HMO14 - app.gs.kku.ac.th · hmo14-3 เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูลวิจัย คือ แบบรายค าศัพท์รวม

HMO14

การศกษาเปรยบเทยบระบบเสยงภาษาเวยดนามในประเทศลาวและภาษาเวยดนามในประเทศไทย A phonological comparison of a Vietnamese dialect in Laos and Vietnamese dialects in Thailand

ญานกา ตงสรสธกล (Yanika Tangsirisuteekul)* ดร.สมทรง บรษพฒน (Dr.Somsonge Burusphat)**

บทคดยอ งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาเปรยบเทยบระบบเสยงภาษาเวยดนามถนทาไฮ เมองปากเซ แขวงจ าปาสก

ประเทศลาวกบภาษาเวยดนามถนทมการศกษาในประเทศไทย ไดแก ภาษาเวยดนามถนอรญประเทศ ถนขลง ถนวดศรเทพประดษฐาราม ถนทาบอ และถนนาจอกในระดบหนวยเสยงโดยวธการเปรยบเทยบรวมสมย ผลการศกษาพบวา หนวยเสยงพยญชนะมความแตกตางกนทจ านวนและสทลกษณะทงในเรองพยญชนะตนและพยญชนะทาย บางหนวยเสยงปรากฏเฉพาะในบางถน และบางหนวยเสยงมการแปรเปนหนวยเสยงทใชความพยายามในการออกเสยงนอยลง หนวยเสยงสระมจ านวนเทากนทกถนและไมมความแตกตางกนในเรองของสทลกษณะ หนวยเสยงวรรณยกตของแตละถนแตกตางกนทสทลกษณะและจ านวนซงสวนใหญพบวาม 5 หนวยเสยงเชนเดยวกบทพบในถนทาไฮ และภาษาเวยดนามถนทาไฮซงเปนภาษาเวยดนามในประเทศลาวมลกษณะใกลเคยงกบภาษาเวยดนามถนนาจอกมากทสด

ABSTRACT

This research aimed to study a Vietnamese dialect which is spoken at Thahai village, Pakse, Champasak province, Laos in comparison its phonemes with other five Vietnamese dialects in Thailand from previous research as follows: Aranyaprathet, Khlung, Watsritheppradittharam, Thabo, Najok by using the synchronic comparison approach. The study showed that in each dialect there are some different numbers and phonetic features in initial consonant and final consonant phonemes, which are the reason why some of the consonant phonemes disappeared in some dialects, and some phonemes are varied to be less marked sounds. Vowels are no different in all dialects. There are some different numbers and phonetic features in tone phonemes, which mostly are founded five tone phonemes same as in Thahai. Thahai dialect is more related to Najok dialect than other dialects in Thailand.

ค าส าคญ: ภาษาเวยดนามถน ระบบเสยง การเปรยบเทยบรวมสมย Keywords: Vietnamese dialect, Phonological system, Synchronic comparison *นกศกษา หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาศาสตร สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล **ศาสตราจารย สาขาวชาภาษาศาสตร สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

1538

HMO14-2

บทน า ภาษาเวยดนามเปนภาษาในตระกลออสโตรเอเชยตก (Austroasiatic) สาขายอยเวยด-เหมอง (Viet-Muong)

แบงเปน 3 ถน ไดแก ถนเหนอ ถนกลาง และถนใต นอกจากมการใชภาษาเวยดนามภายในประเทศเวยดนามแลว กลมคนทอาศยอยบรเวณเขตชายแดนของประเทศเพอนบานทมอาณาเขตอยตดกนกบประเทศเวยดนาม จะมโอกาสไดรบภาษาเวยดนามเขามาใชสอสารกนในชวตประจ าวนผานการตดตอคาขายและจากผอพยพชาวเวยดนาม โดยเฉพาะอยางยงในประเทศลาวทมแนวพรมแดนตดตอกนถง 2,067 กโลเมตร

จากการศกษางานวจยทเกยวของทงหมดในประเทศไทยพบวาพนททมการเลอกศกษาเกยวกบภาษาเวยดนาม สวนใหญจะเกบขอมลทบรเวณภาคตะวนออกเฉยงเหนอซงเปนบรเวณทมประชากรชาวเวยดนามอพยพมาอยอยางหนาแนนทสด มเพยงบางสวนไดศกษาทภาคตะวนออก ส าหรบทประเทศลาว ไมพบวามงานวจยทศกษาเกยวกบระบบเสยงภาษาเวยดนาม โดยเฉพาะอยางยงทบรเวณภาคใตของประเทศลาวซงมเสนพรมแดนตดตอกบภาคกลางของประเทศเวยดนามและมการรวมกลมของชาวเวยดนามอาศยอยจ านวนมากทสด จากการส ารวจขอมลเบองตนพบวาทเมองปากเซมการรวมกลมของชาวเวยดนามอยเปนชมชนทงหมด 7 ชมชน และหนงในนนคอบานทาไฮ พบวาทนมความนาสนใจทจะศกษาเนองจากเปนชมชนชาวเวยดนามทใหญทสดในเมองปากเซ มการใชภาษาเวยดนามในชวตประจ าวนในทกกลมอาย ดงนนในงานวจยนผวจยจงก าหนดใหภาษาเวยดนามถนบานทาไฮเปนตวแทนภาษาเวยดนามถนในประเทศลาวและน าไปเปรยบเทยบกบภาษาเวยดนามถนในประเทศไทย ไดแก ถนอรญประเทศ จงหวดสระแกว (Phuget, 1996) ถนขลง จงหวดจนทบร (Ubolchote, 1998) ถนวดศรเทพประดษฐาราม จงหวดนครพนม (Salipot, 1998) ถนทาบอ จงหวดหนองคาย (Meekrue-Iam, 2002) และถนนาจอก จงหวดนครพนม (Som-Indra, 2005) เพอขยายขอบเขตการศกษาภาษาเวยดนามในประเทศใกลเคยงและใหเหนภาพรวมของระบบเสยงภาษาเวยดนามจากชาวเวยดนามอพยพมากขน วตถประสงคการวจย

