ty muốn bán chứng khoánvà sẵn sàng mua lại chứngkhoán của mình.

Nhờ có sự xuất hiện thươngnhân chuyên mua đi và bán lạiđủ loại chứng khoán, các nhàđầu tư muốn mua chứng khoán(đầu tư) cũng dễ, muốn bán đểcó tiền làm việc khác (giải tư)cũng dễ. Tính thanh khoản caobắt nguồn từ đó. Các nhà đầutư có điều kiện thuận lợi để đầu

tư và giải tư theo sự xem xétcủa mình, sự lưu chuyển vốnđầu tư trong xã hội trở nên linhhoạt, tạo thuận lợi cho quá trìnhcải tổ cơ cấu đầu tư, từ đó cảitổ cơ cấu kinh tế, nền kinh tếcó điều kiện tăng trưởng năngđộng.

Để sử dụng đúng giá cổ phiếutrong phân tích đầu tư

Giá cổ phiếu là thông sốđầu vào quan trọng trongphân tích đầu tư, đối với cảphân tích cơ bản và kỹ thuật.Giá cổ phiếu rất dễ thu thậpnhưng nếu sử dụng khôngđúng sẽ dẫn đến những kếtluận thiếu chính xác. Về cơ bản, một biến độnggiá cổ phiếu sẽ làm thay đổi giátrị khoản đầu tư của người sở

hữu cổ phiếu theo một tỷ lệtương ứng. Nếu không, biếnđộng đó phải được điều chỉnh.Việc điều chỉnh giá cổ phiếuđược tiến hành trong trườnghợp số lượng cổ phiếu lưu hànhcủa doanh nghiệp thay đổi nhưchia cổ phiếu thưởng, trả cổ tứcbằng cổ phiếu, tách, gộp cổphiếu, phát hành thêm cổ phiếu.Để minh họa, xét hai ví dụ thựctiễn sau:

Ví dụ 1: SJS trả cổ phiếuthưởng Dưới đây là giá cổ phiếu SJStrong khoảng thời gian tháng1/2007 (đơn vị : 1.000 đồng). Ngày 10/1 11/1 12/1 15/1 16/1 17/1 Giá 694 728 728 190 199 208 Nếu không điều chỉnh, lợisuất cổ phiếu SJS trong ngày

15/1 là (190.000 -728.000)/728.000 = -74%. Đâylà cách phản ánh biến động giácổ phiếu của hầu hết các nguồncung cấp thông tin chứng khoánở Việt Nam hiện nay. Thống kê5 chứng khoán có giá giảmnhiều nhất ngày 15/1 thì SJSđứng đầu với -74%, trong khiđó giá cổ phiếu niêm yết trênTTGDCK TP. HCM được quyđịnh chỉ có thể biến động tối đa5% một ngày. Về thực chất,con số -74% chỉ thể hiện sự

thay đổi bề ngoài của giá cổphiếu chứ không phản ánhđược thay đổi giá trị khoản đầutư của những người sở hữu cổphiếu SJS. Nguyên nhân nằm ởchỗ, ngày 15/1 là ngày khônghưởng quyền nhận cổ phiếuthưởng theo tỷ lệ 1:3. Số lượngcổ phiếu lưu hành của SJS tănglên 4 lần, giá tham chiếu trongngày 15/1 được điều chỉnh bằngcách lấy giá đóng cửa của ngày12/1 nhân với hệ số điều chỉnh(728.000 * 0,25 = 182.000).

Xét nhà đầu tư mua 1 cổ phiếuSJS vào ngày 12/1 với giá728.000 đồng và bán lại khoảnđầu tư này của mình vào mộtngày nào đó sau khi đã nhậnđược cổ phiếu thưởng, giả sửvới giá 182.000 đồng (bằng vớigiá tham chiếu của ngày 15/1)thì lợi suất của nhà đầu tư nàybằng 0 vì lúc đó anh ta bán lại 4cổ phiếu (mua 1, được thưởng3) với giá 182.000 đồng mỗi cổphiếu (tổng thu nhập là 728.000đồng, đúng bằng chi phí bỏ ra).

Trong khi đó, nếu chỉ dựa trênchuỗi giá cổ phiếu thu thậpđược để xác định lợi suất màkhông tính đến việc thay đổi sốlượng cổ phiếu lưu hành củaSJS thì nó sẽ là (182.000 -728.000)/728.000 = -75%. Dovậy, để xác định chính xác lợisuất của nhà đầu tư từ chuỗi giácổ phiếu, phải tiến hành điềuchỉnh bằng cách nhân tất cả giácổ phiếu của SJS từ ngày 12/1trở về trước với hệ số điềuchỉnh giá tham chiếu là 0,25.

Như vậy, giá cổ phiếu SJS ngày12/1 sẽ là 182.000 đồng, ngày11/1 là 182.000 đồng, ngày10/1 là 174.000 đồng… Lợisuất đúng của ngày 15/1 sẽ là(190.000 - 182.000)/182.000 =4,39% (chứ không phải là -74%như cách công bố hiện nay). Ví dụ 2: SAM phát hànhthêm cổ phiếu với giá ưu đãi Giá cổ phiếu SAM trongkhoảng thời gian tháng 5/2007được trình bày trong bảng dưới

đây (đơn vị : 1.000 đồng) Ngày 09/5 10/5 11/5 14/5 15/5 Giá 215 210 215 190 185 Ngày 14/5 là ngày khônghưởng quyền mua cổ phiếuSAM phát hành thêm theo tỷ lệ5:1 với giá 20.000 đồng/cổphiếu. Hệsố

PI + N 20000+ 5 x

điềuchỉnhgiáthamchiếu

=

+ Pt-1 =

215000

(N+1)x Pt-1

(1+5)x215000

Trong đó: PI: giá phát hành; Pt-1: giáđóng cửa ngày 11/5; N: tỷ lệ CPcũ/CP mới). Như vậy, giá thamchiếu của ngày không hưởngquyền (14/5) là:

0,848 * 215.000 = 182.000đồng. Giá cân bằng của mộtquyền mua là: 215.000 -182.000 = 33.000 đồng. Xét nhà đầu tư mua 10 cổphiếu SAM ngày 11/5 và xácđịnh lợi suất của nhà đầu tư nàycho đến một thời điểm nào đósau ngày không hưởng quyềntrong 3 trường hợp dưới đây,giả sử giá cổ phiếu vào thờiđiểm đó bằng với giá thamchiếu của ngày 14/5 là 182.000

đồng: - Trường hợp 1: nhà đầu tưdùng hết quyền để mua cổphiếu mới thì số cổ phiếu mớinhà đầu tư mua được là 2. Tổngsố tiền bỏ ra đầu tư là: (10 *215.000) + (2 * 20.000) =2.190.000 đồng. Giá trị khoảnđầu tư vào ngày xác định lợisuất là: 12 * 182.000 =2.184.000 đồng. Lợi suất xấp xỉbằng 0. - Trường hợp 2: nhà đầu tư

dùng 5 quyền để mua 1 cổphiếu mới và bán 5 quyền cònlại. Tổng số tiền bỏ ra đầu tư là:10 * 215.000 + 20.000 =2.170.000 đồng. Giá trị khoảnđầu tư vào ngày xác định lợisuất là: (11 * 182.000) + (5 *33.000) = 2.167.000 đồng. Lợisuất xấp xỉ bằng 0. - Trường hợp 3: nhà đầu tưkhông mua cổ phiếu mới màbán lại cả 10 quyền. Tổng sốtiền bỏ ra đầu tư là: 10 *

215.000 = 2.150.000 đồng. Giátrị khoản đầu tư vào ngày xácđịnh lợi suất là: (10 * 182.000)+ (10 * 33.000) = 2.150.000đồng. Lợi suất bằng 0. Như vậy, nếu giá cổ phiếukhông biến động so với giátham chiếu của ngày khônghưởng quyền thì lợi suất củangười sở hữu cổ phiếu SAMluôn bằng 0. Trong khi đó, nếusử dụng chuỗi giá cổ phiếuSAM nói trên để xác định lợi

suất mà không tính đến việcSAM phát hành cổ phiếu mớithì nó sẽ là: (182.000 -215.000)/215.000 = -15%. Dovậy, để xác định chính xác lợisuất của nhà đầu tư từ chuỗi giácổ phiếu, phải tiến hành điềuchỉnh bằng cách nhân tất cả giácổ phiếu của SAM từ ngày 11/5trở về trước với hệ số điềuchỉnh giá tham chiếu là 0,848. Các ví dụ trên thể hiệnnhững sự kiện đơn lẻ dẫn đến

việc phải điều chỉnh giá cổphiếu. Trong phân tích đầu tư,thường phải sử dụng nhữngchuỗi giá cổ phiếu dài trong quákhứ. Khi đó, có thể có nhiều sựkiện kế tiếp nhau hoặc cùngthời điểm dẫn đến phải điềuchỉnh giá cổ phiếu, việc thuthập thông tin và điều chỉnh trởnên phức tạp hơn. Ở các nướcphát triển, đây là công việc củanhững doanh nghiệp chuyênkinh doanh thông tin tài chính.Ví dụ, trong cơ sở dữ liệu

Datastream của ThomsonFinancial, giá cổ phiếu đều đãđược điều chỉnh. Người sử dụngchỉ cần tải dữ liệu và tiến hànhtính toán, phân tích. Ở nước tahiện nay, phân tích đầu tư chủyếu dựa trên số liệu “thô” vềgiá cổ phiếu (chưa được điềuchỉnh). Điều này có thể dẫn tớinhững kết quả không chính xác.Ví dụ, hệ số Bêta thể hiệntương quan giữa lợi suất thịtrường và lợi suất của cổ phiếu.Nếu lợi suất được xác định

không chính xác do giá cổphiếu không được điều chỉnh,có thể dẫn tới những sai lệchkhi ước tính Bêta. Một trườnghợp khác rất phổ biến hiện naylà việc sử dụng giá cổ phiếukhông được điều chỉnh trongphân tích kỹ thuật. Ví dụ, khinhấn vào biểu đồ phân tích kỹthuật của SJS trên hầu hết cácwebsite cung cấp dịch vụ này,có thể nhận thấy giá cổ phiếungày 15/1 là một đường thẳngđứng, giảm từ 728.000 đồng

xuống 190.000 đồng. Biến độnggiá không được điều chỉnh nàylàm thay đổi các chỉ số phântích kỹ thuật như Momentum,RSI, dải Bollinger… ảnh hưởngđến quyết định đầu tư khi dựavào những chỉ số này. Tuynhiên, như đã phân tích ở trên,việc giá cổ phiếu SJS giảm từ728.000 đồng xuống 190.000đồng là vì số lượng cổ phiếu lưuhành tăng lên 4 lần do chia cổphiếu thưởng chứ nó không làmthay đổi giá trị doanh nghiệp và

giá trị khoản đầu tư của ngườisở hữu cổ phiếu SJS với một tỷlệ tương ứng. Biến động giá SJSđúng với bản chất trong trườnghợp này là giá tăng từ mức182.000 đồng (giá tham chiếu)lên 190.000 đồng vào ngày giaodịch không hưởng quyền. Các phân tích trên cho thấy,vai trò quan trọng của việc cóđược một cơ sở dữ liệu “chuẩnhóa” về giá cổ phiếu. Trongthập niên 60 của thế kỷ trước,

việc hình thành cơ sở dữ liệu vềgiá cổ phiếu được “chuẩn hóa”đã làm phát sinh cả một ngànhnghiên cứu thực nghiệm về thịtrường chứng khoán ở Mỹ sauđó. Ở Việt Nam hiện nay, phântích đầu tư cũng như nghiêncứu khoa học gặp nhiều khókhăn do thiếu một cơ sở dữ liệunhư vậy. Nếu sử dụng dữ liệu“thô”, tính chính xác của kếtquả thu được có thể bị hạn chế.Nếu tự thu thập thông tin mộtcách thủ công để điều chỉnh giá

cổ phiếu, người phân tích hoặcnghiên cứu lại phải làm thêmmột công việc phụ tốn nhiềucông sức. Cùng với sự pháttriển của thị trường chứngkhoán Việt Nam, nhu cầu sửdụng dữ liệu “chuẩn hóa” về giácổ phiếu sẽ càng tăng mạnh. Cólẽ, đây cũng là cơ hội tốt chonhững ý tưởng kinh doanh loạihàng hóa thông tin này ở ViệtNam trong tương lai không xa.

Rủi ro là gì?

Theo nhiều nhà phân tích,rủi ro chỉ phát sinh khi cómột sự không chắc chắn vềmất mát sẽ xảy ra(uncertainty about theoccurrence of a loss) . Vớikhái niệm về rủi ro này, nếuxác suất mất mát là 0 hoặc 1,thì không có rủi ro. Ví dụ,nếu một người nhảy từ tòanhà cao 30 tầng xuống mặtđất thì cầm chắc cái chết.

Mặc dù có chuyện mất mátvề nhân mạng nhưng đây khôngphải là rủi ro vì hậu quả đã thấytrước. Tuy nhiên, nếu mộtcascadeur nhảy từ lầu caoxuống đất bằng dù thì ngườinày có thể chết hay không chết.Trong trường hợp này có sựkhông chắc chắn về hậu quả,tức là có rủi ro trong hành độngcủa người diễn viên đóng thếnày.

Nói đến rủi ro không thể bỏ

qua khái niệm về xác suất(probability) hay là khả năngxảy ra mất mát. Xác suất kháchquan (objective probability) -còn gọi là xác suất tiên nghiệm(a priori probability) được xácđịnh bằng phương pháp diễndịch (deduction). Ví dụ nhưđồng tiền sấp hay ngửa thì xácsuất của nó là 50%. Tuy nhiên ,xác suất khách quan có lúckhông thể xác định bằng tư duylogic. Chẳng hạn như không thểsuy diễn rằng xác suất của một

người đàn ông lái xe hơi có gâytai nạn hay không trong năm tớilà 50% bởi còn nhiều yếu tốliên quan khác như độ tuổi, xecũ hay mới... Tuy nhiên, bằngcách phân tích kỹ lưỡng nhữngtrường hợp tai nạn xe hơi trướcđây, người ta có thể ước tínhxác suất tai nạn theo lối suyluận quy nạp (inductivereasoning). Ngoài xác suấtkhách quan, có thể kể thêm xácsuất chủ quan (subjectiveprobability) là ước tính của từng

cá nhân đối với khả năng xảy ramất mát. Ví dụ như nếu có 1triệu vé số bán ra chỉ có 1 ngườitrúng thì xác suất khách quan là1 phần triệu. Mặc dù vậy vẫncó nhiều người mua nhiều vé sốvì xác suất chủ quan của họ caohơn. Có nhiều yếu tố ảnhhưởng đến xác suất chủ quannhư tuổi, giới tính, trình độ họcvấn và cả óc mê tín dị đoan...

Để hiểu thêm về rủi ro cần

phân biệt sự khác nhau giữa

hiểm họa (peril) và mối nguy(hazard). Hiểm họa được hiểunhư là nguyên nhân dẫn đếnmất mát. Ví dụ một ngôi nhà bịcháy thì hỏa hoạn là hiểm họađã gây ra thiệt hại đối với ngôinhà; hai xe hơi đụng nhau thìviệc đụng xe là hiểm họa làmcho xe bị hư hỏng. Trong khiđó, mối nguy được xem là tácnhân làm tăng khả năng xảy ramất mát. Nếu như hỏa hoạnđược xem là hiểm họa thì dầulửa trong khu vực hỏa hoạn

được xem là mối nguy. Để tiệnphân tích, người ta chia mốinguy thành ba loại: mối nguyvật chất (physical hazard), mốinguy đạo đức (moral hazard) vàmối nguy tinh thần (moralehazard).

Mối nguy vật chất là tình

trạng vật chất yếu kém làm tăngkhả năng xảy ra mất mát. Tìnhtrạng đường sá ở Việt Nam ta làví dụ sống động về mối nguy vậtchất. Một số nơi đèn đường

không đủ sáng, có ổ gà, việcphân luồng phân tuyến cho xechạy không hợp lý là nhữngmối nguy làm cho tai nạn xảyra thường xuyên hơn. Mối nguy đạo đức là sự không trungthực của một cá nhân nào đólàm tăng khả năng xảy ra mấtmát. Ví dụ có người mua bảohiểm cho căn nhà của mình rồigây hỏa hoạn để lấy tiền bồithường, hay một người biếtmình bị ung thư nhưng vẫn khailà sức khỏe của mình tốt để

mua bảo hiểm và được bồithường. Mối nguy tinh thần làsự bất cẩn hay thờ ơ của một cánhân dẫn đến mất mát vì ngườinày chủ quan cho rằng mình đãmua bảo hiểm. Ví dụ một ngườicứ nghĩ mình đã có bảo hiểmnên cứ phóng xe ào ào giữa phốxá đông người mặc dù thỉnhthoảng trong người có hơi men.

Việc xác định mối nguy đạo

đức và mối nguy tinh thần có ýnghĩa quan trọng, nhất là đối với

các hãng bảo hiểm khi ký hợpđồng với khách hàng. Để tránhmối nguy đạo đức, họ phải thiếtlập một hệ thống phân loại vàđánh giá rủi ro trước khi bảohiểm (underwriting) một cáchhiệu quả. Mối nguy tinh thần thìkhó xác định hơn nên có khicông ty bảo hiểm không chịubồi thường toàn bộ mà ngườimua bảo hiểm cũng phải chịutrách nhiệm chi trả trong mộthạn mức quy định (deductible)hoặc cùng công ty bảo hiểm

thanh toán một phần chi phí(co-insurance). Đến đây thì độcgiả có thể thông cảm với côngty bảo hiểm vì họ phải đối đầuvới rủi ro ngay trước khi ký hợpđồng với khách hàng. Tuynhiên, các công ty bảo hiểmnắm rõ rủi ro hơn khách hàngnên “phần thắng” bao giờ cũngthuộc về họ. Từ đó chúng ta rútra được bài học: trong cuộcsống hay trên thương trường, aihiểu biết về rủi ro nhiều hơn sẽtrở thành người chiến thắng.

Bản chất của việc công typhát hành thêm cổ phiếu

Thời gian qua, thông tinmà nhà đầu tư (NĐT) thườngquan tâm là công ty này haycông ty kia có phát hành cổphiếu (CP) thưởng haykhông? Có phát hành ưu đãicho cổ đông hiện hữu haykhông? Đang có thặng dưvốn lớn hay không? Và nếucâu trả lời là có thì gần nhưngười ta tin rằng giá CP của

công ty đó chắc chắn sẽ tăng.Tôi xin được phân tích vấn

đề này một cách rõ ràng đểNĐT có thể cân nhắc và quyếtđịnh đúng đắn trước nhữngthông tin được coi là hấp dẫnnhư trên.

Trước hết, ta tạm chia việcphát hành thêm CP làm hai loại:

1- Phát hành thêm CP màkhông đi kèm với việc tăngnguồn tài chính

Đây là trường hợp công tykhông thu tiền thêm từ cổ đông,phát hành CP thưởng từ lợinhuận giữ lại hoặc từ thặng dưvốn.

Như chúng ta biết: vốn chủsở hữu của một công ty = vốnđiều lệ + lợi nhuận giữ lại + cácquỹ trích lập + thặng dư vốn.Trong đó, vốn điều lệ = mệnh

giá CP x số lượng CP. Vốn điềulệ có ý nghĩa xác định tỷ lệ sởhữu của các cổ đông đối vớicông ty tương ứng với số lượngcổ phần mà cổ đông đó nắmgiữ. Lợi nhuận giữ lại và lợinhuận sau thuế được để lạicông ty để tái đầu tư. Thặng dưvốn là chênh lệch giữa giá pháthành và mệnh giá của nhữngđợt phát hành vốn trước đây.

Như vậy khi một công tycông bố phát hành CP thưởnglấy từ lợi nhuận giữ lại và từ

thặng dư vốn thì đồng nghĩa vớiviệc chuyển một phần hay toànbộ số dư (kế toán) từ tài khoảnthặng dư vốn và lợi nhuận giữlại sang tài khoản vốn điều lệ.Kết quả của nghiệp vụ này là sựtăng lên của vốn điều lệ (và tăngsố lượng CP), giảm số dư kếtoán của lợi nhuận giữ lại vàthặng dư vốn mà giá trị doanhnghiệp vẫn không thay đổi. Nóicách khác, giá trị của vốn cổđông không thay đổi, tỷ lệ sởhữu của cổ đông trong doanh

nghiệp không thay đổi. Sự thayđổi duy nhất là số lượng CP lưuhành tăng lên. Vậy điều này tácđộng đến giá thị trường của CPnhư thế nào? Để có câu trả lời,chúng ta cần xem xét quan hệcung cầu đối với CP đó và củathị trường chứng khoán nóichung.

Nếu trong thời gian thịtrường chứng khoán (TTCK)tăng giá, cầu chứng khoán lớnhơn cung, tức là lượng cầu CPchưa được đáp ứng thì việc tăng

số lượng lưu hành của CP làmcho người muốn mua có cơ hộimua hơn và người muốn bánsẵn lòng bán 1 phần trong sốCP tăng lên của mình. Kết quảlà cầu CP được thỏa mãn, giáCP tăng, điều này đã xảy ranhư trước đây. Ngược lại, nếutrong thời điểm cung CP vượtcầu thì việc tăng số lượng CP sẽcàng làm lệch sự mất cân đốicung cầu, hậu quả là giá trị CPkhông những không tăng màgiảm, tổng giá trị thị trường của

1 cổ đông sẽ giảm sau khi đượcchia CP thưởng. Đây là chuyệnđã xảy ra trong tháng 6 vừa quađối với CP của SSI, ACB vàSTB.

Điều tôi muốn nhấn mạnh ởđây là việc phát hành CPthưởng không làm thay đổi giátrị kinh tế của công ty pháthành và của cổ đông. Tăng sốlượng CP tức là tăng cung màviệc tăng này có làm tăng giáhay giảm giá CP hoàn toàn phụthuộc vào quan hệ cung cầu đối

với CP đó và của thị trường nóichung.

2- Phát hành CP đi kèm vớiviệc tăng nguồn tài chính chocông ty

Trong trường hợp này, côngty thu tiền mua cổ phần từ cổđông. Vấn đề NĐT cần quantâm là đánh giá xem liệu côngty sử dụng vốn tăng lên như thếnào? Nếu vốn tăng thêm đượcsử dụng để mang lại mức sinhlợi cao hơn chi phí vốn (là mứcsinh lợi mà nhà đầu tư có thể cóđược từ những cơ hội đầu tư

vào các CP khác) thì giá CPđược hy vọng sẽ tăng lên.Ngược lại, nếu công ty sử dụngvốn không hiệu quả hay manglại mức sinh lợi thấp hơn chi phívốn thì công ty đó không nhữngkhông làm gia tăng giá trị chocổ đông của nó mà còn làm suygiảm giá trị của cổ đông(destroy shareholder value).

Hiện nay, vấn đề đáng ngạilà các công ty đua nhau pháthành thu tiền vốn từ cổ đôngnhưng mục đích sử dụng vốn,

hiệu quả và thời hạn mà hiệuquả đó có thể được duy trì lạikhông được giải thích, cam kếtvà chứng minh một cách rànhmạch. NĐT quyết định mua CPphát hành thêm vì nghĩ rằngphát hành ưu đãi sẽ kích thíchtăng giá mà không đánh giá kỹcàng hiệu quả sử dụng vốn tăngthêm của công ty.

Chúng ta đã quá quen vớiviệc khi một công ty công bốphát hành CP thưởng hoặc pháthành thêm ưu đãi, thì giá CP đó

thuờng tăng lên. Nhưng bạn cónghĩ rằng, vào lúc nào đótrường hợp trên sẽ xảy rangược lại?

Rủi mà không rủi

Giả sử có 100.000 chiếc xegắn máy được bảo hiểmtrong khoảng thời gian tươngđối dài và trung bình mỗinăm có khoảng 10.000 chiếcgặp ít nhất một tai nạn và đòibồi thường.

Tuy nhiên, trong một nămkhông hẳn số trường hợp đòibồi thường có thể chính xác là10.000. Theo một số giả địnhnào đó, có thể chứng minh

được rằng trong một khoảngthời gian dài, độ lệch (deviation)của số trường hợp đòi bồithường trong một năm từ10.000, trung bình sẽ là 100.

Như vậy, có một sự biến thiên(variation) của 100 trường hợpđòi bồi thường (claims) từ consố dự đoán ban đầu là 10.000,tức là 1% (100/10.000). Sự biếnthiên tương đối của mất mátthực tế (actual loss) so với mấtmát dự kiến (expected loss) này

được gọi là rủi ro khách quan(objective risk).

Rủi ro khách quan sẽ giảm khisố lượng xe tham gia bảo hiểmtăng. Trong ví dụ nói trên, sốlượng xe là 100.000 thì rủi rokhách quan là 1%. Như vậy,nếu số lượng xe là 1 triệu thì sốtrường hợp đòi bồi thường sẽtăng gấp mười lần, lên 100.000(10% của 1 triệu).

Tuy nhiên, độ biến thiên của

mất mát thực tế sẽ chỉ tăng 3lần từ 100 lên 316 (căn bìnhphương của 100.000). Như vậy,độ biến thiên tương đối hay rủiro khách quan thực tế giảm từ1% (100/10.000) xuống còn0,316% (316/100.000).

Ví dụ này cho thấy người ta cóthể tính toán được rủi ro kháchquan và đây là công cụ cực kỳhiệu quả để quản lý rủi ro. Bởilẽ khi số lượng bảo hiểm càngnhiều thì hãng bảo hiểm càng

tính được xác suất rủi ro chínhxác hơn.

Ngược lại với rủi ro khách quanlà rủi ro chủ quan (subjectiverisk), tức là sự không chắc chắntrong nhận thức của một cánhân nào đó. Ví dụ như mộtngười uống rượu nhiều sau khiăn tiệc và muốn lái xe về nhà sẽkhông chắc chắn về việc mìnhcó bị cảnh sát thổi phạt haykhông. Hai người khác nhau sẽcó nhận thức khác nhau về rủi

ro và cho thấy thái độ, phảnứng của họ đối với rủi ro.

Nhận thức về rủi ro cũng tùythuộc vào kinh nghiệm bởingười nào đã từng bị cảnh sátphạt do uống rượu sẽ cho rằngrủi ro bị cảnh sát phạt là cao vàsẽ không dám tái phạm nữa.

Rủi ro còn được phân loại theorủi ro thuần túy (pure risks) vàrủi ro đầu cơ (speculative risk).Rủi ro thuần túy phát sinh từ

tình huống khi có mất mát xảyra hay không ví dụ như rủi rodẫn đến thiệt hại về hỏa hoạn,thiên tai, tai nạn hay tật nguyền.Ngược lại, rủi ro đầu cơ phátsinh từ những tình huống cóhay không có lợi nhuận.

Chẳng hạn, một người khởinghiệp kinh doanh có thể ănnên làm ra nhưng cũng có khảnăng lỗ, hoặc một nhà đầu cơcó thể có lãi nếu giá cổ phiếulên và lỗ nếu giá xuống.

Cách phân loại này rất cần

thiết bởi lẽ chỉ có rủi ro thuầntúy mới được bảo hiểm còn rủiro đầu cơ đòi hỏi những kỹthuật phòng chống khác ngoàibảo hiểm như việc sử dụng hợpđồng tương lai về chỉ số chứngkhoán (stock index futures) đểđối phó với sự biến động củagiá cổ phiếu.

Trên bình diện xã hội, rủi rođầu cơ cũng có ích: cạnh tranh

trong kinh doanh có thể làmcho một số doanh nhân trắngtay nhưng xã hội lại được lợi vìsản phẩm và dịch vụ được cungcấp với giá cả và chất lượnghợp lý hơn trước.

Ngược lại, với những rủi rothuần túy như động đất, lụt lội,hỏa hoạn... thì không ai có lợicả.

Các nhà phân tích cũng phânloại rủi ro theo yếu tố tĩnh

(static) và động (dynamic). Rủiro tĩnh là những rủi ro do hànhđộng không đúng quy luật haysai lầm hoặc việc làm có hạicủa con người. Nếu rủi ro tĩnhtồn tại trong một nền kinh tếkhông thay đổi thì rủi ro độnglại song hành với một nền kinhtế có nhiều thay đổi.

Ví dụ về rủi ro động có thể nêulà sự thay đổi về thị hiếu tiêudùng, tiến bộ khoa học kỹthuật, những phương thức làm

việc và xử lý công việc hiệu quảhơn. Về lâu về dài, rủi ro độngrất có ích vì nhờ nó mà các tàinguyên và nguồn lực xã hội sẽđược điều chỉnh hợp lý.

Xét đến tương quan giữa cộngđồng và cá nhân, cần nói đếnrủi ro xã hội (fundamental risk)là những rủi ro tác động đếntoàn bộ nền kinh tế hay mộtcộng đồng nào đó như lạmphát, thất nghiệp, chiến tranh vàđộng đất. Ngược lại với rủi ro

xã hội là rủi ro ảnh hưởng đếncuộc sống cá nhân (particularrisk).

Ví dụ như một ngôi nhà của aiđó bị mất trộm. Phân biệt hailoại rủi ro này cũng cần thiết vìcác rủi ro xã hội như thấtnghiệp, thiên tai, lụt lội cần cócác chương trình bảo hiểm xãhội của nhà nước và cơ quancông quyền phải tạo lập các cơchế đối phó phù hợp.

Rủi ro là chuyện chẳng ai muốnnhưng xét về góc độ kinh doanhthì nó lại cần thiết. Câu châmngôn “Thừa nước đục thả câu”trước đây có thể mang ý nghĩaxấu về đạo đức nhưng nay cácnhà kinh doanh hay đầu tư phảinhìn nhận và vận dụng nó mộtcách tích cực.

Thật vậy, nếu mua bán chứngkhoán mà giá cả được “chỉđạo” từ trên xuống hay mọi việcđều rõ như ban ngày thì chắc

không còn rủi ro. Nhưng trênmột thị trường mà thông tin cònmờ mịt và/ hay luật chơi chưasòng phẳng thì rủi ro không cònlà chuyện rủi mà trở thành cơhội kiếm siêu lợi nhuận cho mộtnhóm người.

Định giá cổ phiếu bằngphương pháp P/E

Định giá CP áp dụngphương pháp P/E là phươngpháp thông dụng và phổ biếnnhất, phù hợp với tất cảNĐT, đặc biệt rất hiệu quảđối với các NĐT cá nhân vìphương pháp này có ưu điểmdễ tính và dễ hiểu.

NĐT cần xác định liệu mộtCP của Cty có giá trị gấp baonhiêu lần thu nhập hiện tại của

nó, giá CP trên thị trường là đắthay rẻ có phản ánh đúng giá trịnội tại của CP.

Các nhân tố ảnh hưởng tớiP/E

EPS (thu nhập trên mỗi CP): Tỉlệ tăng trưởng EPS càng cao thìhệ số P/E có xu hướng caotheo.

Hệ số đòn bẩy tài chính:Nguồn vốn của Cty được hình

thành từ vốn nợ và vốn chủ sởhữu, nên khi một Cty có hệ sốđòn bẩy tài chính cao thì P/Ecủa Cty đó sẽ thấp hơn so vớimột Cty khác tương đươngtrong ngành.

P/E toàn thị trường: P/E toànthị trường có ảnh hưởng rất lớntới P/E riêng lẻ của từng loạiCP. Điều này chúng ta có thểthấy rất rõ tại TTCK VN khiTTCK điều chỉnh tăng hay giảmthì đa số các Cty đơn lẻ cùng

tăng hoặc cùng giảm dẫn đếnP/E của các Cty này tăng giảmtheo.

P/E của các CP cùng ngành:Phần lớn CP của các Cty trongcùng một ngành thường có xuhướng biến động cùng chiều.Cách so sánh nhanh nhất đểbiết CP một Cty trong ngành làcao hay thấp là so sánh P/E củaCty với P/E trung bình ngành.

Lĩnh vực kinh doanh đa dạng:

Một Cty có nhiều mảng hoạtđộng kinh doanh thì đồng nghĩavới việc phân tán rủi ro, ổn địnhthu nhập và sự đa dạng này sẽgiúp làm giảm sự biến độngmạnh về thu nhập mỗi CP củaCty đó. Những Cty đa dạng hoáhọat động kinh doanh thườngđược NĐT đánh giá cao.

Lãi suất thị trường: Giá cả cácloại CK chịu tác động nhiều từyếu tố lãi suất. Nếu lãi suất thịtrường cao sẽ dẫn đến giá CK

và hệ số P/E thấp hơn vì giá trịhiện tại của các khoản thu nhậptương lai của Cty sẽ thấp hơndo phải chiết khấu ở mức lãisuất cao.

Lựa chọn EPS

Ta có thể lấy EPS của Ctytrong 12 tháng gần nhất hoặc 4quý gần nhất. Nếu lấy thị giáhiện tại của CP chia cho EPStương ứng ta sẽ sẽ thu được P/Ehiện tại. Nếu ta lấy EPS dự tính

của năm sau hoặc trung bìnhcủa 3 đến 5 năm ta sẽ thu đượcP/E gọi là P/E tương lai.

Chỉ số nào tốt hơn? Tỉ lệ P/Ehiện tại có ưu điểm là nó phảnánh tình hình thực tế vì mẫu sốEPS là con số thực tế đã đượckiểm toán. Tuy nhiên, nhượcđiểm của nó là lợi nhuận nàychắc chắn sẽ thay đổi trongtương lai. Do đó, bằng cáchước tính lợi nhuận trong tươnglai, chỉ số P/E tương lai dự đoán

được cả mức tăng trưởng củaDN.

Mặc dù con số ước tính này cóthể không chính xác, ít nhất nócũng giúp các NĐT có cơ sở đểtham khảo ra quyết định đầu tư.Trên thực tế để định giá phụcvụ cho mục đích đầu tư trongthời gian trung và dài hạn thìNĐT nên sử dụng EPS trungbình ước tính của Cty 3 đến 5năm tới.

Lựa chọn P/E trong định giáCP

Khi sử dụng phương pháp địnhgiá bằng P/E ta có thể lựa chọnmột trong các cách sau:

* Xác định hệ số P/E theo côngthức:

Với: Re- tỉ lệ chiết khấu; g- tốcđộ tăng trưởng thu nhập; b- tỉlệ chia cổ tức. D1: Cổ tức tạinăm dự đoán.

Sau đó nhân hệ số P/E này vớithu nhập dự kiến của Cty để đạtđược mức giá dự kiến hợp lý.

* Xác định hệ số P/E bình quâncủa nhóm Cty tương đươngtrong ngành về kỹ thuật, mạnglưới khách hàng, quy mô, cơcấu vốn và nhân hệ số này vớithu nhập dự kiến của Cty để cómức giá hợp lý.

* Xác định hệ số P/E trung bình

các Cty tương đương cùngngành các nước trong khu vựcvà nhân hệ số này với thu nhậpdự kiến để có mức giá hợp lý.

Xem xét CP có ý định đầu tưđắt hay rẻ không chỉ đơn thuầndựa vào hệ số P/E mà cần phảikết hợp nhiều yếu tố và phươngpháp khác để có kết quả chínhxác hơn. Tuy nhiên, trong mộtchừng mực nhất định, vẫn cóthể sử dụng hệ số P/E như mộtphương pháp tham khảo để đưa

ra các quyết định đầu tư hợplý.

Dùng “Sóng Elliott và sốFibonacci” để dự đoán xuhướng giá chứng khoán

Tuy Lý thuyết sóng Elliottkết hợp với dãy số Fibonaccibị một số chỉ trích phê bình,nó vẫn được rất nhiều nhànghiên cứu và kinh doanhcác sản phẩm tài chính cổ vũvà sử dụng trong việc phântích giá. Và nó ngày càng trởnên phổ biến vì sự chính xácđôi khi đến bất ngờ của nó.

Trong hội thảo đầu tư tàichính châu Á, ngày 26/7/2007tại Thành Phố Hồ Chí Minh,ông Joe DiNapoli, mộtchuyên gia về kỹ thuậtFibonacci đã chứng minhrằng, trong năm vừa rồi, cóhai con sóng của VN-Indexđ ã theo đúng các con sốFibonacci.

Lý thuyết sóng Elliott: Nguyên tắc sóng Elliott là

một trong những công cụ phântích kỹ thuật mà một số nhàkinh doanh chứng khóan dùngđể phân tích những xu hướnggiá trong các thị trường tàichánh. “Cha đẻ” của nguyêntắc này là Ông Ralph NelsonElliott (1871-1948). Nghề chínhcủa ông là kế toán và ông đãnghiên cứu và phát triển ranguyên tắc này vào những năm30 của thế kỹ trước.

Theo ông Elliott, sự thay đổi

của giá cả sẽ tạo ra những cơnsóng, như hình vẽ bên. Trongđó một cơn sóng cơ bản sẽ có 5cơn sóng “chủ” và 3 cơn sóngđiều chỉnh. Trong 5 con sóngchủ thì sóng số 1, 3 và số 5 gọilà sóng “chủ và động” , và sóng2, 4 gọi là sóng “chủ và điềuchỉnh”. 2 con sóng điểu chỉnhđược gọi là sóng ABC.

Trong mỗi một con sóng nhưvậy lại có những con sóng nhỏvà cũng tuân theo quy luật củalý thuyết Elliot. Một đợt sóng

chủ hoàn chỉnh sẽ có 89 sóngvà đợt sóng điều chỉnh hoànchỉnh sẽ có 55 sóng.

Tùy theo thời gian độ lớn

của sóng sẽ được phân theo thứtự sau

Grant Supercycle: sóng kéo

dài nhiều thập kỷ, đôi khi cả thếkỷ

Supercycle: kéo dài từ vàinăm đến vài thập kỷ

Cycle: kéo dài từ 1 đến vàinăm

Primary: kéo dài từ vài thángđến vài năm

Intermediate: kéo dài từ vàitừ tuần đến vài tháng

Minor: kéo dài trong vài tuầnMinute: Kéo dài trong vài

ngàyMinuette: Kéo dài trong vài

giờ.Subminutte: Kéo dài trong

vài phút. Dãy số Fibonacci Dãy số do nhà toán học

người Ý Leonardo Fibonacci(1175-1250) phát minh ra. Bắtđầu là số 0 và số 1, sau đó là

những số kế tiếp được tạo rabằng cách công 2 số đứngtrước. Ví dụ 1 = 1+0, 5 = 3+2,34=21+13. Điều kỳ diệu hơn làcứ lấy số lớn chia cho số nhỏhơn một bậc , ví dụ 89/55 ta sẽđược 1.618; lấy số nhỏ chia chosố lớn hơn 1 bậc, ví dụ 21/34 tasẻ được 0.6180, lấy số nhỏ chiacho số lớn hơn 2 bậc, ví dụ13/34 ta sẽ được 0.382.

Tất cả các con số thuộc dãy

số Fibonacci 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8

…và các con số 0.618 và 0.382,trong đó đặc biệt nhất là con sốđược mệnh danh là “tỷ lệ vàng”1.618 - xuất hiện rất nhiềutrong tự nhiên, trong cơ thể conngười, trong vũ trụ, trong kiếntrúc, xây dựng.

Quan trọng hơn đối với

chúng ta những nhà đầu tư,kinh doanh chứng khoán,những con số “đầy ma lực trên”bên trên xuất hiện ngay trongthị truờng tài chính, nhất là

những biến động về giá cả.Ralph Nelson Elliott khẳng

định rằng. ông nghiên cứu vàphát minh ra lý thuyết sóngtruớc khi biết Fibonacci nhưngnhững con số trùng hợp đến kỳlạ: 5 sóng chủ, 3 sóng điềuchỉnh, 89 sóng chủ, 55 sóngđiều chỉnh cũng như tỷ lệ giácủa các con sóng luôn ở chungquanh các tỷ lệ vàng 0.618,1.618, 0.328. Do đó có một giáthuyết khác cho rằng, ôngElliott đã ứng dụng những con

số Fibonacci vào lý thuyết củamình.

Một dãy sóng 5-3 điển

hình trong thị truờng tăngtrường “bò húc”

Dưới đây là phân tích mộtcon sóng 5-3 điển hình của thịtrường trong giai đoạn tăngtrưởng - “bò húc”. Cũng consóng 5-3 này trong thị trườngsuy thoái – “gấu ngủ” sẽ được

vẽ hoàn toàn ngược lại. Sóng chủ số 1. Đợt sóng đầu

tiên này là có điểm xuất phát từthị truờng con gấu (suy thoái),do đó sóng 1 ít khi được nhậnbiết ngay từ đầu. Lúc này thông tin cơ bản về các công tyniêm uớc vẫn đang là thông tintiêu cực. Chiều hướng của thịtrường trước khi sóng 1 xảy rachủ yếu vẫn là thị truờng suythoái. Những nhà phân tích cơbản vẫn đang tiếp tục điều

chỉnh thu nhập kỳ vọng thấpxuống so với dự kiến. Khốilương giao dịch có tăng chút íttheo chiếu hướng giá tăng. Tuyvậy việc tăng này là không đángkể. Do đó nhiều nhà phân tíchlỹ thuật không nhận ra sự cómặt của đợt sóng số 1 này.

Sóng chủ số 2. Sóng chủ 2

sẽ điều chỉnh sóng 1, nhưngđiểm thấp nhất của sóng 2không bao giờ vượt qua điểmxuất phát đầu tiên của sóng 1.

Tin tức dành cho thị trường vẫnchưa khả quan. Thị trường đixuống ở cuối sóng 2 để thựchiện việc “kiểm tra” độ thấpcủa thị trường. Những ngườitheo phái con gấu vẫn đang tinrằng thị trường con gấu vẫn ngựtrị. Khối lượng giao dịch sẽ íthơn đợt sóng 1. Giá sẽ đượcđiều chỉnh giảm và thuờng nằmtrong khoảng 0.382 đến 0.618của mức cao nhất của sóng 1.

Sóng chủ số 3. Thông

thường đây là sóng lớn nhất vàmạnh mẽ nhất của xu hướnglên giá. Ngay đầu sóng 3, thịtrường vẫn còn nhận nhữngthông tin tiêu cực, vì vậy cónhiều nhà kinh doanh không kịpchuẩn bị để mua vào. Khi sóng3 đang ở lưng chừng, thị trườngbắt đầu nhận những thông tincơ bản tích cực và những nhàphân tích cơ bản bắt đầu điềuchỉnh thu nhập kỳ vọng. Mặcdù có những đợt điều chỉnh nhonhỏ trong lòng của sóng 3, giá

của sóng 3 tăng lên với tốc độkhá nhanh. Điểm cao nhất củasóng 3 thường cao hơn điểmcao nhất của sóng 1 với tỷ lệ1,618:1

Sóng chủ số 4. Đây thật sự

là một con sóng điều chỉnh. Giácó khuynh hướng đi xuống vàđôi khi có thể răng cưa kéo dài.Sóng 4 thường sẽ điều chỉnhsóng 3 với mức 0.382 – 0.618của sóng 3. Khối lượng giaodịch của sóng 4 thấp hơn của

sóng 3. Đây là thời điểm đểmua vào nếu như nhà kinhdoanh nhận biết được tiềm năngtiếp diễn liền sau đó của consóng 5. Tuy vậy, việc nhận biếtđiểm dừng của sóng 4 là mộttrong những khó khăn của cácnhà phân tích kỹ thuật trườngphái sóng Elliot.

Sóng chủ số 5. Đây là đợt

sóng cuối cùng của 5 con sóng“chủ”. Thông tin tích cực trànlan khắp thị trường và ai cũng

tin rằng thị trường đang ở trongthế bò húc. Khối lượng giaodịch của sóng 5 khá lớn , tuyvậy thông thường vẫn nhỏ hơnsóng 3. Điều đáng nói lànhững nhà kinh doanh “khôngchuyên nghiệp” thường muavào ở những điểm gần cuốisóng 5. Vào cuối con sóng 5,thị trường nhanh chóng chuyểnhướng.

Sóng điều chỉnh A. Sóng

này bắt đầu cho đợt sóng điều

chỉnh A,B,C. Trong thời giandiễn ra sóng A, thông tin cơ bảnvẫn đang rất lạc quan. Mặc dùgiá xuống, nhưng phần đôngcác nhà kinh doanh vẫn chorằng, thị trường đang trong thếbò húc. Khối lượng giao dịchtăng trưởng khá đều đặn theocon sóng A.

Sóng điều chỉnh B. Giá tăng

trở lại và với mức cao hơn sovới điểm cuối sóng A. Sóng Bđược xem là điểm kéo dài của

thị trường bò húc. Đối vớinhững người theo trường pháiphân tích kỹ thuật cổ điển,điểm B chính là vai phải của đồthị Đầu và Vai ngược. Khốilượng giao dịch của sóng Bthường thấp hơn của sóng A.Vào lúc này, những thông tincơ bản của các công ty khôngcó những điểm tích cực mới,thế nhưng cũng chưa chuyểnhẳn qua tiêu cực.

Sóng điều chỉnh C. Giá có

khuynh hương giảm nhanh hơncác đợt sóng trước. Khối luợnggiao dịch tăng. Hầu như tất cảmọi nhà kinh doanh, đầu tư đềunhận thấy rõ sự ngự trị của“gấu ngủ” trên thị trường,chậm nhất là trong đợt sóngnhỏ thứ 3 của sóng C. Sóng Cthường lớn như sóng A. Điểmthấp nhất của sóng C ít nhấtbằng điểm thấp nhất của sóng Anhân với 1.618.

Thay cho lời kết:Tuy Lý thuyết sóng Elliott

kết hợp với dãy số Fibonacci bịmột số chỉ trích phê bình, nóvẫn được rất nhiều nhà nghiêncứu và kinh doanh các sảnphẩm tài chính cổ vũ và sử

dụng trong việc phân tích giá.Và nó ngày càng trở nên phổbiến vì sự chính xác đôi khi đếnbất ngờ của nó. Trong hội thảođầu tư tài chính châu Á, ngày26/7/2007 tại Thành Phố HồChí Minh, ông Joe DiNapoli,một chuyên gia về kỹ thuậtFibonacci đã chứng minh rằng,trong năm vừa rồi, có hai consóng của VN-Index đ ã theođúng các con số Fibonacci. Dĩnhiên chúng ta có thể tìm rathêm nhiều chứng cớ xác thực

của VN-Idex cho “lý thuyếtsóng Elliott kết hợp vớiFibonacci”. Điều đó cũnggiống như nhiều dụng cụ phântích kỹ thuật khác: khá chínhxác khi chứng minh quá khứ,nhưng chính xác “vừa phải” khidự đoán tươmg lai. Do đó khixử dụng lý thuyết trên cũng nhưbất cứ phương pháp/dụng cụphân tích kỹ thuật nào khác,chúng ta phải hết sức thậntrọng, sáng suốt và quan trọnghơn hết là chuẩn bị chấp nhận

một mức độ rủi ro nhất định.

Định mức tín nhiệm giấythông hành trên thị trườngvốn

Có thể nói, khái niệmĐịnh mức tín nhiệm (ĐMTN)còn rất mới mẻ ở Việt Nam,trong khi TTCK đã đi vàohoạt động được 7 năm. Hiệncả nước mới chỉ có 3 đơn vịhoạt động trong “lĩnh vực cóliên quan” tới ĐMTN. Tuynhiên các đơn vị này vẫnchưa phải là tổ chức đánh

giá ĐMTN theo đúng nghĩa… Tổng quan ĐMTN DN thực chất là việcđánh giá chất lượng, mức độ tincậy, khả năng thanh toán củamột công ty phát hành đối vớicác công cụ nợ dựa trên cácyếu tố rủi ro có liên quan. Côngcụ nợ có thể là các công cụngắn hạn như: hối phiếu, tínphiếu, chứng chỉ tiền gửi; hoặcdài hạn như: trái phiếu, cổ phầnưu đãi cổ tức.

ĐMTN xuất hiện lần đầutiên vào năm 1909 do nhà đầutư tài chính John Moody ngườiMỹ khởi xướng. Sau đó, Côngty Moody's đã ra đời và hiện trởthành công ty ĐMTN lớn nhấtthế giới, có mặt ở trên 100 quốcgia. Cùng với Standard & Poor(một bộ phận của Tập đoànMcGraw-Hill) và Fitch, 3 côngty này đang là những cái tênquen thuộc trong ngànhĐMTN. Ngày nay, các công ty

ĐMTN không chỉ đánh giáhàng vạn công ty cổ phần trêntoàn thế giới, mà còn đánh giámức độ tín nhiệm đối với chínhphủ các nước và chính quyềncác địa phương có phát hànhtrái phiếu. Kết quả đánh giá ĐMTNDN được thể hiện ở các ký hiệutừ A (tốt nhất) đến D (mất khảnăng thanh toán), mỗi công tyĐMTN có cách ký hiệu riêngvới kết quả đánh giá ĐMTN

của mình. Tuy nhiên, kết quảđánh giá nói chung đều phânthành hai loại: đầu tư và khôngnên đầu tư. Ký hiệu ĐMTN dàihạn của các công ty được tómtắt tại bảng dưới đây. Tiêu chí đánh giá Việc đánh giá ĐMTN đượcthực hiện dựa trên 2 tiêu chí cơbản là định tính và định lượng,hay còn gọi là 2 mảng phântích: phân tích kinh doanh vàphân tích tài chính.

Các yếu tố định tính đượcxem xét theo phương pháp bậcthang 3 bước: -Tình hình và triển vọng pháttriển kinh tế đất nước, các yếutố rủi ro vĩ mô, chính sách củanhà nước có ảnh hưởng đếnngành và công ty. -Đặc điểm của các ngànhkinh tế mà công ty đang thamgia; triển vọng phát triển củangành đó trong nền kinh tế

quốc dân; tác động, ảnh hưởngcủa những yếu tố vĩ mô trong vàngoài nước tới ngành kinh tế; vịtrí, thị phần của công ty trongngành. -Chính sách quản lý trongsản xuất - kinh doanh, chínhsách tài chính, quản lý vốn,marketing, bán hàng, đặc điểmcông nghệ, quy trình sản xuất,khả năng, kinh nghiệm của bộmáy lãnh đạo… Các yếu tố định lượng được

xem xét dựa trên các báo cáotài chính đã được kiểm toán,công ty ĐMTN sẽ tính toán tấtcả chỉ số tài chính để đưa ranhững nhận định đầy đủ nhất vềtình hình tài chính hiện tại vàtương lai của công ty. Vai trò của hệ thốngĐMTN ĐMTN có vai trò vô cùngquan trọng đối với thị trường tàichính mỗi quốc gia. Đặc biệt,đối với một nền tài chính mới

nổi như Việt Nam thì sự có mặtcủa các công ty ĐMTN lớn trênthế giới chắc chắn sẽ tạo đượcniềm tin và góp phần thu hútmạnh mẽ nguồn vốn của cácnhà đầu tư nước ngoài. - Đối với cơ quan quản lýnhà nước: ĐMTN giúp nhànước quản lý vốn tại các DNđược dễ dàng hơn; góp phầntạo nên một thị trường cânbằng, minh bạch thông tin. Cáccơ quan quản lý nhà nước có

thể dựa trên các thông tinĐMTN công khai để ban hànhchính sách, giám sát thực hiện,cấp phép phát hành… và quảnlý tốt hơn. - Đối với các công ty pháthành: ĐMTN giúp huy độngvốn với chi phí hợp lý, hiệu quả;là một phương tiện để các côngty quảng bá thương hiệu với thịtrường trong và ngoài nước,đồng thời tạo một cơ chế kiểmsoát công khai, tạo động lực

cho công ty cơ cấu tài chính,cải tiến quy trình quản lý, chấtlượng và hiệu quả hoạt động. - Đối với giới đầu tư, các tổchức tín dụng: ĐMTN là mộtchỉ tiêu để nhà đầu tư quyếtđịnh nên hay không nên đầu tưvào trái phiếu công ty, đầu tưvới mức lãi suất bao nhiêu; làcơ sở để các ngân hàng thươngmại, tổ chức tín dụng quyếtđịnh với các dự án vay vốn.ĐMTN vừa phản ánh độ tin

tưởng, khả năng thanh toán củanhà phát hành, vừa là một tiêuchí đánh giá chung đối với DN.Việc đánh giá DN dựa trênĐMTN sẽ góp phần tránhnhững hậu quả đáng tiếc từ việcđầu tư thiếu thông tin. Thực tế ĐMTN ở Việt Nam Có thể nói, khái niệmĐMTN còn rất mới mẻ ở ViệtNam, trong khi TTCK đã đi vàohoạt động được 7 năm. Hiện cảnước mới chỉ có 3 đơn vị hoạt

động trong “lĩnh vực có liênquan” tới ĐMTN là: Công tyThông tin tín nhiệm và xếphạng DN C&R; Trung tâmThông tin tín dụng của Ngânhàng Nhà nước và Trung tâmĐánh giá tín nhiệm DN(CRVC) thuộc Công ty Phầnmềm và truyền thôngVietnamnet. Các đơn vị này vẫnchưa phải là tổ chức đánh giáĐMTN theo đúng nghĩa, bởi lẽhoạt động chính vẫn chỉ là cungcấp thông tin có liên quan tới

các DN mà chưa thực hiệnnghiệp vụ đánh giá ĐMTN theochuẩn mực quốc tế. Trong số 3đơn vị nói trên, CRVC hiện đãphải tạm ngừng hoạt động dochưa nhận được sự quan tâmđúng mức của các cấp chứcnăng và của thị trường. Trong số hàng vạn DN ởViệt Nam, hiện mới chỉ có 2DN thuê đánh giá ĐMTN, đó làNgân hàng Đầu tư và Phát triểnViệt Nam (BIDV) và Ngân

hàng TMCP Kỹ thương(Techcombank). Công tyĐMTN được thuê là Moody's. Để tìm hiểu thêm về nguyênnhân của thực trạng này, chúngta hãy xem xét các cơ sở chosự hình thành, phát triển của hệthống ĐMTN ở Việt Nam. -Về cơ sở pháp lý: Hai vănbản pháp lý quan trọng nhấtcho TTCK Việt Nam hiện naylà Luật Chứng khoán và LuậtDN đều chưa đề cập đến

ĐMTN và các vấn đề có liênquan. Sự chuẩn bị từ phía cáccơ quan quản lý nhà nước vẫnchỉ dừng lại ở giai đoạn “đặtvấn đề” tại các cuộc hội thảo,hội nghị. Con đường đi đến giaiđoạn “giải quyết vấn đề” dườngnhư vẫn còn khá xa xôi. -Về nhận thức của thịtrường: Thị trường Việt Nam cóthể coi là khá “dễ tính” khi sẵnsàng tiếp nhận những đợt pháthành trái phiếu lớn mà không

cần tổ chức phát hành phảiđược ĐMTN. Tập đoàn Điệnlực Việt Nam (EVN) đã pháthành hàng chục nghìn tỷ đồngtrái phiếu, Ngân hàng Ngoạithương Việt Nam (VCB), Ngânhàng TMCP Á Châu (ACB),Công ty Chứng khoán Sài Gòn(SSI) cũng đã có những đợtphát hành trái phiếu với quy môlớn, tuy nhiên tất cả các đơn vịtrên đều chưa được đánh giáĐMTN. Dĩ nhiên, với các DNlớn, có uy tín như EVN, VCB,

ACB, SSI thì khả năng thanhtoán chắc chắn sẽ nằm ở mứcổn định, an toàn. Thực tế, nhàđầu tư trái phiếu của các đơn vịnày vẫn được trả lãi và gốc đềuđặn. Nhưng ai dám chắc chắnsẽ không có biến động gì xảyra, ai là người đưa ra những dựđoán, những cảnh báo cần thiếtvề khả năng thanh toán của nhàphát hành khi mà thông tin tàichính, quản trị... của các DNnày còn là một ẩn số, đặc biệtlà với các DN chưa niêm yết.

Thực tế, đã có trường hợpnhà đầu tư do thiếu thông tin,không có cơ sở đánh giá DNnên đã đầu tư vào các công tykhông có khả năng thanh toán.Việc một công ty được xếphạng lớn nhất trong ngành dịchvụ giải trí ở Hà Nội (Công ty cổphần Dịch vụ giải trí Hà Nội)phát hành cổ phần ưu đãi cổtức nhưng đã 5 năm không cókhả năng thanh toán cổ tức ưuđãi là một hậu quả của việc đầu

tư thiếu thông tin. Điều này mộtlần nữa cho thấy sự cần thiếtphải có một hệ thống ĐMTNtheo đúng nghĩa ở Việt Nam. Nhìn về tương lai Sự kiện BIDV vàTechcombank thuê Moody'sđánh giá ĐMTN đã tạo ấntượng mạnh với thị trường, làmthay đổi nhận thức của cáccông ty cổ phần và nhà đầu tưvề vai trò của ĐMTN.

Với hệ số ĐMTN Ba, giờđây BIDV và Techcombank cóthể thực hiện những đợt pháthành trái phiếu ra thị trườngtrong nước và quốc tế một cáchthuận lợi, dễ dàng hơn. Nhàđầu tư, đặc biệt là các tổ chứcđầu tư quốc tế sẽ xem hệ sốĐMTN của hai DN này nhưmột bảo đảm nhất định về khảnăng thanh toán. Cùng với sự phát triển củaTTCK, sẽ đến lúc thị trường trở

nên “khó tính” hơn với các nhàphát hành, nhà đầu tư sẽ khôngchỉ dựa vào danh tiếng của côngty để quyết định đầu tư hay đấuthầu lãi suất trái phiếu. Rồi đây,khi VNM, SSI niêm yết và huyđộng vốn trên TTCK nướcngoài, chắc chắn những cái tênMoody's, Standard & Poor,Fitch sẽ trở nên quen thuộc vớiTTCK Việt Nam. Ở các nước có thị trường tàichính phát triển như Mỹ, Anh,

Australia, việc thuê tổ chứcĐMTN cung cấp dịch vụ đượccác DN thực hiện định kỳ nhưviệc thuê kiểm toán báo cáo tàichính hàng năm, việc cung cấphệ số ĐMTN cùng với các đợtphát hành được coi như mộtyêu cầu không thể thiếu. Hyvọng ngày đó với Việt Nam sẽkhông còn xa.

Đầu tư là gì?

Mục tiêu tài chính của cánhân là tích lũy đồng tiền.Sau khi kiếm được tiền,người ta cần cân nhắc đầu tưđồng tiền đó như thế nào đểcho nó nhiều hơn trước.

Trên phương diện hoạchđịnh tài chính cá nhân, đầu tư làsự hy sinh của một cá nhântrong việc tiêu dùng hiện tại đểtích lũy tài sản phục vụ cho nhucầu tiêu dùng trong tương lai.

Trong con mắt của các nhà tưvấn tài chính, đầu tư được hiểulà việc một cá nhân mua tài sảnvới mong ước rằng tài sản đãmua được sẽ giữ vững giá trị,sau đó tăng giá và tạo ra nguồnthu nhập tương ứng với mức độrủi ro nào đó. Nói một cáchngắn gọn hơn, mục tiêu tàichính của cá nhân là tích lũyđồng tiền. Sau khi kiếm đượctiền, người ta cần cân nhắc đầutư đồng tiền đó như thế nào đểcho nó nhiều hơn trước.

Mỗi người có lý do riêng của

mình khi đầu tư: có người muốnđầu tư để bổ sung thêm nguồnthu nhập hiện có, có nhiềungười đầu tư để lách thuế...Nhưng có lẽ phần lớn mọingười trong chúng ta đều muốnđầu tư để có đủ tiền mua xe gắnmáy, xe hơi, đủ tiền cho con đihọc trong và ngoài nước, muanhà cửa, tiện nghị vật chất vàsống thoải mái khi về già. Nhiềungười lầm tưởng rằng chỉ có

mua bán cổ phiếu mới là đầutư. Thật ra, đầu tư được thểhiện dưới nhiều hình thức vàđược hiểu theo những ý nghĩakhác nhau tùy theo từng cánhân. Từ việc gửi tiền tiết kiệmvà ngân hàng cho đến đầu tưvào cổ phiếu hay trái phiếu,hoặc mua bất động sản và cảnhững tài sản mang tính sưu tậpnhư tranh ảnh lưu niệm và cảtiêu khiển và giải trí như chơi cácảnh, rượu vang hay đồng hồđắt tiền hiệu Rolex.

Đầu tư là một trong những

phần quan trọng trong kế hoạchtài chính cá nhân và không aiđạt được mục tiêu tài chính củamình nếu không chịu đầu tư.Một lý do khác mà nhiều ngườimuốn đầu tư là để đối phó vớitình trạng lạm phát tất yếu xảyra. Nếu đồng lương của bạnhàng năm tăng cao hơn tỷ lệlạm phát thì có lẽ không cầnphải đầu tư. Tại Singapore, mặcdù ai cũng mong cho con cái

của mình học giỏi và có họcbổng nhưng phần lớn mọi ngườiđều phải đầu tư vào quỹ tiếtkiệm để chuẩn bị ngân sách chocon mình học đại học ở tronghay ngoài nước. Và mặc dù mỗingười Singapore đều được lãnhmột khoản tiền lớn từ quỹ bảohiểm xã hội sau khi về hưu,không có gì đảm bảo rằng sốtiền này sẽ đủ phục vụ cho nhucầu chi tiêu của họ trong tươnglai.

Nói đến đầu tư không thểkhông nhắc đến đầu cơ. Trongkinh doanh chứng khoán, từ“đầu cơ” được hiểu như việcmua cổ phiếu hay các chứngkhoán khác với mục đích việcbiến động giá cả sẽ tạo ra siêulợi nhuận trong một thời gianngắn. Nói một cách khác, kẻđầu cơ là người chấp nhận rủiro với hy vọng kiếm lời nhanh.Câu hỏi đặt ra là nhà đầu tư cẩntrọng có nên hay không nênđầu cơ? - Không có câu trả lời

dứt khoát bởi lẽ điều này còntùy thuộc vào nhà đầu tư muốnđặt cược bao nhiêu phần trămtrong tổng số danh mục đầu tưcủa mình (investment portfolio),tương quan với các loại tài sảnkhác, nhà đầu tư hay nhà tư vấncủa người này có nắm rõ thôngtin về rủi ro hay có “máu liều”hay không? Đầu tư hay đầu cơchẳng qua là một sự lựa chọnđể cho cá nhân đạt mục tiêucủa mình là tối đa hóa lợinhuận.

Tuy nhiên, cần nhấn mạnhrằng mục tiêu đầu tư không chỉđơn thuần là tỷ suất lợi nhuậnmà có ba phần chính là thunhập (income), tăng trưởng(growth) và bảo toàn vốn(capital preservation). Nhữngnhà đầu tư quan tâm đến thunhập (income-oriented) thì chútrọng đốn phần thu nhập hiệntại hơn là bảo toàn vốn. Nhàđầu tư muốn tăng trưởng(growth-oriented) thì có tầmnhìn xa hơn và nhắm đến

những việc giá trị tài sản củamình sẽ gia tăng trong thời giandài hơn là trước mắt. Nhữngnhà đầu tư muốn bảo toàn vốnthì đặt nặng việc đa dạng hóadanh mục đầu tư của mình đểgiảm thiểu rủi ro, đồng thời,duy trì sức mua của mình.Những người này có xu hướngđầu tư vào những tài sản đảmbảo an toàn về vốn và lợinhuận. Việc phân tích như trêncó ý nghĩa quan trọng với nhàtư vấn để giúp khách hàng đạt

mục tiêu của mình. Riêng vớinhà đầu tư, một định nghĩa phùhợp về đầu tư sẽ giúp họ có mộtcái nhìn thấu đáo về hoạt độngcủa mình, nhất là để “biếtmình, biết người”, và sự “hysinh” của mình sẽ có ý nghĩabằng những phần thưởng lợinhuận chính đáng và không loạitrừ những nhân tố rủi ro.

Bong bóng chứng khoán hìnhthành và vỡ thế nào?

Thị trường chứng khoánvẫn nóng. Nhiều người lo sợmột bong bóng chứng khoán.Vậy bong bóng chứng khoánhình thành và vỡ thế nào?Các nhà kinh tế bàn cãinhiều và không thống nhấtvề một mô hình được đa sốchấp nhận.

Soros nhà kinh doanh chứngkhoán nổi tiếng có triết lý riêng

của mình về sự hình thành vàđổ vỡ của bong bóng mà ônggọi là chuỗi boom-bust (hưngthịnh-suy sụp).

Theo lý thuyết kinh tế truyềnthống, giá cổ phiếu của mộtcông ty phản ánh những cái cănbản (fundamentals) của công tyđó. Đại loại chúng liên quanđến lĩnh vực và quy mô hoạtđộng, chiến lược kinh doanh,sản phẩm, khách hàng, doanhthu, lợi nhuận, đội ngũ lãnh

đạo... của công ty đó, và giá cổphiếu có thể tính được bằngcách chiết khấu dòng thu nhậpdự kiến trong tương lai.

Soros coi những cái căn bản làquan trọng, song ông coi thiênkiến về những cái căn bản củanhững người tham gia thị trườngvà sự nhận biết về thiên kiếncủa những người khác mới làcái ảnh hưởng trực tiếp đến giácổ phiếu, ông gọi việc tư duycủa chúng ta về giá cổ phiếu

ảnh hưởng đến chính giá cổphiếu là hiện tượng phản thân(reflexivity). Thực ra hiện tượngphản thân phổ biến ở nhiều lĩnhvực khác (như bất động sản,các quá trình xã hội, chính trị,lịch sử...) song ở đây chỉ giớihạn ở lĩnh vực cổ phiếu.

Bong bóng khởi đầu với mộtthiên kiến thịnh hành và một xuhướng thịnh hành. Thí dụ, thiênkiến thịnh hành có thể là sự ưathích tăng trưởng nhanh thu

nhập trên cổ phần dựa vào kỳvọng giá cổ phiếu tăng màkhông chú ý nhiều đến lợinhuận thực chia cho cổ phần(đến những cái căn bản); xu thếthịnh hành có thể là khả năngcủa các công ty tạo ra tăng giánhanh cổ phiếu của mình bằngcách được cổ phần hoá theo giá"bèo", bằng trái phiếu chuyểnđổi hay hứa cho quyền mua cổphiếu với giá ưu đãi.

Ở giai đoạn đầu (1) (xem hình),

xu thế còn chưa được nhận ra.Rồi đến giai đoạn tăng tốc (2),khi xu thế được nhận ra và tựtăng cường bởi thiên kiến thịnhhành. Một giai đoạn kiểm tra(3) có thể xen vào khi giá sụt.

Nếu thiên kiến và xu thế duytrì, cả hai hiện ra mạnh hơn baogiờ hết (4). Rồi đến giờ phútthử thách (5) khi thực tế khôngcòn duy trì được kỳ vọng bịphóng đại, tiếp theo một giaiđoạn chạng vạng (6) khi người

ta tiếp tục cuộc chơi, mặc dù họkhông còn tin vào nó, với hivọng họ sẽ được cứu giúp dokhôn hơn những kẻ khờ dại.

Cuối cùng đến một điểm giao(7) khi xu thế sụt giảm và ngaycả những kẻ khờ dại nhất cũngtừ bỏ hi vọng. Điều này dẫn đếnmột sự gia tốc thảm khốc theochiều ngược lại (8), thườngđược biết đến như một "sự sụpđổ".

Như minh hoạ ở hình trên,chuỗi boom-bust có dạng bấtđối xứng, với boom kéo dài hơnbust. Đây chỉ là một mô hình,

không phải mọi quá trìnhboom-bust theo cùng hình mẫunày. Trong thị trường tiền tệhình mẫu đối xứng hơn, tức làbên lên và bên xuống ít nhiềuthuận nghịch. Trong thực tế,các quá trình phản thân tươngtác, tạo ra các hình mẫu kỳ lạvà đơn nhất. Mỗi trường hợp làkhác nhau.

Các giai đoạn khác nhau có thểcó biên độ và trường độ khácnhau. Quá trình phản thân tự

kích có thể chẳng bao giờ khởiđộng được bong bóng. Trongnhiều trường hợp, cơ chế phảnhồi phản thân là tự hiệu chỉnhhơn là tự tăng cường để khởiđộng.

Một chuỗi boom-bust đầy đủ làmột ngoại lệ hơn là thường lệ,nhưng tính phản thân - bất kểtự hiệu chỉnh hay tự tăng cường- là thường lệ trong các thịtrường tài chính. Tính phảnthân gây ra phản hồi dương,

đưa một nhân tố bất định vàothị trường, làm cho diễn biếncủa thị trường khó có thể tiênđoán được.

Trong lịch sử thị trường chứngkhoán, thị trường bất động sảnvà các thị trường khác đã xảyra vô vàn những bong bóng nhưvậy. Vấn đề là hậu quả của sựvỡ bong bóng đến đâu, có nằmtrong tầm chịu đựng của nềnkinh tế hay không. Có nhiềuhậu quả, cả xấu và tốt, không

thể lường được trước. Liệu cócác cơ chế hữu hiệu hay khôngđể đối phó với những biến độngbất thường hay không. Đấy lànhững vấn đề làm các nhà chứctrách đau đầu.

Làm sao để tránh hay hạn chếtác hại của các bong bóng làvấn đề chính sách hóc búa. Cóthể làm lạnh những cơn sốt thịtrường bằng nhiều biện pháp,can thiệp hành chính một cáchnóng vội, không cân nhắc

thường là biện pháp tồi tệ nhất.Dùng các công cụ thị trường,nâng cao nhận thức, tạo cơ chếphòng ngừa rủi ro và biện pháptuyên truyền, giáo dục có thểcó hiệu quả lâu dài.

Một số thông tin thú vị về chỉsố EPS

Từ ngày có cái thị trườngchứng khoán, đọc báo chí,nghe tin tức thấy người tanói đến EPS nhiều quá nêncũng tò mò muốn biết nó làcái gì . Tìm đến hỏi một sốchuyên gia có thâm niên“đánh Đông dẹp Bắc” trênthị trường chứng khoán thìđược biết nó là viết tắt củaEarnings Per Share,

Dịch ra tiếng Việt là lợinhuận trên một cổ phần. Tò mòhỏi tiếp thế vì sao mà EPS lạiquan trọng thế? Lần này thì câutrả lời phức tạp hơn, hóa raxung quanh anh chàng EPS nàycũng có khá nhiều điều lý thú.Xin được chia sẻ cùng quý vịmột số điều lý thú đó.

Vì sao EPS lại được ưa thíchnhư vậy?

Những ai từng một lần sử

dụng báo cáo tài chính đều biếtmột báo cáo tài chính thôngthường cũng dài mấy chụctrang, các công ty lớn thì hàngtrăm trang là chuyện bìnhthường. Trong một báo cáo tàichính có rất nhiều thông tin,nhưng có một dòng nằm khiêmtốn tận cuối của Báo cáo kết

quả kinh doanh (IncomeStatement) lại luôn nhận đượcsự quan tâm đặc biệt. Đó chínhlà dòng “Lợi nhuận trên một cổphần” (tiếng Anh là earningsper share – EPS) . EPS xuấthiện trong hầu hết các phân tíchtài chính và quen thuộc đến nỗitừ cụ già tới em nhỏ, hễ cứquan tâm đến thị trường chứngkhoán là biết EPS có nghĩa làgì, mặc dù chưa từng một ngàyhọc tiếng Anh. Nhưng vì saogiữa một rừng các con số trong

báo cáo tài chính, EPS lại đượcquan tâm đến vậy? Câu hỏi nàyđược Graham, Harvey,Rajgopal (2005)đặt ra cho cácvị giám đốc tài chính (CFOs)của 401 công ty tại Mỹ, và đâylà câu trả lời: Thứ nhất, các nhàđầu tư hằng ngày nhận được rấtnhiều thông tin (từ báo cáo tàichính cũng như từ các nguồnkhác) trong khi khả năng xử lýthì có hạn. Vì vậy, các nhà đầutư cần một chỉ tiêu tổng hợpphản ánh kết quả hoạt động

kinh doanh của doanh nghiệpmột cách đơn giản, dễ hiểu, vàdễ so sánh. EPS được coi làđáp ứng tốt các yêu cầu này.Lý do thứ hai rất đơn giản, EPSlà chỉ tiêu được sử dụng mộtcách phổ biến nhất và xuất hiệnvới tần suất nhiều nhất trên cácphương tiện thông tin đạichúng, đến mức người ta mặcnhiên coi nó là quan trọng màchẳng cần hỏi lý do. Cuối cùng,giống như các nhà đầu tư , cácchuyên gia phân tích tài chính

(financial analysts) và các ngânhàng đầu tư (investment banks)cũng muốn có một chỉ tiêu tổnghợp để thuận tiện cho việc phântích, đánh giá, dự báo tình hìnhhoạt động của các doanhnghiệp, và họ cũng chọn EPS.

EPS và các giá trị tham chiếu(benchmarks)

Khi đã có trong tay số liệu

EPS, có lẽ việc đầu tiên mà cácnhà phân tích thường làm là sosánh với các giá trị tham chiếu(benchmarks). Ba điểm thamchiếu thường nhận được sựquan tâm đặc biệt của các nhàphân tích là điểm 0 (tức là mứcEPS bằng 0); EPS của nămtrước (hoặc của cùng quý năm

trước); EPS theo dự báo củacác chuyên gia phân tích tàichính (analyst forecast) hoặctheo mức EPS kế hoạch củachính doanh nghiệp. Các kếtquả nghiên cứu cho thấy thịtrường phản ứng khá mạnh mẽmỗi khi mức EPS của doanhnghiệp cao hơn hay thấp hơncác điểm tham chiếu này. Vídụ, nghiên cứu của Bartov,Givoly, Hayn (2002 ) đối vớicác công ty niêm yết trên thịtrường chứng khoán Mỹ giai

đoạn 1983-1997 cho thấy mứcchênh lệch lợi tức cổ phiếu(return) bình quân quý giữa mộtcông ty có EPS bằng hoặc caohơn dự báo của các chuyên giaphân tích (analyst forecast) dùchỉ 1 cent và một công ty tươngtự nhưng có EPS thấp hơnanalyst forecast chỉ 1 cent là3.2% (đây là mức chênh lệchsau khi đã loại trừ ảnh hưởngcủa các yếu tố khác có thể cóảnh hưởng tới lợi tức cổ phiếucủa các công ty như sai số dự

báo, rủi ro). Do việc EPS cao hơn hay

thấp hơn các giá trị tham chiếucó ảnh hưởng lớn tới giá cổphiếu nên môt điều dễ hiểu làcác công ty thường cố gắngtránh rơi vào tình trạng phải báocáo EPS thấp hơn các điểmtham chiếu này. Vì vậy, trongtrường hợp EPS thực tế thấphơn một chút xíu so với các giátrị tham chiếu thì các công tythường tìm cách “phù phép”

báo cáo tài chính để có đượcmức EPS cao hơn. Các kết quảnghiên cứu cho thấy hiện tượngphù phép này khá phổ biến. Vídụ, Degeorge, Patel,Zeckhauser (1999) phân tíchcác công ty niêm yết trên thịtrường chứng khoán Mỹ giaiđoạn 1974-1996 và phát hiệnrằng có rất nhiều (đến mức “bấtthường”) các công ty báo cáomức EPS cao hơn 0, hoặc caohơn EPS năm trước, hoặc caohơn mức dự báo của chuyên gia

phân tích tài chính một chút xíu(1-2 cent), trong khi đó có rất ítcông ty báo cáo EPS thấp hơncác giá trị tham chiếu này 1-2cent.

Vì sao thị trường lại phản ứngmạnh mẽ với các giá trị thamchiếu?

Degeorge, Patel, Zeckhauser

(1999) đưa ra một giả thuyếtdựa trên Prospect Theory rằngcon người nói chung có xuhướng đánh giá các kết quả củamột quá trình (outcomes) bằngcách so sánh với các điểm thamchiếu (reference points). Khimột công ty công bố mức EPS

cho năm hiện tại, thông thườngmức lợi nhuận năm trước vàmức lợi nhuận theo dự báo củacác chuyên gia phân tích tàichính cũng được công bố kèmtheo. Việc thường xuyên xuấthiện đồng thời như vậy mộtcách tự nhiên khiến cho hai chỉtiêu EPS năm trước và EPS dựbáo của các chuyên gia phântích tài chính trở thành cácđiểm tham chiếu quan trọng(benchmarks). Riêng đối vớiđiểm tham chiếu 0 thì đặc biệt

hơn. Tâm lý sợ thua lỗ (lossaversion) khiến cho các nhàđầu tư có xu hướng phản ứngmạnh mẽ hơn khi EPS cao hơnhay thấp hơn điểm tham chiếunày. Cho dù mức chênh lệchchỉ là 2 cents nhưng nghe từ“lãi” vẫn thấy thân thương hơntừ “lỗ”.

Nguyên lý chung là như vậy,

nhưng trên thực tế phản ứngcủa thị trường khi EPS củadoanh nghiệp cao hơn hay thấp

hơn các mốc tham chiếu nàycòn mạnh mẽ hơn do tác độngcủa yếu tố tâm lý. Ví dụ, khimột công ty công bố EPS caohơn các mức tham chiếu, giá cổphiếu của công ty đó thườngtăng mạnh do:

Thứ nhất, một số nhà quản

lý quỹ (fund managers) có thiênhướng ưa thích các công ty cólợi nhuận tăng trưởng. Các fundmanagers này sẽ tăng cườngmua cổ phiếu của các công ty

có EPS cao hơn so với nămtrước hoặc so với dự báo củacác chuyên gia phân tích tàichính, và khi cầu đủ lớn thì giátất sẽ tăng.

Thứ hai, các chuyên viên

phân tích và nhà đầu tư trẻ,thiếu kinh nghiệm thường có xuhướng phản ứng thái quá (over-reaction) khi các công ty báocáo mức EPS cao tương đối sovới các điểm tham chiếu.

Ngươc lại, khi một công tycông bố EPS thấp hơn các mứctham chiếu thì giá cổ phiếu củacông ty đó thường giảm mạnhdo:

Thứ nhất, các nhà đầu tư có

xu hướng mặc định rằng mọicông ty đều tìm cách phù phéplợi nhuận để có EPS cao hơncác mốc tham chiếu. Vì vậy,khi một công ty báo cáo EPSthấp hơn các mốc tham chiếunày thì đó là dấu hiệu có điều gì

đó bất ổn đối với công ty (đếnmức không thể phù phép choEPS cao hơn). Kết quả là giá cổphiếu của công ty đó nhiều khảnăng sẽ bị điều chỉnh giảm.

Thứ hai, các chuyên viên

phân tích và nhà đầu tư trẻ,thiếu kinh nghiệm thường có xuhướng phản ứng thái quá (over-reaction) khi các công ty báocáo mức EPS thấp hơn so vớicác điểm tham chiếu.

Thứ ba,thù lao của các fundmanagers thường được xác địnhtrên cơ sở so sánh với kết quảhoạt động của các fundmanagers khác trong cùng kỳ(relative performanceevaluation). Vì vậy, khi mộtfund manager phản ứng tháiquá đối với EPS thấp hơn mốctham chiếu bằng cách bán ra sẽkéo theo nhiều fund managerskhác bán ra theo, khiến cho giácổ phiếu càng giảm. Thứ tư,một số hedge funds sử dụng các

chương trình bán ra tự động(automatic sell programs). Cácchương trình này có thể đượcthiết kế để tự động đặt lệnh bánkhi EPS thấp hơn một số điểmtham chiếu, tạo ra hiện tượngbán ồ ạt dẫn tới giá cổ phiểu bịgiảm (Xem Raigopal,Shivakumar, Simpson [2007] ).

Tóm lại, dường như lý do

quan trọng nhất khiến EPSđược ưa thích là do tính “dễ sửdụng” và “được thừa nhận rộng

rãi” của chỉ tiêu này hơn là bảnchất kinh tế (economicfundamentals) của nó. Mặc dùcác chuyên gia phân tích tàichính luôn khẳng định rằngEPS là một chỉ tiêu tổng hợpphản ánh kết quả hoạt độngkinh doanh của doanh nghiệp,nhưng những băn khoăn khôngphải là không có lý. Liệu mộtcon số có thể tổng hợp đượctình hình hoạt động của cả mộtdoanh nghiệp với muôn vàn cácsự kiện trong suốt một năm

không? Câu trả lời chưa có,nhưng lâu nay cả thế giới ngườita dùng EPS mà có làm sao đâunhỉ. Thôi thì lại theo phươngchâm: cái gì tồn tại thì có lý.

Định giá cổ phiếu – Phươngpháp chiết khấu dòng cổ tức

Phương pháp cơ bản nhấtđể định giá trị một cổ phiếuhay bất kỳ tài sản nào đó làchúng ta phải định giá tất cảnhững dòng tiền mà chúng tanhận được từ cổ phiếu haytài sản đó trong tương lai

Mô hình chiết khấu dòng tiền

Phương pháp cơ bản nhất để

định giá trị một cổ phiếu haybất kỳ tài sản nào đó là chúngta phải định giá tất cả nhữngdòng tiền mà chúng ta nhậnđược từ cổ phiếu hay tài sản đótrong tương lai. Ở đây có haiviệc chúng ta phải làm : thứnhất là dự báo được nhữngdòng tiền trong tương lai, thứhai là đưa giá trị của những

dòng tiền đó về hiện tại bằngcách chiết khấu chúng theo mộttỷ lệ lãi suất xác định.

Ví dụ: Nhà đầu tư dự đoán

sẽ hưởng được từ cổ phiếuABC trong năm năm như sau:

• Năm 1: 1.000 đồng cổ tức• Năm 2: không chia cổ tức

bằng tiền mặt, nhưng đượcthưởng thêm cổ phần (tỷ lệ 1:1)

• Năm 3: 1.500 đồng cổtức/cổ phần (tức là 3.000 đồngcho hai cổ phần)

• Năm 4: 2.000 đồng cổtức/cổ phần (tức là 4.000 đồngcho hai cổ phần)

• Năm 5: 45.000 đồng từ việcbán cổ phiếu, (tức là 90.000đồng cho hai cổ phần)

Chúng ta chọn tỷ lệ lãi suất

để chiết khấu là 15%/năm. Xinlưu ý, việc chọn tỷ lệ lãi suấtchiết khấu, hay trong trườnghợp này cũng chính là chi phívốn chủ sở hữu rất quan trọngtrong việc định giá, chúng tôi sẽ

giới thiệu vấn đề này trong một bài khác. Giả sử rằng toàn bộdòng tiền này xảy ra vào thờiđiểm cuối năm, công thức tínhgiá trị hiện tại như sau:

Giá trị hiện tại = Giá trị

tương lai/ (1+ lãi suất)^sốnăm.

Sau đây là bảng tính giá trị

hiện tại của cổ phiếu ABC (xembảng).

Giátrị tươnglai(GTTL)

Giá trịhiên tại =GTTL/(1+lãisuất)^sốnăm

Năm1 1.000 869

Năm2 0 0

Năm3 3.000 869

Năm 4.000 2.287

4 Năm5 90.000 44.746

Tổnggiá trịhiện tại

49.875

Như vậy, 49.875 đồng sẽ là giátrị của đường đen tại thời điểmlúc này trên đồ thị. Nếu lúc nàyđường thị giá - màu xanh (thịgiá cổ phiếu ABC)nằm trênđiểm này: cổ phiếu ABC đãđược thị trường định giá caohơn so với giá trị nội tại(overpriced). Nếu đường thị giá- màu xanh nằm dưới điểm này:cổ phiếu ABC đã được thịtrường định giá thấp hơn so vớigiá trị nội tại (underpriced). Sựkhác biệt này, nếu xảy ra chính

là lợi nhuận đầu tư, còn chưaxảy ra thì được gọi là biên độan toàn. Nhà đầu tư giá trị sẽmua khi biên độ an toàn này đạtđến độ lớn chấp nhận được.Tuy nhiên, nếu thận trọng quá,thị giá có thể đổi chiều và từ cổphiếu ABC đang ở dạngunderpriced có thể trở thànhoverpriced (xem đồ thị)

Tuy nhiên, việc xác định

chính xác cổ tức và giá bántheo ví dụ trên là rất khó. Thay

vào đó, các nhà nghiên cứu đãphát triển hai mô hình đơn giảnhơn để tính giá trị nội tại của cổphiếu. Bài này xin giới thiệunhững ý cơ bản của mô hìnhchiết khấu cổ tức - một trongnhững mô hình khá phổ biếntrong việc định giá cổ phiếu.

Mô hình chiết khấu dòng cổtức (Dividend Discount Model)

Khi một nhà đầu tư mua cổphiếu, họ kỳ vọng nhận đượchai loại dòng tiền: dòng tiền cổtức trong thời gian họ nắm giữcổ phiếu và dòng tiền bằng vớigiá bán khi họ quyết định bánra cổ phiếu. Thế nhưng giá báncủa cổ phiếu cũng lại được dựđoán dựa vào những cổ tức màcổ phiếu đó đem lại trong tươnglai. Do đó, giá trị nội tại của cổ

phiếu chính là giá trị hiện tạicủa toàn bộ cổ tức mà cổ phiếuđó mang lại trong thời gian vôthời hạn. Hay nói một cáchkhác, có thể giả sử chúng tanắm giữ cổ phiếu và hưởng cổtức vô thời hạn. Giá trị hiện tạicủa toàn bộ cổ tức này chính làgiá trị nội tại của cổ phiếu.

