PanitikanIto’y pagpapahayag na kinapapalooban ng katotohanan at pagpapahayag sa paraang nagpaparanas sa bumabasa ng kaisipan at damdamin ng manunulat.

Ito’y lakas na nagpapakilos ng alinmang uri ng lipunan.

Ito’y katipunan ng mga akdang nasusulat na makikilala sa pamamagitan ng malikhaing pagpapahayag, estetikong anyo, pandaigdigang kaisipan, at kawalang-maliw.

Sinaunang Panitikan

A. Mga Unang Nandarayuhan

1. Mga Ita o Baluga2. Ang mga Malay

B. Katangian ng Panitikan

1. Palipat-dila, ang panitikan ay impluwensiya ng mga Malayo-Indonesyo2. Papel – dahon

Panulat – matulis na bakal o kawayan

C. Mga Anyong Pampanitikan

1. Awitin/ Kantahing Bayan2. Alamat/ Kwentong Bayan3. Epiko4. Karunungang bayan

Panahon ng

Kastila

Paksa

Katangian ng Panitikan/ Mahahalagang Kaganapan

Impluwensiya sa PanitikanMga Unang Aklat Panrehiyon/

Pangkagandahang-asalMga Akdang Pangwika

Mga Akdang Pang-aliwan/ Panlibangan

Mga Unang Tulang/ Makatang Tagalog

Katangian ng Panitikan / Mahahalagang KaganapanTinangkilik ang relihiyong KatolikoNagpalit ng pangalan at nagpabinyagNagkaroon ng mga bahay na bato at tisa,

magagandang kasangakapan tulad ng piyano, muwebles at mga kagamitang pangkusina

Nagkaroon ng mga sasakyang tulad ng karwahe, tren at bapor

Natutong magdiwang ng mga kapistahan blg. parangaal sa mga santo, papa at gobernador

Bilang libangan, nagkaroon ng mga sabong, karera ng kabayo at teatro

Pagbubuo ng pangkat na tinatawag na “may-kaya” na may ari-arian at lupain

May ilang Pilipino ang nakapag-aral at nakakuha ng kurso

Impluwensiya ng Kastila

sa Panitikang

Pilipino

Mga Impluwensiya sa Panitikan

Nahalinhan ng Alpabetong Romano ang Alibata

Pagkakaturo ng Doctrina Cristiana Maraming wikang Kastila ang naging

bahagi ng wikang Pilipino Pagkakasalin ng makalumang panitikan sa

ibang wikain Pagkakaroon ng makarelihiyong himig ng

mga lathalain sa panahong yaon

Mga Unang Aklat Panrelihiyon/

Pangkagandahang-Asal

Doctrina Cristiana

Kauna-unahang

aklat na nalimbag

sa Pilipinas.

Nuestra Señora de Rosario

Naglalaman ng talambuhay ng mga santo, novena, mga tanong at sagot na

panrelihiyon.

Pasyon

Ito ay natutungkol sa buhay at

pagpapakasakit ni Hesukristo.

Pinababasa tuwing Mahal na Araw.

Urbana at Felisa

Ang pagsusulatan ng magkapatid na pawang patungkol sa kagandahang-

asal.

Mga Akdang

Pangwika

Arte Y Reglas dela Lengua Tagala

Padre Blancas de San Jose

Vocabulario dela Lengua Tagala

Padre Pedro de San BuenaventuraKauna-unahang talasalitaang

Tagalog

Vocabulario dela Lengua Pampango

Padre Diego Bergamo

Unang aklat pangwika sa Kapampangan

Compendio dela Lengua Tagala

Padre Gaspar de San Agustin

Arte dela Lengua Iloka

Francisco LopezKauna-unahang

balarilang Iloko

Mga Akdang Pang-aliwan/ Panlibangan

Mga Akdang Pang-aliwan/ Panlibangan

Tibag

Ipinapakita ang paghahanap ni Sta.

Elena sa kinamatayang krus ni Hesus.

Senakulo

Pagtatanghal tungkol sa buhay at pagmamalasakit

ng ating Panginoong Hesukristo.

PanunuluyanPagtatanghal na isinasagawa bago mag-

alas dose ng gabi sa Kapaskuhan.Paghahanap ng matutuluyan ng Birheng

Maria at ni Jose upang doon iluwal ang sanggol na si Hesus.

PanubongMahabangtulangnagpaparangalsa isang maykaarawan okapistahan.