งานวจยนมวตถประสงคเพอเปรยบเทยบระบบเสยงภาษาเวยดนามถนบานทาไฮ เมองปากเซ แขวงจ าปาสก ประเทศลาวกบระบบเสยงภาษาเวยดนามถนในประเทศไทย ไดแก ถนอรญประเทศ (Phuget, 1996) ถนขลง (Ubolchote, 1998) ถนวดศรเทพประดษฐาราม (Salipot, 1998) ถนทาบอ (Meekrue-Iam, 2002) และถนนาจอก (Som-Indra, 2005) ในระดบหนวยเสยง วธการวจย

ผวจยไดส ารวจขอมลเบองตนเกยวกบการใชภาษาเวยดนามทเมองปากเซ แขวงจ าปากสก ประเทศลาว พบวาในเมองปากเซมผพดภาษาเวยดนามรวมตวกนอาศยอยทงหมด 7 ชมชน ซงชมชนทมผพดภาษาเวยดนามอยมากทสดคอบาน Tân An หรอบานทาไฮซงมพนทครอบคลม 4 คมบาน ไดแก คมบานทาหนกาง คมบานทาเซใหม คมบานบงอดม และคมบานทาไฮ (วนนา สลโย, สมภาษณ, 19 มนาคม 2559) จากการส ารวจพนทแตละคมบานพบวา ค มบาน ทาเซใหมเปนคมบานทมประชากรอาศยอยมากทสด จงไดเลอกพนทนเปนจดเกบขอมลและคดเลอกผบอกภาษาเพอใชเปนตวแทนผพดภาษาเวยดนาม

ผบอกภาษาในงานวจยนเปนเพศหญงทงหมด สามารถออกเสยงไดชดเจน เขาใจภาษาเวยดนามและภาษาลาวไดด สอสารภาษาเวยดนามเปนภาษาหลกในชวตประจ าวน โดยผบอกภาษาหลกมอาย 42 ป ผบอกภาษารองคนท 1 อาย 45 ป และผบอกภาษารองคนท 2 อาย 52 ป มภมล าเนาอยทบานทาไฮ

1539

HMO14-3

เครองมอทใชในการเกบขอมลวจย คอ แบบรายค าศพทรวมทงหมดจ านวน 2000 ค า โดยรวบรวมรายการค าศพทจาก Vietnam word list ของ SIL (Trebilco, Oliver, 1971) คดเลอกเพมเตมจาก SIL Comparative African Word List (Roberts, Snider, 2006) และภาคผนวกในวทยานพนธเรอง A phonological study of the Vietnamese dialect as spoken at Najok village (Som-Indra, 2003)

ในการเกบขอมลค าศพท ใชวธสอบถามผบอกภาษาตามรายการค าศพททเตรยมไว โดยใหผบอกภาษาออกเสยงค าศพทซ าค าละ 3 ครง และผวจยจะออกเสยงตามจนกวาผบอกภาษาจะบอกวาออกเสยงไดถกตอง จดบนทกขอมลดวยสทอกษรสากล (IPA) เมอตรวจสอบความถกตองแลว จงน าขอมลมาจดเรยงตามเสยงสมผส (rhyming) วเคราะหเสยงคลมเครอเพอหาหนวยเสยงในภาษาและจดท าระบบเสยง จากนนจงน าขอมลทไดไปเปรยบเทยบแบบรวมสมย (synchronic comparison) ซงเปนการเปรยบเทยบภาษาวามความคลายคลงหรอแตกตางกนอยางไร โดยไมน าปจจยเรองระยะเวลามารวมพจารณา (Bynon, 1977) โดยจะเปรยบเทยบหนวยเสยงพยญชนะ หนวยเสยงสระ และหนวยเสยงวรรณยกตของภาษาเวยดนามถนบานทาไฮกบภาษาเวยดนามถนทมการศกษาในประเทศไทยจ านวน 5 ถน ดงน

1. ภาษาเวยดนามถนอรญประเทศ อ าเภออรญประเทศ จงหวดสระแกว (Phuget, 1996) 2. ภาษาเวยดนามถนขลง อ าเภอขลง จงหวดจนทบร (Ubolchote, 1998) 3. ภาษาเวยดนามถนวดศรเทพประดษฐาราม อ าเภอเมอง จงหวดนครพนม (Salipot, 1998) 4. ภาษาเวยดนามถนทาบอ จงหวดหนองคาย (Meekrue-Iam, 2002) 5. ภาษาเวยดนามถนนาจอก ต าบลหนองญาต อ าเภอเมอง จงหวดนครพนม (Som-Indra, 2005)

ผลการวจย

การเปรยบเทยบระบบเสยงภาษาเวยดนามถนในประเทศไทย ไดแก ถนอรญประเทศ ถนขลง ถนวดศรเทพประดษฐาราม ถนทาบอ และถนนาจอกกบถนทาไฮซงเปนตวแทนของภาษาเวยดนามถนในประเทศลาว เปนการเปรยบเทยบในระดบหนวยเสยง ไดแก หนวยเสยงพยญชนะ หนวยเสยงสระ และหนวยเสยงวรรณยกต โดยใชวธเปรยบเทยบแบบรวมสมย แสดงผลการวจยไดดงน ตารางท 1 หนวยเสยงภาษาเวยดนามเปรยบเทยบ 6 ถน จ านวนหนวยเสยง

