BAØI 1. THÒ TRÖÔØNG TAØI CHÍNH · 2010. 1. 18. · 5 Caùc coâng cuï löu thoâng treân thò tröôøng tieàn teä Caùc coâng cuï treân thò tröôøng voán 3. Caùc

1

BAØI 1.THÒ TRÖÔØNG TAØI CHÍNH

1

Thò tröôøng taøi chính laø nôi dieãn ra caùc

hoaït ñoäng mua baùn, chuyeån nhöôïng quyeàn

söû duïng caùc khoaûn voán ngaén haïn hoaëc daøi

haïn thoâng qua caùc coâng cuï taøi chính nhaát

ñònh.

1. Khaùi nieäm1. Khaùi nieäm

2

2

Caùc coâng cuï taøi chính (financial

instruments) ñöôïc goïi laø caùc chöùng khoaùn

(securities).

Chöùng khoaùn laø nhöõng traùi quyeàn ñoái

vôùi thu nhaäp hoaëc taøi saûn töông lai cuûa

ngöôøi naém giöõ.


3

Chöùng khoaùn bao goàm hai loaïi chuû

yeáu:

Chöùng khoaùn nôï (debt securities)

Chöùng khoaûn voán (equity securities)

Chöùng khoaùn phaùi sinh (derivatives)


4

3

Heä thoáng taøi chính: toång theå caùc boä phaän

khaùc nhau trong caùc lónh vöïc khaùc nhau

nhöng coù moái lieân heä taùc ñoäng laãn nhau

theo quy luaät.

Caáu truùc heä thoáng taøi chính: TCDN; TC

caù nhaân; NSNN; TC quoác teá; thò tröôøng taøi

chính vaø toå chöùc trung gian taøi chính.


5

2.1 Caên cöù vaøo kyø haïn löu chuyeån voán

Thò tröôøng tieàn teä

Thò tröôøng voán

2. Caáu truùc thò tröôøng taøi chính2. Caáu truùc thò tröôøng taøi chính

6

4

2.2 Caên cöù vaøo muïc ñích hoaït ñoäng cuûa

thò tröôøng

Thò tröôøng sô caáp

Thò tröôøng thöù caáp


7

2.3 Caên cöù vaøo phöông thöùc toå chöùc vaø

giao dòch

Thò tröôøng taäp trung

Thò tröôøng phi taäp trung


8

5

Caùc coâng cuï löu thoâng treân thò tröôøng

tieàn teä

Caùc coâng cuï treân thò tröôøng voán

3. Caùc coâng cuï cuûa thò tröôøng taøi 3. Caùc coâng cuï cuûa thò tröôøng taøi chínhchính

9

Traùi phieáu

Coå phieáu

Caùc khoaûn vay theá chaáp

Caùc khoaûn vay thöông maïi vaø tieâu

duøng

3. 1. Caùc coâng cuï löu thoâng treân 3. 1. Caùc coâng cuï löu thoâng treân thò tröôøng voánthò tröôøng voán

10

6

Traùi phieáu laø moät chöùng thö xaùc nhaän

nghóa vuï traû nhöõng khoaûn laõi theo ñònh kyø

vaø voán goác khi ñeán haïn cuûa toå chöùc phaùt

haønh.

Caùc noäi dung cô baûn cuûa traùi phieáu:

Face value, maturity, interest, bondholder

Traùi phieáu (Bond)Traùi phieáu (Bond)

11

Coå phieáu laø moät chöùng thö hay buùt toaùn

ghi soå xaùc nhaän traùi quyeàn veà voán ñoái vôùi

thu nhaäp vaø taøi saûn roøng cuûa moät coâng ty

coå phaàn.

Coå phieáu (Stock / Share Coå phieáu (Stock / Share certificate)certificate)

12

7

Vay theá chaáp laø khoaûn tieàn cho caùc caù

nhaân hoaëc coâng ty vay ñaàu tö (mua hoaëc

xaây döïng) vaøo nhaø, ñaát hoaëc nhöõng baát

ñoäng saûn khaùc, caùc baát ñoäng saûn vaø ñaát ñoù

sau ñoù laïi trôû thaønh vaät theá chaáp ñeå ñaûm

baûo cho chính caùc khoaûn vay.

Caùc khoaûn vay theá chaáp Caùc khoaûn vay theá chaáp (Mortgages)(Mortgages)

13

Tín phieáu kho baïc Caùc chöùng chæ tieàn göûi coù theå chuyeånnhöôïng (NCD) Thöông phieáu Chaáp phieáu ngaân haøng Hôïp ñoàng mua laïi Quyõ lieân bang Eurodollar

3.2. Caùc coâng cuï löu thoâng treân thò 3.2. Caùc coâng cuï löu thoâng treân thò tröôøng tieàn teätröôøng tieàn teä

14

8

Tín phieáu kho baïc laø coâng cuï vay nôï

ngaén haïn cuûa chính phuû do kho baïc phaùt

haønh ñeå buø ñaép cho nhöõng thaâm huït taïm

thôøi cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc.

Tín phieáu kho baïcTín phieáu kho baïc

15

Chöùng chæ tieàn göûi laø 1 coâng cuï nôï do

caùc ngaân haøng phaùt haønh, cam keát traû laõi

ñònh kyø cho khoaûn tieàn göûi vaø seõ hoaøn traû

voán goác cho ngöôøi göûi tieàn khi ñeán ngaøy

ñaùo haïn.

Chöùng chæ tieàn göûi coù theå chuyeån Chöùng chæ tieàn göûi coù theå chuyeån nhöôïng (NCDs)nhöôïng (NCDs)

16

9

Thöông phieáu laø nhöõng giaáy nhaän nôï do

caùc coâng ty coù uy tín phaùt haønh ñeå vay voán

ngaén haïn töø thò tröôøng taøi chính.

Thöông phieáu nguyeân thuyû (commercial

bill) chæ xuaát hieän trong caùc hoaït ñoäng mua

baùn chòu haøng giöõa caùc coâng ty kinh doanh

vôùi nhau.

