BIOLOGIJA II BILJNA TKIVA I ORGANI 01.03.2012.

BILJNA TKIVA

TKIVA su grupe istovrsnih stanica koje obavljaju istufunkciju i svojom graom su prilagoene toj funkciji.

U BILJKAMA RAZLIKUJEMO DVIJE OSNOVNE GRUPE TKIVA: 1. TVORNA (EMBRIONALNA) TKIVA MERISTEMI 2. TRAJNA (DIFERENCIRANA)TKIVA

VRSTE BILJNIH TKIVA

zadebljale EPIDERMA stijenke

SKLERENHIM

MERISTEMSKO TKIVO

element sitaste cijevi

PARENHIMtraheida zadebljale stijenke

stanica pratilica

FLOEM

KSILEM

KOLENHIM

TVORNA TKIVA MERISTEMI

TVORNA ILI MERISTEMSKA TKIVA1. Primarni meristemi sastoje se od nediferenciranih, razmjerno malih stanica s tankim staninim stijenkama, uglavnom izodijametrine i ne sadre vakuole, zadravaju sposobnost dijeljenja tijekom itavog ivota a) apikalni ili tjemenini meristemi (ili vegetacijske toke) b) zaostali meristemi, kod jednosupnica u bazalnim dijelovima lanaka stabljike kao umetnute (interkalarne) zone rastenja, a kod dvosupnica vrpasti fascikularni kambij u ilama 2. Sekundarni meristemi nastaju kao nove tvorevine od trajnih stanica koje su ponovo stekle sposobnost dijeljenja. U pravilu imaju prozenhimski izgled produenih ploastih prizama te sadre vakuole. U ovu skupinu spadaju pluteni kambiji (felogeni) i interfascikularni kambiji koji se stvaraju tek sekundarno u parenhimima zraka srike

- diferencijacijom stanica tvornog tkiva nastaju sva trajna tkiva

MERISTEMI-su lokalizirani na tono odreenim dijelovima biljnog organizma, pa razlikujemo VRNE (apikalne, primarne) i BONE (lateralne, sekundarne) meristeme

karakteristikaVRNI MERISTEM

funkcijaodgovorni su za produeni rast biljke iz njih se razvijaju primarna tkiva

nalazimo ih na vrku izdanka i na vrku korijena

BONI MERISTEM

nalazimo ih u perifernom dijelu korijena i stabljike npr. interfascikularni kambij

odgovorni su za rast biljke u debljinu iz njih se razvijaju sekundarna tkiva

TVORNO TKIVO - MERISTEMIVrni meristemi izdanka (u pupovima)

Boni meristemi

Vrni meristemi korijena

TVORNO TKIVO - MERISTEMmladi list vrni meristem (vrni pup)

pupa meristem (boni pup)

vrni meristem korijena korijenova kapa

VRNI MERISTEM IZDANKAlisni zameci

tjemenite

VRNI MERISTEM KORIJENA

dermatogen periblem plerom periblem

dermatogen

dermatogen

kaliptrogen statoliti

DERMATOGEN jedan sloj meristemskih stanica, iz njega nastaje kono stanije epiderma PERIBLEM ima vie nizova poneto izduenih stanica iz kojih kasnije nastaje primarna kora stabljike i korijena, kao i unutarnje stanije lista PLEROM - iz njega nastaje najveim dijelom srika, iz perifernog sloja se u kasnijem razvoju stvara prokambij dezmogen, a iz njega fascikularni kambij inicijalno stanije iljnog sistema

Slika vrnog meristema vrste roda Myriophyllum dobivena elektronskim mikroskopomApikalna zona je konveksna (izboena) i povrina je mekana Novonastali listovi prekrivaju vrak stabljike

Zaeci listova

BONI MERISTEMfloem kambij floem kambij ksilem

ksilem

TRAJNA TKIVA

TRAJNA TKIVA:- OSNOVNO TKIVO ILI PARENHIM - POKROVNO ILI KONO TKIVO - PROVODNO TKIVO - POTPORNO ILI MEHANIKO TKIVO -TKIVO ZA LUENJE I IZLUIVANJE - APSORPCIJSKO TKIVO

OSNOVNO TKIVO (PARENHIM)

OSNOVNO TKIVO (PARENHIM):-najrasprostranjenije je tkivo kod zeljastih biljaka, ispunjava sve dijelove u biljnom organizmu izmeu ostalih tkiva. Izgraeno je od relativno velikih parenhimskih (ivih) stanica tankih stijenki s velikom vakuolom. Ima razliite funkcije u listu, korijenu i stabljici.