Mô hình cổ tức tăng trưởngmột giai đoạn - mô hìnhGordon

Mô hình này áp dụng cho cổ

phiếu đang trong giai đoạn ổnđịnh với tốc độ tăng trưởng cổtức không đổi và bền vững.Thay vì tính giá trị hiện tại củatừng dòng cổ tức và cộng lại,Giáo sư Myrin Gordon đã pháttriển công thức tính giá trị nộitại hết sức đơn giản như sau:

Giá trị nội tại của cổ tức =

Cổ tức kỳ vọng năm tới / (Tỷ lệlợi nhuận kỳ vọng - Tỷ lệ tăngtrưởng của cổ tức)

Khi dự đoán tỷ lệ tăngtrưởng, chúng ta phải lưu ýrằng, không chỉ một mình cổtức tăng trưởng với tốc độ đó,mà các chỉ số tài chính quantrọng khác, nhất là lợi nhuậncũng phải tăng trưởng với cùngtốc độ. Khi đó tỷ lệ tăng trưởngcủa cổ tức sẽ được lợi nhuận và

các chỉ số khác hỗ trợ, và vì thếđược duy trì bền vững. Ngoài rachúng ta phải lưu ý rằng tỷ lệtăng trưởng bền vững này chỉcó thể nhỏ hơn hay cao nhất làbằng tỷ lệ tăng trưởng của nềnkinh tế. Không có doanh nghiệpnào có thể tăng trưởng mãi vớitốc độ cao hơn tỷ lệ tăng trưởngchung của nền kinh tế.

Mô hình tăng trưởng cổ tứchai giai đoạn

Mô hình này áp dụng cho cổ

phiếu có tốc độ tăng trưởng caotrong một số năm, sau đó trở vềtốc độ tăng trưởng ổn định và bền vững.

Giá trị nội tại của cổ phiếu

= giá trị hiện tại của cổ tứctrong thời gian tăng trưởngnóng (giai đoạn 1) + giá trị

hiện tại của cổ tức trong thờigian tăng trưởng ổn định (giaiđoạn 2).

Vận dụng cách tính cơ bản

của hai mô hình nói trên, chúngta có thể áp dụng cho những cổphiếu có cổ tức phát triển theonhiều giai đoạn khác nhau,chẳng hạn như mô hình ba giaiđoạn - cổ tức tăng trưởngmạnh, giảm dần, và trở lại tăngtrưởng bền vững, hoặc mô hìnhhai giai đoạn - tăng trưởng ổn

định sau đó lại tăng trưởngnóng...

Phương thức chiết khấu

dòng cổ tức dễ sử dụng, thếnhưng phương pháp này cũngcó một số khuyết điểm như :đánh giá không chính xác,thường là hạ thấp giá trị củanhững công ty đang tăngtrưởng, không chia cổ tức hoặcchia cổ tức với tỷ lệ thấp so vớilợi nhuận. Mô hình này cũngđịnh giá thấp giá trị của các

công ty có nhiều tài sản khônghoạt động - nghĩa là tài sảnkhông đóng góp vào việc tạo racổ tức.

Chỉ số tài chính - vẻ đẹp tiềmẩn sau những báo cáo khôkhan

Biết tính toán và sử dụngcác chỉ số tài chính khôngchỉ có ý nghĩa với nhà phântích tài chính, mà còn rấtquan trọng với nhà đầu tưcũng như với chính bản thândoanh nghiệp và các chủnợ…Các chỉ số tài chính chophép chúng ta so sánh cácmặt khác nhau của các báo

cáo tài chính trong mộtdoanh nghiệp với các doanhnghiệp khác trong toànngành để xem xét khả năngchi trả cổ tức cũng như khảnăng chi trả nợ vay…

Chỉ số tài chính:Biết tính toán và sử dụng các

chỉ số tài chính không chỉ có ýnghĩa với nhà phân tích tàichính, mà còn rất quan trọngvới nhà đầu tư cũng như vớichính bản thân doanh nghiệp vàcác chủ nợ…Các chỉ số tài

chính cho phép chúng ta sosánh các mặt khác nhau củacác báo cáo tài chính trong mộtdoanh nghiệp với các doanhnghiệp khác trong toàn ngànhđể xem xét khả năng chi trả cổtức cũng như khả năng chi trảnợ vay…

Chỉ số tài chính giúp nhàphân tích chỉ cần nhìn lướt quacác báo cáo tài chính cũng cóthể tìm ra được xu hướng pháttriển của doanh nghiệp cũngnhư giúp nhà đầu tư, các chủ

nợ kiểm tra được tình hình sứckhỏe tài chính của doanhnghiệp.Trong bài viết này tôi xin giớithiệu cách tính một vài chỉ sốtài chính quan trọng.

Có 4 loại chỉ số tài chínhquan trọng:

Chỉ số thanh toán: các chỉsố trong loại này được tính toánvà sử dụng để quyết định xemliệu một doanh nghiệp nào đócó khả năng thanh toán cácnghĩa vụ phải trả ngắn hạn hay

không?

Chỉ số hoạt động: Các chỉ sốhoạt động cho thấy doanhnghiệp hoạt động tốt như thếnào. Trong các chỉ số của loạinày lại được chia ra các chỉ số“lợi nhuận hoạt động” và ”hiệuquả hoạt động”. Các chỉ số vềlợi nhuận hoạt động cho biếttổng thể khả năng sinh lợi củacông ty, còn chỉ số về hiệu quảhoạt động cho thấy doanhnghiệp đã sử dụng tài sản hiệu

quả đến mức nào?

Chỉ số rủi ro: bao gồm chỉ sốrủi ro kinh doanh và rủi ro tàichính. Rủi ro kinh doanh liênquan đến sự thay đổi trong thunhập ví dụ như rủi ro của dòngtiền không ổn định qua các thờigian khác nhau. Rủi ro tài chínhlà rủi ro liên quan đến cấu trúctài chính của công ty, ví dụ nhưviệc sử dụng nợ.

Chỉ số tăng trưởng tiềm

năng: đây là các chỉ số cực kỳcó ý nghĩa với các cổ đông vànhà đầu tư để xem xét xemcông ty đáng giá đến đâu và chophép các chủ nợ dự đoán đượckhả năng trả nợ của các khoảnnợ hiện hành và đánh giá cáckhoản nợ tăng thêm nếu có.

A. Chỉ số thanh toán:

Chỉ số thanh toán hiện hành(current ratio): Đây là chỉ số đo lường khảnăng doanh nghiệp đáp ứng cácnghĩa vụ tài chính ngắn hạn.Nói chung thì chỉ số này ở mức2-3 được xem là tốt. Chỉ số nàycàng thấp ám chỉ doanh nghiệpsẽ gặp khó khăn đối với việcthực hiện các nghĩa vụ củamình nhưng một chỉ số thanh

toán hiện hành quá cao cũngkhông luôn là dấu hiệu tốt, bởivì nó cho thấy tài sản củadoanh nghiệp bị cột chặt vào “tài sản lưu động” quá nhiều vànhư vậy thì hiệu quả sử dụng tàisản của doanh nghiệp là khôngcao.

Công thức tính :

Chỉ số thanh toán hiện hành=tài sản lưu động/ nợ ngắn hạn

Chỉ số thanh toán nhanh (quick ratio):

Chỉ số thanh toán nhanh đolường mức thanh khoản caohơn. Chỉ những tài sản có tínhthanh khoản cao mới được đưavào để tính toán. Hàng tồn khovà các tài sản ngắn hạn khácđược bỏ ra vì khi cần tiền để trảnợ, tính thanh khoản của chúngrất thấp.

Chỉ số thanh toán nhanh=(tiền mặt+ chứng khoán khảmại+ các khoản phải thu)/ nợngắn hạn.

Chỉ số tiền mặt:

Chỉ số tiền mặt cho biết baonhiêu tiền mặt và chứng khoánkhả mại của doanh nghiệp đểđáp ứng các nghĩa vụ nợ ngắnhạn. Nói cách khác nó cho biết,cứ một đồng nợ ngắn hạn thì cóbao nhiêu tiền mặt và chứngkhoán khả mại đảm bảo chi trả?

Chỉ số tiền mặt = (tiền mặt+chứng khoán khả mại)/ nợngắn hạn

Chỉ số dòng tiền từ hoạtđộng:

Các khoản phải thu ít và giới

hạn vòng quay hàng tồn kho cóthể làm cho thông tin nhà cácchỉ số thanh toán hiện hành vàthanh toán nhanh không thật sựmang ý nghĩa như kỳ vọng củacác nhà sử dụng báo cáo tàichính. Bởi vậy chỉ số dòng tiềnhoạt động lúc này lại là một chỉdẫn tốt hơn đối với khả năngcủa công ty trong việc thực hiệncác nghĩa vụ tài chính ngắn hạnvới tiền mặt có được từ hoạtđộng

chỉ số dòng tiền hoạt động=

dòng tiền hoạt động/ nợ ngắnhạn

Chỉ số vòng quay cáckhoản phải thu: Đây là một chỉ số cho thấy tínhhiệu quả của chính sách tíndụng mà doanh nghiệp áp dụngđối với các bạn hàng. Chỉ sốvòng quay càng cao sẽ cho thấydoanh nghiệp được khách hàngtrả nợ càng nhanh. Nhưng nếuso sánh với các doanh nghiệpcùng ngành mà chỉ số này vẫnquá cao thì có thể doanh nghiệp

sẽ có thể bị mất khách hàng vìcác khách hàng sẽ chuyển sangtiêu thụ sản phẩm của các đốithủ cạnh tranh cung cấp thờigian tín dụng dài hơn. Và nhưvậy thì doanh nghiệp chúng tasẽ bị sụp giảm doanh số. Khi sosánh chỉ số này qua từng năm,nhận thấy sự sụt giảm thì rất cóthể là doanh nghiệp đang gặpkhó khăn với việc thu nợ từkhách hàng và cũng có thể làdấu hiệu cho thấy doanh số đãvượt quá mức.

Vòng quay các khoản phảithu= doanh số thuần hàngnăm/ các khoản phải thu trungbình Trong đó: các khoản phải thutrung bình= (các khoản phải thucòn lại trong báo cáo của nămtrước và các khoản phải thunăm nay)/2

Chỉ số số ngày bình quânvòng quay khoản phải thu :Cũng tương tự như vòng quaycác khoản phải thu, có điều chỉsố này cho chúng ta biết về số

ngày trung bình mà doanhnghiệp thu được tiền của kháchhàng

số ngày trung bình= 365/vòng quay các khoản phải thu

Chỉ số vòng quay hàng tồnkho: Chỉ số này thể hiện khả năngquản trị hàng tồn kho hiệu quảnhư thế nào. Chỉ số vòng quayhàng tồn kho càng cao càngcho thấy doanh nghiệp bánhàng nhanh và hàng tồn khokhông bị ứ đọng nhiều trong

doanh nghiệp. Có nghĩa làdoanh nghiệp sẽ ít rủi ro hơnnếu nhìn thấy trong báo cáo tàichính, khoản mục hàng tồn khocó giá trị giảm qua các năm.Tuy nhiên chỉ số này quá caocũng không tốt vì như thế cónghĩa là lượng hàng dự trữ trongkho không nhiều, nếu nhu cầuthị trường tăng đột ngột thì rấtkhả năng doanh nghiệp bị mấtkhách hàng và bị đối thủ cạnhtranh giành thị phần. Thêm nữa,dự trữ nguyên liệu vật liệu đầu

vào cho các khâu sản xuấtkhông đủ có thể khiến cho dâychuyền bị ngưng trệ. Vì vậy chỉsố vòng quay hàng tồn kho cầnphải đủ lớn để đảm bảo mức độsản xuất đáp ứng được nhu cầukhách hàng.

Vòng quay hàng tồnkho=giá vốn hàng bán/hàngtồn kho trung bình Trong đó: hàng tồn kho trungbình= (hàng tồn kho trong báocáo năm trước+ hàng tồn khonăm nay)/2

Chỉ số số ngày bình quânvòng quay hàng tồn kho:Tương tự như vòng quay hàngtồn kho có điều chỉ số này quantâm đến số ngày.

số ngày bình quân vòngquay hàng tồn kho=365/ vòngquay hàng tồn kho

Chỉ số vòng quay cáckhoản phải trả:Chỉ số này cho biết doanhnghiệp đã sử dụng chính sáchtín dụng của nhà cung cấp nhưthế nào. Chỉ số vòng quay các

khoản phải trả quá thấp có thểảnh hưởng không tốt đến xếphạng tín dụng của doanhnghiệp.

vòng quay các khoản phảitrả=doanh số mua hàngthường niên/ phải trả bìnhquântrong đó doanh số mua hàng thườngniên= giá vốn hàng bán+hàngtồn kho cuối kỳ - hàng tồn khođầu kỳphải trả bình quân=(phải trả

trong báo cáo năm trước + phảitrả năm nay)/2

Chỉ số số ngày bình quânvòng quay các khoản phảitrả:số ngày bình quân vòng quaycác khoản phải trả= 365/ vòngquay các khoản phải trả .

B. Chỉ số hoạt động:

Chỉ số lợi nhuận hoạtđộng:Lợi nhuận hoạt động được cấuthành bởi lợi nhuận hoạt độngvà lợi nhuận đầu tưLợi nhuận bán hàng:

Biên lợi nhuận thuần: Chỉ số này cho biết mức lợinhuận tăng thêm trên mỗi đơnvị hàng hoá được bán ra hoặcdịch vụ được cung cấp. Do đónó thể hiện mức độ hiệu quả

của hoạt động kinh doanh trongdoanh nghiệp. Dĩ nhiên là chỉ sốnày khác nhau giữa các ngành.

Biên lợi nhuận thuần= lợinhuận ròng/ doanh thu thuầnTrong đó: lợi nhuận ròng=doanh thu thuần- giá vốn hàngbán

Biên lợi nhuận hoạt động:Biên lợi nhuận hoạt động=

thu nhập hoạt động/ doanh thuthuần Trong đó: thu nhập hoạt động=

thu nhập trước thuế và lãi vaytừ hoạt động kinh doanh bánhàng và cung cấp dịch vụ

Biên EBITDABiên EBITDA= Lợi nhuậntrước thuế và khấu hao/ doanhthu thuần

Biên EBT: Chỉ số này cho biết khả nănghoạt động của hoạt động doanhnghiệp.Biên lợi nhuận truớc thuế= thunhập trước thuế/ doanh thu

Biên lợi nhuận ròngBiên lợi nhuận ròng= thu nhậpròng/ doanh thu

Biên lợi nhuận phân phối: Chỉ số này cho biết bao nhiêudoanh thu được phân phối chocác chi phí cố định trong mỗiđơn vị hàng bán ra.Biên lợi nhuận phân phối =tổng doanh thu phân phối/doanh thuTrong đó: doanh thu phân phối= doanh thu – chi phí biến đổi

Lợi nhuận đầu tư

Tỷ suất sinh lợi trên tài sản (ROA):

Đo lường hiệu quả hoạt độngcủa công ty mà không quan tâmđến cấu trúc tài chính

ROA= thu nhập trước thuế vàlãi vay/ tổng tài sản trung bìnhTrong đó: tổng tài sản trungbình= (tổng tài sản trong báobáo năm trước+ tổng tài sản

hiện hành)/2

Tỷ suất sinh lợi trên vốn cổphần thường ( ROCE): Đo lường khả năng sinh lợi đốivới các cổ đông thường khôngbao gồm cổ đông ưu đãi.

ROCE= (Thu nhập ròng - cổtức ưu đãi)/ vốn cổ phầnthường bình quânTrong đó : vốn cổ phần thườngbình quân= (vốn cổ phầnthường trong báo cáo năm

trước + vốn cổ phần thườnghiện tại)/2

Tỷ suất sinh lợi trên tổng vốncổ phần (ROE):Đo lường khả năng sinh lơị đốivới cổ phần nói chung, bao gồmcả cổ phần ưu đãi.

ROE=Thu nhập ròng/ tổngvốn cổ phần bình quânTrong đó: vốn cổ phần bìnhquân= (tổng vốn cổ phần nămtrước+ tổng vốn cổ phần hiện

tại) / 2

Tỷ suất sinh lợi trên tổng vốn( ROTC)Tổng vốn được định nghĩa làtổng nợ phải trả và vốn cổ phầncổ đông. Chi phí lãi vay đượcđịnh nghĩa là tổng chi phí lãivay phải trả trừ đi tất cả thunhập lãi vay ( nếu có). Chỉ sốnày đo lường tổng khả năngsinh lợi trong hoạt động củadoanh nghiệp từ tất cả cácnguồn tài trợ

ROTC = (thu nhập ròng+chi phí lãi vay)/ tổng vốn trungbình

Chỉ số hiệu quả hoạt động:Vòng quay tổng tài sản: Chỉ số này đo lường khả năngdoanh nghiệp tạo ra doanh thutừ việc đầu tư vào tổng tài sản .Chỉ số này bằng 3 có nghĩa là :với mỗi đô la được đầu tư vàotrong tổng tài sản, thì công ty sẽtạo ra được 3 đô la doanh thu.Các doanh nghiệp trong ngànhthâm dụng vốn thường có chỉ số

vòng quay tổng tài sản thấp hơnso với các doanh nghiệp khác.

Vòng quay tổng tài sản=doanh thu thuần/ tổng tài sảntrung bình

Vòng quay tài sản cố định: Cũng tương tự như chỉ số vòngquay tổng tài sản chỉ khác nhauvà với chỉ số này thì chỉ tínhcho tài sản cố địnhVòng quay tài sản cố định=doanh thu thuần/ tài sản cốđịnh trung bình

Vòng quay vốn cổ phần: Chỉ số này đo lường khả năngdoanh nghiệp tạo ra doanh thutừ việc đầu tư vào tổng vốn cổphần( bao gồm cổ phần thườngvà cổ phần ưu đãi). Tỷ số nàybằng 3 có nghĩa là với mỗi đô lađầu tư vào vốn cổ phần, công tysẽ tạo ra 3 đô la doanh thu.Vòng quay vốn cổ phần=doanh thu thuần/ tổng vốn cổphần trung bình.

C. Chỉ số rủi ro

Chỉ số rủi ro kinh doanhRủi ro kinh doanh được địnhnghĩa như là rủi ro liên quanđến những biến động trongdoanh thu. Để đo lường rủi rokinh doanh ngưòi ta dùng nhiềuphương thức từ đơn giản đếnphức tạp.

Phương thức đơn giản:Bốn chỉ số dưới đây đại diệncho phương thức đơn giản trongviệc tính toán các chỉ số rủi rokinh doanh. Rủi ro kinh doanh

là rủi ro mà công ty có thể kiếmđược ít tiền hơn hoặc tệ hơn làmất tiền khi doanh số giảmxuống. Trong một môi trườngcó doanh số đang trên đà sụpgiảm, một công ty có thể thualỗ nếu công ty ấy sử dụng chiphí cố định quá nhiều. Nếuphần lớn chi phí trong công tychỉ là chi phí biến đổi thì nó sẽít khi nào rơi vào tình trạngtrên. Tất cả các doanh nghiệpđều sử dụng chi phí cố định vàchi phí biến đổi. Do vậy việc

hiểu được cấu trúc chi phí cốđịnh của doanh nghiệp thật sựlà điều cần thiết khi đánh giá rủiro kinh doanh của doanh nghiệpđó. Một vài chỉ số thường đượcsử dụng là :

Chỉ số biên lợi nhuậnphân phối.Chỉ số này cho biết phần lợinhuận tăng thêm từ sự thay đổicủa mỗi đô la trong doanh thu.Nếu chỉ số biên phân phối lợinhuận của công ty bằng 20%,sau đó nếu có sự sụp giảm

$50.000 trong doanh thu thì sẽcó sự sụp giảm $10.000 tronglợi nhuận

Biên phân phối= 1 - (chi phíbiến đổi/ doanh thu)

Mức độ ảnh hưởng củađòn bẩy kinh doanh (OLE)Chỉ số đòn bẩy kinh doanhđược sử dụng để dự đoán baonhiêu phần trăm thay đổi trongthu nhập và tỷ suất sinh lợi trêntài sản đối với mỗi phần trămthay đổi trong doanh thu.

Nếu doanh nghiệp có OLE lớnhơn 1 thì sau đó đòn bẩy kinhdoanh vẫn được duy trì. NếuOLE bằng 1, sau đó tất cả cácchi phí là biến đổi, vì vậy cứ10% gia tăng trong doanh thu,thì ROA của công ty cũng giatăng 10%

chỉ số ảnh hưởng đòn bẩykinh doanh ( OLE)= chỉ sốBiên lợi nhuận phân phối/phần trăm thay đổi trong thunhập (ROA)

Mức độ ảnh hưởng đòn

bẩy tài chính( FLE):Công ty sử dụng nợ để tài trợcho các hoạt động, do đó sẽ tạonên ảnh hưởng của đòn bẩy tàichính và gia tăng tỷ suất sinh lợicho các cổ đông, thể hiện rủi rokinh doanh tăng thêm khi doanhthu thay đổi. FLE = thu nhập hoạt động/thu nhập thuần.

Nếu một công ty có FLEbằng 1.33 thì, khi thu nhập hoạtđộng gia tăng 50% sẽ tạo nênsự gia tăng 67% trong thu nhập

ròng.Chỉ số hiệu ứng đòn bẩy tổngthể (TLE) bằng sự kết hợp giữaOLE và FLE ta có hiệu ứng đònbẩy tổng thể (TLE).

TLE được xác định bằng: TLE= OLE x FLE

Trong ví dụ trước, doanh số giatăng $50.000, OLE bằng 20%và FLE bằng 1.33. Chỉ số hiệuứng đòn bẩy tồng thể bằng$13,333, ví dụ, thu nhập ròngsẽ tăng $13.33 cho mỗi $50.000

doanh thu tăng thêm.Chỉ số rủi ro tài chính

Các chỉ số về rủi ro tài chínhliên quan đến cấu trúc tài chínhcủa công tyPhân tích việc sử dụng nợ củacông ty.

Tỷ số nợ trên tổng vốn:Chỉ số này cho thấy tỷ lệ nợđược sử dụng trong tổng cấutrúc vốn của công ty. Tỷ số nợtrên vốn lớn ám chỉ rằng các cổđông đang thực hiện chính sáchthâm dụng nợ và và do đó làm

cho công ty trở nên rủi ro hơn.

Nợ trên tổng vốn= tổng nợ/tổng vốnTrong đó:Tổng nợ = nợ ngắn hạn + nợdài hạnTổng vốn = tổng nợ + tổng vốnchủ sở hữu.

Tỷ số nợ trên vốn cổ phần:Nợ trên vốn cổ phần= tổng nợ/tổng vốn cổ phần

Phân tích các chỉ số khả

năng thanh toán lãi vayChỉ số khả năng thanh toánlãi vay: Chỉ số này cho biết với mỗiđồng chi phí lãi vay thì có baonhiêu đồng EBIT đảm bảothanh toán và được đo lường:Khả năng thanh toán lãi vay =thu nhập trước thuế và lãi vay( EBIT)/ lãi vay

Chỉ số khả năng thanhtoán các chi phí tài chính cốđịnh: Trong doanh nghiệp ngoài lãi

vay thì còn một số chi phí tàichính cố định khác như chi phíthuê tài chính, thuê hoạt động,…Chỉ số khả năng thanh toáncác chi phí tài chính cố định =thu nhập trước các chi phí tàichính cố định/ chi phí tàichính cố định

Khả năng tiền mặt đảmbảo chi trả lãi vay:

Dòng tiền hoạt động điềuchỉnh được định nghĩa là dòngtiền hoạt động + chi phí tài

chính cố định + thuế phải trảKhả năng tiền mặt đảm bảochi trả lãi vay = dòng tiền hoạtđộng điều chỉnh/ chi phí lãivay

Khả năng tiền mặt đảmbảo chi trả các chi phí tàichính cố định:Khả năng tiền mặt đảm bảo chitrả các chi phí tài chính cố định= dòng tiền hoạt động điềuchỉnh / chi phí tài chính cổ định

Chỉ số chi tiêu vốn : Chỉ số này cho biết thông tin

bao nhiêu tiền mặt được tạo ratừ hoạt động của doanh nghiệpsẽ được để lại sau khi thực hiệncác nghĩa vụ thanh toán của chitiêu vốn để phục vụ cho cáckhoản nợ của công ty. Nếu chỉsố này bằng 2, có nghĩa là côngty đang hoạt động bằng 2 lần sovới những gì nó thật sự cần đểtái đầu tư cho doanh nghiệp tiếptục hoạt động, phần thặng dưcó thể được phân bổ để trả bớtnợ.

Chỉ số chi tiêu vốn = dòng

tiền hoạt động/ chi tiêu vốn.Chỉ số dòng tiền với nợ:Chỉ số này cung cấp thông

tin cho biết bao nhiêu tiền mặtcủa công ty tạo ra từ hoạt độngcó thể được sử dụng để trả tổngnợChỉ số dòng tiền so với nợ =dòng tiền từ hoạt động/ tổngnợ

D. Chỉ số tăng trưởng tiềmnăngChỉ số tăng trưởng

G =RR x ROETrong đó: RR= Tỷ lệ lợi nhuậngiữ lại = 1- ( cổ tức/ tổng thunhập ròng) ROE = thu nhập ròng / tổngvốn chủ sở hữu= thu nhập ròng/doanh thu * doanh thu/ tổng tàisản * tổng tài sản/ vốn cổ phần.

Trên đây là một số các chỉ sốtài chính cơ bản nhằm đánh giátình hình hoạt động kinh doanhcũng như khả năng tài chính vàtiềm năng tăng trưởng của

doanh nghiệp. Tuy nhiên cầnphải hết sức lưu ý rằng các chỉsố đứng một mình thì nó cũngkhông có nhiều ý nghĩa. Cácnhà phân tích khi sử dụng cácchỉ số tài chính cần phải kếthợp với nhiều yếu tố khác thídụ như:

Chỉ số trung bình ngành: Sosánh công ty với trung bìnhngành là dạng so sánh phổ biếnhay gặpSo sánh trong bối cảnh chung

của nền kinh tế: Đôi khi cầnphải nhìn tổng thể chu kỳ kinhtế, điều này sẽ giúp nàh phântích hiểu và dự đoán được tìnhhình công ty trong các điều kiệnthay đổi khác nhau của nềnkinh tế, ngay cả trong giai đoạnnền kinh tế suy thoái.So sánh với kết quả hoạtđộng trong quá khứ củadoanh nghiệp : đây cũng làdạng so sánh thường gặp. Sosánh dạng này tương tự nhưphân tích chuỗi thời gian để

nhìn ra khuynh hướng cho cácchỉ số.

Hạn chế của các chỉ số tàichính:Dưới đây là các hạn chế củachỉ số tài chính mà các nhàphân tích nên lưu tâm:

Nhiều công ty lớn hoạtđộng trong các lĩnh vựckhác nhau của các ngànhkhác nhau. Đối với nhữngcông ty như thế này thì rấtkhó tìm thấy một loạt các

chỉ số ngành có ý nghĩa.Lạm phát có thể là yếu tốlàm cho bảng cân đối kếtoán của doanh nghiệp bị”bóp méo” đi đáng kể. Trongtrường hợp này, lợi nhuậncó thể cũng bị ảnh hưởng.Tuy nhiên phân tích các chỉsố tài chính của một công tyqua thời gian hay qua phântích so sánh với các đối thủcạnh tranh nên được xemxét kỹ càngYếu tố mùa vụ cũng có thể

là sai lệch các chỉ số tàichính. Hiểu yếu tố mùa vụảnh hưởng như thế nào đếndoanh nghiệp có thể giảmthiểu khả năng hiểu sai cácchỉ số tài chính. Ví dụ, hàngtồn kho của doanh nghiệpbán lẻ có thể cao trong mùahè để chuẩn bị cung cấpcho khách hàng vào nămhọc mới. Do đó, khoản phảitrả của doanh nghiệp tănglên và ROA của nó thấpxuống.

Các phương pháp kế toánkhác nhau cũng có thể bópméo sự so sánh giữa cáccông ty với nhau, thậm chílà ngay trong 1 công ty.Thật khó để nhận định đượcmột chỉ số là tốt hay xấu.Một chỉ số tiền mặt caotrong quá khứ đối với côngty tăng trưởng có thể là mộtdấu hiệu tốt, nhưng cũng cóthể là một dấu hiệu chothấy công ty đã chuyển quagiai đoạn tăng trưởng và nên

được định giá thấp xuống.Một công ty có thể cónhững chỉ số tốt và cảnhững chỉ số xấu, do vậythật khó mà nói được đó làmột công ty mạnh hay yếu.

Nói chung, phân tích chỉ sốmột cách máy móc thì rất nguyhiểm. Nói cách khác, sử dụngchỉ số phân tích tài chính mộtcách thông minh sẽ cung cấpcho bạn rất nhiều thông tin bổích.

Quan hệ cổ đông - từ lý thuyếtđến thực tiễn

Kinh nghiệm thế giới chothấy, một doanh nghiệp màquyền lợi của cổ đông đượcquan tâm sẽ có giá trị doanhnghiệp cao hơn, nhiều lợinhuận hơn, chi phí sử dụngvốn ít nguy cơ bị mua bán,thâu tóm.

Trong cuốn sách “CorporteGovernence and Equity Prices”(tạm dịch: Quản trị doanh

nghiệp và giá cổ phiếu) do PaulGopers (Havard) và AndrewMetrick (trường Wharton, Đạihọc Pennesylvania) có đoạn:“Một doanh nghiệp mà quyềnlợi của cổ đông được quan tâmhơn sẽ có giá trị doanh nghiệpcao hơn, nhiều lợi nhuận hơn,chi phí sử dụng vốn ít hơn và ítnguy cơ bị mua bán thâu tóm”.

Trên thế giới, hoạt động

quan hệ với nhà đầu tư (investorrelation – IR) rất được chú ý,

không chỉ các công ty niêm yếtmà còn cả các CTCK (thôngqua hỗ trợ DN xúc tiến hoạtđộng công bố thông tin) ỞTTCK Hàn Quốc IR được coilà hoạt động không thể thiếu vàmột trong những trách nhiệmcủa các CTCK, Sở giao dịchchứng khoán là phải tư vấn giúpcông ty niêm yết thực hiện tốthoạt động này, giúp nhà đầu tưbiết đến DN và sẵn sàng bỏ vốnđầu tư vào DN.

Có ý kiến cho rằng, giaodịch của TTCK chỉ đơn thuầnlà việc chảy vốn từ túi ngườinày sang túi người khác màkhông thực sự mang lại hiệuquả cho DN, tuy nhiên, đây bịcoi là cách nhìn phiến diện.Thực tế cho thấy, khi thị trườngthứ cấp phát triển thì thị trườngsơ cấp, nơi DN phát hành cácloại chứng khoán mới có cơ hộiphát triển. Điều dễ nhận thấy làkhi TTCK bùng nổ, các DNthực hiện IPO đã huy động lực

lượng vốn lớn với chi phí kháthấp. Vậy nhưng, vấn đề pháthành cổ phiếu những tháng gầnđây lại gặp không ít khó khăn,nhiều trường hợp phải hoãn lại.Điều này cho thấy, mỗi quan hệgiữa DN và nhà đầu tư tốt, lợiích đầu tiên là dành cho DNphát hành. Việc phát hành mốiquan hệ giữa DN và cổ đônggóp phần quan trọng trong bảovệ và gắn bó nhà đầu tư vớiDN, những quyết định đầu tư sẽđúng đắn hơn, sự gắn bó lâu dài

hơn và họ sẽ thực sự thể hiệnđược vai trò của cổ đông.

Ông Đào Lê Minh, Giám đốc

Trung tâm Nghiên cứu khoahọc và đào tạo chứng khoánnói: “Hiện nay, các cổ đôngnhỏ của chúng ta hầu như đều“tự nguyện” từ bỏ quyền cổđông và chỉ chu ý đến DN vớitư cách là nhà đầu tư ngắn hạn.Họ không quan tâm đến việcDN làm như vậy đúng hay sai,hành động đó về lâu dài có gây

hậu quả cho DN không. Mà tấtcả những gì họ quan tâm chỉ làDN làm như thế nào để ngàyhôm nay mua cổ phiếu, sau đóít hôm giá tăng lên bán đi có lợi.Đây chính là lý do khiếnHĐQT có đặc quyền nhiều hơnnhững gì họ được giao”.

Điều này trở nên đáng nói

hơn khi các DN của Việt Namcó thói quen quản trị công tytheo kiểu gia đình, do vậy hoạtđộng PR chưa thực sự được

chú ý. Hiện mối liên hệ chủ yếugiữa các công ty niêm yết vànhà đầu tư là dựa trên nhữngcông bố thông tin mang tính bắtbuộc. Ngoài ra, các công cụkhác như: thông qua cổng thôngtin trực tuyến (website), nhânviên quan hệ cổ đông, các buổigiao lưu giới thiệu, thông quacác phương tiện truyềnthông….chưa thực được chú ý.Có lẽ vì vậy mà tâm lý nhiềunhà đầu tư đã rất hoang mangkhi thị trường có dấu hiệu suy

giảm dẫn tới khó khăn cho DNkhi muốn huy động vốn và đôikhi suy giảm cả uy tín trongkinh doanh.

Một trong những kinh

nghiệm đầu tư thành công củaWarren Buffett là lựa chọn đầutư vào những DN có hiệu quả,ngành nghề kinh doanh tốt vàngười lãnh đạo thật tâm huyếtvới công việc hiện tại. Khi đó,dù đầu tư vào với tỷ lệ sở hữuDN lớn nhưng ông không can

thiệp vào bất cứ hoạt động kinhdoanh nào của DN: “Tuy nhiên,ở Việt Nam sẽ rất khó để thựchiện điều này, và đây thực sự làkhó khăn cho việc giải ngân củacác quỹ. Khi các ông chủ thấytỷ lệ quyền lợi của họ trong DNbị giảm đi, họ timg cách móctiền của DN thông qua lập côngty “sân sau” hya có những hànhđộng gian lận khác thay vì gắnbó với công ty cũ”, Phó giámđốc một CTCK nói. Đây đượccoi là một trong những lý do

khiến nhiều công ty khi ở quymô nhỏ thì hoạt động hiệu quả,nhưng lại trở nên kém hơn khi bung ra quy mô lớn.

Trong thời gian qua, TTCK

đã thấy một số động thái tíchcực trong phát triển hoạt độngIR (như trường hợp của FPT vàsắp tới là hội thảo “Giao lưugiữa 4 doanh nghiệp niêm yếthàng đầu và nhà đầu tư”) nhưngđây vẫn chưa thực sự trở thànhphong trào chung của các DN

niêm yết. Bảo vệ nhà đầu tư làbảo vệ TTCK, qua đó tạo điềukiện cho chính DN phát triển,do đó lãnh dạo các DN khôngthể đứng ngoài cuộc. “Thịtrường đã dạy cho chúng tôi bàihọc về tầm quan trọng của côngtác quan hệ với các nhà đầu tưvà chúng tôi sẽ nỗ lực làm tốtcông tác này”, ông Trương GiaBình, Chủ tịch HĐQT kiêmTổng giám đốc FPT đã nói nhưvậy, hy vọng các công ty niêmyết khác nhận thức được tầm

quan trọng của vấn đề này.Muộn còn hơn không.

Quyền nhận, mua thêm cổphiếu mới: Lợi hay hại?

Thời gian gần đây thịtrường liên tiếp có thêmhàng, các doanh nghiệp niêmyết đang liên tiếp có chínhsách tăng vốn bằng hình thứctrả cổ tức bằng cổ phiếu, trảtiền thưởng bằng cổ phiếuhay phát hành thêm cổ phiếucho cổ đông hiện hữu, đối tácchiến lược với giá ưu đãi.

Thị trường chứng khoán vẫn

chưa thoát khỏi xu thế giảm,cung nhà đầu tư trong nước kháyếu và một nguyên nhân gópphần làm thị trường chứngkhoán mất điểm là hiệu ứng"pha loãng" cổ phiếu của cáccông ty niêm yết.

Bản chất của việc tăng vốn

Trong quá trình hoạt động vìnhiều lý do mà công ty cổ phầnquyết định tăng vốn bằng cáchphát hành thêm cổ phiếu mới.

Tuy nhiên, không phải bất kỳviệc phát hành cổ phiếu mớinào cũng làm tăng vốn chủ sởhữu của công ty, nhưng mọiviệc phát hành cổ phiếu mớitrên thị trường đều có tác độngđến giá cổ phiếu của công ty.

Có thể phân biệt hai loại tăngvốn bằng phát hành cổ phiếumới của công ty cổ phần: Pháthành cổ phiếu mới không thutiền và phát hành cổ phiếu mớicó thu tiền.

Phát hành cổ phiếu mới khôngthu tiền, thường xảy ra mộttrong các trường hợp sau: Pháthành cổ phiếu mới do chuyểnmột phần lợi nhuận để lại hoặcphần dự trữ vào vốn góp. Việcnày được thực hiện thông quaphương thức trả tiền thưởngbằng cổ phiếu phân chia cho cổđông hiện hữu theo tỉ lệ số cổphiếu mà nhà đầu tư hiện có,phát hành cổ phiếu mới do trảcổ tức bằng cổ phiếu.

Theo cách này, vốn chủ sở hữucủa công ty không bị ảnh hưởngmà chỉ làm thay đổi cơ cấu vốnvà tăng số lượng cổ phiếu đanglưu hành của công ty.

Phát hành cổ phiếu mới có thutiền: Trong quá trình hoạt động,công ty cần thêm vốn để đầu tưphục vụ chiến lược kinh doanhdài hạn, công ty có thể lựa chọnphương thức huy động vốnbằng cách phát hành thêm cổ

phiếu mới.

Việc phát hành này thôngthường dành quyền mua cho cổđông chiến lược, cán bộ côngnhân viên, cho cổ đông hiệnhữu với giá bán ưu đãi thấp hơpgiá thị trường, có thể bằngmệnh giá nhưng với một tỉ lệthích hợp.

Trường hợp này, vốn chủ sởhữu công ty thay đổi khá lớn.Một trường hợp nữa là chào

bán cổ phiếu ra công chúng haythông qua đấu giá, các nhà đầutư mới và cổ động hiện hữu cóquyền như nhau.

Nhà đầu tư không có sự lựachọn

Quan sát thị trường thời giangần đây, nhà đầu tư có thể dễdàng nhận thấy những cổ phiếunào sắp chốt ngày phát sinh cácquyền (ngày giao dịch khônghưởng quyền) đều đối mặt với

tình trạng giá cổ phiếu sẵn sànggiảm trước ngày chốt.

Vậy tại sao khi nhà đầu tư sắpnhận được những ưu đãi nhưnhận thêm cổ phiếu hoặc muavới giá thấp hơn giá thị trườngthì giá cổ phiếu lại giảm?

Lợi thế khi hưởng quyền

nhận thêm hay mua thêm cổphiếu mới phụ thuộc rất nhiềuvào tính hình cung cầu của thịtrường tại thời điểm phát sinh

quyền. Nếu trong thời gian thịtrường thị trường chứng khoántăng giá, cầu lớn hơn cung, tứclà người mua có cơ hội mua màngười bán cũng dễ dàng bán bớtsố cổ phiếu hiện đang nắm giữthì khả năng giá cổ phiếu sẽtăng.

Ngược lại, nếu cung vượt cầuhay nhà đầu tư không còn quantâm nhiều thì việc tăng số lượngcổ phiếu càng làm mất cân đốicung cầu, hậu quả là giá cổ

phiếu giảm. Trường hợp nàyđang hiện diện trên thị trườngchứng khoán.

Hiện nay, nếu nhà đầu tư quyếtđịnh thực hiện quyền của mìnhphải đối mặt với việc giá chứngkhoán sẽ giảm do cầu thị trườnghiện đang khá yếu cộng vớicung tăng. Không phải cổ đônghiện hữu nào cũng muốn nắmgiữ đợi đến ngày giao dịchkhông hưởng quyền, đó là chưakể đến phải mất vài tháng cổ

phiếu mới về để có thể giaodịch được.

Còn trong trường hợp cổ đôngtừ chối quyền thì giá cổ phiếuđang sở hữu sẽ bị giảm đi mộtlượng nhất định sau ngày giaodịch không hưởng quyền, đồngthời bị giảm tỉ trọng trong tổngsố các cổ phiếu đã phát hành vàcổ đông sẽ bị giảm vị thế, tiếngnói và quyền biểu quyết trongcông ty.

Rất nhiều nhà đầu tư hiện đangnắm giữ cổ phiếu mua đượccách đây 6-7 tháng với mức giácao lâm vào tình trạng dở khócdở cười: Bán đi để tránh phảithực hiện quyền cũng lỗ màmua vào cũng lỗ.

Nhà đầu tư dài hạn thườngquan tâm tới nhiều về thông tincủa đợt tăng vốn nhiều hơn làtình hình cung cầu ở thời điểmphát sinh quyền. Tuy nhiên, vấnđề đáng ngại là các công ty đua

nhau phát hành, thu tiền từ cổđông nhưng mục đích sử dụngvốn, hiệu quả đến đâu lại khôngđược giải thích, cam kết vàchứng minh một cách rànhmạch.

Các công ty tăng vốn có nhiềulý do khác nhau chủ yếu là huyđộng vốn cho các dự án đầu tưdài hạn, nhưng cũng không ítdoanh nghiệp huy động vốn chỉvì mục đích đảm bảo số vốnđiều lệ tối thiểu 80 tỉ đồng, đủ

điều kiện niêm yết tại sànTp.HCM. Một số khác pháthành để thực hiện dự án nhưngkhông khả thi lại đem vốn điđầu tư tài chính, bất động sản.

Với cuộc chạy đua "làm lớn"mình thông qua kênh tăng vốn,các công ty cần tính đến lợi íchlâu dài, hiệu quả sử dụng vốn.Nếu tăng vốn cổ đông lên quáhiệu quả kinh doanh thì áp lựcvề cổ tức sẽ tăng, thu nhập trênmỗi cổ phiếu sẽ giảm.

Nhà đầu tư trước khi đưa raquyết định đầu tư, đặc biệt làquyết định mua thêm do pháthành tăng vốn, cần phải nghiêncứu rõ mục đích huy động vốncủa công ty và tính khả thi củadự án mà công ty có ý định đầutư, tránh sa vào "cái bẫy nợnần" trong khi thị trường thì ảmđạm, gánh nặng trả lãi vay lớnvà mất đi cơ hội đầu tư khác do"chết" vốn.

Cổ phiếu không cổ tức cókém hấp dẫn?

Như chúng ta đã biết, cổtức được xem là nguồn thunhập duy nhất mang lại chonhà đầu tư khi nhà đầu tưkhông bán cổ phiếu đi. Tuynhiên, trên thị trường luônluôn có những doanh nghiệp(DN) không thực hiện việcchi trả cổ tức.

Chính sách cổ tức bằng 0 cóthể được họ duy trì trong một

khoảng thời gian dài, ít nhất làvài năm. Có phải điều đó đồngnghĩa rằng nhà đầu tư sẽ khôngcó thu nhập gì khi nắm giữ cổphiếu của các DN như vậy?Vậy tại sao họ vẫn chấp nhậnmua cổ phiếu không cổ tức?Liệu rằng so với các DN thựchiện chi trả cổ tức thì cổ phiếucủa các công ty này có kémhấp dẫn hơn chăng?

Nhiều người vẫn lầm tưởngcho rằng cổ tức là thu nhập duynhất mang lại cho nhà đầu tư.

Thực tế, tổng sinh lợi của việcnắm giữ một cổ phiếu bao gồmhai phần: cổ tức và phần thặngdư vốn tức chênh lệch giữa giábán và giá mua.

Từ đây sinh ra hai khái niệm:cổ phần thu nhập và cổ phầntăng trưởng. Với cổ phần thunhập thì nhà đầu tư chủ yếu kỳvọng vào dòng cổ tức sẽ nhậnđược, nghĩa là phần lớn thunhập là thu nhập do cổ tứcmang lại. Ngược lại với cổ phầntăng trưởng, nhà đầu tư nắm giữ

cổ phần tăng trưởng chủ yếu kỳvọng vào phần chênh lệch giámua bán. Xét về mức độ rủi ro,thì cổ phần tăng trưởng có phầnrủi ro hơn, do đó người đầu tưvào cổ phần tăng trưởng thườngđòi hỏi một tỷ suất sinh lợi caohơn. Tùy theo “khẩu vị” củamỗi người mà chọn đầu tư vàoDN nào: DN thực hiện chi trảcổ tức một cách thường xuyên,đều đặn hay DN sử dụng tất cảthu nhập tái đầu tư và khôngthực hiện chi trả cổ tức.

Có một điều mà nhà đầu tưluôn phải nhớ là các DN khônghề bị bắt buộc phải thực hiệnviệc chi trả cổ tức. Chính sáchcổ tức hoàn toàn linh hoạt phụthuộc vào quyết định của côngty trong một thời kỳ xác định.

Thông thường các công tylâu đời và đã “trưởng thành” sẽthực hiện việc chi trả cổ tức rấtổn định. Bạn dễ dàng nhận rađiều này qua các cổ phiếu bluechip. Lý do là các công ty nàykhi đã tăng trưởng đến một mức

nào đó để trở thành những côngty đầu ngành, thì nhịp độ tăngtrưởng chậm lại nhưng tỷ lệtăng trưởng thu nhập của họ lạivô cùng ổn định.

Chính sách chi trả cổ tức ổnđịnh được thực hiện nhằm giúpDN duy trì vị thế của mìnhtrong ngành bằng cách gia tănghiệu quả hoạt động và làm hàilòng các cổ đông với khoản cổtức nhận được hằng năm. Cácnhà đầu tư mua cổ phần củacác công ty này bởi vì đây

thường là những công ty lớn, ổnđịnh và có thương hiệu mạnh.Do vậy, đây là những khoảnđầu tư có rủi ro thấp. Hơn thếnữa, các công ty này lại cókhuynh hướng duy trì việc chitrả cổ tức đều đặn. Đây có vẻ lànơi an toàn mà nhà đầu tư tìmkiếm để đa dạng hóa đầu tư vàothị trường vốn cổ phần màkhông có rủi ro cao như khi đầutư vào các công ty tăng trưởng.

Hẳn nhiên, mặt tốt nhất củacổ tức (tức cổ tức tiền mặt) đó

chính là tính thanh khoản rấtcao, là lợi nhuận có thể nhậnthấy được, chứ không phải làlợi nhuận trên giấy. Tiền mặttrong tay luôn luôn có sự chắcchắn. Ai dám đảm bảo rằng khitoàn bộ lợi nhuận của DN sẽđược tái đầu tư mà không rơivào túi của các nhà quản trị?Vấn đề chi phí đại diện có thểlà một điểm cổ vũ cho nhà đầutư ưa thích cổ phần được chiacổ tức hơn.

Trong quá khứ, thị trường

luôn xem các cổ phần khôngchi trả cổ tức đến từ các côngty tăng trưởng bởi vì trong giaiđoạn tăng trưởng, chi phíthường xấp xỉ hoặc cao hơn thunhập ròng. Tuy nhiên nhận thứcnày không hoàn toàn đúng vớithị trường hiện nay: các công tyquyết định không chi trả cổ tứcdanh nghĩa nhằm mục tiêu thựchiện các chiến lược tái đầu tư,thông qua đó, giá cổ phần sẽđược đánh giá cao hơn, sẽmang lại tỷ suất sinh lợi cao

hơn cho nhà đầu tư. Do vậy,nhà đầu tư mua cổ phần khôngcổ tức mong muốn nhìn thấycác DN này tái đầu tư thu nhậpđể mở rộng sản xuất và tài trợcho các dự án khác có khảnăng tạo ra tỷ suất sinh lợi caohơn thông qua việc cổ phầntăng giá. Các công ty như thếthường chỉ là các công ty vừavà nhỏ. Dĩ nhiên, không loại trừmột số DN lớn vẫn quyết địnhkhông chia cổ tức để thực hiệntái đầu tư.

Ngoài những điều nói trên,nhà đầu tư nên nhớ rằng khimua cổ phiếu của một công tynào đó, bạn đã trở thành mộttrong những đồng sở hữu côngty. Do đó bạn hoàn toàn cóquyền đối với tài sản và thunhập tương lai của nó, tươngứng với tỷ lệ vốn góp. Quánhiều nhà đầu tư đã quên mấtrằng họ không chỉ mua công cụtài chính mà còn đang đầu tưvào công ty.

Do vậy, là nhà đầu tư thông

minh, bạn hãy hỏi chính mình:cách sử dụng tốt nhất thu nhậpcủa DN hiện nay là gì? Tự bảnthân mình có khả năng sử dụngcổ tức để tái đầu tư mang lại tỷsuất sinh lợi cao hơn so vớitrường hợp công ty thực hiện táiđầu tư tất cả các thu nhập haykhông? Câu trả lời hẳn nhiên làsẽ khác nhau giữa nhà đầu tưnày với nhà đầu tư khác, giữacông ty này với công ty khác.

Cuối cùng, thuế có lẽ cũng làyếu tố cổ vũ bạn đầu tư vào cổ

phần không cổ tức. Ở Bắc Mỹ,cổ tức bị đánh thuế hai lần, cónghĩa là các DN thực hiện việcchi trả cổ tức từ lợi nhuận sauthuế và sau đó các cổ đông lạimột lần nữa phải nộp thuế trênthu nhập họ nhận được từ cổtức. Chính vì chính sách thuếnhư vậy, nhiều công ty lớn chọnviệc không chi trả cổ tức tiềnmặt. Microsoft là một ví dụ điểnhình: dù thừa khả năng chi trảcổ tức tiền mặt, họ đã chọn việcmua lại cổ phần và tái đầu tư.

Có những khoảng thời gian rấtdài Microsoft không hề thựchiện việc phân phối cổ tức. Mấynăm trở lại đây Microsoft cóthực hiện chi trả cổ tức nhưngkhông nhiều.

Ở Việt Nam, dự thảo luậtthuế thu nhập cá nhân đánhtrên thu nhập từ chứng khoánvẫn là đề tài tốn không ít giấymực của báo chí và sự quantâm của dư luận. Đến ngày luậtđi vào hoạt động, rất có thểnhiều công ty để bảo vệ lợi ích

cho các cổ đông và tạo sự hấpdẫn đối với nhà đầu tư sẽ hạnchế chi trả cổ tức tiền mặt,chuyển hình thức phân phối thunhập cho cổ đông dưới hìnhthức khác.

Không ai có thể kết luậnrằng: cổ phiếu không cổ tứckém hấp dẫn hơn cổ phiếuđược chia cổ tức. Việc sở hữumột cổ phần không cổ tức vẫncó những lợi thế riêng. DN cóthể không cần phải lo ngại khiquyết định chính sách cổ tức

bằng 0 nếu thuyết phục đượccác cổ đông và nhà đầu tư củamình.

Định giá cổ phiếu bằngphương pháp chiết khấudòng tiền

Bên cạnh định giá cổphiếu bằng phương phápchiết khấu dòng cổ tức thìphương pháp chiết khấudòng tiền được khá nhiềungười ủng hộ và thậm chíphương pháp này còn đượcgiới phân tích tài chính ưadùng hơn. Về mặt lý thuyếtthì đây thực sự là một

phương pháp khá tuyệt vời,tuy nhiên trên thực tế, chúngta có thể gặp vài khó khănkhi dùng phương pháp chiếtkhấu dòng tiền để định giá cổphiểu. Một số phương phápđịnh giá khác cũng hữu ích,chúng giúp chúng ta có đượcmột cái nhìn tòan diện hơnvề giá trị của cổ phiếu.

Những vấn đề cơ bản về phântích chiết khấu dòng tiền.

Lý thuyết chiết khấu dòngtiền phát biểu rằng giá trị củatất cả dòng tiền tạo ra tài sảnbao gồm từ những thu nhập cốđịnh cho đến các khoản đầu tưđối với tòan bộ doanh nghiệpthực ra chính là giá trị hiện tạicủa dòng tiền mong đợi trongtương lai được chiết khấu vềhiện tại với một chiết khấu hợplý. Đối với định giá doanh

nghiệp thì người ta hay dùngkhái niệm dòng tiền tự do. Mứcchiết khấu hợp lý đối với doanhnghiệp chính là chi phí sử dụngvốn trung bình (WACC) củachính doanh nghiệp đó.

Công thức thường dùng là:

Theo DCF thì để xác định

được giá trị của doanh nghiệpcần phải xác định khoảng thời

gian dự báo (thường là 5-10năm đối với các doanh nghiệpđã tương đối vững mạnh) rồiước lượng các dòng tiền tự do,xác định mức chiết khấu hợplý, ước đóan mức tăng trưởngcủa doanh nghiệp và xác địnhgiá trị còn lại vào cuối kỳ dựbáo. Gía trị còn lại vào cuối kỳdự báo( terminal value) chính làthành phần [TFCF / (k - g)] /(1+k)n-1 trong công thức trên.Lấy giá trị hiện tại PV chia chosố cổ phần đang lưu hành của

doanh nghiệp ta sẽ được giá trịhợp lý của mỗi cổ phần. Đóchính là giá trị mà bạn đang tìmkiếm đấy! Đến đây có vẻ nhưphương pháp DCF cũng khôngmấy khó khăn để sử dụng.Nhưng thực tế thì bạn sẽ gặpphải một số vấn đề sau:

Các vấn đề thường gặp vớiphương pháp chiết khấu dòngtiền

Các kế họach tạo ra dòngtiền hoạt động

Yếu tố đầu tiên và cũng làyếu tố quan trọng nhất trongviệc dùng mô hình chiết khấudòng tiền để định giá cổ phầnchính là ước đoán chuỗi các kếhoạch tạo ra dòng tiền hoạtđộng cho doanh nghiệp. Có rấtnhiều rủi ro tiềm ẩn đối với thu

nhập và dòng tiền được dự báo.Đó chính là nguyên nhân bạnsẽ gặp vấn đề khi sử dụngphương pháp DCF. Dễ thấynhất là tính không chắc chắncủa các dự án về dòng tiền tănglên qua từng năm dự báo trongkhi mô hình DCF thường phảisử dụng từ 5 đến 10 năm để cóđược một dự đoán có giá trị.Chính tính không chắc chắn vớithời gian có thể sẽ khiến môhình của bạn không mang lạikết quả như mong đợi, thậm chí

là một kết quả khác xa nhiều sovới kết quả bạn mong muốn.Các nhà phân tích có thể dựbáo khá chính xác dòng tiềnhoạt động trong năm nay vànăm sau nhưng cũng không thểcó đủ khả năng để dự báo chínhxác cho những năm xa hơn củatương lai. Thu nhập và dòngtiền có thể bị giảm một cáchnhanh chóng bởi vì các yếu tốbất ngờ nào đó. Tệ hại hơn làcác dự án về dòng tiền xâydựng cho một năm bất kỳ

thường được dựa trên kết quảcủa năm liền trước đó.

Các kế hoạch về chi tiêu vốnCác dự án về dòng tiền tự do

cũng đi liền với các kế hoạch vềchi tiêu vốn cho mỗi năm. Cũngvậy, mức độ không chắc chắncủa các con số trong kế hoạchchi tiêu vốn tăng lên theo mỗinăm. Trong năm hoạt độngkhông mấy khả quan thì tìnhhình chi tiêu vốn có thể tạo nênnhững sai lệch do các nhà quản

trị sẽ thắt chăt các kế hoạch chitiêu vốn và ngược lại. Do đócác giả thiết để xây dựng kếhoạch về chi tiêu vốn luôn hàmchứa rất nhiều rủi ro. Trong khiđó, có khá nhiều phương phápđể tính toán chi tiêu vốn ví dụnhư sử dụng tỷ số vòng quay tàisản cố định hoặc là sử dụngphương pháp tính theo phầntrăm doanh thu, những sự thayđổi dù nhỏ trong các giả địnhcủa mô hình cũng có thể tạonên những ảnh hưởng nghiêm

trọng đối với kết quả tính toáncủa mô hình DCF.

Mức chiết khấu và tỷ lệ tăngtrưởng

Có lẽ một trong các giả địnhquan trọng nhất của mô hìnhDCF chính là các giả định vềmức chiết khấu và tỷ lệ tăngtrưởng. Có khá nhiều cách đểxác định mức chiết khấu trongmô hình DCF định giá cổ phần.Các nhà phân tích thường sửdụng công thức mức chiết khấu

R=Rf + β*(Rm - Rf) hoặc là sửdụng chi phí sử dụng vốn trungbình WACC của doanh nghiệpnhư một tỷ lệ chiết khấu hợp lýkhi sử dụng DCF để định giádoanh nghiệp. Cả hai phươngpháp trên đều khá lý thuyết vàchúng thật sự không vận hànhhiệu quả lắm trong ứng dụngđầu tư thực tế. Các nhà đầu tưkhác có thể chọn một tỷ suấtrào cản tuỳ ý để định giá chotất cả các khoản đầu tư vốn cổphần. Dĩ nhiên là bạn nên biết

rằng khi chọn một phương phápnào để dự báo suất chiết khấuthì không có nghĩa là bạn sẽ cóđược những câu trả lời chắcchắn chính xác. Có lẽ vấn đềlớn nhất đối với giả định về tỷ lệtăng trưởng chính là khi chúngđược sử dụng như một giả địnhvề tốc độ tăng trưởng liên tục.Gỉa định rằng một doanh nghiệpcó thể giữ mức tăng trưởng liêntục là một giả định rất lý thuyết.Các nhà phân tích đã tranh luậnrằng tất cả các công ty lớn

mạnh đang hoạt động với mứctăng trưởng liên tục như giảđịnh sẽ có khuynh hướng chỉđạt ở mức tăng trưởng chungcủa nền kinh tế trong dài hạn.Thêm vào đó, mức tăng trưởngcủa công ty sẽ thay đổi, đôi khilà thay đổi rất nhanh qua từngnăm hoặc thậm chí là qua từngthập kỷ. Hiếm khi nào mà mộtdoanh nghiệp đạt đến một mứctăng trưởng nào đó và có thểduy trì mức tăng trưởng đó mãimãi.

Quay trở lại với cách tính toántrong mô hình DCF dễ thấy kếtquả của nó rất nhạy cảm với bấtcứ một sự thay đổi nào dù lànhỏ nhất trong giả định về tỷ lệchiết khấu và tỷ lệ tăng trưởng.

Các phương pháp thay thế

Ngay cả với một người cólòng tin chắc chắn đối với DCF,xem đây là mô hình tuyệt vờinhất trong xác định giá trị củađầu tư cổ phần thì việc xem xétthêm các phương pháp khác đểxác định giá cả mục tiêu cũng làmột việc làm hữu ích. Nếu bạnđang lập kế hoạch về thu nhậpvà dòng tiền cho các khoản đầutư, thì việc tính toán một số chỉsố bổ trợ để bạn ra quyết định

là hết sức đơn giản. Các chỉ sốnhư P/E, giá/ dòng tiền là cácchỉ số được xác định dựa trênlịch sử hoạt động của công ty vàthông tin trong ngành của nó.Cố gắng lựa chọn khéo léo mộtloạt các chỉ số nói lên mức độhấp dẫn của doanh nghiệp làviệc nên làm.

Chúng ta đều biết rằng khácvới mô hình DCF, nếu định giádoanh nghiệp dựa trên tỷ số P/Ehoặc giá/ dòng tiền thì cứ saumỗi lần giao dịch, chúng ta lại

có các dữ liệu quá khứ để dựđoán chính xác hơn khả năngtrong tương lai. Trong khi đóngược lại các tính toán về tỷ lệchiết khấu trong mô hình DCFthì ít phụ thuộc vào các dữ liệuquá khứ, chúng ta chỉ tính toánlần đầu tiên rồi cứ thế sử dụngcho suốt nhiều năm trongkhoảng thời gian dự báo.

Thay lời kết!

Là một nhà đầu tư, khônngoan nhất chính là tránh việcluôn tin tưởng rằng một phươngpháp nào đó là tốt nhất cho việcđịnh giá cổ phần. Trong khi rấtnhiều nhà đầu tư đồng tình rằnggiá trị của cổ phần có liên quanvới giá trị hiện tại của các dòngtiền tự do trong tương lai vàphương pháp DCF được sửdụng xuất phát từ quan điểmấy. Tuy nhiên mô hình DCF

không hề dễ dàng để thực hiệntrong bối cảnh thực tế. Có quánhiều bất trắc với các giả địnhcủa nó. Việc tìm kiếm cácphương pháp bổ trợ để ra quyếtđịnh chắc chắn là một việc làmkhông vô nghĩa. Các phươngpháp bổ trợ sẽ giúp bạn có mộtcái nhìn toàn diện hơn về giá trịcủa cổ phiếu.

Thặng dư cổ phần không thểchia

Từ ngữ “thặng dư cổ phần”,với nghĩa là số chênh lệchgiữa giá bán cổ phiếu vớimệnh giá của nó, đã được ghitrong các văn bản pháp quyvề kế toán. Như vậy nghĩapháp lý của nó đã được xácđịnh. Tuy nhiên trong Nghịđịnh 109/2007/NĐ-CP ngày26-6-2007 người ta còn thấyxuất hiện một từ ngữ khác

đồng nghĩa là “thặng dưvốn”, nhưng tối nghĩa hơn, vìcó thể bị hiểu lầm là “thừavốn”.

Thặng dư cổ phần chỉ xuấthiện khi công ty cổ phần pháthành thêm cổ phiếu (và/hoặcbán cổ phiếu quỹ) nhằm huyđộng thêm vốn kinh doanh.Theo nghĩa nêu trên, nếu mộtcông ty cổ phần phát hành thêmcổ phiếu để bổ sung vốn, với giá bán là 24.000 đồng, mệnhgiá 10.000 đồng, thặng dư cổ

phiếu sẽ là 14.000 đồng. Theoquy định kế toán hiện hành,thặng dư cổ phiếu, tuy nằmtrong phạm trù vốn chủ sở hữu,nhưng phải ghi tách riêng vớivốn điều lệ.

Hiện nay, vấn đề sử dụng

thặng dư cổ phiếu ở các doanhnghiệp nhà nước cổ phần hóađang là một đề tài bàn luậntrong giới đầu tư cũng như quanchức. Ý kiến còn khác nhauchủ yếu là do chưa thống nhất

về nội hàm khái niệm này vàvấn đề chưa đặt đúng vào hoàncảnh cụ thể của nó.

Dưới đây là ba trường hợp

điển hình thực hiện cổ phần hóadoanh nghiệp nhà nước và cáchxử lý nguồn thặng dư vốn trongcác trường hợp này.

1.Nhà nước bán toàn bộ

phần vốn của mình đã đầu tưvào doanh nghiệp. Đây là sựchuyển nhượng vốn giữa các

nhà đầu tư, dù cách thực hiệncó thể là đấu giá cổ phiếu. Vớitư cách nhà đầu tư chuyểnnhượng cổ phiếu của mình,Nhà nước mặc nhiên có quyềnquyết định sử dụng toàn bộ tiềnthu được qua đấu giá cổ phiếu,mà không cần tính toán đến sốthặng dư.

2. Nhà nước chỉ bán một

phần cổ phiếu của mình. Trongtrường hợp này, trước cổ phầnhóa phải có sự chuẩn bị với nội

dung chủ yếu là chuyển đổidoanh nghiệp sang loại hìnhcông ty cổ phần : xây dựng điềulệ công ty, xác định vốn điều lệ,số lượng cổ phần và mệnh giá,số lượng cổ phần chuyểnnhượng và số cổ phần Nhànước giữ lại. Thí dụ: số lượngcổ phần được xác định là100.000, mệnh giá 10.000đồng. Nhà nước chuyểnnhượng 30%, tức 30.000 cổphần. Số cổ phần chuyểnnhượng được đấu giá và giá đấu

thành công là 24.000 đồng. Vớitư cách chủ sở hữu số cổ phiếuchuyển nhượng, Nhà nước cóquyền sử dụng toàn bộ số tiềnthu được qua đấu giá 30.000 cổphần này, không cần tính toánđến thặng dư. Kết quả cuốicùng ở đây chỉ là sự thay đổi cổđông. Nhà nước từ chỗ là cổđông duy nhất trở thành đồngcổ đông, nắm 70% cổ phần,các cổ đông mới nắm 30%.Tổng số vốn của công ty khôngđổi.

3. Nhà nước thực hiện cổ

phần hóa bằng cách để lại toànbộ vốn đã đầu tư vào doanhnghiệp, đồng thời phát hànhthêm cổ phiếu ra bên ngoài đểtăng vốn. Trong trường hợpnày, trước khi phát hành thêmcổ phiếu, cũng phải chuyểndoanh nghiệp sang loại hìnhcông ty cổ phần, trong đó quantrọng nhất là xác định vốn điềulệ hiện có, số lượng cổ phần vàmệnh giá, số lượng cổ phiếu

phát hành thêm... Nếu giá đấuthành công cổ phiếu mới pháthành là 24.000 đồng, trong khimệnh giá chỉ có 10.000 đồng,thì kết quả ở đây là Nhà nướctrở thành một cổ đông, đồngthời có thêm những cổ đôngmới, vốn điều lệ của công tytăng lên và hình thành thặng dư14.000 đồng/cổ phiếu. Vấn đềxử lý số thặng dư này được đặtra.

Vì thặng dư cổ phiếu không

phải là lãi, mà là một phần vốn,do đó không thể chia, mà phảiđể lại cho công ty và hạch toánriêng vào tài khoản thặng dư cổphiếu. Trong trường hợp này,chia đồng nghĩa với giảm vốn,trái với mục tiêu phát hànhthêm cổ phiếu. Có người nóirằng nếu không chia thì vốn quánhiều (phải chăng “thặng dưvốn” được hiểu theo nghĩa này).Nếu đúng vậy thì công ty đãphạm sai lầm là huy động vốnvượt quá nhu cầu thực tế. Cho

nên kế hoạch tăng vốn phải đisau và là một trong những biệnpháp thực hiện kế hoạch mởrộng kinh doanh, chứ khôngphải là ngược lại... Tất nhiênnếu đã huy động vốn quá đà thìđành sửa sai, bằng cách giảmvốn đầu tư. Vấn đề ở đâykhông phải là chia thặng dư cổphần, mà là điều chỉnh giảmvốn đầu tư cho phù hợp với nhucầu thực tế. Vì quyền và nghĩavụ mỗi cổ đông là tính theo sốcổ phần đang sở hữu, cho nên

nếu giảm vốn đầu tư thì mọi cổphần đều được giảm như nhau,kể cả cổ phần mới mua. Nếumọi việc minh bạch, không sợcổ đông lớn lợi dụng trục lợi.

Tuy không được chia, nhưng

thặng dư cổ phiếu (và các quỹtích lũy đã trích) lại có thể sửdụng để tăng vốn điều lệ. Ví dụmột công ty cổ phần có vốnđiều lệ ban đầu 1 tỉ đồng, chiathành 100.000 cổ phần cómệnh giá 10.000 đồng. Sau ba

năm hoạt động công ty đã tríchlãi sau thuế lập các quỹ tích lũylà 0,6 tỉ. Do nhu cầu tăng vốn,công ty đã phát hành thêm100.000 cổ phiếu mới mệnh giávẫn là 10.000 đồng. Sau khiphát hành thêm, công ty có 2 tỉvốn điều lệ, 0,6 tỉ quỹ tích lũyvà 1,4 tỉ đồng thặng dư cổ phần.Tổng số vốn chủ sở hữu lên tới4 tỉ đồng. Công ty có thể làmthủ tục tăng vốn điều lệ lên 4 tỉbằng cách chuyển tất cả cácquỹ thành vốn điều lệ. Và để

giữ mệnh giá ở mức 10.000đồng, công ty phải có 400.000cổ phiếu. Có nghĩa là phải pháthành thêm 200.000 cổ phiếumới không thu tiền cho mọi cổđông theo tỷ lệ 1 : 1 (mỗi cổphiếu cũ được phát không mộtcổ phiếu mới). Thủ tục tăng vốnđiều lệ này thực chất chỉ là điềuchỉnh lại số liệu về nguồn vốntrên sổ kế toán và báo cáo tàichính. Tổng số vốn (tài sản)công ty thực tế đang sử dụngkhông vì thế mà tăng thêm. Và

nếu hiệu quả kinh doanh cũngkhông tăng thì tổng số lãi thuđược cũng không thể tăng.Nhưng do số lượng cổ phiếutăng gấp đôi, nên lãi chia chomỗi cổ phiếu sẽ giảm một nửa.Tuy nhiên cổ tức của cổ đôngkhông giảm vì họ đã có số cổphiếu tăng gấp đôi. Và do sốlượng cổ phiếu đã tăng gấp đôi,quan hệ cung cầu cổ phiếu nàytrên thị trường chứng khoáncũng biến đổi theo hướng tăngcung. Thị giá của cổ phiếu này

sẽ bị pha loãng nên hạ xuống.Tất cả những hệ quả kể trêncho thấy việc sử dụng thặng dưcổ phiếu để tăng vốn điều lệ chỉlà thủ tục điều chỉnh số liệunguồn vốn trong sổ kế toán. Vớinhận thức như vậy, Nhà nướckhông cần và không nên ápdụng các biện pháp hạn chếchuyển thặng dư cổ phần thànhvốn điều lệ, nếu doanh nghiệpthấy cần làm để hoàn thiện hơnviệc quản lý của mình.

Đâu là giá trị thật của doanhnghiệp ?

Nếu chỉ lấy yếu tố thịtrường, quan hệ cung, cầulàm cơ sở xác định một mứcgiá dù là giá tham chiếu làkhông phù hợp với tình hìnhthị trường chứng khoán VNhiện nay Thực tế trên thị trườngchứng khoán hiện nay việc xácđịnh giá trị thật của doanhnghiệp (DN) đang có một vấn

đề khá bất hợp lý cần phải xemxét lại, đó là mức giá khởi điểmcho các cuộc đấu giá ra bênngoài (IPO) giữa lần thứ nhất,thứ hai... cho đến giá thamchiếu lên sàn của các công tycổ phần có một sự chênh lệchkhá lớn diễn ra trong một thờigian khá ngắn. Không ít các công ty Nhànước mới cổ phần hóa có mứcgiá khởi điểm, giá đấu thànhcông khá khiêm tốn, nhưng khi

chính thức niêm yết trên sàn lạicó giá tham chiếu gấp 1,5 – 2lần so với mức giá khởi điểmtrước đây. Chẳng hạn, cuộc IPO lầnđầu của Công ty CP Phân đạmvà Hóa chất dầu khí Đạm PhúMỹ vào cuối tháng 4-2007 cómức giá khởi điểm là 50.000đồng/cổ phiếu. Theo Công tyChứng khoán Tư vấn Sài Gòn(SSI), đây là mức giá do BanCổ phần hóa của Chính phủ

đưa ra. Mức giá đấu bình quânvào khoảng 55.000 đồng/cổphiếu. Khi thị trường chính thứctrong xu thế lên giá, cổ phiếuĐạm Phú Mỹ được dao động ởmức 65.000 – 70.000 đồng/cổphiếu. Sau khi Đạm Phú Mỹ cóthông tin chính thức đã được SởGiao dịch Chứng khoánTPHCM (HoSE) nhận đủ hồ sơvà khi ông Trịnh Thanh Bình,Tổng Giám đốc Công ty CP

Đạm Phú Mỹ, đưa ra mức giátham chiếu dự kiến trong ngàygiao dịch đầu tiên là 100.000đồng/cổ phiếu thì giá cổ phiếuĐạm Phú Mỹ trên thị trườngOTC đã nhảy trên mức 100.000đồng/cổ phiếu. Như vậy, chỉtrong một thời gian ngắn từ 5 –6 tháng, giá cổ phiếu Đạm PhúMỹ đã tăng gấp 2 lần nhờ sựkiện tham gia niêm yết và nângmức giá tham chiếu của côngty.

Nhiều người cho rằng quyluật cung - cầu trên thị trường,kỳ vọng của nhà đầu tư (NĐT)có thể đẩy giá cổ phiếu tănggấp 2 - 3 lần giá trị thật củacông ty là chuyện bình thường,nhưng đối với việc xác định mộtmức giá nhất định để làm cơ sởcho các NĐT mua bán cổ phiếulại cần phải có các chuyên giatư vấn chuyên nghiệp. Nếu chỉ lấy yếu tố thịtrường, quan hệ cung, cầu làm

cơ sở xác định một mức giá dùlà giá tham chiếu là không phùhợp với tình hình thị trườngchứng khoán VN hiện nay, khimà số lượng NĐT hiểu về DN,hiểu về thị trường không nhiều.

Các loại giá trị

Bài viết dưới đây nhằmgóp phần vào việc định nghĩavà phân biệt giữa các quanniệm khác nhau về giá trị,cũng như cách xác địnhchúng.

Giá trị - thị giá

Khi nói rằng “thị giá là

những gì chúng ta bỏ ra, giá trịlà những gì chúng ta nhận lại”,Warren Buffett - nhà đầu tưtheo trường phái giá trị thànhcông nhất - đã tách biệt rõ giữathị giá và giá trị. Nhưng nếuchúng ta cố tình “biện luận” vàxảo ngôn, thì chúng ta sẽ dùngchính câu nói của WarrenBuffett để đưa giá trị và thị giá

về một. Giả sử ngày hôm naychúng ta mua cổ phiếu A với thịgiá 40, qua 10 ngày sau chúngta bán với thị giá 43. Trong vídụ trên, rõ ràng giá trị - tức sốtiền chúng ta nhận được từ việcbán cổ phiếu, theo định nghĩacủa Warren Buffett - trongtrường hợp này chính là thị giá.Lý luận trên hoàn toàn đúng, nóchỉ cố tình hiểu sai một ý cònlại không nói ra của WarrenBuffett, đó là chúng ta phải nắmgiữ cổ phiếu mãi mãi, hay rất

dài hạn. Như vậy đối với các nhà đầu

tư chỉ sở hữu cổ phiếu trongthời gian ngắn, thì giá trị của cổphiếu chính là thị giá. Đâychính là quan điểm đầu tư củacác nhà đầu tư theo các trườngphái đầu tư theo thông tin, phântích kỹ thuật, chỉ số thị trường.Nhà đầu tư theo trường pháithông tin cho rằng tin tốt sẽ làmgiá lên, tin xấu làm giá xuống.Nhà đầu tư theo trường phái

phân tích kỹ thuật lại nói thị giáthể hiện tâm lý con người, vàlập lại theo những mô hình nhấtđịnh. Nhà đầu tư theo trườngphái chỉ số thì lựa chọn nhữngcổ phiếu tạo ra một danh mụccó thị giá lên xuống theo nhưdiễn biến của chỉ số.

Giá trị - nội tại

Nếu cổ phiếu được nắm giữ

ngắn hạn, thì giá trị của cổphiếu chính là thị giá. Cònngược lại, giá trị của cổ phiếuđược gọi là giá trị nội tại(intrinsic value). Chữ nội tại chothấy đây là giá trị bên trong củacổ phiếu chứ không phụ thuộcvào yếu tố thị trường bên ngoài.Nói một cách khác, thị trườngđịnh giá cổ phiếu như thế nào là

quyền của thị trường, nhưng cổphiếu sẽ luôn cung cấp chongười sở hữu một giá trị nhấtđịnh. Giá trị đó không gì kháchơn chính là những dòng tiềnmà người làm chủ cổ phiếu mãimãi hay dài hạn sẽ được nhận.Chiết khấu những dòng tiền nàyvề hiện tại sẽ cho ta giá trị nộitại của cổ phiếu đó.

Nói thì đơn giản, nhưng để

tính toán giá trị nội tại và raquyết định đầu tư là một việc

hết sức khó khăn, nhất là đốivới thị trường Việt Nam lúcnày. Việc đầu tiên nhà định giácần làm là phải nghiên cứu cơbản từ môi trường vĩ mô chođến môi trường nội tại của côngty. Cụ thể là phân tích lợi thếcạnh tranh, hướng đi tương lai,rồi nghiên cứu cơ cấu vận hành,các chỉ số tài chính, từ đó mớidự đoán những dòng tiền trongtương lai. Thường thì chúng tatính một trong ba dòng tiền: (1)dòng tiền cổ tức dành cho

người sở hữu cổ phiếu; (2) dòngtiền cho vốn chủ sở hữu củadoanh nghiệp; (3) dòng tiềndành cho cả doanh nghiệp. Sauđó phải xác định một tỷ lệ chiếtkhấu phù hợp dành cho chủ sởhữu công ty hay cổ phiếu. Côngty có mức độ rủi ro cao trongtương lai thì tỷ lệ chiết khấuphải cao hơn công ty có ít rủiro. Riêng dòng tiền dành cho cảcông ty, thì phải dùng tỷ lệ chiếtkhấu bình quân gia quyền củachi phí vốn chủ sở hữu và của

vốn vay. Còn có một cách xác định

giá trị nội tại nữa đó là giả sửcông ty không hoạt động nữa vàchúng ta bán tài sản công ty đểthu tiền về. Dòng tiền mà ngườichủ sở hữu công ty được hưởngsẽ là dòng tiền một lần dựa vàogiá trị thị trường của các tài sảnhữu hình thuần (trừ nợ), cộngvới các tài sản vô hình, đặc biệtlà thương hiệu.

Việc xác định và dự báonhững dòng tiền trên, cũng nhưtỷ lệ chiết khấu, tuy dựa vàonhững phương pháp và phântích cơ bản giống nhau, nhưngdo nhận định chủ quan của mỗingười khác nhau, kết quả cũngsẽ khác nhau. Nhà đầu tư giá trịthành công sẽ là người dự đoánchính xác hay gần chính xácnhất giá trị nội tại của cổ phiếu.Khi đã tìm ra giá trị này rồi, thìnhà đầu tư giá trị sẽ chờ khi thịtrường mắc sai lầm là định giá

thấp cổ phiếu - tức là thị giáthấp hơn giá trị nội tại - để muavào và nắm giữ dài hạn.

Giá trị - tương quan

Đây là một phương pháp so

sánh giá trị tương quan giữa cáccổ phiếu gần giống nhau để tìmra cổ phiếu nào có giá trị tươngquan cao hơn. Chỉ số tươngquan có tử số là thị giá (P -Price), còn mẫu số là một trongnhững số sau: thu nhập hoặc lợinhuận (E), giá trị sổ sách củatài sản (BV - book value),doanh số (S-sales)... Trong đó,

P/E là chỉ số tương quan thôngdụng nhất, nó cho thấy chúng taphải bỏ bao nhiêu đồng thị giáđể mua một đồng lợi nhuận.Những công ty cùng ngành, haycó tính chất, quy mô giốngnhau, thường sẽ có P/E giốngnhau. Những nhà đầu tư theotrường phái giá trị tương quansẽ đầu tư vào những cổ phiếucó P/E thấp hơn P/E tươngquan, trong khi đó những nhàđầu tư tăng trưởng sẽ đầu tưvào cổ phiếu có P/E hiện tại

cao, nhưng tốc độ tăng trưởnglợi nhuận trong tương lai cao.

Nói tóm lại, tùy vào quan

điểm của nhà đầu tư, giá trị củamột cổ phiếu có thể là thị giá,cũng có thể là giá trị nội tại,cũng có thể là giá trị so sánhtương quan giữa các loại cổphiếu. Điều quan trọng là nhàđầu tư phải có một quan điểmnhất quán trong định nghĩa giátrị của mình, và quan trọng hơnnữa là biết cách dự đoán và tính

toán giá trị của cổ phiếu thì mớicó thể thắng trong “cuộc chơi”đầu tư.

Qui chế giao dịch chứngkhoán mới

Theo kế hoạch, từ hômnay 22-10, qui chế giao dịchchứng khoán (CK) mới đượcáp dụng tại Sở Giao dịch CKTP.HCM (HoSE). Xungquanh vấn đề này, ôngNguyễn Mạnh Hùng - phótổng giám đốc HoSE - chobiết:

Điểm mới là kể từ phiên giaodịch ngày 22-10, lệnh mua của

nhà đầu tư (NĐT) nước ngoàinhập vào hệ thống nếu khôngkhớp hoặc khớp một phần sẽkhông bị hủy như trước mànằm chờ trên sổ lệnh.

Đặc biệt, thông tin chào muaCK của NĐT nước ngoài sẽđược hiển thị trên màn hìnhcông bố thông tin. Trong đó,khối lượng mua của NĐT nướcngoài được cộng vào khối lượngmua của từng thị trường tại từngmức giá, từ mức giá có thứ tựưu tiên cao nhất đến mức giá có

thứ tự ưu tiên thấp nhất cho đếnkhi bằng khối lượng còn đượcphép của NĐT nước ngoài.Những lệnh vượt quá “room” -tỉ lệ được phép mua của NĐTnước ngoài - không được hiểnthị nhưng vẫn có trong sổ lệnhchờ.

Việc giữ lại lệnh của NĐTnước ngoài trên sổ chờ có gâyra hiện tượng cung cầu “giảtạo” - lý do mà trước đâyHoSE từng nêu ra để áp dụngchế độ tự hủy lệnh của đối

tượng này, thưa ông?Khi bắt đầu chuyển sang áp

dụng phương thức giao dịch liêntục, chúng ta đã tham khảo mộtsố nước và được khuyến cáorằng phải hủy ngay lệnh củaNĐT nước ngoài nếu khôngkhớp hoặc khớp một phần đểtránh nguy cơ gây ra cung cầugiả tạo của thị trường. Tuynhiên, qua một thời gian ápdụng, chúng tôi thấy rằng việchạn chế này đã gây ra sự bấtbình đẳng giữa NĐT trong nước

và NĐT nước ngoài. Do đó,chúng tôi đã quyết định sửa đổilại hệ thống và cho áp dụng cácqui trình bình thường cho tất cảđối tượng tham gia giao dịch.

Việc hiển thị lệnh mua củaNĐT nước ngoài trên hệ thốngcông bố thông tin cũng nhằmmục đích tạo sự công bằng choNĐT nước ngoài.

Việc cấm nhập lệnh ATOđối với các CK lên sàn phiênđầu tiên trước đây cũng khôngđược áp dụng nữa, vì sao?

Lệnh ATO là một loại lệnhgần như có ưu thế tuyệt đối vềmặt ưu tiên, nhưng lại không cógiá. Do đó, trước đây chúng tôilo ngại rằng khi áp dụng lệnhnày đối với những CK mới lênsàn phiên đầu tiên có thể xảy ratình trạng tất cả NĐT đều đặtlệnh... ATO, tức là sẽ không cógiá và không khớp được. Tuynhiên, sau một thời gian ápdụng, chúng tôi nhận thấy điềunày không thể nên bãi bỏ quiđịnh trên.

Một số chuyên gia cho rằngviệc cho phép nhập lệnh ATOđối với các CK giao dịch phiênđầu tiên là nhằm giảm lỗi chocác… đại diện giao dịch(ĐDGD), thưa ông?

Lỗi giao dịch khá phổ biếncủa nhiều ĐDGD thời gian qualà nhập lệnh ATO trong phiêngiao dịch đầu tiên của CK mớiniêm yết. Việc cho áp dụnglệnh này cũng một phần nàohạn chế lỗi của các ĐDGD.Tuy nhiên, cùng với việc áp

dụng qui chế mới này, chúng tôicũng thực hiện các biện phápkỹ thuật khác để lọc bớt nhữnglỗi vi phạm của các ĐDGD.

Một lỗi vi phạm khác cũngkhá phổ biến của các ĐDGD là“cắt và dán” lệnh cũng sẽ đượcngăn chặn bằng các giải phápkỹ thuật. Nói một cách dễ hìnhdung hơn, một số ĐDGD sửdụng thủ thuật “cắt, dán” bằngcách gõ lệnh trước giờ giaodịch, sau đó “cắt, dán” ngaynhững lệnh này vào hệ thống

khi bắt đầu phiên giao dịch.Trong thực tế đã xảy ra tìnhtrạng chỉ cần 2-3 giây sau giờmở cửa phiên giao dịch, một sốlệnh đã được nhập vào hệthống. Nếu không sử dụng thủthuật “cắt, dán”, lệnh sẽ khôngthể vào nhanh như vậy, bởi lẽnhanh nhất cũng mất 5-6 giâysau mới có thể nhập lệnh vàođược. Đây là hành động cố ý viphạm của một số ĐDGD.

Theo qui chế giao dịch mới,trong thời gian bị hạn chế

chuyển nhượng, các cổ đôngsáng lập của công ty niêm yếtđược thực hiện theo phươngthức thỏa thuận tại Trung tâmlưu ký CK, nhưng phải báo cáovà công bố thông tin trên hệthống của HoSE ít nhất mộtngày trước khi thực hiện giaodịch. Ngoài ra, trong trườnghợp hệ thống giao dịch gặp sựcố dẫn đến tạm ngừng giaodịch, HoSE sẽ căn cứ vào tìnhhình khắc phục sự cố để quyếtcông nhận hoặc không công

nhận kết quả giao dịch.

HASTC –Index: “Kim chỉnam” chỉ hướng Bắc?

Mặc dù VN-INDEX-Indexvà HASTC-Index có cùngphương pháp tính toán,nhưng cách công bố và ápdùng HASTC-Index lạikhông không như VN-Indexnên đã dẫn đến một số khókhăn cũng như hiểu lầm khisử dụng.

Sơ lược về chỉ số giá cổ phiếu

Trên thực tế, chỉ số của thị

trường cổ phiếu lôi cuốn sựquan tâm của hầu hết nhà đầutư, bởi nó là đại lượng chỉ ramức giá cả của toàn bộ cổphiếu hoặc một nhóm cổ phiếutrong một ngày hay một thờiđiểm cụ thể so với mức giá cảtại thời điểm gốc. Chỉ số giá cổphiếu tăng có nghĩa là nhiềunhà đầu tư đã đầu tư đúng và có

lợi, thị trường và nền kinh tếđang hoạt động tốt, và ngượclại. Có thể nói, không thể có thịtrường chứng khoán hoạt độnglành mạnh mà không có thôngtin về chỉ số giá cổ phiếu.