Thöông phieáu (Commercial Thöông phieáu (Commercial paper)paper)

17

Chaáp phieáu ngaân haøng laø caùc hoái phieáu

kyø haïn do caùc coâng ty kyù phaùt vaø ñöôïc

ngaân haøng ñaûm baûo thanh toaùn baèng caùch

ñoùng daáu “ñaõ chaáp nhaän” leân tôø hoái

phieáu.

Chaáp phieáu ngaân haøng (Banker’s Chaáp phieáu ngaân haøng (Banker’s Acceptance)Acceptance)

18

10

Hôïp ñoàng mua laïi laø hôïp ñoàng trong ñoù

ngaân haøng baùn moät löôïng tín phieáu kho

baïc maø noù ñang naém giöõ, keøm theo ñieàu

khoaûn mua laïi soá tín phieáu ñoù sau moät vaøi

ngaøy hay moät vaøi tuaàn vôùi möùc giaù cao

hôn.

Hôïp ñoàng mua laïi (Repurchase Hôïp ñoàng mua laïi (Repurchase Agreement Agreement -- REPO)REPO)

19

Quyõ lieân bang laø nhöõng khoaûn vay nôï

ngaén haïn (thöôøng chæ qua moät ñeâm) ñieån

hình giöõa caùc ngaân haøng Myõ.

Quyõ lieân bang (FED Funds)Quyõ lieân bang (FED Funds)

20

11

Nhöõng ñoàng ñoâ la Myõ do caùc ngaân

haøng ngoaïi quoác ôû beân ngoaøi nöôùc Myõ

hoaëc nhöõng chi nhaùnh cuûa ngaân haøng Myõ

ôû ngoaïi quoác naém giöõ ñöôïc goïi laø

eurodollar.

EurodollarEurodollar

21

Caùc nhaø phaùt haønh Caùc nhaø ñaàu tö Caùc nhaø cung caáp dòch vuï hoã trôï Caùc sôû giao dòch chöùng khoaùn Caùc coâng ty cung caáp dòch vuï löu kyù Caùc coâng ty cung caáp thoâng tin nhö coângty ñònh möùc tín nhieäm, coâng ty cung caáp caùcthoâng tin taøi chính

Caùc nhaø quaûn lyù

4. Caùc chuû theå tham gia thò tröôøng 4. Caùc chuû theå tham gia thò tröôøng taøi chínhtaøi chính

22

12

BAØI 2. LAÕI SUAÁT

23

o Tieàn laõi (laõi) laø soá tieàn maø ngöôøi ñi vay phaûitraû ñeå ñöôïc söû duïng voán hay laø soá tieàn taêngtheâm so vôùi voán goác ban ñaàu maø ngöôøi chovay nhaän ñöôïc.

o Ví duï: Baïn seõ cho vay theo caùch naøo döôùi ñaây?1. Vay 20 trieäu, 1 naêm sau traû 22 trieäu.2. Vay 100 trieäu, 1 naêm sau traû 109 trieäu.

Hay laø, baïn seõ cho vay theo caùch naøo döôùi ñaây?1. Vay 20 trieäu, 1 naêm sau traû 22 trieäu.2. Vay 40 trieäu, 6 thaùng sau traû 43 trieäu.

1. 1. KhaùiKhaùi nieämnieäm veàveà laõilaõi suaátsuaát

24

13

o Laõi suaát laø tyû soá giöõa tieàn laõi phaûi traûso vôùi toång soá tieàn vay trong 1 khoaûngthôøi gian nhaát ñònh. Hay laõi suaát laøsuaát thu lôïi cuûa voán trong 1 ñôn vò thôøigian.

o Laõi suaát ñöôïc tính baèng tyû leä phaàntraêm hoaëc soá leû thaäp phaân.

1. 1. KhaùiKhaùi nieämnieäm veàveà laõilaõi suaátsuaát(Interest rate)(Interest rate)

25

o Là cái giá phải trả cho “sự trì

hoãn thanh toán”.

o Là chi phí cơ hội cho việc nhận

tiền lại muộn hơn và trì hoãn

tiêu dùng trước mắt.

Baûn chaát cuûa laõi suaátBaûn chaát cuûa laõi suaát

26

14

o Laõi suaát laø giaù cuûa quyeàn ñöôïc söûduïng voán vay trong 1 khoaûng thôøi giannhaát ñònh maø ngöôøi söû duïng phaûi traûcho ngöôøi cho vay. Hay noùi ngaén goïn,laõi suaát laø giaù cuûa vieäc söû duïng tieàn.o Laõi suaát ñöôïc xaùc ñònh bôûi quan heäcung – caàu.

1. 1. KhaùiKhaùi nieämnieäm veàveà laõilaõi suaátsuaát

27

o Laõi suaát laø moät trong nhöõng ñoøn baåy kinhteá quan troïng, taùc duïng cuûa laõi suaát ñöôïctheå hieän treân nhöõng khía caïnh sau:

ÔÛ goùc ñoä vó moâ, laõi suaát laø coâng cuï ñieàutieát vó moâ neàn kinh teá (quy moâ ñaàu tö, thaátnghieäp vaø laïm phaùt; ñieàu tieát luoàng dichuyeån voán vaø tyû giaù).

2. Taïi sao laïi quan taâm ñeán laõi suaát2. Taïi sao laïi quan taâm ñeán laõi suaát

28

15

ÔÛ taàm vi moâ, laõi suaát laø cô sôû quantroïng ñeå ñöa ra quyeát ñònh kinh teá cuûacaù nhaân vaø doanh nghiệp.

2. Taïi sao laïi quan taâm ñeán laõi suaát2. Taïi sao laïi quan taâm ñeán laõi suaát

29

o Laõi suaát danh nghóa (nominal interest rate) laølaõi suaát khoâng tính ñeán söï bieán ñoäng cuûa giaùtrò tieàn teä, laø laõi suaát maø caùc toå chöùc taøi chínhcoâng boá.