Vrste parenhima prema funkciji: - ASIMILACIJSKI PARENHIM - SPUVASTI PARENHIM - SPREMINI PARENHIM - PARENHIMSKO VODENO TKIVO - AERENHIM (PARENHIM ZA PROZRAIVANJE) - PROVODNI PARENHIM

OSNOVNO TKIVO (PARENHIM)

- tanke stanine stijenke - ive stanice - obavlja vie funkcija

PARENHIMparenhim

kolenhim

epiderma

Celuloza u staninoj stjenci obojena anilinom plavo

Stanina stijenka i obina jaicaprimarna stijenkatri sloja sekundarne stijenke sredinja lamela vakuola

stanini zid

plazmodezmijacitoplazma plazmatska membrana Graa staninog zida: sredinja lamela primarna stijenka sekundarna stijenka

ASIMILACIJSKI PARENHIM u listu (mezofil) kao i zeleno tkivo kore izdanka. Bogato je proet intercelularnim prostorima to olakava izmjenu plinova koja je potrebna za asimilaciju CO2. Veliki intercelulari u spuvastom parenhimu istovremeno omoguuje izluivanje vodene pare u atmosferu (transpiracija)

PARENHIM ZA PRIUVU nalazi se u sriki i kori izdanka i korijena, osobito u spreminim organima (stabljini i korjenovi gomolji) kao i spreminim tkivima sjemenki.Zrake srike drva i kore uz spreminu ulogu slue i kao PROVODNI PARENHIM. TKIVO ZA PROZRAIVANJE sadri velike intercelularne prostore i slue vodenim biljkama za uspjeniju izmjenu plinova.

ASIMILACIJSKI PARENHIM

SPUVASTI PARENHIM

spuvasti parenhim

SHEMATSKI PRIKAZ STRUKTURE LISTA

kutikula epidermapalisadni parenhim spuvasti parenhim

epiderma kutikula

SPREMINI PARENHIM

Amiloplast (plastid koji sadri krob)

Mladi amiloplast (proplastid u razvoju u Cuscuta odorata, vilina kosa

Amiloplasti (statoliti) u statocistu korjenove kape u Vicia faba (bob)

Stanica gomolja krumpira

krobno zrnce

leukoplast

jezgra citoplazma stanina membrana stanina stijenka

SPREMINI PARENHIM

krobna zrnca graha obojena jodidom (Lugolovom otopinom)

krobna zrnca u kloroplastu jagode (Fragaria vesca)

krobna zrnca u krumpiru (Solanum tuberosum)

KROBkrumpir kukuruz

graak

kukuruz

SPREMINI PARENHIM

Popreni presjek kroz zrno penice Triticum sp.Spremine stanice iz endosperma ricinusa (Ricinus communis)

Aleuronski sloj

Stanice sa krobnim zrncima

Aleuronsko zrnce sa tetraedrinim kristaloidom i okruglim globoidom

PARENHIMSKO VODENO TKIVO

Aerenhim u poprenom presjeku stabljike movarne biljke ilj (Cyperus alternifolius)sklerenhim parenhim

shizogeni meustanini prostormeustanini prostor provodna ila aerenhim

Aerenhim u poprenom presjeku stabljike movarne biljke sit (Juncus infexus)

meustanini prostor

POKROVNO ILI KONO TKIVO

POKROVNO ILI KONO TKIVO (EPITELNO)Vanjska kona tkiva dijelimo na: primarna sekundarna

Primarna kona tkiva EPIDERMAEpidermalne stanice nalaze se na povrini biljke u obliku jednog sloja stanica. Sadre tanak sloj protoplazme uz staninu membranu i vrlo veliku vakuolu. Vanjska membrana, koja granii s okoliem, je zadebljana, zatitna funkcija (inkrustacija celuloze kutinom). Dodatno je jo na povrini prekivrena tankom koicom KUTIKULOM. Epidermalne stanice su veinom meusobno vrsto povezane (nema meustaninih prostora). Poseban aparat u epidermi koji slui za izmjenu plinova i transpiraciju je PU ili STOMA. Epiderma u korijenu naziva se rizoderma.