Ngoài việc nhằm hướng dẫn

tổng quá về cách biểu hiện củathị trường cổ phiếu, chỉ số nàycòn được dùng làm công cụ đểđánh giá tình hình đầu tư, cụthể là so sánh thành quả củadanh mục đầu tư với chỉ số để

biết được công cuộc đầu tư khảquan hơn hay tồi tệ hơn mứctrung bình của thị trường. Bêncạnh đó, nó còn là cơ sở cho sựra đời của hợp đồng tương laivề chỉ số chứng khoán. Quantrọng hơn, nhà đầu tư lập biểuđồ chỉ số giá cổ phiếu để dựbáo giá cổ phiếu trong tương laivà chọn thời điểm giao dịch tốiưu.

Thị trường chứng khoán mỗi

nước đều có hệ thống chỉ số giá

cổ phiếu riêng. Các thị trườnglớn thường có nhiều loại chỉ số,có thể tính cho sự tất cả cổphiếu trê thị trường của mộtquốc gia hoặc có thể dành riêngcho cac nhóm quy mô lớn hỏkhác nhau hoặc có thể tính chotừng nghành, nhóm ngành…Chỉ số có thẻ ddwwojc tínhtoán từng phút một nhưng cũngcó thể được đúc kết mỗi ngàymột lần. Có nhiều phương pháttính chỉ số giá cổ phiếu khácnhau, ở Việt Nam, chỉ số giá cổ

phiếu trên Sở SGDCK TP.HCM (chỉ số VN-Index) và chỉsố giá cổ phiếu trên TTGDCKHà Nội (chỉ số HASTC-Index)được tính theo phương pháptrọng số giá trị thị trường(phương pháp Passcher –phương pháp thông dụng nhất),chụ thể là chi tổng giá trị thịtrường của cổ phiếu hiện tạicho tổng giá trị của các cổphiếu cơ sở (độc giả có thể xemchi tiết cách tính trên trang webcủa Ủy ban Chứng khoán Nhà

nước: www.ssc.gov.vn).

HASTC-Index: 2 trong 1

Trên sàn giao dịch chứng

khoán TP. HCM, VN-Indexđược tính định kì 2 lần trong 1phiên giao dịch (do có 2 đợtkhớp lệnh định kỳ) và tính liêntục trong thời gian khớp lệnhliên tục, trong đó biên độ daođộng của giá cổ phiếu là +/-5%so với giá tham chiếu (là giáđóng cửa của phiên giao dịchtrước đó). Do đó, sự biến động

giá cổ phiếu trong từng thờiđiểm sẽ phản ánh ngay vàoVN-Index, hay nói cách khác,VN-Index tang hay giảm phánánh số lượng cổ phiếu (khôngphải là số mã cổ phiếu) tăng giáhay giảm giá đang chiếm ưuthế. Còn trên sàn giao dịchchứng khoán Hà Nội, HASTC-Index được tính liên tục trongcả phiên giao dịch và biên độdao động của giá cổ phiếu đượcgiới hạn trong phạm vi +/-10%so với mức giá bình quân của

cổ phiếu trong phiên giao dịchtrước đó (chứ không phải làgiá đóng cửa).

Điều đáng nói là HASTC-

Index được thống kê tại giâyphút cuối cùng của phiên giaodịch rồi được so sánh với chỉ sốnày tại thời điểm đóng cửa thịtrường của phiên giao dịchtrước đó, và sau đó được truyềnthông kèm theo các mức tănggiảm của giá cổ phiếu bìnhquân trong phien so với mức giá

bình quân của phiên giao dịchtrước đó. Như vậy, nhìn mộtcách trực quan cũng có thểthấy, so sánh như vậy là khậpkhiễng, HASTC-Index khôngphản ánh đúng sự biến động giácủa cổ phiếu.

Có thể nói, với cách công bố

và truyền thông như vậy, vôhình chung chúng ta đặt lên vaiHASTC-Index 2 trách nhiệm:phản ánh sự biến động giá cổphiếu lúc thị trường đóng cửa

so với giá cổ phiếu lúc thịtrường đóng cửa của phiên giao dịch trước đó (thực chất lànhư vậy), và phản ánh sự biếnđộng giá cổ phiếu lúc thị trườngđóng cửa so với giá cổ phiếubình quân của phiên giao dịchtrước đó (HASTC-Index khôngphản ánh, nhưng thống kê vàtruyền thông lại chỉ đề cập đếnsự tăng giảm của giá cổ phiếuso với giá bình quân của phiêntrước đó).

Rõ ràng, việc chỉ sử dụng vàcông bố 1 chỉ số giá cổ phiếutrong khi thống kê và truyềnthông 2 mức giá cổ phiếu (là giáđóng cửa và giá bình quân)đang làm cho nhà đầu tư gặpkhó khăn trong vấn đề phântích chỉ số để dự đoán giá cổphiếu. Hơn nữa, “phong vũbiêu” phản ánh “sức khỏe” củacác doanh nghiệp trên sàn HàNội là không được phản ánh rõ,cụ thể hơn là phản ánh khôngchính xác. Bởi thực tế cho thấy,

giá cổ phiếu khi mở cửa thịtrường là tăng so với giá thamchiếu nhưng HASTC-Index vẫngiảm, bởi so với giá đóng cửacủa phiên giao dịch trước đó thìgiá cổ phiếu là giảm và ngượclại.

Hệ quả là, HASTC-Index

giảm hoạc tăng không đồngnghĩa với việc giá cổ phiếu giảmhay tăng so với giá tham chiếu,mà chỉ giảm hoặc tăng so vớigiá đóng cửa của cổ phiếu trong

phiên giao dịch trước đó. Đơncử, kết thúc phiên giao dịchngày 22/10 có 66 mã cổ phiếutăng giá, 20 mã giảm giá, 4 mãđứng giá, 1 mã không có giaodịch. Cụ thể hơn, trong 66 mãcổ phiếu tăng giá có 18 mã tăngtrên 9%, 18 mã tăng từ 5 – 9%,30 mã tăng dưới 5%; còn trong20 mã giảm giá có 10 mã giảmdưới 1%, 7 mã giảm từ 1 – 5%.3 mã giảm trên 5%. Nhìn mộtcách trực quan cũng có thểđánh giá là HASTC-Index sẽ

tăng điểm mạnh. Thế nhưng,HASTC-Index khi đóng cửa lạigiảm 2,55 điểm. Lý do là vìmức giá đóng cửa của hầu hếtcác mã cổ phiếu trong phiêngiao dịch trước đó cao hơn vớigiá tham chiếu (là giá bìnhquân).

Giải pháp

Nhà đầu tư có thể tránh

được khó khăn cũng tránh đượcsự hiểu lần nêu trên bằng cáchkhông quan tâm đến giá cổphiếu bình quân mà chỉ quantâm đến giá đóng cửa. Tuynhiên, giá đóng cửa có thể làmức giá không đảm bảo thànhcông cho việc giao dịch cổphiếu với khối lượng lớn. Quantrọng hơn, hầu hết nàh đầu tư

đã và đang căn cứ vào giá thamchiếu (giá bình quân) vàHASTC-Index lúc đóng cửa đểphần tích và ra quyết định đầutư thì việc một số ít nhà đầu tư“chống lại thị trường” có lẽ sẽkhông đem lại hiệu quả, trừ khigiá đóng cửa được sử dụng làmgiá tham chiếu. Nhưng như trênđã nói, giá đóng cửa thường làmức giá không phản ánh điểmgặp nhau lớn nhất của cung vàcầu, do quy mô giao dịch củasàn Hà Nội còn nhỏ.

Còn việc công bố đồng thời 2

chỉ số: HASTC-Index (thờiđiểm đóng cửa thị trường) vàHASTC-Index bình quân (trêncơ sở giá bình quân của cổphiếu), trong đó HASTC-Indexbình quân là chỉ số chính, cònHASTC-Index là chỉ số dùng đểtham khảo có lẽ cũng khôngphù hợp.

Nên chăng, TTGDCK Hà

Nội sớm áp dụng phương thức

giao dịch khớp lệnh định kỳtrong thời gian đầu và cuốiphiên giao dịch, còn giữa phiênlà giao dịch khớp lệnh liên tục.Hoặc có thể vẫn là khớp lệnhliên tục như hiện nay, nhưngcuối phiên sẽ áp dụng khớplệnh định kỳ để xác định giáđóng cửa. giá đóng cửa trong cảhai trường hợp này sẽ dùng làmgiá tham chiếu trong phiên giaodịch sau đó

Mô hình cơ bản tính giá trịnội tại theo phương phápdòng tiền

Tính toán giá trị nội tạicủa cổ phiếu bằng phươngpháp dòng tiền là một việchết sức quan trọng trongchiến lược đầu tư giá trị. Tuyvậy, việc này có vẻ như làmột bài toán khó đối vớinhững nhà đầu tư khôngchuyên về tài chính. ÔngLâm Minh Chánh, nhà

nghiên cứu tài chính độc lập,đã viết bài này nhằm giảithích và cung cấp một sốcách tính giá trị nội tại đơngiản.

Chiến lược đầu tư theo giá trịnội tại

Chiến lược đầu tư theo giá trị

nội tại là tìm kiếm những cổphiếu undervalued, tức là nhữngcổ phiếu được thị trường địnhgiá thấp hơn giá trị của công ty.

Nhà đầu tư theo chiến lược

đầu tư giá trị sẽ mua cổ phiếukhi nhận thấy giá trị nội tại củanó thấp hơn thị giá

(underpriced). Khi đó, nhà đầutư sẽ nhận được lợi nhuận, giátrị hiện tại của lợi nhuận nàychính là sự khác biệt của giá trịnội tại và thị giá. Trên đồ thị,khoản cách biệt giữa thị giá(đường màu đen) và giá trị nộitại (đường màu đỏ) được thểhiện là đoạn màu đỏ. Khi dựtính mua, đó chính là biên độan toàn (margin of safety), cònkhi nó thật sự xảy ra thì đóchính là lợi nhuận đầu tư. Vấnđề chính của nhà đầu tư giá trị

là dự tính cho được giá trị nộitại của cổ phiếu.

Giá trị nội tạiGiá trị nội tại dịch từ chữ

intrinsic value. Chữ “nội tại”

cho thấy rõ rằng, đây là giá trịbên trong, nội tại của tài sản,chứ không phụ thuộc vào yếu tốthị trường bên ngoài. Nói mộtcách khác, thị trường định giátài sản như thế nào là quyềncủa thị trường, nhưng tài sản sẽluôn cung cấp cho người sở hữumột giá trị nhất định. Giá trị đókhông gì khác hơn chính lànhững dòng tiền mà người làmchủ tài sản sẽ nhận được. Trongtrường hợp làm chủ tài sản đóvô thời hạn thì nhà đầu tư sẽ

nhận được toàn bộ các dòngtiền trong tương lai. Còn nếulàm chủ một thời gian dài, ví dụ7 năm, thì dòng tiền mà nhàđầu tư nhận được sẽ là toàn bộdòng tiền trong thời hạn 7 nămđó, và số tiền thu được khi bántài sản đó vào thời điểm 7 nămsau. Thế nhưng để xác định giácủa cổ phiếu vào thời điểm 7năm sau thì người ta lại cũng sẽxác định những dòng tiền cổphiếu đó mang lại trong tươnglai, tức là từ sau năm thứ 7 trở

đi. Nói một cách khác, dù giữ 7năm, hay giữ vô thời hạn, thìgiá trị mà chúng ta có thể nhậnđược từ tài sản đó chính là giátrị của tất cả các dòng tiềntrong tương lai do tài sản đóđem lại. Và vì tiền có giá trị thờigian, chúng ta không thể cộngcác dòng tiền đó với nhau, màphải chiết khấu các dòng tiền vềtheo một tỷ lệ chiết khấu nhấtđịnh.

Các loại dòng tiền

Dòng tiền cổ tức. Đây chính

là dòng cổ tức trả bằng tiềnmặt. Một điều chúng ta cầnphải nhớ rằng, cổ tức trả bằngcổ phiếu không được tính làdòng tiền cổ tức. Tỷ lệ chiếtkhấu được dành cho dòng tiềnnày gọi là chi phí của vốn chủsở hữu. Công ty có rủi ro caothì chi phí vốn chủ sở hữu càngcao. Công ty có rủi ro thấp thì

chi phí vốn chủ sở hữu thấphơn. Việc xác định chi phí vốnchủ sở hữu này khá phức tạp vàcó thể nói là chưa thể áp dụngmột cách chính xác tại ViệtNam. Theo cách làm hiện tạicủa các công ty đầu tư, chi phívốn chủ sở hữu đối với cáccông ty trung bình, có thể ápdụng mức 15%. Nếu công ty córủi ro cao thì áp dụng mức caohơn 15%, và ngược lại. Chiếtkhấu các dòng tiền cổ tức vềhiện tại theo tỷ lệ chiết khấu chi

phí vốn chủ sở hữu, rồi cộngchúng lại chúng ta sẽ có giá trịnội tại của cổ phiếu.

Dòng tiền thuần của chủ sở

hữu là dòng tiền còn lại của vốnchủ sở hữu sau khi đã trả lãi vànợ gốc, trang trải các chi phíbảo trì tài sản hiện hành cũngnhư tạo ra các tài sản mới chosự tăng trưởng trong tương lai,viết tắt là FCFE (free cash flowto equity investors) được tínhnhư sau:

FCFE = lợi nhuận ròng +

khấu hao - chi tiêu tài sản cốđịnh thuần - tăng vốn lưu động -các khoản trả nợ gốc + cáckhoản phát hành nợ mới

Dòng tiền thuần này cũng

dùng tỷ lệ chiết khấu giống nhưdòng tiền cổ tức, tức là chi phícủa vốn chủ sở hữu. Chiết khấucác dòng tiền FCFE về hiện tạitheo tỷ suất vốn chủ sở hữu,cộng chúng lại chúng ta sẽ có

giá trị nội tại của toàn bộ vốnchủ sở hữu. Chia giá trị này chotoàn bộ số cổ phiếu hiện hànhta sẽ có giá trị của từng cổ phần(trong trường hợp công ty có cổphiếu ưu đãi thì chúng ta phảitrừ đi giá trị của các cổ phần ưuđãi).

Dòng tiền thuần công ty làdòng tiền được sở hữu bởi toànbộ chủ sở hữu và toàn bộ chủnợ của công ty, viết tắc là FCFF(free cash flow to the firm)

FCFF = Lợi nhuận trước lãivay và thuế x (1 - thuế suất) +chi phí khấu hao - chi tiêu tàisản cố định thuần - tăng giảmvốn lưu động

Tỷ lệ chiết khấu dành cho

dòng tiền thuần công ty làWACC (weighted average costof capital), tạm dịch là chi phísử dụng vốn của công ty.WACC bằng trung bình giaquyền của chi phí vốn chủ sởhữu và chi phí vốn vay. Chiết

khấu các dòng tiền FCFF vềhiện tại theo tỷ suất WACC,cộng chúng lại chúng ta sẽ cógiá trị nội tại của toàn bộ côngty. Trừ đi giá trị của nợ ta sẽđược giá trị vốn chủ sở hữu.Chia giá trị này cho toàn bộ sốcổ phiếu hiện hành ta sẽ có giátrị của từng cổ phần.

Các dòng tiền nói trên có thể

giả định theo các mô hình khácnhau: mô hình tăng trưởng 1giai đoạn, 2 giai đoạn, 3 giai

đoạn. Thường thì giai đoạn cuốicùng hoặc là dòng tiền đều,hoặc là tăng trưởng bền vững.Mô hình tăng trưởng cũng nhưtốc độ tăng trưởng chỉ có thểđược dự đoán sau khi chúng tanghiên cứu kỹ. Đầu tiên là phântích môi trường vĩ mô, tình hìnhngành, tình hình cônhg ty (lợithế cạnh tranh, hướng đi tươnglai, cơ cấu vận hành, các chỉ sốtài chính). Một điều cần lưu ý làtỷ lệ tăng trưởng bền vững phảinhỏ hơn hay cao nhất là bằng tỷ

lệ tăng trưởng của nền kinh tế.Không có doanh nghiệp nào cóthể tăng trưởng mãi mãi với tốcđộ cao hơn tỷ lệ tăng trưởngchung của nền kinh tế.

Giả sử dòng tiền tăng trưởng

3 giai đoạn: giai đoạn 1 là 3năm, giai đoạn 2 là 5 năm, vàgiai đoạn 3 là vô thời hạn. Bảngtính sau đây sẽ cung cấp chođộc giả giá trị hiện tại của dòngtiền. Dựa vào đây, nhà đầu tưcó thể tính ra giá trị nội tại của

cổ phiếu. Bảng tính đơn giản giá trị

hiện tại của dòng tiền Tỷ lệ

tăngtrưởngcủadòngtiền

Tỷ lệ chiết khấu

12% 13% 14%

70%,40%,7%

272 253 238

50%,30%,7%

133 124 117

45%,25%,7%

101 94 88

40%,20%,7% 76 71 67

35%,20%,7% 68 64 60

30%,15%,7%

51 48 45

25%,15%,7%

45 42 40

20%,12%,6%

31 29 28

15%,10%,6%

26 24 23

15%,10%,5%

23 22 21

12%,

10%,4%

20 19 17

Ví dụ1: một công ty chia

1.000 đồng cổ tức vào năm nay.Sau khi phân tích tình hình,chúng ta giả định rằng, dòng cổtức sẽ tăng trưởng 40% trong 3năm đầu, 20% trong 5 năm sau,7% tăng trưởng bền vững. Côngty này có độ rủi ro khá cao nêntỷ lệ chiết khấu là 18%. Giá trịnội tại dự tính của cổ phiếucông ty này là: 1.000 x 52 =

52.000 đồng. Ví dụ 2: một công ty có dòng

tiền thuần của vốn chủ sở hữunăm nay là 30 tỷ đồng. Sau khiphân tích tình hình, chúng tagiả định rằng, dòng cổ tức sẽtăng trưởng 20% trong 3 nămđầu, 12% trong 5 năm sau, 6%tăng trưởng bền vững. Công tynày có độ rủi ro trung bình nêntỷ lệ chiết khấu là 15%. Giá trịcủa toàn bộ vốn chủ sở hữu là:30 x 26 = 780 tỷ đồng. Công ty

không có cổ phiếu ưu đãi, chỉcó 4 triệu cổ phần phổ thông,giá trị nội tại dự tính của cổphiếu công ty này là: 780 tỷđồng/4 triệu cổ phiếu = 195.000đồng.

Giá trị nội tại của cổ phiếunằm ở điểm nào?

Khi chỉ số VN-Index vượtqua 1.100 điểm, người ta nóirằng giá cổ phiếu đã vượtquá xa giá trị thực của nó.Khi nó xuống dưới 1.000điểm, rồi cả khi xuống tớidưới 900 điểm, người ta vẫnnói rằng nó đang trở về giátrị thực. Nhưng rồi nó lạilên, đã vượt 900 điểm. Phảichăng chưa về tới giá trị thực

mà nó đã lại muốn ra đi haygiá trị thực đã nằm ở điểmnào đó gần đấy?

Muốn trả lời cho câu hỏitrên, cần bàn về cách hiểu vàcách tính giá trị thực của mộtcổ phiếu. Gần đây đã có mộtvài bài giới thiệu cách tính. Tiếcrằng trong công thức tính toánđược giới thiệu lại có những đạilượng giả định.

Cổ phiếu có ba loại giá: 1)

Mệnh giá là giá trị danh nghĩa,

được ghi trong điều lệ công ty,hiếm khi thay đổi, trên thịtrường chứng khoán hiện naycó quy ước chung là 10.000đồng. 2) Thị giá là giá mua bánthực tế, luôn biến động theoquan hệ cung cầu. 3) Giá thứ balà đề tài đang bàn, được gọi làgiá trị thực hay giá trị nội tại.Nếu được phép chọn, người viếtbài này sẽ chọn từ “giá trị nộitại” , vì nó diễn đạt chuẩn xáchơn về ngôn ngữ cũng như vềnội hàm khái niệm.

“Nội tại” vì nó không có

hình thức riêng để tự thể hiện,tự khẳng định mình trước mắtmọi người như mệnh giá hay thịgiá , mà ẩn nấp đâu đó bêntrong tờ chứng khoán. Sổ kếtoán và báo cáo tài chính khôngcó ghi nhận. Nó là giá trị chỉ tồntại trong quan niệm.

“Nội tại” còn vì giá trị đó tự

thân nó có một cách kháchquan, không ai có thể áp đặt

được, kể cả người sở hữu nó.Cơ sở khách quan của nó làtoàn bộ giá trị tài sản hữu hìnhvà vô hình đang phát huy tácdụng ở công ty phát hành. Dođó giá trị nội tại là sức khỏe củadoanh nghiệp, là cơ sở kinh tếcủa thị giá. Thị giá tuy luôn biếnđộng nhưng không thể vượt rangoài quỹ đạo biến động củagiá trị nội tại. Nói khác đi, thịgiá biến động xoay quanh giá trịnội tại, không thể thoát ly quáxa, quá lâu giá trị nội tại.

Để tìm hiểu nội hàm khái

niệm giá trị nội tại, cần lần theoquá trình hình thành và pháttriển của công ty cổ phần. Tấtcả các công ty cổ phần đềuhình thành từ việc xây dựng,mua sắm những tài sản hữuhình (nhà xưởng, máy móc,nguyên vật liệu, hàng hóa, tiềnmặt. . . ) bằng vốn điều lệ huyđộng ban đầu. Từ vốn điều lệnày mà định ra mệnh giá , cũnglà thị giá những cổ phiếu đầu

tiên, cũng là giá trị nội tại vàothời điểm ban đầu đó. Cả baloại giá đều có điểm xuất phátchung.

Có hai nhân tố làm tăng giá

trị nội tại: 1) Kết quả kinhdoanh, nhân tố có thể tínhđược. Nếu kinh doanh có lãi,một phần lãi được tái đầu tư, tàisản hữu hình sẽ tăng, giá trị nộitại sẽ tăng theo. Ngược lại nếuthua lỗ, tài sản hữu hình giảmđi, giá trị nội tại giảm theo.

Những tăng giảm này được ghinhận qua biến động vốn chủ sởhữu trong sổ kế toán và báo cáotài chính. 2) Sự hình thành tàisản vô hình (thương hiệu, mạnglưới cung ứng và phân phối, độingũ cán bộ quản lý và kỹthuật...), nhân tố này xuất hiệntrong quá trình kinh doanh,nhưng lại không thể tính thànhtiền như tài sản hữu hình và vìthế không được ghi nhận trongsổ kế toán và báo cáo tài chính.Tuy vậy nó một mặt tác động

rất mạnh tới kết quả kinhdoanh, nhưng mặt khác cũnghình thành từ kết quả kinhdoanh.

Phân tích trên cho thấy

nguồn gốc và các nhân tố hìnhthành giá trị nội tại, từ đó có thểnhận thức được nó về mặt địnhtính, nhưng chưa cho thấy đượcmặt định lượng. Như đã nêu ởtrên, giá trị nội tại không tự thểhiện được, kế toán cũng khôngthể ghi nhận. Vậy là không có

khả năng trực tiếp định lượngđược nó . Cho nên muốn địnhlượng, đành phải tìm cách tínhgián tiếp.

Nhà đầu tư tài chính thành

công nhất thế giới WarrenBuffett đã từng định nghĩa: “Giátrị là những gì chúng ta nhậnđược” . Nói đảo lại: “Những gìchúng ta nhận được (từ mộtvật) là giá trị (của vật đó)”.Trong đầu tư chứng khoán, nếucoi cổ tức (dưới mọi hình thức)

là những gì mà người sở hữunhận được, thì cũng coi đó làgiá trị (nội tại) của cổ phiếu đó.Nói khác đi, giá trị nội tại củamột cổ phiếu phụ thuộc vào khảnăng nó đem lại thu nhập chongười sở hữu. Từ nhận thứcnày, chúng ta có thể tạm bằnglòng với cách tính giá trị nội tạicủa cổ phiếu nội suy từ cổ tức(và những khoản thu nhậpkhác) mà cổ phiếu mang lại, cụthể là từ quan hệ tỷ lệ giữa lãisuất cổ phiếu với lãi suất cho

vay trên thị trường, trong đó lãisuất cho vay được coi như tiêuchí so sánh. Thí dụ một cổphiếu cho cổ tức một năm là3.000 đồng, so với mệnh giá10.000 đồng, lãi suất là 30%.Nếu lãi suất cho vay lúc đó là10%, muốn có lãi 3.000 đồng,phải cho vay 30.000 đồng. Vớiđiều kiện như vậy, nếu nhà đầutư mua được cổ phiếu với thịgiá dưới 30.000 đồng, thí dụ25.000 đồng, là đã có lợi hơncho vay, vì chỉ cần đầu tư vào

cổ phiếu 25.000 đồng mà đã cómức lãi bằng đầu tư cho vay30.000 đồng. Vì có lợi như vậy,người ta sẵn sàng mua cổ phiếuvới thị giá 25.000 đồng, dù biếtmệnh giá chỉ có 10.000 đồng.Với những số liệu thí dụ nhưvậy, có thể nói thị giá 25.000đồng hình thành trên cơ sở giátrị nội tại tối đa của cổ phiếu là30.000 đồng. Cách tính nàyđơn giản, thích hợp với các nhàđầu tư dài hạn là những ngườiquan tâm nhiều tới cổ tức hơn

là thị giá . Hạn chế của cáchtính này là phải dựa vào lãi suấtcổ tức và cho vay đã biết. Màmột khi đã biết thì đã là quákhứ, trong khi có những nhàđầu tư lại quan tâm nhiều tới giátrị nội tại tương lai để dự đoánthị giá tương lai. Đành dựa vàoquá khứ để đoán tương lai vậy.Đầu tư chứng khoán luôn có rủiro là thế.

Như đã nêu ở trên, thị giá cổ

phiếu biến động xoay quanh giá

trị nội tại, song trong những thờikỳ nào đó, với mức nào đó, thịgiá có thể cao hơn hay thấp hơngiá trị nội tại. Hiện tượng nàycó thể giải thích được, bởi vìtuy giá trị nội tại là nhân tố cơbản quyết định thị giá , nhưngngoài nó, còn có nhiều nhân tốkhác ngoài tầm của doanhnghiệp như tình hình kinh tế,chính trị, xã hội chung trongnước và thế giới. Ngay trongquan hệ cung cầu cổ phiếucũng chịu tác động của cả yếu

tố tâm lý và sự đánh giá chủquan của các nhà đầu tư . Songnhư đã nêu, thị giá không thểtách rời giá trị nội tại quá xa,quá lâu.

Niêm yết cửa sau, nhu cầu cóthật

“Niêm yết cửa sau”(back-door listing) được hiểulà một công ty chưa đủ điềukiện niêm yết đã dùng biệnpháp thâu tóm hay sáp nhậpđể chiếm quyền kiểm soátmột công ty đã niêm yết vànghiễm nhiên được niêm yếttrên thị trường chứng khoánbằng sự đổi tên của cổ phiếuđã niêm yết.

Trong trường hợp này, ngườita còn sử dụng thuật ngữ thâutóm ngược (reverse take-over)hay sáp nhập ngược (reversemerger).

Có nhiều nguyên nhân khiếndoanh nghiệp tìm cách niêm yếtcửa sau bởi họ muốn tránh cáckhoản chi phí của việc niêm yếtcửa trước (front-door listing)như chi phí tư vấn phát hành,luật sư , kế toán viên, công tychứng khoán...

Thứ hai, các công ty này muốnrút ngắn thời gian chờ đượcniêm yết, thông thường mất ítnhất là sáu tháng, và giảm thiểunhững phiền phức liên quan tớicơ quan quản lý khi niêm yết.

Theo ông Tạ Thanh Bình, Phóban Phát triển thị trường chứngkhoán, Ủy ban Chứng khoánNhà nước, trên thế giới, xu thếnày ngày càng phổ biến vàđược thừa nhận về pháp lý.

Khái niệm niêm yết cửa sau vàthâu tóm ngược có mặt ở hầuhết quy định quản lý thị trườngchứng khoán các nước.

Trong năm 2000 ở Úc có 182trường hợp niêm yết cửa trướcvà 25 trường hợp niêm yết cửasau. Canada, Thụy Sỹ, NewZealand cũng mở rộng cửa vớihoạt động này, trong khiSingapore, Thái Lan lại thắtchặt với việc niêm yết cửa sau.Còn ở Mỹ, niêm yết cửa sau lại

phổ biến. Có những công tythành lập ra, niêm yết nhưngkhông có hoạt động vì mục đíchchính là tạo ra một cái vỏ đểcông ty khác thâu tóm.

Đồng thời, có nhiều doanhnghiệp nước ngoài muốn niêmyết trên thị trường chứng khoánMỹ bằng con đường ngắn nhấtnên họ thường chọn các công tyloại này để mua lại hay sápnhập. Nhiều công ty ở các nướcchâu Á, Trung Quốc hiện đang

có phong trào sáp nhập ngượcđể niêm yết tại Mỹ.

Tuy nhiên, rủi ro của việc niêmyết cửa sau là sự xung đột lợiích giữa các cổ đông và hộiđồng quản trị. Khả năng rủi ronày khá cao một khi việc niêmyết cửa sau nhằm phục vụ chomột nhóm các thành viên hộiđồng quản trị muốn rũ bỏ tráchnhiệm, điều thường thấy nếucông ty niêm yết đang trên đàxuống dốc.

Quyền lợi cổ đông thiểu số đôikhi không được bảo vệ đầy đủ.Ngoài ra, công ty niêm yết sauđ ó có thể thay đổi mục tiêukinh doanh, không như mongmuốn của các cổ đông đầu tưvào công ty từ đầu. Giá giaodịch cổ phiếu sẽ có những xáotrộn nhất định.

Niêm yết cửa sau phá vỡ tínhnhất thể trong các quy định vềđiều kiện niêm yết và quản lý

niêm yết. Việc này có thể tạo rasự bất bình đẳng trong việc thựcthi các quy định về niêm yết vàquản lý niêm yết và thiếu bìnhđẳng về phương diện công bốthông tin. Phần lớn các nướcđều coi hoạt động này là tái cơcấu tài sản của công ty niêm yếtvà phải được sự phê chuẩn củacơ quan quản lý, bắt buộc côngbố thông tin.

Giá niêm yết lần đầu nênđịnh thế nào?

Định giá cổ phiếu dự kiếnniêm yết là công việc rấtquan trọng, đòi hỏi mức độthận trọng và tinh thần tráchnhiệm cao của công ty niêmyết và tổ chức tư vấn, vìquyền lợi của các cổ đông.

Theo quan điểm của cácchuyên gia phân tích SMES,nên sử dụng nhiều phương phápđịnh giá khác nhau, có công bố

kèm thêm giải thích. Như vậysẽ giúp cho nhà đầu tư có cáinhìn chân thực hơn vào giá trịcủa cổ phiếu.

Phần lớn trong số 10 doanhnghiệp mới lên sàn HOSE từđầu năm 2007 đến nay đều cókhuynh hướng sử dụng số liệubình quân của 2 phương phápđịnh giá DCF và P/E haychuyển hẳn qua P/E. Có thể hailý do dưới đây giải thích đượcnguyên nhân của sự lựa chọn

này.

Thứ nhất, DCF là phươngpháp thông dụng trong việc xácđịnh giá trị doanh nghiệp,thường được sử dụng trong việcxác định giá khởi điểm khi đấugiá lần đầu hay chào bán chocác cổ đông tổ chức.

Tuy nhiên, việc định giá nàythường được áp dụng với giảđịnh tĩnh, tức là dự toán mức cổtức chủ yếu trong một số năm

sắp tới (thông thường 5 năm) vàkhông đề cập đến việc tăng vốn(huy động vốn bằng cách pháthành thêm cổ phiếu) trong thờigian đó.

Thực tế ở thị trường chứngkhoán Việt Nam 2 năm gần đâycho thấy, đa số các công tyniêm yết thường có mức cổ tứchàng năm (bằng tiền đồng) thấpvà hay lựa chọn hình thức trảcổ tức bằng cổ phiếu. Do đó,phương pháp này có thể đưa ra

kết quả “không cao” so với kỳvọng của chính công ty niêmyết hay so với mặt bằng giá trênthị trường chứng khoán hiệnnay.

Thứ hai, P/E là một trongnhững chỉ số mang tính rất phổbiến, dễ thuyết phục trên thịtrường chứng khoán Việt Namhiện nay và được nhiều công tysử dụng do so sánh được vớimức bình quân ngành hay cáccông ty cùng ngành đã niêm

yết.

Nhiều cổ phiếu trước khi niêmyết đã được giao dịch trên thịtrường phi tập trung, được địnhgiá lại qua cung cầu nên việcxác định giá niêm yết dự kiếntheo phương pháp này sẽ có vẻgần sát với “thời giá” hơn.

Khác với việc xác định giá pháthành lần đầu hay chào bánriêng lẻ mà công ty niêm yết(lúc đó gọi là tổ chức phát

hành) thu về được một lượngtiền nhất định, giá niêm yết dựkiến chỉ làm thay đổi giá trị tàisản của các cổ đông.

Tuy nhiên, do có khoảng cáchkhá xa về kết quả của haiphương pháp định giá nói trênmà thị trường cũng có nhữngphản ứng rất khác nhau. Thựctế đã có những ngộ nhận củanhiều nhà đầu tư đối với giá cácloại cổ phiếu mới lên sàn gầnđây và thị trường cũng chịu tác

động của những ngộ nhận đó.

Từ ngày 4/10/2007, TSC,TCM, SC5 là những cổ phiếucó sự tăng giá chóng mặt ngaysau khi lên sàn. TSC (cổ phiếucủa công ty được coi là đại lýphân phối cấp 1 của Công tyĐạm Phú Mỹ) tăng giá liên tiếp1 7 phiên, chưa kể phiên giaodịch đầu tiên có giá đóng cửa48.000 đồng/cổ phiếu (tăng trần8.000 đồng/cổ phiếu so với giádự kiến) , sau khi chững lại 1

phiên lại tăng tiếp 4 phiên đểđạt mức 116.000 đồng/cổphiếu.

Như vậy chỉ sau khoảng gần1 tháng giao dịch, giá TSC đãtăng gấp 2,9 lần so với giá banđầu. Đặc biệt, sự tăng giá diễnra trong khi VN-Index đang từtừ rớt điểm hay nói cách khác,giá cổ phiếu nói chung đanggiảm.

Tình hình tương tự xảy ra vớicổ phiếu TCM (Dệt Thành

Công) giá tăng liên tiếp 17phiên, đạt đỉnh 111.000đồng/cổ phiếu, tức gấp 2,47 lầngiá dự kiến ban đầu) và SC5(thuộc ngành xây dựng), giátăng liên tiếp 7 phiên, đạt đỉnh255.000 đồng/cổ phiếu, tứctăng 59,4%.

Tất nhiên, chưa nói tới các yếutố như quỹ đầu tư mạnh taymua cổ phiếu đó hay có tin tốtvào cùng thời điểm, nhưngnhiều nhà đầu tư có vẻ “sớm

nhận ra” một điều: dường nhưđến thời của các cổ phiếu mớiniêm yết, cứ chính thức giaodịch rồi tăng giá.

Do đó, trên thị trường OTChình thành một phong trào sănlùng cổ phiếu sắp niêm yết vàgiá nhiều cổ phiếu thuộc loạinày đã tăng chóng mặt ngay khicó tin về ngày sẽ chính thức lênsàn.

Các trường hợp của các cổ

phiếu đã niêm yết sau đó nhưSSI (chuyển sàn), HT1 (Ximăng Hà Tiên 1), HPG (Tậpđoàn Hòa Phát) hay còn nhiềucổ phiếu sắp niêm yết khác,dường như cũng chịu tác độngtừ “phong trào” này. Tuy nhiên,thực tế sau khi lên sàn, các cổphiếu này lại rớt giá.

Nhiều người cho rằng giá cổphiếu rớt do những người đãmua trước đây (khi cổ phiếucòn giao dịch trên thị trường

OTC) hiện thực hóa lợi nhuận(có khi đạt đến trên 50% chỉtrong thời gian rất ngắn) hay dosố lượng cổ phiếu đang lưuhành quá nhiều (DPM, SSI,HPG) nên bị loãng.

Do DPM, SSI và HPG nằmtrong Top10 cổ phiếu có khốilượng niêm yết lớn nhất, nênbiến động giá của các cổ phiếunày cũng góp phần tác độngđến chỉ số VN-Index.

Theo quan điểm của chúng tôi,nguyên nhân tăng giảm giátrong thời gian qua phụ thuộcvào chính phương pháp định giániêm yết dự kiến của chính cáccông ty niêm yết.

Theo chúng tôi, hiện nay, mứcđộ lạc quan của nhà đầu tư vàothị trường chứng khoán ViệtNam hiện ở mức cao, kỳ vọngvào các ngành “hot” như bấtđộng sản, chứng khoán hay vàocác công ty có tên tuổi, có

thương hiệu đang là khá lớn.Mức kỳ vọng này thể hiện ở chỉsố P/E khá cao, bình quân P/Etoàn thị trường tính đến naykhoảng 25 (bình quan số học)hay trên 32 (bình quân trọngsố).

Tuy nhiên, việc xác định giániêm yết dự kiến theo kiểu sosánh với P/E của công ty kháccũng có rủi ro. Đó là P/E củacác công ty khác có thể đã caoso với bình quân toàn thị trường

hay bình quân ngành. Bản thâncác công ty đó (và đa số cáccông ty niêm yết khác trên sànHOSE) sau quý 3 cũng đã côngbố các chỉ tiêu kinh doanh vàtài chính hết sức thuận lợi.

Nhưng nếu chỉ đơn thuần địnhgiá theo P/E mà không tính đếncác yếu tố khác cũng sẽ manglại nhiều rủi ro cho cổ đôngcông ty đó hay cả thị trường.

Trái phiếu chuyển đổi:Chuyện ở Tây

Trái phiếu chuyển đổi làmột công cụ tài chính thôngdụng tại các thị trường pháttriển.

Tại Việt Nam, trái phiếuchuyển đổi đã được sử dụng bởimột số doanh nghiệp trongkhoảng 2 năm gần đây. Tuynhiên, đặc thù áp dụng vào ViệtNam của trái phiếu chuyển đổiđã và đang gây ra một số rắc rối

cho nhà đầu tư.

Trong bài biết này, người viếtmong muốn trình bày một sốvấn đề cơ bản về trái phiếuchuyển đổi để giúp các nhà đầutư hiểu thêm về công cụ tàichính này tại các thị trườngphát triển. Kỳ tới của bài viết,người viết xin trình bày các đặcthù của trái phiếu chuyển đổikhi áp dụng tại Việt Nam cũngnhư các vấn đề phát sinh để cóhướng giải quyết.

Trái phiếu chuyển đổi là gì?

Trái phiếu chuyển đổi là mộtcông cụ nợ cho phép trái chủthực hiện quyền (mà không cónghĩa vụ) chuyển đổi sang cổphiếu theo một tỷ lệ nhất địnhtại một thời điểm hoặc khoảngthời điểm nhất định trong tươnglai.

Trước khi trái phiếu chuyển đổiđược chuyển đổi thành cổ

phiếu, trái chủ được thực hiệncác quyền lợi và nghĩa vụ đốivới một trái phiếu bình thườngnhư nhận lãi suất và hoàn trảgốc khi đến hạn. Trong trườnghợp chủ thể phát hành phá sảntrước khi chuyển đổi, trái phiếuchuyển đổi sẽ có quyền ưu tiênthanh toán trước cổ phiếu.

Sự khác biệt của trái phiếuchuyển đổi so với trái phiếuthông thường đó là quyềnchuyển đổi sang cổ phiếu theo

một tỷ lệ cố định trong tương laicủa trái chủ. Do đó, trái phiếuchuyển đổi có giá trị hơn tráiphiếu thông thường. trái phiếuchuyển đổi được coi là mộtcông cụ lưỡng tính “hybrid” docó tính chất của cả trái phiếu vàcổ phiếu.

Về bản chất kinh tế, trái phiếuchuyển đổi được coi là một sảnphẩm lồng ghép “2 trong 1”giữa trái phiếu doanh nghiệp vàquyền mua cổ phiếu do chính

doanh nghiệp phát hành(warrant). Quyền mua cổ phiếucho phép người nắm quyền, màkhông có nghĩa vụ mua, cổphiếu tại một thời điểm trongtương lai với một mức giá xácđịnh trước (strike price).

Về chủ thể phát hành có 2 loạiquyền mua: quyền mua dodoanh nghiệp trực tiếp pháthành (warrant) và quyền muado thị trường phát hành (calloption). Quyền mua do chủ thể

phát hành làm tăng vốn củadoanh nghiệp còn quyền muado thị trường phát hành chỉ làmột công cụ phái sinh, khôngcó tác dụng làm tăng vốn doanhnghiệp. Về bản chất kinh tế, 2loại quyền mua này cơ bản làtương đồng nhau.

Về thời hạn thực hiện quyền,quyền mua được phân thànhquyền mua kiểu Mỹ cho phépthực hiện quyền trong mộtkhoảng thời gian nhất định,

trong khi quyền mua kiều ChâuÂu cho phép thực hiện tại mộtngày nhất định. Để mua quyền,người ta phải trả một khoản phí(premium). Khoản phí này caohay thấp phụ thuộc vào giá trịcủa quyền mua. Quyền mua cóthể được trao đổi trên thị trườngthứ cấp một cách riêng rẽ hoặcđóng gói trong một sản phẩm tàichính như trái phiếu chuyểnđổi. Do đó giá trị của quyềnmua phải được thị trường xácđịnh để làm cơ sở trao đổi.

Giá trị trái phiếu chuyển đổiđược xác định thế nào?

Giá trị của trái phiếu chuyển đổigồm 2 cấu phần, đó là giá trịcủa trái phiếu và giá trị củaquyền chuyển đổi (quyền muacổ phiếu).

Giá trị của trái phiếu được hiểulà giá trị hiện tại của các dòngtiền thanh toán gốc và lãi tráiphiếu trong suốt kỳ hạn của trái

phiếu, thông qua một lãi suấtchiết khấu. Lãi suất chiết khấunày được quyết định dựa vào lãisuất chung trên thị trường (nhưtrái phiếu kho bạc) và biên độrủi ro tín dụng (credit spread)của chủ thể phát hành cũng nhưcác tài sản đảm bảo của tráiphiếu (nếu có).

Tại các thị trường phát triển, tấtcả các trái phiếu phát hành racho công chúng đều phải đượcđịnh mức tín nhiệm để làm cơ

sở xác định biên độ rủi ro tíndụng. Các tổ chức định mức tínnhiệm danh tiếng trên toàn cầutham gia định mức trái phiếubao gồm Standard & Poor,Moody’s và Fitch Rating.

Lãi suất thị trường hay biên độrủi ro tín dụng tăng đều làmtăng tỷ lệ chiết khấu và do đólàm giảm giá trị của trái phiếuvà ngược lại. Do đó trên thịtrường thứ cấp, giá trị của tráiphiếu biến động phụ thuộc vào

các nhân tố này cũng như quanhệ cung cầu.

Đối với trái phiếu chuyểnđổi, do cuống lãi suất thườngthấp hơn lãi suất vay thôngthường mà doanh nghiệp hay lãisuất chiết khấu dùng để định giátrái phiếu, nên giá trị của tráiphiếu thường thấp hơn giá trịdanh nghĩa (par value). Phầnthấp hơn thực chấp là phần phímà nhà đầu tư phải bỏ ra đểmua quyền mua cổ phiếu.

Giá trị quyền mua cổ phiếu phụthuộc trước hết vào giá cổphiếu. Khi giá cổ phiếu tăng thìquyền mua càng có giá trị vàngược lại. Phần chênh lệch giữgiá cổ phiếu hiện hành và giáchuyển đổi (strike price) đượcgọi là giá trị “nội tại” (intrinsicvalue) của quyền mua. Khi giátrị nội tại này > 0, thì lúc đóquyền mua đang có lãi (in themoney) và ngược lại giá trị nộitại < 0 thì lúc đó quyền muakhông có giá trị (out of money).

Giá trị nội tại là một cấu phầnquan trọng để xác định giá trịquyền mua.

Một quyền mua có giá trị nội tại> 0 chưa chắc đã mang lại lợinhuận cho người sở hữu, nếugiá cổ phiếu suy giảm thấp hơngiá chuyển đổi tại ngày chuyểnđổi. Ngược lại, một quyền muacó giá trị nội tại < 0 chưa chắcđã vô nghĩa với người sở hữunếu giá cổ phiếu tăng cao hơngiá chuyển đổi tại ngày chuyển

đổi. Điều đó cho thấy rằng, giátrị của quyền mua còn phụthuộc vào một số yếu tố khácnhư:

1. Thời hạn thực hiện quyền.Thời hạn này càng dài thìquyền càng có giá trị và ngượclại. Điều này là do khi thời hạncòn dài thì cơ hội tăng giá cổphiếu cao hơn, làm tăng giá trịnội tại của quyền mua;

2. Mức độ biến động thường

xuyên của cổ phiếu (volatility).Cổ phiếu có mức độ biến độngmạnh thì cơ hội tăng giá (vàgiảm giá) càng cao, do đó giá trịquyền mua càng cao và ngượclại; và

3. Lãi suất trên thị trường. Lãisuất càng giảm thì giá trị quyềnmua càng cao và ngược lại, dotỷ lệ chiết khấu để tính giá trịhiện tại của giá trị nội tại sẽtăng.

Các yếu tố trên hình thành mộtcấu phần quan trọng nữa củaquyền mua gọi là giá trị “thờigian” (time value). Giá trị củaquyền mua bằng giá trị nội tạicộng với giá trị thời gian.

Trái phiếu chuyển đổi đối vớichủ thể phát hành

Có rất nhiều lý do doanh nghiệpphát hành trái phiếu chuyểnđổi. Về cơ bản, trái phiếuchuyển đổi có cuống lãi suất

thấp hơn trái phiếu thôngthường do nhà đầu tư đượchưởng quyền mua mà khôngphải trả phí (premium). Do đó,nếu doanh nghiệp có kế hoạchtăng vốn trong tương lai thì tráiphiếu chuyển đổi có thể là mộtgiải pháp huy động vốn tiếtkiệm trong khi vẫn có tính hấpdẫn cao.

Trong những năm làm ăn khókhăn hoặc thị trường điềuchỉnh, giá cổ phiếu xuống thấp

hơn giá trị thực, doanh nghiệpkhông ngoan cũng chọn giảipháp trái phiếu chuyển đổinhằm không bị thua thiệt chocác cổ đông khi tăng vốn bằngcổ phiếu.

Thông thường trái phiếu chuyểnđổi được phát hành cho thịtrường mà không nhất thiết chocác cổ đông hiện hữu. Do đó,giá chuyển đổi thường xoayquanh mức giá cổ phiếu hiệntại. Ví dụ Công ty A có giá cổ

phiếu 100.000 VND (mệnh giá10.000 VND) phát hành tráiphiếu chuyển đổi mệnh giá1.000.000 VND thì tỷ lệchuyển đổi trong tương lai sẽ là1 trái phiếu đổi thành 9-11 cổphiếu.

Chính vì giá chuyển đổi thườngxoay quanh giá trị hiện tại củacổ phiếu (chứ không phải mệnhgiá cổ phiếu) nên giá trị củaquyền mua thường không caovà lãi suất cũng chỉ giảm một

chút so với lãi suất huy độngbình thường của doanh nghiệp.

Do đó, khi chuyển đổi tráiphiếu sang cổ phiếu, doanhnghiệp thu về một lượng thặngdư vốn khổng lồ gần bằng huyđộng vốn từ cổ đông mới. Đâylà điểm rất khác so với một sốtrái phiếu chuyển đổi đangđược phát hành tại Việt Nam sẽđược trình bày trong bài viếtsau.

Lợi ích thứ hai của việc sử dụngtrái phiếu chuyển đổi là làm đẹpcác chỉ số tài chính như các chỉsố thu nhập trên cổ phiếu (EPS)và giá trên thu nhập (P/E).Bằng cách này, doanh nghiệpcó thể lựa thời điểm chuyển đổitrái phiếu thành cổ phiếu tươngứng với những năm lợi nhuậncao để tránh hiệu ứng pha loãngcổ phiếu đột biến như khi pháthành cổ phiếu.

Các nhà đầu tư thiếu hiểu biết

dễ bị lừa bởi những liều thuốc“tê” kiểu này, đặc biệt khi hiệuứng pha loãng lớn. Để giúp cácnhà đầu tư đánh giá độ mạnhcủa liều “thuốc tê”, quốc tế vàhầu hết các nước đều có chuẩnmực kế toán về thu nhập trêncổ phiếu (EPS). Chuẩn mựcnày quy định các doanh nghiệpphải trình bày chỉ số EPS vàEPS được pha loãng (DillutedEPS) do các cam kết phát hànhtăng vốn.

Lợi ích cuối cùng nhưng

không kém phần quan trọngcủa trái phiếu chuyển đổi đó làviệc dung hòa lợi ích của tráichủ và cổ đông. Trái chủ và cổđông là 2 đối tượng có mâuthuẫn lợi ích với nhau do họcùng tranh dành miếng bánh lợinhuận của doanh nghiệp với thứtự ưu tiên khác nhau. Lợi íchcủa một bên sẽ là thiệt hại củabên kia. Các cổ đông có thể dễdàng chấp thuận việc doanhnghiệp tham gia vào các dự ánrủi ro để mang lại lợi nhuận cao

nhưng các trái chủ chắc chắn sẽkhông thích những kế hoạchlàm tăng rủi ro tín dụng củadoanh nghiệp.

Bằng việc kết hợp “2 trong 1”,doanh nghiệp tạo ra được mộttầng lớp trái chủ dễ “thôngcảm” với quyền lợi các cổđông. Đây cũng là một giảipháp hay để giải quyết vấn đềmâu thuẫn lợi ích theo lý thuyết“Agency”.

Trái phiếu chuyển đổi đối vớinhà đầu tư

Trái phiếu chuyển đổi có sứchấp dẫn với các nhà đầu tư, đặcbiệt các nhà đầu tư không ưamạo hiểm đầu tư trực tiếp cổphiếu như các quỹ hưu trí hoặccác nhà đầu tư có tuổi.

Bằng cách mua sản phẩm “2trong 1”, các nhà đầu tư khôngbị lỗ nặng khi giá cổ phiếu sụtgiảm xuống dưới giá chuyển đổi

(họ sẽ không thực hiện quyềnchuyển đổi) mà vẫn có lợi khigiá cổ phiếu tăng mạnh (họ sẽthực hiện quyền chuyển đổi rồibán cổ phiếu sau khi chuyểnđổi). Theo một nghiên cứu củaMerill Lynch, khoảng 70%quyền mua bán kèm theo tráiphiếu chuyển đổi mang lại lợinhuận cho nhà đầu tư trênphạm vi toàn cầu.

Nhà đầu tư trái phiếu chuyểnđổi có thể gặp rủi ro nếu doanh

nghiệp có quyền ép buộc thờiđiểm chuyển đổi sớm khi giá cổphiếu có xu hướng tăng mạnhvượt quá một mức nào đó.Thông thường các doanhnghiệp không cho phép giá cổphiếu lên quá cao mà khôngthực hiện việc chuyển đổi vì họmuốn tranh thủ pha loãng cổphiếu tại những thời điểm thuậnlợi nhất nhằm điều hòa sự biếnđộng thị giá cổ phiếu.

Trái phiếu chuyển đổi và hiệu

ứng pha loãng thu nhập

Như trình bày ở trên, nhà đầutư nên hiểu được hiệu ứng củatrái phiếu chuyển đổi đối với giácổ phiếu trong tương lai như thếnào. Chuẩn mực kế toán quốctế số 33 (Thu nhập trên cổphiếu) quy định các doanhnghiệp phải thuyết trình các chỉsố về thu nhập trên cổ phiếukhông chỉ cho năm hiện tại màcòn cho tương lai có tính đếnhiệu ứng pha loãng (dillution)

nhằm cung cấp cho nhà đầu tưmột bức tranh toàn cảnh.Chuẩn mực Kế toán Việt Namsố 30 (VAS30) cũng quy địnhtương tự về vấn đề này.

Các sự kiện pha loãng cổ phiếubao gồm phát hành trái phiếuchuyển đổi, phát hành cácquyền mua cổ phiếu (warrants),chương trình phát hành cổphiếu cho nhân viên, các camkết hợp đồng được thanh toánbằng phát hành thêm cổ phiếu,

vv.

Chỉ số thu nhập trên cổ phiếupha loãng được tính bằng mứcthu nhập điều chỉnh chia cho sốcổ phiếu điều chỉnh. Ví dụdoanh nghiệp A có mức thunhập năm hiện tại là 1.000 tỷ vàsố cổ phiếu hiện tại 200 triệu cổphiếu phổ thông (vốn 2.000 tỷ,mệnh giá 10.000 VND). EPShiện tại là 5.000 VND.

Doanh nghiệp A phát hành

3.500 tỷ trái phiếu chuyển đổilãi suất 6%/năm có thể chuyểnthành 50 triệu cổ phiếu phổthông trong tương lai (theo giáchuyển đổi 70.000 VND/ cổphiếu). Thuế suất hiện hành vàtương lai là 25%. Lãi suất phảitrả hàng năm là 210 tỷ và thuếtiết kiệm là 52 tỷ (210 tỷ x25%). Để tính EPS pha loãng,nhà đầu tư muốn biết được saukhi trái phiếu chuyển thành cổphiếu thì thu nhập và số cổphiếu thay đổi thế nào.

Thu nhập điều chỉnh là 1.000 tỷ+ lãi suất trái phiếu 210 tỷ -thuế tiết kiệm 52 tỷ = 1.158 tỷ.Số cổ phiếu lưu thông bìnhquân năm sẽ là 250 triệu. Chỉsố EPS pha loãng = 4.632VND. Như vậy EPS pha loãngthấp hơn EPS hiện tại. Nếudoanh nghiệp không có tăngtrưởng trong năm pha loãng thìkhả năng thị giá cổ phiếu sẽgiảm do thu nhập trên cổ phiếubị giảm.

Kết luận

Trái phiếu chuyển đổi là mộtsản phẩm tài chính phức tạp, donó có đặc tính trái phiếu và cổphiếu. Việc hiểu bản chất củatrái phiếu chuyển đổi cũng nhưnhững ưu nhược điểm trongviệc áp dụng trái phiếu chuyểnđổi - đối với cả doanh nghiệpphát hành và nhà đầu tư - có vaitrò quan trọng trong việc thúcđẩy sự phát triển của trái phiếu

chuyển đổi tại thị trường ViệtNam. Các nhà đầu tư cần đặcbiệt chú ý tới hiệu ứng phaloãng của trái phiếu chuyển đổiđối với thu nhập trên cổ phiếu(EPS), và do đó thị giá cổ phiếutrong tương lai.

Trong kỳ sau (Trái phiếuchuyển đổi: Chuyện ở Ta) ,người viết sẽ trình bày về thựctrạng phát hành trái phiếuchuyển đổi tại Việt Nam và cácvấn đề phát sinh.

Khi nào thì cổ phiếu bị tạmngừng giao dịch?

Ngày 31/12/2007, Giám đốcTrung tâm Giao dịch Chứngkhoán Hà Nội đã ký Quyếtđịnh số 420/QĐ-TTGDHN vềviệc ban hành quy chế niêmyết chứng khoán tại sàn HàNội.

Quy chế này hướng dẫn khácụ thể quy trình đăng ký niêmyết tại Trung tâm Giao dịchChứng khoán Hà Nội và quản

lý các tổ chức niêm yết như:hoạt động đăng ký niêm yết lầnđầu, thay đổi đăng ký niêm yết,kiểm soát và tạm ngừng giaodịch đối với chứng khoán niêmyết, huỷ niêm yết, và nghĩa vụcủa các tổ chức niêm yết.

Đây được xem là bước tiếptheo trong quá trình hoàn thiệnhệ thống văn bản quy định liênquan tới hoạt động quản lý thịtrường tại sàn Hà Nội theo tinhthần của Luật Chứng khoán,

đồng thời tạo cơ sở pháp lý giúpcác hoạt động niêm yết chứngkhoán và quản lý các tổ chứcniêm yết trên sàn Hà Nội đượctổ chức chặt chẽ và đi vào nềnnếp.

Đáng chú ý, quy chế đã quyđịnh về các trường hợp cụ thểkhi Trung tâm xem xét tạmngừng giao dịch đối với chứngkhoán niêm yết, khi xảy ra mộttrong các trường hợp sau:

- Giá và khối lượng giao dịchchứng khoán có biến động bấtthường;

- Tổ chức niêm yết vi phạmnghiêm trọng Quy chế công bốthông tin trên Trung tâm, đã bịđưa vào diện bị kiểm soáttrong một tháng liên tục màchưa khắc phục được nguyênnhân dẫn đến chứng khoán bịkiểm soát hoặc chưa có báo cáoTrung tâm Giao dịch Chứngkhoán/Ủy ban Chứng khoán

Nhà nước về các biện phápkhắc phục;

- Lợi nhuận sau thuế của tổchức niêm yết là số âm tronghai năm liên tiếp;

- Cổ phiếu không có giao dịchtrong vòng 120 ngày;

- Thực hiện việc tách, gộp cổphiếu;

- Tách, sáp nhập doanh nghiệp;

- Khi có thông tin có thể ảnhhưởng nghiêm trọng đến giaodịch chứng khoán của tổ chứcniêm yết và cần có sự xác nhậncủa tổ chức niêm yết;

- Theo yêu cầu của tổ chứcniêm yết, khi có thông tin chưacông bố có thể ảnh hưởng đếngiao dịch chứng khoán của tổchức niêm yết;

- Trong trường hợp cần thiết để

bảo vệ lợi ích của nhà đầu tưhoặc đảm bảo ổn định của thịtrường.

Ngoài ra, trong trường hợp thấycần thiết phải tạm ngừng giaodịch, Trung tâm sẽ có công vănthông báo việc tạm ngừng giaodịch cổ phiếu của tổ chức niêmyết và thực hiện công bố thôngtin về việc tạm ngừng giao dịchtrên các phương tiện công bốthông tin của Trung tâm.

Thời hạn tạm ngừng giao dịch,trừ trường hợp tách gộp cổphiếu, không vượt quá 10 phiêngiao dịch và có thể được Trungtâm giao dịch xem xét gia hạntrong những trường hợp Trungtâm giao dịch thấy cần thiết đểbảo vệ lợi ích của nhà đầu tưhoặc đảm bảo ổn định của thịtrường.

Cũng theo quy chế, một số điềukiện cơ bản đối với việc niêmyết cổ phiếu tại Trung tâm Giao

dịch Chứng khoán Hà Nội baogồm:

- Là công ty cổ phần có vốnđiều lệ đã góp tại thời điểmđăng ký niêm yết từ 10 tỷ đồngViệt Nam trở lên tính theo giátrị ghi trên sổ kế toán;

- Hoạt động kinh doanh củanăm liền trước năm đăng kýniêm yết phải có lãi, không cócác khoản nợ phải trả quá hạntrên một năm và hoàn thành các

nghĩa vụ tài chính với Nhànước;

- Cổ phiếu có quyền biểu quyếtcủa công ty do ít nhất 100 cổđông nắm giữ;

- Cổ đông là thành viên hộiđồng quản trị, ban kiểm soát,giám đốc hoặc tổng giám đốc,phó giám đốc hoặc phó tổnggiám đốc và kế toán trưởng củacông ty phải cam kết nắm giữ100% số cổ phiếu do mình sở

hữu trong thời gian 6 tháng kểtừ ngày niêm yết và 50% số cổphiếu này trong thời gian 6tháng tiếp theo, không tính sốcổ phiếu thuộc sở hữu Nhànước do các cá nhân trên đạidiện nắm giữ.

Trình tự một cuộc đấu giádiễn ra như thế nào?

Khi NĐT muốn tham giađấu giá cổ phiếu của doanhnghiệp phát hành lần đầuhoặc phát hành thêm, NĐTcần phải biết trình tự thựchiện một cuộc đấu giá để tiệntheo dõi và tham gia đấu giáđúng thời điểm.

1.NĐT có thể tìm thấy thôngtin về các cuộc đấu giá cổ phiếusắp diễn ra trong phần “Đấu

giá / Lịch đấu giá ” trên websitecủa TTGDCK Hà Nội, SởGDCK TP. HCM, Uỷ banchứng khoán Nhà nước hoặctrên website của các công tychứng khoán. Các thông tin cầnquan tâm trong lịch đấu giá, đólà:

- Đại lý đấu giá (nơi đấu giá) - Ngày giờ đấu giá (ngày giờ

hết hạn đăng ký và đặt cọc;ngày giờ hết hạn bỏ phiếu tại

đại lý đấu giá; ngày giờ đấugiá).

- Số lượng cổ phần được đưa

ra đấu giá. - Giá khởi điểm của cổ

phiếu. 2. Khoảng 1 hoặc 2 ngày

trước ngày hết hạn bỏ phiếu,TTGDCK Hà Nội hoặc SởGDCK TP.HCM sẽ công bố sốngười đăng ký và số lượng cổ

phiếu đăng ký tham gia cuộcđấu giá trong mục “Tin tức/Tintức từ Sở GDCK TP.HCM”trên website của Sở GDCKTP.HCM hoặc trong phần“Thông tin thị trường/Công bốthông tin/Tin tức từ TTGDCKHà Nội” trên website củaTTGDCK Hà Nội.

3. Kết quả đấu giá được

thông báo trong phần “Tintức/Tin tức từ Sở GDCKTP.HCM” hoặc “Đấu giá/Kết

quả đấu giá” trên website củaSở GDCK TP.HCM; hoặc trongphần “Thông tin thịtrường/Công bố thông tin/Tintức từ TTDGCK Hà Nội” hoặc“Đấu giá/Kết quả đấu giá” trênwebsite của TTGDCK Hà Nội;hoặc trên website của các côngty chứng khoán.

Ngoài ra, các nhân viên tư

vấn của Công ty Chứng khoánHà Nội (HSSC) và các công tychứng khoán khác sẽ hướng

dẫn nhà đầu tư một cách chi tiếtvề cách thức tham gia đấu giá.

Giá tham chiếu vào ngàychào sàn của CP, chứng chỉquỹ, trái phiếu niêm yết lầnđầu

Chỉ trong hai tháng cuốinăm 2007 và đầu năm 2008,giới đầu tư chứng kiến mộtloạt cổ phiếu mới chào sàn.Vậy nhà đầu tư có thể lấythông tin từ đâu nếu muốnđịnh giá của cổ phiếu, chứngchỉ quỹ mới niêm yết trongngày giao dịch đầu tiên?

Đối với sàn TP.HCM(HOSE)

Giá tham chiếu sẽ là mức giá

giao dịch dự kiến được tổ chứcniêm yết và tổ chức tư vấn niêmyết (nếu có) đưa ra. Nhà đầu tưsẽ căn cứ vào mức giá này đểđặt lệnh mua bán. Biên độ daođộng giá trong ngày giao dịchđầu tiên là +/- 20% so với giágiao dịch dự kiến. Biên độ nàychỉ áp dụng trong ngày giaodịch đầu tiên. Từ ngày kế tiếp,

biên độ dao động được áp dụngtheo quy định hiện hành trongngày giao dịch: đối với cổ phiếuvà chứng chỉ quỹ đầu tư: +/-5% (so với giá tham chiếu).

Nếu trong 3 ngày giao dịch

đầu tiên, cổ phiếu, chứng chỉquỹ mới niêm yết vẫn chưa cógiá đóng cửa, tổ chức niêm yếtsẽ phải xác định lại giá giaodịch dự kiến.

Đối với sàn Hà Nội

(HaSTC) Nhà đầu tư sẽ không tìm

thấy giá tham chiếu vào ngàygiao dịch đầu tiên. Mức giátham chiếu trong ngày này sẽcăn cứ vào cung cầu thực tếcủa thị trường, cũng như kỳvọng của nhà đầu tư đối với cổphiếu mới niêm yết. Do vậy, họsẽ gặp khó khăn nhất định khixác định giá trị giao dịch trongngày cổ phiếu chào sàn.

Tuy nhiên, để giúp nhà đầutư có những thông tin về cổphiếu, chứng chỉ quỹ mới niêmyết, tránh mua cổ phiếu vượtquá giá trị thực, nhà đầu tư cóthể nhờ đội ngũ tư vấn, phântích của các CTCK nơi mìnhmở tài khoản.

*Lưu ý: HOSE và HASTC

không quy định mức giá giaodịch dự kiến, biên độ dao độnggiá đối với trái phiếu mới niêmyết trong ngày giao dịch đầu

tiên.

Chứng khoán và chỉ số giá:

Năm nay sẽ sáng hơnQuanhệ giữa chỉ số giá (CPI) vàthị trường chứng khoán làmối quan hệ phức tạp, haichiều, vừa có tính trực tiếp,vừa có tính gián tiếp.

Trong năm 2008, dự báotriển vọng thị trường chứngkhoán lẫn CPI đều tốt hơn năm2007.

Tác động qua lại và một số

khác biệt

Thông thường, giả định cácnhân tố khác liên quan đến thịtrường chứng khoán không đổi,nếu CPI ổn định ở mức 5% làđiều kiện lý tưởng để thị trườngchứng khoán hoạt động bìnhthường, còn khi CPI tăng caohơn sẽ ảnh hưởng đến thịtrường chứng khoán qua bốn cơchế:

1. CPI tăng sẽ trực tiếp làm

tăng khó khăn cho các doanhnghiệp gắn với việc phải tăng lãivay tín dụng, tăng lương và cácchi phí đầu vào khác. Điều nàylàm giảm lợi nhuận kinh doanhvà lợi tức cổ phiếu, các báo cáotài chính kém sáng sủa vàchứng khoán của các doanhnghiệp cũng trở nên kém hấpdẫn hơn...

2. CPI tăng sẽ làm tăng áp lựcbuộc Nhà nước phải thực hiệnchính sách tín dụng thắt chặt,

như giảm hạn mức tín dụng,tăng dự trữ bắt buộc, tăng lãisuất cơ bản và lãi chiết khấungân hàng, các điều kiện tíndụng khác cũng ngặt nghèohơn, khiến các nhà đầu tưchứng khoán tiếp cận nguồn tíndụng khó khăn và đắt đỏ hơn, vìvậy làm giảm đầu tư vào thịtrường chứng khoán...

3. CPI tăng sẽ kéo theo việc cácngân hàng tăng lãi suất huyđộng vốn, thúc đẩy việc tăng

tiền gửi tiết kiệm hoặc muavàng để bảo toàn tiền vốn củanhà đầu tư, điều này cũng làmthu hẹp dòng vốn đầu tư trên thịtrường chứng khoán...

4. CPI tăng có thể còn gây haitác dụng trái chiều khác là: tăngbán ra các chứng khoán “xấu”để rút vốn khỏi thị trườngchứng khoán và tăng mua vàonhững chứng khoán “tốt” đểtránh lạm phát.

Xu hướng bán tháo chứngkhoán thường xảy ra khi trênthị trường chứng khoán cónhiều chứng khoán chất lượngthấp và điều này làm giảm sútlòng tin của các nhà đầu tư,nhất là các nhà đầu tư khôngchuyên nghiệp, vốn mỏng...

Lạm phát của Việt Nam 2007đã ở mức kỷ lục 12,63% và ảnhhưởng đến thị trường chứngkhoán Việt Nam theo cả bốn cơchế tác động nêu trên, nghĩa là

về cơ bản sẽ làm giảm sự sôiđộng mua - bán trên thị trườngnày.

Tuy nhiên, có hai điểm đángchú ý riêng có của thị trườngchứng khoán Việt Nam hiệnnay khiến các cơ chế tác độngnêu trên không hoàn toàn đầyđủ và đúng về mặt logic.

Một mặt, dường như các nhàđầu tư không chịu tác độngnhiều lắm của các báo cáo tài

chính chính thức của các doanhnghiệp và tổ chức niêm yếthoặc chưa niêm yết trên thịtrường chứng khoán.

Đây là hiện tượng không bìnhthường, mà nguyên nhân có thểtừ hai phía, hoặc do chất lượngbáo cáo tài chính và uy tín thựctế của doanh nghiệp chưa cao;tâm lý đầu tư ngắn hạn hoặctheo đám đông còn đậm; hoặcdo lãi suất ngân hàng đang thựcâm và lượng tiền trong dân còn

lớn, khiến nhu cầu đầu tưchứng khoán vẫn khá nóng nếuxuất hiện các cơ hội đầu tư hấpdẫn, nhất là trước tin đồn vềcác đợt IPO sắp tới của nhiềudoanh nghiệp lớn.

Hơn nữa, ở Việt Nam lạmphát dường như đã ở đỉnh cao,trong khi thị trường chứngkhoán lại đang ở đáy cơn sốtlạnh và đang trên đà hồi phục,dù chưa vững chắc.

Triển vọng trong năm 2008

Nói cách khác, trong giả địnhCPI không trở thành lạm phátphi mã hay siêu lạm phát kéodài (tức từ trên 15% trở lên), thìthị trường chứng khoán vẫnchịu sự tương tác đồng thời vàkhá cân bằng bởi cả hai luồngsức ép nhiều chiều trên.Vì vậy,thị trường chứng khoán khônghoàn toàn đóng băng, hay đổvỡ, nhưng cũng khó sốt caohoặc bán tháo như đã từng cóvừa qua.

Tuy nhiên, nếu Ngân hàng Nhànước tăng cường sử dụng cáccông cụ nghiệp vụ để hút tiềnvề, thì thị trường chứng khoáncó bị tác động nhiều không?

Như trên đã phân tích, nếu thịtrường tín dụng bị thắt chặt thìchắc chắn sẽ gây sức ép kiềmchế chung sự sôi động thịtrường chứng khoán, nhất là đốivới các nhà đầu tư dùng vốnvay ngân hàng để đầu tư chứng

khoán. Trên thực tế, mức tácđộng của việc Ngân hàng Nhànước hút tiền về ảnh hưởng đếnthị trường chứng khoán còn tùythuộc vào các công cụ nghiệpvụ mà Ngân hàng Nhà nước sẽsử dụng.

Nếu Ngân hàng Nhà nước tíchcực dùng nghiệp vụ thị trườngmở, nhất là tăng lãi suất cơ bảnvà lãi suất chiết khấu, tăng mứcdự trữ bắt buộc, giảm hạn mứctín dụng ngân hàng... thì sẽ làm

giảm lượng tiền trong lưu thôngvà giảm dòng đầu tư chứngkhoán. Khi đó thị trường chứngkhoán sẽ bị kiềm tỏa, lạnh hơn.

Còn nếu việc hút tiền của Ngânhàng Nhà nước chỉ dừng lại ởviệc tăng phát hành các chứngkhoán ngân hàng và trái phiếuchính phủ khác thì không gâyảnh hưởng kiềm tỏa, mà thậmchí còn tạo xung lực mới làmnóng thị trường chứng khoánhơn (vì cho đến nay giới đầu tư

vẫn coi các chứng khoán doNhà nước phát hành là hàngtốt, lãi suất hấp dẫn, an toàn vàcó tính thanh khoản cao...).

Ngoài ra, nếu loại trừ các nhântố từ bên ngoài như xu hướngtăng lạm phát, giảm tốc độ tăngtrưởng GDP và một số bất ổn vềkinh tế xã hội ở nhiều nướctrong khu vực... thì triển vọngthị trường chứng khoán và CPIViệt Nam 2008 về cơ bản sẽ tốthơn năm 2007 vì các lý do chủ

yếu sau đây:

- Do mặt bằng giá cả trongnước và giá chứng khoán mớiđã được hình thành, dần đi vàoổn định sau một thời gian điềuchỉnh.

- Động lực và cơ hội phát triểnkinh tế của Việt Nam, nhất lànhu cầu và nguồn vốn đầu tưphát triển còn dồi dào cả vốntrong nước và vốn nước ngoài,sẽ tạo thuận lợi chung cả về

nhận thức, tâm lý và thực tiễnhành động cho các bên có liênquan. Năm 2008 và thời gian tớisẽ có nhiều đợt IPO mới hấpdẫn giới đầu tư và giúp pháttriển thị trường chứng khoán.

- Kinh nghiệm quản lý và cơchế thị trường của Việt Nam sẽtốt hơn nhờ quyết tâm của cơquan quản lý và yêu cầu của thịtrường. Cạnh tranh thị trườngsẽ đầy đủ và lành mạnh hơn.

Bài viết của TS. Nguyễn

Minh Phong –

Các phương pháp định giá cổphiếu

Áp dụng phương phápđịnh giá cổ phiếu nào để chora kết quả chính xác nhất làđiều mà các nhà đầu tư cầncân nhắc

Định giá cổ phiếu là mộtcông đoạn không thể thiếutrong tất cả các quyết định đầutư của cá nhân cũng như tổchức. Có nhiều phương phápđịnh giá dựa trên những quan

điểm và khả năng áp dụng khácnhau. Tuy nhiên, tựu chung chỉcó hai nhóm phương pháp phổbiến: phương pháp chiết khấuvà phương pháp so sánh. Ngoàira, còn có một phương phápđịnh giá trực tiếp thông qua tàisản ròng của doanh nghiệp,nhưng ít phổ biến hơn và khôngthuộc phạm vi đề cập của bàiviết này.

Phương pháp chiết khấu

Phương pháp chiết khấu

dòng tiền có nguyên lý cơ bản:giá trị một tài sản phải bằng vớinhững gì nhận được từ tài sảnđó trong tương lai. Có nghĩa làchúng ta phải dự đoán tài sảnđó tạo ra được dòng tiền baonhiều trong tương lai. Vì doanhnghiệp luôn được kỳ vọng sẽtồn tại mãi mãi, hay ít ra cũngkhông thể xác định thời điểm

doanh nghiệp sẽ đóng cửa, nêndòng tiền này được dự tính chóđến vĩnh viễn.

Dĩ nhiên, giá trị doanh

nghiệp không thể có được bằngcách cộng tất cả lượng tiềnnhận được ở những thời điểmkhác nhau lại, mà phải thôngqua phương pháp biến đổi gọi làchiết khấu. Vậy, tính chiết khấunhư thế nào? 1.000 USD hiệntại trong 3 năm tới sẽ có giá trịbao nhiêu? Không khó để đưa

ra câu trả lời bằng cách đem1.000 USD đi đầu tư và xem sẽmang về được bao nhiều trong3 năm tới. Tỉ suất sinh lợinhuận kỳ vọng của nhà đầu tưsẽ quyết định giá trị tương laicủa 1.000 USD đó. Chiết khấuđơn giản là cách tính ngược lại:chia một giá trị tương lai chomột tỉ suất chiết khấu (chẳnghạn như tỉ suất sinh lợi) để nhậnđược giá trị ở hiện tại. Nhờchiết khấu, các con số ở nhữngthời điểm khác nhau trong

tương lai có thể cộng lại sau khiquy về hiện tại

Các phương pháp định giábằng chiết khấu

Nguyên tắc tổng quát thì khá

đơn giản. Nhưng sự đa dạngtrong cách nhìn nhận dòng tiềnđã tạo ra nhiều phương phápđịnh giá khác nhau.

Mô hình chiết khấu cổ tức:

Đây là mô hình đơn giản nhất.Giống như việc gửi tiết kiệmhưởng lãi, mô hình này cho

rằng lợi ích thiết thực nhất củanhà đầu tư chính là cổ tức hàngnăm. Vì vậy, cổ phiếu sẽ đượcđịnh giá qua toàn bộ dòng cổtức nhận được trong tương lai.Rõ ràng, cách định giá này dựatrên một quan điểm không phổbiến lắm của nhà đầu tư, do đógiá trị thực tế của nó cũngkhông cao.

Mô hình FCFF (Free Cash

Flow to Firm): phương phápnày định giá toàn bộ doanh

nghiệp, bao gồm cả nợ và vốnchủ sở hữu, bằng cách ước tínhdòng tiền tạo ra cho doanhnghiệp sau khi trừ chi phí hoạtđộng và nghĩa vụ thuế với Nhànước, nhưng không trừ ra phầntrả nợ vay. Để có được giá trịvốn cổ phần, phải tiếp tục lấygiá trị doanh nghiệp có được trừđi giá trị của nợ. Đây là phươngpháp tổng quát và có tính khoahọc cao, vừa được áp dụngtrong xác định giá trị doanhnghiệp để cổ phần hóa cũng

như tính toán giá trị cổ phiếu. Mô hình FCFE (Free Cash

Flow to Equity): Mô hình nàycũng tương tự như FCFF, chỉkhác ở chỗ dòng tiền trừ luônphần nợ trả vay, vì vậy kết quảnhận được sẽ là giá trị của toànbộ vốn cổ phần. Như vậy, thoạtnhìn có vẻ như mô hình FCFEcho kết quả định giá trực tiếphơn FCFF. Tuy nhiên, nhượcđiểm của mô hình FCFE là đòihỏi thông tin về nợ vay của

doanh nghiệp trong tương lai,bao gồm cả số lượng và lãi suất.Nhưng nếu cấu trúc vốn củadoanh nghiệp được dự báo cónhiều thay đổi, hoặc thị trườngtín dụng đang bất ổn, thì con sốnợ phải trả hàng năm là bấtđịnh. Và như thế định giá bằngmô hình FCFE sẽ thiếu chínhxác.

Những vấn đề gặp phải

Phương pháp chiết khấu định

giá doanh nghiệp trên cơ sởxem xét khả năng sinh lợi củadoanh nghiệp trong tương lai.Phương pháp này cũng đượcnhiều người đồng ý là khoa họcnhất. Tuy nhiên, có không ítkhó khăn trong việc áp dụngphương pháp chiết khấu, nhất làtrong các trường hợp sau:

- Doanh nghiệp mớithành lập hoặc hoạt độngchưa lâu: Không đủ số liệulàm căn cứ dự toán tương lai.

- Doanh nghiệp đang gặptrục trặc trong hoạt động: Kếtquả kinh doanh bị lỗ, dòngtiền âm, sắp sửa giải thể hayphá sản.

- Doanh nghiệp hoạt độngtheo chu kỳ: Rất dễ tính saido dựa vào số liệu lúc đang ởđỉnh cao hay đáy suy thoái.

- Doanh nghiệp có tài sản

không sử dụng, tài sản làbằng phát minh, sáng chế:Khả năng sinh lợi của các tàisản loại này thường bị bỏ quado thiếu cơ sở ước tính.

- Doanh nghiệp đnag táicấu trúc hoặc liên quan đếnmua bán, sáp nhập: Xác địnhtác động của việc tái cấu trúc,tác động cộng hưởng(synergy) là vô cùng khókhăn, trong khi chính nhữngtác động này lại quyết địnđến phần lớn giá trị doanh

nghiệp. Bên cạnh đó, phương pháp

chiết khấu đòi hỏi một trình độtài chính nhất định. Việc tínhtoán các dòng tiền trong tươnglai cũng yêu cầu rất nhiều thôngtin về doanh nghiệp, bối cảnhngành nghề, kinh tế vĩ mô… Vìvậy, phương pháp này chủ yếuđược các tổ chức tài chính sửdụng hơn là các nhà đầu tư cánhân.

Phương pháp so sánh

Xác định giá bằng phương

pháp so sánh dễ dàng hơn chiếtkhấu nhiều. Nguyên tắc cơ bảnlà xác định mộ hệ số có thểphản ánh tính đắt/rẻ của cổphiếu, sau đó dùng hệ số bìnhquân của ngành hoặc doanhnghiệp có nhiều điểm tươngđồng để áp vào doanh nghiệpcần định giá và làm một phéptính nhân đơn giản với chỉ tiêu

tương ứng để tìm ra giá cổphiếu. Thông dụng nhất là hệ sốP/E (thị giá/giá trị lợi nhuận củacổ phiếu), ngoài ra còn cóP/BV (giá/giá trị sổ sách cổphần), P/S (thị giá/doanh số).phương pháp này so sánhdoanh nghiệp cần định giá vớicác doanh nghiệp tương tự vớibình quân ngành, nên chứađựng nhiều yếu tố tâm lý thịtrường.

Kết quả của phương pháp so

sánh có thể thay đổi rất nhanhtheo biến động chung của thịtrường, mà khong liên quan gìđến hoạt động của doanhnghiệp. Chính vì vậy, các nhàtài chính bảo thủ cho rằng,phương pháp này chỉ phản ánhgiá cả thị trường của cổ phiếu(market value), chứ không phảilà giá trị cốt lõi (value) xuấtphát từ hoạt động của doanhnghiệp.

Thực tế định giá trên thịtrường chứng khoán Việt Nam

Thị trường chứng khoán Việt

Nam vẫn đang trong thời kỳ sơkhai. Dữ liệu hoạt động của cácdoanh nghiệp phần lớn chỉ có từ2-3 năm gần nhất, thông tinthống kê về ngành, về thị trườngcòn thiếu… Tuy nhiên, điều đókhông ngăn cản các tổ chức tàichính lấ phương pháp chiếtkhấu làm nền tảng cho các

quyết định đầu tư của mình vàsử dụng phương pháp so sánhđể bổ sung. Kết quả định giá cóđược là một phép tính tổng hợptừ nhiều phương pháp khácnhau, với tỉ trọng lớn hơn chocác phương pháp chiết khấu.

Cá biệt, có tổ chức sử dụng

đến 8 phương pháp để định giámột cổ phiếu (5 chiết khấu và 3so sánh). Hệ quả là cùng mộtdoanh nghiệp với các thông tinnhư nhau nhưng mỗi tổ chức sẽ

cho một kết quả định giá khácnhau. Trong khi đó, nhà đầu tưcá nhân thường chỉ biết mỗiphương pháp P/E để tính toángiá trị cổ phiếu. Vì vậy, lựachọn phương pháp định giá phùhợp cũng là một nghệ thuật.

Định giá cổ phiếu bằng

phương pháp chiết khấu vàso sánh

Phương

pháp chiếtPhương

pháp so

khấu sánh

Ưuđiểm

Gắn vớihoạt độngDN

Sát vớitâm lý thịtrường,tính toán

Đơngiản

Nhượcđiểm

Tínhphức tạp,đòi hỏitrình độchuyênmôn

Ít gắnvới hoạtđộngdoanhnghiệp

Đối Tổ

tượng sửdụng

Tổ chức chức, cánhân

Logic của những cổ phiếu giátrị

Nếu bạn là một nhà đầu tưchứng khoán, trước khiquyết định mua cổ phiếu,bạn cần phải hết sức cẩntrọng. Ðặc biệt là cần tínhtoán kỹ và xác định xem cổphiếu của công ty đó có giátrị hay không. Tốt nhất lànên nắm được cách thức đầutư và an toàn nhất nên chọncác công ty đã có những

thành công và tiếng tăm nhấtđịnh trên thị trường.

Nói thì rất dễ, nhưng để tìmra được những dấu hiệu quantrọng giúp bạn nhận biết việcđầu tư của mình có chính xácvà khôn ngoan hay không lạikhông đơn giản chút nào. Dướiđây là cách thức và các dấuhiệu giúp bạn nhận ra các cổphiếu có giá trị trên thị trường.

Đầu tiên, bạn hãy lập ra mộtdanh sách các công ty lớn, đã

phát hành cổ phiếu ra thịtrường. Sau đó bạn sẽ thườngxuyên theo dõi sự lên xuống giácổ phiếu đó trên thị trường.

Tuy nhiên, để xác định đâu làmột công ty lớn, cổ phiếu củanó sẽ có giá trị trên thị trường,bạn cần phải căn cứ vào nămdấu hiệu phân biệt quan trọngsau đây:

1 . Có thương hiệu nổi tiếngvà uy tín trên thị trường

Trước hết, bạn hãy nghĩ đếncác thương hiệu nổi tiếng trênthế giới mà chủ sở hữu của nóđã đầu tư vào sản xuất trong đấtnước bạn, dưới dạng các côngty 100% vốn nước ngoài haycác công ty liên doanh. Ví dụnhư General Electric,Microsoft, Apple, Marlboro…,đ ó là những thương hiệu đượcxếp hạng trong 40 thương hiệunổi tiếng nhất trên thế giới, theosự bình chọn và đánh giá của

Tổ chức tư vấn thương hiệuInterbrand. Dấu hiệu này rấtquan trọng, đảm bảo sự thànhcông trong kinh doanh của côngty này trên đất nước của bạn,và hiển nhiên cổ phiếu của họchắc chắn sẽ có giá trị trên thịtrường. Nếu bạn quyết định đầutư vào cổ phiếu của những côngty này, mức độ rủi ro sẽ rất ít.

2 . Kinh doanh những sảnphẩm và dịch vụ có ý nghĩa

Bạn hãy tìm kiếm những côngty mà sản phẩm/dịch vụ củachúng thực sự là nhu cầu thiếtyếu và là sở thích của ngườitiêu dùng. Các công ty dượcphẩm, ví dụ, như hãng dượcphẩm khổng lồ Novartis củaThụy Sĩ chẳng hạn, những sảnphẩm do công ty này sản xuấtra như thuốc bổ Calcium và dầunong… bán đắt như tôm tươi.Bất kể khách hàng là người lắmtiền nhiều của hay không dư dảlắm, họ đều sẵn sàng mua

những sản phẩm như vậy.