3. Laõi suaát danh nghóa vaø laõi suaát thöïc3. Laõi suaát danh nghóa vaø laõi suaát thöïc

30

16

o Laõi suaát thöïc (real interest rate) laø laõisuaát sau khi tröø ñi söï bieán ñoäng cuûa giaù tròtieàn teä, laø laõi suaát danh nghóa ñaõ ñöôïcñieàu chænh vôùi tyû leä laïm phaùt döï tính.


31


Moái quan heä giöõa laõi suaát danh nghóa, laõisuaát thöïc vaø laïm phaùt ñöôïc theå hieän qua phöôngtrình Fisher:

erii

32

17


Keát luaän:

Khi laõi suaát thöïc thaáp, ngöôøi ñi vay seõ coù ñoäng löïcvay nhieàu hôn vaø ngöôøi cho vay seõ ít coù ñoäng löïc chovay hôn.

Khi laïm phaùt döï tính taêng, laõi suaát danh nghóa taêng,ñaûm baûo cho laõi suaát thöïc döông.

Laõi suaát thöïc thöôøng nhoû hôn laõi suaát danh nghóa.

er ii

33


Real and Nominal Interest Rates (Three-Month Treasury Bill), 1953–2004

34

18

4.1 Vay ñôn:

o Trong quaù trình vay khoâng traû baát kyøkhoaûn naøo.

o Cuoái kyø ngöôøi ñi vay seõ traû caû voán goác vaølaõi.

Ví duï: Hoâm nay chị A vay 50 trieäu ñoàng. Sau1 naêm chị A sẽ traû 60 trieäu ñoàng (trong ñoù voángoác laø 50 trieäu ñoàng vaø laõi laø 10 trieäu ñoàng).

4. Caùc coâng cuï cuûa thò tröôøng tín duïng4. Caùc coâng cuï cuûa thò tröôøng tín duïng

35

4.2 Vay hoaøn traû coá ñònh:

o Ngöôøi ñi vay hoaøn traû nôï vay baèng caùch traûcaùc khoaûn tieàn baèng nhau sau moãi khoaûngthôøi gian baèng nhau trong suoát thôøi gian vay.

o Sau laàn traû cuoái cuøng thì ngöôøi ñi vay khoângcoøn nôï.

Ví duï: Chị B vay 50 trieäu ñoàng vaø cuoái moãi naêmchò B traû goùp 13,19 trieäu ñoàng trong 5 naêm.


36

19

4.3 Vay traû laõi ñònh kyø:

o Tieàn laõi ñöôïc traû theo 1 lòch trình coá ñònhcho ñeán khi ñaùo haïn.

o Tieàn goác seõ ñöôïc traû vaøo ngaøy ñaùo haïn.

Ví duï: Một traùi phieáu coù thôøi gian ñaùohaïn laø 5 naêm, meänh giaù 50 trieäu ñoàng, laõisuất danh nghóa laø 10%. Traùi phieáu ñöôïcbaùn vôùi giaù laø 50 trieäu ñoàng.


37

4.4 Traùi phieáu chieát khaáu:

o Vaøo ngaøy ñaùo haïn ngöôøi giöõ traùi phieáu seõñöôïc hoaøn traû soá tieàn baèng vôùi meänh giaù.

o Khoâng traû laõi vaøo thôøi ñieåm ñaùo haïn.

o Traùi phieáu ñöôïc baùn thaáp hôn meänh giaù.


38

20

Khái niệm giá trị thời gian của tiền

tệ dựa trên 2 nguyên lý cơ bản sau:

1. Thứ nhất, bạn ưa thích tiêu dùng ở

hiện tại hơn là tiêu dùng ở tương lai.

2. Thứ hai, bạn có thể đem gửi tiền

vào ngân hàng và nhận được một

khoản tiền lãi trên số tiền gửi đó.

55. Giaù trò thôøi gian cuûa tieàn teä . Giaù trò thôøi gian cuûa tieàn teä (Time Value of Money)(Time Value of Money)

39

o Khaùi nieäm veà giaù trò thôøi

gian cuûa tieàn teä (Time

value of money): 1 ñoàng

hoâm nay coù giaù hôn 1

ñoàng töông lai!

5. Giaù trò thôøi gian cuûa tieàn teä5. Giaù trò thôøi gian cuûa tieàn teä

40

21

Giaù trò töông lai: FV = PV x (1+i)n

(1+i)n ñöôïc goïi laø thöøa soá tích luõy.

Giaù trò hieän taïi: PV = FV/ (1+i)n

1/(1+i)n laø thöøa soá chieát khaáu. Caùch tính giaù trò hieän taïi laø pheùp tính ngöôïccuûa caùch tính laõi keùp quaù trình tìm giaù tròhieän taïi ñöôïc goïi laø quaù trình chieát khaáu.

Giaù trò thôøi gian cuûa tieàn teäGiaù trò thôøi gian cuûa tieàn teä

41

o Giaù trò hieän taïi cuûa tieàn teä laø giaùtrò cuûa soá tieàn thu ñöôïc trongtöông lai ñöôïc quy veà thôøi ñieåmhieän taïi (thôøi ñieåm goác).

Giaù trò hieän taïiGiaù trò hieän taïi

42

22

o Neáu bieát ñöôïc giaù trò hieän taïi vaø giaù trò töônglai cuûa coâng cuï taøi chính, ta coù theå tìm ñöôïc laõisuaát laõi suaát laø caàu noái giöõa PV vaø FV.

o Ta coù theå thöïc hieän caùc pheùp tính giöõa caùckhoaûn tieàn ôû caùc thôøi ñieåm khaùc nhau khi quychuùng veà giaù trò hieän taïi.

o Ta coù theå so saùnh caùc coâng cuï tín duïng coù lòchtrình traû voán vaø traû laõi khaùc nhau baèng caùchquy chuùng veà giaù trò hieän taïi.