Sekundarno kono tkivoStabljika (ili plod) jako raste u debljinu epiderma se stalno mora poveavati. Epidermu zamijenjuje pluto sekundarno kono tkivo. Pluto nastaje djelatnou plutnog kambija ili felogena razvija se ispod epiderme. Pluto je graeno od vie slojeva stanica. Taj sekundarni pokrovni sloj stanica naziva se PERIDERMA.

POKROVNO ILI KONO TKIVO-zrele diferencirane stanice tite vanjsku povrinu tijela mlade biljke

karakteristikaEPIDERMA plosnate stanice, esto s debelim vanjskim stijenkama

funkcijazatita kod mladih biljaka

PERIDERMA

vodootporne stanice s debelom staninom stijenkom odumiru u punoj zrelosti

formira vanjsku koru drvea

Raspored pui u epidermi

kutikula, kutin, stanice zapornice, pu (stoma), porus, kolenhim, ila

epidermalne stanice

epidermalne stanice, stanice zapornice, pu (stoma)

Stanice zapornice sa kloroplastima, pui (stome)

STOMA (PU)

Transpiracija otvorena i zatvorena puOtvorena pu stanice zapornice kloroplast jezgra H 2O Zatvorena pu

H 2O

K+K+ ulazi u zapornice slijedi ga voda

K+ K+ izlazi iz zapornice slijedi ga voda

STOMA (PU)

Trihom (dlaka) koprive (Urtica sp.)Trihom Gornja epiderma

Donja epiderma

TRIHOM (DLAKA)

Digitalis purpurea - crvaena pustikara

Eleagnus sp. - dafin

Lycopersicon lycospersicum - rajica

Medicago sativa, afalfa - lucerna

Primjeri razliitih tipova trihomaa) Cannabis indica - konoplja (marihuana) b) Phaseolus vulgaris - grah

c) Cistus villosus - buin d) Tillandsia spec. - kaktus

e) Opuntia - kaktus f) Loasa sp.

g) Antirrhinum majus zijevalica

h) Drosera capensis junoafrika rosika

Cistolit u stanicama epiderme lista fikusa (Ficus elastica)

drak (SiO2) cistolit grozd (CaCO3)

Cistolit u stanici epiderme lista fikusa (Ficus elastica)kutikula

cistolit polisadni parenhim

epiderma

Provodna ila

spuvasti parenihim

pu

PROVODNO TKIVO

PROVODNO TKIVO- specijalizirano za provoenje hranjivih tvari, vode i asimilata (vode od korjena prema gore, asimilata od vrha prema korijenu). Razlikujemo dva tipa provodnog tkiva: FLOEM KSILEM - Floem provodi asimilate u ostale dijelove biljke i prema korijenu. Ulogu provoenja vre posebne strukture - sitaste cijevi sa stanicama pratilicama. - Ksilem provodi vodu s mineralnim tvarima od korjena prema ostalim organima biljke. Sastoji se od traheja i traheida kao provodnih elemenata.