Tại sao vậy? Bởi kinh tế ngàymột tăng trưởng đã khuyếnkhích người dân có nhu cầuchăm sóc sức khỏe cao hơn.Đồng hành với sự thịnh vượngkinh tế là xu hướng ngồi làmviệc tại chỗ trước màn hành vitính nhiều hơn. Trẻ em cũngkhông thoát khỏi xu hướng này.Các nhân tố đó sẽ dẫn đến tìnhtrạng béo phì , tăng huyết áphay tiểu đường, khiến nhu cầu

sử dụng thuốc gia tăng.

Bên cạnh đó, các hãng khácnhư Coca-Cola hay Yum!...cũng là chủ sở hữu những sảnphẩm rất được người tiêu dùngưa chuộng, và chắc chắn chúngsẽ còn được mua nhiều.

3 . Thu nhập chắc chắn vàđáng tin cậy; tăng trưởngtrong bán hàng và lợi nhuậnchính đáng

Tức là trước khi quyết định đầutư vào cổ phiếu của một côngty, bạn nên xem xét ba vấn đềcơ bản của công ty là: thu nhập;lượng hàng bán ra trên thịtrường và lợi nhuận.

- Về thu nhập, bạn có thể sửdụng một số chỉ tiêu sau đểđánh giá sự chắc chắn và đángtin cậy của công ty:

+ Chỉ số thu nhập trên một đơnvị cổ phiếu – EPS (Earning per

Share): thu nhập dòng hay lợinhuận sau thuế có thể đượcxem xét bằng tổng lợi nhuậnhay xét trên một đơn vị cổphiếu gọi là chỉ số EPS. Mộtcông ty có sự gia tăng về tốc độtăng trưởng thu nhập khi tốc độtăng trưởng thu nhập của quýsau cao hơn quý trước. Một cổphiếu tốt, có tốc độ gia tăng vềtăng trưởng thu nhập cao hơnso với ba hay bốn quý trước.Tăng trưởng của chỉ số thunhập ít nhất là 25% so với cùng

quý của năm trước. EPS hàngnăm của cổ phiếu tốt ít nhấtphải tăng trưởng 25% so với banăm trước.

Ví dụ, Tập đoàn Johnson &Johnson có thu nhập tăng trong73 năm liên tiếp, có tốc độ tăngđột biến tiền lãi cổ phần (cổtức) trong 44 năm liên tiếp, vàcông khai yết thị thu nhập kiếmđược tăng trong 21 năm liêntiếp. Theo bạn, cổ phiếu củatập đoàn này có thực sự hấp

dẫn không?

+ Chỉ số thị giá chia cho thunhập của mỗi cổ phần – P/E làmột trong những chỉ số phântích quan trọng quyết định đầutư chứng khoán của nhà đầu tư.Thu nhập từ cổ phiếu sẽ có ảnhhưởng quyết định đến giá thịtrường của cổ phiếu đó. Hệ sốP/E đo lường mối quan hệ giữagiá thị trường (Market Price –PM) và thua nhập của mỗi cổphiếu (EPS) và được tính như

sau:

P/E= PM/EPS.

Thông thường, nhiều người chorằng nên chọn mua những cổphiếu có P/E thấp vì theo họnhững cổ phiếu có chỉ số nàycao là đắt và không nên mua.Nhưng trên thực tế, những cổphiếu tốt nhất thường có chỉ sốnày rất cao.

Hệ số P/E rất có ích cho việc

định giá cổ phiếu. Giả sử bạnđang muốn mua một cổ phiếuhiện tại chưa được giao dịchtrên thị trường, nhưng chưa biếtmua với giá bao nhiêu là hợp lý.Nếu bạn biết thu nhập của côngty này (EPS), bạn có thể lấy nónhân với chỉ số P/E được côngbố trên thị trường giao dịchchứng khoán của nhóm cổphiếu tương tự như cổ phiếunày, bạn sẽ xác định được giácủa cổ phiếu mà bạn muốnmua.

- Về sự tăng trưởng bán hàng:Đây là chỉ tiêu quan trọng nhấtđể đo lường một công ty có sứcmạnh hay không và là nhân tốchính của tăng trưởng. Khichọn lựa cổ phiếu tốt hãy tìmcông ty có tốc độ bán hàngmạnh để làm tiền đề cho tăngtrưởng thu nhập. Tiêu chí đểxác định công ty có tăng trưởngbán hàng tốt nếu ba quý gầnnhất có sự tăng lượng hàng bánlớn hơn hoặc bằng 25% so với

quý gần nhất trước đó.

- Về lợi nhuận: có thể đánh giátrên hai chỉ tiêu:

+ Lợi nhuận ròng: đánh giá tỷlệ chuyển doanh thu thành thunhập. Trên quan điểm của nhàđầu tư , nên tìm những công tycó sự tăng về tỷ lệ lợi nhuậnròng/doanh thu. Con số nàycàng lớn thì có nghĩa công tyđang có xu hướng quản lý vàcác hoạt động khác tốt lên. Tiêu

chí để xác định cho chỉ tiêu nàylà lợi nhuận trước thuế ít nhấtđạt 18% doanh thu. Yêu cầu lợinhuận sau thuế luôn đạt 10%trở lên.

+ Lợi nhuận trên vốn chủ sởhữu (ROE): Hệ số này phảnánh mức thu nhập ròng trên vốncổ phần của cổ đông.

ROE= Lợi nhuận ròng/Vốn cổđông hay giá trị tài sản rònghữu hình.

Hệ số này thường được các nhàđầu tư phân tích để so sánh vớicác cổ phiếu khác nhau trên thịtrường. Thông thường, hệ sốthu nhập trên vốn cổ phần càngcao thì các cổ phiếu càng hấpdẫn, vì hệ số này cho thấy cáchđánh giá khả năng sinh lời vàcác tỷ suất lợi nhuận của côngty khi đem so sánh với hệ số thunhập trên vốn cổ phần của cáccông ty khác.

4 . Chịu sự quản lý và điềuhành bởi các nhà lãnh đạotài ba

Đây là một trong những tiêuchuẩn và dấu hiệu khá quantrọng mà bạn nên tìm hiểutrước khi quyết định đầu tư.Nếu nhà lãnh đạo giỏi, công tysẽ phát triển đúng hướng và sẽlà yếu tố đảm bảo sự thànhcông trong đầu tư vào cổ phiếucủa bạn. Thậm chí , nếu chẳngmay công ty rơi vào tình trạng

gay go, trước bờ vực của sựphá sản, nhưng nếu được điềuhành và dẫn dắt của một nhàlãnh đạo tài ba, rất có thể nó sẽvượt qua được khó khăn, quayvề đúng hướng.

Richard Parson – Giám đốcđiều hành của Time Warner làmột trong những nhà lãnh đạotài giỏi như thế. Ông đã làmđược một điều kỳ diệu: giá cổphiếu của hãng gần như đãquay về mức trước khi rơi vào

khủng hoảng, trước khi ông vềnắm quyền. Sau cuộc sáp nhậpkhủng hoảng với AOL trongnăm 2001, giá cổ phiếu TimeWarner đã rớt tự do. Thế nhưngtrong năm 2005, Parson đã dầnkéo công việc kinh doanh củahãng truyền thông lớn nhất thếgiới này trở về quỹ đạo cũ. Ôngđã giải quyết dứt điểm từng vấnđề đau đầu của Time Warner,từ trả bớt nợ, bán bớt các bộphận làm ăn không hiệu quảcho đến dàn xếp ổn thỏa các

các cuộc điều tra liên bang vàvụ kiện của các cổ đông.

Bạn có thể tìm hiểu thông tin cóích và ấn tượng về các nhà lãnhđạo giỏi, có uy tín trên cáctrang web giới thiệu về doanhnghiệp và doanh nhân. Ví dụ,trên trên web www.fool.com,có nhiều tin tức về những nhàlãnh đạo này trên chuyên mục“xác định sự quản lý có hiệuquả” (Identifying effectivemanagement) hay “Điều tra về

đầu tư” (Investigative Investing).

5. Có lợi thế cạnh tranh nhấtđịnh

Trở lại ví dụ của hãng TimeWarner và AOL sau khi sápnhập. Mặc dù trong thời gianđầu, AOL gặp rất nhiều khókhăn, song họ vẫn giữ đượcnhiều khách hàng trung thành.Tại sao nhiều khách hàng vẫntrung thành với họ? Bất cứ mộtnhà cung cấp dịch vụ trực tuyến

nào cũng muốn cung cấp chongười sử dụng một địa chỉe-mail miễn phí và lôi kéokhách hàng sử dụng địa chỉemail của mình, chứ không phảicủa các đối thủ cạnh tranh. Vàkhi một ai đó đã sử dụng địa chỉemail do hãng của bạn cungcấp, chắc chắn họ sẽ không dễdàng từ bỏ địa chỉ e-mail củabạn để sử dụng địa chỉ e-mailcủa một nhà cung cấp khác.Đơn giản là họ sẽ gặp nhiều rắcrối và đau đầu vì thông báo địa

chỉ e-mail mới cũng như mấtthời gian cập nhật và nhận thưtừ từ nhiều địa chỉ e-mail.

Tương tự như vậy, hãng dịch vụcho thuê phim Netflix của Mỹlà một trong những hãng có têntuổi và tiên phong trong lĩnh vựccho thuê DVD và bán phim trênmạng internet. Khách hàng cóthể thâm nhập vào danh mụccác bộ phim mà họ muốn xemvà khó có thể từ chối nhữngdịch vụ mà họ cung cấp.

Đ ó chính là những công ty cómột lợi thế cạnh tranh nhất địnhtrên thị trường, mà khi quyếtđịnh đầu tư cổ phiếu, bạn cóthể xem xét đến chúng.

Sau khi bạn đã xác định đượcđâu là một công ty mạnh, cótriển vọng trên thị trường, bạnquyết định tìm kiếm và mua cổphiếu của nó với bất cứ giánào? Đừng làm như vậy. Cáccông ty chất lượng cao, giá cổ

phiếu của họ thường ở mứctrung bình. Nếu bạn trả giá chocổ phiếu của họ quá cao, rất cóthể sẽ làm ảnh hưởng đến hoạtđộng kinh doanh và tổn hại đếnthu nhập của họ. Vì vậy, nếubạn là một người kiên nhẫn,bạn nên chờ đợi thời cơ. Ví dụ,một hãng kinh doanh rất thànhcông, nhưng gần đây họ bán cổphiếu với một giá hoàn toànkhông quá cao như nhiều ngườinghĩ. Đó chính là hãngCoca-Cola. Chỉ số P/E của

hãng này chỉ xấp xỉ xung quanh2 2 , thấp hơn mức trung bìnhtrong lịch sử của hãng này.

“Một công ty lớn có giá cổphiếu không quá cao”, đóchính là một công thức kiếmđược nhiều tiền trong đầu tưchứng khoán trong nhiều thậpkỷ nay. Bạn nên suy nghĩ vềđiều này trước khi quyết địnhmua cổ phiếu của một công tynào đó.

PHẦN 2 KINH NGHIỆMĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN

Nhà đầu tư nghiệp dư cầnphải quan tâm điều gì?

Bạn có đôi chút kiến thứcvề tài chính, nhưng liệu bạnđã đủ “dũng khí” để thamgia thị trường đầu tư? Bạnbiết việc đầu tư sẽ có thể đemlại lợi nhuận không nhỏ,nhưng liệu bạn có chắc chắnrằng mình sẽ không gặp chút“vận đen” nào? Những lờikhuyên mà bạn nhận đượcđã đủ đảm bảo để bạn trở

thành nhà đầu tư thànhcông? Bạn có biết cần phảichú ý đến những yếu tố nàotrong thế giới đầu tư không?

Nếu bạn cảm thấy còn đôichút băn khoăn hay lúng túng,các chuyên gia đầu tư tài chínhcủa CNN/Money sẽ giúp bạn.

Sáng suốt và cẩn trọng

1. Đôi khi nhà đầu tư nghiệp dưlại có lợi thế hơn nhà đầu tưchuyên nghiệp. Nhà đầu tư

chuyên nghiệp luôn bị ám ảnhbởi những dự đoán rằng liệu họcó đánh bại thị trường haykhông. Họ có thể cảm thấycăng thẳng khi nắm giữ haymua vào tại thời điểm cổ phiếuđang tràn ngập thị trường. Còncác nhà đầu tư nghiệp dư sẽkhông xem xét cẩn thận vànghiên cứu kỹ lưỡng đến nhưvậy trong các hoạt động đầu tưcủa mình. Khi thị trường bắtđầu náo động, khó kiểm soát,họ chỉ cần ngồi yên tại chỗ,

bình tĩnh tập trung vào nhữngmục tiêu dài hạn.

2. Đầu tư tiền bạc hợp lý làhành động quan trọng hơn rấtnhiều so với việc cố gắng tìmkiếm những Microsoft tiếp theo.Về dài hạn, lợi nhuận mà bạncó được từ việc đầu tư cổ phiếuvà trái phiếu sẽ có xu hướngtương thích với mức biến độngtrung bình trên thị trường. Vìvậy, bạn nên phân bổ tài chínhhợp lý để quyết định đầu tư bao

nhiêu phần vào cổ phiếu và baonhiêu vào trái phiếu.

3. Bạn có thể chia tay với hoạtđộng đầu tư với khoản tiền lớnvà tâm trạng thoải mái màkhông cần biết đến việc học thếnào để kiếm được cổ phiếu sinhlợi. Hãy đặt 60% tổng số tiềncủa bạn vào thị trường cổ phiếuvà 40% còn lại vào thị trườngtrái phiếu. Chỉ trong vòng 10năm hay lâu hơn một chút, bạnsẽ đạt kết quả tốt hơn phần lớn

các nhà đầu tư khác trên thịtrường, cả chuyên nghiệp lẫnnghiệp dư.

4. Tất cả các hoạt động đầu tưđều liên quan đến rủi ro.

5. Đa dạng hoá đầu tư là mộtloại thuốc trợ tim tuyệt vời đốivới các nhà đầu tư. Việc trảirộng dòng vốn của mình ra cácloại cổ phiếu và trái phiếu khácnhau là quyết định khôn ngoan.Việc này sẽ giảm thiểu tỷ lệ rủi

ro và tăng cơ hội thu thêm lợinhuận.

6. Các nhà đầu tư lão luyện đềucó chung một kết luận là về dàihạn, cổ phiếu sẽ sinh lợi nhiềuhơn trái phiếu và trái phiếu hiệuquả hơn tiền mặt. Tuy nhiên,bạn cần cảnh giác, không phảilúc nào nhận định này cũngđúng.

7. Hãy chú ý tới sự thoáitrào: Các vận động viên thể thaogọi đó là sự xuống phong độ.

Đây là thời kỳ mà các vận độngviên rơi vào khủng hoàng sauthời kỳ đỉnh cao. Trên thịtrường chứng khoán, nhữngđiều tương tự thường xảy ra vớicác công ty tăng trưởng quánóng. Các nhà đầu tư thường cóxu hương vui mừng lao vàonhững công ty tăng trưởngnhanh, tuy nhiên không ai cóthể đi theo cuộc chơi này mãimãi, bởi vì thậm chí nhữngcông ty tăng trưởng nhanh nhấtcũng có thể rơi vào suy thoái

bất cứ lúc nào. Bạn hãy dànhnhiều thời gian hơn để suy nghĩvà phân tích về những hiệntượng này, từ đó quyết địnhxem lúc nào nên lao vào và lúcnào không nên.

8. Đừng dùng tiền của mìnhđầu tư vào thị trường với nhữngmục tiêu đại loại như cố gắngmua được những cổ phiếu vớimức giá cao nhất hay thấp nhất.Các nhà nghiên cứu hiện vẫncòn đang tìm kiếm một cách

thức để xác định chính xác lúcnào thị trường ở mức trần vàlúc nào ở mức sàn, nhưng điềunày có thể không bao giờ biếtđược.

9. Tỷ lệ trung bình đồng vốnđầu tư: Đầu tư với lượng tiềnnhất định hàng tháng hay hàngquý trong năm là cách tốt nhấtvà duy nhất để có thể giữ bạntrên con đường mà mình đã lựachọn.

10. Tái cân bằng. Bạn nên dành60% tiền bạc của mình đầu tưvào cổ phiếu và 40% vào tráiphiếu. Nếu cổ phiếu gặp khủnghoảng và chiếm tới 75% tổngvốn đầu tư của bạn, bạn nênbán bớt chúng đi để tái cânbằng ở mức 60-40. Với cáchnày, bạn sẽ có thể loại bỏnhững cổ phiếu đang trở nênđắt tiền hơn và mua vào loại rẻtiền hơn. Đó là cách mua rẻbán đắt.

11. Lợi nhuận cao bao giờ cũnggắn liền với rủi ro lớn, tuy nhiênkhông phải bất cứ rủi ro nàocũng tất yếu dẫn tới lợi nhuậncao. Trước sức hấp dẫn của cáckhoản lợi nhuận khổng lồ, mộtnhà đầu tư thông minh sẽ khôngdấn thân một cách mạo hiểmvào những vụ đầu tư nếu anh takhông nhìn thấy sự an toàn tốiđa. Trong quãng thời gian “chúbò” thị trường chứng khoánđược nuôi lớn thái quá, bạn cóthể mất tiền từ niềm đam mê cổ

phiếu của mình, hay đơn giản làcông ty mà bạn cho rằng sẽthành công có thể nổ tung bấtcứ lúc nào.

12. Bạn có thể không biết mìnhphải đối mặt với những rủi ronào, cho đến khi bạn hứng chịunhững mất mát thực sự. Cũnggiống như các trường hợp ngộđộc thực phẩm, rủi ro là một cáigì đó rất khó để hiểu về mặt lýthuyết. Một sự thật khó nghe đólà Nasdaq đã “chôn vùi” không

biết bao nhiêu nhà đầu tư côngnghệ, những người nghĩ rằngmình không thể bị tổn thương.

13. Quy tắc 72. Một mánh khóeđể tính toán xem bạn sẽ cầnbao nhiêu thời gian để nhân đôisố tiền của mình. Ví dụ bạnphải mất bao nhiêu năm đểkhoản tiền 1000 đồng chuyểnthành 2000 đồng ở mức lợinhuận 8%? Hãy lấy 72 chia cho8, bạn có 9 năm. Từ ví dụ này,bạn có thể tính toán cho mình

khoảng thời gian sinh lợi nhuận.

14. Tái đầu tư. Nếu bạn kiếmđược 6% lợi nhuận trên 1000đồng trái phiếu và để dành hếtsố tiền lời này, thì sau 20 năm,bạn sẽ có 1200 đồng. Nhưngnếu bạn tái đầu tư hết số lợinhuận thu được, bạn sẽ có 2662đồng cũng sau 20 năm. Đó làsức mạnh của tái đầu tư - lợinhuận mẹ sẽ sinh ra lợi nhuậncon.

15. Bắt đầu sớm. Đối với hoạtđộng đầu tư, bạn càng dànhthời gian cho nó nhiều baonhiêu, bạn sẽ càng thu đượcnhiều lợi nhuận bấy nhiêu.

16. Dành dụm nhiều hơn: Mộtcách khác để tăng thêm lợinhuận đó là dành dụm thêmmột khoản tiền nhỏ nhất địnhmỗi tháng để đầu tư. Cùng vớithời gian, những đồng tiền đó sẽsinh sôi thành hàng nghìn đồngkhác.

17. Khi bạn đặt kế hoạch chonhững mục tiêu dài hạn, bạnhãy đảm bảo rằng toàn bộ sốvốn đầu tư của bạn sẽ sinh lời5% đến 6%/năm.

18. Khi bạn mua một cổ phiếu,bạn nghĩ nó sẽ đem lại lợinhuận cho bạn, nhưng bạn cầnnhớ rằng bạn đã mua những cổphiếu này từ một người nào đócũng đang cảm thấy mãnnguyện khi bán được chúng.

19. Đừng dựa vào các cơ quanquản lý. Các nhà đầu tư cần cócái nhìn tỉnh táo và thực tế vềnhững gì chính phủ có thể làmvà những gì không thể. Các cơquan quản lý chắc chắn sẽ đẩymạnh việc tìm ra các gian lận vàbuộc các công ty phải phơi bàythông tin nhiều hơn và minhbạch hơn. Nhưng các nhà đầutư thường sử dụng một cáchkhông hiệu quả những thông tinmà họ có được từ sự công khai

đó. Bao nhiêu nhà đầu tư đãtừng thực sự đọc và phân tíchnhững tường trình trong bảncáo bạch IPO thường niêntrước khi ra quyết định đầu tư?Không có quy định nào buộccác nhà đầu tư phải quyết địnhthận trọng hay giữ thị trườngkhỏi suy thoái.

20. Đừng để những mối quantâm về thuế ảnh hưởng đếnquyết định đầu tư của bạn.

21. Bạn muốn tăng lợi nhuậnkiếm được? Nếu bạn xem TVvào buổi trưa, tốt hơn hết bạnđừng nên xem những thông tinvề tài chính kinh doanh. Bạnthực sự không cần biết những gìxảy ra với cổ phiếu của cáccông ty, thay vào đó hãy xemchương trình mà bạn yêu thích.Đơn giản là vì lúc này bạnkhông cần những cái nhìn vàphân tích bên trong nhằm tránhcho bạn những cám dỗ lôi kéomình vào những vụ đầu tư mới

với rủi ro cao hơn nhiều.

Hàng hóa trên thị trường

22. Ở đây có sự khác biệtgiữa đầu tư và đầu cơ: các nhàđầu tư thường thích mua cổphiếu như một thương vụ kinhdoanh và sẽ nắm giữ trong thờigian dài, còn các nhà đầu cơnhìn cổ phiếu như những tờgiấy và họ mua chúng với hyvọng một ai đó sẽ trả giá caohơn.

23. Tình hình tăng trưởng của

công ty sẽ điều khiển giá cổphiếu. Có thể có sự khác biệtkhá lớn về giá cổ phiếu từ nămnày qua năm khác, nhưng vềlâu dài, giá cổ phiếu sẽ biếnđộng dựa trên doanh thu và lợinhuận của công ty - nếu lợinhuận ngày một thu hẹp thì giácổ phiếu sẽ giảm, còn nếu lợinhuận càng lúc càng lớn hơn thìđương nhiên giá cổ phiếu cũngsẽ tăng cao.

24. Trước khi quyết định mua

một cổ phiếu nào đó, bạn hãychuẩn bị “bài diễn văn tóm tắt”để thuyết phục chính bản thânbạn, cô vợ đa nghi, con chó củabạn, hay bất kỳ ai và giải thíchtại sao bạn muốn mua cổ phiếu.Đó có phải là một cổ phiếu tăngtrưởng nhanh, ổn định và sẽ tạonên một kỳ tích về doanh thu?Liệu chiến lược đầu tư bạn đưara có hợp lý? Liệu bản cân đốitài chính của công ty đó đã đủlành mạnh? Liệu công ty này cóthắng thế trước các đối thủ

cạnh tranh? Đơn giản khi bạnnói ra những điều này, bạn sẽphải tập trung hơn vào những gìbạn nghĩ và những gì bạn đãnghiên cứu, phân tích. Cuốicùng, việc này có thể giúp bạntránh những rủi ro thua lỗ.

25. Khi bạn đã dành vài phút đểsuy nghĩ, bạn hãy dành tiếpmấy phút nữa để tự hỏi tại saobạn không nên mua cổ phiếuđó. Liệu công ty có chìm sâutrong nợ nần? Liệu vị CEO có

đáng tin cậy không hay sẽ “lẩnnhư trạch” khi có rắc rối? Liệugiá cổ phiếu có quá đắt đểmua? Việc nắm bắt nhữngthông tin đó không những sẽgiúp bạn hiểu hơn về công ty,mà còn giúp bạn tính toán đượcthời điểm nên bán cổ phiếu đi.

26. Những công ty lớn khôngnhất thiết sẽ tạo ra những cổphiếu đáng để mua. Đơn giản làvì nếu bạn chỉ đầu tư vào nhữngcông ty đang dẫn đầu thị

trường, thì thu nhập của bạn cóthể sẽ rất cao, tuy nhiên, mộtkhi những công ty lớn rơi vàokhủng hoảng, thì thu nhập củabạn có thể bị khủng hoảng nặngnề hơn nhiều.

27. Cổ phiếu 20 đồng có thểquá đắt - Cổ phiếu 100 đồng lạicó thể quá rẻ. Bạn hãy tínhtoán, nhưng không chỉ là giámỗi cổ phiếu, mà là lượng tiềnbạn thu được từ mỗi đồng tiềntrong doanh thu, lợi nhuận, tài

sản và tiền mặt lưu thông củacông ty mà bạn đầu tư vào.Điều này bạn có thể biết đượctừ các tỷ lệ đánh giá cổ phiếusau đây.

28-31. Bốn cách để đánh giámột cổ phiếu

- Tỷ lệ giá/lợi nhuận (P/E): Chođến nay, đây vẫn là tỷ lệ đánhgiá cổ phiếu được sử dụng phốbiến nhất, bởi vì nó cho biết bạnsẵn sàng trả bao nhiêu cho mỗi

đồng lợi nhuận của công ty.

- Tỷ lệ giá/doanh thu (P/S): Chỉsố này có thể được sử dụng đểnhận ra những công ty có mạnglưới kinh doanh ổn định, nhưnglợi nhuận có thể giảm sút sauquá trình tăng trưởng quá nóng.

- Tỷ lệ giá/lưu lượng tiền mặt(P/C). Con số doanh thu và lợinhuận mà công ty báo cáo làsản phẩm của những quy tắctính toán phức tạp, do đó số

liệu có thể bị sai lệch. Lưulượng tiền mặt từ các hoạt độngkinh doanh có thể vẽ nên bứctranh chân thực hơn.

- Tỷ lệ giá/giá trị sổ sách (P/B):Tỷ lệ này được dùng để đánhgiá toàn bộ máy móc, thiết bị vàcác tài sản khác, thường đượcsử dụng khi nhà đầu tư tìmkiếm các mục tiêu tiếp quản.

32. Sự khác biệt giữa chỉ sốForward P/E và Trailing P/E.

Chỉ số Trailing P/E được dựatrên doanh thu trong năm hiệntại hay bốn quý gần nhất củacông ty. Còn chỉ số ForwardP/E là ước đoán dựa trên doanhthu mong đợi của công ty trongnăm tiếp theo hay bốn quý sắptới.

33. Sự khác biệt giữa cổ phiếutăng trưởng và cổ phiếu giá trị.Một cổ phiếu tăng trưởng sẽhứa hẹn một lợi nhuận lớn hơntrong tương lai, trong khi đó

một cổ phiếu giá trị có tínhthanh khoản cao, bạn có thểbán bất cứ lúc nào với mức giácao hơn hay thấp hơn giá trịthực của chúng. Cổ phiếu tăngtrưởng thường là cổ phiếu củacác hãng dầu mỏ còn cổ phiếugiá trị là cổ phiếu của các hãngtiêu dùng luôn có doanh thu vàlợi nhuận ổn định, mức độ tincậy cao. Về dài hạn, cổ phiếugiá trị có mức tăng trưởng chậmhơn, một phần vì chúng cóchiều hướng được mua để đầu

cơ trên thị trường.

34. Cách tốt nhất để tìm kiếmcổ phiếu tăng trưởng giá rẻ. Đểtrả lời câu hỏi liệu một cổ phiếutăng trưởng hiện có được raobán ở mức giá hợp lý haykhông, bạn hãy xem tỷ lệ PEG.Để tính toán tỷ lệ PEG của mộtcông ty, bạn hãy chia tỷ lệ P/Evới tỷ lệ tăng trưởng doanh thudự đoán. Nếu tỷ lệ PEG thấphơn 1,2 nghĩa là cổ phiếu đó làcơ hội tốt để đầu tư.

35. Bạn có thể bắt đầu xâydựng danh mục đầu tư các cổphiếu dài hạn chỉ với 9 công ty.Khi xây dựng một danh mụcđầu tư cơ bản, bạn hãy bắt đầuvới những công ty lớn có mặttrong 5 lĩnh vực công nghiệptăng trưởng năng động nhanhnhất. Ví dụ, bạn có thể lựachọn A trong lĩnh vực côngnghệ, B trong lĩnh vực dượcphẩm, C trong lĩnh vực dịch vụtài chính…

36. Đừng đặt quá 10% vốn

đầu tư bạn có vào cổ phiếu củachính công ty bạn. Nếu bạnbuộc phải nắm giữ một số lượnglớn hơn 10% - có thể do nhữngquy định của công ty - bạn hãycố phân tán rủi ro bằng cáchđầu tư vào những lĩnh vực khácổn định hơn lĩnh vực của bạn.Ví dụ, nếu bạn làm việc chomột công ty công nghệ cao, hãykiếm cho mình những cổ phiếu

của các công ty công nghiệp trảcổ tức cố định.

37. Đừng đặt quá 10% vốn đầutư cổ phiếu của bạn vào mộtcông ty. Những bài học lớn nhưEnron và WorldCom là minhchứng rõ nét cho nhận địnhrằng: một danh mục đầu tư quátập trung sẽ giá tăng sự mất ổnđịnh và tăng rủi ro thua lỗ.

38. Sự phân tán cổ phiếu cũngkhông làm bạn trở nên giàu có.

Việc chia tách cổ phiếu để đầutư là cần thiết, nhưng việc phântán quá rộng lại rất có thể phảntác dụng. Khi bạn chia tách cổphiếu để đầu tư, bạn cũng sẽkhông giàu hơn hay nghèo hơnchính bạn trước đây. Ví dụ, saukhi phân tán cổ phiếu, bạn kếtthúc năm tài chính với số lượngcổ phiếu nhiều gấp đôi, nhưngchúng được giao dịch với giáchỉ bằng một nửa. Tuy nhiên,một vài nhà đầu tư nhìn nhậnviệc phân tán là dấu hiệu của

việc đa dạng hoá đầu tư tớinhiều công ty hấp dẫn hơn.Nhưng rồi, các nghiên cứu chothấy rằng cổ phiếu được phântán thường ít đem lại lợi nhuậnhơn so với việc không phân tán,nếu thời gian đầu tư của bạn chỉtừ một đến hai năm.

39. Tìm kiếm thông tin để tìmhiểu về công ty bằng cách đọccác báo cáo tài chính hàng quýhay hàng năm. Bạn cũng có thểtìm kiếm các thông tin về các

công ty trên Internet hay trangweb của cơ quan quản lý thịtrường chứng khoán.

40. Theo sát chỉ số thịtrường chứng khoán. Đây làchiến lược để mua lại những cổphiếu có giá trị sinh lời cao nhấtvào mỗi tháng 1 đầu năm. Bạngiữ chúng trong một năm, sauđó bán đi những cổ phiếu sa sútnhất trong bản danh sách vàmua một cổ phiếu khác thaythế.

41. IPO sẽ không như mongđợi. Trong thời kỳ hoàng kimcủa các công ty Internet, mọingười đều muốn lao vào các đợtphát hành chứng khoán ra côngchúng (IPO). Tuy nhiên, IPOkhông đem lại kết quả về lâudài. Những cổ phiếu nàythường đem lại phần lớn lợinhuận trong những những ngàygiao dịch đầu tiên, sau đó, cácđợt phát hành mới sẽ chỉ “ìạch” trên thị trường trongnhững năm tiếp theo.

42-45. Bốn lý do đúng đắnđể bán cổ phiếu. Bạn đừng báncổ phiếu chỉ vì chúng sụt giáhay vì thị trường có dấu hiệu đixuống. Những lý do để bán cổphiếu đi là:

- Thứ nhất, một vài yếu tốquan trọng về hoạt động kinhdoanh hay triển vọng lợi nhuậncủa công ty đã thay đổi so vớithời điểm bạn mua chúng. - Thứ hai, bạn nhận ra rằngnhững nhận định, đánh giátrước đây của bạn về hoạt động

kinh doanh và triển vọng lợinhuận của công ty là sai lầm. - Thứ ba, công ty bạn đầu tưđang cho thấy họ hoạt động quátốt so với mong đợi – giá cổphiếu tăng trên mức mà bạn tinrằng phản ánh giá trị thực củacông ty. - Thứ tư, cổ phiếu nào đó hiệnđang chiếm một phần quá lớntrong danh mục đầu tư của bạnkhiến rủi ro tăng cao.

Quỹ đầu tư

58. Tại sao các Quỹ hỗtương luôn thành công? Câu trảlời là do không có nơi nào khácđề xuất những phương án đầutư đa dạng và tiện lợi như vậy.Các Quỹ này cung cấp mộthướng đầu tư chi phí thấp chocác nhà đầu tư cá nhân mới vàonghề, giúp họ làm quen với thịtrường, tạo đà cho họ trở thànhnhững nhà đầu tư chuyênnghiệp sau này. Với các Quỹ

hỗ tương, bạn có thể tiến hànhcác vụ đầu tư mà không cần bỏchi phí hoa hồng môi giới, việcmà bạn không thể làm khi trựctiếp đầu tư vào cổ phiếu.

59. Với thời gian, các Quỹ đầutư nóng có thể sẽ nguội lạnhdần, nhưng chi phí đầu tư baogiờ cũng được giữ ở mức thấp.Thông thường, bạn chỉ phải mấtchi phí khoảng 2% đến 2,5%mỗi năm.

60. Làm thế nào để lựa

chọn một Quỹ đầu tư? Việc bạnvội vã bắt tay một Quỹ đầu tưchỉ vì biểu đồ tăng trưởng mạnhtrong vài tháng gần đây dườngnhư là cách để bạn tự “đốt”những đồng tiền của mình.Thay vào đó, bạn hãy tập trungnhiều hơn vào các Quỹ đầu tưcó thể dự đoán được xu hướngphát triển trong tương lai. Tuynhiên, trước khi lựa chọn mộtQuỹ đầu tư nào đó, bạn nêndành chút ít thời gian nghiêncứu về nó, tìm hiểu hoạt động

và cơ cấu tổ chức, các cổ phiếumà Quỹ sở hữu… Và chắc bạnsẽ không muốn một Quỹ đầu tưmà cứ một vài năm lại thay mộtnhà quản lý mới.

61. Khi bạn đầu tư vào các Quỹhỗ tương, sẽ có một khoản bạnphải chịu là phí bán (salescharges). Nếu bạn mua cổphiếu của quỹ đầu tư thông quamột nhà môi giới hay do mộtchuyên gia nào đó khuyên bạnnên làm như vậy, bạn sẽ phải

trả chi phí được gọi là phí bán,đây là mức hoa hồng dành chohọ vì những lợi nhuận bạn cóđược.

62. “Phí bán” hoạt động như

thế nào? Quỹ đầu tư chungchào bán theo giá trị ròng hoặcgiá trị ròng cộng với một khoảnphí bán, mà trong ngành thườnggọi là load (gánh nặng). Vì vậymà những quỹ này được gọi làquỹ có tính phí bán (load-fund).Những cổ phần nào chào bán

theo giá trị ròng (không cộngthêm phí bán) thì người phânphối của quỹ đầu tư trực tiếpđảm nhận việc thực hiện. Cũngcó thể việc này được một nhómngười hăng hái trong ban giámđốc làm. Những người nàykhông có một lực lượng bánhàng ăn hoa hồng và họ sẽ đầutư toàn bộ số tiền nhà đầu tư kýgửi. Vì vậy mà những quỹ nàyđược gọi là quỹ không tính phíbán (no load-funds), phát triểnrất nhanh về số lượng cũng như

giá trị tài sản được quản lý. 63. Cách tốt nhất để sử dụng

Quỹ đầu tư theo khu vựcchuyên ngành (Sector funds):Nếu bạn có một danh mục đầutư đa dạng, có nghĩa là bạnđang sở hữu cổ phiếu côngnghệ, cổ phiếu công ty chămsóc sức khoẻ và cổ phiếu tàichính,… Nếu đơn thuần thamgia vào những Quỹ đầu tư theokhu vực chuyên ngành, bạn sẽlàm mất cân bằng cán cân đầu

tư của mình. Thay vào đó, bạnhãy dành một lượng nhỏ vốnđầu tư, từ 5% đến 10% chẳnghạn, cho các quỹ như Quỹ đầutư bất động sản.

64. Sở hữu trong tay cổ phiếucủa 10 Quỹ hỗ tương khôngđồng nghĩa với việc bạn đang đadạng hoá danh mục đầu tư củamình. Đa dạng hoá có nghĩa lànhiều cổ phiếu trong các lĩnhvực khác nhau.

Kinh tế

65. Cục dự trữ liên bang Mỹ(FED) làm gì? FED luôn cốgắng đảm bảo và duy trì sự lànhmạnh của hệ thống ngân hàng,giá cả ổn định và tỷ lệ thấtnghiệp thấp. Một trong nhữngcông cụ quan trọng nhất củaFED là điều chỉnh lãi suất chovay giữa các ngân hàng và tănghay giảm nguồn cung tiền quốcgia.

66. Tại sao những gì FED làmlại rất quan trọng? FED có ảnhhưởng lớn đến định hướng kinhtế và tỷ lệ lãi suất. Tỷ lệ lãi suấtthấp hay giảm sẽ làm tăng giátrị cổ phiếu. Nhưng nếu các nhàđầu tư nghĩ rằng FED có kếhoạch tăng lãi suất, họ sẽ báncổ phiếu vì mức lãi suất dẫnđến xu hướng lượng tiền gửingân hàng tăng, nền kinh tếtăng trưởng chậm và ảnh hưởngđến lợi nhuận của họ. Khi FEDtăng tỷ lệ lãi suất, ngay lập tức

giá cổ phiếu tại phố Wall đã sụtgiảm, do tỷ lệ lãi suất cao sẽhạn chế việc các công ty vaytiền để đầu tư cho những dự ánkinh doanh mới. Và khi đó, tráiphiếu sẽ được quan tâm hơn.

Lời khuyên 67. Bạn sẽ mất những

khoản tiền nào? Khi đầu tư, bạnphải trả một khoản tiền nhấtđịnh cho các sự trợ giúp. Khoảntiền này là hoa hồng môi giới,

phí bán của quỹ đầu tư hay chiphí tư vấn… Trên thị trườngchứng khoán có nhiều chuyêngia sẵn sàng giúp bạn lập kếhoạch đầu tư, danh mục đầu tư,những chuyên gia này sẽ lấy đicủa bạn khoảng 1% đến 2%tổng số tiền trong danh mục đầutư.

68. Phàn nàn và khiếu nại nhưthế nào? Nếu nhà môi giới haynhà kinh doanh chứng khoánlàm việc cho một công ty nào

đó, đầu tiên bạn hãy khiếu nạibằng văn bản tới công ty củaanh ta. Nếu bạn nghi ngờ việc viphạm một quy định pháp luật vềchứng khoán, bạn hãy liên hệtrực tiếp với Ủy ban chứngkhoán nhà nước. Bạn có thểvào trang nasaa.org. để tìmnhững hướng dẫn khiếu nạibằng văn bản cùng những tàiliệu cần thiết cho việc chứngminh.

Nguồn thông tin

69. Những trang web hữu ích.Nơi tốt nhất để khởi đầu chovệc tìm kiếm và phân tích thôngtin là trang www.money.com.Sau đó, để đáp ứng những nhucầu đầu tư khác của bạn, bạncó thể vào từng trang tài chínhriêng lẻ có nội dung mà bạnquan tâm. Tại các địa chỉ nhưCNN/Money (money.cnn.com),MSN Money(moneycentral.com) hay YahooFinance (finance.yahoo.com) sẽ

có những thông tin tài chínhđược cấp nhập liên tục. Mỗitrang sẽ cung cấp những thôngtin khác nhau về thị trường tàichính, nguồn và các công cụthực thi như: tìm kiếm danhmục đầu tư, chào giá, tin tức vềcác công ty, phân tích thịtrường, biểu đồ, giá cổ phiếu,dự đoán doanh thu, thông báokinh doanh nội bộ và dữ liệuIPO...

Bên cạnh đó, nhiều nhà đầutư cũng rất thích trang

ww.financenter.com vì nhữngcông cụ tính toán và phân tíchấn tượng của nó. Một trangweb lớn để các nhà đầu tư làmquen với các quy định và thuậtngữ đầu tư là trangwww.investorwords.com, nơimà có hẳn một từ điển tài chínhvới trên 6000 định nghĩa vànhiều mục từ tham khảo khác.

Các phương pháp phân tíchgiúp bạn đầu tư có hiệu quả!

Đã bao giờ bạn nghe mộtai đó nói rằng 75% sự daođộng của giá cổ phiếu là donhững thay đổi chính ngaytừ bên trong ngành kinhdoanh đó? Tuy khó có thểđưa ra con số dự đoán chínhxác nhưng một điều chắcchắn rằng những xu hướngtrong một ngành có ảnhhưởng rất lớn đến những lợi

nhuận và giá cổ phiếu củamỗi công ty trong chínhngành đó. Chính vì vậy,chúng ta cũng nên nghiêncứu và tìm hiểu không chỉriêng cổ phiếu mà còn cảnhững xu hướng trong cácngành kinh doanh đó.

Các nhà đầu tư thường dồntiền đầu tư vào những khu vựccó ưu thế hơn của thị trường,được gọi là chuyển đổi đầu tưngành. Sự chuyển đổi đầu tưnày thường xuyên bị tác động

bởi những sự kiện mà có thểảnh hưởng không chỉ đến mộtcông ty mà đến toàn bộ ngànhđó. Ví dụ, khi giá dầu tăng, cácnhà đầu tư sẽ không đầu tư tiềnđể mua cổ phiếu của ngànhhàng không và vận tải mà đầutư vào các công ty khai khácdầu hay các công ty dầu lớn.Khi đó, giá của các hàng hoá vàsản phẩm của nhiều ngành cóliên quan cũng thay đổi theo.

Đôi khi, tiền còn được đầu tư

vào nhiều khu vực khác nhautrên thị trường là do những biếnđộng trong nền kinh tế. Chẳnghạn như, những thay đổi trongtỷ lệ lãi suất có thể dẫn việcchuyển đổi đầu tư vào một sốkhu vực nhạy cảm về lãi suấttrên thị trường như ngân hàngvà môi giới chứng khoán, nhưngđôi khi cũng có thể là không.Do đó, việc chuyển đổi đầu tưngành trở thành vấn đề đặc biệtquan trọng trong suốt quá trìnhthay đổi của nền kinh tế.

Chính vì vậy, để quyết địnhxem nên tiếp tục đầu tư vàongành nào, các nhà đầu tư cóthể sử dụng các phương phápphân tích khác nhau để nghiêncứu từng yếu tố mà có thể ảnhhưởng đến mỗi ngành. Sau đâylà một vài nét cơ bản về baphương pháp phân tích vẫn hayđược sử dụng:

1) Phương pháp phân tíchtrực quan

Trong phương pháp này, việcphân tích sẽ tập trung nhiềuhơn vào từng ngành và lợinhuận thu được của chínhngành đó. Từ đó, có thể xácđịnh được cổ phiếu ngành nàolà cổ phiếu có tiềm năng nhất.Ví dụ, các cuộc bạo lực diễn raở Trung Đông là lý do chínhkhiến giá dầu tăng, lúc đó cácnhà đầu tư sẽ chú ý đến ngànhnăng lượng để tìm cơ hội vì giácổ phiếu của ngành này tăng

cao và khi đó dĩ nhiên giá cổphiếu ngành hàng không sẽgiảm. Nhiều công ty môi giớichứng khoán đã đưa ra các bảnbáo cáo thường xuyên về cácngành, và sau đó áp dụng cácphương pháp phân tích này đểđưa ra những đánh giá.

2) Phương pháp phân tích kỹthuật

Phương pháp này được coi nhưlà một cách tiếp cận khác đối

với việc chuyển đổi đầu tưngành. Đó là cách chung nhấtđược sử dụng để lập và nghiêncứu những biểu đồ của các chỉsố ngành khác nhau. Chẳng hạnnhư chúng ta có thể dùngphương pháp này để lập biểu đồvề chứng khoán và từ đó xácđịnh các dấu hiệu giao dịch. Vềcơ bản, việc phân tích nàythường sử dụng các chỉ sốngành khác nhau để thấy nhữngthay đổi đang diễn ra trên thịtrường. Sau đó, việc lựa chọn

chứng khoán và các nhómngành để đầu tư sẽ được dựatrên những nghiên cứu đó.

Phương pháp này đã được tậpđoàn Chartcraft ở New York sửdụng trong nhiều năm qua đểxác định phần trăm cổ phiếuđang có dấu hiệu được mua vàoso với phần trăm cổ phiếu đượcbán ra và từ đó tìm các nhómngành có tiềm năng nhất cũngnhư ít có tiềm năng nhất.

3) Phương pháp phân tíchđịnh lượng

Đây là phương pháp ít được sửdụng nhất. Một số công ty sửdụng các mô hình để xếp hạngcác nhóm ngành dựa vào lợinhuận thu được, tỷ lệ lãi suất,thay đổi về giá v.v. Các con sốnày được đưa vào một côngthức và sau đó các ngành đượcxếp hạng dựa vào các kết quảvừa thu được. Có lẽ công cụphổ biến nhất là hệ thống xếp

hạng Value Line InvesmentSurvey. Hệ thống này được ápdụng cho cả chứng khoán vànhiều nhóm ngành khác.

Nhìn chung, nhiều nhà kinhdoanh thường kết hợp baphương pháp trên để nghiêncứu các ngành hoặc nhómngành cụ thể. Nhưng điều quantrọng là tìm ra các khu vực thịtrường có tiềm năng nhất hoặckhu vực ít có tiềm năng nhất đểcó các chính sách đầu tư một

cách hiệu quả. Việc sử dụng kếthợp này sẽ giúp bạn một cáchđáng kể trong việc lựa chọn cổphiếu vì lịch sử từ trước tới naycho thấy việc giá cổ phiếu cánhân dao động thường là donhững thay đổi không chỉ trongcông ty mà còn do cả các nhómngành khác có liên quan.

Ba lỗi thường gặp khi đầu tư

Ở vào thời điểm nền kinhtế đang phát triển rất nhanhchóng như ngày nay, ngàycàng có nhiều người có mứcthu nhập cao hơn. Hầu hếtmọi người đều muốn số tiềncủa mình sinh lời với mứcrủi ro thấp. Cách tốt nhất đểcó được lợi nhuận như vậy làđầu tư, nhưng bạn phải biếtcách đầu tư sao cho có hiệuquả nhất.

Mặc dù mọi người đều biếtcách đầu tư sao cho có hiệuquả nhưng vẫn có rất nhiềungười không biết cách để giảmtối thiểu những rủi ro khi tiếnhành đầu tư. Đa dạng hoá danhmục vốn đầu tư sẽ giúp côngviệc đầu tư ít rủi ro hơn.

Có rất nhiều người đầu tư tiềncủa mình một cách mù quáng.Tuy bạn luôn luôn học được từnhững người thành công trongviệc đầu tư nhưng bạn chưa bao

giờ nghe thấy hàng trăm vụ đầutư đã làm mất các khoản tiềntiết kiệm lớn và thậm chí là cảcăn nhà vì họ không đưa rađược kế hoạch trước khi đầutư.

Hãy bảo vệ số tiền của mìnhbằng cách tránh những lỗithường gặp mà các nhà đầu tưhay mắc phải:

1. Chỉ nhìn giá cổ phiếu mộtcách phiến diện

Nhiều người tin vào sự maymắn trong cuộc sống. Khi họthấy giá cổ phiếu đang từ 0.75USD lên 40 USD qua một đêm,ngay lập tức họ sẽ đầu tư cáckhoản tiền tiết kiệm để mong cócơ hội giàu lên một cách nhanhchóng. Khi bạn hỏi họ về côngty mà họ đang đầu tư, họ chỉbiết là mua cổ phiếu chứ khôngbiết một chút gì về lĩnh vực màcông ty đang đảm nhiệm. Kiểuđầu tư này không khác gì là

chơi trò đánh bạc. Trên thực tế,bạn đóng vai trò như là ngườilàm cái trong một trò chơi ởsòng bạc. Hãy tưởng tượngxem, bạn sẽ cảm thấy như thếnào nếu giá cổ phiếu của côngty này giảm 0,15 USD/cổ phiếu.Nếu bạn muốn có cơ hội vớiviệc mua bán cổ phiếu thì ítnhất bạn cũng phải tìm hiểu vàsau đó đưa ra những kết luậnchính xác.

- Công ty này có thuộc ngành

đang phát triển không?

- Công ty này có gặp vấn đề gìrắc rối trước đây không?

- Công ty này làm ăn có lợinhuận cao không?

- Công ty này có vốn đầu tưthấp hay cao và có kế hoạch đểphát triển thêm hay không?

- Công ty này có tỷ lệ P/E caohay không?

- Những lĩnh vực hoạt động haykinh doanh chính của công tynày là gì?

Đây chỉ là những câu hỏi rấtcần thiết mà bạn nên tự đặt racho mình trước khi muốn đầutư số tiền của mình vào bất cứmột ngành nghề hay lĩnh vựcnào. Nếu một người đưa chobạn những cổ phiếu có giá caomà không có những câu trả lờithoả đáng cho những câu hỏi

trên thì bạn cũng đừng nên đầutư tiền quá nhiều để mua cổphiếu của công ty này.

2. Không biết được nhữngtình huống xấu nhất

Đầu tư trong trường hợp này cóbảo đảm không? Bạn sẽ phảiđóng những loại thuế và phí gìnếu bạn rút tiền? Phải luôn đảmbảo rằng bạn thấy được nhữngtiềm năng trước khi muốn đầutư vào bất cứ lĩnh vực hay

ngành nghề gì?

3. Không đa dạng hoá ngànhnghề đầu tư

Không nên chỉ tập trung vàomột kiểu đầu tư? Hãy đầu tư sốtiền mình có vào công trái haymột số cổ phiếu thì an toàn hơnlà đầu tư vào một ngành haymột công ty. Khi đầu tư nhưvậy sẽ giảm mức độ rủi ro chobạn vì có thể một vài ngànhtăng trong khi một vài ngành

khác lại giảm.

Nhìn chung, bạn không thể muamột chiếc ô tô mà không kiểmtra kỹ trước khi mang nó vềnhà. Đầu tư cũng vậy, bạn cũngphải xem xét và phân tích kỹtrước khi bỏ tiền ra đầu tư vàobất cứ lĩnh vực hay ngành nghềnào.

5 Quy tắc đầu tư chứngkhoán thành công

Nếu như bạn tự làm côngviệc của chính mình, kiênnhẫn và tự cách ly khỏi ýkiến của quần chúng, thì bạncó thể làm tốt được. Còn khibạn cảm thấy mệt mỏi, vượtquá khả năng, và bắt đầuchệch ra khỏi triết lý đầu tưcủa mình, thì đó là lúc bạn cóthể gặp phải rắc rối.

Nếu không có một mô hình

đầu tư, không có một cách suynghĩ riêng, thì chúng ta sẽ gặpnhiều khó khăn trong việc thíchứng với thị trường. Tôi nhận rađiều này từ khi thị trường chứngkhoán Việt Nam đi vào hoạtđộng. Nếu như bạn tự làm côngviệc của chính mình, kiên nhẫnvà tự cách ly khỏi ý kiến củaquần chúng, thì bạn có thể làmtốt được. Còn khi bạn cảm thấymệt mỏi, vượt quá khả năng, vàbắt đầu chệch ra khỏi triết lýđầu tư của mình, thì đó là lúc

bạn có thể gặp phải rắc rối.Theo tôi, triết lý đầu tư đượcxây dựng dựa trên 5 nguyêntắc sau:

Tự làm công việc của bạn Điều này thì rõ ràng, dễ

hiểu, nhưng có lẽ sai lầm phổbiến nhất mà các nhà đầu tưthường mắc phải là họ khôngbiết nên mua chứng khoán nào.Bạn sẽ không mua chứng khoánđó nếu bạn không biết rõ về

tình hình bên trong cũng nhưbên ngoài của tổ chức pháthành ra nó.

Điều này có nghĩa rằng bạn

cần phải nâng cao hiểu biết củamình về kế toán, để bạn có thểtự quyết định được mức độ tàichính hiện tại của công ty nhưthế nào. bạn không thể dựa vàomột người khác nói với bạnrằng một công ty nào đó là nơiđầu tư hấp dẫn. Bạn quăng tiềncủa mình vào rủi rọ thì bạn phải

biết mình nên mua cái gì. Bạnphải tự quyết định đầu tư chochính mình, bởi một cổ phiếutăng trưởng nóng có thể đem lạitiền bạc cho người này nhưngcó thể là một thảm hoạ sắp xảyra với người kia

Tìm ra thế mạnh kinh tế Điều gì phân biệt Công ty

xấu với công ty tốt? Câu trả lờilà thế mạnh mà công ty đó vớicông ty khác.Thế mạnh ở đây

chính là lợi thế cạnh tranh củacông ty.

Trong bất kỳ nền kinh tế

cạnh tranh nào, vốn luôn tìmđến những nơi có tỷ suất sinhlời mong đợi cao nhất. Do đó,các công ty có lợi nhuận caothường có nhiều đối thủ cạnhtranh, điều này giải thích tại saomà lợi nhuận của hầu hết cáccông ty qua thời gian đều cókhuynh hướng trở về mức trungbình. giống như các thành trì

bảo vệ các lâu đài thời xa xưa,lợi thế cạnh tranh sẽ giúp côngty khỏi bị tấn công bởi các đốithủ cạnh tranh.

Có một biên độ an toàn Tìm ra được những công ty

tốt nhất là một nửa công đoạntrong quy trình đầu tư,nửa cònlại là đánh giá giá trị của côngty đó. Bạn không thể bước rathị trường và sẵn sàng chi trảnhững gì mà thị trường yêu cầu

về cổ phiếu đó, bởi vì thị trườngđôi khi có thể yêu cầu nhữngmức giá quá cao. Và nếu nhưbạn phải trả một giá quá cao thìlợi nhuận của bạn sẽ khôngđược như mong đợi.

Nhà đầu tư nào cũng muốn

mua được những cổ phiếu cógiá thấp hơn những giá trị thựccủa chúng. Nhưng không maylà việc ước lượng giá trị cổphiếu lạc quan thì quá dễ, còntương lai thì thường đi theo

chiều hướng xấu hơn mong đợi.Chúng ta có thể bù đắp đượccho những chiều hướng xấu nàybằng cách mua những cổ phiếuchỉ khi giá của chúng thấp hơnmột cách đáng kể so với giá trịcủa chúng được ước lượng.Phần chêng lệch giữa giá trị thịtrường và giá trị ước lượng củacổ phiếu chính là biên độ antoàn. Một cách đơn giản để cóđược cảm nhận về giá trị của cổphiếu là xem xét tỷ số giá trênthu nhập trong quá khứ của nó

và chỉ số giá trên giá sổ sách. Nắm giữ vị thế dài hạn. Không được quên rằng mua

cổ phiếu là một hoạt động mua“món hàng chính yếu-niềm tin”và phải được đối xử đúng nhưthế. Bạn không phải đang muahay bán một chiếc xe hơi, mộtchiếc tủ lạnh hay một cái đầuDVD 50 lần 1 năm. Đầu tư làmột hiệp ước dài hạn, bởi vìgiao dịch ngắn hạn sẽ gặp phải

bất lợi về chi phí - cả thuế lẫnchi phí trung gian, điều này sẽtạo ra một rào chắn khó thểvượt qua được để tiến tới mộtkết quả tốt.

Biết được khi nào bán Biết được khi nào bán Một

cách lý tưởng thì chúng ta nênnắm giữ các khoản đầu tư mãimãi, nhưng sự thật thì có rất ítcông ty có giá trị cho mình nắmgiữ hàng thế kỷ. Do đó biết

được thời điểm phù hợp để báncổ phiếu cũng quan trọng nhưbiết được khi nào nên mua nó.Nhưng thực tế thì chúng tathướng bán đi phần thắng lợiquá sớm, còn nắm giữ phần lỗlại quá lâu. Chìa khoá thànhcông là theo dõi công ty mà bạnnắm giữ cổ phiếu, chứ khôngphải theo dõi giá cổ phiếu đó.Theo dõi thông tin về công tyđó cũng như ngành nghề màcông ty đó hoạt động tốt hơn làxem giá của cổ phiếu đó 20 lần

mỗi ngày.

Chơi chứng khoán phải biếtchế ngự lòng tham

Giới chơi chứng khoánluôn nhắc nhở nhau bài họcnhập môn: Phải luôn nhớmình đang tìm kiếm gì trênthị trường, nếu không thì từvị trí kẻ săn mồi, những nhàđầu tư mới sẽ biến thành conmồi chỉ trong tích tắc.

"Không ai ăn một con cá cảthịt, xương, đuôi, vảy... Đầu tưchứng khoán cũng vậy, phải

biết chính xác mình muốn cáigì”, đó là lời khuyên của ôngTrần Thanh Tân, Tổng giámđốc Công ty quản lý quỹ VFM,một người đã có hơn 12 nămkinh nghiệm trong lĩnh vực đầutư tài chính.

Ông Tân kể một người quencủa ông có số tiền 100 triệuđồng, anh này muốn đầu tưchứng khoán với mong muốn lãiđược chừng 30 triệu sẽ muamột chiếc Honda Future. Khigiá lên cao, có thể tính đã lời

đúng 30 triệu, anh ngần ngừkhông muốn bán ra vì kỳ vọnggiá chứng khoán sẽ còn lênnữa. Sau một thời gian kinhdoanh, 100 triệu vốn của anh tagần như không còn.

Theo kinh nghiệm của cácchuyên gia, ngoài bài họcxương máu “chớ bỏ hết trứngvào một rổ”, các nhà đầu tư“mới nổi” cũng cần học cáchbán mua bình quân theo từngchặng ngắn để giảm thiểu rủiro. Ví dụ như bạn nắm 1.000

chứng chỉ quỹ VF1, muốn bángiá 40.000 đồng thì thấy giá lên38.000 đồng là có thể bắt đầubán dần, giá tăng thêm chút bántiếp. Dẫu giá sau đó có hạ độtngột, bạn cũng đã bán được giátốt theo mức bình quân. Việcmua vào cũng làm theo côngthức này, mua dần, mỗi lần mộtít. “Bán mua như thế lỡ có…ngủ quên thì vẫn không sợ”,một chuyên gia đúc kết.

Chứng khoán dành chongười bản lĩnh

Không chỉ riêng các nhàđầu tư, mà cả giới quan sátcũng phải ngạc nhiên trướcnhững gì đang diễn ra trênthị trường chứng khoántrong mấy tháng đầu năm. Kìvọng vào nguồn lợi nhuận đãkhiến sức hút của TTCKmạnh hơn bao giờ hết.

Vai trò của nhà đầu tư trongthời gian gần đây được đánh giá

là tâm điểm giúp thị trường tăngtrưởng mạnh như hiện nay, điềunày được phản ánh từ các consố tài khoản mới được gia tăngtrong từng giờ.

Đó có thể là điều đáng mừng vềcách nhìn nhận của người dânvề thị trường chứng khoán ViệtNam, nhưng đằng sau điềuđáng mừng ấy là cả một mối longại lớn về sự đảo chiều toàndiện. Những ai quan tâm tớibiến động trên TTCK đều dễ

dàng nhận ra điều đó trướcnhững cơn “sốt nóng” rồi “sốtlạnh” của thị trường trongnhững ngày gần đây

Chứng khoán, trò chơi trí tuệ

Rất nhiều nhà đầu tư coi cảmtính (yếu tố tâm lý) là địnhhướng cho quyết định đầu tưcủa họ. Tuy nhiên, chứngkhoán không phải là trò "đỏđen", vì nó đòi hỏi nhà đầu tưphải tiếp cận mọi thông tin liên

quan. Rủi ro sẽ được hạn chếnếu bạn biết thu thập tất cảthông tin liên quan và biết cáchphân tích chúng, làm cơ sở choquyết định của bạn.

Dù vậy, bạn còn phải biết làmsao để lấy thông tin gì, ở đâu vàlàm gì với thông tin nhận được.Thật sự, thông tin dù có đầy đủvà được phổ biến rộng rãi,nhưng trong thực tế, việc nàychưa thật sự gần gũi trong côngchúng.

Việc phân loại thông tin cũngrất quan trọng. Nếu bạn biếtcách phân loại, lựa chọn cácthông tin cần thiết và biết cáchxử lý một khối lượng thông tinlớn, bạn có thể hoạt động trongthị trường chứng khoán nhưmột chủ sòng bạc.

Ngược lại, nếu người đầu tư vàothị trường chứng khoán màkhông quan tâm đến việc thuthập thông tin hoặc không biết

cách phân tích thông tin đã từngphổ biến trên các phương tiệnthông tin đại chúng sao cho hợplý, họ sẽ hành động như nhữngngười chơi bạc, điều đó khiếntỷ lệ thành công của bạn khônghơn những người đánh bạc.

Tuy nhiên, trong khi nhiều sòngbạc kiếm được tiền thì một sốvẫn thua lỗ, ít nhất là tạm thờithua lỗ, khi khách hàng của họgặp may. Đánh bạc trong sòngbạc hay trên thị trường chứng

khoán đều đi kèm với rủi ro bởitỷ lệ được, mất, lời, lỗ luôn phụthuộc vào trình độ hiểu biết củanhà đầu tư chứng khoán, cũngnhư người chủ sòng bạc.

Một nhà đầu tư mới vào nghềthường hành động theo nhữngthông tin trên thị trường màkhông có một phân tích sắc xảonào. Trong khi nhà đầu tư cókinh nghiệm thường suy nghĩ vàhành động hơn hẳn đám đôngvà thường đối lập với sự nhận

thức theo phong trào.

Một thực tế cho thấy, một nhàđầu tư mới vào nghề có trình độhiểu biết trung bình không saođem lại một phần lợi nhuận tohơn kết quả của thị trường.Trong khi các nhà đầu tư giàukinh nghiệm luôn đưa ra nhữngquyết định phù hợp với khảnăng am hiểu thị trường, sẽ giúphọ có danh mục đầu tư luônhợp lý.

Tâm lý quyết định chiếnthắng?

Điều này có vẻ mâu thuẫn vớinhững gì đã trình bày ở trên,tuy nhiên, về bản chất, tâm lýcũng là yếu tố tác động đáng kểtới quyết định đầu tư, và trongnhiều trường hợp, nó lại là sựlựa chọn đúng đắn.

Sau cơn sốt lạnh đột ngột vàonhững ngày đầu tháng 5 này,không ít nhà đầu tư đã vội vàng

bán tháo cổ phiếu, để rồi lại tiếcnuối vào những phiên tiếp theo,khi thị trường hồi phục nhanhchóng.

Cốt lõi của vấn đề ở đây là gì,khi mà thị trường vẫn ngàyđược hâm nóng? Nhất định sẽphải trở lại trạng thái “nguội”hơn, và tâm lý nhà đầu tư sẽquyết định khi nào cần “nguội”,và “nguội” nhanh đến mức nào.

Thị trường chứng khoán không

đơn giản như một trò chơi, màđó là thị trường mang tính cạnhtranh rất cao và phức tạp, bởinhững biến động xoay quanhtrên thị trường, đòi hỏi nhà đầutư phải thể hiện được bản lĩnhcủa mình, nên mua vào hay bánra, đó là một quyết định khônghề đơn giản.

Các dấu hiệu nhận biết thờiđiểm nên bán ra cổ phiếu

Trong kinh doanh chứngkhoán, việc xác định thờiđiểm tốt nhất để bán ra cổphiếu (CP) được xem là khákhó khăn đối với các nhà đầutư. Sau đây là một số dấuhiệu giúp nhà đầu tư trên thịtrường chứng khoán có thểnhận biết được thời điểm nàonên bán ra CP.

Có sự thay đổi lớn trong

Ban quản trị công ty

Nếu những nhà quản lý hàngđầu của công ty (những ngườichịu trách nhiệm về sự thànhcông của công ty) bắt đầu rờibỏ công ty thì có thể xem đó làdấu hiệu bất lợi cho tương laicủa công ty. Khi đó cần phảitheo dõi và phát hiện xem tạisao lại có những thay đổi nhưvậy. Đặc biệt, khi phát hiện ranhững dấu hiệu cho thấy côngty đang trở nên suy yếu trong

lĩnh vực kinh doanh chính thìtốt nhất nên bán CP của công tyđó đi và thay vào đó là tìm muaCP của công ty khác trong cùnglĩnh vực đó nhưng mạnh hơn vàcó Ban quản trị ổn định hơn.

Khi yếu tố khiến quyết địnhmua CP không còn nữa

Chẳng hạn như khi quyết địnhđầu tư vào CP của các công tydược phẩm bởi vì trong lĩnh vựcdược phẩm vừa phát minh ra

loại thuốc mới đem lại nhữngđóng góp lớn lao cho sức khỏenhân loại. Đột nhiên, một thờigian sau người ta phát hiện raloại thuốc đó có những tác dụngphụ không tốt cho sức khỏe,điều này khiến cho thị phần củacông ty bị sụt giảm và trongtương lai lợi nhuận của công tycũng sẽ giảm. Khi đó nên bánCP đó đi vì CP này không tínhcòn hấp dẫn nữa.

Công ty đột nhiên cắt giảm

cổ tức hoặc bị sụt giảm vềthu nhập

Trường hợp này nên điều tracẩn thận trước khi quyết địnhcó nên bán CP hay không. Nếulà do Ban quản trị công ty quyếtđịnh không chia cổ tức để tậptrung vốn cho việc phát triển vàmở rộng quy mô công ty thì đólại là điều tốt. Tuy nhiên,thường thì sự sụt giảm về lợinhuận là dấu hiệu cho thấytương lai của công ty gặp nhiều

khó khăn và trong trường hợpnày thì đa số nhà môi giới đềukhuyên khách hàng bán CP đi.

Khi cảm thấy thị giá CP đãvượt qua giá trị nội tại

Có một số nhà đầu tư dù biếtrằng CP của mình đã vượt quágiá trị nội tại nhưng họ vẫn chưabán đi vì muốn trì hoãn việcchịu thuế thu nhập. Tuy nhiên,nếu cảm thấy thị giá đã vượtqua giá trị nội tại của CP thì

nên bán CP đi vì giữ lại CP nàysẽ phải chịu rủi ro rất cao và chỉcó thể trì hoãn việc chịu thuếchứ không thể không chịu thuế.Ngoài ra, khi bán ra CP này thìsẽ có cơ hội đầu tư vào CPkhác để đa dạng hóa danh mụcvà giảm thiểu rủi ro đầu tư củamình.

Khi không hài lòng về danhmục đầu tư hiện tại

Có thể trong danh mục đầu tư

sẽ có các CP không phù hợpvới các mục tiêu tài chính đặt ratrước đó (như là xây nhà mới,chuẩn bị cho kế hoạch nghỉhưu...), khi đó tốt nhất nên báncác CP này đi và tổ chức lạidanh mục đầu tư mới phù hợphơn với mong muốn của mình.

“Luật chơi” của các nhà tạogiá trên thị trường chứngkhoán

Các nhà tạo giá khi đưa racác báo giá cho một chứngkhoán nào đó ngoài mục đíchkinh doanh còn có yêu cầugiúp cho thị trường đạt đượcmột giá giao dịch tốt nhất(giá thu vào cao nhất và giábán ra thấp nhất). Tuy nhiêntrong quá trình cạnh tranhvà thực hiện ý chí chủ quan

của mình, do say sưa muốngiành ảnh hưởng với các đốitác khác, họ có thể làm chothị trường bị trở ngại kỹthuật. Do đó một số luật lệđược đặt ra nhằm duy trì trậttự thị trường và loại bỏ cácsự cố do nhầm lẫn.

Hai tình huống được nêu sauđây lưu ý các nhà tạo giá khôngđược đưa giá cài khoá (gọi làlocked market) và giá vượt chéo(crossed market) vào hệ thống.

Thế nào là thị trường bị càikhoá?

Ta biết rằng một báo giá củacác nhà tạo giá đưa vào hệthống gồm có giá thu vào (bid)và giá bán ra (offer). Giá sẽ bịcài khoá khi nào hai giá dùngđể tham khảo (giá tốt nhất)không có khoản chênh lệch giá.Cụ thể, một nhà tạo giá đưa ragiá thu vào (bid) bằng đúng vớigiá bán ra (offer/ask) đã đượcmột nhà tạo giá khác chào

trước đó sẽ làm thị trường bị càivào thế khoá lại. Ví dụ, giả định lúc đầu chỉ cómỗi một nhà tạo giá ALFA đưabáo giá vào hệ thống báo giácho chứng khoán TNA (mộtchứng khoán OTC giả định).Đến lượt công ty chứng khoánkhác, công ty DELTA tham giatạo giá cho chứng khoán TNAvà đã khoanh thị trường lại đốivới chứng khoán đang được tạogiá này.

Thị trường bị cài khoá hay bịkhoanh lại chỉ để "hai ta" làmăn với nhau thôi (có thể vôhình). Trường hợp trên đây giábán ra của công ty CK ALFAvà giá mua vào của công tychứng khoán DELTA bằngnhau, là 20,5 USD. Do trongbáo giá còn nêu cả số lượng sẵnsàng giao dịch, gọi là "firm bid"và "firm ask", (nếu không ghithì mặc nhiên đó là 1 lô = 100cổ phần), cho nên, theo nguyênlý hai công ty này sẽ giao dịch

với nhau cho đến khi cạn hếtlượng chào bán "cứng" đó. Kếtquả cạn kiệt này rốt cuộc có thểgiải toả thị trường, nhưng lúc đóthị trường sẽ có một tình huốnggiá tệ hơn (khoảng chênh lệchlớn hơn).

Thế nào là một thị trường bịvượt chéo?

Một thị trường bị gọi là vượtchéo khi một nhà tạo giá đưa ragiá thu vào (bid) cho một chứng

khoán ở mức cao hơn giá bánra (offer/ask) do một nhà tạogiá khác đã nhập vào hệ thống(ví dụ hệ thống Nasdaq). Tươngtự nếu có một giá bán ra (ask)thấp hơn giá thu vào (bid) tronghệ thống đối với chứng khoáncùng loại, thì thị trường nàycũng bị "tréo ngoe". Tình huốngnày làm cho thị trường tắc tị,cho nên tất cả các hệ thốnggiao dịch thị trường OTC đềukhông cho phép các thành viênbáo giá có thể gây vượt chéo

cho thị trường.

Một thị trường giá vượt chéocho hậu quả còn tệ hơn trườnghợp nó bị cài khoá. Bắt đầu làchào giá của công ty ALFA.Sau đó, công ty chứng khoánDELTA tham gia đưa tiếp giácủa mình vào hệ thống, màkhông cần tham khảo chào giácủa công ty ALFA, kết quả: Giáthu vào (bid) của DELTA lúcnày là 21 USD đã vượt chéo sovới giá bán ra (ask) của công ty

ALFA đang là 20.5 USD. Hậuquả của việc đưa giá tuỳ tiệnnày làm cho giá thị trường đangbình thường vọt lên một giá mớikhá cao. Trong ví dụ trên đây,với giá rao mua (bid) củaDELTA (21 USD) sẽ kích bán,và theo nguyên lý, giá đó cùngvới giá ask 20.5 USD củaALFA, sẽ nhanh chóng biếnmất, khoét rộng khoảng cáchgiữa giá thu vào và bán ra sẽđược hệ thống ghi nhận tiếp sauđó là "bid 20 - ask 22". Khoản

lệch giá lúc này là 2 USD, cònxấu hơn khoản lệch giá trongtrường hợp thị trường bị càikhoá như đã khảo sát ở trên.Trong thị trường chứng khoán,đặc biệt là thị trường giao dịchOTC, khi giá chứng khoán bịkích lên hoặc dìm xuống, màkhông xuất phát từ vận độngcung cầu hợp lý của thị trường,thì các nhà tạo giá có thể bị quytrách nhiệm đã dùng thủ thuậtvận hành giá (manipulation).

Tóm lại, để tránh tình trạng thịtrường bị cài khoá hoặc bị vượtchéo, luật lệ giao dịch OTCcấm các nhà tạo giá khôngđược đưa vào hệ thống:

- Giá thu vào (bid) bằng hoặclớn hơn giá bán ra (ask) củamột nhà tạo giá khác đã nhậpvào cho cùng một chứng khoán.- Giá bán ra (ask) bằng hoặcnhỏ hơn giá thu vào (bid) củamột nhà tạo giá khác đã nhậpsẵn vào, đối với cùng một

chứng khoán.

Các nhà tạo giá cũng được lưuý rằng, các chứng khoán đượcbáo giá và đưa vào hệ thốngphải là loại hợp lệ và đưa vàođầu tư cần tham khảo thông tinvề chủ thể phát hành loại chứngkhoán đó họ sẽ thực hiện dễdàng.

Những lưu ý đặc biệt khác vềbáo giá trên OTC:

Các báo giá phải đảm bảo thoảmãn cung cầu một lượng chứngkhoán ít nhất bằng một lô tròn(100 cổ phần). Đây là một chàogiá có cam kết chắc chắn(firm).

Một báo giá thông thường đượcyêu cầu phải kèm theo sốlượng. Tất cả các chào giá đượcxem là có cam kết cứng ngoạitrừ có chỉ định khác rõ ràngkèm theo. Các chỉ định khôngchắc chắn đó như: "vào

khoảng" (around), "còn tuỳthuộc" (subject), "theo tínhtoán" (work out), ... sẽ phảiđược ghi trước hay sau một báogiá.

Vì những lý do nghiệp vụ và kỹthuật, hệ thống báo giá và xácnhận phải được thực hiện bằngmạng truyền in được và hiển thịlên màn ảnh, chứ không thể làmviệc này chỉ bằng điện thoại.

Thời điểm nên bán ra cổphiếu đối với các nhà đầu tư?

Trong đầu tư chứngkhoán, nhiều nhà đầu tưthường mất hết vốn liếng khigiá cổ phiếu sụt giá màkhông thể nào bán đi được.Lúc đó, nhưng cổ phiếu nàychỉ là những tờ giấy “bỏ đi”mà thôi. Điều quan trọngnhất đối với bất cứ ai muốnkinh doanh chứng thànhcông là nhân biết được thời

điểm nên bán cổ phiếu.Việc xác định thời điểm tốt

nhất để bán ra cổ phiếu (cổphiếu) được xem là khá khókhăn đối với các nhà đầu tư.Sau đây là một số dấu hiệu giúpnhà đầu tư trên thị trườngchứng khoán có thể nhận biếtđược thời điểm nào nên bán racổ phiếu.

Có sự thay đổi lớn trongBan quản trị công ty

Nếu những nhà quản lý hàng

đầu của công ty (những ngườichịu trách nhiệm về sự thànhcông của công ty) bắt đầu rờibỏ công ty thì có thể xem đó làdấu hiệu bất lợi cho tương laicủa công ty. Khi đó cần phảitheo dõi và phát hiện xem tạisao lại có những thay đổi nhưvậy. Đặc biệt, khi phát hiện ranhững dấu hiệu cho thấy côngty đang trở nên suy yếu tronglĩnh vực kinh doanh chính thìtốt nhất nên bán cổ phiếu củacông ty đó đi và thay vào đó là

tìm mua cổ phiếu của công tykhác trong cùng lĩnh vực đónhng mạnh hơn và có Ban quảntrị ổn định hơn.

Khi yếu tố khiến quyết địnhmua cổ phiếu không còn nữa

Chẳng hạn như khi quyết địnhđầu tư vào cổ phiếu của cáccông ty dược phẩm bởi vì tronglĩnh vực dược phẩm vừa phátminh ra loại thuốc mới đem lạinhững đóng góp lớn lao cho sức

khỏe nhân loại. Đột nhiên, mộtthời gian sau người ta phát hiệnra loại thuốc đó có những tácdụng phụ không tốt cho sứckhỏe, điều này khiến cho thịphần của công ty bị sụt giảm vàtrong tương lai lợi nhuận củacông ty cũng sẽ giảm. Khi đónên bán cổ phiếu đó đi vì cổphiếu này không tính còn hấpdẫn nữa.

Công ty đột nhiên cắt giảmcổ tức hoặc bị sụt giảm về

thu nhập

Trường hợp này nên điều tracẩn thận trước khi quyết địnhcó nên bán cổ phiếu hay không.Nếu là do Ban quản trị công tyquyết định không chia cổ tức đểtập trung vốn cho việc phát triểnvà mở rộng quy mô công ty thìđó lại là điều tốt. Tuy nhiên,thường thì sự sụt giảm về lợinhuận là dấu hiệu cho thấytương lai của công ty gặp nhiềukhó khăn và trong trường hợp

này thì đa số nhà môi giới đềukhuyên khách hàng bán cổphiếu đi.

Khi cảm thấy thị giá cổphiếu đã vượt qua giá trị nộitại

Có một số nhà đầu tư dù biếtrằng cổ phiếu của mình đã vợtquá giá trị nội tại nhng họ vẫnchưa bán đi vì muốn trì hoãnviệc chịu thuế thu nhập. Tuynhiên, nếu cảm thấy thị giá đãvượt qua giá trị nội tại của cổ

phiếu thì nên bán cổ phiếu đi vìgiữ lại cổ phiếu này sẽ phải chịurủi ro rất cao và chỉ có thể trìhoãn việc chịu thuế chứ khôngthể không chịu thuế. Ngoài ra,khi bán ra cổ phiếu này thì sẽcó cơ hội đầu tư vào cổ phiếukhác để đa dạng hóa danh mụcvà giảm thiểu rủi ro đầu tư củamình.

Khi không hài lòng về danhmục đầu tư hiện tại

Có thể trong danh mục đầu tưsẽ có các cổ phiếu không phùhợp với các mục tiêu tài chínhđặt ra trước đó (như là xây nhàmới, chuẩn bị cho kế hoạchnghỉ hưu...), khi đó tốt nhất nênbán các cổ phiếu này đi và tổchức lại danh mục đầu tư mớiphù hợp hơn với mong muốncủa mình.

Giảm thiểu thua lỗ trong đầutư chứng khoán

Khi bạn đồng thời đầu tưvào nhiều loại chứng khoánkhác nhau, sự thua lỗ củamột loại chứng khoán chỉ cótác động nhỏ đến toàn bộdanh mục đầu tư, thậm chínhiều khi bạn có thể bù lỗbằng lợi nhuận thu được từcác chứng khoán khác trongcùng một danh mục đó.

Hiểu một cách khái quát

nhất thì danh mục đầu tư là mộttập hợp gồm ít nhất hai loạichứng khoán trở lên. Mục đíchcơ bản nhất của việc xây dựngvà quản lý một danh mục đầutư là đa dạng hoá nhằm tránhcác khoản thua lỗ quá lớn.

Tuy nhiên, việc hạn chế thua lỗbằng cách đa dạng hoá danhmục đầu tư cũng có một cái giácủa nó: bạn cũng không thể thuđược các khoản lợi nhuận lớn.Rất ít người đầu tư có thể thu

được khoản lợi nhuận cao từviệc đầu tư tất cả số tiền của họvào một loại chứng khoán tốtnhất hiện có trên thị trường. Dođó, đại đa số công chúng đầu tưchọn hình thức đầu tư thứ hai làgiảm thiểu hoá thua lỗ bằngcách đa dạng hoá đầu tư. Vàsuy cho cùng thì việc từ bỏnhững món hời lớn, bằng lòngvới những khoản thu nhập vừaphải để tránh thua lỗ quá mứclà một cái giá vừa phải và hoàntoàn hợp lý.

Bài viết này sẽ hướng dẫn bạntừng bước trong việc xây dựngmột danh mục đầu tư phù hợpvới cá tính cũng như mục đíchmà bạn đã chọn.

Bước 1: Xác định bạn làngười đầu tư tích cực haythụ động?

Khi bắt tay vào xây dựng danhmục đầu tư¬, điều quan trọngtrước tiên mà bạn phải xác định

là xem mình thuộc dạng nào:tích cực hay thụ động? Đây làmột việc làm hết sức cần thiết,vì nó sẽ quyết định đến toàn bộcách thức đầu tư của bạn saunày. Người đầu tư tích cực làngười luôn sẵn sàng bỏ ra rấtnhiều thời gian và công sức đểquản lý danh mục đầu tư củamình. Còn người đầu tư thụđộng thì chỉ muốn bỏ ra mộtkhoảng thời gian tối thiểu cầnthiết để theo dõi các khoản đầutư và bằng lòng với các khoản

lãi khiêm tốn có được. Cầnl¬ưu ý rằng quy mô đầu tư làkhông quan trọng mà điều cốtyếu là bạn tiêu tốn bao nhiêuthời gian và công sức cho danhmục đầu tư của mình. Chúng tacó thể thấy rằng đa số các nhàđầu tư đều thuộc dạng thụđộng, bởi vì họ là những ngườikhông chuyên nghiêp, thiếu kỹnăng chuyên sâu cũng như đãbị các công việc hàng ngàychiếm mất quỹ thời gian.

Bước 2: Quyết định cơ cấu

của danh mục đầu tư.

Điều thứ hai cần tính đến là tỷtrọng cổ phiếu và trái phiếutrong danh mục đó. Đây là mộtquyết định mang tính chất cánhân và tuỳ theo quan điểm mỗingười. Một số người khôngthích đầu tư quá nhiều vào cổphiếu, còn một số khác lạikhông thích sở hữu quá nhiềutrái phiếu. Cho đến nay vẫnch¬ưa có tiêu chuẩn cụ thể vềtỷ lệ này. Hiện nay, đa số ý

kiến nghiêng về tỷ lệ 50/50, tứclà 50% số tiền của danh mụcđược sử dụng để đầu tư vào cổphiếu, phần còn lại sẽ được sửdụng để mua trái phiếu. Nhiềunhà tư vấn đề nghị tăng tỷ lệ tráiphiếu trong danh mục khi chủsở hữu sắp đến tuổi về hưu.Tuy nhiên, một số cá nhân kháclại có quan điểm cho rằng,trước sức ép của lạm phát cũngnhư khả năng kiếm tiền sẽ suygiảm khi về già, chủ sở hữudanh mục nên tăng dần tỷ lệ cổ

phiếu theo thời gian. Họ lậpluận là không nên giảm tỷ lệ sởhữu cổ phiếu trong danh mụcđầu tư vì lương hư¬u và bảohiểm xã hội sẽ không thể tăngnhư lạm phát. Chính vì vậy màcổ phiếu là một trong những lựachọn được ¬ưu tiên hàng đầuđể chống lại ảnh h¬ưởng củalạm phát. Tuy nhiên, cũng cókhi thu nhập do cổ phiếu đemlại không theo kịp với tỷ suất lợinhuận của trái phiếu chấtl¬ượng cao. Trong trường hợp

này, đầu tư vào các trái phiếuchất l¬ượng cao và để dành mộtkhoản tiết kiệm để đối phó vớilạm phát được xem là một biệnpháp khả thi.

Ngoài ra còn một trường hợpkhác mà chúng ta cũng cần đềcập tới, đó là tỷ trọng của danhmục đầu tư có cần phải điềuchỉnh theo sự biến động của thịtrường không? Giả sử rằng bạnđang có trong tay một danhmục đầu tư với tỷ lệ 50/50. Nếu

thị trường cổ phiếu tăng giá vàlàm cho danh mục của bạn cótỷ lệ 65% cổ phiếu và 35% tráiphiếu thì bạn có nên bán bớtmột số cổ phiếu để đ¬ưa danhmục trở về tỷ lệ 50/50 haykhông? Xung quanh vấn đề nàyvẫn còn nhiều ý kiến khác nhaunhưng nhìn chung đại đa số cácnhà đầu tư sẽ không bán đi cổphiếu để đề phòng trường hợpkhi cổ phiếu giảm giá thì danhmục sẽ trở về mức cân bằng50/50.

Bước 3: Đa dạng hoá danhmục đầu tư.

1. Đa dạng hóa tổ chức pháthành. Nếu danh mục đầu tư củabạn chỉ bao gồm toàn bộ cáctrái phiếu Chính phủ thì bạnkhông cần phải đa dạng hoáchủng loại các chủ thể pháthành, bởi vì trái phiếu Chínhphủ hoàn toàn không có rủi ro.Tuy nhiên, nếu bạn mua tráiphiếu công ty, trái phiếu địa

phương hoặc cổ phiếu thì việcđa dạng hoá chủ thể phát hànhlà một vấn đề cần được cânnhắc, bởi vì các loại chứngkhoán này luôn tiềm tàng mộtsố rủi ro nhất định. Vấn đề đặtra là nên đa dạng hóa đến mứcđộ nào? Điều này còn tuỳ thuộcvào quan điểm của mỗi cánhân. Chẳng hạn như nếu bạnmua cổ phiếu của 20 nhà pháthành khác nhau và khi một nhàphát hành chẳng may bị phásản thì danh mục đầu tư của

bạn chỉ bị suy giảm 5%. Mỗinhà đầu tư sẽ tự đ¬ưa ra quyếtđịnh cho danh mục đầu tư củamình dựa vào cá tính bản thân,tiềm lực tài chính cũng nhưmức độ rủi ro mà họ có thểchịu đựng.

2. Bên cạnh việc đa dạng hoácác tổ chức phát hành, bạncũng cần đa dạng hoá các lĩnhvực kinh doanh, đa dạng hóacác nguồn thu hoặc có thể đadạng hoá theo vị trí địa lý. Bạn

cần chú ý rằng, càng đa dạnghoá thì sẽ càng hạn chế đượcrủi ro, tuy nhiên đừng nên đadạng hoá quá nhiều vì như vậysẽ tốn rất nhiều công sức quảnlý và đến một lúc nào đó thìdanh mục sẽ vư¬ợt quá tầmkiểm soát của bạn.