ภาษาเวยดนามถน

พยญชนะ สระ วรรณยกต

ทงหมด ทาย เดยว ประสม รวม

อรญประเทศ 20 8 11 3 14 5 ขลง 21 8 11 3 14 4 วดศรเทพฯ 23 10 11 3 14 6 ทาบอ 21 10 11 3 14 6 นาจอก 24 10 11 3 14 5 ทาไฮ 23 8 11 3 14 5

จากตารางท 1 เมอเปรยบเทยบกนในแงของจ านวนหนวยเสยง พบวาถนนาจอกมจ านวนหนวยเสยงพยญชนะมากทสด คอ 24 หนวยเสยง รองลงมาคอถนวดศรเทพประดษฐารามและถนทาไฮ มหนวยเสยงพยญชนะ 23 หนวยเสยง ถดมาคอถนขลงและทาบอมหนวยเสยงพยญชนะ 21 หนวยเสยงเทากน และถนอรญประเทศเปนถนทมจ านวนหนวยเสยงพยญชนะนอยทสด คอ 20 หนวยเสยง ในเรองหนวยเสยงสระ ภาษาเวยดนามแตละถนมจ านวนหนวยเสยงสระ

1540

HMO14-4

เทากนคอ 14 หนวยเสยง แบงเปนสระเดยว 11 หนวยเสยงและสระประสม 3 หนวยเสยง และในเรองหนวยเสยงวรรณยกต พบหนวยเสยงวรรณยกตอยระหวาง 4 - 6 หนวยเสยง โดยถนวดศรเทพประดษฐารามและถนทาบอมจ านวนหนวยเสยงวรรณยกตมากทสดคอ 6 หนวยเสยง ถนอรญประเทศ ถนนาจอก และถนทาไฮ มวรรณยกต 5 หนวยเสยงเทากน และถนขลงเปนถนทมหนวยเสยงวรรณยกตจ านวนนอยทสด คอ 4 หนวยเสยง

การเปรยบเทยบหนวยเสยง แบงเปนหนวยเสยงพยญชนะ หนวยเสยงสระ และหนวยเสยงวรรณยกต ดงน 1. การเปรยบเทยบหนวยเสยงพยญชนะ การเปรยบเทยบหนวยเสยงพยญชนะจะแบงเปนหนวยเสยงพยญชนะตนและพยญชนะทายตามทปรากฏใน

ภาษาเวยดนามทง 6 ถนตามตารางท 2 และ 3 ดงน ตารางท 2 เปรยบเทยบจ านวนหนวยเสยงพยญชนะตนของภาษาเวยดนามทง 6 ถน

ถน อรญ

ประเทศ ขลง วดศรเทพฯ ทาบอ นาจอก ทาไฮ

หนวยเสยงพยญชนะตน

20 หนวยเสยง






pʰ- - x - - x - b- x x x x x x

d- x x x x x x

t- x x x x x x

tʰ- x x x x x x

ʈ- - - x - x x

c- x x x x x x

cʰ- - x - - - - k- x x x x x x

g- x x - - - - Ɂ- x x x x x x

m- x x x x x x

n- x x x x x x

ɲ- x x x x x x

ŋ- x x x x x x

f- x x x x - x

v- - - x x x x

s- x x x x x x

z- - - x x x - ʂ- - - - - x x

x- x x x x x x

ɣ- - - x x x x

h- x x x x x x

r- x - x - x x

l- x x x x x x

w- x x - - - - j- x x - - x x

จากตารางท 2 พบวา ภาษาเวยดนามถนขลงมจ านวนหนวยเสยงพยญชนะทเปนพยญชนะระเบด ไมกอง พนลมมากทสด ไดแก /pʰ, tʰ, cʰ, tʰ/ และพยญชนะระเบด ไมกอง พนลม เกดทปมเหงอก /tʰ/ พบในทกถน สวนหนวย

1541

HMO14-5

เสยงทพบเฉพาะในถนขลงแตไมพบในถนอนเลย คอ พยญชนะระเบด ไมกอง พนลม เกดทเพดานแขง /cʰ/ โดยพบวาหนวยเสยง /cʰ/ นเกดจากการแปรของพยญชนะเสยดแทรก ไมกอง เกดทปมเหงอก /s/ บางสวน และบางสวนยงคงเปนหนวยเสยง /s/ เชนเดมในระบบ ซงการแปรนเกดจากการไดรบอทธพลของภาษาไทย (Ubolchote, 1998) ดงตวอยาง ตวอยางการปรากฏของหนวยเสยง /s/ และ /cʰ/ ถน

ความหมาย อรญประเทศ ขลง วดศรเทพฯ ทาบอ นาจอก ทาไฮ

‘ขอ’ /sin1/ /cʰin1/ /sin1/ /sin1/ /sin1/ /sin1/

นอกจากนยงพบวาพยญชนะระเบด ไมกอง พนลม เกดทรมฝปาก /pʰ/ ปรากฏเฉพาะในถนขลงและ

ถนนาจอก ส าหรบถนขลงเกดจากการแปรของพยญชนะเสยดแทรก ไมกอง เกดทรมฝปาก-ฟน /f/ (Ubolchote, 1998) สวนถนนาจอกเปนการพฒนาขนมาใหมของ /pʰ/ ทเกดจากการสญเสย /f/ เนองจากจะพบหนวยเสยง /pʰ/ ปรากฏแทนทต าแหนงของ /f/ ในภาษาเวยดนามถนอนๆ ดงตวอยาง ตวอยางการปรากฏของหนวยเสยง /f/ และ /pʰ/

ถน


‘ใช’ /faːj4/ /pʰaːj4/ /faːj3/ /faːj3/ /phaːj2/ /faːj3/

เนองจากถนขลงมค าศพททมพยญชนะตนปรากฏเปน /f/ เพยง 3 ค า ไดแก /fi1/ ‘ดก’ /faːw2/ ‘ถ’ และ /faj3/