ÖÙng duïng cuûa giaù trò hieän taïiÖÙng duïng cuûa giaù trò hieän taïi

43

ÑoÑo löôønglöôøng laõilaõi suaátsuaát::

o Tại sao lại phải “ño lường” ?

o Coù bao nhieâu loaïi laõi suất danh nghĩa?

o Laøm sao ñeå so saùnh?

o Ñaâu laø thöôùc ño tốt nhất?

6. 6. LôïiLôïi suaátsuaát ñaùoñaùo haïnhaïn (YTM)(YTM)

44

23

Lôïi suaát ñaùo haïn cuûa 1 traùi phieáu laø

laõi suaát trung bình haøng naêm maø nhaø ñaàu

tö coù theå nhaän ñöôïc neáu naém giöõ traùi

phieáu cho ñeán ngaøy ñaùo haïn.

6. Lôïi suaát ñaùo haïn6. Lôïi suaát ñaùo haïn

45

Lôïi suaát ñaùo haïn (Yield To Maturity -

YTM) laø laõi suaát maø laøm cho toång giaù trò

hieän taïi cuûa caùc khoaûn thu nhaäp trong tương

lai cuûa traùi phieáu baèng vôùi giaù mua cuûa traùi

phieáu.

Coâng thöùc tính:

6. 6. LôïiLôïi suaátsuaát ñaùoñaùo haïnhaïn (YTM)(YTM)

46

24

o Lôïi suaát ñaùo haïn laø thöôùc ño toát nhaát cuûalaõi suaát.

o Caùch tính treân baûng tính MS Excel:

=IRR(values, guess)

o IRR coøn ñöôïc goïi laø suaát sinh lôøi noäi boä(Internal Rate of Return – IRR). IRRchính laø lôïi nhuaän thöïc söï cuûa 1 khoaûnñaàu tö.

6. Lôïi suaát ñaùo haïn6. Lôïi suaát ñaùo haïn

47

o Ví duï: Tính lôïi suaát ñaùo haïn cuûa 1 khoaûnvay ñôn coù giaù trò $1000, sau 1 naêm ngöôøiñi vay hoaøn traû soá tieàn laø $1100.

6.1 Lôïi suaát ñaùo haïn cuûa vay ñôn6.1 Lôïi suaát ñaùo haïn cuûa vay ñôn

48

25

6.2 Lôïi suaát ñaùo haïn cuûa vay hoaøn traû 6.2 Lôïi suaát ñaùo haïn cuûa vay hoaøn traû coá ñònhcoá ñònhVí duï: Chò A vay 50 trieäu ñoàng cuûa ngaânhaøng Z vaø cuoái moãi naêm chò phaûi traû 13,19trieäu ñoàng trong 5 naêm. Tính lôïi suaát ñaùohaïn (YTM)?

PV (Present Value) - hieän giaù (giaù trò khoaûn vay)

pmt (Payment) - khoaûn traû ñònh kyø

N - soá kyø traû

ni

pmt

i

pmt

i

pmtPV

)1(...

)1(1 2

49

Ví duï: Moät traùi phieáu ñoâ thò traû laõi ñònh kyøcoù thôøi gian ñaùo haïn laø 10 naêm, meänh giaù 5trieäu ñoàng vaø laõi suaát danh nghóa 9%.1. Neáu giaù mua baèng meänh giaù thì lôïi suaát

ñaùo haïn baèng bao nhieâu?2. Neáu P = 4,5 trieäu ñoàng, tính YTM?3. Neáu P = 5,5 trieäu ñoàng, tính YTM?

Lôïi suaát ñaùo haïn hay laõi suaát luoân tyû leänghòch vôùi giaù cuûa traùi phieáu.

6.3 Lôïi suaát ñaùo haïn cuûa vay traû laõi 6.3 Lôïi suaát ñaùo haïn cuûa vay traû laõi ñònh kyøñònh kyø

50

26

o Caùch tính lôïi suaát ñaùo haïn cho traùiphieáu chieát khaáu gioáng nhö tröôøng hôïpcuûa vay ñôn.

o Ñieåm gioáng nhau cuûa traùi phieáu chieátkhaáu vaø vay ñôn laø khoâng traû tieàn laõitrong thôøi gian toàn taïi cuûa traùi phieáu.Traùi phieáu chieát khaáu traû laõi ngay khivay.

6.4 Lôïi suaát ñaùo haïn cuûa traùi phieáu 6.4 Lôïi suaát ñaùo haïn cuûa traùi phieáu chieát khaáuchieát khaáu

51

Vieát phöông trình tính lôïi suaát ñaùo

haïn cuûa hôïp ñoàng mua nhaø traû goùp trong

5 naêm, moãi thaùng traû 20 trieäu ñoàng. Giaù

baùn caên nhaø naøy neáu mua ngay laø 900

trieäu ñoàng.

Baøi taäp 1Baøi taäp 1

52

27

Vieát phöông trình tính lôïi suaát ñaùo haïn

cuûa 1 hôïp ñoàng vay ngaân haøng mua nhaø

traû goùp. Giaù caên nhaø laø 600 trieäu ñoàng,

khaùch haøng phaûi traû ngay 30% giaù trò caên

nhaø, phaàn coøn laïi traû daàn trong 10 naêm,

moãi thaùng traû goùp 5 trieäu ñoàng.


53

Tính giaù cuûa traùi phieáu traû laõi ñònh kyø

coù meänh giaù $1.000, laõi suaát danh nghóa

7%, thôøi gian ñaùo haïn laø 2 naêm vaø lôïi

suaát ñaùo haïn laø 10%.


54

28

Moät traùi phieáu traû laõi ñònh kyø coù meänh giaù

$1.000, thôøi gian ñaùo haïn laø 2 naêm, tieàn laõi

moãi kyø laø $80 vaø lôïi suaát ñaùo haïn cuûa caùc traùi

phieáu töông töï laø 8%.

a. Tính laõi suaát danh nghóa cuûa traùi phieáu.

b. Tính giaù traùi phieáu naøy.