PROVODNO TKIVO- Izduene stanice specijalizirane za provoenje transportnog materijala kroz biljku

karakteristikaKSILEM jako produzene mrtve provodne stanice stanice imaju jako zadebljale stanine stijenke i tvore dugake cijevi provodne stanice ivog protoplasta stanice tvore sitaste cijevi, koje se proteu kroz cijelu biljku

funkcijatransport vode i minerala od korijena do listova potpora

FLOEM

transport organskog materijala do svih dijelova biljke

PROVODNO TKIVO

ksilem ilni element traheida element sitaste cijevi

floem

stanica pratilica

PROVODNO TKIVOksilem

traheide

ila

Razmjetaj ksilema i floema u stabljiciKSILEM

FLOEM

epiderma

kora srika ilni kambij

ksilem floem ksilem ilni kambij floem

FLOEM

Citoplazme susjednih floemskih stanica meusobno su povezane tankim porama koje se nalaze na staninim stijenkamapora

jezgra

lanak sitaste cijevistanica pratilica sitasta ploa

KSILEM

traheja

TRAHEJEjaice traheja traheide

TRAHEIDE

Ograene jaice kod bora Pinus sp.

torus

primarna stanina stijenka sekundarna stanina stijenka

Ograene jaice u drvu bora Pinus spaspirirana

popreni prijesjektrangencijalni prijesjek

radijalni prijesjek

aspirirana

POTPORNO ILI MEHANIKO TKIVO

POTPORNO ILI MEHANIKO TKIVO-vri potpornu funkciju u biljnom organizmu. Uvruje i podupire pojedine biljne organe. Same parenhimske stanice ako su dobro opskrbljene vodom svojim turgorom mogu vriti potpornu funkciju. Postoje dva tipa: KOLENHIM SKLERENHIM Osnovna razlika izmeu ta dva tipa je u tome to je kolenhim ivo, a sklerenhim mrtvo mehaniko tkivo

POTPORNO ILI MEHANIKO TKIVO

Kolenhim: - stanine stijenke nejednaliko uzadebljale - mehanika potpora (neelastina)

Sklerenhim: - jako debele stanine stijenke - vrsta mehanika potpora drugom tkivu - mrtve stanice

POTPORNO ILI MEHANIKO TKIVO- jednostavna tkiva graena od jednog tipa stanica

karakteristikaKOLENHIM

funkcija

izduene stanice s potpora u listovima i mjestimino stabljici zadebljalim stijenkama ive stanice

SKLERENHIM

izduene stanice s potpuno zadebljalim stijenkama mrtve stanice

potpora

KOLENHIM

Kolenhimske stanice (uzduni presjek)

Kolenhimske stanice (popreni presjek)

SKLERENHIM

Vlakno u uzdunom presjeku

Vlakno u poprenom presjeku

Sklereida (kamena stanica) iz usploa kruke

Sklereida iz orahove ljuske

KOLENHIM

parenhimska stanica

kolenhimska stanica

Uglovni kolenhim u stabljici begonije (Begonia heraclea)

epiderma

parenhimske stanice

uglovni kolenhim

Uglovni kolenhim

Sklereide (kamene stanice) u usplou kruke (Pirus sp.)

SKLERENHIM

Sklerenhimske stanice obojene safraninom crveno

SKLERENHIM

vlakna jaice

traheide

citoplazma

traheja

jezgra kubine sklereide sklereide u obliku zvijezde

TKIVA ZA LUENJE I IZLUIVANJE

TKIVA ZA LUENJE I IZLUIVANJE- u njih u irem smislu ubrajamo spuvasti parenhim listova, kao i zeleni parenhim primarne kore s brojnim puima. Meutim, u biljaka nalazimo i specijalizirane tvorevine za luenje i izluivanje poput idioblasta koji se pojavljuju kao pojedinani umeci u razliitim primarnim i sekundarnim tkivima. Od produkata luenja osobito su esti: sluzi, guma, smole, eterina ulja, alkaloidi i kristali kalcijeva oksalata i brojne druge tvari.

Uzduni presjek stabljike mljeike (Euphorbia sp.) mlijne cijevi

Trihom (dlaka) koprive, Urtica sp.)Trihom Gornja epiderma

Donja epiderma

Uljenica iz limuna (Citrus limon sp.)

Popreni presjek stanice idioblasta sa snopom rafida u listu biljke prije mlijeko (Ornithogalum sp.)