‘คน, กวน’ (ก.) จงมความเปนไปไดวาหนวยเสยงนก าลงอยระหวางการเปลยนแปลงเพอพฒนาไปส /pʰ/ เชนเดยวกบถนนาจอกท /f/ ไดสญเสยไปและพฒนาไปเปน /pʰ/ ทงระบบแทน

พยญชนะระเบด ไมกอง เกดจากการมวนลน /ʈ/ พบปรากฏใน 3 ถน ไดแก ถนวดศรเทพประดษฐาราม ถน

นาจอกและถนทาไฮ สวนถนทาบอ หนวยเสยงนไดรวมกบพยญชนะระเบด ไมกอง ไมพนลม เกดทเพดานแขง /c/ สวนถนอรญประเทศ หนวยเสยงนไดแปรเปนหนวยเสยงควบกล า /tr/ มความเปนไปไดวาเกดจากการแปรตามการออกเสยงจากระบบเขยนทก าหนดใหเปน tr ไว ในขณะทถนขลงแปรเปนหนวยเสยงควบกล า /kl/ แทน ดงตวอยาง ตวอยางการปรากฏของหนวยเสยง /ʈ/, /c/ และ /kl/ ถน


‘ขาว’ /traŋ5/ /klaŋ3/ /ʈaŋ5/ /caŋ5/ /ʈaŋ4/ /ʈaŋ4/

‘หนงรอย’ /tram1/ /klam1/ /ʈam1/ /cam1/ /ʈam1/ /ʈam1/

พยญชนะระเบด กอง เกดทเพดานออน /g/ พบใน 2 ถน ไดแก ถนอรญประเทศและถนขลง สวนอก 4 ถนยงคง

ปรากฏเปนพยญชนะเสยดแทรก กอง เกดทเพดานออน /ɣ/ ดงตวอยาง ตวอยางการปรากฏของหนวยเสยง /g/ และ /ɣ/

1542

HMO14-6

ถน


‘ไก’ /gaː2/ /gaː2/ /ɣaː2/ /ɣaː2/ /ɣaː2/ /ɣaː2/

‘ขาวสาร’ /gaːw5/ /gaːw2/ /ɣaːw6/ /ɣaːw6/ /ɣaːw5/ /ɣaːw5/

พยญชนะเสยดแทรก กอง เกดทรมฝปาก-ฟน /v/ พบใน 4 ถน ไดแก ถนทาบอ ถนวดศรเทพประดษฐาราม

ถนนาจอกและถนทาไฮ ในขณะทถนอรญประเทศพบวาหนวยเสยงนไดแปรเปนพยญชนะกงสระ กอง เกดทเพดานแขง /j/ สวนถนขลง หนวยเสยง /v/ ไดรวมเขากบพยญชนะกงสระ กอง เกดทรมฝปาก /w/ เปนหนวยเสยงเดยวกน โดยทวไปหนวยเสยง /w/ ในภาษาเวยดนามถนอนๆ จะไมสามารถปรากฏเปนพยญชนะตนเดยวได แตจะปรากฏเปนพยญชนะในต าแหนงท 2 ของหนวยเสยงควบกล าและพยญชนะทายเทานน ดงตวอยาง ตวอยางการปรากฏของหนวยเสยง /v/, /w/ และ /j/ ถน


‘งาน’ /jiək5/ /wiək2/ /viək6/ /viək6/ /viək5/ /viək5/

‘ชาง’ /jɔj1/ /wɔj1/ /vɔj1/ /vɔj1/ /vɔj1/ /vɔj1/

‘ทอง’ /jaːŋ2/ /waːŋ2/ /vaːŋ2/ /vaːŋ2/ /vaːŋ2/ /vaːŋ2/

พยญชนะเสยดแทรก กอง เกดทปมเหงอก /z/ พบใน 3 ถน ไดแก ถนนาจอก ถนวดศรเทพประดษฐารามและ

ถนทาบอ สวนอก 3 ถนปรากฏเปนพยญชนะกงสระ กอง เกดทเพดานแขง /j/ ดงตวอยาง ตวอยางการปรากฏของหนวยเสยง /z/ และ /j/

ถน


‘ปา, นา’ /ji2/ /ji2/ /zi2/ /zi2/ /ji2/ /ji2/

‘มะพราว’ /jɯa2/ /jɯə2/ /zɯa2/ /zɯə2/ /jɯə2/ /jɯə2/

พยญชนะเสยดแทรก ไมกอง เกดจากการมวนลน /ʂ/ พบใน 2 ถน ไดแก ถนนาจอกและถนทาไฮ สวนอก 4 ถน

ไมพบวามหนวยเสยงน พบเฉพาะพยญชนะเสยดแทรก ไมกอง เกดทปมเหงอก /s/ ดงตวอยาง

ตวอยางการปรากฏของหนวยเสยง /ʂ/ และ /s/

ถน


‘ดาว’ /saːw1/ /saːw1/ /saːw1/ /saːw1/ /ʂaːw1/ /ʂaːw1/

‘นม’ /sɯa4/ /sɯə4/ /sɯa4/ /sɯə4/ /ʂɯə3/ /ʂɯə3/

1543

HMO14-7

พยญชนะรว /r/ พบปรากฏใน 4 ถนไดแก ถนอรญประเทศ ถนวดศรเทพประดษฐาราม ถนนาจอกและ ถนทาไฮ ซงหนวยเสยงนไดรวมเปนหนวยเสยงเดยวกบพยญชนะเสยดแทรก กอง เกดทปมเหงอก /z/ ในถนทาบอ สวนถนขลง หนวยเสยงนไดรวมเปนหนวยเสยงเดยวกบพยญชนะขางลน เกดทปมเหงอก /l/ ดงตวอยาง ตวอยางการปรากฏของหนวยเสยง /r/ และ /l/ ถน