Đừng quên tiếp cận thông tintrong đầu tư chứng khoán

Rất nhiều nhà đầu tư khiđã quyết định mua cổ phiếucủa một công ty cổ phần rồi,vẫn còn chưa biết rõ về côngty đó. Một số còn tệ hơn nữalà chỉ mới nghe nói tới làcông ty đó nghe đồn là tốt,mà không có một nỗ lực nàođể tìm hiểu cho biết đích xác.Có nhiều nhà đầu tư còn nóilà không có cách nào để tiếp

cận lấy được thông tin củacông ty đó, và có mà khônghiểu gì cả.

Nhà đầu tư nào cũng mongmuốn kế hoạch đầu tư củamình được thành công, đem lạilợi nhuận cao. Để thực hiệnđiều đó đòi hỏi các nhà đầu tưkhả năng đánh giá và phân tích.

Rất nhiều nhà đầu tư khi đãquyết định mua cổ phiếu củamột công ty cổ phần rồi, vẫncòn chưa biết rõ về công ty đó.

Một số còn tệ hơn nữa là chỉmới nghe nói tới là công ty đónghe đồn là tốt, mà không cómột nỗ lực nào để tìm hiểu chobiết đích xác. Có nhiều nhà đầutư còn nói là không có cách nàođể tiếp cận lấy được thông tincủa công ty đó, và có mà khônghiểu gì cả. Nếu vậy chỉ có mộtlời khuyên duy nhất là bạn nênnhờ một công ty tư vấn nào cóuy tín để giúp nhà đầu tư và giảithích cặn kẽ cho họ về công tybạn dự định đầu tư. Còn nếu

nhà đầu tư là người muốn tìmhiểu kỹ về một công ty cổ phầntrước khi đầu tư thì cần phảitìm hiểu công ty đó qua các lĩnhvực sau đây:

1. Doanh thu của công ty cótăng không?

Nếu tăng thì tăng theo mức độnào. Doanh số này sẽ căn cứvào hoạt động chính của côngty, chứ không thể căn cứ vàocác hoạt động phụ như đầu tư

tài chính hay địa ốc của công ty.

2. Lợi nhuận trước thuế và sauthuế:

Lợi nhuận này bắt buộc tăngtheo doanh số của công ty. Nếudoanh số tăng mà lợi nhuậnkhông tăng! Hãy coi chừng vìchi phí của công ty quá nhiều,nên lợi nhuận không thể tăngđược. Đây là dấu hiệu xấu chocông ty cổ phần. Như vậy bạn

cần phải xét tới lợi nhuận biên(profit margin) của chính côngty đó, trước khi có quyết địnhđầu tư.

3. Sản phẩm và thị phần củacông ty đó:

Đầu tư vào một công ty cónghĩa là đóng góp tiền vào mộtcông ty đó để sản xuất haycung cấp dịch vụ, bạn cần phảihiểu rõ về sản phẩm này hiệnnay có phải thế mạnh của công

ty không? Và sản phẩm này đãchiếm được bao nhiêu thị phầntrên thị trường. Thông thườngbạn nên chọn những công tyhàng đầu của một lĩnh vực sảnxuất nào đó. Bởi vì công tyhàng đầu có lợi thế về kinhdoanh hơn nhiều so với cáccông ty đứng hàng thứ hai thứba… Như vậy yếu tố thị phầncần được chú ý.

4. Chiến lược kinh doanh củacông ty: trong hiện tại và tương

lai.

Theo mức đánh giá của bạn thìchiến lược này có khả thikhông? Một khi chiến lượccông ty sai sẽ làm cho công tybị thua lỗ, và bạn sẽ là nạn nhâncủa công ty khi giá cổ phiếu đixuống.

5. Thành phần Hội Đồng QuảnTrị và Ban Giám Đốc công tycó thực sự giỏi hay không? Nếukhông thì bạn đã đưa tiền để

đầu tư nhầm công ty rồi đó!

6. P/E:

Tỷ lệ giá thị trường/tiền lời côngty có quá cao không? Nếu tỷ lệnày cao thì rủi ro cho bạn càngnhiều. Cần phải chú ý, tỷ lệthấp thì tốt hơn

7. Mức trả cổ tức của công tynhư thế nào?

Bạn cần hoạch định lại chiến

lược của bạn, mua cổ phiếu đểnhận cổ tức hay mua cổ phiếuđể kiếm chênh lệch giá?

8. Các công ty đối thủ đối vớicông ty bạn định đầu tư như thếnào? Mạnh hơn? Yếu hơn? Giỏihơn? Sản phẩm tốt hơn và giábán rẻ hơn? Bạn cần phải ápdụng đúng câu nói trong bìnhpháp Tôn Tử “ Biết người biếtta, trăm trận trăm thắng”.

9. Số lượng cổ phiếu của công

ty bạn đầu tư nhiều hay ít? Nếuít sẽ lợi và hại về điểm nào?Nếu công ty có nhiều cổ phiếuthì lợi và hại ở điểm nào?

10. Cuối cùng là thành phần cổđông của công ty mà bạn muốnđầu tư là ai? Các nhà đầu tư tàichính? Các nhà đầu tư có tổchức? Các nhà đầu tư nhỏ?Công ty giữ một số lớn cổphiếu.

Những yếu tố này rất quan

trọng cho giá thị trường của cổphiếu. Một nguyên tắc là nếucổ đông là pháp nhân giàu cóđầu tư vào công ty đó thì sẽ ảnhhưởng rất mạnh tới giá cổphiếu, hơn là những nhà đầu tưlẻ tẻ, ít tiền.

Bí quyết lựa chọn chứngkhoán cho danh mục đầu tưcủa bạn.

Mới đây, Lane Jack vàPeter Huge là hai người bạnlâu năm, họ cùng góp khoảntiền để dành khoảng hơn200.000 USD để đầu tư vàothị trường chứng khoánnhằm tìm kiếm lợi nhuận.Theo một số nhà môi giớichứng khoán, họ đã đầu tưvào cổ phiếu của hãng

Chamber Lych, một công tycông nghệ đang nổi tại miềntrung nước Mỹ mà khôngđầu tư vào một công ty lâunăm cũng trong lĩnh vựccông nghệ là TechTech vì chorằng công ty đang thất thế.

Trong hai tháng đầu tiên đầutư, cổ phiếu của Lych liên tụctăng giá và cổ phiếu củaTechTech thì hạ giá dần.Nhưng chỉ sau thời gian đó, độtnhiên cổ phiếu của TechTechlại tăng giá rất cao, trong khi cổ

phiếu của Chamber lại đứngyên thậm chí có tin đồn là sẽxuống giá nên không ai dámmua nữa. Kết quả, số tiền củahai người bạn Lane Jack vàPeter Huge đã không phát sinhlợi nhuận, thậm chí có nguy cơmất sạch. Cả Lane Jack vàPeter Huge đều tiếc nuối vì đãkhông đầu tư vào cổ phiếu củaTechTech.

Trong đầu tư chứng khoán việclựa chọn cổ phiếu sẽ là rất quan

trọng. Nó sẽ quyết định việcthành bại của cả quá trình đầutư. Nhiều khi nhà đầu tư khôngnên nghe theo những gì nhà môigiới chứng khoán nói mà hãydựa vào chính sự phân tích vàsuy xét của mình.

Mua loại cổ phiếu nào

Khi đã quyết định đầu tư vào cổphiếu thường phải nghiên cứuxem loại cổ phiếu nào là hiệuquả nhất. Đây chính là lúc cần

những thông tin về phân tíchchứng khoán và tình hình côngty vì ít có cách nào mất tiềnnhanh hơn là mua phải chứngkhoán không tốt.

Một số tiêu thức để so sánhvà lựa chọn:

- Chọn ngành cổ phiếu: ngànhcông nghiệp, nông nghiệp, giaothông vận tải, tài chính hay dịchvụ công cộng... Có thể đi vàonhiều ngành chi tiết hơn, ví dụ

trong công nghiệp có thể làcông nghiệp khai thác, côngnghiệp chế biến hoặc côngnghiệp sản xuất. Phân tích từngngành kinh tế về tính chất, thịtrường, khả năng phát triển,tăng trưởng bình quân, khảnăng cạnh tranh, ảnh hưởng cótính chất chu kỳ;

- Chọn bất cứ công ty nào trongngành nào thì cũng nên phântích tình hình công ty đó trêncác mặt: tình hình tài chính, lợi

nhuận, lợi tức cổ phần, nhu cầuvốn, tình hình huy động vốn vànhững loại chứng khoán chủyếu của công ty, đánh giá tìnhhình cổ phiếu của công ty vềmặt tài chính, vị trí của công tytrong ngành, trình độ ban quảntrị, ban điều hành và chính sáchquản trị của công ty, địa điểm,vận tải, lao động, nguyên liệu,bằng sáng chế phát minh, v.v...

Muốn phân tích thấu đáo giá trịcổ phiếu của một công ty thì

phải xem xét những nhân tố kểtrên, đồng thời phải tham khảosự đánh giá của các Trung tâmphân tích chứng khoán, các tổchức xếp loại doanh nghiệp.Ngoài ra, cần chú ý đến việc đadạng hóa cổ phiếu đầu tư đểtránh được sự vận động của chukỳ kinh doanh, sự thay đổi vị trícủa một doanh nghiệp... Có thểđa dạng hóa theo nhiều cáchnh¬: mua cổ phiếu của nhiềungành khác nhau; mua cổ phiếucủa các công ty khác nhau;

mua cổ phiếu của nhiều khuvực khác nhau; mua cổ phiếucủa các công ty có những thànhphẩm khác nhau; mua ở nhữngthời điểm khác nhau... Tuynhiên, nếu đa dạng hóa đầu tưquá mức cũng sẽ có nhữngnhược điểm như: làm cho việcquản lý khó khăn, tốn nhiềucông sức điều tra và phân tích,làm tăng chi phí mua bán, làmgiảm bớt cơ hội đạt lợi nhuậncao.

Khi nào mua?

Một câu trả lời rất đơn giản là“khi nào cần thấy được thìmua”. Bởi vì một số không ítnhững nhà kinh doanh chứngkhoán cho rằng họ thường sailầm trong việc đánh giá về thịtrường nói chung và một số cổphiếu nói riêng. Nói theo mộtnghĩa nào đó thì những ngườikinh doanh chứng khoán lànhững người đầu tư giá trị, dovậy có những người khi thấy

công ty trong giai đoạn hưngthịnh thì mua cổ phiếu và thậmchí có nhiều người thích muacổ phiếu của những công tyđang ở giai đoạn thất thế.

Từ đầu thế kỷ XVIII ở thịtrưưòng chứng khoán Tây Âuvà thị trường chứng khoán Mỹsau này đã đưa ra học thuyết“Đầu tư ngược dòng”. Thuyếtnày đã đưa ra lời khuyên rằng“vẫn có thể lội ngược dòngsông”. Thực tế cho thấy, đầu tư

ngược dòng có khả năng rủi rorất cao nhưng cũng có cơ mayđưa đến lợi nhuận khổng lồ bởivì rất có thể thời gian thất thếcủa một công ty sẽ được khôiphục trong tương lai. Có nhiềungười có cùng dự đoán lạc quanđó nên số người đầu tư ngượcdòng tăng lên. Chính hành độngcó nhiều người có cùng nhậnđịnh, cùng mua cổ phiếu đã làmcho giá trị cổ phiếu được phụchồi uy tín ngay khi công ty nàycòn thất thế. Do vậy, không

nhất thiết cứ phải mua cổ phiếukhi công ty đang có uy tín tốtmà vẫn có thể mua cổ phiếu khicông ty đang thất thế.

Đi tìm nhà môi giớiNhiều công ty chứng khoán

ngại tư vấn cho khách hàng vìthị trường nhiều khi tăng giảmchẳng vì nguyên nhân gì rõ rệt.Cách tư vấn duy nhất hiện naynhiều công ty đang làm là pháttài liệu thô cho khách hàngnghiên cứu.

Thể Hà, sinh viên Đại học

Kinh tế TP HCM vừa mới ratrường, kể trong lúc chờ xinviệc làm, cô mon men đến sàngiao dịch. Thủ tục để làm nhàđầu tư khá đơn giản. Cô điềnvào một tờ giấy đăng ký mở tàikhoản, nộp tiền, tài khoản đượckích hoạt..., tất cả được hoàntất trong vòng 15-20 phút.

Bù lại, công ty chứng khoáncung cấp cho cô hai loại “tàiliệu” để đầu tư: Giấy thông báotỷ lệ phí giao dịch và bản tin thịtrường do Trung tâm Giao dịch

Chứng khoán TP HCM pháthành. Cô nhấp nhổm muốn hỏiban đầu nên mua cái gì nhưngrồi thôi vì thấy các nhân viêncông ty quá bận rộn phục vụkhách hàng mở tài khoản mới.

“Tôi cũng đến một số sànkhác xem thế nào nhưng dườngnhư ở đâu cũng vậy, nhữngngười mới đến như tôi chỉ cóthể tìm lời tư vấn của nhữngngười gặp trên sàn thay vì cácnhân viên môi giới chuyênnghiệp”, Hà nói.

Trong một cuộc gặp gỡ vớicác nhà đầu tư, ông DominicScriven, Giám đốc Công tyDragon Capital, nói rất chântình: “Tôi không thể nói với quývị là đừng mua hay ngừng bán,thậm chí cũng không thểkhuyên quý vị chớ nên đầu tưngắn hạn. Điều quan trọng nhấtlà hãy phân tích thật kỹ về cơsở đưa ra quyết định mua bán”.

Để không thua lỗ khi “đichợ” chứng khoán

Việc kinh doanh chứngkhoán và những khoản lợinhuận lớn của nó luôn hấp dẫnbạn đầu tư vào chứng khoán.Thị trường là nơi trung gian để“người bán” là các công ty,doanh nghiệp bán chứng khoánnhằm có vốn dài hạn, đồng thờigiúp người mua là các nhà đầutư có nơi để giúp những đồngtiền dành dụm của mình sinh

sôi nảy nở theo thời gian chomột mục đích đã định. Khi muachứng khoán nhà đầu tư sẽ cóba cái lợi: một là được công tychia lợi nhuận gọi là cổ tức, hailà được hưởng lãi vốn khi chứngkhoán lên giá và lúc nào cầntiền thì có thể bán chúng đi vớitính thanh khoản cao. Đây làmột quá trình đòi hỏi sự phântích và tính toán. Với những dựtính mua chứng khoán củamình, các nhà đầu tư cần cónhững hiểu biết nhất định về

“cái chợ” phức tạp này.Tìm hiểu về chợ chứng

khoán

Thị trường chứng khoán là cáichợ nhưng chúng ta sẽ ít đi vào.Nếu vào và được vào thì chỉ đểxem thông tin ghi trên một cáibảng điện rộng vài mét vuôngmà thôi, hơn thế nữa, nhưngthông tin ấy cũng sẽ được in lạitrên các phương tiện thông tinđại chúng hàng ngày. Ta cũngsẽ chỉ liên lạc với một người

môi giới của một công ty chứngkhoán nào để mua hay bánchứng khoán.

Nếu ai đã từng đi chợ trong đờisống hàng ngày thì cái rủi ro màbạn dễ gặp phải là “tiền thậtmua phải hàng giả”. Nhưng ở“cái chợ chứng khoán” thì hàngbạn mua là thật nhưng vẫn cóthể bị mất tiền vì tính chất lênxuống của giá trị cổ phiếu màbạn đã biết. Bởi vậy, sự hoạtđộng và điều hành của “cái

chợ” không phải là điều ta quantâm mà cái sẽ phải quan tâm làgiá trị lên xuống của các hànghoá mà mình nắm giữ. Nguyêndo chính làm cho giá lên hayxuống là hoạt động sản xuấtkinh doanh của các công typhát hành chứng khoản; tức làcông việc làm ăn của họ thểhiện qau những thông tin haynhững sự phân tích khác nhauvà là tâm lý trên thị trường. Bởivậy, bốn thứ thực sự liên quanmật thiết với bạn khi đi chợ

mua chứng khoán là: sự thu hồiđồng vốn đã bỏ ra và lợi nhuậnphát sinh, một tờ báo cho biếttình hình giá cả chứng khoán,những thông tin về hoạt độngcủa công ty mà mình nắmchứng khoán và một người môigiới.

Một chiến lược đầu tư hợp lýcùng danh mục đầu tư cân đốisẽ tối ưu hoá hoạt động đầu tưcủa bạn. Khi chưa là chuyêngia, bạn cũng nên nghe lời

khuyên của những nhà đầu tưđi trước, bởi có học hỏi và biếttiếp thu bạn mới có thể trởthành một nhà đầu tư lão luyện.Sau đây là một số lời khuyêncủa John Neff, một trong nhữngnhà đầu tư thành đạt nhất phốWall, đối với các hoạt động đầutư của bạn trên thị trường.

Hạn chế rủi ro

Để tránh những hạn chế rủi rokhi đi chợ mua hàng, bạn nên

đa dạng hoá, chia phần tài sảncủa bạn ra, điều này có nghĩa làphân chia số tiền của bạn trongnhiều kiểu đầu tư với những tỷlệ khác nhau. Thực sự nguyêntắc này không sai, nhưng bạnnên đi ngược lại những kiếnthức thông thường này, ngay cảkhi nó có thể gây ra cho bạnđôi chút lo lắng ban đầu. Copynhững gì tất cả mọi người đangnghĩ và làm trên thị trường có lẽsẽ cho bạn cảm giác yên tâm,nhưng thực sự nó không phải

điều đáng làm nhất.

Đa dạng quá nhiều sẽ dẫn bạntới sự thiếu hụt về kiến thứccũng như trọng tâm về việc đầutư của bạn. Nếu một ngườikhuyên bạn nên đầu tư 45%vào cổ phiếu, 80% vào tráiphiếu, 10% vào chứng khoánnước ngoài, 10% vào quỹ thịtrường tiền tệ Money MarketFund, một dạng quỹ hỗ tươngđầu tư mở rộng đầu tư vào thịtrường huy động vốn ngắn hạn,

5% vào vàng, điều này có thểkhiến bạn an tâm hơn nhưngđồng thời việc đầu tư rải rácnày sẽ làm loãng đi lợi nhuậncủa bạn. Có lẽ bạn không nênđầu tư vào vàng, chứng khoánnước ngoài, trái phiếu vì nó sẽlàm sụt giảm lợi nhuận chung.Đồng thời bạn cũng không thểbỏ tất cả số tiền kiếm được vàomột công ty nào đó, cho dùcông ty ấy có là Microsoftchăng nữa. Sự sụp đổ củaEnron vào cuối năm 2001 cho

thấy ngay cả những công tykhổng lồ vẫn có thể phá sảnnhư thường. Và bạn hoàn toàncó thể gặp trường hợp thiếumay mắn như thế. Tốt nhất bạnnên bỏ hết tiền bạc định đầu tưvào vài công ty hàng đầu trongnhững lĩnh vực khác nhau. Điềunày có vẻ như là một sự đadạng hoá hợp lý hơn.

Người đầu tư được bảo vệ

Vì những rủi ro tiềm tàng của

mình, “cái chợ” này luôn mangtrong nó một chức năng quantrọng. Ngoài chuyện sắp xếp vàthực hiện các giao dịch, nó tìmcách bảo vệ nhà đầu tư bằngcách đặt ra những quy định đòicác công ty phát hành phảiniêm yết chứng khoán tại thịtrường, phải công bố thông tinhàng năm về bảng cân đối kếtoán, báo cáo kết quả hoạt độngkinh doanh, thuyết minh báocáo tài chính,… Chẳng nhữngthế công ty còn phải công bố

thông tin tức thời trong một sốtrường hợp như khi làm ăn gặpkhó khăn, tài khoản ở ngânhàng bị đình chỉ, phong toả,hoạt động kinh doanh bị ngừngquá ba tháng, sản phẩm chínhbị đình chỉ tiêu thụ, hoặc ngaycả khi thay đổi tổng giám đốcvà cơ cấu cổ đông chính.

Nhà đầu tư trên thị trườngchứng khoán luôn được bảo vệkhỏi bất kỳ sự thua lỗ phi thịtrường nào, kể cả thua lỗ tiềm

năng do phá sản, do hành độngkhông trong sạch của các nhàmôi giới, do giả mạo chữ ký, domọi hình thức biển thủ, kể cảbằng vi tính. Bản thân chợchứng khoán cũng đứng ra côngbố một số thông tin về giao dịchtrên thị trường qua các phươngtiện của mình như trên báo chí,tivi…giúp nhà đầu tư cảnh giácvới việc đầu tư của mình.

Tìm chọn người môi giới

Khi “đi chợ” chứng khoán, bạnphải có một người đi mua dùmbạn. Nhưng xin nhớ cho là khibạn đi mua chứng khoán thìmón hàng mà bạn cầm trongtay lúc đầu không phải là tờchứng khoán của công ty đãthực sự nhận tiền của bạn giaocho (trừ khi bạn là nhân viênlàm việc trong công ty ấy) màtờ giấy làm bằng lại do công tychứng khoán cấp gọi là giấy xácnhận. Trong thị trường hànghoá bạn chỉ mua chứ ít khi bán,

nên bạn là “thượng đế mộtchiều”, còn trong thị trườngchứng khoán, có khi bạn mua,có khi bạn bán nên bạn sẽ là“thượng đế hai chiều”. Bởi thế,phải chọn một công ty chứngkhoán tin cậy để hoạt động “haichiều” và đỡ bất an. Khi đãchọn một công ty, họ sẽ giớithiệu với bạn một người môigiới và bạn sẽ liên lạc với bạnngười này mãi mãi. Có mộtngười môi giới, bạn phải ký hợpđồng mở tài khoản với công ty

chứng khoán và bỏ tiền vàotrong đó.

Chọn hàng để mua

Khi một công ty được pháthành chứng khoán, có khi họbán thẳng cho nhân viên củahọ, nhưng bình thường họ nhờmột công ty khác có chức năngbảo lãnh phát hành tung ra thịtrường. Công ty sau ứng tiềncho công ty trước, nhiều hay íttuỳ thuộc hai bên thoả thuận.

Giai đoạn này gọi là thị trườngsơ cấp.

Công ty bảo lãnh nhận chứngchỉ cổ phiếu hay chứng khoánđã phát hành và tìm cách bánđi. Giai đoạn này gọi là thịtrường chứng khoán thứ cấp.Họ có thể bán thẳng cho bạn,nếu họ đồng thời cũng là côngty chứng khoán hoặc họ báncho công ty chứng khoán khácđể công ty chứng khoán nàytích trữ sẵn rồi bán cho bạn.

Trong quá trình lòng vòng đóchứng khoán của công ty pháthành sẽ nằm trong thị trườngchứng khoán qua thủ tục lưuký. Chứng khoán bạn mua từmột công ty chứng khoánthường đã nằm trong công ty ấyhay trong Phòng lưu ký. Khimua bạn sẽ nhận được Giấy xácnhận từ công ty chứng khoán,công ty này là thành viên củathị trường chứng khoán nên“hai là một” và chứng khoáncủa họ cũng là một. Do vậy, đã

đặt mua chứng khoán của mộtcông ty bạn chọn mà do mộtcông ty chứng khoán bán thìbạn có thể chắc đó là chứngkhoán thật của công ty mìnhmuốn.

Mua hàng tại chợ

Trong chợ chứng khoán có rấtnhiều hàng hoá cho bạn lựachọn, trong thời gian đầu bạnchỉ được mua một hàng hoánghĩa là chỉ được đặt một lệnh,

gọi là lệnh giới hạn, tức là khi ralệnh đó bạn sẽ nói luôn giámình mua. Cách thức giao dịchvới người môi ra sao sẽ tuỳthuộc từng “chợ” và cá nhângiữa hai bên, chưa kể đến tínhcạnh tranh của mỗi công tychứng khoán. Tuy nhiên, lệnhbạn đưa ra cho người môi giớisẽ có ít ra bốn chi tiết mà luậtđã quy định: chứng khoánmuốn mua, số lượng, giá muavà thời gian hiệu lực của lệnh.Như là một điều tự nhiên, trước

khi mua hàng bạn phải hỏi xemgiá hiện thời trên chợ của hàngđó là bao nhiêu và có số lượnglớn hay không, mấy lô. Lệnhmua hàng tại “chợ chứngkhoán” của bạn có thể như sau:“Mua cho tôi một lô chứngkhoán của công ty IBM, giá 49USD, đến 2 giờ chiều thì bỏ”.Khi đã gọi xong, về nguyên tắc,bạn phải điền vào Phiếu lệnh vàgửi cho “chợ”. Trên thực tế,chắc bạn phải chờ cho đến khimua được hàng, tức là lệnh

được thực hiện. Khi ấy, ngườimôi giới sẽ báo cho bạn biết đểxác nhận giá cả, số lượng, loạichứng khoán. Bạn sẽ kiểm soátđể còn quy trách nhiệm nếungười môi giới làm không đúnglệnh. Nếu sau khi đã đặt lệnhmà bạn muốn đổi, ví dụ muốnbán với giá cao hơn, hay mua rẻhơn nhờ nghe ngóng đâu đó,bạn có thể đặt lệnh lại với điềukiện là lệnh ban đầu chưa xảyra, nếu đã xảy ra rồi thì bạnphải giữ lệnh cũ và thanh toán

tiền bạc theo lệnh đó. Nếu đếncuối ngày không được ngườimôi giới báo là lệnh đã dượcthực hiện thì có nghĩa là việcmua của bạn vào ngày đókhông xong, hai ngày sau phảilàm lại.

Về phía công ty chứng khoán,trước khi nhập lệnh vào hệthống giao dịch, họ phải kiểmtra tài khoản của bạn và yêucầu bạn điền vào Phiếu lệnhngày giao dịch và sẽ gửi cho

bạn một Giấy xác nhận kết quảngay trong ngày đó. Trong vòng5 ngày đầu của mỗi tháng, côngty chứng khoán sẽ gửi cho bạnbản sao kê tài khoản. Việc muahàng tại chợ của bạn đến đây làhết. Bạn giữ giấy xác nhận củacông ty chứng khoán làm bằngvà chờ cho khi chứng khoán lênhay xuống. Khi nó lên bạn cứgiữ nó mãi, vì càng ngày nócàng lên giá. Bạn có thể bán điđể lấy lời. Nếu bạn bán ngay đithì bạn nằm trong thành phần

“chơi chứng khoán” hay “ngườimạo hiểm”. Nếu giữ lại lâu, bạnlà người đầu tư cẩn thận haybảo thủ. Ngoài ra hàng năm bạncòn được công ty chia lời gọi làcổ tức và được công ty mời họpđại hội đồng cổ đông. Bạn sẽ córất nhiều lợi ích lớn khi “đichợ” chứng khoán.

Thước đo của lợi nhuận làrủi ro!

Trong giới đầu tư chứngkhoán, không ai không biếtđến cái tên George Soros,một nhà đầu tư cổ phiếu màsự sắc sảo và tài dự đoánkhuynh hướng thị trườngtiền tệ đã làm ông trở nênnổi tiếng không chỉ trên thịtrường chứng khoán mà còntrong những lĩnh vực đầu tưkhác. Vậy đâu là bí quyết

thành công của những ngườinhư Soros?

Tỷ suất lợi nhuận dài hạncủa Soros lên tới gần 30% /nămtrong vài thập kỷ liên tiếp.Nhưng rất nhiều lần, Soros đãthua lỗ hàng trăm triệu USD chỉtrong vòng chưa đầy một tuầnlễ. Những thất bại như vậy cóthể làm cho nhiều nhà đầu tưnản chí và bỏ cuộc, nhưngSoros vẫn vững vàng, chấp nhậnrủi ro hiện tại và chờ đợi nhữngcơ hội trong tương lai. Bản lĩnh

của nhà đầu tư chứng khoánhuyền thoại là ở chỗ đó.

Đầu tư chứng khoán là mộthình thức kinh doanh dài hạnvới lãi suất vượt xa tất cả cácdạng đầu tư khác, cụ thể là từnăm 1926 đến năm 1999, thịtrường chứng khoán Mỹ có lãisuất trung bình 11,4%/năm.Loại hình đầu tư hấp dẫn tiếptheo là trái phiếu với lãi suất vàokhoảng 5,1%/năm. Nếu năm1926 bạn đầu tư 100 USD vào

cổ phiếu, bạn sẽ thu về được264.600 USD vào năm 1999,trong khi đó, 100 USD đầu tưvào trái phiếu chỉ mang lại chobạn 3.800 USD.

Lợi nhuận của “trò chơi chứngkhoán” rất lớn nhưng đi kèmtheo đó lại là rủi ro khôn lường.Trong giới đầu tư chứng khoán,nhiều nhà đầu tư có thể thu lờihàng triệu USD sau mỗi nămquyết toán, thế nhưng cũngkhông ít người đã phải ngậm

ngùi nhìn vốn liếng “đội nón rađi”.

Chấp nhận rủi ro

Các khoản đầu tư có xác xuấtrủi ro cao lại thường mang đếnlợi nhuận nhiều hơn các khoảnđầu tư an toàn. Bên cạnh đó,các nhà đầu tư thường chấpnhận rủi ro để đổi lấy tỷ suất lợinhuận cao hơn. Có nhiều ý kiếncho rằng đầu tư cổ phiếu chẳngkhác nào tham gia vào “canh

bạc đỏ đen”, song vẫn có rấtnhiều người lao vào như “conthiêu thân”. Sự thật không hoàntoàn như vậy. Mấu chốt vấn đềở đây là các nhà đầu tư cần tỉnhtáo, bình tĩnh trước những rủiro và phải biết chấp nhận rủi rođể hướng tới lợi nhuận lớn hơn.

Lợi nhuận và rủi ro là bạn songhành. Các nhà đầu tư hiểu rấtrõ điều này và họ chấp nhậngắn mình với thị trường chứngkhoán, bởi lẽ, như Warren

Buffet, nhà đầu tư huyền thoạitại phố Wall và là người giàuthứ hai trên thế giới, đã nói:"Không thể chỉ đơn giản đemtiền đi gửi ngân hàng, vì nhưvậy là quá thụ động trong đầutư. Hơn nữa, khả năng sinh lợitrong đầu tư chứng khoán đủhấp dẫn để các nhà đầu tưchấp nhận rủi ro”.

Một chuyên gia tài chính đãphân tích: Với mức lãi suất tiềngửi tiết kiệm của các ngân hàng

hiện nay, nếu muốn có 1 USDtiền lời thì nhà đầu tư phải bỏ ra14,5 USD vốn. Nhưng nếu đầutư vào cổ phiếu, dựa trên cácchỉ số đánh giá khả năng sinhlợi của cổ phiếu, triển vọng pháttriển của các công ty niêm yết,trị giá cổ phiếu hiện tại… thìtrung bình các nhà đầu tư chỉcần bỏ ra 8 - 9 USD đã có thểthu được 1 USD tiền lời. Ngoàira, vốn đầu tư còn tăng lên theogiá trị tích lũy hằng năm củacông ty. Sự bất ổn về giá cổ

phiếu trên thị trường chứngkhoán trong những khoảng thờigian cực ngắn khiến các nhàđầu tư trung bình phải đối mặtvới nhiều rủi ro hơn. Họ khôngthể dự đoán được lúc nào cổphiếu sẽ xuống giá hay lên giá,cũng như không biết thông tinnào sẽ tác động trực tiếp tới giácổ phiếu. Ngược lại, những nhàđầu tư xuất sắc sẽ biết lợi dụngtính bất ổn này để thu lợi choriêng mình, chẳng hạn như tìmmua những cố phiểu giá thấp,

sau đó bán ngay khi giá lên màkhông “ngâm” chờ đợi giá tiếptục cao nữa để rồi một ngàynào đó phải gánh chịu thua lỗkhi cổ phiếu xuống giá.

Hạn chế rủi ro

Theo Warren Buffet, một danhmục đầu tư đa dạng sẽ chứađựng ít rủi ro hơn một danhmục đầu tư chỉ tập trung vàomột hay một ít loại đầu tư. Đadạng hoá đầu tư nghĩa là dàn

trải tiền của bạn ra các loại đầutư khác nhau, làm giảm nguy cơrủi ro, bởi vì nếu giá một số cổphiếu bạn đang sở hữu đi xuốngthì bạn cũng phải không chịuthiệt hại nhiều, bởi luôn có mộtsố cổ phiếu khác tăng giá trongdanh mục đầu tư của bạn.

Mark Hasek, một nhà đầu tưkhá nổi tiếng tại Wall Street chobiết: “Để hạn chế rủi ro, điềuquan trọng đối với một nhà đầutư chứng khoán là phải xác định

được chi phí cơ hội. Nói cáchkhác, nhà đầu tư phải xác địnhđược đỉnh điểm của từng loại cổphiếu, từ đó đưa ra quyết địnhmua hay không mua, giá nào thìmua được, giá nào thì bán ra cólời và giá nào thì nên "án binhbất động".

Để làm được điều này, nhà đầutư phải có khả năng phân tíchcần thiết và sự hiểu biết nhấtđịnh về loại cổ phiếu đó, phảithường xuyên cập nhật tất cả

các thông tin, các báo cáo tàichính liên quan đến tình hìnhhoạt động của công ty đó.

Ngoài ra, việc xác định các tiêuchí để tìm ra các cổ phiếu cókhả năng tăng trưởng tốt cũngrất quan trọng trong việc hạnchế rủi ro. Goerge Soros tiết lộkinh nghiệm của mình: “Cónhiều yếu tố để xác định đâu làloại cổ phiếu tăng trưởng, ví dụnhư thu nhập trên mỗi cổ phần,hay tỷ lệ lợi tức trên vốn cổ

phần gia tăng liên tiếp trong 3-5 năm... Các công ty tăngtrưởng nói chung đều có bảngcân đối tài sản rõ ràng, minhbạch, với mức vốn cổ phần ítnhất phải gấp đôi tổng số nợ”.Ngoài những số liệu về thu nhậpvà doanh số của công ty, nhàđầu tư cần phải đánh giá xemliệu công ty đó có thể duy trìđược nhịp độ tăng trưởng caohay không, hoặc trong tương laicó thể tự chủ về tài chính haycần phải vay mượn từ bên

ngoài...

Việc đánh giá mức độ tăngtrưởng của cổ phiếu còn phụthuộc vào các tiêu chí và quanđiểm cá nhân của mỗi nhà đầutư. Tuy nhiên, có một điềukhông thể phủ nhận là nếu nắmgiữ được cổ phiếu tăng trưởngthì nhà đầu tư sẽ có nhiều cơhội thu lời từ cổ tức và hưởnglợi do chênh lệch giá cổ phiếutrong tương lai. Khi rủi ro ít đi,các nhà đầu tư có thể yên tâm

hơn phần nào.

Trong các lý thuyết tài chính vàkinh tế, giả thuyết nổi tiếng nhấtcó lẽ là Bước đi ngẫu nhiên(Random Walk). Giả thuyết nàycoi thị trường chứng khoán làmột quy trình ngẫu nhiên. Theođó, tiền bạc không tự nhiên sinhra và cũng không tự nhiên mấtđi trên thị trường chứng khoánmà nó chỉ chuyển giao từ nhàđầu tư này sang nhà đầu tưkhác mà thôi, hay nói cách

khác thị trường chứng khoán làkẻ chiết khấu một cách rất hiệuquả tiền bạc của các nhà đầu tưđể chuyển cho nhà đầu tư khác.Vì vậy, giá chứng khoán hiệntại phản ánh lợi nhuận của mộtsố người và cũng cho thấynhững rủi ro thiệt hại của mộtsố người khác.

Dường như, không ai có thểkiếm lời bằng một lãi suất quácao trong suốt thời gian dài màkhông phải chịu một rủi ro nào,

cũng như không ai có thể phủnhận thực tế rằng, thị trườngchứng khoán là một kẻ chiếtkhấu tiền bạc của bạn trongtương lai để chuyển cho ngườikhác. Chỉ có điều là bạn chấpnhận mức chiết khấu đó baonhiêu để vẫn thu được lợi nhuậnphù hợp với mục tiêu của bạn.

Đầu tư thế nào là hợp lý?

Goerge Soros, một trongnhững nhà đầu tư lớn nhấttại phố Wall, đã từng nóirằng “Không có lĩnh vực nàođem lại lợi nhuận nhanh vàlớn bằng đầu tư chứngkhoán”. Quả thật, Soroskhông hề sai khi trên thịtrường chứng khoán đã cónhà đầu tư kiếm được cảchục triệu USD chỉ vòng mộtđêm với một kế hoạch đầu tư

hợp lý.Thị trường chứng khoán

đang ngày càng phát triển mạnhmẽ hơn với những khoản đầu tưkhông lồ. Không ít người xemviệc đầu tư chứng khoán nhưtham gia vào một cuộc chơingẫu hứng với hy vọng việc muachứng khoán sẽ kiếm đượcnhiều tiền nhanh chóng. Tuynhiên, lĩnh vực đầu tư đầy hấpdẫn này dường như không cóchỗ cho những quyết định theocảm tính. Muốn thành công bạn

phải có kỹ năng phán đoán,xem xét và phân tích vấn đề.Điều quan trọng hơn cả là phảihoạch định được một kế hoạchđầu tư thích hợp. Bạn phải tìmhiểu quá trình hoạt động củacông ty cũng như ngành nghềkinh doanh liên quan đến loạicổ phiếu đó. Đồng thời cũngcần theo dõi và tìm hiểu tràolưu giá cả lên xuống trên thịtrường, để quyết định lúc nàonên mua, lúc nào nên bán. Đểcho vấn đề trở nên dễ hiểu, bạn

có thể quan tâm tới một số vấnđề cơ bản dưới đây:

Bắt đầu sớm. Với hoạt động đầu tư, bạn

càng dành thời gian cho nónhiều bao nhiêu thì bạn sẽ càngthu được nhiều lợi nhuận bấynhiêu. Sau đây là một ví dụ:Một người đầu tư 100USD/tháng bắt đầu ở tuổi 25trong vòng 15 năm và sau đódừng thêm tiền vào cổ phiếu

của mình. Một người khác cũngđầu tư 100 USD/tháng trongvòng 25 năm nhưng bắt đầu ởtuổi 40. Vậy ai sẽ về hưu với sốlượng lợi nhuận nhiều hơn ởtuổi 65? Đương nhiên là ngườiđầu tư sớm hơn.

Xác định rõ mục đích đầu

tư. Cũng như các lĩnh vực đầu

tư khác, đầu tư chứng khoánluôn tồn tại mối quan hệ tỷ lệ

thuận giữa mức thu nhập vớimức rủi ro. Thu nhập càng caothì mức độ rủi ro tiềm ẩn cànglớn. Khi đầu tư vào cổ phiếu,bạn thường kỳ vọng vào hai loạithu nhập, đó là thu nhập từ cổtức và từ mức tăng thị giá cổphiếu. Thu nhập từ cổ tứcthường không được đảm bảo vìcòn tùy thuộc vào tình hìnhkinh doanh của công ty vàquyết định của Hội đồng quảntrị. Thu nhập từ mức tăng thịgiá cổ phiếu là biểu hiện của

mối quan hệ trực tiếp giữa triểnvọng kinh doanh của công tyvới nhu cầu mua cổ phiếu trênthị trường. Một khi công ty cónhững biểu hiện cho thấy triểnvọng sẽ phát triển tốt thì cácnhà đầu tư sẽ mua cổ phiếu vớihy vọng giá cổ phiếu sẽ tăngtrong tương lai. Ngoài ra, đầu tưvào cổ phiếu chứa đựng nhiềuloại rủi ro (bao gồm rủi ro về lãisuất, rủi ro về tính thanh khoản,rủi ro kinh doanh, rủi ro lạmphát...) trong khi thu nhập chỉ

có hai hình thức như đã nói ởtrên. Do vậy bạn cần phải xácđịnh mục đích đầu tư một cáchrõ ràng. Đây là một yếu tố quantrọng và là cơ sở để đánh giákết quả đầu tư.

Mục đích đầu tư còn phảnánh lối sống và mong muốn củabạn. Nếu bạn theo đuổi mụctiêu thu nhập từ cổ tức thì nênđầu tư vào cổ phiếu của cáccông ty kinh doanh dịch vụcông cộng như điện, điệnthoại... hoặc các cổ phiếu

thượng hạng. Bạn cũng có thểcác cổ phiếu mà thị giá có xuhướng tăng về lâu dài để tạo thunhập ở tuổi già. Cũng có khibạn chọn cổ phiếu với mục tiêucó tính chất đầu cơ thông quaviệc mua bán các cổ phiếu màgiá cả biến động mạnh trongthời gian ngắn. Đây là loại đầutư có mức độ rủi ro cao nhất.Tuy vậy, nếu bạn là mới bắtđầu bước vào thị trường chứngkhoán và mong muốn hoạt độngđầu tư đơn giản và dễ hiểu thì

nên đầu tư hơn là đầu cơ. Lựa chọn công ty tốt. Công ty tốt thường là công ty

ít nợ trong thời gian đã qua(thời gian càng dài càng tốt), vàcó lợi nhuận cao, hiện tại có lãivà triển vọng tương lai sángsủa.

Lựa chọn thời điểm mua

cổ phiếu.

Giá cổ phiếu thường khôngđứng yên, mà lúc lên lúc xuống.Vậy nếu ta chịu khó theo dõitrào lưu, mua vào khi giá ở mứcthấp nhất và bắt đầu đi lên, vàbán ra lúc thị trường ở mức caonhất và bắt đầu đi xuống thì sẽcó lời cao. Đây cũng là nguyêntắc thông thường trong kinhdoanh.

Giá một loại cổ phiếu luônluôn chịu ảnh hưởng của nhữngtrào lưu lên xuống giá củaTTCK. Trong thời kỳ lên giá,

thị trường thường kéo theo 70-80% loại cổ phiếu cũng lên. Khixuống giá cũng tương tự. Bởi vìcũng giống như thị trường hànghoá, khi có nhiều người cùngmua một món hàng nào đó thìgiá hàng đó sẽ lên, kéo theo cáchàng hóa khác cũng lên. Giámột loại chứng khoán sẽ lên khicó nhiều người cùng mua, vàgiá sẽ tụt xuống khi có nhiềungười cùng bán.

Xây dựng một danh mục

đầu tư tốt nhất. Bạn hãy làm điều này một

cách đơn giản, khởi đầu nếubạn muốn đầu tư 100.000 USDvào năm loại cổ phiếu, mỗi loạisẽ được đầu tư 20.000 USD.Bạn không cố gắng mua một sốlượng cổ phiếu nào đó, bạn chỉđầu tư một số tiền đã định chomỗi loại cổ phiếu. Nhưng đừngbao giờ quá hồ hởi trong việcmua cổ phiếu, đừng mua cảnăm loại cổ phiếu một lần. Hãy

thi hành từng bước một, hãy đểcổ phiếu của bạn tự chứng minhchúng bằng cách chỉ ra một sựphát triển nào đó trước khi bạnđầu tư 100% số tiền.

Tránh những loại cổ phiếu

phức tạp. Khi bạn mới khởi sự đầu tư,

bạn sẽ được nghe rất nhiều vềnhững cơ hội đầy kích thích cóthể tìm kiếm những lợi nhuậnkhổng lồ. Danh sách những

cạm bẫy dành cho những conngười đang hồ hởi và cả tinbước chân vào thị trường baogồm chứng khoán nước ngoài,các quỹ đầu tư cố định, hợpđồng quyền chọn, hàng giaotheo hẹn, trái phiếu khả hoán(convertible bonds), trái phiếucấp thấp về giá trị (junk bond),những loại chứng khoán miễnthuế và các công ty bất độngsản.

Những loại chứng khoán trêntuy lợi nhuận cao nhưng rất

phức tạp. Nếu bạn không cókinh nghiệm bạn rất dễ gặp phảirủi ro. Những rủi ro khá lớn làlý do chính để những nhà đầutư mới hoặc những nhà đầu tưchưa có kinh nghiệm nên tránhđầu tư vào những thứ đã kểtrên.

Không mua những loại cổ

phiếu giá thấp. Những loại cổ phiếu giá thấp

thông thường hấp dẫn mọi

người với một lý do duy nhất:rẻ. Nhưng trong khi nó đangquyến rũ mọi người mua chúngvới giá rẻ thì hoạt động tàichính của chúng lại rất kém vàchậm chạp so với những loại cổphiếu khác trong ngành.

Đầu tư theo lý tính chứkhông phải theo cảm tính.

Trong đầu tư chứng khoán,một sai lầm thường gặp của cácnhà đầu tư là họ thường hy

vọng khi nên lo ngại và ngượclại. Khi cổ phiếu đã rớt giá 8%dưới giá mua ban đầu và bị thualỗ, các nhà đầu tư thường hayhy vọng chúng tăng giá trở lạitrong khi thực sự họ nên lo ngạirằng có thể sẽ mất thêm một sốtiền nữa và nên phản ứng bằngcách bán cổ phiếu đi và chấpnhận thua lỗ thay vì cứ để mọithứ y nguyên. Khi cổ phiếu tănggiá và tìm được lợi nhuận, họ lạisợ rằng có thể đánh mất lợinhuận ấy và bán chúng quá

sớm. Nhưng sự thật cổ phiếuđang tăng giá là một dấu hiệucho thấy chúng thực sự mạnhvà có lẽ quyết định mua banđầu của họ là hoàn toàn chínhxác. William J.O’neil, mộtchuyên gia chứng khoán nổitiếng trên thị trường phố Wall,chia sẻ những quan điểm:“Theo kinh nghiệm của tôi,cách tốt nhất là thành lập nhữngquy luật mua và bán từ nhữngnghiên cứu về lịch sử thị trường- những quy luật dựa trên nền

tảng câu hỏi thực sự thị trườngđang hoạt động như thế nào, vàtrong quá khứ mỗi khi thịtrường gặp hoàn cảnh ấy thìdiễn biến như thế nào, nhữngquy luật dựa trên sự thống kêkhoa học chứ không phải dựatrên những ý kiến hay thànhkiến cá nhân”.

Tái đầu tư. Nếu bạn kiếm được 6% lợi

nhuận trên 1000 USD trái phiếu

và để dành hết số lời này trongnăm. Sau 20 năm bạn sẽ nhậnđược 1200 USD. Nhưng nếubạn tái đầu tư hết số lợi nhuậnnày, bạn sẽ có được 2662 USDtrong cùng thời gian. Đó là sứcmạnh của tái đầu tư - lợi nhuậnmẹ sẽ tạo ra lợi nhuận con.

Cẩn trọng khi thị trường

liên tục xuống dốc. Khi mà thị trường chứng

khoán có những biến động dữ

dội, người ta bắt đầu đặt câuhỏi: liệu bạn có nên tiếp tụcmua cổ phiếu khi giá rớt? Cácchuyên gia cũng khuyến cáorằng, đó là một hành độngmang tính rủi ro cực kỳ cao.

Suốt thập kỷ 90, chiến thuậttactic - chiến thuật mua cổphiếu khi giá rớt, đã tỏ ra hiệuquả. Trong thời gian đó, bất kỳkhi nào, một cổ phiếu nào nóiriêng hoặc thị trường nói chunggiảm giá thì các nhà đầu tư lạimóc hầu bao ra để mua cổ

phiếu vào. Và họ đã kiếm đượctiền từ chiến thuật đầu tư này.Thế nhưng, giờ đây khi mà giácổ phiếu giảm mạnh trong mộtthời gian dài thì không phải bấtcứ một cổ phiếu nào cũng cóthể tăng giá trở lại được. Song,cũng có thể có những viên ngọcbị che khuất trong số những cổphiếu bị rớt giá. Nghiên cứu củacho thấy, nhiều cổ phiếu saukhi bị cú sốc rớt giá lại tiếp tụctrượt dốc dài. Cũng có một sốcổ phiếu sau cú sốc đó lại cho

mức lãi trung bình dương trongmột số khoảng thời gian quansát. Điều này chứng tỏ rằng nếubiết lựa chọn danh mục đầu tưmột cách khôn ngoan thì thậmchí ngay cả việc đầu tư vào cáccổ phiếu bị cú sốc rớt giá cũngsẽ mang lại lợi nhuận. Một sốchuyên gia chứng khoán gợi ýcác nhà đầu tư nên đa vào danhmục đầu tư của mình từ cáccông ty bán lẻ; các công tytruyền thông quảng cáo và cáccông ty dịch vụ cho đến các

công ty tài chính lớn. Ngượclại, nên tránh đầu tư vào cổphiếu của các công ty côngnghệ cao, công ty hàng không,dầu mỏ,...

Sau cùng, xây dựng đượcmột kế hoạch đầu tư thích hợpthật không dễ dàng đối vớinhững nhà đầu tư mới bướcchân vào thị trường chứngkhoán. Bạn cần biết rõ bản thânmình và thử phân tích theo cácvấn đề nêu trên trước khi đưara quyết định đầu tư. Tuy

nhiên, bạn cũng không nên ápdụng một cách cứng nhắc màcần có sự điều chỉnh mục tiêu,chiến lược một cách linh độngcho phù hợp với những biếnđộng của thị trường.

Thu hút các nhà đầu tư nhưthế nào?

Bạn đang nỗ lực thu hútsự chú ý của các nhà đầu tưđến với dự án kinh doanhcủa bạn, nhưng bạn lạikhông biết rõ điều gì khiếncho một dự án kinh doanhtrở nên hấp dẫn và đáng tincậy trong mắt các nhà đầutư.

Có phải các nhà đầu tư đangtìm kiếm những gì thuyết phục

họ bỏ tiền vào dự án kinh doanhhoặc vào công ty bạn?. Câu trảlời nằm trong sự phối kết hợpcác yếu tố khác nhau, một vàitrong số đó bạn có thể nhìnthấy ngay, trong khi những yếutố khác lại cần đến sự nghiêncứu kỹ lưỡng. Hãy bắt đầu từnhững gì chúng ta có thể nhìnthấy được:

1. Thời điểm bắt đầu cólãi. Nhiều năm trước đây, cácgiáo sư tại Trường Đại họcStanford đã tiến hành nghiên

cứu nhằm xác định xem liệu cómẫu số chung nào giải thíchthành công của 100 công tyhàng đầu trên thị trườngNasdaq hay không. Sau côngtrình phân tích chi tiết, người tatìm thấy điểm chung duy nhấtcủa tất cả các công ty là họ đềubắt đầu có lãi vào năm thứ haisau khi thành lập. Các nhà đầutư khôn ngoan - những ngườihiểu được nhân tố chủ chốt này- sẽ không chú tâm quá nhiềutới những công ty tuyên bố lợi

nhuận đầu tiên sẽ xuất hiện sauba đến năm năm.

2. Doanh số năm thứ ba vànăm thứ năm. Các nhà đầu tưkhông thích thú gì với nhữngtăng trưởng “chậm chạp vàchắc chắn”. Tại sao vậy?. Bởivì họ muốn biết rằng họ sẽ cóđược mức lợi ích thích hợp từkhoản tiền bỏ ra trong thời giantừ ba đến năm năm, trong khinhững tuyến bố tăng trưởng“chậm chạp và chắc chắn”không thể đem lại điều đó. Như

một nguyên tắc chung, nếu mộtcông ty không thể cho thấy consố doanh thu vào năm thứ ba vàgấp đôi số đó vào năm thứ năm,thì không một nhà đầu tư nàoquan tâm tới dự án kinh doanh.

3. Kiểm tra tính thực tế.Các nhà đầu tư ngày càng quantâm nhiều hơn đến các vấn đềcụ thể liên quan tới tình hìnhkinh doanh và tài chính tronglĩnh vực của bạn, cả trước đâyvà sau này. Họ thường đưa racâu hỏi: “Liệu các con số đó có

sát với mức trung bình củangành?”. Nếu các câu trả lờicủa bạn là “không”, họ sẽnhanh chóng gạt dự án của bạnra ngoài. Một số vấn đề cụ thểmà các nhà đầu tư tìm kiếm là: - Những tuyên bố, mục

tiêu của dự án kinh doanh cóchính xác?. Nếu công ty nóirằng họ có thể có một sảnphẩm trên thị thị trường sau 6đến 9 tháng, đó có phải làmột mục tiêu thực tế?.

- Chu trình bán hàng dự

kiến là gì?. Phải mất bao lâuđể một khách hàng điển hìnhchấp nhận sản phẩm của bạn,quyết định mua sắm và sauđó đưa ra một đơn đặt hàng?.

- Mức độ sẵn sàng và chiphí lao động, nguyên vật liệulà bao nhiêu?. Những giả địnhcủa bạn có thực tế và chuẩnxác?.

- Quy mô và năng lực củacác đối thủ cạnh tranh nhưthế nào?. Các đối thủ cạnhtranh sẽ phản ứng như thế

nào một khi bạn gia nhập thịtrường?. Bạn có đủ cácnguồn lực và thời gian để đốiphó hiệu quả với các phảnứng đó?. Hay chúng sẽ chỉlàm xói mòn số vốn đầu tưcủa bạn?. 4. Lợi nhuận tổng thể. Sau

khi việc kiểm tra tính thực tế đãđược hoàn tất và tất cả các chiphí hợp lý được giải trình, liệubạn có thể điều hành công việcđể đạt được mức lợi nhuận nhưdự kiến?. Lợi nhuận đó được so

sánh với các tiêu chuẩn củangành như thế nào?. Phải mấtbao lâu để cải thiện lợi nhuậnđó?. Tỷ lệ lợi nhuận dành chocác nhà đầu tư là bao nhiêu?.Nếu quá cao, nó có thể khiếnbạn nản lòng, còn nếu quá thấpsẽ khiến các nhà đầu tư nảnlòng. Vậy tỷ lệ phần trăm baonhiêu là đủ?. Điều đó tuỳ thuộcvào ngành nghề kinh doanh củabạn. Nhìn chung, mức 1% đến5% là không thật sự hấp dẫn,còn nếu là 30% có thể lại quá

cao. Con số hợp lý nên daođộng trong khoảng 5% đến15% tỷ lệ phần trăm lợi nhuậntrên số vốn đầu tư họ bỏ ra.

5. Liệu có mối quan hệ“dao kéo” (razor and blade)nào?. Các nhà đầu tư thườngchú ý tới các sản phẩm có thể“bắt” khách hàng phải mua sắmthường xuyên. Ví dụ, khi bạnmua một sản phẩm phầm mềm,bạn sẽ có xu hướng mua cácphiên bản mới hơn. Các sảnphẩm được bán duy nhất một

lần và sau đó 100 năm khôngcó bất cứ cập nhập hay đổi mớinào thường không hấp dẫn cácnhà đầu tư.

6. Liệu có chỗ cho các sảnphẩm bổ sung?. Không aithích đầu tư vào công ty chỉ códuy nhất một sản phẩm. Khigiới thiệu các dự báo tài chính,bạn nên thể hiện rõ ràng khinào một sản phẩm mới đượcgiới thiệu và nó sẽ có tác độngnhư thế nào đến doanh số bánra và lợi nhuận của công ty.

7. Liệu có những yếu tốtiềm tàng nào có thể khiếnsản phẩm, dịch vụ của bạntrở nên hấp dẫn hơn?. Ví dụ,công ty của bạn có một vài bíquyết công nghệ mới cho phépbạn nổi bật so với tất cả các đốithủ cạnh tranh, vậy thì côngnghệ này có được giữ bí mật vàbảo vệ kỹ lưỡng?. Bạn có phảilà công ty đầu tiên nghĩ ra ýtưởng này, và giờ đây là ngườiđầu tiên gia nhập thị trường?.Liệu có trở ngại nào khiến cho

các đối thủ mới gia nhập thịtrường phải mất vài năm mớiđuổi kịp bạn?. Nếu có đượcnhững yếu tố trên, các nhà đầutư sẽ quan tâm đến bạn.

8. Liệu có bất cứ rào cảnluật lệ, quy định nào?. Nếubạn kinh doanh những ngànhnghề nằm dưới sự quản lý trựctiếp của các cơ quan nhà nước,nếu bạn đã vượt qua sự giámsát chặt chẽ của họ để sẵn sàngkinh doanh, và nếu bạn là ngườiđầu tiên có mặt trên thị trường,

thì rõ ràng là các nhà đầu tư sẽtìm đến với bạn. Các nhà đầu tưchỉ thích các “rào cản” khichúng thực tế và có giá trị, đồngthời các đối thủ cạnh tranhchưa thể vượt qua được rào cảnđó, trong khi công ty của bạnđã qua được.

9. Phân tích chi tiết đốithủ cạnh tranh. Nhiều công tyđã mắc phải sai lầm khi đơnthuần cho rằng sản phẩm củahọ vượt trội so với mọi sảnphẩm đang có mặt trên thị

trường, cả hiện tại và trongtương lai. Họ thậm chí cònkhông quan tâm tới những gìmà các đối thủ cạnh tranh sẽthực hiện trong vài tháng tới đểtìm cách đối phó. Một nhà đầutư dày dạn kinh nghiệm sẽ tìmcách xác định tất cả những gìmà các đối thủ cạnh tranh đangngầm chuẩn bị và sản phẩm tiếptheo của họ sẽ cạnh tranh nhưthế nào. Vì vậy, nếu bạn mongmuốn gây ấn tượng với nhà đầutư, hãy làm công việc này thay

cho họ!. Bạn cần nghiên cứu vàđưa ra những giả thiết về phảnứng của đối thủ cạnh tranh.Thông tin về đối thủ cạnh tranhcàng rõ ràng bao nhiêu, dự ánkinh doanh của bạn càng đượccác nhà đầu tư tin tưởng bấynhiêu.

10. Tính toán công thức“vốn chết” (dead capital). Đốivới các công ty sản xuất sảnphẩm, có một công thức luônđược các nhà đầu tư chuyênnghiệp sử dụng để ước tính

lượng vốn mà họ cần để đầu tư,trước khi công ty sẵn sàng chotình trạng đảm bảo thanh toánlỏng (tình trạng mà tại đó tiềnmặt công ty đủ để thanh toáncác khoản nợ và cổ phiếu côngty đạt tính thanh khoản cao),cho dù đó có là lần đầu pháthành cổ phiếu ra công chúnghay sáp nhập, hợp nhất vớicông ty khác. Công thức nàyđược gọi là công thức “vốnchết”, bởi vì nó xác định lượngtiền mặt cố định cần được đổ

vào công ty để phục vụ các hoạtđộng sản xuất kinh doanh.Công thức là:

(Doanh thu + Vốn + Khoảnvay) - Chi phí = 35 triệu USDđến 50 triệu USD = Thời điểmthanh toán lỏng.

Vì vậy, nếu doanh thu ở mứcthấp và chi phí ở mức cao(công thức trên tính toán khôngra kết quả từ 35 triệu USD đến50 triệu USD) thì công ty sẽcần thêm vốn và/hay các khoảnvay (Vốn + Khoản Vay = Vốn

chết). Một nhà đầu tư sẽ nhìnvào yếu tố sau:

- Lượng vốn chết cần thiết làbao nhiêu?

- Trong thời gian bao lâucông ty cần đến lượng vốn đó?

Hiển nhiên, nếu lượng vốnchết càng thấp, các nhà đầu tưsẽ chú ý đến công ty bạn nhiềuhơn, bởi như vậy rủi ro sẽ íthơn.

Tóm lại, làm kinh doanh chỉcó một người, chi bằng bạn hãytìm lấy khoảng 5 người cùng

hợp tác, như vậy rủi ro của bạnsẽ chỉ còn là 1/5. Nếu công tycủa bạn không có những kếhoạch kinh doanh tốt và triểnvọng lợi nhuận cổ phiếu khôngrõ ràng, thì chắc chắn khôngnhà đầu tư nào để mắt tới bạn.

Được, thua mùa cá cược

Bóng đá, môn thể thao vuahấp dẫn với nhiều lứa tuổi,giới tính. Thế nhưng đi cùngvới những cảm xúc mãnh liệtngười hâm mộ dành cho nóthì có một bộ phận lợi dụngnhững trận cầu để mua bán,cá độ. Mùa World Cup 2006đang diễn ra, và chủ cá độtrong mùa bóng này nhộnnhịp làm ăn.

Hoàng vốn không thích bóng

đá nhưng không hiểu tại saodạo này hôm nào cũng thức đểtheo dõi hết trận này đến trậnkhác tới sáng. Hỏi ra mới biếtcậu ta đang tham gia cá độ vớimột ông chủ ngay sát nhà.

Nếu quen thân, thì ngay từtrước khi trận đấu diễn ra, hoặcmới chơi được những phút đầutiên, khách chơi phải gọi điệnbáo số tiền cá cược cho chủ độ,còn không thì phải mua tờ phơido chủ độ viết tích kê. Sau khinghe một vài thông tin về luật

chơi, Hoàng nhanh chóng mởđầu bằng việc chơi "nửa quả"trong trận Ghana- CH Czech.Hôm đó,Czech chấp Ghana mộttrái, Hoàng ăn được một mónlớn. Nửa quả là 500 nghìn vànếu thắng sẽ ăn theo tỉ lệ100.000 nghìn ăn 40.000 nghìn.

Mới đầu thấy có vẻ ngon ăn,Hoàng rủ thêm mấy người nữatham gia. Trận thứ hai Hoàngcũng thắng nhưng được ít hơn.Những trận tiếp theo, máu mêquá, Hoàng chơi tăng lên thành

một quả (1 triệu). Nghe theo lờingười đi trước có kinh nghiệm,Hoàng thường đánh cửa dướidễ ăn hơn cửa trên. Song tráibóng tròn không thể đoán trướcđược, mấy trận liền Hoàng thuavỡ mặt, thua cả chiếc xe Nouvomới mua hồi đầu năm, rồi vaycả tiền của bạn gái để chơi.

Chủ độ thường tổ chức cácược qua nhiều kênh khácnhau, có thể là ngay tại nơi xemhoặc nhận báo qua điện thoại.Địa điểm để cho dân cá độ và

chủ độ giao lưu lí tưởng nhấtchính là trong các câu lạc bộbóng đá, quán café bóng đá.Khách Vip được nhà cái ưu tiênchỉ cần một cú điện thoại làxong và nhận tiền bất cứ khinào.

Tham gia đội ngũ cá độbóng, còn có một bộ phận trunggian chuyển tiền độ cho nhàcái. Các đối tượng này sẽ đượchưởng phần trăm (1 quả đượckhoảng 200 nghìn). Nếu nhậnđược nhiều độ thì số hoa hồng

càng nhiều, trung bình mỗingày cũng được xấp xỉ trêndưới 2 triệu đồng.

CLB bóng đá trên đườngKim Mã lúc nào cũng ghi đầyđủ các trận đấu, tỷ lệ cá cượccho các fan nắm bắt thông tinđể đặt cược. Trên phố TriệuViệt Vương, từ sáng sớm đếnchiều tối, quán cafe tấp nậpkhách toàn dân "choai choai"sành điệu ngồi nhâm nhi ly cafebàn luận xem sẽ đặt cược baonhiêu, lấy cửa nào cho chắc ăn.

Chị Hương, 30 tuổi từ HòaBình lên Hà Nội thuê nhà mởquán cafe trên đường Láng đểlàm ăn vụ World Cup. Cáiphòng nhỏ 20 mét vuông, kêđược hơn chục chiếc ghế, tốinào đến giờ bóng lăn cũng chậtcứng.Vừa kinh doanh cafe,Hương cùng chồng bán tích kêbóng đá cho khách, nhận điệnthoại khách quen từ Hải Phòngvà các nơi khác báo đến. Trậnđấu nào hai vợ chồng Hươngcũng ăn đậm, chỉ thua một chút

hôm trận Czech gặp Ghana,chưa qua vòng đấu 1/16, họ đãsắm được con SH đỏ chói.

Văn, một chủ độ trên phốchùa Láng cho biết: “Tất cả cácchủ độ phải nắm bắt tỉ lệ chọihợp lí trên các bảng cá cượcquốc tế, căn bản phải tỉnh táonếu không sẽ chết sặc bọt”.Mùa bóng này, vợ chồng Văncũng đã đổi từ Atila sang Dylan.Văn nói: "Khi mà cửa đặt nhiềuvà có nguy cơ khó ăn, nhà cáisẽ san bớt sang các nhà cái

khác và chịu chênh lệch mộtchút lợi nhuận. Vì thế không bịthua, cái tỉnh và kinh nghiệmchính là ở chỗ đó".

Cá độ cũng giống như số đề,giờ ai cũng có thể chơi đượcmiễn là hiểu được luật chơi.Mấy tay chơi lão làng thì tự đắctuyên bố “chơi được không dễ,phải nắm bắt tốt phong độ cácđội chơi nhưng không thể kểđến yếu tố may mắn”. Người tathường nói, "ăn nhau về hậu" vàquả thực khi thấy người thắng

thì ít còn kẻ thua nhan nhản,tiền của vào tay hết chủ độ.Chưa đến giờ chót của cuộcchơi mà có người thì mua xe nọxe kia, còn người thì nợ đầm nợđìa.

Nhiều người vì máu gỡ gạcnên đã không ngần ngại đi vaynặng lãi để cá cược nhưng rồithua vẫn hoàn thua, nợ nầnchồng chất, gia đình cơm chẳnglành canh chẳng ngọt nữa.Giống như trường hợp của Vân(đường Láng) vay tiền không có

để trả, đem cầm cố tivi, xe máycũng không đủ để trang trải.Chủ nợ đến tận nhà đòi tiền,siết nợ, xảy ra đánh chém nhau.Ông chồng mới ngớ người ra làvợ mình vay tiền để chơi cá độbóng đá.

Môi giới chứng khoán trênmạng- muôn mặt của mộtnghề

“Tôi đã sử dụng máy tínhđược khoảng 20 hay 30 nămvà tôi chỉ trả tiền để mua 3thứ ở trên mạng: báo WallStreet Journal, những cuốnsách mua từ Amazon.com vàmôi giới chứng khoán trênmạng. Việc họ là một trong 3công ty trực tuyến có thểkhiến tôi móc tiền túi ra mua

sản phẩm cho thấy rằng họđang đi đúng hướng”- lờinhận xét của nhà đầu tưhuyền thoại Warren Buffetđã minh họa phần nào vai tròcủa những nhà môi giớichứng khoán trên mạng ngàynay.

Thị trường chứng khoán rađời từ hàng trăm năm nay, cùngvới đó các giao dịch cổ phiếucũng trải qua một quãng thờigian khá dài kể từ thế kỷ 18 và19 với phương thức đặt lệnh

truyện thống tại sàn. Thếnhưng, từ một thập niên trở lạiđây, với sự phát triển mạnh mẽcủa công nghệ thông tin, cácnhà đầu tư chứng khoán đã cócơ hội đầu tư khác. Đây là mộthình thức đầu tư khá tiện lợi:các nhà đầu tư chỉ cần sử dụngcon chuột vi tính để mua và báncổ phiếu trực tuyến thông quamạng Internet. Nếu như bạncảm thấy thoải mái khi dùngmáy tính và muốn tiết kiệm mộtkhoản tiền khi tiến hành giao

dịch chứng khoán, thì bạn cóthể lựa chọn một số công ty môigiới chứng khoán trên mạngInternet.

Nghề môi giới chứng khoántrên mạng cũng là một nghề kháđặc biệt đem lại lợi nhuận lớnkhông kém gì đầu tư chứngkhoán, trong khi không cầnphải có vốn lớn. Đây là nghềđòi hỏi trí tuệ và sự nghiên cứuđặc biệt của các nhà môi giớicó kiến thức về thị trường tàichính, đồng thời phải có khả

năng thuyết phục khách hàng.Thành công của những nhà môigiới chứng khoán trên mạngtrong những năm qua đã giúpthúc đẩy mạnh mẽ sự phát triểncủa thị trường chứng khoán thếgiới. Họ là những người ngồitrước máy tính, tận dụng ưu thếcủa công nghệ thông tin và hệthống giao dịch chứng khoánđiện tử (Electric share tradingsystem - ECN) để giúp kháchhàng đặt lệnh mua bán chứngkhoán. Những nhà đầu tư gọi

họ bằng cái tên “e-customer’sman” hay “e-stockbroker”. Bạncó thể tìm danh sách mới nhấtcủa những nhà môi giới chứngkhoán trên mạng theo địa chỉ đểtruy cập:http://www.ncii.org/ncii.

Công việc của những nhàmôi giới chứng khoán trênmạng

Peter Smith đã làm nghề môigiới chứng khoán trên mạng tạithị trường chứng khoán phốWall hơn 20 năm. Công việc

này đem lại cho ông những móntiền khá lớn và nhờ đó mà cuộcsống của Peter luôn sung túc.Bù lại, Peter làm việc khá vấtvả, đôi khi ông phải làm việc cảnhững ngày nghỉ cuối tuần.Nhiều chuyên gia đã nói, nếukhông có những người nhưPeter tại phố Wall thì hẳn thịtrường chứng khoán Mỹ sẽkhông có được sự sôi động nhưngày hôm nay.

Cũng như những nhà môigiới chứng khoán thông thường,

các e-stockbroker như Peter đạidiện cho khách hàng để thu xếpgiao dịch rồi sau đó hưởng hoahồng. Người môi giới trên mạngkhông mua bán chứng khoáncho mình, họ chỉ là người nốikết và giúp thực hiện yêu cầucủa nhà đầu tư. Chứng khoánvà tiền được chuyển dịch qualại từ khách bán sang kháchmua. Trong quá trình đó, nhàmôi giới không đứng tên chứngkhoán. Khi cung cấp những lờihướng dẫn hoặc tư vấn cho

khách hàng qua mạng trongviệc đầu tư chứng khoán hoặcliên quan đến việc mua bán cổphiếu niêm yết, vai trò của mộtnhà môi giới là rất quan trọng.

Đầu tiên, các e-stockbrokerphải gửi thông báo cho kháchhàng về dịch vụ nhận lệnh quamạng Internet, trong thông báođó họ nêu rõ địa vị pháp lý củamình và các dịch vụ mà mìnhđược phép tiến hành. Nếu cáce-stockbroker không phải làngười quản lý hay bảo quản tài

khoản của khách hàng, họ sẽnêu rõ các thông tin về mìnhnhằm đảm bảo các chức nănghoạt động cho tài khoản củakhách hàng.

Trước khi thực hiện các dịchvụ đầu tiên qua mạng Internet,các e-stockbroker sẽ:

- Đảm bảo lời mời chào củahọ trong trường hợp gửi đếncác nhà đầu tư cư trú ở nướcngoài tuân thủ đúng các quyđịnh luật pháp của nước đó.

- Trước khi nhận lệnh của

một khách hàng hoàn toàn mớiđối với mình, các e-stockbrokerphải yêu cầu khách hàng gửicho mình một bản sao hộ chiếuhay chứng minh thư, bản kêkhai ngân hàng và một giấychứng nhận về nơi cư trú.

- Ghi rõ ràng, cụ thể tronghợp đồng dịch vụ với kháchhàng các phương thức côngnhận chứng cứ riêng đối vớiviệc nhận lệnh mua, bán chứngkhoán qua Internet.

- Đảm bảo rằng khách hàng

của mình sẽ nhận được thôngtin một cách có hệ thống quahình thức truy cập Internet hayqua thư bảo đảm.

Các e-stockbroker còn đảmbảo rằng khách hàng sẽ nhậnđược thông tin khi các giao dịchchứng khoán diễn ra khác vớicác giao dịch mà họ vẫn thườngxuyên thực hiện. Khi các e-stockbroker là người quản lý tàikhoản, họ phải có hệ thốngkiểm soát tự động đối với cáctài khoản của khách hàng.

Trong trường hợp không đủ khảnăng kiểm soát mọi tài khoản,hệ thống này phải đảm bảo sựphong tỏa các lệnh vào mạng,thông báo cho khách hàng quahệ thống màn hình và mời họcùng giải quyết tình hình. Ngoàira, pháp luật cũng yêu cầu cáce-stockbroker phải trang bị hệthống kiểm tra tự động sự liênkết giữa các lệnh đặt mua vàbán.

Một trong những công việcquan trọng khác của các e-

stockbroker trước khi thực hiệnbất kỳ lệnh nào của khách hànglà phải xác nhận với khách hàngrằng đã nhận được lệnh dokhách hàng chuyển đến. Kháchhàng được yêu cầu xác định lạiquyết định giao dịch của mìnhvà khi đó các e-stockbrokerchịu trách nhiệm về việc thựchiện tốt lệnh của khách hàng.Về vấn đế an ninh kỹ thuật, cáce-stockbroker phải trang bị hệthống thông tin hóa và các thiếtbị đi kèm (điện thoại, fax...)

phù hợp với tầm quan trọng củakhách hàng. Đồng thời, các e-stockbroker cũng phải đảm bảorằng, hệ thống này hoàn toànan toàn theo đúng các quy địnhhiện hành về an ninh trong hệthống giao dịch chứng khoántrực tuyến. Trong trường hợphoạt động có trục trặc, các e-stockbroker phải thông báo chokhách hàng theo những điềukiện tốt nhất về bản chất và thờigian kéo dài dự kiến của tìnhhình trục trặc đó. Hợp đồng

dịch vụ giữa các e-stockbrokervới khách hàng cũng phải nêurõ các thiết bị đi kèm kết nối từphía khách hàng trong trườnghợp có sự cố lâu dài của hệthống.

John Mayer, một e-stockbroker có kinh nghiệm tạiphố Wall cho biết: “Do khôngtiếp xúc trực tiếp với kháchhàng nên điều cần thiết làchúng tôi phải thường xuyênthu thập và cập nhập thông tinliên quan đến khách hàng.

Chúng tôi phải vận dụng cả cáclinh cảm nghề nghiệp trong việcxem xét phân loại thông tin chophù hợp với từng đối tượngkhách hàng, xem khách hàng làai, có thể họ là nhà đầu tư có tổchức, là người mua chứngkhoán theo tuần tự các quyđịnh trong bản chào hàng hoặchọ chỉ mua cổ phiếu đơn thuầnmà thôi”. Nếu khách hàng từchối việc cung cấp thông tin,các e-stockbroker sẽ cố gắngbằng cách khác thu thập cho

được thông tin của khách hàng.Trường hợp thông tin thu thậpđược từ khách hàng không đủđể đánh giá mức độ rủi ro củakhách hàng hoặc không thể đưara những hướng dẫn phù hợpvới khách hàng, e-stockbrokerphải từ chối việc nhận đăng kýlàm khách hàng.

Những lợi ích hấp dẫnCác e-stockbroker sẽ được

hưởng chi phí cho các giao dịchchứng khoán họ thực hiện giúpkhách hàng. Nhiều người nhận

định rằng các e-stockbroker cómột ưu thế vượt trội so với cácnhà môi giới khác tại các sàngiao dịch chứng khoán thôngthường, đó là chi phí giao dịchrẻ hơn. Kênh truyền hìnhCNBC của Mỹ gần đây đã chàogiá môi giới cho một giao dịchchỉ có 8 USD, trong khi đó theocách thức thông thường thì phảimất tới 200 USD.

Trên thực tế, chi phí giaodịch thực sự nếu bạn nhờ đếncác nhà môi giới chứng khoán

trên mạng sẽ không thấp nhưbạn tưởng so với công việc môigiới thông thường. TheoRichard McSherry, một nhàphân tích giá cả tại công tyElkins McSherry, thì mứcchênh lệch giá nêu trên là0,25%, tức khoảng 64 USD chomột giao dịch có số lượng là500 cổ phiếu. Ngoài phí hoahồng, các nhà môi giới trênmạng còn có được nhiều lợi íchtừ một số biện pháp thông dụngkhác.

Biện pháp thứ nhất là thanhtoán theo giao dịch thực hiệnđược. Nhiều công ty triển khaidịch vụ môi giới qua mạng nổitiếng như E-Trade Ameritrade,Charles Schwab hayT.D.Waterhouse, với tổng thịphần lên tới 60% của ngànhcông nghiệp môi giới qua mạng,được khách hàng thanh toán vàichục xu cho một cổ phiếu nếuthực hiện được lệnh với mức giámong muốn. Và chính vì chạytheo lợi nhuận mà các nhà môi

giới đã không cố gắng tìm giátốt nhất cho khách hàng củamình.

Biện pháp thứ hai là nội bộhoá các lệnh. Theo phươngpháp này thì các lệnh mua vàbán được khớp trong nội bộcông ty môi giới. Câu hỏi đượcđặt ra ở đây là ai là ngườihưởng lợi nhiều nhất sau khimột lệnh được khớp và liệumức chênh lệch giá béo bở córơi vào túi của e-stockbrokerhay không?

Biện pháp thứ ba tận dụngthông tin để thu lợi nhuận. Theophương pháp này thì các e-stockbroker sử dụng các lệnhcủa khách hàng để đo lượngcung và cầu của thị trường, từđó tiến hành các giao dịch. Đâylà một phương thức được sửdụng khá phổ biến trên thịtrường chứng khoán và chứađựng những mâu thuẫn tiềmtàng về mặt lợi ích (giữa lợi íchcủa khách hàng và lợi ích củabản thân nhà môi giới).

Không phải mọi việc đềusuôn sẻ

Vài năm trở lại đây, với việcthị trường chứng khoán liên tụcchao đảo, rất nhiều e-stockbroker đã mất việc. SauCitiGroup, đến lượt MorganStanley tuyên bố sẽ sa thải ítnhất 1000 chuyên viên môi giớitrực tuyến, những người mà chỉvài tháng trước được đánh giá làcó công việc hấp dẫn. Sự yếukém ngày một trầm trọng củahệ thống chứng khoán thế giới

là nguyên nhân của các vụ sathải. “Để tăng doanh thu, chúngtôi cần phục vụ hiệu quả hơncho các nhà đầu tư đến từ khắpmọi nơi, do vậy chúng tôi chỉcần các chuyên gia tư vấn đầutư, chứ không phải là các nhàmôi giới”- người phát ngôn củaMorgan Stanley cho biết. Trongnăm 2005, Charles Schwab,nhà môi giới chứng khoán trênmạng lớn nhất thế giới đã sathải 13% tổng số nhân viên, kếđó là Ameritrade với 9% và

CitiGroup, tập đoàn tài chính sốmột thế giới, dù chưa biết cụthể sẽ là bao nhiêu nhưng theodự đoán của giới phân tích, consố cũng không nhỏ khi mà tậpđoàn đang phải trả lương cho230 ngàn nhân viên ở các vănphòng trên khắp thế giới.

Những diễn biến của thịtrường chứng khoán từ đầu năm2005 cũng đang buộc các côngty môi giới, đặc biệt là các nhàmôi giới chứng khoán trênmạng, phải đối mặt với những

báo cáo tài chính ngày một“khó chịu” hơn của các nhàniêm yết. So với hồi đầu năm,chỉ số công nghiệp DownJonesđã mất tới 12% điểm số, cònNasdaq thì thực sự tồi tệ, vớimức -32%. “Chẳng ai dám hyvọng có một tương lai sáng sủahơn trước bức tranh đang quáảm đạm của thị trường chứngkhoán New York”- MarkConstant của hãng Lehman chobiết- “Công việc của các e-stockbroker từ đó cũng sẽ ảm

đạm theo”.Tương lai nào cho các e-

stockbroker?Theo những quy định mới sẽ

được áp dụng tại thị trườngchứng khoán Mỹ vào năm tới,các nhà môi giới chứng khoántrên mạng sẽ buộc phải công bốcho khách hàng của mình biếtlệnh của họ được thực hiện ởsàn giao dịch nào, người môigiới có được thanh toán tiền khithực hiện lệnh hay không vàmức chênh lệch giữa giá mua và

giá bán.Các chuyên gia chứng khoán

hy vọng có được một phầnthông tin từ công trình nghiêncứu nói trên của Uỷ ban Chứngkhoán để so sánh chi phí giaodịch của các cổ phiếu mua bántại sàn giao dịch New York(NYSE) và sàn giao dịchNasdaq. Sẽ không ngạc nhiênnếu kết quả nghiên cứu chothấy rằng, chi phí giao dịch củaNYSE thấp hơn của Nasdaq,mặc dù NYSE vẫn sử dụng sàn

giao dịch bằng gỗ cứng kiểu cổxưa với các nhà môi giới truyềnthống, còn Nasdaq thì sử dụngmột hệ thống điện tử tối tân vớiđội ngũ đông đảo các nhà môigiới chứng khoán trên mạng.

Như vậy, cùng với sự pháttriển của công nghệ thông tin,môi giới chứng khoán trênmạng ngày nay đã trở thànhmột nghề hấp dẫn. Tuy nhiên,các nhà môi giới chứng khoántrên mạng không thể chủ quanvới một tương lai tươi sáng, bởi

vì những quy định pháp luật sẽngày càng kiểm soát chặt chẽhơn hoạt động môi giới quamạng. Và một chân lý được cácnhà môi giới chứng khoán trênmạng thành công tại phố Wallđúc kết là: Những e-stockbroker thông minh thắnglợi được là nhờ họ hiểu kháchhàng cần gì và bản thân mìnhmuốn biết những gì từ kháchhàng. Đây chính là chìa khoáđể dẫn tới thành công.

Kinh doanh chứng khoántrên mạng - được và mất

Đầu tư chứng khoán lànghề có thể mang lại cho bạnnhiều lợi nhuận, song, đócũng là nghề khiến bạn cóthể trở nên khánh gia bại sảntrong một thời gian nhanhnhất. Hẳn bạn còn nhớ vụmột tên sát nhân tại Mỹ đãgiết hại 12 người và sau đó tựsát chỉ vì thua lỗ trong đầutư chứng khoán trên mạng

Internet? Đầu tư chứngkhoán là một cuộc chơikhông dễ dàng, nếu khôngmuốn nói là khắc nghiệt .Tuynhiên, đó cũng là nghề hấpdẫn những ai có bản lĩnh, cóđầu óc phân tích tốt và biếtchấp nhận rủi ro, còn mất…

Giới kinh doanh nói chung vàcác nhà đầu tư chứng khoán nóiriêng không xa lạ gì về mốitương quan tỷ lệ thuận giữamức độ rủi ro và lợi nhuận. Thếnhưng, không phải cứ liều lĩnh

là được.Với lịch sử phát triểnhàng trăm năm, thị trườngchứng khoán toàn cầu luônkhông ngừng thay đổi. Chúng tađã biết đến nhiều loại thị trườngchứng khoán khác nhau như thịtrường quyền chọn, thị trườngtương lai, thị trường công cụnợ... Tuy nhiên, để đầu tư thếnào cho hiệu quả – đó là câuhỏi khiến người chơi chứngkhóan đau đầu.

Và rồi, khi thị trường phát

triển cùng với một loạt các quyđịnh mới và đặc biệt là sự ra đờicủa Internet, câu trả lời đã xuấthiện. Ngày nay, mọi người cóthể tự do đầu tư chứng khoánmà không cần có mặt cũng nhưkhông phải trực tiếp liên lạc vớicác nhân viên môi giới đầu tư.Sự tiện lợi này đang ngày càngthu hút nhiều nhà đầu tư hơnvào thị trường chứng khoán, từnhững cụ già đã về hưu vớiđồng lương ít ỏi đến một doanhnhân thành đạt nhưng vẫn muốn

làm giàu thêm nữa, một sinhviên mới tốt nghiệp đại học chođến một công nhân sửa ốngnước muốn có thêm tiền lo giacho gia đình. Bất kể ai có quantâm đến vấn đề này đều có thểtrở thành nhà đầu tư chứngkhoán trên mạng, miễn là họ cómột số vốn tối thiểu. Thường thìhọ tham gia vào việc kinh doanhcổ phiếu qua Internet theo kiểu“mua đứt bán đoạn” ngay trongmột phiên giao dịchcủa thịtrường chứng khoán. Thông

thường, hoạt động này của họđược qua một công ty cung cấpdịch vụ môi giới chứng khoántrên mạng Internet.

Đầu tư chứng khoán trên

mạng luôn là một hình thức đầutư khá tiện lợi. Thông tin vềnhiều công ty, các nhà môi giớichứng khoán, bản tin thị trườngcùng lời khuyên của cácchuyên gia thường được cung

cấp hoàn toàn miễn phí. Chỉcần một máy vi tính với kết nốiInternet, ngồi bất kể tại đâu trênthế giới, bạn cũng có thể làmmột cuộc kinh doanh cổ phiếutrên mạng. Còn đối với những aimuốn kiếm nhiều tiền hơn thìcó thể bỏ công việc hiện tại củamình để trở thành một nhà đầutư chứng khoán chuyên nghiệp.Những hoạt động đầu tư chứngkhoán qua Internet đang ngàymột phát triển tại hầu hết cácthị trường chứng khoán trên thế

giới. Đầu tư chứng khoán trên

mạng luôn là một hình thức đầutư khá tiện lợi. Thông tin vềnhiều công ty, các nhà môi giớichứng khoán, bản tin thị trườngcùng lời khuyên của cácchuyên gia thường được cungcấp hoàn toàn miễn phí. Chỉcần một máy vi tính với kết nốiInternet, ngồi bất kể tại đâu trênthế giới, bạn cũng có thể làmmột cuộc kinh doanh cổ phiếu

trên mạng. Còn đối với những aimuốn kiếm nhiều tiền hơn thìcó thể bỏ công việc hiện tại củamình để trở thành một nhà đầutư chứng khoán chuyên nghiệp.Những hoạt động đầu tư chứngkhoán qua Internet đang ngàymột phát triển tại hầu hết cácthị trường chứng khoán trên thếgiới.

