Eugene Spencer C. LopezSir Allan Ortiz8- Compostela Valley
Agosto 6, 2015
PANITIKAN NG PILIPINAS SA PANAHON NG ESPANYOL AT HAPONES
ESPANYOL HAPONES
PANAHON NG ESPANYOL Tanong:
1. Nang dumating ang Pilipinas sa bansa, ano ang tema ng uri ng
panitikan ang lumaganap noong panahon ng mga Espanyol?
Sagot:May dalawang uri ng panitikan ang lumaganap noong panahon
ng Espanyol. Ito ang Panitikang Pamaksang Pananampalataya at
Kabutihang Asal. Ang isa ay ang Panitikang Rebolusyonaryo at
Sedisyoso.na ang mga pangunahing tauhan ay mga hari, reyna,
prinsipe at prinsesa.(1) Panitikang Pamaksang Pananampalataya at
Kabutihang-asal- karamihan sa mga unang akdang nalikha sa panahong
ito ay halos paksang pananampalataya.- ang nagpakilala ng
konseptong maharlika o dugong bughaw sa mga Pilipino na mababatid
sa mga akdang awit - Sa panahong ito nalimbag ang pinakaunang aklat
sa bansa; ang Doctrina Christiana na nalimbag noong 1553 na isang
panrelihiyong aklat.- Kaunti lamang ang nakasusulat sa Kastila
dahil sa pagpipigil, sa nadaramang takot at pagiging madamot ng mga
Kastila.- Ang pasyon ang isa sa patulang anyo na makarelihiyon.
Samantalang ang mga dula sa namay ang mga senakulo, Santa Cruzan,
at tibag. Ang mga dulang Moro-Moro naman ay pumapaksa sa tagumpay
ng mga Kastila, isinasadula rito ang mga himagsikan sa pagitan ng
mga sundalong Kastila at mga Muslim sa Mindanao at sa wakas ng
dula, palaging nagwawagi ang Kastila at talunang niyayakap ng mga
Muslim ang Kristiyanismo. Nauso rin angcarillo o mga dulang puppet
na yari sa karton na gumalaw sa likod ng isang mailaw at puting
tela.- Nalimbag rin sa panahong ito ang pinakaunang newsletter sa
bansa noong 1637 ang Successos Felices (Fortunate Events) ni Tomas
Pinpin na may 14 na pahina. Ngunit noong Agosto 8, 1811 lamang
nalathala ang pinakaunang pahayagan sa bansa ang Del Superior
Govierno na umabot hanggang labinlimang tomo.
(2) Panitikang Rebolusyonaryo at Sedisyoso- karamihan sa mga
panitikang nalikha ay may diwang rebolusyonaryo at nagbukas sa
kamalayang Pilipino sa di-makataong pagtrato sa kanila ng mga
Kastila at nag-uudyok na kalabanin ang pamahalaan.- nagsilunsad ng
mga kilusan ang iilang Pilipinong hindi na sumasang-ayon sa
pamamalakad ng mga prayle at pamahalaang Kastila.- Nagsisulat ang
mga Pilipino sa panahong ito ng mga panitikang nagrerebolusyon.
Nalathala ang mga pahayagang propagandista na pinangunahan ng La
Solidaridad noong Pebrero 19, 1889 na naglalayongmatamo ang
pagbabagong kailangan ng bansang bilang tugon sa kalagayang
panlipunan at pang-ekonomiya, maisiwalat ang malubhang kalagayan ng
bansa sa ilalim ng pamamalakat ng mga Kastila at upang pairalin ang
kalayaan at demokrasya.
Tanong:
2. May dalawang panahon nahati ang panahon ng Espanyol sa
panitikan, isa-isahin ito at talakayin ang bawat panahon batay sa
kasaysayan, at tema ng panitikang lumaganap sa bawat panahon.Sagot:
Panitikan sa panahon ng himagsikan: Ang paksa ay paghingi sa
pagbabago sa pamamalakad ng simbahan at pamahalaan Ang diwang
makabayan Ang pag-asam ng kalayaan Panitikan sa panahon ng tahasang
paghihimagsik: Ang paksa ay ang pagtuligsa sa pamahalaan at
simbahan Pagbibigay payo sa mga Pilipino upang magkaisa at maghanda
upang matamo ang kalayaan.