‘ผก’ /raw1/ /law1/ /raːw1/ /zaw1/ /raw1/ /raw1/

‘ออก’ /raː1/ /laː1/ /raː1/ /zaː1/ /raː1/ /raː1/

ในสวนของหนวยเสยงพยญชนะทายในภาษาเวยดนามสามารถน ามาเปรยบเทยบกนได ดงตารางท 3

ตารางท 3 เปรยบเทยบจ านวนหนวยเสยงพยญชนะทายของภาษาเวยดนามถนทง 6 ถน

ถน อรญ

ประเทศ ขลง วดศรเทพฯ ทาบอ นาจอก ทาไฮ

หนวยเสยงพยญชนะสะกด







-b x x x x x x

-t x x x x x x

-c - - x x x - -k x x x x x x

-m x x x x x x

-n x x x x x x

-ɲ - - x x x - -ŋ x x x x x x

-j x x x x x x

-w x x x x x x

จากตารางท 3 แสดงใหเหนวาหนวยเสยงพยญชนะทายของภาษาเวยดนามมจ านวนระหวาง 8 -10 หนวยเสยง ซงมจ านวนไมแตกตางกนมาก มหนวยเสยงพยญชนะทายทพบในถนวดศรเทพประดษฐาราม ถนทาบอ และถนนาจอก แตไมปรากฏในถนอรญประเทศ ถนขลง และถนทาไฮ ไดแก พยญชนะระเบดเกดทเพดานแขง /-c/ และพยญชนะนาสกเกดท เพดานแขง /-ɲ/ เนองจากเกดการแปรไปเปนหนวยเสยงในฐานกรณอนทงายตอการออกเสยงมากกวา

ยกตวอยางการแปรของพยญชนะทายในภาษาเวยดนามถนทาไฮ เชน /-c/ → [-t]

‘หนงสอ’ /sɛc4/ [sɛc⁴⁵] ถนบานทาไฮเปน [sɛt²⁵] /-c/ → [-k]

‘ชอบ’ /tʰic4/ [tʰic⁴⁵] ถนบานทาไฮเปน [tʰik²⁵] /-ɲ/ → [-n]

‘กง, กาน (ตนไม)’ /kaːɲ2/ [kaːɲ²¹] ถนบานทาไฮเปน [kaːn³³]

1544

HMO14-8

จากตวอยางขางตน หนวยเสยงดงกลาวไดแปรจากพยญชนะทเกดทเพดานแขง /-c/ และ /-ɲ/ ไปสเสยงทใชความพยายามในการออกเสยงนอยลง ดงน /-c/ สามารถแปรไดเปน 2 หนวยเสยง คอ /-t/ และ /-k/ สวน /-ɲ/ แปรเปน /-n/ ซงการแปรของหนวยเสยงเหลานจะไมสงผลใหเกดการเปลยนแปลงความหมายของค า

2. การเปรยบเทยบหนวยเสยงสระ ในการเปรยบเทยบจ านวนหนวยเสยงสระ จะแบงเปนสระเดยวและสระประสม สามารถแสดงไดดงตารางน

ตารางท 4 เปรยบเทยบจ านวนหนวยเสยงสระของภาษาเวยดนามทง 6 ถน จ านวนหนวย เสยง ภาษาเวยดนามถน

สระ

เดยว ประสม รวม

อรญประเทศ 11 3 14 ขลง 11 3 14 วดศรเทพฯ 11 3 14 ทาบอ 11 3 14 นาจอก 11 3 14 ทาไฮ 11 3 14

จากตารางท 4 แสดงใหเหนวาหนวยเสยงสระของภาษาเวยดนามทง 6 ถนมจ านวนเทากน แตมลกษณะทแตกตางกนเพยงเลกนอย แบงได 2 กลม ดงตารางท 5 น

ตารางท 5 เปรยบเทยบสระเดยวและสระประสมของภาษาเวยดนามทง 6 ถน

ถน ขลง, ทาบอ, นาจอก, ทาไฮ อรญประเทศ, วดศรเทพฯ

ต าแหนงของลน ระดบของลน

หนา กลาง หลง หนา กลาง หลง

สระเดยว สง i ɯ u i ɯ u

กลาง e ə o e ə o

กงต า ɛ ᴧ ɔ ᴧ ɔ

ต า a a: æ a a:

สระประสม iə ɯə uə ia ɯa ua

จากตารางท 5 แสดงภาพรวมของสระเดยวและสระประสมของภาษาเวยดนามทง 6 ถน เมอเปรยบเทยบกนตามระดบลนและต าแหนงของลน พบวามความแตกตางกนเพยงเลกนอย และสามารถจดกลมได 2 กลมคอ

1) ถนขลง ถนทาบอ ถนนาจอกและถนทาไฮ 2) ถนอรญประเทศและถนวดศรเทพประดษฐาราม หนวยเสยงสระเดยวทพบวาเปนสระหนา ระดบกงต า /ɛ/ ของกลมท 1 จะตรงกบหนวยเสยงสระหนา ระดบต า

/æ/ ของกลมท 2 และหนวยเสยงสระประสม /iə, ɯə, uə/ ของกลมท 1 จะตรงกบหนวยเสยงสระประสม /ia, ɯa, ua/

ของกลมท 2

1545

HMO14-9

หากพจารณาจากลกษณะโดยทวไปของหนวยเสยงสระ จะเหนไดวาหนวยเสยงสระเดยวของกลมท 1 จะมความเปนสระทอยในระดบสงมากกวากลมท 2 และหนวยเสยงสระประสมของกลมท 1 จะมความเปนสระทอยในต าแหนงกลางมากกวากลมท 2 อยางไรกตาม เนองจากในระบบมจ านวนหนวยเสยงสระเทากน ความแตกตางนจงไมมนยส าคญในการเปลยนแปลงความหมายของค า และเปนเพยงลกษณะการออกเสยงของแตละถนทแตกตางกน ซงมความเปนไปไดวาความแตกตางนนาจะเกดจากการเลอกบนทกสทลกษณะของหนวยเสยงสระดวยสทอกษรทตางกน