55

a. Tính giaù cuûa traùi phieáu traû laõi ñònh kyøcoù meänh giaù $1.000, laõi suaát danh nghóa7% / naêm, thôøi gian ñaùo haïn 5 naêm vaølôïi suaát ñaùo haïn laø 10%.

b. Moät nhaø ñaàu tö mua traùi phieáu naøy vaøbaùn noù ñi sau 1 naêm. Tính tyû suaát lôïinhuaän nhaø ñaàu tö nhaän ñöôïc neáu bieátraèng khi ñöôïc baùn ñi, traùi phieáu coù lôïisuaát ñaùo haïn laø 7% / naêm.


56

29

7. Lôïi suaát hieän haønh (current yield)7. Lôïi suaát hieän haønh (current yield)

o Lôïi suaát hieän haønh laø thöôùc ño xaáp xæcuûa lôïi suaát ñaùo haïn.

o Ngöôøi ta thöôøng cho bieát thoâng tin veàlôïi suaát hieän haønh trong caùc baùo caùohay thoâng baùo treân thò tröôøng traùi phieáu.

bc P

ci

57

1. ic là thước đo tương tự i khi giá của trái phiếu gầnbằng với mệnh giá F và khi thời gian đáo hạn củatrái phiếu dài (thường là 20 năm trở lên).

2. In fact:

If P = F, then ic = i

If P > F, then ic > i

If P < F, then ic < i

3. ic và i luôn luôn thay đổi cùng hướng: ic tăng khi ităng, và ic giảm khi i giảm.

4. Giá trái phiếu P và ic có mối quan hệ nghịch biến:khi P tăng, ic giảm và khi P giảm, ic tăng.

Boán tính chaát cuûa lôïi suaát hieän haønhBoán tính chaát cuûa lôïi suaát hieän haønh

58

30

Toùm taét:

o Lôïi suaát hieän haønh laø 1 öôùc löôïng toát cho lôïi suaátñaùo haïn khi giaù cuûa traùi phieáu xaáp xæ baèng meänhgiaù vaø khi thôøi gian ñaùo haïn cuûa traùi phieáu ñuû lôùn.

o Lôïi suaát hieän haønh khoâng coøn laø 1 öôùc löôïng toátkhi giaù traùi phieáu khaùc bieät nhieàu so vôùi meänh giaùvaø thôøi gian ñaùo haïn coøn ít.

o Lôïi suaát hieän haønh cuõng tyû leä nghòch vôùi giaù traùiphieáu.

7. Lôïi suaát hieän haønh (current yield)7. Lôïi suaát hieän haønh (current yield)

59

Tỷ suất lợi nhuận (rate of return - RET) cho biếtsố tiền thu về từ 1 đồng vốn bỏ ra sau mộtthời gian nhất định: RET = (C + P1- P0) / P0

RET = ic + icg, với ic lợi suất hiện hành, icg lãivốn.

Tỷ suất lợi nhuận có thể bằng với lãi suấtnhưng khác với lãi suất: Lãi suất là tỷ suất lợi nhuận trung bình

hàng năm nếu nắm giữ đến ngày đáohạn.

Nếu trái phiếu được bán trước khi nóđáo hạn và nếu YTM lúc bán tăng =>giá giảm => lỗ.

8. Laõi suaát vaø tyû suaát lôïi nhuaän8. Laõi suaát vaø tyû suaát lôïi nhuaän

60

31

Löu yù: moät söï gia taêng laõi suaát coù theå laømlôïi nhuaän aâm, bôûi vì khoaûn loã voán xuaát hieäncuøng vôùi söï giaûm giaù cuûa traùi phieáu. Baát keåkhoaûn thua loã cuûa nhaø ñaàu tö coù phuï thuoäcvaøo lôïi suaát hieän haønh hay khoâng.

Taïi sao moät nhaø ñaàu tö coù theå saün saøng naémgiöõ taøi saûn coù suaát sinh lôøi aâm? Taïi sao laïi coùmoät vaøi nhaø ñaàu tö thaäm chí coøn mua moät soátaøi saûn khi giaù cuûa chuùng giaûm?

Bôûi vì hoï kyø voïng seõ thu ñöôïc lôïi nhuaän caohôn trong töông lai.

8. Laõi suaát vaø tyû suaát lôïi nhuaän8. Laõi suaát vaø tyû suaát lôïi nhuaän

61

BAØI 3.LYÙ THUYEÁT LÖÔÏNG CAÀU TAØI SAÛN

62

32

GIÔÙI THIEÄU Nhöõng chuaån möïc naøo ñeå quyeát ñònh choïn

loaïi taøi saûn vaø lieäu baïn chæ mua moät taøi saûnhay nhieàu taøi saûn?

Lyù thuyeát löôïng caàu taøi saûn laø lyù thuyeátnghieân cöùu nhöõng yeáu toá vaø aûnh höôûng cuûanhöõng yeáu toá naøy tôùi quyeát ñònh ñaàu tö vaøomoät loaïi taøi saûn naøo ñoù cuûa nhaø ñaàu tö.

63

o Cuûa caûi (Wealth)

o Suaát sinh lôøi döï tính (Expected Return)

o Ruûi ro (Risk)

o Tính thanh khoaûn (Liquidity)

Löu yù: Khi chuùng ta xeùt 1 yeáu toá thì giaûñònh 3 yeáu toá coøn laïi laø khoâng ñoåi.

1. Caùc yeáu toá xaùc ñònh nhu caàu taøi saûn1. Caùc yeáu toá xaùc ñònh nhu caàu taøi saûn

64

33

o Cuûa caûi laø taát caû caùc nguoàn löïc kinh teámaø 1 ngöôøi coù ñöôïc, trong ñoù bao goàm taátcaû caùc taøi saûn.

o Khi cuûa caûi taêng leân thì nhu caàu veà taøisaûn taêng leân.

o Nhu caàu taøi saûn taêng leân bao nhieâu phuïthuoäc vaøo ñoä co daõn caàu cuûa loaïi taøi saûnñoù.