Presjek smolenice iz bora (Pinus sp.)traheide

epitel (ljezdane stanice)

lumen

traheide

Idioblast s rafidima u biljci punak (Tetramerista glabra)

Idioblast s rafidima u biljci sanseverije (Sanseveria sp., Liliaceae)

stanina stijenkarafidi

Idioiblast s rafidima u listu agave (Agave americana)

BILJNI ORGANI

- KORIJEN

- STABLJIKA- LIST - CVIJET - PLOD

KORIJEN

Funkcija korijena: uvruje biljku za tlo, upija vodu s mineralnim tvarima, a esto slui i za pohranjivanje priuvnih tvari. RAZVOJNE ZONE U VRNOM DIJELU KORIJENA 1. VRNA ZONA - vegetacijska toka, primarni meristem 2. ZONA PRODUENOG RASTA izraziti rast stanice 3. ZONA KORIJENOVIH DLAICA poveavaju povrinu za upijanje vode, prestaje produeni rast, stvaranje RIZODERME podudara se s epidermom stabljike

RAZVOJNE ZONE U VRNOM DIJELU KORIJENA

zona korijenovih dlaica

zona produenog rasta

zona diobe stanica

Dijelovi korijena

epiderma (rizoderma) endoderma centralni cilindar

(zemlja)

primarna kora Casparyjeva pruga

Popreni presjek korijena s radijalnom ilomcentralni cilindar

primarna koraepiderma (rizoderma) endoderma stanica propusnica primarni ksilem

pericikl primarni floem

GRAA ENDODERMECasparyjeva pruga

endoderma

primarna kora endoderma centralni cilindar

metaksilen

Casparyjeve pruge spreavaju prolaz vode

primarna kora

endodermalna stanica Casparyjeva pruga pericikl

GRAA KORIJENA1. RIZODERMA (EPIDERMA) - istovjetna epidermi stabljike - nema kutikule ni pui - zadri se kratko vrijeme na korijenu 2. PRIMARNA KORA - ispid rizoderme je egzoderma (jedan sloj lagano oplutnjelih stanica) preuzima funkciju rizoderme - parenhim primarne kore spremite rezervne tvari - endoderma unutarnji sloj primarne kore, debele, lignizirane membrane kod jednosupnica, a kod dvosupnica membranae su nezadebljale, tj. endoderma sadri Casparyeve toke (zadebljanja stanine stijenke) 3. CENTRALNI CILINDAR - pericikl (perikambij) = vanjski sloj centralnog cilindra, jedan sloj stanica - radijalna ila = centralni dio, po broju ksilema razlikujemo: diarhne, triarhne, tetrarhne i poliarhne ile

GRAA KORIJENAkorijenova dlaica

rizoderma

pericikl floem

radijalna ila

centralni cilindar

ksilem

endoderma parenhim egzoderma

primarna kora

CENTRALNI CILINDAR

POPRENI PRESJEK KORIJENADVOSUPNICE JEDNOSUPNICE

rizoderma primarna kora

centralni cilindar endoderma periciklsrika ksilem floem 500 mm 100 mm

Nastajanje bonog korijenjaepiderma (rizoderma)

lateralni korijen

MEHANIKI DIJELOVI korijen otporan na sile potega- ksilem u sreditu: zadebljale membrane pruaju dovoljnu vrstvou - sklerenhimsko tkivo

VEGETACIJSKA TOKA- za razliku od apikalnog meristema stabljike vegetacijska toka korijena ovijena je ovojem od trajnog tkiva KALIPTROM ILI KORIJENOVOM KAPOM - zatita prilikom prodiranja u tlo - skup parenhimskih stanica - vrak kaliptre je zailjen prodiranje u tlo - velike koliine sluzi potjee iz centralnih lamela stanica kaliptre - kaliptra nastaje iz KALIPTROGENA (poseban sloj meristemskih stanica) nalazi se na dnu kaliptre, pored povrinskog sloja vegetacijske toke