3. การเปรยบเทยบหนวยเสยงวรรณยกต วรรณยกตภาษาเวยดนามทง 6 ถน มจ านวนระหวาง 4 - 6 หนวยเสยง แสดงการเปรยบเทยบไดดงน

ตารางท 6 เปรยบเทยบจ านวนหนวยเสยงวรรณยกตของภาษาเวยดนามทง 6 ถน

วรรณยกต อรญประเทศ ขลง วดศรเทพฯ ทาบอ นาจอก ทาไฮ

Ngang กลางระดบ

[33] กลางระดบ

[33] สงระดบ [44]

กลางระดบ [33]

สงระดบ [44]

กลาง-ขน-ตก [342]

Huyên กลาง-ตก [31]

กลาง-ตก [31]




กลางระดบ [33]

Hoi - - สง-ขน [45]

กลาง-ขน [34]

กลาง-ตก-ขน [324]

สง-ตก [42]

Nga ต า-ขน [324]

ต า-ขน [324]

สง-ตก-ขน [435]

สง-ตก-ขน [435]

- -

Săc กลาง-ขน [35]



สง-ขน [45]

สง-ขน [45]

ต า-ขน [25]

Nang ต า-ตก [21]

- ต า-ลก [21]

ต า-ลก [21]

ต า-ตก (คอหอยกก)

[21ˀ]

ต าระดบ [22]

จากตารางท 6 แสดงใหเหนภาพรวมของหนวยเสยงวรรณยกต ดงน

การทภาษาเวยดนามแตละถนมวรรณยกตนอยกวา 6 หนวยเสยง เกดจากการรวมกนของวรรณยกต Hoi กบ Nga เขาดวยกน ดงนนจงอยทผวจยจะเลอกตความหนวยเสยงวรรณยกตใหอยในกลมวรรณยกต Hoi หรอ Nga กลาวคอในถนทมวรรณยกต 5 หนวยเสยง ไดแก ถนอรญประเทศ ถนนาจอกและถนทาไฮ หรอถนทมวรรณยกต 4 หนวยเสยงอยางถนขลง อาจจะใชชอเรยกหนวยเสยงวรรณยกตไมเหมอนกน แตสทลกษณะของวรรณยกตแตละหนวยเสยงดงกลาวจะสามารถบอกไดวาเปนวรรณยกตชนดใด

วรรณยกต Ngang ในทง 3 ถน ไดแก ถนอรญประเทศ ถนขลง และถนทาบอเปนหนวยเสยงวรรณยกตกลางระดบ ซงมระดบต ากวาถนวดศรเทพประดษฐารามและถนนาจอกทเปนหนวยเสยงวรรณยกตสงระดบ สวนถนทาไฮเปนหนวยเสยงวรรณยกตทมการเปลยนระดบ อยระหวางกลางของระดบวรรณยกตทงสองแบบคอ กลาง-ขน-ตก

วรรณยกต Huyên พบวาภาษาเวยดนามทกถนทมการศกษาในประเทศไทย ตางมหนวยเสยงวรรณยกต กลาง-ตก ยกเวนถนทาไฮทศกษาในประเทศลาวจะมหนวยเสยงวรรณยกตกลางระดบ

1546

HMO14-10

วรรณยกต Hoi ม 4 ถนทตความใหมหนวยเสยงวรรณยกตนในระบบ ไดแก ถนวดศรเทพประดษฐารามเปนหนวยเสยงวรรณยกตสง-ขน ถนทาบอเปนหนวยเสยงวรรณยกตกลาง-ขน ถนนาจอกเปนวรรณยกตกลาง ตก-ขน และถนทาไฮเปนวรรณยกตสง-ตก สวนถนอรญประเทศและถนขลงไมจดใหมหนวยเสยงวรรณยกตนในระบบ

วรรณยกต Nga ม 3 ถนทตความใหมหนวยเสยงวรรณยกตนในระบบ แบงเปน 2 รปแบบ ไดแก ถนอรญประเทศและถนขลงเปนหนวยเสยงวรรณยกตต า-ขน สวนถนวดศรเทพประดษฐารามและถนทาบอเปนหนวยเสยงวรรณยกตสง ตก-ขน และไมพบวามหนวยเสยงวรรณยกตนในระบบของถนนาจอกและถนทาไฮ

วรรณยกต Săc พบวาถนทาบอ ถนนาจอกและถนทาไฮมหนวยเสยงวรรณยกตลกษณะเดยวกนคอ สง-ขน ถนอรญประเทศและถนขลงมระดบหนวยเสยงวรรณยกตทต ากวาคอ กลาง-ขน สวนถนวดศรเทพประดษฐารามปรากฏเปนหนวยเสยงวรรณยกตกลาง-ขนเชนเดยวกน แตมระดบเสยงสงอยต ากวาหนวยเสยงวรรณยกตกลาง-ขนของ ถนอรญประเทศและถนขลงเลกนอย

วรรณยกต Nang พบวามหนวยเสยงวรรณยกตชนดนปรากฏใน 5 ถนและเปนวรรณยกตต าเหมอนกน ยกเวนถนขลงทไมพบวามหนวยเสยงวรรณยกตน โดยถนวดศรเทพประดษฐารามและถนทาบอไดตความใหเปนหนวยเสยงวรรณยกตต า-ลก ถนอรญประเทศเปนวรรณยกตต า-ตก ถนนาจอกเปนหนวยเสยงวรรณยกตต า-ตกและมคอหอยกกตอนทายเสยงวรรณยกต สวนถนทาไฮเปนวรรณยกตต าระดบ วรรณยกตทมสทลกษณะต า-ลกและต า-ตก คอหอยกก อาจจะสนนษฐานไดวาเปนวรรณยกตเดยวกนซงขนอยกบการการตความของผวจย อภปรายและสรปผลการวจย