1.1 Cuûa caûi (Wealth)1.1 Cuûa caûi (Wealth)

65

o Taøi saûn goàm coù 2 loaïi: taøi saûn caàn thieátvaø taøi saûn cao caáp.

Taøi saûn caàn thieát: taøi saûn coù ñoä co daõncaàu taøi saûn nhoû hôn 1.

Taøi saûn cao caáp: taøi saûn coù ñoä co daõncaàu taøi saûn lôùn hôn 1.

1.1 Cuûa caûi (Wealth)1.1 Cuûa caûi (Wealth)

66

34

o Suaát sinh lôøi döï tính cho bieát coù theå nhaänñöôïc bao nhieâu tieàn laõi treân soá voán ñaàutö vaøo 1 loaïi taøi saûn naøo ñoù trong 1khoaûng thôøi gian nhaát ñònh.

o Khi taøi saûn A coù suaát sinh lôøi döï tính caohôn hôn taøi saûn B thì nhu caàu veà taøi saûnA seõ taêng leân.

1.2 Suaát sinh lôøi döï tính1.2 Suaát sinh lôøi döï tính

67

o Nhaø ñaàu tö löïa choïn taøi saûn ñeå ñaàu tö treân cô sôû sosaùnh suaát sinh lôøi döï tính cuûa loaïi taøi saûn naøy so vôùiloaïi taøi saûn khaùc.

o Suaát sinh lôøi döï tính cuûa taøi saûn A taêng leân so vôùi suaátsinh lôøi döï tính cuûa taøi saûn B theo 1 trong 3 caùch: Suaát sinh lôøi döï tính cuûa A taêng trong khi cuûa B khoâng ñoåi.

Suaát sinh lôøi döï tính cuûa A khoâng ñoåi trong khi cuûa B giaûm.

Suaát sinh lôøi döï tính cuûa taøi saûn A taêng nhieàu hôn cuûa B.

1.2 Suaát sinh lôøi döï tính1.2 Suaát sinh lôøi döï tính

68

35

Suaát sinh lôøi döï tính laø bình quaân gia quyeàncuûa taát caû caùc suaát sinh lôøi coù theå xaûy ratrong töông lai (Ri) vôùi troïng soá laø xaùc suaátñeå moãi suaát sinh lôøi coù theå xaûy ra (pi):

Re = pi x Ri Re – suaát sinh lôøi döï tính Ri – suaát sinh lôøi coù theå xaûy ra trong tröôøng hôïp i Pi – xaùc suaát xaûy ra tröôøng hôïp i mang laïi suaát sinh lôøi Ri

Pi = 1

1.2 1.2 SuaátSuaát sinhsinh lôøilôøi döïdöï tínhtính

69

o Laõi suaát thò tröôøng hieän nay laø 9%, moät traùi phieáucoâng ty A coù theå ñem laïi nhöõng suaát sinh lôøi trongnaêm tôùi nhö sau:

Tröôøng hôïp laïc quan suaát sinh lôøi döï tính seõ laø 25%,xaùc suaát xaûy ra laø 30%

Tröôøng hôïp bi quan R seõ laø 2%, xaùc suaát xaûy ra laø 30%

Tröôøng hôïp bình thöôøng laø 10%, xaùc suaát xaûy ra laø 40%

Hoûi baïn seõ quyeát ñònh ñaàu tö vaøo traùi phieáu A naøyhay khoâng?

Ví duïVí duï

70

36

o Tình huoáng: Baïn coù 2 löïa choïn döôùi ñaây vaøbaïn seõ choïn caùi naøo?

1. Baïn seõ ñöôïc nhaän $50 (chaéc chaén xaûy ra).

2. Baïn chaáp nhaän chôi xaáp ngöûa: neáu ngöûa baïnnhaän $100, neáu xaáp thì khoâng nhaän ñöôïc gì caû.

Ruûi ro = Cô hoäi + Nguy cô

o Trong taøi chính, ruûi ro laø möùc ñoä khoângchaéc chaén cuûa suaát sinh lôøi döï tính.

1.3 Ruûi ro1.3 Ruûi ro

71

o Vôùi caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi, neáu ruûi rocuûa 1 taøi saûn giaûm xuoáng so vôùi caùc taøi saûnkhaùc thì nhu caàu veà taøi saûn naøy seõ taêng leân.

o Ñeå ño löôøng ruûi ro, chuùng ta duøng ñoä leächchuaån (standard deviation) cuûa suaát sinh lôøicho 1 khoaûng thôøi gian naém giöõ nhaát ñònh.


2)eRiR(ip72

37

o Coå phieáu coâng ty A coù suaát sinh lôøi döï tínhtrong tröôøng hôïp laïc quan laø 25% vôùi xaùcsuaát xaûy ra laø 50% vaø trong tröôøng hôïp biquan suaát sinh lôøi döï tính laø 5% vôùi xaùcsuaát xaûy ra laø 50%.

o Coå phieáu coâng ty B coù suaát sinh lôøi döï tínhlaø 20% vaø 10% vôùi xaùc suaát xaûy ra laø 50%cho moãi tröôøng hôïp.

o Baïn seõ ñaàu tö vaøo coå phieáu naøo?

Ví duïVí duï

73

Trong tröôøng hôïp chuùng ta khoâng bieát xaùcsuaát xaûy ra cuûa töøng tình huoáng, maø chuùng tacoù taäp hôïp maãu n quan saùt caùc möùc lôïi nhuaäncuûa moät taøi saûn ñaõ xaûy ra trong quaù khöù, thìchuùng ta coù theå tính ñoä leäch chuaån theo coângthöùc sau:


74

38

Trôû laïi vôùi ví duï 1, neáu bieát: r1 = 0.10, r2 =0.20, r3 = 0.10, r4 = 0.10, r5 = 0.20

Lôïi nhuaän trung bình cuûa taøi saûn laø 0.14

Söû duïng coâng thöùc treân tính ñöôïc phöông saicuûa taøi saûn laø s2 = 0.003, ñoä leäch chuaån laø s=0.055

Phöông sai vaø ñoä leäch chuaån naøy gaàn vôùi giaùtrò laø 0.0025 vaø 0.05. Vôùi nhieàu maãu quan saùthôn thì chuùng ta caøng coù keát quaû chính xaùc.