UZDUNI PRESJEK KORIJENAprimarna kora rizoderma Legenda: epiderma primarna kora ile tri primarna meristema protodermaParenhim primarne kore

radijalna ila zona korijenovih dlaica

korijenova dlaica

zona produenog rasta

prokambij vrni meristem inicijalne stanice korijenova kapa

zona diobe stanica

100 mm

Korijen se grana poveava duinu, a istovremeno i poveava apsorpcijsku povrinu, grana se bono: ogranci se zameu endogeno = u unutranjosti organa (u periciklu)

SEKUNDARNA GRAA KORIJENAdvosupnice i golosjemenjae - formira se kontinuirani kambijski prsten (izravna se radijalni poloaj floema i ksilema): svi floemi dospiju izvan prstena, a ksilemi unutar prstena; formiraju se i traci srike - popreni presjek kroz viegodinji korijen jedva se razlikuje od presjeka kroz viegodinje stablo

REPASTO KORIJENJEdjelatnost kambija - rotkva, mrkva - mesnata struktura korijena -Umjesto ksilema prilikom sekundarnog rasta u debljinu nastaje tkivo bogato parenhimom

Boni ogranak korijena koji nastaje meristemskom aktivnou u periciklu

rizoderma

primarna kora

korijenova kapa

50 mm

VRSTE KORIJENAAlorizni korijenov sustav mrkve (Daucus carota) spremina funkcija

Homorizni korijenov sustav zobi (Avena sativa)

Alorizni korijenov sustav suncokreta (Heliantus annuus) Alorizni korijenov sustav vrste Liatris spicata

PRAVO KORIJENJE ILI PRAVI KORIJENOV SUSTAVimaju ga golosjemenjae i dvosupnice korijen se razvija direktnoiz klicinog korijena i prelazi u sekundarnu grau raste geotropno iz glavnog korijena se arktropetalno (najmlai i najkrai organci najblii korijenovom vrhu) razgranjavaju boni ogrnci cijeli razgranjeni sustav se zove ALORIZNO KORIJENJE

ADVETIVNO KORIJENJE ILI PRIDOLO KORIJENJEnema sekundarsnog rasta u debljinu jednosupnice i papratnjae funkcionalno odgovara pravom korijenu, a morfoloki se razlikuje jednako snani i busenasto rasporeeni organci upavo ili HOMORIZNO KORIJENJE

DODATNE FUNKCIJE KORIJENJA metamorfoza korijena = oblikuju se organi hormologni korijenu 1. SPREMINO KORIJENJE - npr. mrkva - intenzivni razvoj spreminog parenhima 2. ADVENTIVNO KORIJENJE - vegetativno razmnoavanje: (vrba, jagoda) - brljan (Hedera helix) - prijanjanje uz podlugu 3. ZRANO KORIJENJE - upijanje atmosferske vlage - stabljino korijenje: tropsko drvee i lijane (npr. fikus, Ficus elastica) 4. TAKASTO KORIJENJE - stabljino korijenje se sputa u tlo i ukorijenjuje se - potpora iroko razgranjenoj kronji - mangrove

STABLJIKA

STABLJIKA- sredinji biljni vegetativni organ

- povezuje listove s korijenom - zajedno sa listovima stabljika tvori biljni izdanak osnovni dio izdanka - na stabljici razlikujemo kratke odebljale dijelove = NODIJE, a izmeu njih due dijelove = LANKE (INTERNODIJ) - prvi lanak (bazalni) naziva se HIPOKOTIL - EPIKOTIL = iznad hipokotila (izmeu supkii i prvih listova)

FUNKCIJA STABLJIKE- nosi listove

- sprovodi hranjive tvari izmeu listova i korijena - spremite za rezervne tvari

Organizacija tkiva u stabljici biljke

parenhimpresjek stabljike

kolenhim sklerenhim

Organizacija stanica i tkiva u stabljiciila u ksilemu stanica pratilica sitasta cijev vaskularni kambij

stanice parenhimskog tkiva

epidermalne stanice

kutilula

Raspored ila u poprenom presjeku stabljike kukuruza -jednosupniceepiderma osnovno tkivo parenhim meustanini traheja sklerenhimske prostor (ksilem) stanice