KarilyoIto ay mga

aninong pinagaga-

law sa likod ng

isang puting tabing.

Moro-Moro o Komedya

Pagtatanghal na nagpapakita ng paglalaban ng mga Kristiyano at Muslim

na sa katapusan ay laging nagwawagi ang mga Kristiyano.

KaragatanPagtatanghal na

batay sa alamat ng singsing ni Neneng

na naihulog sa dagat na kung sino

ang makakakuha ay siyang

magtatamo ng kanyang pag-ibig.

SayneteDulang hinggil sa paglalahad

ng kaugalian ng isang lahi o katutubo sa kanyang

pamumuhay, pangingibig at pakikipagkapwa.

Sarswela

Melodrama o dulang musikal na tatluhing

yugto.

Mga Unang Tulang/ Makatang Tagalog

Tomas Pinpin

Pag-aralan ng mga Tagalog ang Uicang Castila

Fernando Bagongbanta

Pedro Suarez-Osorio

Phelipe de Jesus

LoaBersyong payak na binibigkas sa mga bilasyon o lamayan.

Padre Francisco Bencuchillo

Pag-aaral at Pagsusuri sa Panulaang Tagalog

Panahon ng mga Propagandista/ Repormista

A. Katangian ng Panitikan

Pagkagising ng natutulog na damdamin ng mga Pilipino nang patayin ang GOMBURZA.

Ang dating diwang makarelihiyon ay naging makabayan ukol sa pagbabago sa pamamalakad ng simbahan.

B. Mga Propagandista1. Jose P. Rizal2. Graciano Lopez-Jaena3. Marcelo H. Del Pilar4. Antonio Luna5. Pedro Paterno

Panahon ng

Amerikano

Pinasok ng mga manunulat ang dula bilang sangay ng panitikan.

Mapaghimagsik at makabayan ang mga akda tulad ng:

Halimbawa:

Walang Sugat ni Severino Reyes

Dalagang Bukid ni Hermogenes Ilagan

Veronidia ni Cirio H. Panganiban

Nagsimula ang panulaang Tagalog gaya ng mga sumusunod:

Halimbawa:

Mga Hamak na Dakila ni Lope K. Santos

Sa Tabi ng Dagat ni Ildefonso Santos

Kayumanggi ni Amado V. Hernandez

Sa Lumang Simbahan ni Florentino Collantes

Ang Manok Kong Bulik ni J. Corazon De Jesus

Ang Guro ni Teodor Gener

Kinilala ang mahusay na nobela gaya ng:

Nena at Neneng ni Valeriano Hernandez Peňa

Banaag at Sikat ni Lope K. Santos

Anino ng Kahapon ni Francisco Lacsamana

Lihim ng Isang Pulo ni Faustino Aguilar

Sampaguitang Walang Bango ni Iňigo Ed. Regalado

Igorota sa Baguio ni Fausto Galauran

Panahon ng

Hapon

Katangian ng Panitikan

Itinuturing na Gintong Panahon ng Panitikan

Ipinag-utos ng Pamahalaang Hapon na sumulat ang mga manunulat na Pilipino ng mga akdang pampanitikan sa Tagalog.

Ipinagbawal ng pamahalaang Hapon na sumulat ng mga akdang nasusulat sa Ingles ang mga manunulat na Pilipino.

Lumaganap ang pagsulat ng Haiku at Tanaga

Lupang Tinubuan ni Narciso Reyes

Uhaw ang Tigang na Lupa ni

Liwayway A. Arceo

Lungsod, Nayon at Dagat-dagatan ni N.V.M. Gonzales

Nangibabaw ang mga dulang may init ng damdamin, pagmamahal sa bayan at sa pamilya

Maikling kuwento

Panahon ng

Aktibismo

Katangian ng Panitikan

Mapaghimagsik ang mga kabataanAng plakard at pulang pintura ay isa

sa mga naging sulatan ng kanilang mga kaisipan

Ang kabulukan ng lipunan at pulitika ang paksa sa mga panulat

Mga Manunulat1. Rolando Tinio2. Rogelio Mangahas3. Efren Abueg4. Rio Alma

Panahon ng

Kasalukuyan

Katangian ng Panitikan

Nagkaroon ng makulay na buhay ang panunuring pampanitikan

Nalathala ang mga panitikan sa bernakular na wika

Ang mga tula ay may pagkaromantiko at rebolusyunaryo

Ang mga pahayagang tinangkilik ay Daily Inquirer, Manila Times at Malaya.

Maraming salamat!