Công cụ đầu tư của những

nhà đầu tư chứng khoán tự do

qua Internet không khác mấy sovới các nhân viên môi giới vàkinh doanh chứng khoánchuyên nghiệp, bao gồm máyđiện thoại, màn hình máy vitính với đầy đủ các thông tin vềgiá cả, các bản tin thị trường,bản tin tài chính,… Với cáccông cụ này, mọi người có thểthực hiện hàng trăm cuộc muabán chứng khoán chỉ trong vòngmột ngày. Dù bạn có ngồi ởnhà hay ở văn phòng làm việcthì bạn vẫn có thể tham gia giao

dịch chứng khoán trong ngàybằng việc truy cập vào Internet.

Công cụ đầu tư của những

nhà đầu tư chứng khoán tự doqua Internet không khác mấy sovới các nhân viên môi giới vàkinh doanh chứng khoánchuyên nghiệp, bao gồm máyđiện thoại, màn hình máy vitính với đầy đủ các thông tin vềgiá cả, các bản tin thị trường,bản tin tài chính,… Với cáccông cụ này, mọi người có thể

thực hiện hàng trăm cuộc muabán chứng khoán chỉ trong vòngmột ngày. Dù bạn có ngồi ởnhà hay ở văn phòng làm việcthì bạn vẫn có thể tham gia giaodịch chứng khoán trong ngàybằng việc truy cập vào Internet.

Tuy nhiên, sau một số thành

công nhất định trên Internet,bạn tự hào rằng mình là nhàđầu tư có năng lực, hiểu biết vềchứng khoán. Sự thật có đúng

như vậy không? Bạn hãy nêncẩn thận bởi chứng khoán làmột trong những công cụ tàichính phức tạp và khó kiểmsoát nhất. Những công thức tínhtoán phức tạp trong đầu tưchứng khoán vẫn có thể làmnhững nhà đầu tư lão luyện mắcsai lầm.

Phương thức đầu tư chứngkhoán trên Internet theo nhiềuchuyên gia đánh giá là sẽ rất dễlàm bạn “nghèo đi nhanhchóng”, đôi khi lợi nhuận sau

một ngày mua bán trên thịtrường chỉ đủ để trả tiền hoahồng cho công ty Internet màbạn mở tài khoản. Ngoài ra, dophương thức này chủ yếu giaodịch theo ngày nên bạn thườngkhông có đủ sự gan lì, nhanhnhẹn, sự suy đoán thần tốc vàtính kiên nhẫn để kịp thời quyếtđịnh bán lúc nào, mua lúc nào,Vì thế nhiều khi bạn mất khánhiều tiền trong một ngày. Cóthể nói, nếu không đủ tỉnh táothì không ít trường hợp bạn sẽ

sạt nghiệp hay mắc nợ lớn chỉsau vài giây với phương thứcđầu tư tiện dụng và đầy ma lựchấp dẫn này.

“Khi đầu tư vào một công

việc có quá nhiều rủi ro, bạn dễcó khuynh hướng hành độngtheo cảm tính ”, một nhà kinhdoanh chứng khoán chuyênnghiệp tại phố Wall đã nhìnnhận như vậy về các nhà đầu tư“tự do tác chiến”không thông

qua sự trợ giúp,chỉ dẫn của cácchuyên gia môi giới chứngkhoán. Một nhà tâm lý họcchứng khoán tại Mỹ cho biết:“Cũng giống như trò đỏ đen,thường khi thua thiệt trong đầutư cổ phiếu, người ta lại càng cốdấn lên hòng gỡ gạc lại nhữnggì đã mất, tuy nhiên, nhiều khi,nếu không tỉnh táo, bạn sẽ trởthành con nợcủa chính mình.Một lúc nào đó, bạn sẽ mất hếtcả chì lẫn chài, tài sản, tiền tiếtkiệm, ...và rơi vào cảm giác thất

bại, vô dụng...Bi kịch củanhững tay chơi ‘bán trời khôngvăn tự” thường diễn ra nhưvậy”.

“Khi đầu tư vào một côngviệc có quá nhiều rủi ro, bạn dễcó khuynh hướng hành độngtheo cảm tính ”, một nhà kinhdoanh chứng khoán chuyênnghiệp tại phố Wall đã nhìnnhận như vậy về các nhà đầu tư“tự do tác chiến”không thôngqua sự trợ giúp,chỉ dẫn của cácchuyên gia môi giới chứng

khoán. Một nhà tâm lý họcchứng khoán tại Mỹ cho biết:“Cũng giống như trò đỏ đen,thường khi thua thiệt trong đầutư cổ phiếu, người ta lại càng cốdấn lên hòng gỡ gạc lại nhữnggì đã mất, tuy nhiên, nhiều khi,nếu không tỉnh táo, bạn sẽ trởthành con nợcủa chính mình.Một lúc nào đó, bạn sẽ mất hếtcả chì lẫn chài, tài sản, tiền tiếtkiệm, ...và rơi vào cảm giác thấtbại, vô dụng...Bi kịch củanhững tay chơi ‘bán trời không

văn tự” thường diễn ra nhưvậy”.

Lo ngại trước sự bùng nổ

không thể kiểm soát được đốivới hoạt động đầu tư “mua đứtbán đoạn” qua Internet của cácnhà đầu tư độc lập thuộc mọithành phần, Hiệp hội quốc giacác nhà mua bán chứng khoánMỹ (NASD) đã yêu cầu cáccông ty cung cấp dịch vụ môi

giới chứng khoán trên Internetcho các nhà đầu tư độc lập phảicông bố rõ về mọi rủi ro củaviệc tự đầu tư này để mọi ngườiđược biết. Ngoài ra, nhiều nhàquản lý chứng khoán tại Uỷ banhối đoái và chứng khoán Mỹ(SEC) cũng đề nghị các công tycung cấp dịch vụ này phải xemxét kỹ các điều kiện tâm lý, tàichính của khách hàng trước khicho phép họ mở tại khoản đểgia nhập hàng ngũ các nhà đầutư tự do trên mạng.

Lo ngại trước sự bùng nổ

không thể kiểm soát được đốivới hoạt động đầu tư “mua đứtbán đoạn” qua Internet của cácnhà đầu tư độc lập thuộc mọithành phần, Hiệp hội quốc giacác nhà mua bán chứng khoánMỹ (NASD) đã yêu cầu cáccông ty cung cấp dịch vụ môigiới chứng khoán trên Internetcho các nhà đầu tư độc lập phảicông bố rõ về mọi rủi ro củaviệc tự đầu tư này để mọi người

được biết. Ngoài ra, nhiều nhàquản lý chứng khoán tại Uỷ banhối đoái và chứng khoán Mỹ(SEC) cũng đề nghị các công tycung cấp dịch vụ này phải xemxét kỹ các điều kiện tâm lý, tàichính của khách hàng trước khicho phép họ mở tại khoản đểgia nhập hàng ngũ các nhà đầutư tự do trên mạng.

Còn về phía các nhà đầu tư

tự do trên Internet, ngoài việc

xác định được công ty tiềmnăng, sự kiên trì cũng là mộtyếu tố quyết định hiệu quả củacông việc đầu tư. Khi đầu tưqua Internet, các nhà đầu tưcũng cần tập trung đầu tư vàocổ phiếu của các công ty cótình hình tài chính minh bạch,có lợi nhuận cao đồng thời kiêntrì nắm giữ dài hạn, chứ đừngtheo xu hướng chung là “muađứt bán đoạn”. Một công ty tốtsẽ tiếp tục tăng trưởng ngay cảkhi thị trường chứng khoán có

hoảng loạn. Các nhà đầu tưchứng khoán không nên quá đểý đến biến động giá hàng ngàytrên thị trường cũng như nhữngđặc điểm của việc đầu tư quaInternet mà nên tập trung tìmhiểu về các công ty niêm yết đểxác định được đâu là công tytốt và đáng để nắm giữ lâu dài.

Còn về phía các nhà đầu tư

tự do trên Internet, ngoài việcxác định được công ty tiềmnăng, sự kiên trì cũng là một

yếu tố quyết định hiệu quả củacông việc đầu tư. Khi đầu tưqua Internet, các nhà đầu tưcũng cần tập trung đầu tư vàocổ phiếu của các công ty cótình hình tài chính minh bạch,có lợi nhuận cao đồng thời kiêntrì nắm giữ dài hạn, chứ đừngtheo xu hướng chung là “muađứt bán đoạn”. Một công ty tốtsẽ tiếp tục tăng trưởng ngay cảkhi thị trường chứng khoán cóhoảng loạn. Các nhà đầu tưchứng khoán không nên quá để

ý đến biến động giá hàng ngàytrên thị trường cũng như nhữngđặc điểm của việc đầu tư quaInternet mà nên tập trung tìmhiểu về các công ty niêm yết đểxác định được đâu là công tytốt và đáng để nắm giữ lâu dài.

Bên cạnh đó, khi giao dịch

chứng khoán trên mạngInternet, các nhà đầu tư nêntheo dõi tình hình tài khoảngiao dịch mỗi ngày chứ không

phải là mỗi phút, bởi như thếnhà đầu tư sẽ tránh được tácđộng từ những biến động liêntục trên thị trường đem lại.Nhiều trang web và công ty môigiới chứng khoán trên mạngInternet cho phép nhà đầu tưtheo dõi tình hình giao dịch củamình. Thậm chí một số công tycòn gửi e-mail hàng đêm thôngbáo cho nhà đầu tư kết quả giaodịch chứng khoán trong ngày.Cần phải nhớ rằng cẩm nangnày chỉ thực sự có hiệu quả khi

bạn nắm rõ các cổ phiếu mìnhđầu tư cũng như chiến thuậtđầu tư định sử dụng. Muốnthành công các nhà đầu tư phảiliên tục thực hành đầu tư thửmột số loại cổ phiếu để rènluyện các kỹ năng đầu tư và sựtự tin trước khi thực sự đầu tưvào thị trường chứng khoán quamạng Internet.

Bên cạnh đó, khi giao dịch

chứng khoán trên mạngInternet, các nhà đầu tư nên

theo dõi tình hình tài khoảngiao dịch mỗi ngày chứ khôngphải là mỗi phút, bởi như thếnhà đầu tư sẽ tránh được tácđộng từ những biến động liêntục trên thị trường đem lại.Nhiều trang web và công ty môigiới chứng khoán trên mạngInternet cho phép nhà đầu tưtheo dõi tình hình giao dịch củamình. Thậm chí một số công tycòn gửi e-mail hàng đêm thôngbáo cho nhà đầu tư kết quả giaodịch chứng khoán trong ngày.

Cần phải nhớ rằng cẩm nangnày chỉ thực sự có hiệu quả khibạn nắm rõ các cổ phiếu mìnhđầu tư cũng như chiến thuậtđầu tư định sử dụng. Muốnthành công các nhà đầu tư phảiliên tục thực hành đầu tư thửmột số loại cổ phiếu để rènluyện các kỹ năng đầu tư và sựtự tin trước khi thực sự đầu tưvào thị trường chứng khoán quamạng Internet.

Trường hợp bạn lựa chọnđầu tư vào quyền lựa chọn cổphiếu (options) thì một trangchủ về định giá, biến động củacác options là không thể bỏ quađược. Một trang web khá nổitiếng đó làwww.optionetics.com. Trangnày cung cấp cho bạn các phântích thị trường trong ngày cũngnhư phân tích toàn bộ thịtrường vào cuối ngày, cập nhậtcác bài báo mỗi ngày về giaodịch, đầu tư cổ phiếu và hợp

đồng lựa chọn. Trang web nàycòn có những dữ liệu thị trườngđược cập nhật liên tục và danhsách liệt kê những người thànhcông, thất bại trong đầu tưchứng khoán trên mạng cũngnhư giá cao nhất, thấp nhấttrong ngày.

Trường hợp bạn lựa chọn

đầu tư vào quyền lựa chọn cổphiếu (options) thì một trangchủ về định giá, biến động củacác options là không thể bỏ qua

được. Một trang web khá nổitiếng đó làwww.optionetics.com. Trangnày cung cấp cho bạn các phântích thị trường trong ngày cũngnhư phân tích toàn bộ thịtrường vào cuối ngày, cập nhậtcác bài báo mỗi ngày về giaodịch, đầu tư cổ phiếu và hợpđồng lựa chọn. Trang web nàycòn có những dữ liệu thị trườngđược cập nhật liên tục và danhsách liệt kê những người thànhcông, thất bại trong đầu tư

chứng khoán trên mạng cũngnhư giá cao nhất, thấp nhấttrong ngày.

Mặc dù vậy, hoàn toàn

không sai khi các chuyên giaphân tích chứng khoán nhậnđịnh rằng sẽ rất nguy hại nếucác nhà đầu tư tự do trênInternet quên rằng thị trườngchứng khoán không phải là nơitiêu tiền nhanh và vô bổ nhấtcũng như không phải là nơi

kiếm tiền dễ dàng và nhàn nhãnhất, cho dù đó có là phươngthức đầu tư tiện dụng quaInternet. Và chỉ có những nhàđầu tư tỉnh táo và biết kiềm chếmới tránh được sự hối tiếc nếumột ngày kia giá cổ phiếu tăngtrở lại.

Đầu tư cổ phiếu công nghệcao - cuộc chơi lắm công phu

Sau nửa năm khá sôi độngcủa thị trường chứng khóan,bây giờ là lúc các nhà đầu tưcần nhìn lại các cổ phiếucông nghệ của mình. Một vàitrong số đó có khả năng tăngtrưởng mạnh (Google), sốkhác dường như dẫm chântại chỗ hoặc bị "xuống hạng"(eBay), và thậm chí có nhữngcổ phiếu đượс giới đầu tư liệt

vào danh sách “cổ phiếuchết“(Creative Tech).

Cổ phiếu của các công tycông nghệ mặc dù chưa thực sựtăng trưởng mạnh nhưng nó đãvượt qua thời kỳ suy thoái vàđang hứa hẹn một tương lai tươisáng hơn. Và câu hỏi mà nhiềunhà đầu tư muốn tìm câu trả lờiđó là: Liệu xu thế phục hồi nàycó tiếp tục trong thời gian tới?

Nửa năm vừa qua không phải làquãng thời gian thực sự vui vẻ

cho những hoạt động đầu tư vàocổ phiếu của các công ty côngnghệ cao … Chỉ số Nasdaqgiảm gần 5% so với cùng kỳnăm ngoái. Điều này không cógì quá ngạc nhiên đối với nhiềunhà đầu tư, số lượng các cổphiếu tăng trưởng chỉ đếm đượctrên đầu ngón tay mà thôi.

MP3 nhãn hiệu Zen

Cổ phiếu công nghệ được giớiđầu tư liệt vào lọai tệ hại nhất

trên thị trường chứng khoáncho đến thời điểm bây giờ có lẽlà của hãng CreativeTechnology, mặc dù đã có lúccổ phiếu này được dự đoán làsẽ phục hồi mạnh. CreativeTechnology mới đây tung ra thịtrường máy nghe nhạc MP3nhãn hiệu Zen, nhưng xem rakhông mấy khả quan cho lắm.Sự thực thì Creative không cầnthiết phải cạnh tranh nhằm “hấtcẳng” sản phẩm iPod. Từ lâu,nhãn hiệu iPod đã quá nổi tiếng

và việc chiếm chỗ của iPod trênthị trường máy nghe nhạc MP3không phải là công việc mộtsớm một chiều có thể thực hiệnđuợc, chứ chưa nói đến việcđây là điều không tưởng. Cổphiếu Apple khá ổn định khimà thị phần iPod ngày một mởrộng. Và với bước đi khôngthực sự sáng suốt của mình,Creative đã và đang gặp rấtnhiều khó khăn.

Tôi đã mắc sai lầm gì?

Đôi khi, các nhà đầu tư vẫnthường đổ tiền vào thị trườngchứng khoán theo triết lý “Muahàng theo mốt”. Vợ tôi sở hữumột chiếc máy iPod. Và bạn bècũng như đồng nghiệp của tôicũng luôn kè kè bên mình mộtchiếc iPods như vậy Tôi khôngbiết và chưa thấy ai sở hữu mộtchiếc máy nghe nhạc Mp3 Zen.Hàng ngày tôi đều đi làm bằngxe điện ngầm và tất cả những gìtôi thấy là mọi người đều đeo

một chiếc tai nghe và máy nghenhạc màu trắng, màu đặc trưngcủa iPod.

Vì vậy, không có gì ngạc nhiênkhi thấy Creative không thểtheo kịp làn sóng iPod ngày mộttăng cao trên thị trường.Creative vừa mới công bốnhững cảnh báo về doanh thuvà lợi nhuận sẽ sa sút, trong khiđó, từ đầu năm đến nay, cổphiếu của Creative đã mất gầnmột nửa giá trị.

Một sai lầm ngớ ngẩn kháctrong việc đầu tư vào cổ phiếucông nghệ - đó là nhà đầu tư đãđặt quá nhiều kỳ vọng vàoeBay. Tôi nghĩ rằng cổ phiếucủa eBay đã rớt giá thê thảm.Chính những lo ngại tăngtrưởng giảm sút tại Mỹ khiếntình hình cổ phiếu của eBay trởnên u ám hơn bao giờ hết. “Đãđến lúc để mua”, đó là một bàibình luận của tôi vừa qua.

Hiện cổ phiếu của eBay vẫntiếp tục rớt giá tới 12%. Khôngnhững thế, một loạt các lo lắngmới lại phát sinh khi công tyPayPal trực thuộc hãng này -bộ phận được đánh giá là “átchủ bài” của eBay xưa nay vẫnduy trì tốc độ tăng trưởngmạnh, sẽ sớm phải đối mặt vớisức ép cạnh tranh từ Google.Google dự định thành lập mộtcông ty thanh toán online tươngtự Paypal hay e-Gold.

Một trong những cổ phiếu gâynhiều thất vọng khác cho cácnhà đầu tư có lẽ là cổ phiếu củatập đoàn công nghệ Lucent.Tôi đã từng dự đóan rằng lợinhuận có được từ cổ phiếu củacông ty cung cấp thiết bị côngnghệ cao này sẽ rất khả quan,thậm chí Lucent sẽ có đượcnhững tăng trưởng tương tựGoogle. Tiếc thay, cổ phiếuLucent đã giảm gần 20% từ thờiđiểm đó.

Apples và Big Blues

Niềm kỳ vọng của tôi dành chocổ phiếu Apple cũng trở thànhsự ám ảnh. Tôi đã dự đoán vàocuối tháng ba rằng hệ điều hànhmới của Apple là Tiger sẽ làmột đòn bẩy cho những tăngtrưởng mới của hãng. Hệ điềuhành này được Apple quảngcáo khá rầm rộ và hứa hẹnnhiều tiện ích hấp dẫn. Tuynhiên, sự việc có phần khôngnhư mong đợi, cổ phiếu của

Apple chỉ lấy lại được 15% giátrị đã mất của mình kể từ thờiđiểm Tiger có mặt trên thịtrường.

Kế tiếp là IBM với sản phẩmmáy tính Big Blues. Tháng 4vừa rồi, tôi đã từng say sưa nóivề những bước đi đúng đắn củaIBM khi đưa ra một loạt các kếhoạch cắt giảm chi phí.. Và tôiđã từng hy vọng rằng, đây thựcsự là tin tốt lành cho giới đầu tưcổ phiếu. Nhưng IBM đã làm

chóang váng giới đầu tư khi chobiết doanh thu của hãng trongquý I thấp hơn nhiều so với dựđoán. Uỷ ban chứng khoán vàhối đoái Mỹ đã mở một cuộcđiều tra về vấn đề này.

Go-go Google!

Khi cổ phiếu của hãng cung cấpdịch vụ tìm kiếm lớn nhất thếgiới lần đầu tiên đạt mức 200USD/cổ phiếu, tôi đã chỉ rarằng mức giá kỷ lục này sẽ

không làm các nhà đầu tư longại và sự mất giá cổ phiếu sẽkhông xảy ra.

Google mới tham gia thi trươngchưng khoan cach đây 10thang, nhưng tri gia cô phiêu đatăng gâp ba lân. Google hiện cotri gia trên thi trương la 81 tıUSD. Hoạt động kinh doanhchủ yếu của Google la quangcao trên trang web tım kiêmtrực tuyến. Môt sô nhà phântıch khuyên cao răng cô phiêu

cua Google hiên qua cao va secó khả năng mất giá đột ngột.Nhưng thực tế thì gia tri côphiêu cua Google cao như vâyđang phan ánh đung tiêm nănglợi nhuận của hãng.

Với việc cổ phiếu Google lênđến đỉnh cao 250 USD/thángcuối tháng 5, theo tôi mức 300USD/cổ phiếu sẽ không có gìquá khó khăn trong tương laigần. Bạn có thể kiểm nghiệmtốc độ mức tăng trưởng này.

Hiện tại, cổ phiếu của Googleđã có giá 295 USD/cổ phiếu.Việc niêm yết cố phiểu Googlecủa hai thành viên sáng lậpSergey Brin và Larry Pageđược đánh giá là vụ phát hànhcổ phiếu lớn thứ 3 trong năm2004 nhưng lại thu hút sự quantâm của công chúng nhiều hơntất cả nhờ cái tên rất nổi tiếngcủa họ trong thế giới Internet.

Dù sao đi nữa, các nhà đầu tưcần cảm ơn Google bởi nhờ sự

tăng trưởng chóng mặt này màbầu trời công nghệ cao không uám hơn. Người ta vẫn đặt niềmtin vào cổ phiếu công nghệ vàhy vọng sẽ chứng kiến nhiều cổphiếu đắt giá như cố phiếu củaGoogle.

Những điểm sáng khác

Không như tình trạng chungcủa các các công ty công nghệcao, cổ phiếu của các công tythiết bị viễn thông dường như

có phần lạc quan hơn nhiều.Lợi nhuận tăng cao, cổ phiếutăng trưởng ổn định, các côngty thiết bị không dây đangchứng minh triển vọng sinh lờicủa mình trong con mắt cácnhà đầu tư. Một trong số cácđại gia dẫn đầu thị trường làAmerican Tower, - tập đoànđang thương thảo mua lại đốithủ cạnh tranh là SpectraSite.Thoả thuận này đối với các nhàđầu tư là rất hứa hẹn. Nhiềunhà đầu tư đang lùng sục cổ

phiếu của AmericanTower. Bêncạnh đó, các đại gia khác nhưSBA Communications,Crown Castle Internationalv à Global Signal cũng tỏ rakhông thua kém gì với lọai cổphiếu có mức tăng trưởng trungbình 26% từ đầu năm đến nay.

Cuối cùng, một trong nhữngđiểm sáng trên thị trường đó làcông ty Corning.Công ty này,giống như Lucent, đang gặt háinhững vinh quang trên thị

trường phát hành cổ phiếu. Sauthời gian sa sút trong bối cảnhảm đạm chung vào những nămcuối thập niên 90, Corning đãtrở lại sân chơi thật ấn tượnghơn bao giờ hết. Corning là nhàsản xuất hàng đầu trong lĩnhvực gương kính phục vụ các sảnphẩm công nghệ cao như tivimàn hình phẳng và màn hìnhmáy tính. Và khi mà hoạt độngkinh doanh của hãng đã thực sựnở rộ, tôi vẫn cho rằng đây chỉlà sự khởi đầu của một thời kỳ

tăng vọt giá cổ phiếu mà thôi.Đến nay, nhận định này đãđược kiểm nghiệm khi giá cổphiếu của Corning tăng 17%.

Trên đây là một bức tranhchung của thị trường cổ phiếucông nghệ thế giới. Bức tranhnày có nhiều điểm sáng tối đanxen nhau. Đương nhiên, tôi vàcác nhà đầu tư sẽ tiếp tục đi tìmnhững cổ phiếu công nghệ tiềmnăng để đầu tư đồng thời tránhsa bẫy các cổ phiếu “chết”. Hy

vọng trong nửa cuối năm nay,mọi người sẽ được chứng kiếnnhiều điểm sáng tăng trưởnghơn là những điều tệ hại.

Lựa chọn cổ phiếu theonguyên tắc CAN SLIM

William J. ONeil là mộtmẫu nhà đầu tư chứngkhoán thành công tại Mỹ.Khởi nghiệp bằng nghề kếtoán viên, ông nhanh chóngbị cuốn vào cơn sốt cổ phiếutrên thị trường chứng khoán,để rồi với những công thứcđầu tư của riêng mình, ôngđã trở thành một nhà “phùthuỷ” tại Wall Street khi thu

về hàng triệu USD lợi nhuậnmỗi năm từ cổ phiếu. HiệnWilliam là chủ tịch kiêmgiám đốc điều hành hãngnghiên cứu đầu tư William J.ONeil & Company do chínhông thành lập300 USD làkhoản tiền đầu tiên William“rót” vào thị trường chứngkhoán với cổ phiếu của Procter& Gamble khi còn phục vụtrong Không lực hoàng gia. Cótrong tay tấm bằng cử nhân tàichính của Đại học Southern

Methodist, William khởi độngsự nghiệp đầu tư của mình trêncương vị một nhà môi giớichứng khoán tại Los Angeles.Biết kinh nghiệm còn ít ỏi,William đã dành rất nhiều thờigian để nghiên cứu về thànhcông của các “bậc tiền bối”trên thị trường chứng khoán.Và rồi, nỗ lực của ông đã đượcđền đáp. William nghiên cứu vàđúc kết được 7 yếu tố cần thiếtđể nhận dạng những cổ phiếuhiện còn ít được giới đầu tư chú

ý nhưng lại chính là những tàisản sinh lời lớn trong tương lai.Bảy yếu tố đó được biết đến vớicái tên CAN SLIM.

William tâm sự: “Trên thịtrường chứng khoán có đếnhàng chục nghìn cổ phiếu niêmyết nên nhiều nhà đầu tư đôikhi rất lúng túng trong việc lựachọn đối tượng để đầu tư. Vấnđề quan trọng đối với họ là“chọn mặt gửi vàng”, nghĩa làphải tìm ra một số loại cổ phiếu

thực sự có khả năng sinh lời đểđầu tư.

Nhận định của William hoàntoàn phù hợp với một thực tếhiện nay là rất nhiều nhà đầu tưkhông biết các công ty đượcniêm yết cổ phiếu trên thịtrường chứng khoán đang hoạtđộng như thế nào và đầu tư vàocổ phiếu của các công ty nào sẽcó lãi? Dưới tác động của “hiệuứng đám đông”, họ bắt chướcnhau, cùng đổ xô đi mua những

cổ phiếu đang tăng giá. Nhiềungười mua cổ phiếu rồi mà vẫnchưa có trong tay những tài liệuvà phương pháp cần thiết để tìmhiểu về mức độ sinh lời của cổphiếu đó.

Là cha đẻ của phương phápphân tích và lựa chọn cổ phiếuhiệu quả CAN SLIM, William J.ONeil đã mang lại tốc độ tăngtrưởng bình quân 40%/năm chocác tài khoản đầu tư cá nhânđược ông tư vấn. Nhiều chuyên

gia đánh giá đây là một trongnhững phương pháp hiệu quảnhất trong vô vàn các công cụphân tích chứng khoán hiệnnay. “CAN SLIM thể hiện sựkết hợp hài hoà giữa phươngpháp phân tích cơ bản vớiphương pháp phân tích kỹ thuậtđầu tư chứng khoán”- JohnNeff, một cây đại thụ của phốWall, cho biết.

CAN SLIM là tập hợp bảy chữcái đầu tiên của bảy yếu tố mà

theo William là rất hiệu quả khiđánh giá cổ phiếu:

C: Current QuaterlyEarnings Per Share (lãi ròngtrên mỗi cổ phiếu của quýgần nhất)

William nhận định rằng, hầu hếtcác cổ phiếu tốt đều có sự giatăng lợi nhuận so với cùng quýnăm trước đó và tỷ lệ tăng càngcao thì chứng tỏ cổ phiếu càngcó nhiều triển vọng. Theo ông,

các nhà đầu tư trước khi bỏ tiềnra mua cổ phiếu cần xem xéttới sự gia tăng mạnh mẽ lợinhuận của cổ phiếu đó, cụ thểlà mức tăng trưởng của lãi ròngtrên mỗi cổ phiếu trong 3 thánggần nhất.

Nhưng phải tìm hiểu sự gia tănglợi nhuận này ở đâu và như thếnào? William cho rằng nhà đầutư có thể nghiên cứu các báocáo tài chính có kiểm toán củacông ty niêm yết, cùng với việc

thăm dò các các kênh thông tinkhác như báo chí, người quen...Điều quan trọng là các nhà đầutư cần coi trọng độ tin cậy vàtính đồng nhất của thông tin,chẳng hạn có thể có điều gì đókhông đúng, nếu doanh thu củacông ty tăng 20%, trong khi lãiròng chỉ tăng 5%.

A: Annual EarningsIncreases (sự gia tăng lãiròng hàng năm)

Theo ONeil, cổ phiếu tốt là cổphiếu có mức gia tăng lợi nhuậnđều đặn trong vòng 5 năm trướcđó. Các nhà đầu tư cần đặc biệtlưu ý tới các cổ phiếu có mứcgia tăng lợi nhuận hàng năm ổnđịnh và đạt trên 25%, tuy nhiênnên chú ý tới chu kỳ kinhdoanh của từng ngành, từngcông ty. Theo ONeil, tiêu chínày có thể giúp bạn loại bỏkhoảng 80% các cổ phiếu tồi.

Để có được sự chính xác về

mức gia tăng lợi nhuận, nhà đầutư cần nghiên cứu tất cả cácthông tin liên quan đến công tymà họ muốn đầu tư. Các thôngtin này bao gồm lịch sử và đặcđiểm của công ty, tình hình tàichính, các chi tiết của đợt pháthành cổ phiếu và tổ chức bảolãnh phát hành cổ phiếu. Nhàđầu tư có thể tìm các thông tinnày trong Bản thông cáo pháthành, trong Báo cáo tài chínhcủa công ty hoặc từ các công tydịch vụ tư vấn đầu tư. Các

quyết định đầu tư chỉ nên đưara khi bạn đã có đủ cơ sở thôngtin về cổ phiếu cũng như vềmức tăng trưởng lãi ròng hàngnăm.

N: New Products, NewManagement, New Highs(sản phẩm mới, sự quản lýmới, mức giá trần mới)

Những nghiên cứu của Williamchỉ ra rằng giá cổ phiếu tăng sẽbắt nguồn từ một số nhân tố nội

tại nào đó. Những nhân tố nàythường là sản phẩm mới củacông ty, ban giám đốc mới,phương thức quản lý mới haymức giá trần mới của cổ phiếutrên thị trường chứng khoán.

Do vậy, sẽ không bao giờ thừanếu các nhà đầu tư quan tâmđến những nhân tố nội tại này.Nếu xét thấy những nhân tốnày có sự ổn định, không cóbiểu hiện đột biến theo chiềuhướng xấu, thì đó sẽ là một cổ

phiếu có nhiều triển vọng tăngtrưởng trên thị trường chứngkhoán.

S: Supply and Demand(nguồn cung và cầu)

Trong kinh doanh, quy luậtcung cầu luôn có ảnh hưởng rấtlớn đến giá thành sản phẩm, vàđầu tư chứng khoán cũng khôngphải là một ngoại lệ. Giá cổphiếu cũng chịu tác động từ quyluật cung cầu. William cho rằng

cổ phiếu của các công ty đạichúng, có quy mô lớn, sảnphẩm chất lượng không phải lúcnào cũng đáng để mua, bởilượng cầu của những cổ phiếunày khá lớn, trong khi nguồncung lại ít nên giá thường bị đẩylên cao giả tạo, không phản ánhđúng giá trị thực tế của cổ phiếucũng như rất khó sinh lợi nhuậnlớn.

Chính những cổ phiếu có sốlượng lưu hành thấp trên thị

trường mới có nhiều triển vọngvà có khả năng tăng giá hơn sovới các cổ phiếu có số lượnglưu hành lớn. Từ đó suy ra, cổphiếu được các nhà quản trịhàng đầu nắm giữ với tỷ lệ lớnthường là những cổ phiếu có độan toàn cao. William đặc biệtlưu ý tới các cổ phiếu đượccông ty mua lại và cổ phiếu củacác công ty có tỷ lệ nợ dài hạntrên vốn tự có vừa phải, bởitheo ông thì tỷ lệ này càng caobao nhiêu công ty sẽ càng phải

đương đầu với áp lực trả lãitrong tương lai nhiều bấy nhiêu.Các nhà đầu tư nên so sánh tỷsố này ở công ty mình dự địnhđầu tư với tỷ số nợ bình quân ởcác công ty trong cùng ngành,đồng thời phân tích thêm khảnăng thanh toán để có đánh giáxác thực hơn về mức độ nợ củacông ty.

L: Leader and Laggard (cổphiếu đầu bảng và cổ phiếutụt hậu)

Theo ONeil, nhà đầu tư trên thịtrường chỉ nên mua 2 hay 3 cổphiếu tốt nhất trong nhómnhững cổ phiếu đầu bảng hiệntại, còn lại nên dành tiền chonhững cổ phiếu có khả năngsinh lời trong tương lai. Ðặcbiệt, các nhà đầu tư cần tránhmua những cổ phiếu có mứctăng trưởng cao nhưng khôngbền vững, chẳng hạn như cổphiếu lên giá theo trào lưu, theosự kiện nổi bật… bởi vì các cổ

phiếu này được đánh giá lànhững cổ phiếu tụt hậu, khôngsớm thì muộn cũng mất giá.

I: Institutional Sponsorship(sự ủng hộ của các định chếtài chính và đầu tư)

Định chế tài chính đầu tư ở đâythường là các cơ quan chứcnăng, các cơ quan chính phủchuyên về tài chính đầu tư. Cáccơ quan này có thể nắm giữmột số lượng cổ phiếu nhất định

của các công ty nào đó, nhờvậy mà công ty sẽ có sự ủng hộvà trợ giúp mạnh mẽ từ nhữngcơ quan này, một điều kiện vôcùng thuận lợi cho hoạt độngkinh doanh, khiến giá cổ phiếutăng mạnh. Tuy nhiên, một sốlượng quá lớn các định chế tàichính đầu tư nắm giữ cổ phiếulại trở thành yếu tố bất lợi, vìđiều đó đồng nghĩa với việcnguồn cung sẽ hạn chế bởi cáccơ quan ít khi muốn bán từngphần cổ phiếu của mình, đẩy

tính thanh khoản của cổ phiếuxuống thấp.

M: Market Direction (địnhhướng thị trường)

Cho dù bạn hoàn toàn chínhxác khi nhận định về cả 6 tiêuchí kể trên, nhưng đến tiêu chíđịnh hướng thị trường bạn mắcphải sai lầm thì sẽ có đến 5trong số 7 cổ phiếu bạn mua sẽmất giá và khiến bạn thua lỗ.Yếu tố thị trường là rất quan

trọng bởi nó ảnh hưởng mạnhmẽ đến giá cổ phiếu. Khi hàngloạt các cổ phiếu cùng ngànhtrên thị trường bị mất giá, thìgiá cổ phiếu của công ty màbạn lựa chọn chắc chắn cũng sẽsụt giảm theo. Ngược lại, nếugiá cổ phiếu của các công tynày tăng theo sự phát triển củathị trường thì cổ phiếu bạn muavào cũng được “ăn theo” nhữngchỉ số tích cực đó. Do đó,William nhấn mạnh đến tầmquan trọng của việc nghiên cứu

các đồ thị biến động giá chứngkhoán theo ngày, theo tuần vàtheo tháng trước mỗi quyết địnhđầu tư cổ phiếu.

Một trong những thành cônglớn nhất của William là đầu tưvào cổ phiếu của hãng dượcphẩm Syntex. Đây là hành độngtáo bạo và liều lĩnh, theo đánhgiá của các nhà đầu tư chuyênnghiệp lúc bấy giờ, bởi Syntexlà hãng sản xuất thuốc tránhthai đầu tiên trên thế giới.

Nhưng rồi kết quả đã chứngminh quyết định của William làđúng. Chỉ một thời gian ngắnsau đó, Syntex đã công bốdoanh thu hàng quý tăng trưởngtrên 300% và cổ phiếu củaSyntex từ chỗ còn “ẩn danh”với mức giá 100 USD/cổ phiếuđã trở thành cổ phiếu tăngtrưởng mạnh mẽ với mức giá550 USD/cổ phiếu trong vòngchưa đầy sáu tháng. Chính nhờkhoản lợi nhuận kếch sù từSyntex mà William đã có tiền

để thành lập công ty William J.ONeil & Company của riêngmình.

Goerge Soros, một trong nhữngnhà đầu tư lớn nhất tại phốWall, đúc kết rằng: “Không cólĩnh vực nào đem lại lợi nhuậnnhanh và lớn bằng đầu tư chứngkhoán”. Có khá nhiều ngườixem việc đầu tư chứng khoán làcuộc chơi ngẫu hứng với hyvọng sẽ kiếm được nhiều tiềnmột cách nhanh chóng. Tuy

nhiên, lĩnh vực đầu tư đầy hấpdẫn này dường như không cóchỗ cho những quyết định theocảm tính. Đối với WilliamONeil cũng như nhiều “cây đạithụ” khác tại phố Wall, cácquyết định lựa chọn cổ phiếucần được dựa trên sự phân tíchvà phối kết hợp giữa các yếu tốđịnh lượng và định tính. Chìakhoá phân tích trong đầu tư cổphiếu là tìm ra những cổ phiếucó tiềm năng tăng trưởng lớnnhất trong thời điểm bạn mua

chúng. Nói cách khác, bạn phảicó kỹ năng phán đoán, xem xétvà phân tích vấn đề cùng vớiviệc hoạch định một kế hoạchđầu tư thích hợp để xác địnhthời điểm mua vào những cổphiếu mạnh và bán đi những cổphiếu yếu.

Tìm hiểu về quỹ đầu tưchứng khoán

Thị trường chứng khoántập hợp không biết cơ mannào là các hàng hoá (cổphiếu), thế nên cho dù chỉtập trung vào một lĩnh vựcthì nhà đầu tư cũng khônglàm sao nắm bắt hết cácchiều hướng chuyển biến củanó. Đa số các nhà đầu tư lạilà những người khôngchuyên nghiệp, nhiều nhà

đầu tư lớn đã phải thuê cáccố vấn riêng. Những nhà đầutư khác vì lý do nào đó khôngthể tự quản lý việc mua bántrong các danh mục đầu tưcủa mình có thể mở cáctrương mục uỷ thác phânquyền (advisory account)hoặc những trương mục uỷthác toàn quyền(discretionary account) tạicác trung tâm môi giới. Vàcùng với thời gian, thị trườngđã hình thành một định chế

giúp các nhà đầu tư, nhất làcác nhà đầu tư nhỏ, thựchiện đầu tư tốt nhất vào thịtrường chứng khoán đượcgọi là các quỹ đầu tư.

Đôi nét về Quỹ đầu tư Trước tiên có thể nói ngay

rằng đây là cách đầu tư vào cácquỹ tài chính. Nhà đầu tưkhông hưởng lợi trực tiếp từ cáccổ phiếu được mua bán trên thịtrường chứng khoán, mà họ sẽchia sẻ hiệu quả do một quá

trình mua bán chứng khoán tậptrung của quỹ này. Hoạt độngnày không khác nào mua cổphần công ty; chỉ khác là côngty này chuyên làm ăn trên thịtrường chứng khoán.

Quỹ đầu tư xuất phát từ cách

nhận dạng theo cơ cấu bản chấtvà mục đích. Về hình thức hoạtđộng, người ta có khuynhhướng gọi đó là các “công tyđầu tư”. Một công ty đầu tư cóthể được tổ chức theo hình thức

cổ phần hoặc một tổ hợp vốnuỷ nhiệm. Loại tổ hợp vốn nàyđược chế định bằng luật pháp,theo đó tài sản được uỷ nhiệmquản lý cho các cá nhân hayđịnh chế quản lý chuyênnghiệp. Đảm nhận nhiệm vụnày có các công ty quản lý uỷthác hoặc các cơ sở quản lý uỷthác trong các ngân hàngthương mại. Họ hưởng phí theomột tỷ lệ cố định hàng năm trêntổng tài sản, thường là 1%.

Các quỹ đầu tư là phươngtiện để nhà đầu tư đưa cáckhoản tiền của họ vào nhằm cóđược yếu tố đầu tư đa dạng vàđiều kiện quản lý chuyênnghiệp. Nếu nó được tổ chứctheo dạng công ty cổ phần, việcquản lý sẽ do một hội đồngquản trị đảm nhận, khác với loạitổ hợp vốn uỷ nhiệm như đãphân tích ở trên.

Mới chỉ cách đây không lâu,

các quỹ đầu tư vẫn được xem là

sân chơi dành riêng cho một sốít người giàu có và là một kháiniệm khá xa lạ với nhiều nhàđầu tư. Nhưng giờ đây, hầu nhưtất cả mọi người, từ các tổ chứccho đến công chúng có nănglực tài chính với số tiền ít nhấtvào khoảng 10 ngàn USD đềumuốn đầu tư vào các quỹ này.Có thể nói, chưa bao giờ cácQuỹ đầu tư lại trở nên thịnhhành như ngày nay. Trong nửacuối năm 2005, số tiền đầu tưvào các quỹ này trên toàn thế

giới đã gấp đôi con số của cảnăm 2004. Tính đến thời điểmnày, toàn thế giới đã có trên 60ngàn quỹ đầu tư quản lý mộtlượng tài sản trị giá trên 5 ngàntỷ USD. Tại châu Âu, các quỹđầu tư được quảng cáo rộng rãitrên truyền hình. Ở Mỹ, mặc dùviệc quảng cáo các quỹ này bịcấm nhưng chúng vẫn đượcquảng bá truyền khẩu tại cácbuổi hội thảo do các nhà môigiới chứng khoán hoặc cácngân hàng tư nhân tổ chức.

Làm nghề quản lý quỹ đầu tưđã trở thành một nét đặc biệttrong thị trường lao động nướcMỹ trong thời gian gần đây.

Nhiều người cho rằng, hoạt

động của Quỹ đầu tư giờ đây đãphát triển mạnh mẽ, thể hiện ởviệc mỗi khi các loại tài sảnkhác như cổ phiếu, trái phiếumất giá thì chứng chỉ quỹ đầutư vẫn tỏ ra hấp dẫn đối với cácnhà đầu tư. Mặc dù loại hìnhquỹ này đã phát triển nhanh

chóng trong những năm gầnđây, nhưng cơ hội cho sự ra đờivà phát triển của các quỹ mớivẫn được đánh giá là rất lớn.Theo con số thống kê, chỉ cókhoảng 20% số người có vốnnhàn rỗi lớn đầu tư vào các quỹđầu tư, bao gồm quỹ đầu tưmạo hiểm và quỹ đầu tư phònghộ. Thêm vào đó, cả chất lượngđầu tư lẫn việc quản lý rủi rođang tiến bộ một cách nhanhchóng.

Những lợi ích từ Quỹ đầu tư Trước hết và quan trọng

hơn cả là khả năng đầu tư đadạng. Một cá nhân bình thườngvới số vốn hạn chế khó có thểđa dạng hoá một cách tối ưudanh mục đầu tư của mình.Nhưng bằng phương thức kếthợp vốn cùng với nhiều ngườikhác trong các quỹ đầu tư, cánhân đó có điều kiện chia phầnlợi trong một tập hợp các chứngkhoán được đa dạng tối đa.

Lợi ích khác do các quỹ đầutư mang lại là trình độ quản lýchuyên nghiệp. Nhiều nhà đầutư nhỏ khó đạt hiệu năng quảnlý các hoạt động đầu tư củamình một cách khôn ngoannhất, họ cũng không có khảnăng hoặc thấy không còn cólợi nếu phải trả các khoản phícần thiết để “mua” sự quản lýchuyên nghiệp riêng cho mình.Bằng cách chung vốn tập thểvào các quỹ đầu tư, những cánhân này có thể yên tâm sẽ

được các nhà điều hành chuyênnghiệp quản lý số tiền đầu tưcủa mình với một chi phí thấphơn so với việc họ phải tự loliệu.

Một lợi ích nổi bật nữa của

quỹ đầu tư là các cổ phần gópvốn vào quỹ này có tính thanhkhoản. Điều này có nghĩa lànếu nhà đầu tư muốn rút luikhỏi tổ chức đầu tư này, họ cóthể bán lại phần tài sản của họvới một giá phải chăng để

chuyển thành tiền mặt trongmột thời gian ngắn. Do cácchứng khoán mà các quỹ đầu tưmua bán thường thuộc nhữngloại đầu tư có điều kiện bánnhanh nhất, nên những ngườimua cổ phần quỹ đầu tư khôngphải lo bị chôn vốn. Họ có thểthực hiện thanh lý việc nắm giữcổ phần của họ vào bất cứ ngàynào có giao dịch, ở mức giáđược công bố hiện hành vànhận tiền sau một khoảng thờigian qui định, thường là một

tuần. Việc tính toán giá cổ phầncủa quỹ đầu tư rất đơn giản, vìtổng tài sản của quỹ đầu tư hầuhết là các chứng khoán có độlinh hoạt cao, giá của nó đượccập nhật vào sau mỗi phiên giaodịch và dựa vào thị trườngchứng khoán.

Giới thiệu sơ lược như vậy

để ta thấy khả năng hấp dẫn vàthuyết phục mà công cụ này cóthể đem lại, đặc biệt cho nhữngnhà đầu tư trung bình và nhỏ

hoặc những người chọn đầu tưtheo thế thủ. Trong chừng mựcnào đó, ta có thể hiểu nhữngnhà đầu tư vào các quỹ đầu tưkhác với những nhà đầu tư vàothị trường chứng khoán, đồngthời cũng không giống hoạtđộng tiết kiệm hoặc mua tráiphiếu. Xét về mặt thuận tiện, độtin cậy và sự hấp dẫn củachúng, nhất là để thu hút nhữngnguồn tiết kiệm nhỏ, ta thấykhó có một hình thức đầu tưthay thế nào tốt hơn. Ngoài ra

các quỹ đầu tư còn là định chếcó thể giúp gia tăng giao dịchtrên thị trường chứng khoán.

Không phải không có nhữngmối lo

Song song với tín hiệu lạcquan, có một số người lại tỏ tháiđộ nghi ngờ. Họ cho rằng, rấtkhó có thể giám sát được hoạtđộng của các quỹ đầu tư và rấtdễ xảy ra gian lận tại các quỹnày. Với một mức phí quản lýdành cho các nhà quản lý lêntới 20% mức tăng giá trị hàng

năm của quỹ, rất có thể đây làđộng cơ thúc đẩy các nhà quảnlý quỹ chấp nhận mạo hiểmmột cách thái quá. Hơn nữa,hầu như không bao giờ nhàquản lý quỹ phải chịu bất cứmột hình thức phạt nào vì việcđã làm cho giá trị của quỹ bịgiảm và nhà quản lý hoàn toàncó thể thu hẹp quy mô của quỹđể làm lại từ đầu. Khi tiền đổvào các quỹ đầu tư càng nhiềuthì việc kiếm được các nhàquản lý quỹ có tài năng thực sự

càng khó khăn và khả năng đểkiếm được một cơ hội đầu tưtốt lại càng ít hơn.

Khoảng một nửa trong số

hơn 9.000 quỹ đầu tư tại Mỹ ápdụng chiến lược nắm giữ cổphiếu của một số công ty nhấtđịnh, trong khi bán khốngnhững loại cổ phiếu khác đểgiảm thiểu rủi ro. Không thiếucổ phiếu để cho các quỹ đầu tưnày đầu tư vào, vì vậy khôngcần lo lắng về việc những luồng

vốn đầu tư mới sẽ thổi phồngmột cách quá đáng “quả bongbóng” giá của các quỹ đầu tưđược nhiều người ưa chuộng.Nhiều quỹ đầu tư có thâm niênđã không tiếp nhận thêm cácnhà đầu tư mới, nhờ đó kìmhãm được phần nào sự tăng giádo các luồng đầu tư mới gây ra.Tuy nhiên, cũng có nhiều quỹđầu tư không cưỡng nổi sự cámdỗ của việc phát triển quá lớn.Các quỹ này thường gặp khókhăn hơn trong việc đầu tư vốn

một cách hiệu quả và nhữngvấn đề về mặt quản lý khi độingũ nhân viên của mình tănglên.

Tóm lại, dù “quả bong bóng”

quỹ đầu tư phòng hộ giá có nổhay không thì có một điều chắcchắn rằng các quỹ đầu tư trongtương lai sẽ hoạt động ngày mộtsôi động hơn. Mặc dù người tavẫn tin rằng hình thức đầu tưvào các quỹ đầu tư sẽ khôngthể thay thế được hình thức đầu

tư truyền thống, nhưng có rất ítbằng chứng thể hiện rằng rằngcác quỹ đầu tư sẽ suy thoái.Chúng ta đã từng thấy rằng cácquỹ đầu tư đã và đang hoạtđộng rất hiệu quả cả khi thịtrường chứng khoán rơi vàothời kỳ ảm đạm cách đây vàinăm.

Làm việc quá sức cũng gâytổn thất kinh tế

Người Nhật vốn nổi tiếnglà làm việc cần cù, chăm chỉnhất thế giới. Tuy nhiên,khảo sát của Trường Đại họcY tế Nihon đã chỉ ra rằng,những người làm việc quásức ở xứ sở Hoa Anh Đào mỗinăm làm thiệt hại khoảng 30tỷ USD do năng suất lao độnggiảm.

Khảo sát được tiến hành đối

với 3.075 nhân viên của mộtcông ty hóa học tại Nhật Bản.Kết quả cho thấy, những nhânviên làm việc quá sức đang phảivật lộn với chính mình để có thểtỉnh táo trong khi làm việc.

Những người đã kiệt sức thậtsự và thường xuyên trong tìnhtrạng uể oải thì hay đi làmmuộn hoặc phải xin nghỉ phép.

Tất cả những trường hợptrên đang khiến cho năng suấtlao động bị sụt giảm.

"Không phải nhân viên nào

ngủ gật trong giờ làm việc cũnglười biếng. Thật khó để giảithích với sếp của bạn rằng bạnđang buồn ngủ, nhưng lờchuyện này đi có thể dẫn đếnnhững tổn thất lâu dài ",Makoto Uchiyama, giáo sư trựctiếp tiến hành khảo sát trên củatrường Đại học Y Nihon nhậnđịnh.

Lao động Nhật Bản thườnglàm việc quá giờ so với quy địnhdo yếu tố văn hóa truyền thốngkhông ra về trước đồng nghiệp,

dù công việc của mình khôngphải là quá nhiều.

Hình ảnh người Nhật ngủ gậttrên các tàu điện ngầm mỗingày đã trở nên quen thuộc, tuynhiên, ông Uchiyama cho rằng,chúng ta cũng có thể bắt gặpnhững hình ảnh tương tự tạikhắp nơi trên thế giới.

"Đây có thể được xem là vấnđề của Nhật Bản. Nhưng điềuđó chưa đủ, nó cũng là vấn đềchung của toàn thế giới. Conngười trên trái đất đang phải

làm việc quá nhiều", Uchiyamanói thêm.

Nên quan tâm đến gì trướckhi đầu tư?

Tôi đã đầu tư vào hàngnghìn công ty khác nhau trênthị trường chứng khoán.Thành công không bao giờđến từ những điều thần kỳhay sự nỗ lực ít ỏi. Luôn cómột công thức hướng tới lợinhuận. Điều quan trọng làbạn cần biết nhìn vào đâutrước mỗi quyết định đầutư”. Đó là nhận định của

Doug Richard, một trongnhững nhà đầu tư chứngkhoán hàng đầu trên thế giới

Năm 2004, Doug Richard đãđược tạp chí BBC bầu chọn lànhà đầu tư có cái nhìn sắc sảonhất trong giới đầu tư chứngkhoán Anh. Những khoản đầutư cổ phiếu trái phiếu của Dougluôn có tỷ lệ sinh lời trên 20%.Mặc dù lựa chọn phương thứcđầu tư mạo hiểm nhưng dườngnhư chưa bao giờ Doug phảiđương đầu với thua lỗ. Nhiều

người băn khoăn tự hỏi: Đâu là“người bảo vệ” cho nhữngkhoản đầu tư mạo hiểm củaDoug Richard?

Sự thật rất đơn giản! DougRichard dành khá nhiều thờigian phân tích kỹ lưỡng tronggiai đoạn tiền đầu tư. Với Doug,luôn có 5 nhân tố then chốt cầnphải quan tâm trước khi đầu tưtiền bạc vào một loại cổ phiếunào đó: 1. Đảm bảo an toàn vốn

Để kế hoạch đầu tư khôngđương đầu với rủi ro lớn, điềuđầu tiên mà các nhà đầu tư cầnquan tâm là đảm bảo đồng vốncủa mình được an toàn, khôngbị giảm sút. Các nhà đầu tư nênxây dựng danh mục đầu tư đađạng. Ðầu tư đôi khi cũng cónhầm lẫn, sự nhầm lẫn này cóthể làm các nhà đầu tư phá sản.Vì vậy khi đầu tư chứng khoánnên tránh tập trung vào một loạichứng khoán mà cần chia ra

nhiều loại chứng khoán khácnhau, tức là phân tán rủi ro.Mọi người biết rằng những côngty lớn nhất trên thị trường cũngcó thể phá sản, vì vậy một danhmục đầu tư càng đa dạng baonhiêu càng tốt bấy nhiêu, những“cổ phiếu thắng cuộc” sẽ bùđắp cho những “cổ phiếu thuacuộc”. Nếu số tiền ít thì nênmua chứng khoán của công tymà chúng ta đang làm việc, gianhập các hội đầu tư hoặc làmua cổ phiếu của các Quỹ hỗ

tương.

Không chỉ có vậy, giá cổ phiếutăng liên tục trong một thời giannhất định sẽ mang lại cho cácnhà đầu tư những khoản lời lớnhơn rất nhiều. Tuy nhiên, chínhsự tăng giá này đã đẩy giá cácloại cổ phiếu lên mức giá quácao. Vậy nên mua vào hay bánra cổ phiếu nào vào thời điểmnày? “Không nên tham quá khicố găm giữ cổ phiếu để chờ nótăng giá cao hơn nữa. Cái quan

trọng là phải biết khi nào nóchuẩn bị mất giá để kịp thời bánra, chứ để khi giá đã xuốngthấp thì cho dù có muốn báncũng chẳng có ai mua”, Dougcho biết.

2. Sự đổi mới và cách tân

Sự đổi mới không chỉ đơn thuầnlà những phát minh sáng chế.Nó có thể là những cách thứcmới để tiến hành các hoạt độngkinh doanh cũ. Một công ty

nhiệt huyết với sự đổi mới thìcổ phiếu của những công ty đósẽ hứa hẹn tiềm năng tăngtrưởng rất lớn. Trong khi, mộtcông ty quá bảo thủ với nhữngphương thức truyền thống thìcổ phiếu của công ty đó cũngtrở nên trì trệ và kém năngđộng.

Điều quan trọng để chiến lượcđầu tư được thành công là việcnắm bắt rõ tính năng động củacổ phiếu. Do đó, các nhà đầu tư

nên tìm hiểu xem công ty màmình dự định đầu tư có thực sựhướng đến những phương phápkinh doanh mới khi gặp khókhăn hay không.

3. Tình hình nhân sự

“Hoạt động kinh doanh đều docon người thực hiện. Do vậy,việc nắm bắt tình hình nhân sựcủa công ty mà bạn dự định đầutư là rất cần thiết”, Doug nói.Theo ông, việc tìm hiểu tình

hình nhân sự không phải làcông việc quá khó khăn. Khôngai có tất cả những kỹ năng, kinhnghiệm và danh tiếng để điềuhành các hoạt động kinh doanh,điều quan trọng chính là ở chỗhọ có nhiệt huyết với công việchay không.

“Khi tôi nhìn vào tình hìnhnhân sự, tôi muốn thấy sự nỗlực công việc của các nhân viêntrong công ty mà tôi dự định

đầu tư”, Dough nói, “Một côngty có tình hình nhân sự khôngổn định, thường xuyên thay đổinhân viên không phải là mộtcông ty tốt để đầu tư”.

Hơn thế nữa, với Doug, tìnhhình nhân sự cũng là yếu tốquyết định để bán cổ phiếu.Nếu những nhà quản lý hàngđầu của công ty (những ngườichịu trách nhiệm về sự thànhcông của công ty) bắt đầu rờibỏ công ty thì có thể xem đó là

dấu hiệu bất lợi cho tương laicủa công ty. Khi đó cần phảitheo dõi và phát hiện xem tạisao lại có những thay đổi nhưvậy. Đặc biệt, khi phát hiện ranhững dấu hiệu cho thấy côngty đang trở nên suy yếu tronglĩnh vực kinh doanh chính thìtốt nhất nên bán cổ phiếu củacông ty đó đi và thay vào đó làtìm mua cổ phiếu của công tykhác trong cùng lĩnh vực đónhưng mạnh hơn và có Banquản trị ổn định hơn.

4. Bản cáo bạch

Bản cáo bạch luôn được xemnhư một tài liệu then chốt. Đốicác nhà đầu tư, Bản báo bạchlà phương tiện giúp họ đánh giámức độ sinh lời và triển vọngcủa công ty trước khi quyếtđịnh có đầu tư vào công ty haykhông. Một quyết định thiếuthông tin có thể làm các nhàđầu tư phải trả giá đắt.

Bởi vậy, các nhà đầu tư nênđọc Bản cáo bạch một cách kỹlưỡng và tìm hiểu rõ những mayrủi thực sự của công ty trướckhi ra quyết định đầu tư. Nênđánh giá cẩn thận những yếu tốcơ bản của công ty dự định đầutư thông qua việc nghiên cứucác thông tin trong Bản cáobạch. Mặc dù những đợt chàobán lần đầu ra công chúngdường như là cơ hội đầu tư tốtvì chúng thường mang lại lợinhuận ban đầu cao, tức là tiền

chênh lệch, do cổ phiếu tănggiá; nhưng rủi ro vẫn tồn tại vàkhông có gì bảo đảm là sẽ thuđược tiền chênh lệch hoặc tiềnchênh lệch sẽ được như mứcmà bạn trông đợi.

“Tôi luôn bắt đầu phân tích mộtcông ty phát hành bằng Bảncáo bạch của công ty. Trongquá trình thực hiện, tôi tự đặt racho mình một số mục đíchquan trọng như tìm hiểu xemviệc kinh doanh của công ty có

tiến triển hay không, lợi nhuậntrung bình như thế nào, nợ nầnra sao,... Doanh thu tăng cónghĩa là lợi nhuận cũng tăng vàdẫn tới giá cổ phiếu tăng.Nhưng các con số chưa phải lànói lên tất cả. Do vậy, sẽ rấtcần thiết khi nghiên cứu Bảncáo bạch một cách kỹ lưỡng đểtìm ra những dấu hiệu tăngtrưởng của công ty”, Doug nói.

Các nhà đầu tư cũng nên tìmhiểu về các sản phẩm công ty

kinh doanh, khách hàng củacông ty, đặt ra câu hỏi liệu cácsản phẩm này có tiếp tục bánđược nữa không. Các thông tinchính về các vấn đề này nằmtrong các phần khác nhau củaBản cáo bạch.

5. Kế hoạch kinh doanh

“Nếu công ty mà bạn dự địnhđầu tư không có những kếhoạch kinh doanh tốt thì triểnvọng lợi nhuận của cổ phiếu

gần như bằng không. Bạn đừngmắc phải sai lầm này, kinhdoanh là một cuộc chiến. Đểkiếm lời từ cổ phiếu bạn cầnhiểu cổ phiếu đó đang làmnhững gì và có kế hoạch nhưthế nào”, Doug nói.

Tất cả các hoạt động kinhdoanh đều có những kế hoạchvà mục tiêu. Kế hoạch kinhdoanh sẽ tạo ra những trọngđiểm mà công ty cần tập trungvào. Các nhà đầu tư không thể

bỏ qua việc nghiên cứu các kếhoạch kinh doanh nếu muốn cóđược những khoản đầu tư sinhlời.

Việc tìm hiểu kế hoạch kinhdoanh của các công ty khôngquá dễ nhưng cũng không quákhó. Các nhà đầu tư có thể tìmhiểu từ chính những nhà đầu tưnắm giữ cổ phiếu của công tyđó. Họ là những người am hiểuvề cổ phiếu này hơn ai hết.

Tạp chí BBC đã có một cuộcphỏng vấn ngắn với DougRichard về công việc đầu tưchứng khoán của ông:

BBC: Giới đầu tư chứng khoánđồn rằng, khi bắt đầu, mới"chơi" cổ phiếu có hơn 5 thángmà ông lãi cả triệu bảng Anh?

Doug Richard: Tôi không tranhcãi chuyện thiên hạ đồn đại vềmình, bạn bè vẫn quen gọi tôi là

"trùm cổ phiếu". Điều mà tôicảm thấy yên tâm và hài lòngsau một thời gian tham gia đầutư cổ phiếu là đã chọn đúng nhàmôi giới. Tôi cho rằng, từ cơ sởhạ tầng đến đội ngũ nhân viênmôi giới của Công ty môi giớiNicleway, nơi tôi đang mở tàikhoản là đáng tin cậy.

BBC: Cơ sở nào tạo cho ông sựtin cậy này?

Doug Richard: Theo đánh giá

của tôi, ở Nicleway khả năngcủa nhà môi giới là vượt trội.Điều này thể hiện qua cách trảlời chính xác, dễ hiểu, mức độtinh thông nghiệp vụ, tính trungthực, tinh thần phục vụ và tínhbảo mật khách hàng của độingũ nhân viên làm việc ở đây.Nhờ vậy, khả năng truyềnthông giữa các nhân viên môigiới tại sàn của công ty chứngkhoán và tại Sở Giao dịchchứng khoán thường rất nhanhchóng, chính xác. Ngoài ra,

Nicleway còn có những dịch vụhỗ trợ khác như có thể chokhách hàng thế chấp chứngkhoán ở ngân hàng mẹ để vaytiền mua chứng khoán hoặc đểlàm việc khác...

BBC: Có phải ông gián tiếp chorằng trong đầu tư chứng khoánthì điều đầu tiên cần quan tâmlà việc chọn công ty chứngkhoán?

Doug Richard: Điều này đãtừng được các chuyên gia vềchứng khoán khuyến cáo. Thựctế trong thời gian qua lờikhuyên này là hoàn toàn chínhxác. Có thể thấy, trong điềukiện đặt lệnh giao dịch quanhân viên môi giới tại các côngty chứng khoán như hiện nay,khả năng xử lý lệnh nhanh nhạycủa nhân viên môi giới là hếtsức quan trọng, bởi vì nếu bạnđặt lệnh cùng với giá của ngườikhác mà nhân viên môi giới lại

nhập lệnh chậm hơn đối thủcạnh tranh thì bạn đã mấtquyền ưu tiên và khả năng lệnhcủa bạn được thực hiện rõ ràngnhỏ hơn người kia.

BBC: Việc chọn đúng nhà môigiới là một lợi thế nhưng đểmua hoặc bán được cổ phiếu ởmức giá vừa ý lại do nhà đầu tưquyết định. Với kinh nghiệmcủa mình, ông có thể "bật mí"một vài bí quyết?

Doug Richard: Phương phápmà tôi sử dụng để xây dựng"danh mục đầu tư” của mình làdựa vào những nhận định củabản thân. Nhận định này đượctính theo mức lợi tức kỳ vọngcho mỗi giả định đầu tư củamình và so sánh chúng với nhauđể tìm ra danh mục tối ưu vềmặt số lượng và chủng loạichứng khoán (tức là danh mụccó kỳ vọng cao nhất).

Tôi cho rằng, phương pháp tínhlợi tức kỳ vọng này phụ thuộcchủ yếu vào đánh giá chủ quancủa mỗi nhà đầu tư dựa trêncác thông tin về hoạt động củadoanh nghiệp hàng tháng, hàngtuần, thậm chí hàng ngày. Việcđánh giá xác suất và tỷ lệ lợinhuận được chia tuy cùng dựatrên cơ sở thực tế là bản cáobạch, báo cáo về việc phân chiacổ tức, thông tin đại chúng,thông tin không chính thức mànhà kinh doanh thu thập được

nhưng người nào có nhiềuthông tin chính xác và có khảnăng dự đoán tốt hơn sẽ cónhiều cơ hội thành công. Điềunày đòi hỏi người tham gia hoạtđộng kinh doanh chứng khoánphải luôn động não, cần khảnăng tư duy, thậm chí đòi hỏihọ cả ý chí và bản lĩnh.

BBC: Nhà đầu tư có nên mộtlúc đầu tư vào nhiều loại cổphiếu?

Doug Richard: Có một nguyêntắc cơ bản trong kinh doanhchứng khoán là đừng bao giờ"bỏ tất cả trứng vào một rổ".Tuy vậy, việc đầu tư dàn trảivào quá nhiều danh mục đầu tưcũng có thể không mang lạihiệu quả mong đợi. Người đầutư vừa mất sức lực lại vừakhông kiểm soát được đốitượng đầu tư của mình. Theotôi, nhà đầu tư nên tìm hiểunhiều loại chứng khoán nhưng

chỉ nên đầu tư vào một số loạichứng khoán mà họ tin tưởngnhất.

BBC: Lời khuyên nào với cácnhà đầu tư chứng khoán mớivào nghề?

Doug Richard: Trong mua bánchứng khoán, điều quan trọnglà nhà đầu tư phải biết tự bảo vệmình và đưa ra những phươngpháp đầu tư phù hợp nhất vớitừng loại chứng khoán.. Một số

biện pháp an toàn cơ bản màcác chuyên gia chứng khoán đãkhuyến cáo có thể được thamkhảo như hãy cảnh giác vớinhững tin đồn, những người bánđang gây sức ép buộc mìnhphải hành động tức thời hoặcnhững sự bảo đảm hay lời hứavề lợi nhuận nhanh chóng; phảichắc chắn hiểu rõ về sự mạohiểm, rủi ro phát sinh trong muabán chứng khoán. Ngoài racũng cần hiểu bản chất của thịtrường chứng khoán là luôn

biến động, điều quan trọng màcác nhà đầu tư nên nhớ là thànhcông trước đây không phải là sựbảo đảm cho thành công trongtương lai đối với một phi vụ đầutư.

BBC: Xin cảm ơn ông!

Được mệnh danh là một nhàđầu tư được coi là "có máumặt" tại Anh, kinh nghiệm vànhững lời khuyên của DougRichard chắc chắn sẽ rất hữu

ích trong thời buổi thị trường cónhiều biến động như hiện nay,đặc biệt là đối với những nhàđầu tư mới vào nghề. Để rồi,“chính sự cẩn trọng và nhanhchóng nắm bắt kinh nghiệm đầutư chứng khoán sẽ đưa đến bíquyết thành công trên thịtrường chứng khoán”, DougRichard nhận định.

Khi nào nên bán ra cổ phiếu?

Thời gian gần đây, nhữngcổ phiếu được xem là an toànnhất, có tốc độ tăng trưởngổn định nhất trên thị trườngchứng khoán như Intel,Procter & Gamble hay IBMđã liên tục… mất giá làmngười ta phải đặt câuhỏi:“Vậy thì có loại cổ phiếunào an toàn không?”. Câutrả lời có lẽ là không tồn tại

một loại cổ phiếu nào thực sựan toàn. Điều cốt yếu là cácnhà đầu tư cần nhận biếtđược thời điểm thích hợp đểbán ra cổ phiếu.

Trong “trò chơi” chứngkhoán, nhiều nhà đầu tư đã“mất cả chì lẫn chài” chỉ vì bỏqua thời điểm nên bán ra cổphiếu, để rồi khi giá cổ phiếusụt giảm thì muốn bán cũngkhông thể nào bán được. Lúcđó, cổ phiếu này không khácnào những tờ giấy lộn. Thật ra,

đó là một bài học bổ ích chonhiều nhà đầu tư. Trong điềukiện các “cổ phiếu an toàn”không còn nữa, mà thay vào đólà các “cổ phiếu rủi ro”, thànhcông hay thất bại lúc này tùythuộc vào sự suy đoán và phântích của các nhà đầu tư. Vậyphải xử lý tình huống này nhưthế nào?

Việc xác định thời điểm tốtnhất để bán ra cổ phiếu đượcxem là khá khó khăn đối vớicác nhà đầu tư, cho dù đó là

những nhà đầu tư nghiệp dưhay Soros hoặc John Neff . Bấtkỳ nhà đầu tư chứng khoán nàocũng mong muốn đầu tư vàonhững công ty mà cổ phiếu cókhả năng sinh lợi cao, giá cổphiếu có xu hướng tăng mạnh,hoặc ít nhất cũng phải ổn định.Tuy nhiên, sự thật không baogiờ như vậy, giá các cổ phiếutrên thị trường chứng khoán liêntục biến động, các chỉ số quantrọng cũng lên xuống thấtthường, lúc quá cao, lúc lại quá

thấp khiến các nhà đầu tư luônở trong trạng thái bất an. Nhữngthành công trong đầu tư chứngkhoán luôn đòi hỏi các nhà đầutư phải nắm vững kiến thức vềchứng khoán, cũng như có kinhnghiệm trong đầu tư để tìm hiểurõ cổ phiếu mình đang giữ cóổn định không và liệu khi thịtrường chứng khoán tụt dốc thìnó bị ảnh hưởng xấu không.Đặc biệt, các nhà đầu tư cầnbiết rõ lúc nào không nên nắmgiữ cổ phiếu nữa.

Sau đây là một số dấu hiệugiúp nhà đầu tư trên thị trườngchứng khoán có thể nhận biếtđược thời điểm nào nên bán racổ phiếu.

1. Cơ cấu tổ chức điều

hành công ty có sự xáo trộn Nếu những nhà quản lý cấp

cao, những người chịu tráchnhiệm về sự thành công củadoanh nghiệp, bắt đầu rời bỏcông ty thì có thể xem đó là

dấu hiệu bất lợi cho tương laicủa công ty. Khi đó, các nhàđầu tư cần phải theo dõi và pháthiện xem tại sao lại có nhữngthay đổi như vậy. Nếu phát hiệnra những dấu hiệu cho thấycông ty đang trở nên suy yếutrong lĩnh vực kinh doanhchính, thì tốt nhất nên bán cổphiếu của công ty đó đi và thayvào đó là tìm mua cổ phiếu củacông ty khác trong cùng lĩnhvực nhưng mạnh hơn và có banđiều hành ổn định hơn.

2. Lợi nhuận và cổ tức

giảm sút Trong trường hợp này, các

nhà đầu tư nên điều tra cẩnthận trước khi quyết định cónên bán cổ phiếu hay không.Nếu là do ban quản trị công tyquyết định không chia cổ tức đểtập trung vốn cho việc phát triểnvà mở rộng quy mô công ty, thìđó lại là điều tốt và cổ phiếu sẽtăng giá trong tương lai. Nhưng

thông thường thì sự sụt giảm vềlợi nhuận và cổ tức là dấu hiệuxấu cho thấy tương lai của côngty gặp nhiều khó khăn, khi đóđa số nhà môi giới đều khuyênkhách hàng bán cổ phiếu đi.

Các công ty niêm yết có xuhướng chi trả cổ tức khá cao(trên 10%/năm) nên nhiều nhàđầu tư cho rằng đây là dấu hiệutốt để tiếp tục nắm giữ cổphiếu, nhưng không nên coi đâylà căn cứ duy nhất để quyếtđịnh mua hay bán chứng khoán.

Cổ tức chỉ thể hiện những kếtquả trong quá khứ, không có gìbảo đảm việc đó sẽ tiếp diễntrong tương lai. Aiko Musaki,một nhà đầu tư cá nhân đangcông tác tại bộ phận cổ phiếuvà thị trường chứng khoán củahãng điện tử Matsushita, chobiết: “Theo tôi, các nhà đầu tưchứng khoán chỉ nên nắm giữcổ phiếu của những công ty cócổ tức cao và ổn định, với điềukiện công ty đó có kế hoạch sửdụng vốn phát triển đúng

hướng”. 3. Thị giá cổ phiếu lớn hơn

nhiều lần so với giá trị thực Thomas Calvin, một nhà đầu

tư chiến lược của công ty chứngkhoán Lufkin & Jenrette, chorằng: “Những tranh cãi về giácổ phiếu của các công ty niêmyết đều chỉ mang tính mộtchiều, điều quan trọng là bảnthân nhà đầu tư phải tự mìnhxác định được giá trị thực của

chúng. Hãy cẩn trọng với nhữngcổ phiếu có thị giá cao vọt.Bong bóng cổ phiếu có thể vỡbất cứ lúc nào”. Đúng là có mộtsố nhà đầu tư dù biết rằng cổphiếu của mình đã vượt quá giátrị thực hàng chục lần nhưng họvẫn chưa bán đi vì muốn trìhoãn việc chịu thuế thu nhậpcũng như hy vọng giá sẽ còntăng nữa. Tuy nhiên, nếu cảmthấy thị giá đã vượt qua giá trịthực chất của cổ phiếu nhiềulần thì nên bán cổ phiếu đi, bởi

vì nếu giữ lại những cổ phiếunày bạn sẽ phải chịu rủi ro rấtcao và chỉ có thể trì hoãn việcchịu thuế chứ không thể khôngnộp thuế. Ngoài ra, khi bán racổ phiếu này thì sẽ có cơ hộiđầu tư vào cổ phiếu khác để đadạng hóa danh mục và giảmthiểu rủi ro đầu tư của mình.

4. Không còn lý do để lựa

chọn cổ phiếu đó Có thể lý do để các nhà đầu

tư quyết định mua cổ phiếu củaMerck là bởi công ty này đãcông bố một loạt các phát minhra những loại thuốc mới có hiệuquả cao. Đột nhiên, một thờigian sau người ta phát hiện ramột trong số các loại thuốc đócủa Merck có những tác dụngphụ bất lợi cho sức khỏe. Thếlà thị phần của công ty bị sụtgiảm và lợi nhuận của công tytrong tương lai cũng sẽ sụtgiảm. Khi đó, các nhà đầu tưnên bán cổ phiếu của Merck đi

vì cổ phiếu này không còn tínhhấp dẫn, cũng như không cònnhững lý do ban đầu để lựachọn cổ phiếu nữa.

Mỗi nhà đầu tư trước nhữngquyết định đều có các phântích, tính toán kỹ lưỡng để tìmra các lý do mua cổ phiếu. Tuynhiên, thời gian trôi qua, nếunhững lý do đó không còn phùhợp nữa, mặc dù giá cổ phiếuvẫn ổn định thì các nhà đầu tưcũng nên bán cổ phiếu đó đi,bởi sự ổn định này chỉ là nhất

thời và tiềm ẩn một đà tụt dốctrong tương lai.

5. Sự hài lòng đối với danh

mục đầu tư hiện tại khôngcòn nữa

Có thể trong danh mục đầu

tư sẽ có các cổ phiếu khôngphù hợp với các mục tiêu tàichính đặt ra trước đó (mua sắmtài sản, chuẩn bị cho kế hoạchnghỉ hưu...), khi đó tốt nhất nênbán các cổ phiếu đang có đi và

tổ chức lại danh mục đầu tưmới phù hợp hơn với mongmuốn của mình.

Một danh mục đầu tư đadạng sẽ ít rủi ro hơn một danhmục đầu tư tập trung vào mộthay một ít loại đầu tư. Đa dạnghoá - nghĩa là dàn trải tiền củabạn ra các loại đầu tư khácnhau - làm giảm rủi ro, bởi vìnếu một số khoản đầu tư củabạn đi xuống thì số khác lại đilên. Hãy làm tính toán một cáchđơn giản: nếu bạn muốn nắm

giữ số lượng cổ phiếu trị giá100.000 USD, bạn nên nắm giữnăm loại cổ phiếu, mỗi loại trịgiá 20.000 USD. Bạn khôngnên cố gắng nắm giữ một sốlượng cổ phiếu nhất định nàođó, bạn hãy đầu tư một số tiềnđã định cho mỗi loại cổ phiếu.

Cách đây không lâu, WarrenBuffet, một cây đại thụ tronggiới đầu tư phố Wall, đã từngnói: “Đầu tư chứng khoán làhình thức kinh doanh đòi hỏi sựnhanh nhạy và óc phán đoán

cao”. Quả thật, khi tham giavào thị trường này, ngoài việcphải nắm bắt đầy đủ nhữngthông tin từ thị trường, nhà đầutư còn cần có khả năng phântích và dự báo triển vọng pháttriển của công ty, cũng nhưphải thực sự tỉnh táo nắm bắtđược sự thay đổi nhanh nhạycủa bất cứ thông tin nào có liênquan đến giao dịch trên thịtrường, để từ đó kịp thời biếtđược lúc nào nên bán ra cổphiếu.

Các nhà đầu tư đang ngàycàng trở nên tinh thông hơnnhưng không vì thế mà các rủiro trong đầu tư chứng khoán sẽgiảm bớt. Trong một bài phátbiểu của mình, John Markese,chủ tịch Hiệp hội các nhà đầutư cá nhân của Mỹ nói: “Chấtlượng, tính thời điểm và độ sâurộng của thông tin trên thịtrường chứng khoán đạt tớimức độ chưa từng có, nhưng nóvẫn không cho phép bạn dựđoán chính xác được tương lai.

Hãy tỉnh táo, phân tích kỹ thịtrường để từ đó đề ra đượcnhững quyết định cần thiết vàhợp lý”.

Tài chính là khoa học haynghệ thuật?

Vnbourse) Câu trả lời súctích nhất cho nghi vấn này là“cả hai”. Tài chính, với tưcách là một lĩnh vực nghiêncứu, đồng thời là một lĩnhvực kinh doanh, rõ ràng là cócội nguồn từ các lĩnh vựckhoa học khác, như thống kếhọc và toán học. Hơn nữa,nhiều lý thuyết tài chínhhiện đại lại gần với thuật

ngữ khoa học.Tuy nhiên, không ai phủ

nhận rằng, ngành công nghiệptài chính cũng bao gồm các yếutố không thuộc khoa học kểtrên, mà gần với một nghệthuật. Ví dụ, người ta tìm hiểuđược rằng, cảm xúc con người(và các quyết định đưa đếnchúng) đóng vai trò quan trọngtrong nhiều diện mạo của nềntài chính toàn cầu.

Các lý thuyết tài chính hiện đại,

như “Black Scholes model”,nhấn mạnh vào quy luật củathống kê và toán học; nhữngsáng tạo trong tài chính sẽ làkhông thể nếu không có khoahọc trải ra thực thể đóng vai trònền tảng. Đồng thời, việc xâydựng các lý thuyết như mô hìnhCAMP (Capital Asset PricingModel) và “Lý thuyết thị trườnghiệu quả” (EMH) nhằm luậngiải một cách logic hành vi củathị trường chứng khoán theocách hoàn toàn dựa trên cơ sở

lý trí và không tính đến xúccảm.

Trong khi những sự tiến bộ vềmặt lý thuyết này và các lýthuyết khác đã giúp cải thiệnmột cách sâu rộng các nghiệpvụ hàng ngày trên các thịtrường tài chính, lịch sử gợi lạinhững minh chứng dường nhưtrái ngược với quan điểm chorằng, tài chính là một khoa học.Chẳng hạn, vào “Ngày thứ Haiđen tối” tháng 10 năm 1987, chỉ

số công nghiệp bình quân DowJones rớt hơn 22% và “Ngàythứ Ba đen tối” năm 1929 là tácnhân của cuộc “đại suy thoái”.Đó là những sự kiện mà khôngthể ăn khớp với lý thuyết khoahọc như lý thuyết thị trườnghiệu quả.

Bên cạnh đó, dấu hiệu ghi nhậncủa các nhà đầu tư trên phạm vitổng thể chỉ ra rằng, các thịtrường là không hoàn toàn hiệuquả, và do đó, cũng không hoàn

toàn khoa học. Các nghiên cứucho thấy, linh cảm của nhà đầutư bị tác động bởi môi trường,và thị trường tổng thể nói chungtrở nên hưng thịnh hơn khi màusắc thị trường tươi sáng vượttrội. Những hiện tượng khác,bao gồm cả “hiệu ứng thángMột”, cho thấy chứng khoánxuống giá vào cuối năm (theolịch) và tăng giá vào đầu nămtiếp theo.

Thị trường chứng khoán:Giá trị của thông tin

Thị trường chứng khoánsôi động là nhờ có thông tin.Nhưng cũng nên xem lại cónhững loại thông tin nào vàđã được sử dụng như thếnào?

Chỉ trong vòng chưa đầy mộtnăm, số tài khoản đăng ký tạicác công ty chứng khoán đãtăng gấp đôi, từ khoảng 30.000lên 60.000 tài khoản với hơn 13

triệu cổ phiếu các loại. Ướctính có hơn 90% số tài khoản làcủa các cá nhân. Thị trường rấtsôi động.

Ai có đủ thông tin?

Nhà vật lý lượng tử nổi tiếngngười Đan Mạch, Niels Bohr,đã đóng góp một luận điểm lýthú về thị trường chứng khoán:

Trong số những người chơichứng khoán, nhóm thứ nhất là

những người hoàn toàn khôngcó thông tin, chỉ “nhắm mắt”mua bán. Theo lý thuyết xácsuất ngẫu nhiên, bình quân lãihoặc lỗ của nhóm này đúngbằng của bình quân thị trường.

Nhóm thứ hai là những ngườicó thông tin riêng từ bên trong(còn gọi là thông tin nội gián),họ sẽ thu được siêu lợi nhuận.Nhưng nếu nhóm thứ nhất lãihoặc lỗ theo bình quân thịtrường, thì khoản siêu lợi nhuận

này có từ đâu?

Đó chính là khoản lỗ của nhómthứ ba, những người có thôngtin nhưng không đầy đủ.

Kết luận của Niels Bohr là: khikhông chắc mình thuộc nhómthứ hai thì thà ở nhóm thứ nhấtcòn hơn. Nhưng trên thực tế, ítai chịu chấp nhận điều đó.

Có lẽ trên thị trường Việt Namkhá nhiều người thuộc nhóm

thứ ba mà vẫn đinh ninh tin làmình đang ở nhóm thứ hai. Cònnhững người thực sự thuộcnhóm thứ hai? Ít người biết đếnhọ. Không lớn tiếng bình luận,họ lặng lẽ thu lợi từ những biếnđộng mà họ đã biết trước, thậmchí do chính họ tạo ra.

Mỗi người xử lý thông tintheo cách riêng

Có thể tạm phân loại các nhàđầu tư (hay người chơi) theo

các thể loại như sau:

Thứ nhất, đó là những nhà đầutư phân tích rất kỹ mọi thôngtin về công ty phát hành cổphiếu, về công nghệ, về thịtrường đầu vào và đầu ra, vềcác đối thủ cạnh tranh. Họquyết định đầu tư theo thựcchất của công ty. Đây là nhữngnhà đầu tư biết bỏ tiền vàonhững công ty có triển vọng tốt,vì vậy họ giúp cho nền kinh tếphát triển tốt hơn.

Loại thứ hai, nghiên cứu rất kỹthông tin của chứng khoán đểthấy giá bình quân trong mộtthời gian dài. Khi giá tăng lêntrên bình quân, họ tin là giá sẽxuống, nên họ bán ra. Nhờ cónhiều người bán ra nên giáxuống. Ngược lại, khi giá xuốngdưới mức bình quân, họ tin làgiá sẽ lên, vậy là họ đi mua vào.Nhờ hành động mua vào mà giálên. Như vậy, nhóm này gópphần làm ổn định thị trường.

Loại thứ ba lại có tâm lý ngượclại. Khi thấy giá một cổ phiếulên, họ giả định là ngày mai sẽlên nữa. Họ đổ xô đi mua. Vìhọ đi mua mà giá càng lên. Mộtkhi giá xuống, họ lại giả địnhngày mai sẽ xuống nữa, vậy làvội vàng đi bán. Vì nhiều ngườibán mà giá đã xuống lại càngxuống. Nhóm thứ ba này thúcđẩy sự bất ổn định của thịtrường.

Loại thứ tư là những người đầutư theo bình quân thị trường.Họ mua một tập hợp rất nhiềuloại chứng khoán khác nhau, tinlà có thứ này xuống thì có thứkhác lên. Vị thế của họ tùythuộc vào biến động của chungthị trường mà ít phụ thuộc vàomột vài cổ phiếu cụ thể nào.

Loại thứ năm là những nhà đầutư tập trung mua cổ phiếu củamột công ty nhằm đến khi cóthể đạt một phần kiểm soát

công ty đó. Họ gần như “chungthủy” dài hạn với công ty đó vàít quan tâm đến những biếnđộng nhất thời theo tâm lý thịtrường.

Loại thứ sáu là những nhà đầucơ rất ngắn hạn. Họ mua vàobán ra liên tục hàng ngày theotin đồn nhanh, có khi sáng muatrưa bán. Thị trường gọi nhómnày là “gây nhiễu”.

Tất nhiên không phải ai cũng

kiên định theo một cách hànhxử đã chọn. Và ranh giới giữacác loại trên không phải bao giờcũng rõ ràng. Nhưng nếu quansát thị trường thời gian qua, cóthể thấy không ít người thuộcloại thứ ba và loại thứ sáu.

Có nhiều loại thông tin

Có những lời tư vấn của nhữngtổ chức chuyên môn, họ kinhdoanh bằng cách đưa ra nhữnglời tư vấn. Tuy nhiên, họ lại rất

dè dặt trong những tình huốngnhạy cảm. Thông thường họkhông đưa ra những khẳng địnhchắc chắn vì phải lo cho uy tíncủa mình.

Có những thông tin của cáccông ty phát hành ra chứngkhoán. Theo luật, những thôngtin này phải được qua kiểmtoán nên độ tin cậy khá tốt. Tuynhiên, khi mà thị trường đangsốt thì ít ai để ý nhiều đếnnhững thông tin này. Mà khả

năng hiểu hết được nhữngthông tin này không phải aicũng có.