zatvorena kolateralna ila

sitasta cijev stanica pratilica

floem

Raspored provodnih ila u stabljici lucerne, biljke dvosupnice (otovorena kolateralna ila)kora srika epiderma ila u ksilemu fascikularni kambij

ilni snop srika kora lanovi sitaste cijevi, stanice pratilice vlakna

elementi floema

Sekundarni rast dvosupnica u debljinuksilem

floem

epidermakora

srika ilni meuilni kambij kambij

floem ksilem srika

ostatak kore i epiderme periderma

ilni kambij floem ksilem

felogen

periderma

srika zraka srike ilni felogen kambij

Rast stabljike u debljinuprimarni ksilem primarni floem

Prvogodinji rast

ilni kambij

sekundarni ksilem Drugogodinji rast sekundarni floem

Treegodinji rast boni rast ilni kambij

sekundarni sekundarni ksilem floem

PRESJEK VIEGODINJE STABLJIKE DVOSUPNICErano drvo kasno drvo sekundarna kora

floemperiderma plutni kamabij (felogen) pluto

ilni kamabij

LIST

GRAA LISTA-biljni organ koji vri asimilaciju i transpiraciju

vrh listarub lista

plojka

ila

plojka

lisna baza

peteljka

peteljka pazuni pup palistii ili stipule

LIST RASPORED ILAdvosupnica jednosupnica

PLOJKA- najbitniji dio lista asimilacija i transpiracija - dorziventalini list: - gornji (ventralni ili adaksijalni dio) = tamnija strana - donji (dorzalni ili abaksijalni dio) = svjetlozelena

- ekvifacijalni list:- nema razlike u grai i boji gornje i donje strane lista - biljke suhih i dobro osvjetljenih stanita (borovi)

GRAA PLOJKEEPIDERMA PUI Stanice epiderme su ploaste, imaju velike vakuole i jae zadebljalu vanjsku membranu. Funkcija epiderme je zatita od mehanikih oteenja i od prevelikog gubitka vode.

- po poloaju pui razlikujemo: a) hipostomatski list pui na donjoj epidermi b) epistomatski list pui na gornjoj epidermi c) amfistomatski list pui i na gornjoj i na donjoj epidermi

MEZOFIL LISTA graen je od parenhimskih stanica i ilaPALISADNI PARENHIM jedan ili vie slojeva stanica koje su produene u smjeru okomitom na povrinu lista, nalazi se ispod gornje epiderme, uski interceluulari izmeu palisadnih stanica, mnogo kloroplasta asimilacijsko tkivo

SPUVASTI PARENHIM ispod donje epiderme, tkivo za prozraivanje, veliki intercelulari i malo kloroplasta, intercelulari u direktnoj vezi s puima koje se nalaze u donjoj epidermi transpiracija i opskrba palisadnih stanica s CO2

Graa dorziventralnog (bifacijalnog) lista

LISTEpiderma gornje strane

Palisadni mezofil

Kolateralna ila

Spuvasti mezofil Epiderma donje strane

ILE LISTA - kolateralne i zatvorenog tipa - samo su glavne ile dvosupnica i golosjemenjaa otvorene (sadre vaskularni kambi) - ksilem je uvijek okrenut prema gornjoj epidermi, a floem prema donjoj epidermi - ile su ovijene parenhimskim i sklerenhimskim ovojem (vrstoa lista) - jednosupnice imaju paralelnu nervaturu lista, povezane su poprenim anastamozama, ile prolaze paralelno kroz plojku lista - dvosupnice (perasta) mreasta nervatura lista, sredinja (medijalna) ila iz koje se granaju bone ile

LIST SVJETLAkseromofne oznake: deblja epiderma, vie slojeva palisadnih stanica, spuvasti parenhim ima manje intercelulara, gua mrea ila

LIST TAMEtanji i imaju veu povrinu, vei broj palisadnih stanica tako rasporeene da jedna drugu ne prekrivaju, pojaava se asimilacija (zbog difuznog svjetla je slabija)