75

Ñaët vaán ñeà:o Chuùng ta ñeàu bieát laø moïi ngöôøi ñeàu e

ngaïi ruûi ro, töùc laø hoï khoâng öa maïohieåm. Vaäy taïi sao laïi coù ngöôøi vaãnnaém giöõ nhieàu taøi saûn ruûi ro maø khoângphaûi laø moät?

o Vieäc naém giöõ nhieàu taøi saûn ruûi ro naøycoù laøm taêng ñoä ruûi ro khoâng?

ÍCH LÔÏI CUÛA VIEÄC ÑA DAÏNG HOAÙ (DIVERSIFICATION)

76

39

ÍCH LÔÏI CUÛA VIEÄC ÑA DAÏNG HOAÙ (DIVERSIFICATION)

Traû lôøi:o Moät trong nhöõng nguyeân taéc taøi chính:

“Khoâng cho taát caû tröùng vaøo cuøng moät roå”o Vieäc naém giöõ nhieàu taøi saûn ruûi ro (töùc ña

daïng hoùa) seõ laøm giaûm bôùt toång ruûi ro.

Coâng ty saûn xuaát aùo möa

Coâng ty saûn xuaát aùo taém Coâng ty gheùp

Trôøi möa 0 100 50Trôøi naéng 100 0 50E(R) 50 50 50 77

A

B

A and B

)( pRE E R p( )

Time Time

Giaûi thích baïn seõ ñaàu tö vaøo 2 taøi saûn A vaø B coù xuhöôùng lôïi nhuaän nhö hình veõ naøo trong 2 hình treân?

Khi ñaàu tö vaøo caùc taøi saûn coù lôïi nhuaän di chuyeån ngöôïchöôùng hoaøn toaøn thì ruûi ro ñöôïc loaïi tröø hoaøn toaøn.

Ngöôïc laïi khi ñaàu tö vaøo caùc taøi saûn coù lôïi nhuaän dichuyeån cuøng chieàu vôùi nhau thì khoâng loaïi tröø ñöôïc ruûi ro.

78

40

Ruûi ro ña daïng hoaù ñöôïc (hay ruûi rokhoâng heä thoáng) – DiversifiableDiversifiable riskrisk::laø moät phaàn ruûi ro cuûa taøi saûn coù theåloaïi tröø baèng caùch ña daïng hoaù.

Ruûi ro khoâng ña daïng hoaù ñöôïc (hayruûi ro heä thoáng – ruûi ro thò tröôøng) -NonNon--diversifiablediversifiable riskrisk:: laø phaàn ruûi rocuûa moät taøi saûn maø khoâng theå loaïi tröøbaèng vieäc ña daïng hoaù.

Ruûi roRuûi ro

79

o Baïn seõ choïn phöông aùn naøo ñeå ñaàu tö?

a. Mua 100 caây vaøng 9999 SJC vôùi giaù 17 trieäuñoàng / löôïng

b. Mua 1 caên nhaø trò giaù 1.700 trieäu ñoàng

Bieát raèng caû hai taøi saûn treân coù cuøng suaát sinh lôøi

döï tính laø 20% vaø coù cuøng möùc ñoä ruûi ro.

1.4 Tính thanh khoaûn1.4 Tính thanh khoaûn

80

41

o Tính thanh khoaûn laø khaû naêngchuyeån taøi saûn thaønh tieàn trongthôøi gian ngaén vôùi chi phí thaáp.


81

o Vieäc duøng heát tieàn ñeå mua taøi saûn keùm

thanh khoaûn seõ gaây khoù khaên trong tröôøng hôïp

phaûi coù tieàn cho caùc tröôøng hôïp khaån caáp nhö

ñau oám, chi phí baát thöôøng khaùc. Do vaäy maø

caùc nhaø ñaàu tö seõ ña daïng hoaù taøi saûn baèng

moät danh muïc bao goàm caû taøi saûn coù tính thanh

khoaûn cao.

Löu yùLöu yù

82

42

o Thoâng thöôøng ñieàu kieän ñeå 1 loaïi taøi saûncoù tính thanh khoaûn cao laø phaûi coù 1 thòtröôøng taäp trung cho loaïi taøi saûn naøy ñeåcoù theå taêng soá löôïng ngöôøi mua vaø ngöôøibaùn.

o Vôùi taát caû caùc yeáu toá khaùc laø nhö nhau,neáu tính thanh khoaûn cuûa 1 loaïi taøi saûncao hôn loaïi taøi saûn khaùc thì nhu caàu loaïitaøi saûn naøy seõ taêng leân.


83

Lyù thuyeát veà löôïng caàu taøi saûnLyù thuyeát veà löôïng caàu taøi saûn

(Theory of asset demand)(Theory of asset demand)

coøn ñöôïc goïi laø:coøn ñöôïc goïi laø:

Theory of porfolio choiceTheory of porfolio choice

2. Lyù thuyeát veà löôïng caàu taøi saûn2. Lyù thuyeát veà löôïng caàu taøi saûn

84

43

o Coâng cuï duøng ñeå phaân tích veà ñoäng thaùihoaït ñoäng cuûa caùc chuû theå tham gia thòtröôøng taøi chính: chính phuû, NHTW, nhaø ñaàutö…

o Ñeå giaûi thích veà nhu caàu ñoái vôùi 1 loaïi taøisaûn, veà quaù trình cung caàu tieàn teä…

o Giuùp chuùng ta hieåu ñöôïc nguyeân nhaân bieánñoäng cuûa nhöõng yeáu toá laøm aûnh höôûng ñeánbieán ñoäng cuûa laõi suaát.