Tanong:3. Sino-sino ang mga nakilalang manunulat at makata sa
bawat panahon ng espanyol. Isa-isahin.
Sagot:Mga kilalalang manunulat sa Panahon ng Himagsikan ng
Espanyol
1. Jose Rizal Ang pambansang bayaning si Dr. Jose P. Rizal na
may sagisag-panulat na Laong Laan ay naging bahagi ng pahayagang La
Solidaridad; at ang may-akda ng mga nobelang Noli Me Tangere at El
Filibusterismo na unang nalimbag at nalathala sa Espanya at naging
mitsa sa mga rebolusyonaryong Pilipino na mag-aklas laban sa mga
Kastila. Sumulat din si Rizal ng mga sanaysay gaya ng Hinggil sa
Katamaran ng mga Pilipino at Sa Mga Kabataang Dalaga sa
Malolos.
2. Marcelo H. del Pilar Kilala sa tawag na Plaridel, Piping
Dilat at Dolores Manapat Sinulat ang Pag-ibig sa Tinubuang Lupa ,
Kaigat Kayo at Tocsohan
3. Graciano Lpez-Jaena Kilala sa tawag na Fray Botod Sinulat ang
Sa Mga Pilipino
4. Antonio Luna Si Antonio Luna rin ang nagtatag at naging
patnugot ng La Independencia, ang dyaryong pang rebolusyon. Sinulat
ang akdang Noche Buena, Por Madrid at iba pa
5. Mariano Ponce-isang Pilipinong manggagamot na naging pinuno
ng Kilusang Propaganda na hinimok ang mag-rebolusyon ang Pilipinas
laban sa mga Kastila noong 1896.- sinulat :Ang Alamat ng Bulacan,
isang katipunan ng mga alamat; Mga Kuwentong Bayan sa Lalawigan ng
Bulacan; Ang Pagpugot kay Longhinos, isang dulang itinanghal sa
Liwasang Bayan ng Malolos; Ang Panitikan ng Kilusang Propaganda;
Ang Makasaysayang Pag-aaralTungkol sa Pilipinas, at marami pang
iba.
6. Pedro Paterno kauna-unahang Pilipino na sumulat ng isang
opera sa wikang Pilipino, sang Sandugong Panaginip. Nilikha rin
niya ang mga aklat na tula na Sampaguitas y Poesias Varias at
Poesias Lyricas y Dramaticas.
7. Jose Ma. Panganiban isa sa mga manunulat sa pahayagang ''La
Solidaridad'' na naging istrumento upang maimulat ang mga Filipino
sa mga kalupitan ng mga mananakop na Kastila sa Filipinas. Ginamit
niya ang sagisag panulat na "Jomapa" at J.M.P sa pagsusulat upang
maikubli ang kaniyang tunay na katauhan.
8. Pascual Poblete kinilalang mandudulang may maapoy na
pagmamahal sa kalayaan ng bayan. Ginamit niya ang kanyang panulat
upang gisingin ang damdaming makabayan ng mga Pilipino.- Isa siya
sa mga nagsalin sa Tagalog ng Noli Me Tangere ni Rizal. Siya rin
ang nagtatag ng mga pahayagang El Grito del Pueblo (Ang Tinig ng
Bayan), noong panahon ng mga Amerikano.
Mga kilalalang manunulat sa Panahon ng Tahasang Paghihimagsik ng
Espanyol
1. Andres Bonifacio Binansagan siyang "ama ng Himagsikang
Pilipino". Siya ang nagtatag at lumaon naging Supremo ng kilusang
Katipunan na naglayong makamtan ang kasarinlan ng Pilipinas mula sa
Espanya at nagpasimula ng Himagsikang Pilipino.