BIFACIJALNI LISTrazvijena i dorzalna i ventralna plojka lista

UNIFACIJALNI LISTrazvijena samo jedna povrina lista i to donja plojka, npr. Kod perunike, imaju cilindrinu formu ili sabljastu, velika slinost po izgledu s bifacijalnim listovima, razlika je vidljiva u inverznoj orijentaciji ila (prema van okrenut samo floem), raspored ila jednak rasporedu kod stabljike

PETELJKA- slino graena kao centralna ila plojke - epiderma

- ispod se nalazi kolenhimsko tkivo ili sklerenhimska vlakna- esto bifacijalno graene, ali je donja strana puno jae razvijenja od gornje, donja strana je konveksan, a gornja konkavna - dorzalna medijalna ila glavna ila u peteljci

Ekvifacijalni igliasti list bora (Pinus resinosa)floem endoderma

ksilem smolni kanal

mezofil

Tisa (Taxus cuspirata)

Unifacijalni valjkasti list srpka (Juncus sp.)

CVIJET

Cvijetlatica

pranica

tuak lap njuka tuka vrat tuka plodnica (ovarij)

VRSTE PRANIKA

Convolvulus sp.

Lilium sp.

VRSTE PRANIKA

Lilium sp.

Hybiscus sp.

PRANIK

Lilium sp.

PRANIK

Lilium sp.

NJUKA TUKA (STIGMA)

Lilium sp.

Lilium sp.

NJUKA TUKA (STIGMA)

Arabidopsis thaliana

Nigella degenii

LAP (SEPAL)

JEDNOSUPNICE EMBRIJjedna supka

DVOSUPNICE

dvije supkemreasta nervatura lista alorizni korijenov sustav (glavni Korijen)

NERVATURA LISTA

paralelna nervatura lista homorizni korijenov sustav

KRORIJEN

STABLJIKA

rastresiti poloaj provodnih ila organizacija cvijetnih dijelova na bazi broja 3

koncentrino rasporeene provodne ile

CVIJET

organizacija cvijetnih dijelova na bazi broja 4 ili 5

PLOD

NASTANAK PLODAlatica njuka tuka pranici vrat tuka

lapovi

lapovi

plodnica uspoe Jaje (pod a) razvija se u sjemenku (pod b)

STRUKTURA SJEMENKEa)sjemena lupina plumule radikula

epitocilhipokotil kotiledoni (supke)

a) Grah (Phaseolus vulgaris) Mesnate supke (kotiledon) graha (dvosupnica) uva hranu koja je apsorbirana iz endopserma tijekom razvoja sjemenke.

b)

sjemena lupina endosperm kotiledoni vrni meristem izdanka hipokotil radikula

b) Ricinus ima membranske kotiledone koji e apsorbirati hranu iz endosperma tijekom stvaranja sjemenke.

kotiledon

c)

koleoptida plumula koleoriza

endosperm radikula

c) Kukuruz kao i sve jednosupnice (monokotiledoni) ima samo jedan kotiledon (skutelum). Rudimentarni zaetni meristem izdanka je zatiem strukturom zvanom koleoptila

VRSTE OPRAIVANJAnjuka tuka proklijalo polenovo zrno

polenovo zrno pranica (antera)jaje stijenka plodnice (ovarij) a) samoopraivanje uklonjene antere b) umjetno opraivanje polenova zrna sa druge biljke

Klasifikacija sonih plodovaVrsta ploda Porijeklo grae cvijeta Primjer vinja

Jednosjemeni plod (Monokarpni)

Jedna plodnica u jednom cvijetu

malina Zbirni plod Mnogo plodnica u jednom cvijetu

ananas

Skupni plod

Mnogo plodnica porijeklom iz jednog cvijeta

VRSTE PLODOVAplod mahuna

Plod maline - mnogokotunica

jedna kotunica (jedna plodnica)cvijetna os stari pranici plod ira usploe (perikarp) brakteje (nisu dio cvijeta ili ploda soni plod boba - rajica placenta stabljikaklip sa pojedinanim zrnima cvijetovi sa dugim vratovima tuka

Klip kukuzuza zbirni plod

uzduni presjek

popreni presjek

brakteja bonog pupa