อภปรายผลการวจย เมอเปรยบเทยบภาษาเวยดนามถนในประเทศไทยกบภาษาเวยดนามถนทาไฮในประเทศลาว พบวามการ

เปลยนแปลงเสยงพยญชนะทายและวรรณยกต โดยมภาษาเวยดนาม 3 ถน ไดแก ถนอรญประเทศ ถนขลงและถนทาไฮ ทพยญชนะทายลดจ านวนลงจาก 10 หนวยเสยงเหลอ 8 หนวยเสยง ซงเปนการแปรจากเสยงเดมไปสเสยงทใชความพยายามในการออกเสยงนอยลง

ภาษาเวยดนามถนทงในประเทศไทยและลาวยงคงรกษาลกษณะเสยงพยญชนะทายซอน (double closure) ซงเปนลกษณะเสยงดงเดมของภาษาเวยดนามไวใน 2 หนวยเสยง คอ /-ŋ/ และ /-k/ เสยงพยญชนะทายซอนจะเกดขนเมอ [ŋ] และ [k] ปรากฏตามหลงหนวยเสยงสระหลง ปากหอกลม [ɔ] กลายเปน [ŋm] และ [kp] ถงแมวาพยญชนะทายซอนจะเปนหนงในลกษณะเดนของภาษาเวยดนาม แตถาหากสญเสยพยญชนะตวหลงอยาง [m] และ [p] ไป เชน ในถนขลงทไดศกษาการแปรใน 3 รนอาย พบวาสทลกษณะนไดสญเสยไปในกลมผพดภาษาเวยดนามรนท 3 แตผรบสารยงคงเขาใจภาษาเวยดนามเชนเดม เนองจากการเปลยนแปลงของเสยงนไมมนยส าคญทางสรศาสตร เปนเพยงลกษณะอยางหนงของเสยงในภาษาเทานน

ในสวนของหนวยเสยงเลอน (Âm đệm) เมอออกเสยงพยญชนะตนรวมกบสระ [u] หรอ [o] จะเกด [w] แทรกขนมา เนองจาก [w] เปนเสยงกงสระ เวลาออกเสยงจะมลกษณะการหอปาก เมอปรากฏระหวางพยญชนะตนและสระ [u] หรอ [o] ซงเปนสระปากหอจะท าใหการออกเสยงพยญชนะตนกลมกลนกบสระมากขน และถนทาไฮไดตความใหเสยงดงกลาวเปน /w/ ตามโครงสรางพยางคพยญชนะควบกล าของภาษาเวยดนามคอ CC เชน /kw/และ /hw/ ซงสอดคลองกบงานวจยเรองระบบเสยงภาษาเวยดนามถนอนๆ ในประเทศไทยทตความในลกษณะนเชนเดยวกน

จากงานวจยพบวาชาวเวยดนามทอพยพมาอยในพนทวจยทงในประเทศไทยและประเทศลาว สวนใหญอพยพมาจากพนททางตอนกลางและตอนใตของเวยดนาม ดงนนภาษาเวยดนามทใชจงมแนวโนมทจะใชคลายคลงกน สวน

1547

HMO14-11

ใหญพบวามวรรณยกต 5 หนวยเสยงเชนเดยวกบภาษาเวยดนามถนกลางและถนใต มเพยง 2 ถน คอ ถนวดศรเทพประดษฐารามและถนทาบอเทานนทพบวามวรรณยกต 6 หนวยเสยงเชนเดยวกบภาษาเวยดนามมาตรฐานหรอถนเหนอ การทภาษาเวยดนามทง 3 ถน ไดแก ถนอรญประเทศ ถนนาจอก และถนทาไฮมจ านวนวรรณยกต 5 หนวยเสยงนน เกดจากการรวมกนของวรรณยกต Nga และ Hoi ท าใหวรรณยกตจาก 2 หนวยเสยงรวมเปนหนวยเสยงเดยวกน สงผลใหการออกเสยงค าศพททเคยมเสยงวรรณยกตตางกนเพอใชแยกความหมายของค ากลายเปนค าศพททออกเสยงแบบเดยวกน ดงนนในการสอสารจะมการใชบรบทแวดลอมในการชวยแยกความแตกตางของค าทมการออกเสยงเหมอนกน การรวมกนของหนวยเสยงวรรณยกตนเกดจากปจจยภายในตวภาษา คอ หลกการใชความพยายามใหนอยทสด เนองจากวรรณยกต Nga เปนวรรณยกตทมเสยงซบซอนมากกวาหนวยเสยงวรรณยกตอน ดงนนจงเปนไปไดวา การรวมเขากบวรรณยกต Hoi จะท าใหงายตอการออกเสยงมากขน

จากงานวจยสามารถคาดการณ (predictable) ไดวาหนวยเสยงพยญชนะและวรรณยกตของภาษาเวยดนามถนตางๆ ทงในประเทศไทยและประเทศลาวมโอกาสทเกดการแปรและเปลยนแปลงเปนเสยงทใชความพยายามนอยลงไดในอนาคตอนเนองมาจากปจจยภายในของภาษารวมถงการสมผสภาษาทเปนปจจยภายนอก อยางไรกด การแปรและการเปลยนแปลงตางๆ ของหนวยเสยงพยญชนะ สระ และวรรณยกตนไมไดมนยส าคญในระดบสรศาสตร จงไมมผลตอการเขาใจภาษาและไมสงผลใหเกดการเปลยนแปลงความหมายของค า

สรปผลการวจย ผลการเปรยบเทยบหนวยเสยงในภาษาเวยดนามถนทาไฮในประเทศลาวและภาษาเวยดนามถนในประเทศไทย