2. Emilio Jacinto isang rebolusyonaryong Pilipino noong panahon
ng Himagsikan (1896) na naging isa sa mga magagaling na lider ng
Katipunan. Sa Bayang Tinubuan ipinalalagay na ang tula niya sa
Kastila ang siya niyang Obra-Maestra.
3. Apolinario Mabini-kilala bilang ang "Dakilang Lumpo" o
"Dakilang Paralitiko", ay isang Pilipino teoretista na nagsulat ng
konstitusyon ng Unang Republika ng Pilipinas noong 1899-1901, at
naglingkod bilang ang kauna-unahang punong ministro noong 1899
4. Jose Palma isang makata at sundalong Pilipino. Siya ay naging
tanyag sa pagsulat niya ng Filipinas, na naging titik ng pambansang
awit ng Pilipinas.
Tanong:
4. Ano ang nangyari sa Pilipinas nang pumasok ang mga Hapones sa
bansa? May nadagdag bang uri ng panitikan sa panahong ito?
Sagot A.) Sa panahong ito nabalam ang umuunlad na panitikang
Pilipino. Ipinagbawal ang mga magasin tulad ng Tribune at Free
Press. Tinatawag na panahon ng pamumulaklak ang Panitikang Tagalog
noong Panahon ng Hapones. Tinawag din itong Gintong Panahon.
B.) Opo may dalawang nadagdag na panitkang Hapones. Ito ang:
Haiku at Tanaga.
Ipaliwanag ang mga sumusunod:
1. Korido - may sukat na walong pantig bawat linya at may apat
na linya sa isang saknong2. Awit - binubuo ng tig-aapat na taludtod
ang bawat saknong, na ang bawat taludtod ay may lalabindalawahing
pantig3. Mga Tulang Pantigan - isang uri ng pagtatalongpatulana
ginagamitan ng pangagatwiran at matalas na pag-iisip.3.1 Karagatan
isang larong may paligsahan sa tula ay batay sa alamat ng singsing
ng isangdalaga na nahulog sa gitna ng dagat pakakasalan ng dalaga
ang binatang makakakuha ng singsing hindi kinakailangang sumisid sa
dagat ang binatangnais magkapalad sa dalagang nawalan ng singsing
Ginaganap ang laro sa bakuran ng isang bahay May dalawang papag sa
magkabila ng isang mesang may sarisaringpagkaing-nayon Magkaharap
ang pangkat ng binata at dalaga Karaniwang isang matanda ang
magpapasimula ng laro
3.2 Duplo larong may paligsahan sa pagtula kaya maaari
ringmauring tulang pantigan lalaking kasali ay tinatawag na duplero
at ang mga babae ay duplera Sila ay tinatawag na bilyako at bilyaka
kapag naglalaro na Ang parusa ay maaaring pagpapabigkas ng mahabang
dasal para sakaluluwa ng namatay Ang paksa ng pagtatalo ay tungkol
sa nawawalang loro ng hari o kayanaman ay magsusumbong ang bilyako
sapagkat hinamak ng isang bilyaka Ginaganap ito sa bakuran ng isang
tahanan 3.3 Balagtasan- Isang pagtatalo sa pamamagitan ng
pagtutula. Ang mga kasali dito ay gumaganap na nasa isang korte na
sumisiyasat sa kaso ng isang hari na nawala ang paboritong ibon o
singsing. 3.4 Batutian - Isang uri ngtulangpatnigan na hinango
sabalagtasan. Ginagawa ito sa mga lamayan upang libangin ang mga
tao.
Mga tula noong panahon ng Hapones
1. Haiku Tulang may malayang taludturan Binubuo ng labimpitong
pantig na nahahati sa tatlong taludtod Maikli lamang at hindi
nagtataglay ng matatalinghagang pananalita
2. Tanaga Tulang may malayang taludturan Binubuo ng labimpitong
pantig na nahahati sa tatlong taludtod Maikli lamang at hindi
nagtataglay ng matatalinghagang pananalit