Có những thông tin của nhữngcơ quan quản lý có nhiệm vụchăm lo sự phát triển ổn địnhcủa thị trường. Ngày 31/3 và3/4/2006, Ủy ban Chứng khoánđã có hai văn bản, gửi các trungtâm giao dịch chứng khoán vàgửi Ngân hàng Nhà nước. Cảhai đều nhắc nhở về những rủiro tiềm ẩn của thị trường và

khuyến nghị các nhà đầu tưthận trọng.

Có những tin đồn trên thịtrường mà chẳng biết từ đâu ra.Tất nhiên, những người tung ratin này chẳng phải chịu tráchnhiệm. Cũng chẳng loại trừnhững tin đồn đưa ra với chủđích đẩy giá lên hay kéo giáxuống.

Cuối cùng là những thông tin từbáo chí. Đó là những thông tin

có địa chỉ xác thực của nhữngngười phải chịu trách nhiệmtrước luật pháp về nội dungđăng tải. Hoặc báo chí đưa ranhững thông tin có nguồn gốcrõ ràng. Hoặc báo chí đưa ranhững lời cảnh báo cho nhữngngười chơi mà không biết thôngtin.

Lọt giữa vòng xoáy của thịtrường, người mua sẽ tự chọnnghe những thông tin nào?

Thị trường bắt đầu khó chơi?

Chỉ trong tháng 11/2006,thị trường cổ phiếu niêm yếttại TP.HCM đã trải qua 5giai đoạn: tăng chậm, tăngnhanh, tăng nóng, giảm bấtngờ rồi sau đó tăng trở lại. Vìsao như vậy và làm thế nàođể có thể “sống chung” trongmột thị trường luôn biếnđộng là vấn đề luôn đượcnhiều người quan tâm.

Vẫn theo xu thế đám đông

Sự kiện Việt Nam gia

nhập WTO, tổ chức thành côngHội nghị APEC, nhận được sựquan tâm của thế giới, Tổngthống Mỹ George W.Bush đếnthăm sàn giao dịch chứngkhoán TP.HCM, cũng nhưnhững dự báo lạc quan vềnguồn vốn đầu tư từ nướcngoài… đã cộng hưởng lại vàlàm cơn sốt cổ phiếu tăng lênđến đỉnh điểm, VNI – Index đạtmức kỷ lục 665,53 điểm trong

ngày 24/11 vừa qua. Khởi đầu là việc gấp

rút thực hiện kế hoạch đầu tưcó chủ định của các nhà đầu tưnước ngoài (ĐTNN) thông quacác lệnh đặt mua số lượng lớncác laoij cổ phiếu tốt, có đủ sứccạnh tranh và có đủ lực để pháttriển trong thời kỳ hội nhậpWTO, khiến cho giá của các cổphiếu đó tăng lên. Với cácluồng thông tin “hành lang” vềviệc mở rộng room, phát hàng

thêm cổ phiếu thưởng, cộng vớitâm lý đón đầu các nguồn vốnđầu tư mới từ nước ngoài, nhiềunhà đầu tư trong nước (ĐTTN)đã “ùa” theo các nhà đầu tưnước ngoài, đẩy thị trườngnhanh chóng chuyển sang trạngthái tăng giá nhanh cục bộ.

Căn cứ vào danh mục

đầu tư của ĐTNN, có thể thấy,các nhà ĐTTN nắm giữ các loạicổ phiếu “giá thấp” sau mộtthời gian chậm tăng hoặc bị

giảm giá, đã vội vàng bán tháođể chuyển sang các cổ phiếutốt, vì vậy tiếp tục góp phần tạosự tăng giá nóng. Một số nhàĐTNN sau khi đạt được lợinhuận kỳ vọng đã bán các cổphiếu tốt và tranh thủ mua đónđầu các loại cổ phiếu “giáthấp”, khiến giá các loại cổphiếu này cũng tăng vọt theo,khiến cho thị trường chuyểnsang giai đoạn tăng nóng đồngloạt… Trước vòng xoáy tănggiá, nhiều nhà đầu tư, đặc biệt

những nhà đầu tư mới, cứ laovào mua, không còn bình tĩnhvà sáng suốt để phân tích tìnhhình và lựa chọn loại cổ phiếuđể đầu tư .

Phần lớn các nhà đầu

tư cá nhân thường không nhìnvào chu kỳ hoạt động dài củacông ty, mà vẫn mang tâm lýđầu tư ngắn hạn để tận thu lợinhuận ngay tức thì. Đây chínhlà một trong những nguyênnhân khiến cho thị trường luôn

có những biến động. Bằngchứng là khi thị trường tăngnóng, các nhà ĐTNN giảm sứcmua có chủ thì cũng là lúc mộtsố các nhà đầu tư ngắn hạn đãđạt được mức lợi nhuận kỳvọng từ 15-30% bắt đầu bán ra(ngày 24 và 27/11), với lượngcung đột ngột tăng cao, trongkhi lượng cầu lại giảm hẳn. Đasố các nhà đầu tư mới đã hoangmang mất phương hướng và họthường hoảng hốt tranh nhaubán tháo cổ phiếu với giá sàn và

để cho các nhà ĐTNN nhiềukinh nghiệm, có năng lực tàichính mạnh thâu tóm. Sự kiệnhàng loạt công ty chuẩn bị niêmyết giao dịch trong tháng 12cũng là một nguyên nhân chocác nhà đầu tư cá nhân cảmthấy không yên tâm, vì lo ngạikhi nguồn cung tăng lên quánhanh mà lượng cầu không cósự chuẩn bị tương ứng, sẽ làmcho thị trường bị loãng và giá cổphiếu sẽ giảm giống như đợtgiảm giá hồi giữa năm vừa rồi.

Tuy nhiên, TTCK lại luôn ẩnchứa những yếu tố bất ngờ, cácsự kiện ít khi nào diễn ra rậpkhuôn nhau.

“Sống chung” với biến

động Trong phạm vi bài viết

này, tôi xin phép được chia sẻvới các nhà đầu tư mới vài ýkiến. Vấn đề đầu tiên đặt ra lànên tìm hiểu xem trong bốicảnh hiện nay, ở tầm vĩ mô, các

nhà quản lý thị trường đangmong muốn điều gì. Chắc chắnrằng, Nhà nước luôn muốn chothị trường phát triển ổn định vàbền vững, chứ không muốn chothị trường tăng theo kiểu nóngsốt nóng hoặc giảm theo kiểuđóng băng. Đầu năm 2007,Luật Chứng khoán bắt đầu cóhiệu lực sẽ là hành lang pháp lýbảo vệ cho các nhà đầu tư. Đâylà chỗ dựa đầu tiên để các nhàđầu tư yên tâm tiến hành việcđầu tư có kế hoạch, mà không

còn phải thấp thỏm lo âu khinhìn vào kết quả giao dịch củatừng đợt hay từng ngày nữa.

Với kết quả báo cáo

sau 10 tháng, nhiều công tyniêm yết đã hoàn thành vượtmức các chỉ tiêu của năm 2006và nhiều dự án mới đang đượctriển khai thực hiện, hứa hẹn sẽđem lại nhiều kết quả khả quantrong năm 2007. Đây là chỗdựa thứ hai để các nhà đầu tưcần lựa chọn và mua được đúng

các cổ phiếu tốt. Trong xu thế hội

nhập, thị trường đang có sựchuyển mình rất mạnh, sốlượng các công ty niêm yết tăngnhanh, các tổ chức đầu tưchuyên nghiệp nhiều hơn, cácnhà đầu tư cá nhân khôn ngoanhơn, các định chế quản lý thịtrường chặt chẽ và các điềukiện hạ tầng phục vụ cho giaodịch cũng được nâng cấp lên.Vì thế, nếu nhà đầu tư nào

không tự nâng mình lên thì sẽnhanh chóng bị chìm vào trongcác vòng xoáy thua lỗ đầy khắcnghiệt cuả thị trường.

Chỉ còn một tháng

nữa là kết thúc năm 2006, mộtnăm có nhiều sự kiện nổi bậtcủa nền kinh tế Việt Nam nóichung và TTCK nói riêng, phầnthưởng cuối cùng chỉ đến vớicác nhà đầu tư có bản lĩnh.

Quỹ đầu tư - Nhịp cầu đưamọi người đặt chân vào thịtrường chứng khoán

Theo quy định hiện hànhtại Việt Nam, Quỹ đầu tưchứng khoán (Quỹ đầu tư) làquỹ hình thành từ vốn gópcủa người đầu tư uỷ thác chocông ty quản lý quỹ quản lývà đầu tư tối thiểu 60% giátrị tài sản của quỹ vào chứngkhoán.

Trên thế giới, việc đầu tư vào

các quỹ đầu tư chứng khoán từlâu đã trở thành một kênh đầutư rất phổ biến và được ưachuộng; đồng thời quỹ đầu tưcòn là một bộ phận cấu thànhquan trọng, góp phần vào sựphát triển của thị trường chứngkhoán và nền kinh tế nói chung.

Ở Việt Nam, quỹ đầu tư vẫncòn là một khái niệm rất mớimẻ. Quỹ đầu tư đầu tiên đượcgiới thiệu tới công chúng vàocuối năm 2004. Mặc dầu vậy,với những ưu điểm và lợi ích mà

nó đem lại cho các nhà đầu tưcũng như xu thế phát triển tấtyếu của thị trường tài chính,đây là một lĩnh vực có nhiềutiềm năng và cơ hội phát triểntrong thời gian tới. Nên lưu ýrằng mỗi quỹ đầu tư do công tyquản lý quỹ lập ra đều cónhững mục tiêu, tiêu chí đầu tưriêng, nhằm đáp ứng những nhucầu nhất định của nhà đầu tư.Thông thường, một quỹ đầu tưchỉ chuyên theo đuổi một mụctiêu nhất định như: thu nhập

đầu tư hoặc tăng trưởng vốnđầu tư; nhưng cũng có một sốquỹ hướng tới cân bằng tất cảcác mục tiêu đó.

Tuy nhiên, điểm chung nhấtcủa tất cả các quỹ đầu tư khiếnkhách hàng ưa chuộng là nhữnglợi ích to lớn mà quỹ đầu tưmang lại cho các nhà đầu tư màchúng ta sẽ tìm hiểu sau đây. Những lợi ích mà quỹ đầu tưmang lại cho nhà đầu tư

Bạn có thể đa dạng hóa đầu

tư mà không cần một lượng vốnlớn. Đầu tư vào một công tycần phải có một quy mô vốnnhất định mà không phải nhàđầu tư cá nhân nào cũng cóđược. Trong khi đó, quỹ đầu tưtập hợp được vốn của rất nhiềunhà đầu tư trong một quỹ lớnhơn, qua đó đạt được quy môđủ lớn để đầu tư vào nhiềungành nghề, vào những khu vựcđịa lý khác nhau, vào nhiềucông ty khác nhau cũng như đadạng hóa theo ngành nghề …

Và bạn, với một số vốn khônglớn, nhưng thông qua việc thamgia vào quỹ đầu tư có thể giántiếp đa dạng hóa đầu tư củamình, và vì vậy có thể giảmthiểu rủi ro và tăng hiệu quảđầu tư. Bạn được hưởng dịch vụ củacác nhà quản lý đầu tư chuyênnghiệp. Khi tham gia vào quỹđầu tư , bạn sẽ không cần phảimất thời gian, công sức để tìmhiểu, cập nhật và phân tích

thông tin để đầu tư trực tiếp, màđược hưởng dịch vụ của cácnhà quản lý đầu tư chuyênnghiệp, những người không chỉnhiều kinh nghiệm, rất am hiểuthị trường đầu tư , mà còn tậntâm dành trọn thời gian cho việchọach định và thực hiện mộtcách có kỷ luật những chiếnlược đầu tư năng động chonhững đồng vốn mà bạn giaophó. Bạn luôn nắm được tình trạng

khoản đầu tư của mình nhờ tínhminh bạch cao. Kết quả hoạtđộng đầu tư và chi phí của quỹđược báo cáo đầy đủ và thườngxuyên cho công chúng. Do vậybạn luôn biết được tình hìnhhoạt động của quỹ và biết quỹsẽ đem lại cho bạn những gì. Bạn có nhiều lựa chọn đầu tư.Một công ty quản lý quỹthường giới thiệu nhiều loại quỹkhác nhau để nhà đầu tư có thểlựa chọn phù hợp với mục tiêu

đầu tư và khả năng chấp nhậnrủi ro của mình. Bạn thấy rất thuận tiện khi giaodịch. Các quỹ đầu tư côngchúng được niêm yết trên trungtâm giao dịch chứng khoán đểcác nhà đầu tư có thể dễ dàngmua bán chứng chỉ quỹ đầu tư. Bạn sẽ có được sự an tâm vìquyền lợi của nhà đầu tư luônđược bảo vệ. Ngoài việc đượccung cấp thông tin một cách rõ

ràng minh bạch thông qua cáctài liệu của quỹ (như Bản cáobạch, Điều lệ quỹ), các báo cáođịnh kỳ, để bảo vệ quyền lợinhà đầu tư, mỗi quỹ côngchúng đều được giám sát bởimột ngân hàng độc lập với côngty quản lý quỹ. Bên cạnh việclưu giữ toàn bộ tài sản của quỹ,ngân hàng giám sát có tráchnhiệm kiểm tra, giám sátthường xuyên để đảm bảo hoạtđộng của công ty quản lý quỹ làphù hợp với quy định của pháp

luật và Điều lệ Quỹ.Bên cạnh đó, bạn có quyền

tham gia Đại hội các nhà đầu tưvà bầu Ban đại diện quỹ để theodõi, giám sát hoạt động củacông ty quỹ, ngân hàng giámsát và các tổ chức cung cấpdịch vụ cho công ty quản lýquỹ, cũng như quy trình xácđịnh giá trị tài sản ròng của quỹ.

Vì những lợi thế và tiện íchnày, quỹ đầu tư đặc biệt thíchhợp với những nhà đầu tư cóvốn nhàn rỗi, có nhu cầu đầu

tư, nhưng không có thời gian vàđiều kiện để có thể tìm hiểu,cập nhật và đánh giá thông tinđể đầu tư trực tiếp một cáchhiệu quả.

Kỹ thuật mua bán Penny –Stock

Nói đến chứng khoán,nhiều người liên tưởng đếncác đại gia như Google,Boeing, Microsoft… nhưngnếu chịu khó tìm tòi và đầutư vào những công ty tầm íttên tuổi hơn, họ có thể kiếmlợi nhuận được nhiều hơn rấtnhiều.

Cứ lấy 10 ngày vừa qua trên

thị trường Mỹ làm bằng chứng,sáu trên mười cổ phần lên giánhiều nhất trong ngày ở thịtrường Nasdaq và NYSE đềucó giá trị ít hơn 5$/cổ phiếu (ONH, INSG, AVCI, ISDA,ZIXI, BLEU)

Từ xưa đến giờ, thế giớitraders vẫn biết rằng những cổphần giá thấp chừng nào thì sựgiao động (volatile) của nó cóthể càng lớn chừng ấy. Nhờkhai thác được những sự giao

động này, họ có có lãi cao hơnlà đặt tiền vào những quỹ đầutư.

Trong những cuộc tranh tàivề chứng khoán ở Âu Châu, cónhững điều lệ không cho ngườidự thi mua bán chứng khoán ảovới những cổ phiếu ít hơn 1€ vìchỉ cần trúng đậm một hai cổphần loại này là có thể nângcao tài khoản ảo của mình, vượtxa nhiều người khác.

Dù penny có nghĩa là bạc

cắc, nhưng khi cổ phần rơixuống dưới 5USD (hay Euros)đều được liệt vào hàng penny-stock vì nhiều điểm tương đồng.Muốn đầu tư một cách hữu hiệuvào penny stock, người đầu tưphải có một cái nhìn toàn diện,biết nhiều cách phân tích khácnhau để biết lựa chọn cổ phiếu(what), mua bán đúng giá (howmuch) và từ bỏ nó đúng lúc(when).

Mua bán cổ phần kiểu

penny-stock tuy có lợi nhuậnhấp dẫn nhưng nguy hiểm, vìcác công ty làm ăn lỗ lã, thànhpenny stock rồi mới phá sản.Nếu chọn lựa sai, thì bạn cónguy cơ bị mất trắng. Sau đâylà một vài cách thức để hạn chếđược mất mát.

Lựa chọn cổ phần với phântích căn bản (fundamentalanalysis)

Trước hết là bạn phải lựa

chọn cổ phần của những côngty có tầm cỡ lớn hoặc vừa. Mộtpenny stock có số vốn làm ăn,nguồn nhân lực nhỏ quá sẽ dễbị phá sản hơn là một công tylớn. Mặt khác, những thông tin,bản báo cáo của công ty nhỏcũng ít ỏi hơn, không cho bạnphán đoán để mua bán hay từbỏ nó kịp thời.

Ít khi nào một công ty vừamới gia nhập vào thị trường đãtrở thành penny-stock liền, mà

công ty này phải làm ăn thua lổ,bị giới đầu tư mất tin tưởng,mua cổ phiếu thì ít, bán ranhiều, dần dần dẫn đến lụn bại,cổ phần sụt mãi đến dưới 5$,lúc đó công ty ấy mới trở thànhpenny stock.

Có nhiều nhược điểm trongcông ty mà khi bạn phân tích,sẽ nắm rõ yếu điểm trong bảnbáo cáo tài chánh, đối thủ cạnhtranh, môi trường hoạt động,nợ, tiền vốn, ban lãnh đạo tranh

chấp quyền lực, đang bị kiệntụng vv…

Nhưng có nhiều công ty làm

ăn thua lỗ lại không bị phá sản,mà cứ tròng trành mãi ở dạngpenny-stock.

Nó không phá sản vì nhiều lý

do: Nếu là công ty nghành dượcphẩm thì họ có trong tay mộtvài công thức thuốc men mà họđang giữ bản quyền, nếu lànghành kỹ nghệ thì họ đang

hoạt động trong một lãnh vựcmũi nhọn của quốc gia, hay làmột công ty chế tạo vũ khí tốitân, những lãnh vực nhạy cảmnhư nguyên tử, không gian…Có khi vì lý do duy nhất làcông ty này có quá nhiều côngnhân, nếu bị phá sản thì sẽ gâyra cuộc khủng hoảng kinh tếnghiêm trọng tầm cỡ quốc giahay khu vực v.v… dù nó bị“trầy trụa” như thế nào thì cũngcó chính phủ làm bia đỡ đạndốc tiền, dàn xếp, giảm thuế…

để cứu vớt. Vì vậy, bạn phải có kiến

thức về phân tích căn bản(fundamental analysis) để tìmbiết tại sao penny stock này làm ăn thất bại mà nó không bịphá sản.

Khi bạn biết rõ ràng hai yếu

tố này rồi, thì tự nhiên bạn sẽbiết ước đón để lựa chọn pennystock nào sẽ tồn tại và vươn lêntrong vòng 3-10 năm sắp đến.

Đó là một penny-stock đángđược mua bán trong vô số cácpenny-stock khác.

Nếu khó khăn mà penny

stock vướng vấp chỉ có tínhcách tạm thời, bạn nên đầu tưvào cổ phiếu của nó với bachiến lược khác nhau: kiểu swing trading với thời gian từ 2đến 10 ngày , kiểu penny stocktrading từ 2 đến 16 tuần và đầutư cổ điển để bán ra trong mộtthời gian lâu hơn 6 tháng.

Khác nhau chỉ là sự giao

động của cổ phần, dù mộtpenny-stock có sự giao động rấtlớn, nhưng ít ai biết được khinào nó xảy ra. Người chơipenny stock phải mua rồi….chờ. Nếu nó lên lẹ thì bạn bánra được mau, nếu không thì bạnphải chờ một thời gian lâu hơn.

Cũng vì lý do đó, người chơi

penny-stock phải có tâm lý coinhư là những cổ phần penny-

stock của mình là …mất rồi.vậy thì họ mới đủ kiên nhẫn vàthanh thản để chờ đợi được !!!!

Mua bán cổ phần với phân

tích kỹ thuật, technicalanalysis

Càng ngày càng có nhiều

cách phân tích kỹ thuật, những“chuyên viên technical” nàyphát minh, sáng tạo, tu bổ rấtnhiều cách phân tích dựa trênbiểu đồ giá cả. Nhưng nhìn

chung, dưới ánh mặt trời chẳngcó gì lạ. Những cách phân tíchđơn giản, dễ hiểu vẫn là nhữngphương pháp hữu hiệu nhất.

Trong trường hợp một

penny-stock lừng khừng, giaođộng hoài ở một “luồng” giá cả,nếu bạn nhận định được mứcgiá cao nhất (resistance) hoặcvà thấp nhất (support) thì bạnkhỏi cần tìm hiểu thêm, có ápdụng những cách phân tích kỹthuật khác thì cũng thừa thải.

Mời bạn xem biểu đồBiểu đồ này xây dựng quanh

hai trục giá (price) và thời gian(time).

Đường răng cưa là giá cả cổ

phiếu. Đường thẳng ở trên là một

đường tưởng tượng nối liềnnhững mức giá cao nhất :Resistance line.

Đường thẳng ở dưới nối liền

những mức giá thấp nhất :Support line.

Giả sử sau một thời gian quansát, bạn thấy cổ phần X cứ rớtxuống mức 1$ rồi tăng lên thêmvài chục phần trăm rồi tụtxuống lại 1$… thì mức sàn màcổ phần này không thể xuốngdưới 1$. Nếu trường hợp nàylập lại nhiều lần trong quá khứthì nó càng có thể lập lại trongtương lai. Mức giá support line

là 1$.Chỉ có thế thôi là bạn có thể

ung dung mua cổ phần khi nórớt giá gần đến 1$ và bán hơnkhi nó lên cao hơn. Sau đó chờnó rớt xuống tiếp đến gần 1€,mua vô, chờ cổ phần lên, bánra… mua bán, bán mua mãimiết đến khi nào giá cổ phiếunày rớt xuống quá mức supportmới ngừng !

Đặc điểm của sự mua bán

này là bạn có thể ra lệnh stop

loss, bán khi cổ phần bị rớtxuống hơn mức giá support,nhưng không nên ra đặt lệnhbán ra theo giá ấn định (selllimit).

Ví dụ: Ngày thứ tư

26/4/2006, cổ phần công tymang mã số ZIXI ( Zixit corp)của thị trường Mỹ từ 1.23$ vọtlên đến 119$ , tăng được9.574,80 % !!!

Nếu bạn đầu tư vào cổ phần

này 1.000$ thì bạn dửng dungtrở nên khá giả với hơn 96.000$trong chỉ một hai ngày. Dù cómơ tưởng lạc quan đến cỡ nàothì bạn cũng khó có thể ấn địnhbán ở mức quá cao như vậy.Nếu bạn chỉ ấn định bán ra hơnvài ba USD thì bạn sẽ hối tiếc.

Với kinh nghiệm bản thân,

tôi thấy bán ra không đúng mứccũng đáng buồn gần như muabán bị lỗ lã.

Điều đáng nói là ngày hômsau, ZIXI lại rớt xuống lại còn1.17$. Dân penny-traders rỉ tainhau câu “thần chú” dànhriêng cho penny-stock : Thàbán quá sớm hơn bán quá trễ !

Trường hợp bạn không tìm

được support line, nhưng bạnđể ý thấy rằng cổ phần X cứlên đến một mức nhất định(chẳng hạn như 2$) rồi tụtxuống, trồi lên mà chẳng baogiờ qua mức đó thì mức-giá-

không-lên-được được dântechnical gọi là resistance line.

Mức giá gần đến 2$,

resistance thì bạn bán, nếu nóhạ xuống hơn thì bạn mua, vàcứ mua bán như thế đến khinào cổ phần vượt lên khỏiđường resistance mới điềuchỉnh lại chiến lược của bạn.

Bạn có thể ban lệnh bán theo

giá ấn định sell limit, nhưngkhông nên ban lệnh stoploss vì

bạn không ước đoán mức giáxuống của nó, nếu bạn đặtstoploss thì bạn lại có nguy cơcổ phần bị bán mất. Dânpenny-stock lại có lại có câu“thần chú” thứ hai để bớt lỗ lã:Thà mua quá trễ hơn là muaquá sớm !!!

Tuyệt vời nhất là cổ phần

cho phép mua bán khống(short) mà bạn nhận dạng đượchai đường resistance lẫnsupport, lúc này bạn cứ yên

tâm ăn ngon, ngủ yên, ban lệnhstop loss và sell limit mà muamua bán bán.

Dù chỉ biết 1 trong 2,

support hoặc resistance thôi thìbạn cũng có thể làm mưa làmgió được

Lý thuyết thì nghe qua rất

dễ, nhưng vận dụng vào thực tếthì lại rất… khó, bởi vì dù bạncó nhận dạng được đườngsupport và resistance đi chăng

nữa bạn cũng không dám tintưởng vào nhận định của bạn lắm, và cũng có thể giá cả sẽvượt khỏi hai đường này, đưabạn đến lỗ lã. Cho nên để bảotoàn tài chánh, bạn nên chơi vớimột số tiền vừa phải, từ 1.500$đến 10.000$, rải đều cho năm,ba cổ phần penny stock thì sẽan toàn hơn.

Khai thác tin tức với phân

tích tâm lý, heuristic analysis

Hơn mọi loại cổ phần khác,penny-stock rất dị ứng với tintức, chỉ cần có thêm vài hợpđồng, vài ba thay đổi nhân sự,hay chỉ vỏn vẹn một tin đồn làgiá cả nó giao động rất lớn, từhàng chục phần trăm đến hàngtrăm phần trăm. Biết khai tháctin tức là một kỹ năng khôngthể thiếu được đối với penny -traders. Theo giáo sư J.DHaddad, người phân tích rànhrẽ cách phân tích tâm lý, thì lýdo căn bản làm cho một thị

trường hay cổ phần xuống là: Thị trường chứng khoán

ghét những gì không chắc chắn(uncertainty).

Những tin tức xấu liên quan

đến công ty, sự đánh giá thấpcủa công ty trung gian, báo cáochính thức của công ty mậpmờ, thái độ của ban quản trịtrước cổ đông lúng túng, bị kiệntụng, cổ phần bị ngừng giaodịch… đều là những yếu tố có

thể làm hạ giá cả cổ phần. Nếunhững điều này thiếu minhbạch, không thuyết phục thìsớm muộn gì cổ phần cũng sẽxuống.

Thậm chí những người tinh

tế còn nói rằng chỉ cần điệnthoại đến công ty mà họ chú ý,hỏi vài chuyện liên quan đếncông ty, nghe cường điệu giọngnói của nhân viên tiếp tân cũngcó đủ cơ sở để phán đoán làcông ty đó đang làm ăn thua lổ

hay là đang lên. Ngược lại dấu hiệu khống

chế, đổ lỗi và chạy tội càng ítchừng nào thì cổ phần càng cóthể chững lại chừng ấy.

Về một phương diện rộng

hơn, bất ổn chính trị quốc giavà thế giới cũng làm cho xuhướng thị trường chứng khoánxuống dốc. Cũng theo lời củaông Haddad, khi tình hình bấtổn thì vàng và dầu hỏa sẽ tăng

giá, như tình hình hiện nay.Vậy có nghĩa một khi tình hìnhchính trị giữa Iran và thế giớihòa dịu trở lại, thì vàng và dầuhỏa sẽ hạ giá.

Tính cách hỗ tương của thị

trường Dù mua bán ở thị trường nào

đi chăng nữa, ai ai mua bánchứng khoán cũng phải để ýđến sự lên xuống của thị trườngchứng khoán … Mỹ ! Một khi

thị trường Mỹ lên thì các thịtrường khác cũng lục tục lêntheo, và khi thị trường Mỹxuống thì các thị trường kháccũng xuống theo!

Cận kề hơn, một cổ phần

trong một lảnh vực lên mạnh thìcác cổ phần trong lảnh vực nàycũng lục đục lên theo, và khi nóxuống thì cũng xuống theo.

Rất nhiều người thành công

khi họ để ý cổ phần của một

công ty hàng đầu lên thì vàingày sau, công ty khác cùnglảnh vực hoạt động cũng lêntheo và khi công ty đàn anh nàyxuống thì cổ phần kia cũngxuống theo. Thời gian vài bangày cũng đủ cho họ biết muabán đúng lúc.

Lịch sử luôn luôn lập lại Giống như lời mở đầu của

sách Tam Quốc chí : phàm thếcuộc trong thiên hạ chia rồi lại

hợp, hợp rồi lại chia. Nhữngkhủng hoảng kinh tế là điềukhông thể tránh trong thị trườngchứng khoán. Không biết hoặckhông muốn biết là một lỗi lầmtai hại.

Vì không thể đặt stop los hay

sell limit và cần phải nắm thôngtin, bạn cần phải theo dõi cổphần của bạn mỗi ngày tronglúc thị trường còn mở cửa.

Tóm tắt lại, chiến lược mua

bán penny stock cần có 3 giaiđoạn:

a) Lựa chọn penny stock với

câu hỏi: Tại sau nó làm ăn thualỗ mà không bị phá sản?

b) Mua bán khi nhận diện ra

được support hay resistance. c) Nghe ngóng tin tức để

quyết định giữ hay thay đổi cổphần penny-stock.

Khuyết điểm của những quỹđầu tư là tài chánh của họ quálớn, không thể mua bán mộtcách uyển chuyển mà phải ănthua lớn trên những công ty tầmcỡ. Vì vậy, chiến lược mua bánpenny stock chỉ có thể áp dụngvới những người đầu tư cánhân, có một số vốn vừa phải.

Nếu người đầu tư cá nhân

kết hợp những tinh hoa của cáccách phân tích chứng khoán,biết mua bán đúng cổ phần và

đúng lúc thì vẫn có thể thắnglớn, mỗi năm làm ngân khoảntăng từ vài trăm phần trăm trởlên.

Tìm hiểu cổ tức cổ phiếungân hàng

Những ngày cuối năm,trên thị trường tự do (OTC)nhiều nhà đầu tư ráo riết tìmmua cổ phiếu (CP) của cácngân hàng, làm cho mặthàng này nóng lên từngngày. Chỉ trong một tháng,cp EAB tăng từ 11 triệu đồnglên 15 triệu đồng, cpEximbank từ 9 triệu đồng lên12 triệu đồng, cp OCB từ 5

triệu đồng lên 6,5 triệuđồng... Do đặc thù nghề nêncác ngân hàng cổ phầnthường tăng vốn điều lệ từ 1- 3 lần trong/năm, vì vậy việcchia cổ tức cho từng loại cpphát hành trong năm cũngkhác nhau.

Chia bằng... cổ phiếu Việc quyết định chia cổ tức

bằng tiền mặt hay trả thay bằngCP (theo mệnh giá, nhằm mụcđích tăng vốn luôn) sẽ được

thực hiện sau khi đại hội đồngcổ đông thông qua. Do giá CPtrên thị trường thường cao gấpnhiều lần mệnh giá nên nếu cổtức trả thay bằng CP thì nó cósức hấp dẫn lớn đối với nhà đầutư.

Tuy nhiên, khi đã tăng vốn

bằng nguồn cổ tức thì khỏi huyđộng thêm tiền (đúng bằng mứccổ tức). Chẳng hạn, nếu năm2006, Eximbank trả cổ tức20%, trong đó nếu chi bằng tiền

mặt 100% thì với số CP sở hữu100 triệu đồng (theo mệnh giá),cổ đông chỉ được chia 20 triệuđồng, nhưng nếu trả toàn bằngCP thì cổ đông được chia 20CP. Nếu tính với giá thị trường12 triệu đồng/CP (trước khichưa có thông tin này) thìquyền lợi từ cổ tức đem lại chocổ đông trị giá tới 240 triệuđồng.

Vì chênh lệch lớn như vậy

nên thường vào cuối năm, CP

của các ngân hàng cổ phần(trên thị trường OTC) biến độnglớn khi có thông tin trả cổ tứcbằng CP. Theo lý thuyết, chođến trước ngày đại hội đồng cổđông quyết định vấn đề nàythông tin phải được giữ bí mật.Tuy nhiên, do “chín miệng thìhở” nên thông tin này đã “rò rỉ”trước 3 - 4 tháng, vì vậy nhàđầu tư “chạy” để mua đóntrước, làm cho giá CP tăng độtbiến.

Sau ngày chốt danh sách, giáCP lại rớt xuống theo tỉ lệ tươngứng, rồi nó lại phục hồi (trongđiều kiện thị trường bìnhthường). Vì vậy, khi mua CPngân hàng, nhà đầu tư cần quantâm tới vấn đề này.

Cổ phiếu cũ khác cổ phiếu

mới Cổ tức là tiền sinh lợi của

vốn đầu tư, do doanh nghiệplàm ra, nên các ngân hàng cố

gắng chia công bằng. Vốn huyđộng thời gian nào cổ tức tínhtừ thời gian đó. Chẳng hạn, cổđông góp vốn trước năm 2006thì sẽ được hưởng trọn vẹn cổtức năm 2006. Còn vốn huyđộng trong năm 2006 (thườngtừ tháng 7 trở đi mới góp đểtăng vốn điều lệ) các ngân hàngtính theo thời gian tiền mớiđóng. Do đó CP cũ thường cómức cổ tức cao và bảo đảm hơnCP mới phát hành. Đối vớinhững CP phát hành sát cuối

năm, để cho đơn giản trongcách tính toán, quản lý, một sốngân hàng chỉ trả tiền lãi nhưgửi tiết kiệm cho loại CP này.

Do tỉ suất lợi nhuận hằng

năm của các ngân hàng cao nênquyền lợi từ cổ tức khá lớn. Vìvậy, khi mua CP ngân hàng,nhà đầu tư phải dò hỏi kỹnhững thông tin “vỉa hè” về việcchia cổ tức bằng tiền hay bằngCP. Nếu chia bằng CP thì tronggiá mua sẽ có cả số CP sắp

chia. Tuy nhiên, do thông tinnày không chính thống nêncũng rất dễ bị “hố”, vì vậy nhàđầu tư phải cẩn thận khi muaCP có thông tin này. Tuy nhiên,do bản chất đầu tư là mạo hiểmnên nếu nhát quá thì lợi nhuậnđầu tư sẽ không cao.

Đo lường năng lực công ty

Phân tích hàng tồn kho vàcác khoản phải thu của mộtcông ty là một phương phápđáng tin cậy giúp xác địnhxem công ty đó có phải làmột địa chỉ đầu tư tốt haykhông. Các công ty hoạtđộng hiệu quả và có khảnăng cạnh tranh bằng việcduy trì mức tồn kho thấp vàgia tăng các khoản thu phảithu.

Bán được hàng

Là một nhà đầu tư, bạn muốnbiết liệu công ty có tồn đọngnhiều vốn ở hàng tồn kho haykhông. Một công ty với giới hạnngân quỹ mà tồn kho quá nhiềuthì công ty đó không thể dự trữnguồn cung ứng cho tất cả cáckhoản mục trong suốt thời gianhoạt động. Để tập trung nguồntiền thanh toán các hoá đơn vàlợi nhuận để lại, công ty phảibán đi những gì đã mua từ nhà

cung ứng. Doanh thu tồn khocho biết tốc độ luân chuyểnhàng hoá từ kho hàng tới tayngười tiêu dùng.

Có thể lấy tập đoàn bán lẻkhổng lồ Mỹ Wal-Mart là mộtví dụ. Nổi tiếng về hoạt độngsiêu năng suất và hệ thống dâychuyền cung ứng, có thể duy trìtồn kho ở mức tối thiểu. Trongnăm tài khoá 2003, lượng tồnkho trong các kho hàng của tậpđoàn này chỉ ở mức trung bình

là 45 ngày. Giống như hầu hếtcông ty khác, Wal-Mart khôngcung cấp số liệu về doanh thuhàng tồn kho cho các nhà đầutư, nhưng họ (các nhà đầu tư)đều được hài lòng từ việc sửdụng các báo cáo tài chính.

Số ngày tồn kho = 365ngày/(Chi phí bán hàng bìnhquân/Hàng tồn kho bình quân)

Theo dõi hàng tồn kho bìnhquân

Nhìn vào bảng tổng kết tài sản.Dưới khoản mục tài sản, bạn sẽthấy các số liệu về tồn kho.Trong năm 2003, tồn kho củaWal-Mart là 25 tỉ USD (năm2002, con số này là 22,7 tỉUSD). Trung bình hai năm là23,9 tỉ USD, chia cho tồn kho2003, sẽ cho kết quả là chi phíbán hàng bình quân năm 2003.

Xem xét tỉ lệ doanh thu hàngnăm là 8,0. Chia số ngày trong

năm (365 ngày) cho 8,0, được45,3. Điều đó có nghĩa là, Wal-Mart chỉ mất khoảng 45 ngàyđể quay vòng số hàng tồn kho.

Suy rộng ra, số ngày trên càngngắn thì công ty hoạt động cànghiệu quả - hàng tồn kho đượckiểm soát với thời gian ngắnnhất và tồn đọng vốn thấp nhất.Thay vào đó, tiền sẽ dành chocông tác nghiên cứu và pháttriển, marketing, thậm chí làmua lại cổ phiếu và trả cổ tức.

Nếu số ngày càng dài, điều đócó thể có nghĩa là tình hình bánhàng không khả quan và hàngtồn kho ngày càng nhiều.

Tuy nhiên, nên lưu ý, việc nhậnbiết con số không thể là đủ tạibất kỳ thời điểm cụ thể nào.Các nhà đầu tư cần phải biết sốliệu hàng tồn kho đang được cảithiện hay tồi tệ hơn trong nhiềugiai đoạn. Để có phán đoán xuhướng một cách hợp lý, phảitính toán các số liệu về doanh

thu hàng tồn kho hàng quýtrong vòng ít nhất 2 năm

Chơi chứng khoán, cẩn thậnvới những thông tin trên báochí

Mặc dù có ý nghĩa rấtquan trọng trong việc đẩynhanh sự phát triển của thịtrường chứng khoán và phổcập kiến thức về thị trườngnày cho người dân, thếnhưng thông tin trên báo chíkhông phải bao giờ cũngkhách quan và trung thực.Báo chí không phải là nguồn

tin duy nhất cho nhữngngười chơi chứng khoán.

Thông tin: Quan trọngthật!

Thời xa xưa, một trong

những phương thức kinh doanhquan trọng thường được ôngcha áp dụng là: Buôn có bạn,bán có phường. Thế nhưngtrong kinh doanh hiện đại, ngoàiphải có được đối tác, bạn bètốt, còn cần phải có thông tin.Cùng với rất nhiều những biến

động trong thị trường chứngkhoán, các nhà đầu tư giờ đâyđang ngày càng coi trọng hơnvai trò của thông tin trong việcđưa ra quyết định.

Một ngày đối với ông Lê

Quốc Vượng, bắt đầu bằng việcđến sạp báo tại số 5 Lý ThườngKiệt, Hà Nội. Tốt nghiệp Đạihọc Bách Khoa, nhưng ôngVượng luôn lựa chọn các tờbáo kinh tế có đưa tin về diễnbiến của thị trường chứng

khoán và cho vào trong cặp.Bởi những thông tin đăng tảitrong các tờ báo này, góp phầnđáng kể cho ông trong việc đưara quyết định mua, hay bán cổphiếu trong ngày.

Điện thoại di động của ông

cũng thường bận. Nhưng nộidung cuộc nói chuyện, cũng chỉlà với các đối tác, bạn bè xungquanh thông tin về chứngkhoán. Ông cũng là một độc giảthường xuyên của các trang

web đăng tải thông tin về chứngkhoán. Tất cả phục vụ một mụcđích quan trọng: chủ động đượcthông tin trong kinh doanh.

"Thông tin rất quan trọng đối

với những người tham gia thịtrường chứng khoán. Bởi trướckhi ra quyết định mua hoặc bánmột cổ phiếu nào đó, chúng tacần phải có thông tin để đưa ranhững quyết định chính xácnhất và có hữu ích nhât chomình. Đối với nhà đầu tư ở Việt

Nam, một thị trường chứngkhoán còn rất mới, thì thông tincàng quan trọng hơn".

Tin hay không? Dù thực sự rất có ý nghĩa với

những người chưa có đượcnhiều thông tin về thị trườngchứng khoán, nhưng thông tintrên báo chí không phải là tấtcả. Nhất là với các nhà đầu tưdài hạn. Hầu hết tin tức trênbáo đều đã được công khai hóa,

và thường chỉ được đưa ra khiviệc đàm phán đã hoàn tất. Đốivới những đối tượng này, thôngtin trên báo chí nhiều khi chỉmang tính chất tham khảo.

Nói như ông Lê Anh Dũng,

một nhà đầu tư chứng khoánnhư thế thì: "Báo chí chỉ là mộttrong những kênh thông tinchính đến với nhà đầu tư. Bởingoài kênh thông tin báo chíhàng ngày phản ánh về thịtrường chứng khoán còn có

thông tin từ Ủy ban chứngkhoán, từ Sàn giao dịch chứngkhoán, từ các công ty niêm yết,từ bản cáo bạch, thông tin từbáo cáo tài chính và thông tin từquan sát phân tích diễn biếntrên thị trường để ra quyếtđịnh".

Trên thực tế, thời gian gần

đây, đã bắt đầu có những longại về chất lượng thông tin củamột số tờ báo mà cơ quan chủquản hay công ty mẹ của tờ báo

có cổ phần chi phối tại cácdoanh nghiệp đang có cổ phiếurao bán ở thị trường chứngkhoán.

Ông Dũng cho rằng, "họ

hoàn toàn có thể đưa thông tin.Nhưng phải là thông tin mộtcách khách quan. Bên cạnh đóphải ghi rõ là mình có lợi íchnhư thế nào, có quan hệ nhưthế nào đối với tập đoàn mẹhoặc công ty mẹ".

Tuy thị trường chứng khoánViệt Nam tuy có giảm trong haingày giao dịch cuối tuần, nhưngnhìn chung cơ hội mà nó tạo racòn mở rộng với tất cả mọingười. Trên thực tế, báo chí cóvai trò rất quan trọng góp phầncho sự bùng nổ ấy của hômnay. Thế nhưng thông tin báochí không phải là tất cả. Trướckhi khi đưa ra quyết định, mỗingười cần tham khảo nhiềunguồn thông tin khác nhau,không nên lệ thuộc hoàn toàn

vào nguồn tin từ báo chí.

Đầu tư chứng khoán, sao cóthể nhắm mắt đưa chân..

.Thị trường chứng khoánlà vùng đất mới, hấp dẫn vàrộng mở với tất cả. Bạn cóthể tham gia vào thị trườngcủa thời đại đó. Song đểkhông mất tiền vô ích, nhàđầu tư cần cảnh giác và phảitrang bị cho mình đủ nhữngthông tin chính xác và nhữngnhận định, dự báo thiết thực.

Trả giá cho nguyện vọng

đầu tư chính đángMới đây, Công an Hải Phòng

đã bắt quả tang một nhóm tổchức lừa đảo bằng cách dựnglên phiên chợ giới thiệu và báncổ phiếu phổ thông. Điều tracho thấy, Lý Hữu Hoàng là mộtViệt kiều tại Mỹ, về Hải Phòngmóc nối với một số người Việttổ chức làm giả con dấu củamột công ty cổ phần rồi tổ chứcphát hành cổ phiếu phổ thôngvới tổng mệnh giá lên đến 800 tỉđồng.

Không phải chứng khoánnhưng cũng là một dạng đầu tưcó nhiều nét tương đồng, loạihình giao dịch hàng hoá kỳ hạn,cũng đang rất hấp dẫn và cũngđang làm điên đầu các nhà đầutư. Theo số liệu của Sở Thươngmại Đăk Lăk, trong số 9 doanhnghiệp mà họ đã kiểm tra, sốtiền thua lỗ do mua bán cà phêqua mạng lên đến 31 tỷ đồng.Nhiều cá nhân ở Tây Nguyênthừa nhận cũng phải trả nhiềutỷ đồng “học phí” cho việc làm

quen với hoạt động thươngmại này.

Nhận định về việc này, mộtđơn vị chuyên nghiên cứu vàcung cấp các bản tin chứngkhoán và đầu tư - đấu thầu tạiViệt Nam là Hãng cung cấpthông tin kinh doanh ATP chorằng, độ linh hoạt của chứngkhoán cũng như sự dao độnggiá cả hàng hoá kỳ hạn được kỳvọng mang lại nguồn lợi lớn,song do thiếu thông tin kịp thờinên nhiều doanh nghiệp, cá

nhân Việt Nam chịu thiệt dù họcó khả năng tư duy không hềthua kém các nhà đầu tư ởnhững sàn danh tiếng trên thếgiới.

Phải có đủ thông tin để"chiến" với chứng khoán

Sự khó khăn của ngườikhông dám và không thể gianhập vào thị trường chứngkhoán là vì họ không biết muacổ phần nào cho có lợi. Bêncạnh đó, những rào cản về tàichính, môi giới, thông tin không

có trên báo chí... cũng hạn chếkhả năng thành công khiến họkhông dám bước vào thị trườngcủa thời đại này.

Trên thị trường tự do (OTC)có vô số loại cổ phiếu đang lưuhành. Thường thì nhà đầu tưsau khi xem xong cổ phiếu sẽliên hệ tìm hiểu doanh nghiệpphát hành để xác định xem cổphiếu đó có thật hay không, giábán trên thị trường bao nhiêu,người mua được những quyềnlợi gì... Nhưng như thế mới chỉ

là khởi đầu, và cũng chưa đủ.Những nhà đầu tư chuyên

nghiệp luôn phân tích rất kỹmọi thông tin về công ty pháthành cổ phiếu, về công nghệ, vềthị trường đầu vào và đầu ra, vềcác đối thủ cạnh tranh....

Thế nhưng, theo nhận xétcủa các chuyên gia kinh tế, nhàđầu tư chuyên nghiệp như vậykhông nhiều mà chủ yếu lànhững người chơi với tâm lý khithấy giá một cổ phiếu lên thì đổxô đi mua với hy vọng giá sẽ lên

nữa và ngược lại. Nhiều hơnnữa là những nhà đầu tư ngắnhạn: mua vào bán ra liên tụchàng ngày theo tin đồn...

Theo ý kiến của nhiều nhàđầu tư chuyên nghiệp trên thịtrường, trước khi chơi chứngkhoán, phải lên một kế hoạchtập hợp những thông tin chínhvà nghĩ xem cần chuẩn bị baonhiêu thời gian và tiền bạc đểcó được nó.

Theo đó, cần có đủ thông tingiúp đánh giá đúng giá trị cổ

phiếu. Có thể nói, thu thậpthông tin là một trong nhữngcông cụ cơ bản để mở rộng tầmnhìn cho nhà đầu tư.

Có rất nhiều thông tin sẵn cóvà miễn phí có thể thu được từtổ chức của mình, từ các tổchức khác, hoặc ở thư viện. Rấtnhiều thông tin phải bỏ tiền muamới có. Những thông tin kháccần phải tự thu thập, ví dụ trongviệc hỏi khách hàng, hoặc trongcác khảo sát nghiên cứu thịtrường...

"Thiếu thông tin kịp thời nênnhiều doanh nghiệp, cá nhânViệt Nam chịu thiệt dù họ cókhả năng tư duy không hề thuakém các nhà đầu tư ở nhữngsàn danh tiếng trên thế giới". * Nguồn: www.atpvietnam.com

Những sai lầm trong đầu tưchứng khoán

Trên thị trường chứngkhoán, nhiều nhà đầu tưmua cổ phiếu xuất phát từnhững mẹo do bạn bè máchbảo, từ các cú điện thoại củanhà môi giới hay những đềxuất của một nhà phân tíchnào đó. Cũng có thể các nhàđầu tư mua cổ phiếu khi thịtrường đang trong giai đoạnnóng bỏng và đến lúc thị

trường đóng băng, họ bắt đầuhoảng loạn, bán tháo số cổphiếu nắm giữ để rồi hứngchịu một khoản thua lỗ. Đólà câu chuyện rất điển hìnhvề những sai lầm trong đầuchứng khoán.

Đầu tư chứng khoán luôn là

phương thức đầu tư hiệu quảvới những khoản lợi nhuận lớn.Tuy nhiên, thị trường chứngkhoán cũng là nơi chứa đựngrất nhiều rủi ro. Nếu không có

“sự tỉnh táo” hợp lý thì chỉ mộtsai lầm nhỏ cũng có thể khiếnbạn “trắng” tay sau một phiêngiao dịch. Sau đây là những lỗiphổ biến nhất mà phần lớn cácnhà đầu tư hay mắc phải đượchiệp hội Các nhà môi giớichứng khoán Mỹ (NationalAssociation of SecuritiesDealers - NASD) tổng kết:

Quan niệm rằng mua vànắm giữ chứng khoán trongmột thời gian dài thì chứngkhoán sẽ tăng giá

Yang Li, nhà đầu tư ngườiHồng Kông đã nắm giữ cổphiếu của tập đoàn LantelTelecom, một hãng viễn thônglớn của Canada trong thời giantương đối dài. Lúc đầu, giá cổphiếu của tập đoàn Lantel tăngdần, Yang Li rất vui và muốnnắm giữ thêm chứ chưa bán ravội. Nhưng ngờ đâu, một thờigian sau, cổ phiếu của Lantel đãsụt giảm gần 20% giá trị. Lúcđó, dù Yang Li có muốn bán cổ

phiếu để gỡ vốn thì cũng chẳngai mua.

Mua và nắm giữ chứng khoán làmột chiến lược đúng, nhưngđừng thực hiện điều đó mộtcách mù quáng. Cổ phiếuthường tăng giá qua thời gian,nhưng điều đó không phải luônđúng. Không có một cổ phiếunào luôn tăng giá trong một thờigian dài.

Bài học rút ra từ sai lầm này là

bạn phải có những phân tíchxem lúc nào là thời điểm thíchhợp nên bán cổ phiếu. Việc xácđịnh thời điểm tốt nhất để báncổ phiếu được xem là khá khókhăn đối với các nhà đầu tư. Cómột số dấu hiệu giúp nhà đầu tưtrên thị trường chứng khoán cóthể nhận biết được thời điểmnày như: có sự thay đổi lớntrong ban quản trị công ty; côngty đột nhiên cắt giảm cổ tứchoặc bị sụt giảm về thu nhập;khi cảm thấy thị giá cổ phiếu đã

vượt qua giá trị nội tại; hoặc khikhông hài lòng về danh mụcđầu tư hiện tại,…

Đầu tư theo cảm tính

Khá nhiều nhà đầu tư mua cổphiếu của một công ty bởi vì họthích sản phẩm của công ty đóhoặc xuất phát từ thói quenmua cổ phiếu của những côngty mà mình biết tên hoặc quenthuộc với mình. Họ quan niệmrằng: “Hàng ngày bạn thường

dùng sản phẩm của một công tynào đó, vậy tại sao bạn khôngmua cổ phiếu của công tynày?” ó có thể là một sự khởiđầu tốt nhưng điều này chưađủ. Việc trước đây bạn đã từnglàm việc ở General Motorskhông nhất thiết đồng nghĩa vớiviệc mua cổ phiếu của hãng nàylà khoản đầu tư tốt. Có nhữngchỗ đầu tư tốt nhất lại chính làcổ phiếu của những công ty màchỉ mới xuất hiện trên thịtrường. Bạn có thể chưa biết rõ

lắm về những “chú lính mới”này nhưng bạn hoàn toàn có thểvà cũng nên biết về chúng nếubạn chịu bỏ ra chút ít công sứcđế tìm hiểu và nghiên cứu.

Bài học rút ra từ sai lầm này làphải thực hiện việc phân tích cổphiếu một cách nghiêm túc.Điều đó có thể giúp bạn tiếtkiệm rất nhiều tiền bạc.

Đầu tư theo tin đồn, máchnước

Nhiều nhà đầu tư thích kiểumua bán cổ phiếu theo tin đồn,mách nước, và những lờikhuyên của các hãng dịch vụ tưvấn. Nói một cách khác, nhữngnhà đầu tư này sẵn sàng nghetheo thiên hạ để rồi lãng phítiền bạc, thay vì phải tự hiểu rõnhững gì mình đang làm. Hầuhết tin đồn đều không chínhxác.

Đa số các nhà đầu tư không có

điều kiện tiếp cận được nhữngnguồn thông tin và dịch vụ tưvấn tốt. Mà ngay cả khi đãđược tư vấn tốt, họ cũng có thểkhông nhận thức được vấn đềvà vì vậy không làm theo. Trongkhi đó, người ta lại rất dễ mấttiền vì nghe theo những lờikhuyên của bạn bè hay nhữngnhà môi giới trình độ trungbình, hoặc những hãng tư vấnthường thường bậc trung nhưngcó tài ăn nói.

Bài học rút ra từ sai lầm này làhãy tự chủ trong những quyếtđịnh đầu tư của mình dựa trêncơ sở sự phân tích kỹ càngcùng với các lời khuyên từnhững công ty tư vấn hay môigiới chứng khoán chuyênnghiệp.

Mua những cổ phiếu có giárẻ

Lúc đầu giá cổ phiếu củaSiemen, tập đoàn điện tử hàng

đầu của Đức, ở mức giá rất caotrong khi giá cổ phiếu của cáchãng điện thoại di động nhỏkhác mới ra đời tại Đức lại kháthấp. Với hy vọng là các hãngđiện thoại di động nhỏ sẽ pháttriển mạnh, kèm theo là sự tănggiá cổ phiếu, nên nhiều nhà đầutư đã đổ xô săn lùng cổ phiếucủa những hãng này. Nhưngcuối cùng, các nhà đầu tư nàykhông những không thu đượccổ tức mà còn bị lỗ vốn do cáchãng điện thoại này phá sản.

Trong khi đó, những nhà đầu tưsáng suốt đầu tư vào cổ phiếucủa Siemen tuy giá cao, cổ tứcthấp nhưng lại rất ổn định.

Warren Buffet, cây đại thụ tạiphố Wall đã từng nói: “Cáchđơn giản để gặt hái thất bại làmua những chứng khoán đangliên tục giảm giá”. Quả đúngnhư vậy, các nhà đầu tư thườngnghĩ rằng họ đã có lợi nhuậnlớn với việc mua 1.000 cổ phiếuvới giá 1 USD/cổ phiếu thay vì

mua 50 cổ phiếu với giá 20USD/cổ phiếu. Lý do họ đưa ralà nếu cổ phiếu tăng thêm 1USD, họ đã kiếm được khoảnlời gấp đôi. Đúng là một tỷ lệsinh lời 100% có thể xảy ra.Nhưng sai lầm mà các nhà đầutư mắc phải là họ đã bỏ quanhững rủi ro nội tại trong các cổphiếu 1 USD. Họ cũng không tựhỏi chính bản thân mình xemliệu những cổ phiếu có giá thấpnhư thế có khả nãng tăng gấpđôi giá trị hay không? Trong

nhiều trường hợp, những cổphiếu được bán với giá rẻ đềucó lý do và thường là lý do tiêucực.

Bài học rút ra từ sai lầm này làcổ phiếu rẻ không phải lúc nàocũng tốt hơn cổ phiếu đắt. Bạnnên nghĩ về số tiền mà mìnhđầu tư hơn là nghĩ về giá cổphiếu mà bạn có thể mua được.Giá rẻ thường rất hấp dẫnnhưng đằng sau nó là nhữngcông ty hoặc đã từng ở vị trí

kém cỏi, hoặc có trục trặc gì đótrong thời gian gần đây. Ngoàira, bạn thường phải trả hoahồng và phụ phí nhiều hơn khimua những chứng khoán giá rẻ,đồng thời cũng chịu nhiều rủi rohơn bởi loại chứng khoán nàydễ mất giá hơn so với nhữngchứng khoán giá cao. Bạn nênmua những cổ phiếu tốt trên cơsở sự phân tích mức giá phùhợp.

Không bán ra vào thời điểm

thích hợp

Đa số nhà đầu tư thiếu kinhnghiệm thường “ngoan cố” giữlại những chứng khoán đangmất giá chừng nào họ cho rằngnhững tổn thất mà họ đanggánh chịu còn chưa đáng kể vàchấp nhận được. Lẽ ra, họ cólối thoát và chỉ phải chịu chút ítthua lỗ nhưng ngược lại, họ lạiđể cho những tình cảm cá nhânchi phối và tiếp tục chờ đợi vớihy vọng mong manh là giá cổ

phiếu sẽ lại lên và cuối cùng, họđành phải chấp nhận nhữngkhoản lỗ lớn hơn nhiều.

Cũng với lối hành động tươngtự, nhiều nhà đầu tư thườngnhanh chóng bán đi những cổphiếu mới lên giá để thu vềnhững khoản lợi nhỏ mà họ cholà dễ kiếm. Cả hai cách nàyhoàn toàn ngược lại với quytrình đầu tư đúng đắn. Điều hàihước ở đây là nhà đầu tư sẽ bánchứng khoán để kiếm lợi sớm

trong khi họ không chịu bán đểgiảm thua lỗ.

Bài học rút ra từ sai lầm này làđừng do dự khi bán một cổphiếu mất giá. Bạn nên đánh giámỗi cổ phiếu dựa trên giá trịthực của nó, hãy xem xét loạicổ phiếu nào nên giữ lại và loạicổ phiếu nào nên bán đi.

Mua cổ phiếu dựa trên cổ tức

Nhiều nhà đầu tư mua cổ phiếu

có mức cổ tức hấp dẫn. Thựcra, tiêu chí cổ tức không quantrọng chút nào. Trên thực tế,khi một công ty nào đó trả cổtức càng cao thì khả năng côngty đó bị suy yếu đi càng lớn bởivì công ty phải trả lãi suất đivay cao để bù đắp lại cho ngânquỹ đã bị hao hụt do việc trả cổtức. Hơn nữa, chỉ cần thị giá cổphiếu đó bị sụt trong 1 đến 2ngày cũng có thể làm cho nhàđầu tư mất một khoản tiềntương đương số cổ tức mà mình

mới được chia.

Bài học rút ra từ sai lầm này làcổ tức không phải là yếu tốquan trọng trong mỗi quyết địnhđầu tư. Bạn hãy cân nhắc nhiềuyếu tố khác như tỷ số P/E, tìnhhình tài chính và hoạt động kinhdoanh của công ty.

Do dự trong các quyết địnhđầu tư

Một số nhà đầu tư thường gặp

khó khăn khi phải quyết địnhmua hay bán. Nói cách khác,họ do dự và không thể tự chủtrong suy nghĩ. Họ cảm thấykhông chắc chắn chỉ vì họkhông biết rõ mình đang làm gì.Họ không có sẵn những kếhoạch, nguyên tắc quy định đểtự định hướng cho mình. Đa sốcác nhà đầu tư không chịu quansát diễn biến chứng khoán mộtcách khách quan. Một mặt họluôn tự mình phân tích và quyếtđịnh nhưng mặt khác họ cũng

có xu hướng dựa vào những ýkiến chủ quan trên thị trường.Chính từ đó, sự do dự đã xuấthiện khiến nhà đầu tư rối tríkhông biết lựa chọn quyết địnhnào. Và rồi khi quyết định đượcthì đã muộn, nhà đầu tư chịuthua lỗ do không bán kịp cổphiếu mất giá, hoặc bỏ qua cơhội lợi nhuận khi không sớmmua những cổ phiếu tăngtrưởng.

Bài học rút ra từ sai lầm này là

nhà đầu tư cần có sự quyếtđoán trong các quyết định đầutư của mình. Đây là một đứctính rất cần thiết khi bạn thamgia vào cuộc chơi trên thịtrường chứng khoán.

Nhìn chung, bạn nên tự mìnhrút ra cho bản thân những bàihọc kinh nghiệm cần thiết đểtránh khỏi những sai lầm khôngđáng có. Sẽ là quá muộn nếubạn không nhận ra rằng thịtrường chứng khoán không phải

là nơi kiếm tiền dễ dàng vànhàn nhã nhất. Chỉ cần một saiphạm nhỏ thôi là một nhà đầutư cho dù “lão luyện” đến đâucũng sẽ bị “tử hình” ngay lậptức! Sự thực là không ai “bắnchết” người mắc sai lầm cả,nhưng đối với các nhà đầu tưchuyên nghiệp thì việc bị loạikhỏi cuộc chơi kinh doanhchứng khoán là một hình phạtcó thể ví như nhận án tử hình.

Sự hấp dẫn của những cổphiếu an toàn và rẻ

Nếu ước mơ “trở thành tỷphú sau một đêm”, thì thịtrường chứng khoán luôn lànơi thôi thúc sự mạo hiểmcủa các nhà đầu tư. Nhưngđôi khi, chính điều này đãlàm cho họ trắng tay vào“buổi sáng hôm sau khi thứcgiấc”. Để tránh sai lầm trongđầu tư chứng khoán, thì mộttrong những phương pháp

được đánh giá cao trong giaiđoạn hiện nay là đầu tư antoàn và cẩn trọng.

Hoạt động của các quỹ đầutư quốc tế luôn dẫn đến nhữnghoạt động đầu tư đại chúng củahàng nghìn các nhà đầu tư từkhắp nơi trên thế giới. Kế từ khithành lập vào năm 2001, AmitB. Wadhwaney, người quản lỹquỹ Third Avenue InternationalValue (TAIVF) đã dành thờigian nhiều năm liền để quan sát

các công ty trước khi ra nhữngquyết định đầu tư. TAIVF đãtăng trưởng tới trên 1 tỷ USD từsố vốn góp ban đầu là 140 triệuUSD.

Trong những tháng đầu năm2005, một lượng vốn lớn đãđược rót vào quỹ từ rất nhiềunhà đầu tư trên toàn thế giới.Tại sao vậy? Câu trả lời là họtin tưởng vào khả năng quản lýquỹ của Amit B. Wadhwaney.Ông cam kết rằng sẽ giúp số

tiền này tăng gấp bội.

Amit B. Wadhwaney không đểtâm nhiều đến các con số lợinhuận được các công ty côngbố định kỳ hàng quý hay hàngnăm. Một trong những nguyêntắc của ông là không cố gắngcân nhắc hay thậm chí tính toáncác con số này với mục đíchlàm tiền đề cho các quyết địnhđầu tư của mình. Hơn thế nữa,Amit B. Wadhwaney cũngkhông bao giờ lưu ý đến các dự

đoán kinh tế vĩ mô, không sửdụng các manh mối hay thôngtin nội bộ của các công ty niêmyết. “Tôi không quan tâm đếnnhững vấn đề này”, - Amit B.Wadhwaney phát biểu như vậytrong một cuộc nói chuyện mớiđây tại văn phòng của ông ởManhattan.

Trong các kế hoạch đầu tư củamình, Amit B. Wadhwaneyluôn thích thú với việc “phớt lờ”những tính toán chuẩn mực tại

phố Wall và điều đáng chú ý lànhững nguyên tắc củaWadhwayney đã mang lại nhiềukết quả khả quan trong hoạtđộng kinh doanh của TAIVF.Quỹ TAIVF đã tăng trưởng26,7% trong năm 2004 dưới sựquản lý và điều hành của AmitB. Wadhwaney . “Chúng tôikiếm tiền dựa trên nhữngnguyên tắc rẻ và chắc chắc”,Amit B. Wadhwaney cho biết,“Mặc dù vậy, các khoản lợinhuận vẫn ngày càng một lớn

hơn”.

Đúng như lời ông khẳng định,lợi nhuận của TAIVF luôn đạthai con số phần lớn là nhờnhững phương thức quản lý củangười điều hành . Ông luônquan sát các công ty một cáchcầu kỳ trong khoảng thời gian 2đến 3 năm trước khi mua. AmitB. Wadhwaney không bao giờmua cổ phiếu trừ khi ông bịthuyết phục về sự ổn định dàihạn của nó. Một trong những sở

thích của Amit B. Wadhwaneylà giữ cổ phiếu trong thời gian ítnhất từ hai đến năm năm và chỉđến khi Amit B. Wadhwaneytin rằng giá trị của cổ phiếu đạtlên đến đỉnh điểm, thì ông mớiquyết định bán”.

Wadhawaney tuyệt đối tuân thủcác nguyên tắc đầu tư củamình”, William S. Rocco, mộtnhà phân tích cấp cao củaMorningstar, cho biết, “nếukhông có những dấu hiệu ổn

định, thì TAIVF sẽ không baogiờ đầu tư”.

Việc Amit B. Wadhwaney luôncoi trọng việc giữ các cổ phiếutrong thời gian tương đối dàiđồng nghĩa với việc vòng quaydoanh thu của quỹ thấp, chỉkhoảng 10% một năm, trongkhi con số này ở các quỹ kháclà khoảng 100%. Ngoài ra, điềunày cũng có nghĩa là các khoảnphí sẽ ở dưới mức trung bình:tỷ lệ chi phí hàng năm của

TAIVF chỉ chiếm khoảng1,45% giá trị quỹ, còn đối vớicác quỹ khác, con số này là1,85%, - theo Standard &Poors.

Quỹ TAIVF cũng giữ một lượngcổ phiếu ít hơn so với số lượngcổ phiếu trung bình của các quỹkhác. Thông thường chỉ bằngkhoảng một nửa so với số lượngtrung bình của các quỹ tương tựTAIVF.

“Những tính cách trong đầu tưcủa Amit B. Wadhwaney đồngnghĩa với việc những nhà đầu tưnào thích những cổ phiếu có tínnhiệm cao, sẽ không thích quỹcủa ông”, Rosanne Pane, giámđốc và nhà chiến lược quỹ đầutư tại S&P, - nói - "Amit B.Wadhwaney luôn có những tiếpcận không như thông lệ vànhững nhà đầu tư vào quỹ củaông cần phải hiểu rõ điều đó.Tại TAIVF, bạn sẽ thấy nhữngcổ phiếu chưa từng bao giờ

nghe thấy và bạn cũng sẽ khôngthể có trong tay những cái tênnổi tiếng như Sony. Thay vì đó,các nhà đầu tư sẽ chạm trán vớinhững cổ phiếu từ các khu vựcnhư Nauy và New Zealand, haiquốc gia theo tính toán có sốlượng cổ phiếu chiếm đến gần1/3 giá trị của TAIVF vào cuốitháng 1 năm nay. Cổ phiếunhiều nhất tại TAIVF là củahãng Toll NZ, một công ty vậntải lớn của New Zealand và cổphiếu của hãng Aker Kvaerner

ASA, một công ty dịch vụ dầukhí của Nauy. Tuy nhiên, lợinhuận mà bạn bỏ ra vẫn tươngđương khi bạn sở hữu những cổphiếu danh tiếng khác”.

Amit B. Wadhwaney ủng hộnguyên tắc đầu tư an toàn và rẻ.Đối với ông, sự an toàn cónghĩa là công ty phải hội tụ bađiều kiện sau: người chủ thôngminh; hoạt động kinh doanh ổnđịnh; và có tình hình tài chínhvững chắc. Còn rẻ có nghĩa là

cổ phiếu đó đang được giaodịch không quá 50% giá trị thựccủa nó theo ước lượng của ông.

Amit B. Wadhwaney đã đọcc u ố n "The AggressiveConservative Investor" (tạmdịch: “Nhà đầu tư năng nổ bảothủ”) ba lần trước khi nhậnquản lý quỹ trong những năm90 của thế kỷ trước. Theo AmitB. Wadhwaney, những cuốnsách như vậy đã tạo ra một địnhhướng đầu tư đúng đắn bởi nó

đào sâu vào sự phân tích tínhổn định tài chính của các côngty niêm yết trước khi ra nhữngquyết định đầu tư.

Từ những kinh nghiệm của cácnhà đầu tư “tiền bối”, Amit B.Wadhwaney đã học cách đểtìm ra các công ty “khỏe mạnh”với giá hợp lý. “Phần lớn cổphiếu của những công ty chúngtôi mua đều đã và đang trải quanhững khó khăn nhất định.Nhưng điều quan trọng là bên

cạnh đó, thì tình hình tài chínhvà những kế hoạch dài hạn củacông ty luôn vững chắc”, - AmitB. Wadhwaney cho biết. Theoông, thì trong đầu tư chứngkhoán nên tránh đầu tư vàonhững công ty mà có “bảng cânđối kế toán nghèo nàn, mộtphương thức kinh doanh riêngbiệt, hoạt động quản lý thiếutrung thực và năng lực cạnhtranh kém trên thị trường”.

Việc đầu tư của TAIVF vào cổ

phiếu của Toll NZ đã cho thấyquá trình Amit B. Wadhwaneytìm kiếm các cổ phiếu như thếnào. Ông chú ý đến công ty nàyvào đầu những năm 90 của thếkỷ XX. Khi đó, Toll NZ còn làmột công ty thuộc sở hữu củanhà nước. Toll NZ hoạt độngtrên lĩnh vực chuyên chở kháchhàng và hàng hoá bằng đườngsắt, dịch vụ bến phà và các hoạtđộng xe tải. “Hoạt động củaToll NZ khi đó gần như là độcquyền hoàn toàn”, Wadhwaney

cho biết, “nhưng công ty vẫnchưa phát hành cổ phiếu chocác cổ đông”.

Vào năm 2002, Toll NZ pháthành cổ phiếu,nhằm tăng vốnlưu động và cắt giảm các chiphí của hãng. Cổ phiếu đượcgiao dịch ước chừng 72 cent/cổphiếu và Amit B. Wadhwaneyước tính kế hoạch này sẽ tốnkhoảng một phần ba giá trị củaTAIVF, thời điểm này quỹ củaông mới đi vào hoạt động. Và

ông vẫn chưa quyết định đầu tư.

Sau đó,, mùa hè năm 2003,cùng với những đợt nắng nóngkhủng khiếp, hãng Toll NZ, gặpnhiều khó khăn lớn đến nỗi banlãnh đạo hãng hết sức lo sợ,nhưng đây lại là thời điểm AmitB. Wadhwaney nhìn thấy cơhội của mình. “Vì thời tiết rấtnóng nên các con bò củaAustrailia sản xuất được ít sữahơn, ngành nông nghiệp gặpkhó khăn”, Amit B.

Wadhwaney giải thích, “Kinhdoanh vận chuyển đường biểnchiếm vị trí quan trọng tronghoạt động của hãng và khi sảnxuất nông nghiệp ít đi cũngđồng nghĩa với kinh doanh sasút, công nhân đình công nhiềuhơn”.

Vào thời điểm tồi tệ nhất, giá cổphiếu của Toll NZ giảm còn 22cent/cổ phiếu. Và lúc này, AmitWadhwaney quyết định muamột số lượng lớn cổ phiếu Toll

NZ. "Mọi thứ đều rất côngbằng, mùa hè rồi sẽ chuyểnsang mùa đông và các cuộcđình công sẽ chấm dứt. Nhưngđiều quan trọng là cũng với sốvốn đầu tư chiếm 1/3 giá trị củaTAIVF, nhưng trong hai thờiđiểm khác nhau, chúng tôi đãmua được một số lượng cổphiếu lớn hơn rất nhiều”, AmitB. Wadhwaney nói.

Mọi thứ đúng như dự đoán củaAmit Wadhwaney, doanh thu

của Toll NZ vào mùa đông tăngmạnh trở lại. Cùng với điều nàylà cổ phiếu của Toll NZ tăng lên2,2 USD/cổ phiếu, gấp hàngchục lần so với cùng kỳ nămngoái.

Có lẽ, lúc này người mừng nhấtlà Amit B. Wadhwaney, bởichính khoản lợi nhuận kếch sùđã chứng minh nguyên tắc đầutư của ông, “cưỡi trên lưngnhững cổ phiếu xuống dốctrước khi chứng kiến nó hồi

sinh mạnh mẽ. Amit B.Wadhwaney không bao giờnghi nhờ về chiến lược đầu tưcủa mình “Tôi đặc biệt kiênđịnh với những quyết định muacổ phiếu an toàn và rẻ”.

Làm thế nào để đấu giáthành công và sát giá cổphần?

TGDCK Hà Nội khuyêncác nhà đầu tư: Tiến hànhđấu giá cổ phần đó là “tròchơi” đấu giá đòi hỏi kiếnthức và trí tuệ, “người chơi”phải nắm được quy chế vàchịu khó đọc kỹ vì nó tuykhô khan nhưng không cóđiểm nào thừa.

Nhà đầu tư nên trả giá bao

nhiêu trong một phiên đấu giá?Điều này phụ thuộc vào mấyyếu tố.

Bao giờ Cty có cổ phần đấu

giá cũng có một bản công bốthông tin. Bên cạnh việc tìmhiểu thông tin trên thị trường,bằng nghiệp vụ tài chính cầnxem, phân tích xem giá khoảngbao nhiêu thì mua được là vừa.Cùng đó là khả năng tài chínhcủa nhà đầu tư. Nếu bỏ tất cảvào một khoản, sẽ rất khó, cần

tự cân đối. Nhược điểm nhà đầu tư Việt

Nam hay mắc phải là tính đanghi, chờ đến thời điểm cuốicùng mới chốt như hôm đấu giáPVI, gần 5.000 nhà đầu tư bỏphiếu buổi chiều, dẫn đến việcvội vàng, nhiều người quênkhông ghi giá, không ghi khốilượng đăng ký, quên chữ ký,dẫn đến mất tiền đặt cọc.Những trường hợp này hầu hếtđều là nhà đầu tư cá nhân.

Chính vì vậy, điều nên rút kinhnghiệm là không nên chạy theođám đông, tin đồn mà hãy tinvào khả năng của chính mình.

3 bước cơ bản trong chiếnlược đầu tư chứng khoán

Liên tục, liên tục 24 giờmỗi ngày, 7 ngày mỗi tuần,thị trường xáo động khôngngừng: thu thập thông tin,đánh giá phân tích, tổng hợp,hình thành nên những xungđột diễn biến bất tận... Dù làthị trường vốn, thị trườngnợ, thị trường hàng hoá haythị trường tiền tệ, luôn luônphải có kẻ thua người thắng.

Với thị trường chứng khoáncàng có nhiều những xung độthơn đâu khác. Ở đó không cóquy định, hạn ngạch, không cónhững chỉ định trước cho aithắng hoặc thua bao nhiêu. Đãbước chân vào là phải có chiếnthuật, chiến lược để hạ gục "đốiphương", giống như các tướnglĩnh cầm quân nơi chiến trường.

Với những nhà đầu tư khi mớitham gia vào thị trường, việctìm hiểu thông tin ban đầu là

điều quan trọng nhất. Bàiviết sau đây sẽ góp phần giúpnhà đầu tư trong quá trình nhậnđịnh chiến lược đầu tư.

Thông thường, một chiếnlược tổng hợp bao gồm 3 bướccơ bản sau:

Thu thập thông tinBan đầu bất cứ ai cũng bỏ

ngỏ khi bước chân vào thịtrường chứng khoán, do vậyviệc đầu tiên là chúng ta phảitìm thông tin từ nhiều cách: đọcsách, ấn phẩm về kinh doanh,

các trang tin trên báo đài hoặcqua các webside của các côngty đó.

Sau khi tìm được các ấnphẩm và các sản phẩm bạn ưathích, chúng ta có thể lưu chúnglại để tiếp tục nghiên cứu sâuhơn. Ngoài ra chúng ta có thểbàn bạc với các chuyên gia củacông ty chứng khoán hoặc vớicác nhà đầu tư khác trên thịtrường để có nhiều thông tinhơn.

Bước đầu tiên khi chúng ta

xác định lựa chọn cổ phiếu màmình ưa thích, sau đó tìm hiểuthông tin về công ty đó... Cácbản báo cáo của công ty nàychúng ta có thể tìm thông quacác trang web của công ty hoặcqua các cơ quan quan hệ đầutư. Chúng ta có thể vào trangweb của Uỷ ban Chứng khoánNhà nước (www.ssc.gov.vn) vàcác Trung tâm Giao dịch Chứngkhoán như: Trung tâm Giaodịch Chứng khoán Hà Nội(www.hastc.org.vn), hay Trung

tâm Giao dịch Chứng khoánTp.HCM (www.vse.org.vn)hoặc các dịch vụ dữ liệu đikèm.

Tên của các công ty đối thủcạnh tranh có thể tìm đượcthông qua các dịch vụ nghiêncứu chứng khoán, hay trangweb của các bộ - ngành. Ngoàira, còn vô số các trang webcung cấp các thông tin liênquan về dịch vụ đầu tư, kiếnthức cơ bản về chứng khoán.

Để hiểu thêm về cơ cấu

thông tin giúp cho việc nghiêncứu chứng khoán tốt hơn, bạncó thể tham khảo qua trangweb của Hiệp hội Các nhà đầutư tài chính Việt Nam(www.vafi.org.vn), hay trangweb của Công ty Chứng khoánNgân hàng ngoại thương ViệtNam (www.vcbs.com.vn). Cáctrang web này cũng giới thiệucả các phần mềm máy tính cókhả năng rà soát giá cổ phiếu vàđánh giá về chỉ số giá so sách,ROE, ROA, Ebit... của các loạt

cổ phiếu.Đánh giá thông tinĐây là một bước vô cùng

quan trọng cho các nhà đầu tư,bởi vì việc xác định chất lượngcủa một cổ phiếu giống nhưchúng ta lựa chọn một nhà hàngđể ăn uống. Chúng ta có thểđoán là nhà hàng đó không thểhoàn hảo tới mức 100% nhưngta luôn mong muốn nó đạt đượcchất lượng tối ưu, do vậy trướckhi mua cổ phiếu, bạn nên đặtra các tiêu chuẩn lựa chọn cho

riêng mình.Để kiểm tra các thông tin

của cổ phiếu mà mình lựa chọnthì thứ nhất phải bắt tay vàoviệc tìm hiểu các công ty và banquản lý của công ty đó về cácvấn đề như: công việc kinhdoanh của họ có dễ hiểukhông? mục tiêu kinh doanhcủa họ là gì? công việc kinhdoanh đó có những gì rủi ro?các báo cáo về công việc quảnlý công ty đưa ra cho các cổđông có thật không?...

Chúng ta nên đọc các nhậnxét của ban quản lý về mục tiêukinh doanh, doanh số, lãi và cáccon số hoạt động khác của côngty trong các bản báo cáo 5 nămgần nhất hoặc có thể là nhiềuhơn. Sau đó so sánh các nhậnxét này với kết quả hoạt độngthực tế của công ty, để chúng tacó một đánh giá chính xác hơnvề tình hình hoạt động, về độingũ quản lý có năng động?chuyên nghiệp và say mê?

Thứ hai là chúng ta hãy

nghiên cứu kỹ cách quản lý,chính sách và sản phẩm củacông ty; Liệu công ty có độingũ quản lý mạnh không? Liệucông ty có giữ uy tín với kháchhàng? Sản phẩm có duy trìđược sự trung thành với kháchhàng?

Những câu hỏi đặt ra nhưtrên về chất lượng quản lý củacông ty có vẻ hơi chủ quan.Tuy nhiên nếu bạn có chiếnlược mua bán cổ phiếu của mộtcông ty nhất định bạn nên tìm

hiểu thông tin về ban lãnh đạocủa công ty càng nhiều càngtốt. Một số nhà đầu tư nổi tiếngthường cho rằng “nên mua cổphiếu như thể anh có thể trởthành đối tác làm ăn với công tyđó”.

Thứ ba là xem xét các consố tài chính của công ty; Taphải tìm hiểu xem công ty cólịch sử lâu dài về việc tăngdoanh số và lãi với mức tăngtrưởng cao hay không? mức nọcủa công ty có hợp lý? Công ty

có lịch sử trả lãi cổ đông đềuđặn hay không?.. hãy so sánhcông ty với các đối thủ cạnhtranh về các con số tài chính,chất lượng quản lý, sản phẩmvà dịch vụ.

Thứ tư là đánh giá xem xétgiá cổ phiếu của công ty có hấpdẫn các nhà đầu tư trên thịtrường hay không? Để trả lờicâu hỏi này bạn có thể hỏi cáctrung tâm dịch vụ chứng khoán,tham khảo nguồn thông tin trênthị trường hoặc tính toán các hệ

số tài chính thông qua các báocáo tài chính của công ty.

Ra quyết định đầu tưTrước khi ra quyết định,

chúng ta hãy đánh giá cả rủi rolẫn lợi nhuận tiềm năng của cổphiếu đó, hãy so sánh việc đầutư vào cổ phiếu có lợi haykhông và các chứng khoán kháccó lợi hơn loại chứng khoánmình đã chọn?

Bạn nên xem xét có nên sởhữu chứng khoán trong thờigian dài hay không? Khi mà các

dấu hiệu cảnh báo về một thịtrường cạnh tranh khốc liệt củacổ phiếu và các thay đổi tiêucực trong quản lý của công ty?

Mặc dầu trên thực tế đầu tưcũng có những yếu tố may mắnnhưng để trở thành nhà đầu tưthành đạt về lâu dài thì chúng tacần phải có sự kiên nhẫn, kỷluật, kiến thức và kỹ năng. Phảicó những yếu tố đó thì chúng tamới dự đoán được lãi, giá cổphiếu và những nguồn thu tiềmnăng. Điều lưu ý hơn cả là

chúng ta có thể dự tính được tỷlệ tăng trưởng doanh số hoặc lãitrong vòng 5 năm đến 10 nămtới.

Nhận định chiến lược đầu tư,trang bị cho mình kiến thức vềcổ phiếu của công ty mình dựđịnh mua, kiên nhẫn, cân nhắckỹ càng, tính toán hệ số tàichính, dự đoán lãi và giá cổphiếu gần với giá thực tế trongtương lai nhất, chắc chắn bạnsẽ là người thành công nhất.

Nhà đầu tư chớ xem thườngchỉ số ROE

Có rất nhiều chỉ số đểđánh giá về tình hình tàichính của một doanh nghiệp,như chỉ số về tỷ suất lợinhuận trên doanh thu, chỉ sốvề tài sản lưu động, chỉ sốđầu tư vốn... Nhưng có mộtchỉ số quan trọng mà lâu naychưa được nhiều người để ýđến, đó là chỉ số ROE(Return on equity - Chỉ số

quay vòng vốn).

ROE là chỉ số đo lường mứclợi nhuận đạt được trên đồngvốn đóng góp của các cổ đông,được tính bằng cách lấy lợinhuận ròng của doanh nghiệpchia cho số vốn cổ đông: ROE= Lợi nhuận trên tổng tài sản/Vốn chủ sở hữu. Ví dụ, chỉ sốROE của Ngân hàng thươngmại cổ phần X trong năm 2002là -4%, năm 2003 là 1% và năm2004 là 3%. Như vậy có thể

đánh giá là cổ phiếu của Xtrong giai đoạn đó hầu nhưchưa đem lại thu nhập cho cáccổ đông.

Từ đó ta có thể thấy chỉ sốROE phản ánh một cách chínhxác khả năng sinh lời từ toàn bộvốn cổ đông đóng góp, mà sốvốn này, ngoài vốn của cổ đôngdưới dạng cổ phần, còn baogồm cả lợi nhuận dành cho cácquỹ phát triển kinh doanh,chênh lệch phát hành... với trị

giá biểu thị bằng tỷ lệ phần trăm(%). Một trong những tiêu chíđánh giá công ty có đủ năng lựctài chính theo chuẩn quốc tếhay không, là chỉ số ROE phảiđạt mức tối thiểu 15%.

Trên thị trường chứng khoán,để tìm hiểu khả năng sinh lợi,các nhà đầu tư thường sử dụngcông thức tính toán ROE bằngphương pháp phân tích, nhằmxác định rõ các nhân tố có liênquan tác động đến tỷ số ROE,

tức là các nhân tố làm tănghoặc giảm chỉ số ROE. Kết quảthu được giúp các nhà đầu tưđưa ra quyết định hợp lý nhấtcho việc tìm ra những cổ phiếutăng trưởng ổn định. Nhìnchung, chỉ số ROE cho biết sốsinh lời trên vốn của doanhnghiệp hay vốn cổ phần của cáccổ đông công ty.

Về lý thuyết, việc định giá cổphiếu phát hành phải dựa vàochỉ số ROE. Từ đó, nhà đầutư

mới có thể định hình được mứclợi tức trên cơ sở so sánh vớicác loại cổ phiếu, các loại hìnhđầu tư khác, đồng thời xác địnhgiá trị thương hiệu của công tyhọ muốn đầu tư.

ROE của một công ty càng caocàng chứng tỏ công ty này sửdụng đồng vốn có hiệu quả, khảnăng thu hồi vốn của các cổđông cao, và tất nhiên, giá cổphiếu của công ty này trên sàngiao dịch chứng khoán càng

cao. Cổ phiếu thường được lùngmua là những cổ phiếu có chỉsố ROE trên 20%. ROE suygiảm là một bằng chứng chothấy việc đầu tư của công ty đãđem lại ROE thấp hơn so vớithời gian trước đây. Trongtrường hợp này, dự đoán đúngvề ROE trong tương lai sẽ thấphơn ROE gần nhất.

Tuy nhiên, theo một nghiên cứumới được công bố có tên Great10 year record = Great Future,

Rights? (tạm dịch là "Kỷ lục vĩđại trong 10 năm qua = Mộttương lai sáng lạn, liệu có phảilà như vậy?") của tờ Wall StreetJournal, những công ty có chỉsố ROE cao trong thập niên 80không đạt được mức tăngtrưởng cao hơn các công ty cóROE thấp hơn, trong thời kỳ 7năm tiếp sau đó. Trên thực tế,trong số 54 công ty đứng đầudanh sách các công ty có chỉ sốROE từ 10% trở lên trong thậpkỷ 80, có một nhóm các “tân

binh” có chỉ số ROE trung bìnhcao đến kinh ngạc: 42%, trongkhi 1/3 số công ty này có thunhập bị giảm sút trong giai đoạn1990 -1999.