ไดแก ถนอรญประเทศ ถนขลง ถนวดศรเทพประดษฐาราม ถนทาบอและถนนาจอกโดยใชวธการเปรยบเทยบแบบรวมสมยพบวา หนวยเสยงพยญชนะตนทปรากฏรวมกนในทกถนมทงหมด 15 หนวยเสยง ม 3 หนวยเสยงทเกดจากการแปรของเสยงเดมและพฒนาสหนวยเสยงใหม คอ /pʰ, cʰ, kl/ ลวนแลวแตเปนหนวยเสยงทไมพบในภาษาเวยดนามทงทางตอนเหนอและตอนใตท งในภาษาดงเดมและปจจบน โดย /f/ แปรเปน /pʰ/ ใน 2 ถน ไดแก ถนขลงและถนนาจอก นอกจากนในถนขลงยงพบวามการแปรของ /s/ เปน /cʰ/ และการเปลยนแปลงของ /ʈ/ กลายเปนพยญชนะควบกล า /kl/ นอกจากน /v/ ทพบปรากฏใน 4 ถน ไดแปรเปน /j/ ในถนอรญประเทศและแปรเปน /w/ ในถนขลง

หนวยเสยงพยญชนะทายพบวาม 2 หนวยเสยงไดสญหายไปในถนอรญประเทศ ถนขลงและถนบานทาไฮ คอ /-c/ และ /-ɲ/ ซงท ง 2 หนวยเสยงนมแนวโนมทจะคอยๆ แปรไปเปนหนวยเสยงทใชความพยายามในการออกเสยงนอยลง

หนวยเสยงสระ ไมพบวามความแตกตางกนในภาพรวม สนนษฐานวานาจะเกดจากการตความและเลอกจดบนทกหนวยเสยงสระทแตกตางกน

หนวยเสยงวรรณยกตของภาษาเวยดนามสวนใหญม 5 หนวยเสยง ไดแก ถนอรญประเทศ ถนนาจอกและถนทาไฮ ซงเกดจากการทวรรณยกต Nga รวมเขากบ Hoi แตในภาพรวมวรรณยกตของภาษาเวยดนามถนทาไฮจะมความแตกตางจากถนอนๆ มากทสด ไดแก เสยงวรรณยกต Ngang ซงหนวยเสยงวรรณยกตนของถนอนๆ ทมการศกษาในประเทศไทยจะเปนวรรณยกตระดบ ไมมการเปลยนระดบขนลงของเสยง กลาวคอ ถนอรญประเทศ ถนขลงและ ถนทาบอจะเปนวรรณยกตกลางระดบ [33] ถนวดศรเทพประดษฐารามและนาจอกเปนสงระดบ [44] สวนถนทาไฮเปนวรรณยกตทมการเปลยนระดบขนลงของเสยงเปนวรรณยกตกลางขนตก [342] นอกจากนวรรณยกต Huyên ในทง 5 ถนเปนวรรณยกตกลาง-ต า [31] สวนถนทาไฮเปนวรรณยกตกลางระดบ [33] ซงมความเปนไปไดวาอาจจะเกดจากอทธพลของภาษาลาว

1548

HMO14-12

ผลการวจยนแสดงใหเหนวาภาษาเวยดนามบานทาไฮจะมความคลายคลงกบถนนาจอกมากกวาถนอนๆ ในประเทศไทย เชน พบวามหนวยเสยงพยญชนะ /ʈ/ และ /j/ และวรรณยกต 5 หนวยเสยง ซงเปนลกษณะทพบในเฉพาะภาษาเวยดนามถนกลางและถนใต กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอกราบขอบพระคณศาสตราจารย ดร. สมทรง บรษพฒนทสละเวลาใหค าแนะน าและใหความชวยเหลอตลอดการท าวจย ขอบพระคณคณ Tân Thi Be คณ Hê Đang Thi และคณ Nguyên Thi Phương ผบอกภาษาทง 3 ทาน คณแกวจนดาและครอบครวทอนเคราะหขอมลและใหความชวยเหลอในการเกบขอมลวจย เอกสารอางอง วนนา สลโย. ขอมลชมชนชาวเวยดนามในปากเซและบานทาไฮ [สมภาษณ]. ผน าชมชนชาวเวยดนามนามบานทาไฮ;

19 มนาคม 2559. Bynon T. Historical linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.; 1977. Meekrue-Iam W. A phonological and lexical study in food and consumption of Vietnamese in Sukhaphiban

Thabo district, Nongkhai province. [Master Thesis in Linguistics]. Nakhon Pathom: Mahidol University; 2002.

Phuget S. A phonological study of Vietnamese in Aranyaprathet district, Sakaew province. [Master Thesis in Linguistics]. Nakhon Pathom: Mahidol University; 1996.

Roberts JS, Snider KL. SIL Comparative African Word List (SILCAWL) [online] 2006 [cited 2015 March 20]. Available from https://www.sil.org/resources/publications/entry/7882

Salipot K. A phonological study of Vietnamese at Chumchon Wat Sritheppradittharam, Muang district, Nakhon Phanom province. [Master Thesis in Linguistics]. Nakhon Pathom: Mahidol University; 1998.

Som-Indra W. A phonological study of the Vietnamese dialect as spoken at Najok village, Nongyat subdistrict, Muang district, Nakhornphanom province. [Master Thesis in Linguistics]. Nakhon Pathom: Mahidol University; 2003.

Trebilco, Oliver. Vietnam word list. [online] 1971 [cited 2015 March 20]. Available from https://www.sil.org/resources/archives/35759

Ubolchote J. A phonological study of Vietnamese at Tambon Khlung, Khlung district, Chanthaburi province. [Master Thesis in Linguistics]. Nakhon Pathom: Mahidol University; 1998.

1549

Documents

HMO14 - app.gs.kku.ac.th · hmo14-3 เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูลวิจัย คือ แบบรายค าศัพท์รวม