F I N A N S I J S K A E D U K A C I J A Z A K L I J E N T E

OPREZ ! ODGOVORNOSTLEKCIJA BR. 2KREDITNA ISTORIJA I CRK

Jedna od stvari od kojih u današnje vrijeme zavisi budućnost svakog čovjeka je i njegova “kreditna istorija” koja se bazira na rejtingu jedne osobe, odnosno na finansijskim zadu-ženjima i urednosti plaćanja istih. Što je taj rejting veći, odnosno što je vaša kreditna istorija bolja, to je i vaš kreditni status bolji i imate mogućnost da dobijete kredit pod povoljnijim uslovima (npr. manja kamata, više novca i slično).Danas, osoba koja želi da uzme kredit prvo mora da prođe provjeru u kreditnom birou, tj. mora se provjeriti njena kreditna istorija. Kreditni biro je institucija koja je ovlaštena za prikupljanje i automatsku obradu podataka finansijske prirode, pra-ćenje kreditne istorije pravnih i fizičkih lica, izdavanje kreditnih izvještaja, kao i osigu-ranje zaštite povjerljivosti informacija. Kreditni biro radi na objedinjavanju poda-taka banaka, mikrokreditnih organizacija, osiguravajućih društava, javnih i privatnih komunalnih preduzeća, fondova, donato-ra, privrednika - pravnih lica i ostalih institu- cija u jednu centralnu bazu podataka.

ŠTA JE KREDITNA ISTORIJA?

Kreditna istorija predstavlja evidenciju svih zaduženja i otplata kredita, kako u prošlosti tako i u momentu provjere kreditne istorije. Pored kreditnih zaduženja, kreditna istorija podrazumijeva i zaduženja po osnovu te-kućeg računa, kreditnih i drugih kartica, izvršenje obaveze odnosno plaćanje drugih usluga (komunalije i slično).

GDJE SE VRŠI PROVJERA KREDITNE ISTORIJE?

U Bosni i Hercegovini provjera kreditne istorije vrši se putem Centralnog registra kredita poslovnih subjekata i fizičkih lica, tzv. CRK provjera.

ŠTA JE TO CRK?

CRK je skraćenica od Centralni registar kredita. Centralna banka Bosne i Hercegovine je formirala Centralni registar kredita, kako bi na jednom mjestu evidentirala sve kredite kako fizičkih tako i pravnih lica zaduženih kod finansijskih institucija i drugih subjekata.

KO IMA PRISTUP CENTRALNOM REGISTRU KREDITA?

Pristup Centralnom registru kredita je omogućen samo ovlaštenim osobama, kako se ne bi narušilo pravo na privatnost podataka. Mikrokreditne institucije, banke i druge finansijske institucije imaju pravo pristupa Centralnom registru kredita.

KAKO SE PROVJERAVA KREDITNA ISTORIJA I ŠTA SADRŽI CRK IZVJEŠTAJ?

Kreditna istorija se provjerava na zah-tjev banke odnosno mikrokreditne in-stitucije, a uz prethodno potpisanu saglasnost podnosioca zahtjeva za kredit. Nakon izvršenog upita, dobija se izvještaj o trenutnim zaduženjima i statusu zaduženja fizičkog lica ili firme, odnosno stanja transakcijskih računa pravnih lica. Pored trenutnih zaduženja, izvještajem kreditnog biroa provjerava se kakav je podnosilac zahtjeva za kredit bio/la dužnik u drugim finansijskim institucijama. Izvještaj sadrži pozitivne i negativne stavke o podnosiocu zahtjeva za kredit, po kojima banke procjenjuju da li se radi o urednom platiši ili ne. Pored informacije o tome kakav ste vi dužnik bili, izvještaj sadrži i podatke o kreditima na kojima ste trenutno žirant, ali i podatke o otplaćenim kreditima na kojima ste bili žirant. Svi krediti su klasifikovani u određene kategorije koje označavaju rizičnost kredita.

ZAŠTO JE VAŽNA KREDITNA ISTORIJA?

Na osnovu podataka o kreditnoj istoriji, finansijska ustanova stiče uvid i određuje koliko je osoba spremna da plati svoj dug, odnosno, koliko je bila ažurna u otplati duga kod drugih finansijskih institucija. Spremnost na otplatu duga se ogleda i u tome koliko često se vrše uplate po osnovu određenih obaveza. Obaveza klijenta je da svoja dugovanja plaćaju redovno, odnosno na mjesečnoj osnovi, izuzev ukoliko nije drugačije predviđeno ugovorom o kreditu. Finansijska ustanova ima puno pravo da odbije klijentov zahtjev za kredit, odnosno, ne odobri tražena sredstva, ukoliko se pokaže da podnosilac zahtjeva za kredit nije uplaćivao/la rate na vrijeme, odnosno ukoliko nema dobru kreditnu istoriju.

KAKVA MOŽE BITI KREDITNA ISTORIJA I ŠTA TO U PRAKSI ZNAČI?

Kreditna istorija može biti pozitivna i negativna. Pozitivna kreditna istorija je ona kada klijent nema ili nije imao kredita kod kojih je otplata bila u kašnjenju. Negativna kreditna istorija ukazuje na to da osoba ne vrši plaćanje rata na vrijeme. U slučaju pozitivne kreditne istorije i uz ispunjene ostalih uslova za dobijanje kredita, finansijska institucija odobrava zahtjev za kredit. Negativna kreditna istorija u najvećem broju slučajeva znači i odbijanje zahtjeva za kredit!

DA LI JE OBAVEZNA PROVJERA KREDITNE ISTORIJE?

Provjera kreditne istorije je u današnje vri-jeme propisana i obavezna u većini bana-ka i mikrokreditnih institucija. Međutim, kreditna istorija se ne može provjeriti uko-liko podnosilac zahtjeva za kredit nije dao svoju pismenu saglasnost za provjeru iste.