Sân khấu hóa văn học – hiệu quả khi áp dụng linh hoạt, phù hợp

Chúng ta đã nói rất nhiều về đổi mới phương pháp dạy học Ngữ văn. Tuy

nhiên, hiện nay vẫn còn tồn tại thực trạng đáng buồn là một bộ phận không nhỏ

học sinh quay lưng lại với văn học, lười đọc tác phẩm. Một trong những nguyên

nhân chính khiến cho học sinh chưa hứng thú với môn văn chính là bởi người dạy

chưa biết cách biến các câu chữ khô khan trở nên sinh động. Ở bài viết này, người

viết tập trung nêu các hình thức chung để thực hiện sân khấu hóa tác phẩm văn

học.

Sân khấu hóa văn học là hình thức dạy học áp dụng các hình thức diễn xuất

của sân khấu vào giờ học ngữ văn. Thay vì chỉ có một phương pháp duy nhất là

cầm sách giáo khoa đọc hết văn bản, giáo viên có thể tổ chức cho học sinh tham

gia vào các vai diễn, biến học sinh từ thụ động nghe, tiếp nhận thành những “diễn

viên” trực tiếp làm “sống” lại tác phẩm đó.

Đây là một hình thức dạy học rất tích cực vì nó phát huy được sự chủ động

và hứng thú của học sinh. Sân khấu hóa văn học giúp giờ học Ngữ văn vốn nhàm

chán, nặng nề trở nên nhẹ nhàng và hấp dẫn. Ở hình thức dạy học này, học sinh

thực sự được hòa mình vào tác phẩm, được tiếp cận tác phẩm một cách tự nhiên.

Hơn nữa, hình thức sân khấu hóa văn học giúp học sinh không chỉ hiểu tác phẩm

mà còn rèn thêm được các kĩ năng khác như kỹ năng thuyết trình, kỹ năng giao

tiếp, làm việc nhóm… đặc biệt là giúp học sinh mạnh dạn, tự tin, nâng cao khả

năng sử dụng ngôn ngữ.

Sân khấu hóa văn học có nhiều hình thức thực hiện khác nhau:

- Áp dụng trực tiếp trong giờ học: Có thể vận dụng nhiều hình thức khác

nhau như: phân vai đọc tác phẩm, nghe nhạc, nghe ngâm thơ, xem phim, diễn phân

cảnh một đoạn tác phẩm…

- Tổ chức thành buổi xem phim hoặc tổ chức hoạt động ngoại khóa cho lớp,

khối hoặc toàn trường.

Đọc phân vai: Học sinh sẽ hóa thân vào nhân vật bằng giọng đọc của

mình. Đây là bước tiếp cận đầu tiên, nhanh nhất để các em được “sống” với nhân

vật của mình từ những phút đầu tiên. Thay vì 1 học sinh hoặc giáo viên đọc từ đầu

đến cuối bằng một giọng thì giáo viên sẽ phân vai các nhân vật, người dẫn chuyện

cho 1 nhóm học sinh, các em sẽ đảm nhiệm vai của mình.

Hát múa: Âm nhạc cùng giai điệu, tiết tấu là một cách để truyền cảm xúc

tới người đọc rất nhanh. Thay vì giọng đọc đều đều, tẻ nhạt, giai điệu của các ca

khúc khiến người nghe cảm thấy hứng thú. Qua các giai điệu, các em cảm nhận

được âm điệu của tác phẩm đó. Hình thức này thường áp dụng cho các tác phẩm

trữ tình.

Ngâm thơ: Phương pháp này áp dụng cho các tác phẩm trữ tình. Bên cạnh

việc đọc diễn cảm, giáo viên cho học sinh ngâm thơ để cảm nhận được cái hay

trong âm hưởng và ngôn ngữ của bài thơ.

Xem phim: Là hình thức giáo viên trình chiếu đoạn phim hoặc bộ phim

được chuyển thể từ tác phẩm văn học đang dạy. Hình thức này là trực quan sinh

động sẽ giúp học sinh dễ dàng cảm nhận bằng các giác quan. Khi dạy một số tác

phẩm, giáo viên có thể cho học sinh xem một trích đoạn hoặc sau khi dạy xong

giáo viên có thể tổ chức cho học sinh một buổi xem phim.

Tiết học "Chí Phèo"

Diễn kịch: Trong dạy học các tác phẩm tự sự, diễn kịch là phương pháp

thích hợp nhất. Việc chuyển thể một tác phẩm, một đoạn trích văn học sang một

tiết mục sân khấu sẽ tạo hứng thú cho học sinh. Phương pháp này sẽ phát huy khả

năng viết – hình thành văn bản, phát huy năng lực tạo lập văn bản, sử dụng ngôn

ngữ cho học sinh qua việc chuyển thể tác phẩm văn xuôi sang kịch bản văn học.

Hơn thế, các em sẽ trực tiếp hóa thân vào các nhân vật trong tác phẩm từ diện mạo

đến ngôn ngữ, tính cách khác nhau…Thông qua những trải nghiệm đó, các em sẽ

cảm nhận được những cảm xúc, tâm trạng, cuộc đời, số phận của từng nhân vật…

Học sinh diễn kịch "Nhưng nó phải bằng hai mày" và “Truyện An Dương Vương và Mị

Châu, Trọng Thủy”

Tuy nhiên, vận dụng hình thức sân khấu hóa văn học cần phải linh hoạt, chủ

động trong công tác chuẩn bị, tránh ảnh hưởng tới các hoạt động khác trong giờ

học. Hình thức này nếu được giáo viên áp dụng hợp lí chắc chắn sẽ mang lại hứng

thú cho học sinh.

Tác giả: Nguyễn Thị Huệ / THPT Đội Cấn