Mô hình phổ biến là các côngty có chỉ số ROE cao hoặc thấphơn mức bình thường thì quaytrở lại với mức bình thường.Steven Spear, người đứng đầunhóm nghiên cứu này, đã tìm ramột mô hình khác, đó là: nhữngcông ty có chỉ số ROE cao nhất

trong nhập niên 80 lại là nhữngcông ty mà cổ phiếu ít được ưachuộng nhất trong thập niên 90và ngược lại. Các nhà đầu tưthích các công ty trước đây cóchỉ số ROE thấp, vì chúng đãthỏa mãn được kỳ vọng của họ,trong khi các công ty trước đâycó chỉ số ROE cao thì lại khônglàm được điều này. MarkLowenstein, một chuyên giachứng khoán của Wall StreetJournal, cho rằng: “ROE chínhlà thước đo tốt nhất về năng lực

của một công ty trong việc tốiđa hóa lợi nhuận từ mỗi đồngtiền vốn đầu tư của mình. Lýgiải rõ ràng nhất là: một công tyđạt được chỉ số ROE càng caothì khả năng cạnh tranh càngmạnh”.

Thành công của Walmart, mộtcông ty có chỉ số ROE khá cao,đã buộc các đối thủ trong lĩnhvực bán lẻ phải xem xét lạichiến lược kinh doanh củamình. Việc làm của Walmart

chẳng những thúc đẩy sự ra đờicủa hàng loạt các cửa hàng bángiảm giá, mà còn buộc nhiềucông ty đang tồn tại phảichuyển sang thực thi chính sáchgiảm tỷ lệ lợi nhuận trên mỗiđơn vị sản phẩm. Đối với nhữngnhà đầu tư dựa vào ROE đểmua cổ phiếu, thành công hiệntại cũng đồng nghĩa với gánhnặng trong tương lai, vì vốn đầutư của công ty càng tăng thìmức lợi nhuận sinh ra càng phảilớn hơn để đảm bảo duy trì chỉ

số ROE như cũ. Từ quan điểmđó, chúng ta hãy thử tưởngtượng xem, sẽ khó khăn nhưthế nào đối với các nhà quản lýcủa hãng Intel, nếu họ bị buộcphải ngừng đầu tư vào nghiêncứu và sản xuất các bộ vi xử lýmới do thị trường máy vi tính cánhân suy giảm thực sự.

Đến đây, câu hỏi đặt ra là, làmthế nào để tìm ra công ty có thểđạt được tỷ số ROE cao và ổnđịnh trong suốt một thời gian

dài. Trả lời câu hỏi này quả làkhông đơn giản, vì nó đòi hỏiphải có những đánh giá nghiêmtúc và kỹ càng đối với các côngty. Tuy nhiên, những con sốthống kê không thể là chỗ dựaduy nhất của bạn. Bạn phảisàng lọc, cân nhắc và đánh giácác con số, nhất là phải đánhgiá những yếu tố vô hình khôngthể lượng hóa được, vì nhữngyếu tố này có ảnh hưởng quyếtđịnh tới chỉ số ROE. Cuối cùng,Spear rút ra kết luận là: hầu hết

các tài liệu viết về phân tích đầutư từ trước cho đến nay đều tậptrung vào phân tích “lượng” màrất ít chú ý đến việc phân tíchnhững thông tin về “chất”, trongkhi chính những thông tin nàymới là yếu tố quyết định tới sựtăng trưởng của công ty.

P/E bao nhiêu là vừa?

Vào những ngày cuối năm2006, Giám đốc Trung tâmGiao dịch chứng khoánTPHCM nhận xét: “Chỉ sốP/E bình quân của các doanhnghiệp niêm yết trên thịtrường chứng khoán ViệtNam hiện đang là 38,18 lần.So sánh với mức trung bìnhcủa các thị trường khác, P/Echỉ do động từ 10 -17 lần”.Sau tuyên bố này, giá cổ

phiếu giảm mạnh. Vậy chỉ sốP/E là gì, bao nhiêu là vừa?.

P/E (Price/Earnin Ratio) làhệ số giữa thị giá một cổ phiếutrên thu nhập của nó. Thôngthường người ta dùng thu nhậpcủa cổ phiếu trong bốn quítrước đó để tính. Ví dụ P/E củaVinamilk đầu tuần này là 33,41;

của FPT là 62,82, cảu REE là27,43…

Ý nghĩa đầu tiên của chỉ số

này là biểu hiện mức giá nhàđầu tư sẵn sàng bỏ ra cho mộtđầu thu được từ cổ phiếu đó.Một P/E 30 có nghĩa nhà đầu tưchịu bỏ ra 30 đồng để nhậnđược 1 đồng từ cổ phiếu này.Tuy nhiên, P/E thường phảnánh kỳ vọng của thị trường vềsự tăng trưởng của cổ phiếuhơn là kết quả làm ăn đã qua.

Người ta so sánh P/E của cáccông ty cùng ngành; nếu chỉ sốP/E của một công ty cao hơnmức bình quân, có nghĩa thịtrường kỳ vọng công ty này sẽăn nên làm ra trong một thờigian tới. Công ty có chỉ số P/Ecao chắc chắn phải có lợinhuận tương lai cao như kỳvọng, nếu không thị trường sẽtự điều chỉnh, giá cổ phiếu giảmcho đúng với thực tế.

Một ví dụ điển hình là

Microsoft. Cách đây nhiềunăm, khi Microsoft trên đườngvươn lên ngôi bá chủ thị trườngvới những sản phẩm độc quyền,thị phần tăng vọt thì P/E của nólên đến 100. Nay, khi Microsoftđã trở thành công ty hàng đầu,mức tăng trưởng khó lòng duytrì như xưa thì P/E giảm dần –tháng 6 -2002 còn 43 và đếnđầu tuần này xuống còn 23,69.Trong khi đó P/E của Googlevẫn còn cao, đến 61,87. Chú ý,ở thị trường các nước, người ta

phân biệt rõ hai loại P/E: loạilấy thu nhập bốn quý trước đó(gọi là trailing P/E) và loại dựbáo thu nhập bốn quý tiếp theo(gọi là forward P/E) – trongtrường hợp của Google, trailingP/E cao như vậy chứ forwardP/E giảm còn 35,33 mà thôi.

Vì thế thật khó nói P/E của

một công ty là cao hay thấp nếukhông tính đến hai yếu tố: 1 .Công ty phát triển nhanh haykhông (nếu chỉ tăng trưởng 5-

7% mà P/E vẫn cao ngấtngưởng, chứng tỏ giá cổ phiếuquá cao); 2. Chỉ số của ngànhra sao (so sánh P/E của mộtcông ty điện lực với P/E củacông ty kỹ thuật cao là điều vônghĩa). Ví dụ, P/E của các hãnghàng không hiện nay là 0 vì đaphần đang lỗ; của ngành xâydựng dân dụng chỉ là 5,7; củangành sản xuất đồng là 8,7nhưng của ngành sản xuất bạclên đến 107,6 và của ngànhdịch vụ nghiên cứu cao chót vót

tận 687,1 (Số liệu ở thị trườngMỹ).

Chỉ số P/E vì thế không phải

là yếu tố duy nhất để quyếtđịnh mua hay không mua mộtloại cổ phiếu nào đó. P/E thấpcó thể vì công ty này sắp gặpkhó khăn, cổ phiếu không aimua; công ty có thể chế biến sổsách để giảm P/E bằng cáchnâng thu nhập của cổ phiếu;lạm phát cao cũng làm giảm chỉsố này. P/E chỉ nên dùng để

tham khảo sau khi đối chiếu vớicác công ty cùng ngành nghề vàtheo dõi xu hướng dài hạn dựatrên con số P/E trong một thờigian dài.

Thủ thuật tung hỏa mù bằngđặt lệnh

Những nhà đầu tư mớitham gia thị trường, cònthiếu kiến thức về chứngkhoán thường nhìn nhậnhoạt động giao dịch từa tựanhư đi buôn, tức là chớp thờicơ mua ở giá thấp và đợi giálên cao để bán ra.

Một trong những dấu hiệuđược các nhà đầu tư này sửdụng để đánh giá tình hình là

khối lượng dư mua sau khớplệnh mỗi phiên. Đối với nhiềuhình thức đầu tư khác, tình hìnhcung cầu có thể nhận định kháchuẩn xác nhưng với thị trườngchứng khoán, những mánh giaodịch của những cao thủ có thểkhiến nhà đầu tư tay mơ phánđoán sai.

Diễn biến giá cổ phiếu hiệnbị tác động chủ yếu bởi quy luậtcung cầu. Tuy nhiên, cầu cũngcó loại thật và ảo. Cầu ảo dễdàng được tạo ra bởi những nhà

đầu tư nắm trong tay khối lượngcổ phiếu lớn hoặc tài khoản đầytiền. Cầu ảo được tạo ra bằngnhững lệnh mua mà người đặtbiết chắc chắn rằng lệnh đókhông được khớp hoặc có khớpthì cũng chỉ được một khốilượng rất thấp.

Với quy trình khớp lệnh địnhkỳ, lệnh nhập phải thông quacông đoạn thủ công tại sàn vàtrình tự ưu tiên khớp theo thờigian đặt lệnh. Nhà đầu tư có ýđịnh tạo cầu ảo căn cứ vào diễn

biến giao dịch để đặt lệnh sátgiờ khớp, thường là trong đợtgiao dịch thứ ba, đủ để lệnhđược vào hệ thống nhưng khôngđược khớp.

Như vậy, khối lượng này sẽtrở thành dư mua nhưng lạikhông phản ánh đúng nhu cầuthị trường mà mang tính chất đổthêm dầu vào lửa. Nhà đầu tư ítkinh nghiệm chỉ biết căn cứ vàokhối lượng dư mua thông báolên tới hàng trăm ngàn cổ phiếuđể cho rằng cầu đang rất lớn

nghĩa là giá sẽ còn tăng. Mánhnày đặc biệt phát huy tác dụngtrong thời điểm lượng bán quá ítvà giá liên tục khớp mức trần.

"Anh ơi bao nhiêu thì muađược"? Đó là câu hỏi rất thườngthấy tại các sàn giao dịch vìphần đông nhà đầu tư mới thamgia rất ít kinh nghiệm, thậm chícòn chưa đọc thông bảng giaodịch điện tử. Kỹ thuật “rải đinh"tung hoả mù trên bảng giao dịchđã được nhiều nhà đầu tư lãoluyện "bật mí" từ lâu và không

còn là bí mật, thậm chí ngườinước ngoài cũng học được vàsử dụng.

Tuy nhiên, với nhà đầu tưmới chơi, tìm được giá chàohợp lý là một bài toán nhức đầuvà nhanh nhất là đặt mua giátrần. Đây cũng là nguyên nhânkhiến giá cổ phiếu bị kích lêncao.

Kỹ thuật “rải đinh" rất đơngiản: Lợi dụng giới hạn hiển thị3 cột giá chào mua, chào bántốt nhất của bảng giao dịch để

che đi mức giá khớp thật. Trongbiên độ dao động giá 5%, nhàđầu tư có thể đặt tại nhiều mứcgiá khác nhau, nhưng trên bảngđiện tử chỉ đủ chỗ để hiện 3 giábán thấp nhất và 3 giá mua caonhất.

Như vậy, chỉ cần vài lệnh đặtbán thật thấp và vài lệnh đặtmua thật cao với khối lượng tốithiểu (10 cổ phiếu) là đã chiếmhết chỗ. Giá khớp sẽ là cuộcđấu trí đằng sau bảng giao dịchvới các lệnh không hiện lên

màn hình.Theo lời khuyên của các cao

thủ, nhà đầu tư mới nên chú ýtới mức giá khớp dự kiến. Nếumuốn mua, nhà đàu tư nên đặttrên giá khớp dự kiến vài trămđồng là có thể mua được và nếumuốn bán có thể làm ngược lại.

Tuy nhiên, để có thể xácđịnh chính xác giá khớp dựkiến, nhà đầu tư cần có thờigian và lượng lệnh tương đối lớnđ ã vào hệ thống rồi mới đặtlệnh. Cách căn cứ giá khớp dự

kiến hầu như không có hiệu quảtrong tình hình thị trường bốchoả như hiện tại với số lệnh quálớn, thậm chí được đặt ngay từhôm trước.

Các mánh giao dịch nàyđang được áp dụng phổ biến donhững hạn chế căn bản củaphương thức khớp lệnh định kỳ.Dự kiến trong quý II/2007,Trung tâm giao dịch chứngkhoán TPHCM sẽ áp dụngphương thức khớp lệnh liên tục- các lệnh nhập vào hệ thống

được khớp ngay nếu phù hợpvề giá - sẽ giải quyết được tìnhtrạng này.

Quỹ đầu tư nước ngoài lựachọn cổ phiếu như thế nào?

Có lẽ không mấy ngườibiết đến cách thức lựa chọncổ phiếu của các quỹ đầu tưnước ngoài. Người ta thườngchỉ đồn rằng họ làm ăn cóbài bản, chiến lược đầu tư rõràng, đặc biệt là dựa vào cácnghiên cứu sâu về thị trườngvà công ty niêm yết, nhờ cómột lực lượng chuyên gialành nghề và giàu kinh

nghiệm, để chọn ra được cổphiếu nào có giá trị lớn/nhỏhơn giá thực tế đang lưuhành trên thị trường và xácđịnh được thời điểm chínhxác để mua hoặc bán.

Điều này có thể đúng đối vớimột số quỹ, nhưng đối với nhiềuquỹ, quy trình ra quyết địnhđầu tư lại đơn giản và có tính hệthống (máy móc) hơn nhiều,dựa trên hệ thống máy tính tựđộng tính toán và lựa chọn ranhững cổ phiếu tối ưu trong số

những cổ phiếu tham khảo.

Cụ thể hơn, nó sẽ tự động lựachọn và đầu tư vào 10, 20 (hoặchơn, tùy thuộc vào quy mô quỹ)các cổ phiếu dẫn đầu thịtrường. Nó sẽ điều chỉnh tỷtrọng đầu tư vào cổ phiếu củatừng công ty trong danh sáchnày, tùy thuộc vào triển vọngcủa các cổ phiếu đó.

Có hai lý do chính cho việc dựavào máy tính. Lý do thứ nhất là

trình độ chuyên môn củachuyên gia trong các quỹ đầu tưnước ngoài thực ra không phải“cao siêu” như thiên hạ vẫntưởng, làm cho việc lựa chọn cổphiếu của họ mang tính cảmtính là nhiều hơn.

Có lẽ bạn sẽ ngạc nhiên khi biếtrằng ngay cả các quỹ đầu tư ởcác nước tiên tiến như nướcAnh, nhiều chuyên gia khônghề có bằng cấp chuyên môn gìvề tài chính, và càng ít người có

chuyên môn về phân tích/môigiới chứng khoán (xem, ví dụ,cuốn “Fear, Greed and Panic –The Psychology of the StockMarket” của TS. tâm lý họcDavid Cohen). Tất cả những kỹnăng mà họ có là những kỹnăng mà họ sẽ phải học quacông việc.

Một tác giả khác tính rằng chỉcó khoảng 20% các nhà chuyênnghiệp trên thị trường chứngkhoán là có một loại chứng chỉ

nào đó liên quan đến một lĩnhvực tài chính cụ thể. Không ítchuyên gia chứng khoán cótiếng ở Anh có xuất thân là giáoviên dạy ngoại ngữ, luật, hoặckinh tế, và nhiều người đến vớinghề môi giới hoặc kinh doanhchứng khoán chuyên nghiệphoàn toàn tình cờ.

Nhiều nhà môi giới hoặc đầu tưkhác có chứng chỉ kế toánnhưng kế toán và môi giới là hainghề hoàn toàn khác biệt, đòi

hỏi những kỹ năng khác nhau,mặc dù đều dính dáng đến consố. Một số khác thì chẳng cólấy một loại bằng cấp nào cả.

Lý do thứ hai là với những quỹlớn, có danh mục đầu tư dàntrải vào cổ phiếu của nhiềucông ty thì việc so sánh và xử lýmột lượng quá lớn thông tinkhông chỉ liên quan đến cáccông ty có trong danh mục hiệntại và tương lai, mà còn cácthông tin chung về kinh tế,

chính trị, xã hội, quốc tế v.v...(dính dáng ít nhiều đến hoạtđộng của các công ty, các thịtrường trong và ngoài nước) , làmột việc làm quá sức người,không thể tránh sai và sót, vàdẫn đến những quyết định đầutư gây thua lỗ.

Các nhà tâm lý học đã chứngminh rằng trước khối lượngthông tin quá lớn so với khảnăng hấp thụ của con ngườinhư vậy, người ta có xu hướng

rơi vào trạng thái stress và mắcsai lầm, mà trong hoàn cảnhbình thường thì không xảy ra.

Các nhà quản lý quỹ phải đưara quyết định hầu như trongkhoảnh khắc khi các chỉ số liênquan trên thị trường thay đổi.Nếu mắc sai lầm trong một thờiđiểm ngắn ngủi, bề dầy thànhtích trước đó của anh ta có thểtan thành mây khói. Bởi vậy,các nhà quản lý quỹ luôn hoạtđộng trong tình trạng bị áp lực.

Thí nghiệm tâm lý học cho thấymột chút áp lực sẽ làm cho chấtlượng hoạt động của chủ thể tốthơn, nhưng áp lực quá lớn sẽdẫn đến hậu quả ngược lại.

Nghiên cứu của Cohen cũngcho thấy nhiều chuyên gia trênthị trường chứng khoán luôncảm thấy áp lực lớn, và áp lựcnày càng trở nên lớn hơn khicác thị trường tài chính biếnđộng nhanh hơn như trong thờiđại ngày nay.

Nhờ sử dụng hệ thống máy tínhtự động phân tích và lựa chọnnhư vậy, người ta có thể tránhđược vấn đề quá tải thông tin vàcó được những quyết địnhchính xác hơn, vì đã có bằngchứng cho thấy máy tính chuẩnđoán được các “bệnh tật” củamột loại cổ phiếu nào đó tốthơn là của những chuyên giatrên thị trường, mà đến một nửatrong số đó là không được đàotạo bài bản về tài chính như ở

Anh.

Tuy vậy, việc hầu như các quỹđều sử dụng hệ thống máy tínhđể phân tích thị trường sẽ dẫnđến hậu quả là thị trường bị bópméo, và đem thêm đến một biếnsố mới trên thị trường. Sự dựavào máy móc như thế này chínhlà một lý do tại sao các công tylớn lại hấp dẫn hơn nhiều cáccông ty nhỏ trên thị trường.

Nếu một quỹ sử dụng hệ thống

máy tính lựa chọn cổ phiếu nhưthế này, và trong danh mục lựachọn đó có cổ phiếu của mộtcông ty lớn là A thì hầu nhưchắc chắn quỹ đó sẽ mua cổphiếu của A. Như vậy, nhu cầucổ phiếu A bị đẩy lên cao và giácủa nó sẽ phải tăng, bất chấpviệc mức giá cao đó có thểkhông phản ánh giá trị thực củanó.

Ngược lại, cổ phiếu các công tynhỏ không được xác định và

đưa vào danh mục lựa chọn, vàdo đó coi như bị quên lãng trênthị trường. Và danh mục đầu“tối ưu” tư do máy tính lựachọn ra chính là một biến sốmới trên thị trường, biến độngđịnh kỳ theo chương trình lậpsẵn, với các thông số đầu vàomới.

Một kết quả rất logic cho thựctế này là hầu như các quỹ (cósử dụng hệ thống máy tính kiểunày) sẽ có một danh mục đầu

tư khá tương tự nhau. Vốn sẽđổ ngày càng nhiều hơn vào cácblue-chip do máy tính lựa chọnra, và giá của chúng sẽ tăngkhông ngừng.

Điều này có lẽ phần nào lý giảitại sao giá của một số blue-chipở thị trường chứng khoán ViệtNam có giá cao ngất ngưởng,mà không thể lý giải được từcác cơ sở kinh tế thông thường.

Các nguyên tắc đầu tư cơbản

Chúng ta nói điều nàykhông chỉ để phê phán việclãng phí thời gian mà sự bắtđầu sớm luôn mang lại lợithế cho bạn. Nếu bạn đầu tưngay từ bây giờ thì sau 6năm, số tiền tiết kiệm hàngtháng của bạn sẽ được nhânlên gấp đôi để đạt được mứcthu nhập tương tự khi vềhưu.

1 . Hãy bắt đầu ngay từhôm nay

Chúng ta nói điều này khôngchỉ để phê phán việc lãng phíthời gian mà sự bắt đầu sớmluôn mang lại lợi thế cho bạn.Nếu bạn đầu tư ngay từ bây giờthì sau 6 năm, số tiền tiết kiệmhàng tháng của bạn sẽ đượcnhân lên gấp đôi để đạt đượcmức thu nhập tương tự khi vềhưu. Theo như thống kê khác:nếu trong vòng 9 năm tới, hàng

tháng bạn đầu tư một số tiềnnhất định và sau đó không đầutư thêm; hoặc trong 9 năm đó,bạn không đầu tư gì cả, nhưngsau đó hàng tháng đóng gópmột số tiền tương tự trong vòng4 1 năm liên tiếp thì bạn cũngchỉ có được khoản tiền tươngđương. Vì vậy, bạn hãy xemxét và đầu tư ngay khi có thể.

2. Hiểu rõ tình hình tài chínhcủa bản thân

Hướng đầu tư đúng phụ thuộcvào tình hình hiện tại và mụctiêu trong tương lai của cá nhânbạn. Nếu bạn không biết đượcnhững điều này và không đưa rađược kế hoạch dứt khoát thìbạn có thể đầu tư sai hướng.

Tình hình tài chính: Bạnphải xét xem khả năng tài chínhcủa bạn ra sao? Thu nhập hàngtháng như thế nào? Chi tiêuhàng tháng những gì (có thểgiảm được những khoản nào)?Bạn đang nợ bao nhiêu tiền với

tỷ lệ lãi suất như thế nào? Bạnđ ã tiết kiệm được bao nhiêu?Bạn đang đầu tư vào việc đó rasao? Lãi suất là bao nhiêu? Phụphí hàng tháng của bạn?

Mục tiêu: Mục tiêu tài chínhcủa bạn là gì? Bạn sẽ thu đượcbao nhiêu tiền từ khoản đầu tưnày? Bạn có đang đi đúnghướng hay không?

Chịu đựng rủi ro: Bạn sẽsẵn sàng chịu đựng rủi ro ra saovà có lòng kiên nhẫn để theođuổi mục tiêu đến cùng hay

không? Mức độ rủi ro thích hợpsẽ được xác định bởi chính tínhcách, tuổi tác, sự ổn định củacông việc, sức khoẻ, tổng sốtiền mặt bạn có để dự phòngcho những trường hợp khẩn cấpvà phạm vi đầu tư của bạn.

3. Đầu tư tài chính một cáchhợp lý

Nếu bạn không biết được sốtiền mà bạn đầu tư hàng thángthì tốt nhất bạn đừng nên nghĩ

đến đầu tư. Thói quen theo dõichi tiêu là bước tiến đầu tiên đểcải thiện tình hình kinh doanh.Nếu bạn không bị mắc nợ với tỷlệ lãi suất cao thì bạn nên bỏbớt gánh nặng chi tiêu trước khibạn quyết định đầu tư . Bạncũng sẽ không biết được đầu tưnào là đúng hướng nếu khôngnắm rõ số tiền tiết kiệm mỗitháng là bao nhiêu, bạn cần tiếtkiệm bằng nào để đạt được mụctiêu của mình.

Bạn nên bắt đầu bằng việc tíchluỹ đủ số tiền chi tiêu trongkhoảng từ ba đến sáu tháng vàđầu tư khoản tiền này một cáchan toàn như là tài khoản thịtrường tiền tệ, vì vậy hãy chuẩnbị cho những trường hợp khẩncấp. Ngay khi bạn tiết kiệmđược các khoản để đề phòngtrường hợp khẩn cấp, bạn cóthể tiếp tục đầu tư với mức mạohiểm cao hơn: mua trái phiếu,cổ phiếu hay quỹ đầu tư chứngkhoán chung để thu được lãi

suất. Dựa trên đồng đô la làmmức trung bình, bạn nên đầu tưmột số tiền tương tự hàngtháng. Đây là một trong nhữngphương pháp đầu tư an toàn,tránh được những giao động bấtthường trên thị trường. Và tấtnhiên, không nên đầu tư vàonhững lĩnh vực mà bạn khôngnắm rõ hoặc không có nhữnghiểu biết thấu đáo.

4. Phát triển kế hoạch đầu tưdài hạn

Bây giờ thì bạn đã biết đượctình hình tài chính, mục tiêuhiện nay; đã đến lúc bạn nênđưa ra một kế hoạch đầu tư dàihạn. Bạn nên đưa ra danh sáchchi tiết xem bạn sẽ chi tiền vàonhững việc gì: ô tô , nhà cửa,hưu trí. Đồng thời cũng xemtiền sẽ lấy từ đâu để phục vụcông việc đầu tư.

Hãy thường xuyên kiểm trakế hoạch của mình theo định kỳdù nhu cầu hay tình hình có

thay đổi như thế nào đi nữa.Nếu bạn không thấy tự tin về kếhoạch bạn đưa ra thì hãy xin ýkiến của các nhà cố vấn hay bấtcứ ai mà bạn cảm thấy tintưởng.

5. Mua cổ phiếu

Khi đã có một kế hoạch lâu dài,bạn sẽ an toàn hơn khi “róttiền” vào các đầu tư mạo hiểm.Sự tiếp cận này sẽ làm giảmđáng kể phương thức đầu tư đối

với hai lựa chọn: cổ phiếu vàquỹ đầu tư cổ phiếu mà xét vềlâu về dài, những lựa chọn đầutư này sẽ có lợi hơn.

Nếu bạn mua các công ty đangtrong tình trạng nợ và đưa côngty vượt qua được khó khăn thìbạn sẽ gặt hái được thành cônglớn. Nếu bạn chưa thông thạokhi đầu tư vào cổ phiếu thì hãychọn quỹ đầu tư chung, cònnếu bạn chưa thông thạo về quỹđầu tư chung thì hãy chú ý đến

quỹ đầu tư về chỉ số.

6 . Nghiên cứu trước khiquyết định đầu tư

Kiến thức về kinh doanh củabạn càng am tường bao nhiêuthì công việc của bạn càngthuận lợi bấy nhiêu. Để đạtđược điều này bạn phải học hỏivà chú ý đến các sự kiện có liênquan ảnh hưởng đến bạn, nhưnhững vấn đề tài chính cá nhân,những thay đổi về thuế…Ngoài

ra, bạn cũng nên tìm hiểu mỗikhoản đầu tư phù hợp với danhmục đầu tư còn lại của bạn rasao và với cả chiến lược củabạn như thế nào; đồng thờicũng cần biết những rủi ro đầutư . Hãy cẩn thận khi nghe lờikhuyên với mức lãi suất đượcđưa ra.

Nếu bạn tiếp tục đầu tư vào cổphiếu, hãy tìm hiểu cụ thể vềnhững công ty mà bạn đangxem xét đầu tư . Phải nghiên

cứu kỹ càng trước khi muốnđầu tư. Nghiên cứu, nghiên cứuvà nghiên cứu bằng cách đọcsách báo, thu thập thông tin từnhững nguồn đáng tin cậy. Nếucó điều kiện, bạn nên tham giavào các câu lạc bộ đầu tư haynhững tổ chức, hiệp hội các nhàđầu tư quốc tế. Hãy đưa ra cácchiến lược trước khi bạn đầu tư.Kiểm tra các dữ liệu trước đây.Thử một danh mục đầu tư,danh mục phân tích kỹ thuật,danh mục cổ tức, danh mục

tăng trưởng lợi nhuận và giá cả,danh mục dự đoán, danh mụcxu hướng và nhiều những danhmục khác nữa. Trong quá trìnhnày bạn sẽ xác định được côngviệc nào là hữu ích cho bạn.Hãy rút ra bài học từ chínhnhững sai lầm của mình và củanhững người khác.

Nếu bạn không có thời gian làmtất cả các việc trên, hãy xemxét quỹ đầu tư chung đặc biệt làquỹ đầu tư về về chỉ số.

7. Phát huy sở trường và ưuđiểm

Những tính cách cá nhân sau sẽgiúp bạn đạt được thành côngvề tài chính:

- Tính kỷ luật: Phát triểnmột kế hoạch và thực hiện kếhoạch đó. Khi bạn tiếp tục học,bạn sẽ trở nên tự tin hơn vàcảm thấy mình đang đi đúnghướng.

- Tự tin và bản lĩnh: Hãy

đưa ra quyết định bằng ý chíchứ không phải bằng tình cảm.Phải nhớ rằng “ sai một ly, đimột dặm”, nếu bạn mắc các lỗinhỏ thôi thì việc thua lỗ trongđầu tư là không thể tránh khỏimặc dù bạn là nhà kinh doanhgiỏi. Không nên suy đoán chủquan mà hãy thường xuyênđánh giá và xem xét chiến lượckinh doanh dựa trên số liệu haythực tế.

- Kiên nhẫn: Đừng để tìnhcảm xen vào chuyện kinh

doanh. Đừng nên vội vàng đầutư khi bạn chưa biết rõ haychưa thấy yên tâm.

Những tính cách cá nhân sau sẽkhiến bạn khó đạt được nhữngthành công về tài chính:

- Sợ hãi: Nếu bạn không sẵnsàng đối đầu với rủi ro thì bạnsẽ gặp khó khăn trong đầu tư -một trong những nguyên nhângây nên lạm phát.

- Hám lợi: Giàu lên nhanhchóng là một điều tệ hại. Nếu

những mong muốn của bạn hơiphi thực tế, bạn hãy tìm kiếmnhững cơ hội thực tế hơn. Đây cũng chính là những lờikhuyên để tránh đưa ra quyếtđịnh dựa trên tình cảm.

8 . Hãy nhận sự giúp đỡ khicần thiết

Hãy tự mình làm mọi việc, tuynhiên khi cần thiết, bạn đừngngần ngại khi nhận sự giúp đỡcủa người khác. Nếu bạn cố

gắng nhưng vẫn chưa đạt đượchiệu quả như ý hay vẫn còn engại khi bắt tay vào công việc,hoặc không có đủ thời gian thìbạn hãy nhờ sự giúp đỡ của cáccố vấn chuyên nghiệp.

Nhận diện các hành vi tiêucực trên thị trường chứngkhoán

Nhằm giúp bạn đọc cảnhgiác trước những "cạm bẫy"thường trực trên thị trườngchứng khoán, Đầu tư chứngkhoán xin giới thiệu với bạnđọc một số hành vi tiêu cựcthưởng xảy ra trên thịtrường qua tổng kết kinhnghiệm của một số chuyêngia.

Tư vấn vì lợi ích cá nhâncủa nhà môi giới:

Do ý đồ cá nhân, nhà môigiới có thể sẽ tư vấn đầu tưkhông phù hợp với nhu cầu,khản năng tài chính và mục tiêucủa khách hàng. Do đó, kháchhàng cần nhận thức rằng, mìnhmuốn được hướng dẫn đầu tưphù hợp với bản thân mình chứkhông phải phù hợp với ngườimôi giới. Mỗi khoản đầu tưđược tư vấn đều cần có lời giảithích cặn kẽ, gồm cả việc

khuyến cáo các rủi ro.Vi phạm quy định giao

dịch công bằng:Các hoạt động sau đây bị

xem là vi phạm những quy địnhliên quan đến giao dịch côngbằng:

+ Đề nghị thực hiện việc đầucơ chứng khoán mà không xemxét tình hình tài chính củakhách hàng và đảm bảo kháchhàng không chịu rủi ro.

+ Mở tài khoản khống chếthực hiện việc kinh doanh

chứng khoán trái phép.+ Thực hiện các giao dịch

ngoài thẩm quyền được giao.+ Đề nghị mua chứng khoán

không thích hợp với khả năngchi trả của khách hàng.

+ Các hoạt động lừa đảo(chẳng hạn như giải mạo vàcung cấp không đầy đủ hoặckhông cung cấp số liệu thực tế)

Giao dịch thái quá:Hành vi giao dịch thái quá có

nghĩa là giao dịch thường xuyênvà với số lượng lớn trên tài

khoản của khách hàng nhằmmục đích nhận hoa hồng màkhông nhằm đạt được các mụctiêu khách hàng đã đề ra. Đâylà hành vi lạm dụng trách nhiệmuỷ quyền của khách hàng.

Một trong những biện phápđể ngăn chặn hành vi lạm dụngnày là nhà đầu cần phải yêucầu rất cả tài khoản mà mìnhuỷ quyền cho nhà môi giớichứng khoán phải được giámsát viên của công ty chứngkhoán xem xét thường xuyên.

Vay và cho vay tiền vàchứng khoán:

+ Vay tiền và vay chứngkhoán của khách hàng: Các nhàmôi giới chứng khoán bị cấmvay tiền hay chứng khoán từkhách hàng trừ phi khách hànglà ngân hàng hay các tổ chứctài chính có chức nằn thực hiệnviệc cho vay tiền và chứngkhoán.

+ Cho khách hàng vay tiềnvà chứng khoán: Các nhà môigiới chứng khoán cũng bị cấm

cho khách hàng vay tiền haychứng khoán. Quy định nàykhông áp dụng cho nghiệp vụvay bảo chứng của các công tychứng khoán hay việc các nhàmôi giới chứng khoán cho vaytheo nghiệ vụ thông thường.

Xuyên tạc:Các nhà môi giới chứng

khoán không được phép xuyêntạc, nói không đúng về bản thânhay về các dịch vụ của công tymình đối với khách hàng tiềmnăng. Không được phép xuyên

tạc về:-Trình độ, kinh nghiệm và

học vấn. - Loại hình dịch vụ phục vụkhách hàng. -Các loại phí

Việc công bố không chínhxác hay không công bố các sựkiện quan trọng liên quan đếnnhững vấn đề trên cũng bị coi làxuyên tạc. Khách hàng sẽ phảikhó khăn khi so sánh chấtlượng dịch vụ giữa các công tychứng khoán nói chung và các

nhà môi giới nói riêng nếukhách hàng không được cungcấp thông tin đầy đủ, chính xácliên quan đến vấn đề chuyênmôn.

Sử dụng các báo cáo, côngtrình nghiên cứu của công tyhoặc cá nhân khách:

Nhà môi giới và công tychứng khoán không được phépsử dụng các nghiên cứu phântích hay đề nghị do cá nhân haycông ty khác tiến hành màkhông công bố rằng, các báo

cáo này không phải do chính họthực hiện. Nhà môi giới haycông ty chứng khoán có thể sửdụng các kết quả nghiên cứutrong các báo cáo hay phân tíchcủa người khác nhưng khôngđược tự nhận rằng, các báocáo, nghiên cứu đó là của mình.

Chơi chứng khoán có lãi:một tỉ cách

Hiện có quá nhiều thôngtin phân tích, bình luận việclàm ăn của doanh nghiệp nàođó đang có cổ phiếu mua bántrên thị trường. Một nửa sựthật không hẳn là sự thật,nhưng chừng đó cũng đủ đưadân chơi cổ phiếu lạc vào mêhồn trận.

Thế giới của tin đồn

Hiện có quá nhiều thông tinphân tích, bình luận việc làm ăncủa doanh nghiệp nào đó đangcó cổ phiếu mua bán trên thịtrường. Một nửa sự thật khônghẳn là sự thật, nhưng chừng đócũng đủ đưa dân chơi cổ phiếulạc vào mê hồn trận.

Với “ma trận” thông tin như

vậy, hiện nay chuyện chơi cổphiếu chủ yếu có hai loại:chứng khoán trên sàn, ngoàisàn (còn gọi là OTC) và cổ

phiếu phát hành lần đầu (IPO). Cổ phiếu OTC hiện được

xem là sôi động, nhất là của cácnhà băng đang hút hàng. Nhưngđể mua được cổ phiếu OTC củangân hàng hay những công tyđang ăn nên làm ra, các nhàđầu tư “dễ tính” sẽ rất dễ bị“phơi áo” nếu không tìm hiểukỹ. Với cổ phiếu IPO mua từcác doanh nghiệp cổ phần hóađấu giá công khai, ai trả cao thìmua được nhưng chuyện rớt giá

cũng rất dễ xảy ra, nên một khiđã bước vào người ta phải chấpnhận rủi ro.

Nhà báo Quốc Trường (một

người am hiểu OTC) nhìn nhận:khi mua đấu giá IPO mà nếuthiếu kinh nghiệm, nhà đầu tưdễ bị mua nhầm giá cao và khitrả giá quá thấp dĩ nhiên sẽkhông ai bán. Còn mua cổphiếu OTC hoặc cổ phiếu trênsàn giá thường rất cao nên dễ bịlỗ. Vì vậy trước khi đầu tư, cần

có hiểu biết cơ bản về cổ phiếuvà tài chính. Sở dĩ phải nhấnmạnh đến chuyện kiến thứcnhư trên vì phương thức muabán trái phiếu kỳ hạn 15 ngày(repo) đang thu hút rất nhiềuđối tượng rủng rỉnh tiền bạc tạiTP.HCM.

Khách hàng đến công ty môi

giới (công ty này trực thuộcmột nhà băng rất bề thế) kýhợp đồng mua trái phiếu kỳ hạn15 ngày. Đây là loại trái phiếu

chính phủ đang niêm yết. Phíamôi giới cam kết trong hợpđồng sẽ mua lại bằng giá bánlượng trái phiếu đã bán sau 15ngày, cộng lãi suất0,4625%/tháng (nếu kháchhàng không có tài khoản tiềngửi) hoặc 0,4675%/tháng (nếukhách hàng có tài khoản tiềngửi). Như vậy lãi suất repo tráiphiếu 15 ngày cao gần gấp đôilãi suất tiết kiệm không kỳ hạncủa ngân hàng nói chung.Trong trường hợp khách hàng

cần bán lại trái phiếu trướcngày đáo hạn, hai bên có thểcùng thỏa thuận mức sinh lờicho họ theo số ngày mua tráiphiếu thực tế.

Biết người biết ta Nhà báo Thanh Hải (Thời

báo Ngân hàng) có “chiêu”khác. Anh mang 140 cổ phầnđã mua trước đó của một ngânhàng với mệnh giá 1 triệuđồng/cổ phần đến gõ cửa một

công ty môi giới để thực hiệnhợp đồng mua bán có kỳ hạn 3tháng. Hải bán cho công ty toànbộ số cổ phần nói trên chỉ vớigiá 2 triệu đồng/cổ phần trongkhi theo thẩm định của chínhcông ty này, giá trên thị trườnglà 4 triệu đồng/cổ phần. Hảinhận được 280 triệu đồng. Bêncông ty môi giới cam kết bán lạicho Hải đúng bấy nhiêu số cổphần vào thời điểm hết hạn hợpđồng nói trên với giá 2,06 triệuđồng/cổ phần. Như vậy Hải chỉ

trả thêm cho phía môi giới 8,4triệu đồng (tương đương lãi suất1%/tháng) . Xem ra trong batháng ấy Hải đã có thêm 280triệu đồng để đầu tư vào mộtloại cổ phiếu khác nào đó.

Dân Việt Nam mình có máu

chơi vé số, chiều xổ mà khôngtrúng coi như mất tiền mua tờvé số hồi sáng. Còn chơi chứngkhoán hiện nay dẫu còn i tờchuyện lên sàn nhưng đồng vốnbỏ ra ấy vẫn chỉ còn là chuyện

lãi ít hay nhiều thôi… George Soros: một tay

“che lấp bầu trời” Trong những nhân vật có

ảnh hưởng đáng ngờ đến thịtrường chứng khoán thế giới,người ta nghĩ ngay đến GeorgeSoros. Họ tin rằng ông có thểmột tay che cả bầu trời, làmmất giá bất kỳ đồng tiền mạnhnào, thậm chí gây ra một cuộckhủng hoảng kinh tế.

Năm 1990, lần đầu Soros bịnghi ngờ có dính líu tới vụ đổvỡ của thị trường chứng khoánNhật Bản. Tháng 9-1992, bằngkhoản đầu tư trị giá 10 tỉ USDvào đồng bảng Anh (GBP),Soros chính là người đã làmcho GBP phải rút khỏi hệ thốngtỉ giá hối đoái châu Âu (ERM).Giới tài chính quốc tế coi đó là“ngày thứ 4 đen tối” của nướcAnh và ngược lại chỉ trong mộtđêm, tại căn biệt thự của mìnhở đại lộ số 5 New York, Soros

đã kiếm được 1 tỉ USD. ĐồngGBP còn tiếp tục xuống giá nữađể Soros kiếm được gần 2 tỉUSD.

Năm 1997, George Soros lại

xuất hiện trên tất cả các hàng títlớn như là tác nhân gây nêncuộc khủng hoảng tài chính -tiền tệ châu Á, từ Thái Lan rồilan ra toàn châu Á và tràn đếnphố Wall. Nước Nga cũng đãtừng là nạn nhân của Sorostrong cuộc khủng hoảng tài

chính tháng 8-1998. Chỉ vớiviệc Soros đã đưa ra lời bìnhluận không có lợi trong giờ đầutiên giao dịch, chỉ số chứngkhoán của Nga đã tụt ngay12%. Năm ngày sau, đồng rúpđã mất tới 25% giá trị.

Theo các nhà phân tích,

George Soros là nhà đầu cơngắn hạn, hoạt động kinh doanhmang tính trục lợi rất cao, đầutư các khoản tiền lớn mangnhiều tính đánh bạc dựa trên

những biến động của thị trườngtài chính toàn cầu. Vì vậy, nhấtcử nhất động của ông ta đều thuhút sự chú ý đặc biệt của chínhphủ và ngân hàng trung ươngcác nước.

Định hướng tài sản trong đầutư chứng khoán

Thế nào là tài sản thực vàthế nào là tài sản tài chính?Nhà đầu tư nên đầu tư vàoloại tài sản nào trên thịtrường chứng khoán? Đó làcâu hỏi mà các nhà đầu tưchứng khoán cần trả lờitrước khi tiến hành các hoạtđộng đầu tư chứng khoán.Có một số nhà đầu tư đãnhầm lẫn khi trả lời câu hỏi

trên. Kết quả là họ phải chịunhững khoản thua lỗ khôngđáng có.

Tài sản thực là các loại tàisản trực tiếp tham gia quá trìnhsản xuất hàng hóa - dịch vụ củanền kinh tế như: đất đai, nhàxưởng, máy móc thiết bị, chấtxám,...

Ngược lại, tài sản tài chính làcác loại tài sản không tham giatrực tiếp quá trình sản xuấthàng hóa – dịch vụ, như tiền,

chứng khoán và các loại giấy tờcó giá,... Các loại tài sản nàychỉ là những chứng chỉ bằnggiấy hoặc có thể chỉ là nhữngdữ liệu trong máy tính, sổ sách.

Tài sản tài chính yêu cầu cao vềlợi tức mà các tài sản thực tạora. Nói cách khác, tài sản thựctạo ra lợi tức thuần cho nềnkinh tế, còn tài sản tài chính thìđịnh ra sự phân phối lợi tứchoặc của cải giữa các nhà đầutư.

Các nhà đầu tư đem của cải củamình đi mua các loại chứngkhoán (tài sản tài chính).Những người phát hành chứngkhoán (công ty, chính phủ,...)sử dụng số tiền huy động đượctừ việc phát hành chứng khoánđể đầu tư mua tài sản thực nhưnhà xưởng, máy móc thiết bị,công nghệ, hàng hoá và thươngquyền. Khi đó, thu nhập từchứng khoán của các nhà đầutư chủ yếu từ lợi tức do các tài

sản thực tạo ra và các tài sảnthực này thì được tài trợ chủyếu bằng việc phát hành chứngkhoán.

Hàng hóa giao dịch trên thịtrường chứng khoán là các tàisản tài chính, không là tài sảnthực. Tùy theo ý chí và mụcđích đầu tư¬, các nhà đầu tư cóthể lựa chọn đầu tư vào các loạichứng khoán sau:

Chứng khoán lợi tức cố

định:

Chứng khoán này được trả lợitức cố định hàng năm như tráiphiếu chính phủ, trái phiếucông ty,... Thông thường, lợitức thấp do rủi ro rất thấp nếutình hình tài chính của công tytốt và lành mạnh.

Chứng khoán vốn (cổ phiếuthường):

Cổ tức tùy thuộc vào kết qủa

hoạt động kinh doanh của côngty hàng năm. Nếu công ty hoạtđộng hiệu quả, giá trị cổ phầnvốn tăng, ngư¬ợc lại nếu hiệuquả kém thì giá trị cổ phần vốnsẽ giảm. Do vậy, đầu tư vào loạichứng khoán này luôn gắn liềnvới hiệu quả kinh doanh và tàisản thực của công ty. Do đó,mức độ rủi ro khá cao. Tuynhiên, nếu phân tích và dự đoánchính xác hiệu quả hoạt độngkinh doanh của công ty thì mứclợi nhuận thu được từ cổ tức và

giá trị cổ phần đầu tư có thể rấtcao, đôi khi trong khoảng thờigian rất ngắn.

Chứng khoán có điều kiện:

Chứng khoán này là các hợpđồng quyền lựa chọn (option)và các hợp đồng tương lai(future), cung cấp những khoảnthanh toán được xác định trướctheo giá của các tài sản khácnhư giá trái phiếu, cổ phiếu hayhàng hoá. Loại chứng khoán

này hiện nay rất thông dụngtrên thị trường chứng khoán cácnước do được sử dụng linhđộng và thuận tiện trong cácgiao dịch trên thị trường.

Mua chứng khoán một cáchkhôn ngoan

Bắt đầu hoạt động đầu tưvào thị trường chứng khoánquả là không mấy dễ dàng.Mở tài khoản ở hãng tư vấnđầu tư sẽ rất tốn kém. Muacác loại chứng khoán khácnhau cũng đòi hỏi phải xâydựng một danh mục đầu tưđa dạng.

Cách tốt nhất để bắt đầu"buôn" chứng khoán là dùng

chiến lược gọi là bình quân giáchi phí đôla (dollar-costaveraging). Đây là một thuậtngữ thường dùng để thực hiệncác khoản đầu tư vào mộtchứng khoán thường xuyên vàcó hệ thống mà không tính đếnyếu tố giá cả.

Các cuộc nghiên cứu đã chothấy rằng các nhà đầu tư theochiến lược đó thường cókhuynh hướng phải trả mức giáthấp hơn những người mua

chứng khoán theo số lượng lớn.Chiến lược này khá hữu hiệu,đặc biệt đối với ngành có độgiao động cao như ngành côngnghệ. Sở dĩ như vậy là bởi vìcùng 100$ một tháng có thểmua được nhiều chứng khoánhơn khi giá xuống và sẽ muađược ít chứng khoán hơn khigiá lên.

Có rất nhiều cách để thiết lậpnên những khoản đầu tư chứngkhoán theo hệ thống. Cách thứ

nhất có thể là thực hiện việcmua vào chứng khoán liên tụcthông qua một nhà môi giớigiảm giá trên mạng. Hoặc lànhà đầu tư có thể sử dụng dịchvụ của các nhóm hỗ trợ nhàđầu tư về chứng khoán.

Nguyên tắc quan trọng nhất khiđầu tư chứng khoán là phảichấp hành nghiêm chỉnh nhữngquy tắc đã đề ra và thiết lậpnhững khoản đầu tư thườngxuyên trong quỹ chứng khoán

của bạn mỗi tháng, bất kể làkhoản đầu tư ấy nhỏ đến mứcnào. Và sau đó, bạn hãy bìnhtĩnh vượt qua những "thử tháchcam go" của thị trường.

Mua cổ phiếu, chú ý thanhkhoản

Nhiều nhà đầu tư sở hữulượng cổ phiếu có giá trịhàng trăm triệu đồng, nhưngchúng chỉ là những con số.Muốn bán thì không ai mua.

Lý do? Vì họ đang sở hữunhững cổ phiếu có tính thanhkhoản kém

Chọn những ông lớn

Theo thuật ngữ của thị trườngchứng khoán thì cổ phiếu cótính thanh khoản là cổ phiếu dễđược chuyển đổi thành tiền trênthị trường, tức cổ phiếu dễ bán.Và trên thị trường hiện nay hầuhết cổ phiếu có tính thanhkhoản cao đều là cổ phiếu củacác ông lớn.

Có điều, những cổ phiếu có khảnăng thanh khoản cao khônghẳn là cổ phiếu có lượng giaodịch nhiều nhất. Như cổ phiếu

SIB chẳng hạn, theo thống kêtừng phiên của Trung tâm Giaodịch Chứng khoán Tp.HCMtrước đây người ta thấy cổphiếu STB mỗi phiên giao dịchtrên nửa triệu cổ phiếu, cóphiên lên đến 1,3 triệu cổphiếu.

Thế nhưng, thời gian gần đâydo cổ phiếu này được nhiềungười tìm mua mà cổ đông thìmuốn nắm giữ không bán rakhiến lượng giao dịch tụt xuống

còn hơn 40.000 cổ phiếu.

Có thể giải thích hiện tượng nàynhư sau: một thời gian, cổ phiếuSTB của Sacombank gần nhưkhông tăng giá. Nên khi STBrục rịch tăng giá, có nhữngngười không nắm kỹ thông tin,thấy cổ phiếu tăng giá vội bánđi kiếm chênh lệch. Phiên 17/1và 18/1 lượng giao dịch củaSTB lên đến hơn 1,1 triệu cổphiếu. Nhưng rồi đến khi Trungtâm Giao dịch Chứng khoán

Tp.HCM thông báo chính thứcviệc Sacombank sẽ cho quyềnmua cổ phiếu theo tỷ lệ 2 cổphiếu cũ được mua thêm 1 cổphiếu mới với giá 15.000đồng/cổ phiếu, thì những cổđông bán vội mới bật ngửa ra làmình đã bán hớ. Họ vội vã muavô, nhưng đến thời điểm này thìcòn bao nhiêu người bán!

Một số cổ phiếu trong thời gianqua luôn nằm trong bảng “tốp5” gồm VNM (Vinamilk), VSH

(Thủy điện Vinh Sơn SôngHinh), REE, PVD (Khoan vàDịch vụ khoan dầu khí). Tuynhiên, danh mục “tốp 5” đượcđiều nghiên trong tháng 1/2007của các chuyên gia thì chỉ có 3“ghế” thành viên thường trực làSTB, VSH và VNM, còn 2“ghế” thành viên không thườngtrực thì được thay đổi bởi cáccổ phiếu có tính thanh khoảnkhá như TDH, GMD, CII,BMP...

Mua OTC cũng cần quantâm tính thanh khoản

Tất nhiên, cổ phiếu đã lên sàngiao dịch, niêm yết tại Trungtâm Giao dịch Chứng khoánTp.HCM hay đăng ký giao dịchtại Trung tâm Giao dịch Chứngkhoán Hà Nội đều mang tínhthanh khoản cao hơn khi còn làcổ phiếu ở thị trường tự do(OTC).

Với cổ phiếu ở thị trường OTC

khi có thông tin sắp được lênsàn thì thị giá tăng lên rõ rệt,nhiều người săn mua nên dễbán. Mức chênh lệch giữa cổphiếu OTC và cổ phiếu niêmyết có thể tăng gấp 2 lần. Cụthể như cổ phiếu TDH củaCông ty Cổ phần Nhà Thủ Đứctrước khi lên sàn giao dịch ởmức giá 120.000 đồng/cổ phiếu,nhưng chào sàn tại mức giá300.000 đồng/cổ phiếu; haynhư FPT lúc còn là cổ phiếuOTC được “cò chứng khoán”

chào bán tại giá 240.000đồng/cổ phiếu thì lên sàn với giá400.000 đồng/cổ phiếu, gấp 40lần mệnh giá.

Những sự kiện trên đã làm chonhà đầu tư lao vào mua nhữngcổ phiếu OTC vì cho rằng cómức lãi cao. Nhưng thực tế, thịtrường chứng khoán không cócông thức nhất định. Có khi cổphiếu đấu giá chính thức lầnđầu ra thị trường đạt mức giárất cao nhưng sau đó ngoài thị

trường tự do giới “cò” chào bángiá thấp hơn, vẫn không bánđược.

Điều đó có nghĩa người muanên cẩn trọng tìm hiểu thông tincặn kẽ. Không thể mua theophong trào, đến lúc cần lạikhông bán được.

Quỹ đầu tư - lựa chọn thíchhợp?

Lợi nhuận khổng lồ từ đầutư chứng khoán đang tạo sứchấp dẫn đặc biệt với ngườidân. Tuy nhiên, thị trườngchứng khoán là một dạng thịtrường cao cấp ẩn chứanhiều rủi ro ngay cả với giớiđầu tư chuyên nghiệp.

Gửi tiền vào đâu để vừa cólợi nhuận cao, vừa giảm thiểurủi ro là nhu cầu của đa số nhà

đầu tư cá nhân thiếu kinhnghiệm.

Thiếu kiến thức, rủi ro lớn

Từ trung tuần tháng 11/2006đến nay, thị trường chứngkhoán Việt Nam chứng kiến"cơn lốc" tăng giá cổ phiếu củacác công ty trên cả hai thịtrường niêm yết và phi tậptrung.

Sự giao dịch sôi động khiến chỉ

VN-Index liên tục xác lậpnhững kỷ lục, ngày 6/2/2007chỉ số VN-Index đã đạt con số" ngất ngưởng " 1091,38, sốlệnh mua bán cũng tăng mạnhlàm cho tổng giá trị giao dịchlên đến con số gần một nghìn tỉmỗi phiên.

Trên thị trường OTC giá cổphiếu cũng tăng lên gấp nhiềulần, đặc biệt có những buổichào bán cổ phiếu lần đầu racông chúng của các công ty có

số lượng nhà đầu tư đăng ký vàlượng đặt mua vượt ngoài mongđợi của tổ chức bảo lãnh cũngnhư công ty chào bán, giá thànhcông bình quân của một sốcông ty vượt ngoài sự "tưởngtượng" của các nhà chuyênmôn hay cá nhân có kinhnghiệm.

Hậu quả dẫn đến là rất nhiềungười bỏ quyền mua và chịumất số tiền đặt cọc. Tuy khôngphải tất cả, nhưng giá nhiều cổ

phiếu tăng cao đến mức mànhiều nhà đầu tư chuyên nghiệpđánh giá là đã vượt khỏi giá trịthực rất nhiều.

Lợi nhuận từ việc mua bán cổphiếu lôi kéo đối tượng tham giamua bán tăng lên theo cấp sốnhân. thị trường chứng khoánthu hút được nhiều đối tượngnhà đầu tư là điều đáng mừng,tuy nhiên cũng không ít nhữngnỗi băn khoăn đặt ra. Một trongnhững băn khoăn đó là sự tham

gia của nhiều người dân mà họkhông có nhiều kiến thức về cổphiếu hay thị trường chứngkhoán.

Những đối tượng này thườngmua bán cổ phiếu theo sự máchbảo của người khác và có tínhbầy đàn. Đây là nguyên nhânlàm cho nhiều cổ phiếu trên cảthị trường niêm yết và OTC caohơn nhiều so với giá trị nội tại,là một nhân tố làm cho thịtrường phát triển không bền

vững. Nếu thị trường có nhữngbiến động thì đây là nhữngngười đầu tiên chịu những tổnthất nặng nề.

Thị trường bỏ ngỏ

Kiếm lợi từ việc đầu tư cổ phiếulà nhu cầu chân chính của mọingười dân. Đồng thời, cũngkhông thể trông mong hay yêucầu tất cả mọi người phải trangbị đầy đủ những kiến thức khitham gia. Những đối tượng này

rất cần sự xuất hiện của các tổchức chuyên nghiệp, nơi có thểuỷ thác số vốn của mình chonhững người có chuyên môn vàkinh nghiệm.

Khi mua các chứng chỉ quỹ,hay uỷ thác vốn của mình chocác tổ chức chuyên nghiệp,người dân tham gia vào thịtrường chứng khoán có thể yêntâm hơn vì đồng tiền của mìnhđã được gửi cho những ngườichuyên nghiệp. Xu hướng này

là một tất yếu của một thịtrường chứng khoán phát triển.

Tuy nhiên thực trạng hiện nay,những tổ chức hay quỹ đầu tưtrong nước rất ít. Tại các buổichào giá của một số công ty, rấtnhiều nhà đầu tư có nhu cầu sửdụng dịch vụ uỷ thác đầu tư đãtìm đến những công ty tài chínhnhưng thường bị từ chối do đãhết suất. Đã có hiện tượng chàobán suất uỷ thác đầu tư với sốmức tiền lên đến hàng chục

triệu đồng.

Hiện trên sàn cũng chỉ có duynhất hai chứng chỉ quỹ BF1 vàVF1. Các chứng chỉ quỹ này cóquy mô giao dịch rất lớn ở mỗiphiên, chứng tỏ nhu cầu gửi vốncho các tổ chức chuyên nghiệpcủa người dân rất cao.

Những nhân vật không thểthiếu trên thị trường chứngkhoánTrải qua hàng trămnăm lịch sử hình thành, thịtrường chứng khoán đến nay

vẫn không ngừng phát triểnvà ngày càng khẳng định làmột kênh huy động vốn hữuhiệu của nền kinh tế. Cùngvới những tiến bộ của khoahọc kỹ thuật và yêu cầu về sựđa dạng trong các hoạt độngđầu tư, đến nay nhiều loạithị trường đã ra đời với cáchình thức tổ chức thị trườngtừ đơn giản (thị trườngchứng khoán phi tập trung)đến hiện đại và hết sức chặtchẽ (thị trường chứng khoán

tập trung).Thị trường chứng khoán

không thể thiếu những thànhviên hoạt động của mình. Khiđề cập đến các hình thức tổchức thị trường không thểkhông nhắc đến vai trò của cácchuyên gia và các nhà tạo tậpthị trường trong việc tạo lập sựcông bằng, hiệu quả và trật tựtrên mỗi thị trường này.

Vai trò của chuyên gia chứngkhoán trên thị trường chứng

khoán giao dịch tập trung.

Mục tiêu của các Sở giao dịchlà tạo lập một môi trường giaodịch chứng khoán (chứngkhoán) an toàn và hiệu quả,trong đó các nhà đầu tư phảiđược đối xử công bằng, đượccung cấp thông tin tương xứngnhằm hỗ trợ kịp thời cho cácquyết định đầu tư¬.

Trên thị trường chứng khoángiao dịch tập trung, chuyên gia

chứng khoán là những ngườihoạt động chuyên môn nhằmduy trì sự công bằng, cạnhtranh và hiệu quả về một loạichứng khoán đã niêm yết.Ngoài ra, các chuyên gia còn làsự kết nối giữa các nhà môi giớivới các lệnh đặt mua và bántrên thị trường chứng khoán, hỗtrợ cho các giao dịch được thựchiện an toàn và hiệu quả.

Một giao dịch được thực hiệnkhi giá cả đã hợp lý, để đạt

được mức giá hợp lý thì cáclệnh đều phải chuyển qua cácchuyên gia phụ trách. Vai tròcủa các chuyên gia được thểhiện qua các hoạt động sau:

- Vai trò là đại lý của các nhàmôi giới: Công việc của chuyêngia là thực hiện lệnh cho cácnhà môi giới đối với loại chứngkhoán mà họ phụ trách. Nếumột khách hàng tiến hành đặtlệnh thông qua nhà môi giới,trong trường hợp lệnh giới hạn

không thể thực hiện được, nhàmôi giới sẽ chuyển lệnh nàysang các chuyên gia, cácchuyên gia sẽ trở thành ngườiđại diện cho nhà môi giới đốivới lệnh đó tại sàn giao dịch.

- Vai trò là nhà đấu giá: Trongtoàn bộ phiên giao dịch, cácchuyên gia sẽ đ¬ưa ra một mứcgiá chào mua - chào bán tốtnhất, trên cơ sở đó đến đầu mỗiphiên giao dịch họ thiết lập mộtmức giá giao dịch hợp lý đối với

từng loại chứng khoán trên cơsở cung - cầu về loại chứngkhoán đó. Hoạt động này nhằmbảo đảm trật tự thị trường đốivới từng loại chứng khoán màhọ phụ trách, đồng thời hạn chếsự dao động về giá cả củachứng khoán đó.

- Vai trò là nhà kinh doanh: Cácchuyên gia thực hiện giao dịchtại một mức giá nằm trongkhoảng giá chào mua cao nhấtvà giá chào bán thấp nhất. Họ

là người chịu trách nhiệm giảmthiểu sự chênh lệch giữa lệnhmua và lệnh bán. Việc mua vàbán này được thực hiện theoh¬ướng của thị trường cho đếnkhi sự chênh lệch được cânbằng trở lại. Trong trường hợp xảy ra biếncố về lệnh, về giá cả... tại thịtrường giao dịch tập trung, vaitrò của các chuyên gia trở nênrất quan trọng trong việc chủđộng điều chỉnh các biến cố vềtrạng thái cân bằng và ổn định.

Vai trò của các nhà tạo lậpthị trường trên thị trườngphi tập trung.

Nhà tạo lập thị trường là ngườithực hiện chức năng duy trì thịtrường cho một loại chứngkhoán. Chẳng hạn, đối vớichứng khoán A là chứng khoánkhông niêm yết và được muabán trên thị trường phi tập trung(OTC). Nhà tạo lập thị trườnglà người đặt ra mức giá bán

chứng khoán A cho bên muavới sự thách giá trên cơ sởtương ứng với mức giá mà bênbán (khách hàng của họ) yêucầu.

Sau khi nhà đầu tư đặt lệnhmua bán chứng khoán A trênthị trường OTC, nhà môi giới sẽchuyển lệnh này tới nhà kinhdoanh (thuộc bộ phận kinhdoanh của công ty môi giới).Nhà kinh doanh sẽ tìm kiếmngười có thể bán số chứng

khoán A (nhà môi giới bênbán). Lúc này, nhà môi giới bênbán đóng vai trò là người tạo lậpthị trường cho chứng khoán A.

Thực tế là có nhiều nhà môigiới sẵn sàng bán chứng khoánA và như vậy sẽ có rất nhiềunhà tạo lập thị trường đối vớichứng khoán A tương đư¬ơngvới các mức "thách giá" khácnhau. Nhà kinh doanh bắt đầutiến hành th¬ương l¬ượng vềgiá cả của chứng khoán A với

các nhà tạo lập thị trường để cóthể đạt được mức giá tối ư¬u.Giao dịch sẽ được thực hiện khinhà kinh doanh tìm được nhàtạo lập thị trường bán số chứngkhoán A với mức giá thấp nhất.

Thông th¬ường các nhà tạo lậpthị trường là những nhà môi giớiđã được đăng ký. Tuy nhiên,không phải tất cả các nhà môigiới đã đăng ký đều là nhữngnhà tạo lập thị trường. Để cóthể trở thành một nhà tạo lập thị

trường thì người môi giới phảithực sự quan tâm đến việc tạodựng thị trường cho một loạichứng khoán.

Vai trò của các nhà tạo lập thịtrường được thể hiện thông quacác hoạt động sau:

- Duy trì tính linh hoạt của thịtrường đối với một loại chứngkhoán khi chứng khoán đóđược phát hành ra thị trường. - Tăng khả năng thực hiện giao

dịch một loại chứng khoán cóthể sinh lời do sự cạnh tranh vềgiá cả đặt ra giữa các nhà tạolập thị trường khác nhau đối vớicùng loại chứng khoán đó. - Thu hút sự quan tâm của cácnhà đầu tư tới một loại chứngkhoán không niêm yết trên thịtrường. - Tăng tính linh hoạt của thịtrường đối với một loại chứngkhoán khi tăng số l¬ợng cácnhà tạo lập thị trường.

Các chuyên gia cũng có thể trởthành "nhà tạo lập thị trường"đối với một loại chứng khoán cụthể trong điều kiện phải chịu sựkiểm soát chặt chẽ. Sự kiểmsoát này sẽ hạn chế được cácsai phạm nếu họ lạm dụngquyền hành độc quyền củamình tại Sở giao dịch.

Bên cạnh đó, các nhà tạo lậpthị trường có xu hư¬ớng cạnhtranh với nhau do luôn có nhiềunhà tạo lập thị trường đối với

một chứng khoán, do đó thịtrường OTC được đánh giá làcó khả năng tự điều chỉnh tốthơn thị trường giao dịch chứngkhoán tập trung.

Cả chuyên gia chứng khoán vànhà tạo lập thị trường đều đượctiếp cận với các thông tin đặcbiệt do họ thư¬ờng xuyên tiếpcận trực tiếp với các thông tintrên sổ lệnh, vì vậy họ có nhiềukhả năng bị "rò rỉ" thông tin khicó sự biến động thị trường. Nếu

không bị cấm, các chuyên giavà các nhà tạo lập thị trường cóthể sử dụng các thông tin này(bao gồm các thông tin nội bộ)để thực hiện kinh doanh chochính họ nhằm thu lợi nhuận.Đó cũng chính là lý do tại saonhững đối t¬ượng này bị kiểmsoát chặt chẽ. Một yêu cầukhác nữa là họ phải công bằngvới tất cả các nhà đầu tư¬,không được phép thiên vị bất cứbên nào.

Ngày nay, trên thế giới có nhiềuloại thị trường mới ra đời nhưthị trường cổ phiếu, thị trườngtrái phiếu, thị trường tương lai,thị trường quyền chọn... cùngvới sự hỗ trợ của các phươngthức giao dịch đa dạng đãkhông ngừng thúc đẩy sự pháttriển của hệ thống thị trườngchứng khoán, góp phần vào sựcông bằng, hiệu quả và trật tựđối với các giao dịch tại các thịtrường này... Vì vậy vai trò củacác chuyên gia và các nhà tạo

lập thị trường là luôn đượckhẳng định.

Không thể chọn nhà đầu tưchiến lược ồ ạt

Ngày 13/2 tại Hà Nội, ôngNguyễn Đức Vinh, Tổnggiám đốc ngân hàng cổ phầnkỹ thương (Techcombank) đãtrao đổi với báo giới về việcthành lập công ty chứngkhoán và cách chọn nhà đầutư chiến lược của ngân hàngnày.

- Thưa ông, vì sao tới thờiđiểm này NH mới có kế hoạch

thành lập công ty chứng khoán,trong khi các NH khác đã làmđiều này từ lâu ?ư

Ông Nguyễn Đức Vinh:

Thực ra chúng tôi đã có kếhoạch từ năm ngoái, nhưng doban lãnh đạo muốn tập trung đểcủng cố hoạt động của NHthương mại, không muốn dàntrải quá nhiều. Chúng tôi xácđịnh rằng mình phải làm tốtnghề NHTM, tập trung vốn vànhân lực phục vụ DN và dân

cư.' Đến thời điểm này chúng tôi

mới quyết định sẽ thành lậpcông ty chứng khoán vào năm2007, nhằm đáp ứng nhu cầucủa khách hàng là các nhà đầutư. Nếu chúng ta không đápứng nhu cầu này thì nhà đầu tưsẽ tìm đến các NH khác.

- Ông có thể nói rõ hơn về

hình thức và quy mô của côngty này ?

Về hình thức, công ty chứng

khoán này là công ty cổ phầnvới vai trò chủ đạo củaTechcombank,

phấn đấu trở thành một công

ty chứng khoán chuyên nghiệp,hoạt động lâu dài và bền vữngchứ không phải chỉ vì mục đíchtranh thủ lúc thị trường đangbiến động mạnh như hiện nayđể kiếm lời.

Còn quy mô vốn thì phải đápứng nhu cầu của luật pháp: mứctối thiểu là 200 tỉ đồng, mứchoàn thiện tất cả các chức năngcủa một công ty chứng khoán là300 tỉ đồng.

Ông đánh giá như thế nào

về quy mô vốn của các NHTMcổ phần VN và việc đồng loạttăng vốn của các NH trong thờigian qua ?

Tôi cho rằng quy mô vốn

của các NH Việt Nam hiện vẫnquá nhỏ, kể cả việc hai năm gầnđây các NH tăng vốn rất mạnh.Vì thế NHNN cũng đã có quyđịnh tăng vốn bắt buộc, từ năm2008 trở đi tất cả các ngân hàngđều phải có vốn 1.000 tỉ đồngvà đến năm 2010 là 3.000 tỉđồng.

Việc tăng vốn của các NH,

theo tôi, là hoàn toàn hợp quyluật, chỉ có điều các NH sẽ tăngnhư thế nào, bởi khi tăng vốn

tạo ra cơ hội rất nhiều, đồngthời cũng tạo ra sức ép để làmsao cho bộ máy, mạng lưới hoạtđộng ổn định, đảm bảo hiệu quảcủa đồng vốn. Không thể nàomỗi năm tăng vốn tới 2-3 lầnmà lợi nhuận cũng tăng tươngứng được. Trên thế giới mứctăng trưởng 20-30% là quá tốt,còn ở VN vừa qua, trong giaiđoạn quá độ mức tăng trưởngcó thể đạt tới 50-60% nhưng vềlâu dài sẽ khó duy trì mức tăngnày.

Riêng Techcombank đã tăng

vốn hai lần trong năm qua lêntrên 1.700 tỉ đồng và dự kiến sẽtiếp tục tăng lên 2.700 tỉ đồngvào cuối năm nay.

- Để phát triển lâu dài, các

NH thường lựa chọn các nhàđầu tư chiến lược, vậy tiêu chínào để lựa chọn các nhà đầu tưnày ?

Tôi cho rằng việc hợp tác với

các đối tác nước ngoài đang làmột xu hướng hợp lý bởi bảnthân các NH, các DN VN cònquá nhỏ, việc hợp tác đó sẽgiúp họ vươn ra nước ngoàitrong tương lai, và thậm chí đểtồn tại và hoạt động có hiệu quảtrên địa bàn nội địa khi các ràocản về thương mại, đầu tư đượcdỡ bỏ bởi VN đã gia nhậpWTO.

Tuy nhiên, tôi cũng muốn

nhấn mạnh việc hợp tác với

nước ngoài chỉ có hiệu quả khichúng ta có sự chuẩn bị tốt, bởicác NH nước ngoài, các tổchức tài chính nước ngoàimuốn vào VN và biến các NHVN thành các ngân hàng concủa họ. Nếu chúng ta chỉ bằnglòng với việc giá cổ phiếu tănglên và hoàn toàn bán lại cho họthì đó là chiến lược quá đơngiản . Phần lớn các ngân hàngnghiêm túc đều muốn xây dựngthương hiệu riêng, của ngườiVN.

Chúng ta cũng không thể lựa

chọn nhà đầu tư chiến lược mộtcách ồ ạt bằng cách bán chongười trả giá cao nhất mà cầnphải đánh giá bằng sự hài hoàtrong cơ cấu tổ chức, trongchiến lược sản phẩm và đặc biệtlà sự hài hoà trong chiến lượckinh doanh của các bên tại VN,tránh đối đầu.

Tôi cho rằng chúng ta cần

xây dựng một hệ thống, một bộ

máy con người có thể đánh giá,tiếp nhận những sự hỗ trợ củacác đối tác nước ngoài và cónhư vậy chúng ta mới có thểlớn mạnh cùng các đối tácchiến lược. Bản thânTechcombank cũng cho rằng,chúng tôi cần đối tác chiến lượchơn là nhà đầu tư tài chính. Tớinay Techcombank mới có duynhất HSBC là đối tác chiếnlược và chúng tôi cho rằng đốitác chiến lược thì không thể cóquá nhiều.

- Hiện nay nhiều NHTM

quốc doanh như Vietcombank,BIDV ... đang tiến hành cổphần hoá và có kế hoạch niêmyết cổ phiếu trên TTCK, vậy Techcombank có kế hoạch lênsàn hay không ?

NH quốc doanh chuẩn bị cổ

phần hoá là xu hướng chung,chuyển từ sở hữu Nhà nướcsang sở hữu toàn dân. Chúngtôi đã là một NH cổ phần, còn

việc có niêm yết trên TTCKhay không còn phụ thuộc vàonhiều yếu tố. Việc niêm yết đểđáp ứng nhu cầu huy động vốnvà đảm bảo tính thanh khoảncủa cổ phiếu, tính minhbạch...nên tôi cho rằng việc đápứng đầy đủ các tiêu chuẩn nhưcủa các DN niêm yết quantrọng hơn việc Techcombankcó niêm yết hay không.

- Xin cảm ơn ông !Techcombank tiếp tục định

hướng NH bán lẻ Theo kế hoạch, năm 2007Techcombank sẽ tiếp tục hướngtới các cá nhân, các DN nhỏ vàvừa. Để thực hiện định hướngnày, Techcombank sẽ đầu tưđồng bộ cả về sản phẩm, nhânsự, mạng lưới, công nghệ vàquản trị DN.

Đấu giá cổ phiếu lần đầu:Nên phân tích kỹ thông tin

Trong tháng 3/2007, nhiềudoanh nghiệp nhà nước trongngành điện, dầu khí, dệtmay, rượu bia... sẽ tiếp tụcbán đấu giá cổ phiếu lần đầura công chúng để thực hiệncổ phần hóa và tiến tới niêmyết cổ phiếu trên thị trườngchứng khoán.

Những cuộc đấu giá cuốinăm qua cho thấy một làn sóng

ào ạt những nhà đầu tư cá nhânmuốn mua cổ phiếu bằng đượcmà không cần phân tích thôngtin thị trường, bản cáo bạch vàtham vấn ý kiến chuyên gia.

Cuộc đấu giá cổ phiếu củaCadivi vừa qua là một minhchứng điển hình.

Ngay ngày đầu tiên đăng kýtham dự đấu giá cổ phiếu củaCông ty Dây và Cáp điện ViệtNam (Cadivi) tại Công ty Cổ

phần Chứng khoán Sài Gòn(SSI), lượng người kéo đến ùnùn làm tắc nghẽn và chật cứngcửa ra vào của SSI (tổng cộngcó 4.064 nhà đầu tư cá nhântham gia đăng ký đấu giá).

Trước cuộc đấu giá cổ phiếuCadivi, đầu tháng 1/2007, Côngty Cổ phần Dây và Cáp điệnViệt Nam (Taya) đã công bốthông tin và giải trình nguyênnhân dẫn đến tình trạng thua lỗtrong quý IV/2006. Rất đông

nhà đầu tư cá nhân “khôngthèm” đoái hoài đến thông tinvề Taya, bản cáo bạch củaCadivi và sự cạnh tranh rấtkhốc liệt trên thị trường dây vàcáp điện, họ đặt mua cổ phiếuCadivi với giá gấp 18 lần giákhởi điểm, có người đặt muavới giá “điên rồ” (có thể donhầm lẫn) là 44,6 triệu đồng/cổphiếu trong khi giá khởi điểmchỉ có 11.000 đồng/cổ phiếu.

Trong cuộc đấu giá, tất cả các

nhà đầu tư là tổ chức đềukhông trúng do họ phân tích,đánh giá kỹ lưỡng những thôngtin và đặt mua với mức giá “vừaphải”, hứa hẹn thu lợi nhuận vềlâu dài. Nhà đầu tư nước ngoàitham gia đấu giá cổ phiếuCadivi rất ít và chỉ trúng có16.000 cổ phiếu với giá trúngthầu thấp nhất.

Tại sao nhà đầu tư là tổ chứckhông ai trúng đấu giá cổ phiếuCadivi? Theo một số chuyên gia

tài chính, thị trường, ngành sảnxuất dây và cáp điện không“ngon ăn” như nhận xét củanhiều nhà đầu tư cá nhân mớitham gia thị trường chứngkhoán.

Thị trường dây và cáp điện ViệtNam đang cạnh tranh rất quyếtliệt, tiềm ẩn nhiều rủi ro, điềunày có thể nhận thấy qua nhữngthông tin sau:

Giá nguyên liệu đầu vào (chủ

yếu là đồng và nhôm) thănggiáng quá thất thường là một rủido đầu tiên của các công ty sảnxuất dây và cáp điện. TheoCông ty Taya (công ty có vốnđầu tư nước ngoài đầu tiên lênsàn giao dịch Tp.HCM), quýIV/2005, giá đồng thế giới ởmức thấp, chỉ có 4.500USD/tấn, quý I và II/2006 tăngđột biến, lên tới 7.200 USD/tấn,tăng 90% so với giá bình quânnăm 2005, quý III/2006 tăng lênmức kỷ lục là 8.000 USD/tấn và

quý IV/2006 lại đột ngột sụtcòn 6.700 USD/tấn.

Theo Hội đồng Quản trị Côngty Taya, sự tăng giá nguyên liệuđồng thế giới trong thời gianqua là do thị trường TrungQuốc thu hút nguyên liệu đồngquá lớn, lượng đồng nhập khẩuc ủ a Trung Quốc tăng mạnh(Trung Quốc hiện chiếm 1/5lượng tiêu thụ đồng nguyên liệucủa toàn thế giới), cộng thêmvào đó là khả năng kìm hãm giá

cả và đầu cơ của các quỹ đầutư tại các sàn giao dịch kim loạitrong nước và trên thế giới.

Hiện nay, tại Việt Nam,ngành sản xuất dây và cáp điệnphải nhập khẩu toàn bộ nguyênliệu đầu vào đồng và nhôm nênphụ thuộc rất lớn vào biến độngcủa giá thị trường thế giới vàtình trạng đầu cơ của các quỹđầu tư trên sàn giao dịch kimloại London, sàn giao dịch kimloại quy mô lớn nhất thế giới.

Một rủi ro rất lớn nữa của cáccông ty sản xuất dây và cápđiện ở Việt Nam là thị trườngngày càng cạnh tranh quyết liệtgiữa các công ty trong nước,công ty có vốn đầu tư nướcngoài và hàng nhập khẩu từ cácnước ASEAN.

Theo khảo sát sơ bộ của Cadivi,hiện nay ở Việt Nam có trên130 nhà sản xuất dây và cápđiện lớn, nhỏ có thể chia thànhcác nhóm đối thủ cạnh tranh

sau: các doanh nghiệp dây vàcáp điện thuộc doanh nghiệpnhà nước và thuộc Bộ Quốcphòng khoảng 10 doanh nghiệp,gồm: Công ty Cơ điện TrầnPhú, Công ty Thiết bị điệnĐông Anh, Xí nghiệp Vật liệucách điện Hải Phòng (Sicadi),Công ty Elmaco (Bộ Thươngmại), Công ty Điện dân dụngHà Nội (nay đổi tên là Công tyThiết bị kỹ thuật điện).

Phần lớn các công ty, xí nghiệp

là doanh nghiệp nhà nước đềucó các ưu thế rất lớn như vốndo Nhà nước cấp, phần lớnthiết bị được chú ý đầu tư mới,có cán bộ kỹ thuật và quản lýcó kinh nghiệm thương trường.

Cho đến nay, phía Bắc cókhoảng 25 cơ sở và phía Namcó trên 80 cơ sở và doanhnghiệp tư nhân sản xuất dây vàcáp điện, được đầu tư máy mócthiết bị tương đối hoàn chỉnh,năng suất trung bình cao, điển

hình là các công ty như: Côngty TNHH Tân Cường Thành,Công ty TNHH Đại Long, Côngty TNHH Tân Nghệ Nam,Công ty TNHH Liên Đạt, Côngty TNHH Thịnh Phát, Công tyTNHH Kiện Năng, Công tyTNHH Lioa, Công ty Cổ phầnTự Cường, Công ty TNHHHoàng Sơn.

Các công ty có vốn đầu tư nướcngoài có 14 doanh nghiệp gồm:công ty 100% vốn nước ngoài

sản xuất dây và cáp điện: Côngty Cổ phần Dây cáp điện TayaViệt Nam (Đài Loan), Công tyCáp điện Evertop (Đài Loan);công ty liên doanh gồm: Côngty LG-Vina, liên doanh giữaHàn Quốc và Công ty Điệnnước lắp máy Hải Phòng; Côngty Cáp điện Deaung-Vina, liêndoanh giữa Nexsan (Hàn Quốc)và cơ khí Yên Viên; Công tyLiên doanh Nexsan-Lioa, liêndoanh giữa Nexsan (Pháp) vàCông ty TNHH Lioa; Công ty

Liên doanh TSC, liên doanhgiữa Taihan (Hàn Quốc) vàCông ty Cổ phần Sacom...

Trên thị trường Việt Nam hiệnnay còn có hàng dây và cápđiện nhập khẩu chính thức vànhập khẩu lậu từ các nướctrong khối ASEAN như TháiLan, Malaysia, Indonesia,Philippines..., từ châu Á nhưHàn Quốc, Trung Quốc... Đâycũng là “đối thủ” đáng gờm củacác nhà sản xuất dây và cáp

điện ở Việt Nam.

Những lời khuyên cho ngườimới lên sàn: Khi nào nênbán cổ phiếu?

Phần lớn những ngườimới chơi chứng khoán đềukhông biết chính xác khi nàocần phải bán cổ phiếu. Thựctế thì việc chọn thời điểmbán thường khó hơn việcchọn thời điểm mua. Nhưngchính điều này mới quyếtđịnh lợi nhuận cho nhữngngười chơi cổ phiếu.

Người đầu cơ (còn gọi làngười chơi cổ phiếu) khác vớimột nhà đầu tư, đây là hai loạingười khác nhau trong thịtrường chứng khoán.SteveAnderton, người sáng lập raHãng Tactical Trader của Anh,khuyên rằng: “Nếu bạn quyếtđịnh trở thành một người chơicổ phiếu thì hãy quên đi nguyêntắc chính của một nhà đầu tư là‘mua và giữ’. Khi mua cổphiếu, người chơi cổ phiếu phảibiết khi nào sẽ bán chúng”.

“Việc ra quyết định bán cổphiếu đôi khi rất khó khăn. Mọingười thường không chịu thừanhận sai lầm của mình và khôngmuốn bán cổ phiếu khi chúnghạ giá vì hy vọng giá sẽ tăng trởlại.

Và họ cũng khó khăn khôngkém khi ra quyết định bánnhững cổ phiếu đang tăng giá:có cảm tưởng rằng giá sẽ còntăng nữa và người chơi cổ phiếuthường tiếc những khoản lợi

nhuận còn ‘chưa có’ này”.

“Bán là quyết định khó khănnhất khi bạn quyết định đầu tưvào cổ phiếu, Barry James, Chủtịch Quỹ James AdvantageFunds, cho biết. Bạn sẽ là kẻthua lỗ nếu chỉ xác định chomình những nguyên tắc mua cổphiếu mà không đề ra cácnguyên tắc bán cổ phiếu”.

Nên bán khi các chỉ số xấuđi

Một trong những lý do xác

đáng để đem bán cổ phiếu làkhi xuất hiện những thông tinxấu về các chỉ số tài chính củacông ty phát hành cổ phiếu. Vìđây, có thể không phải là nhữngtin tức xấu cuối cùng, DavidCovach, Trưởng điều hành củaTurner Investment Partners,cho biết. “Tốt nhất là bánnhững cổ phiếu này đi hơn làgiữ và ngồi nhìn thấy giá cổphiếu ngày càng tụt xuống thấph ơ n ” , Ɵऌ Ďਈ,áDZਈnhiênǴਈẽờǷਈNĐTn

BảǼਈếken ListTP.ǡਈsoài Ǧ㺬ヸ佈ミ㹼ヸ缠!�ヘ佰�c ǯਈ佴ミ缠!텔嚬怠�ǔਈ恄�惠�忨�Ǚਈngǜਈ佴ミ缠!톼嚬번�ǁਈ벬�봀�뱐�džਈ. lj㺬ヸ佈ミ㹼ヸ缠!�ヘ튠嚬cơ Ʋਈ佴ミ缠!竬�퇐嚬Ʒ 翨啈keKey1e2�ƻ ��keKey1e2圕ƿਐtrên��ƣਈ퇴嚬퍀嚬 �hạnƨਈ佴ミ缠!퀔嚬티嚬 ƭ 㺬ヸ佈ミ㹼ヸ缠!�ヘ팸嚬p Ɩਈ팔嚬폘嚬튨嚬hời ƛਈ佴ミ缠! 쿼嚬펈嚬 ƀ 㺬ヸ佈ミ㹼ヸ缠!�ヘ폐嚬 . Ɖਈ펬嚬푰嚬퍀嚬đề mƎਈ

佴ミ缠!큄嚬퐠嚬 ų 㺬ヸ佈ミ㹼ヸ缠!�ヘ푨嚬g żਈ푄嚬픈嚬폘嚬ra qšਈ佴ミ缠!킔嚬풸嚬 Ŧ 㺬ヸ佈ミ㹼ヸ缠!�ヘ픀嚬á ůਈ퓜嚬햠嚬푰嚬t chŔਈ佴ミ缠!퀬嚬핐嚬 ř 㺬ヸ佈ミ㹼ヸ缠!�ヘ햘嚬ườ łਈ해嚬 �픈嚬 từnŇਈ佴ミ缠!혴嚬헨嚬 Ō 㺬ヸ佈ミ㹼ヸ缠!�ヘ �Hữ ĵਐgói. Ĺਈngļਈ佴ミ缠!ē휄嚬횐嚬 ġ㺬ヸ佈ミ㹼ヸ缠!�ヘ훘嚬 Īਈ횴嚬힐嚬�垬įਈdanhĒਈ佴ミ缠!Ę�嚬흀嚬ė 㺬ヸ佈ミ㹼ヸ缠!�ヘ히嚬Āਈ흤嚬"/>