85

o Neáu caùc yeáu toá khaùc laø nhö nhau vaø khoângthay ñoåi thì:

a. Löôïng caàu cuûa 1 taøi saûn tyû leä thuaän vôùi löôïngcuûa caûi do nhaø ñaàu tö naém giöõ vaø möùc ñoätöông quan lôùn hôn vôùi nhöõng taøi saûn cao caáp,nhoû hôn ñoái vôùi caùc taøi saûn caàn thieát.

b. Löôïng caàu cuûa 1 taøi saûn tyû leä thuaän vôùi suaátsinh lôøi döï kieán cuûa loaïi taøi saûn ñoù so vôùi caùctaøi saûn khaùc.


86

44

c. Löôïng caàu cuûa 1 taøi saûn tyû leä nghòch vôùi

möùc ñoä ruûi ro cuûa loaïi taøi saûn ñoù so vôùi caùc

loaïi taøi saûn thay theá khaùc.

d. Löôïng caàu cuûa 1 taøi saûn tyû leä thuaän vôùi

tính thanh khoaûn cuûa loaïi taøi saûn ñoù so vôùi

caùc loaïi taøi saûn thay theá khaùc.

2. Lyù thuyeát löôïng caàu taøi saûn2. Lyù thuyeát löôïng caàu taøi saûn

87

PHAÛN ÖÙNG CUÛA LÖÔÏNG CAÀU TAØI SAÛN PHAÛN ÖÙNG CUÛA LÖÔÏNG CAÀU TAØI SAÛN ÑOÁI VÔÙI THAY ÑOÅI CUÛA CAÙC YEÁU TOÁÑOÁI VÔÙI THAY ÑOÅI CUÛA CAÙC YEÁU TOÁ

YEÁU TOÁ THAY ÑOÅI CUÛA YEÁU TOÁ

THAY ÑOÅI CUÛA LÖÔÏNG

CAÀU

Thu nhaäp hay cuûa caûi

Suaát sinh lôøi döï tính(so vôùi caùc taøi saûn khaùc)

Ruûi ro töông ñoái(so vôùi caùc taøi saûn khaùc)

Tính thanh khoaûn töông ñoái(so vôùi caùc taøi saûn khaùc)

88

45

BAØI 4.CAÙC YEÁU TOÁ CÔ BAÛN

AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN LAÕI SUAÁT

89

Laõi suaát ngaén haïn vaø daøi haïncuûa traùi phieáu chính phuû Myõ 01/1982 - 09/2002

0

2

4

6

8

10

12

14

16

Jan-

82

Jan-

83

Jan-

84

Jan-

85

Jan-

86

Jan-

87

Jan-

88

Jan-

89

Jan-

90

Jan-

91

Jan-

92

Jan-

93

Jan-

94

Jan-

95

Jan-

96

Jan-

97

Jan-

98

Jan-

99

Jan-

00

Jan-

01

Jan-

02Laõi suaát

%

3-thaùng

10-naêm

Nhaän xeùt?

Laõi suaát laø yeáu toá kinh teá luoân bieán ñoäng.90

46

o Laõi suaát laø yeáu toá kinh teá luoân bieán ñoäng. Vaäynhöõng yeáu toá naøo laøm cho laõi suaát bieán ñoäng?

o Laõi suaát vaø giaù cuûa traùi phieáu tyû leä nghòch vôùinhau. Vaäy neáu hieåu vì sao giaù traùi phieáu thay ñoåithì coù theå giaûi thích ñöôïc taïi sao laõi suaát thayñoåi.

o Duøng phöông phaùp phaân tích cung caàu ñeå giaûithích söï thay ñoåi cuûa giaù traùi phieáu söï thayñoåi cuûa laõi suaát.

Daãn nhaäpDaãn nhaäp

91

o Phaân tích cung – caàu traùi phieáu chieátkhaáu thôøi haïn 1 naêm

o Taïi sao laïi phaân tích traùi phieáu?

o Taïi sao laïi laø khuoân khoå tieàn vay(loanable funds framework)?

1. Khuoân maãu tieàn vay: cung caàu treân 1. Khuoân maãu tieàn vay: cung caàu treân thò tröôøng traùi phieáuthò tröôøng traùi phieáu

92

47

o Duø caùc loaïi laõi suaát khaùc nhau coù theå bieánñoäng khaùc nhau nhöng chuùng thöôøng bieánñoäng cuøng nhau neân ñeå ñôn giaûn hoùa, chuùngta coù theå giaû ñònh treân thò tröôøng chæ coù 1loaïi traùi phieáu vaø 1 loaïi laõi suaát.

o Treân thò tröôøng taøi chính, vieäc phaùt haønh traùiphieáu ra thò tröôøng töông ñöông vôùi vieäc ñivay tieàn neân phaân tích cung caàu traùi phieáuñöôïc goïi laø phaân tích khuoân maãu tieàn vay.

1. Khuoân maãu tieàn vay: cung caàu treân 1. Khuoân maãu tieàn vay: cung caàu treân thò tröôøng traùi phieáuthò tröôøng traùi phieáu

93

1.1 Caân baèng thò tröôøng1.1 Caân baèng thò tröôøngTa coù giaù, laõi suaát vaø löôïng cung caàu cuûa traùi

phieáu chieát khaáu thôøi gian ñaùo haïn 1 naêm nhö sau:

Meänh giaù($)

Giaù($)

Laõi suaát(%)

Caàu(tyû $)

Cung(tyû $)

1000 950 5.26 100 500

900 11.11 200 400

850 17.65 300 300

800 25.00 400 200

750 33.33 500 10094

48

1.1 Caân baèng thò tröôøng1.1 Caân baèng thò tröôøngA

D

F

K

B

E

I

C

G

950

P* = 850

750

900

800

33.3

i* = 17.6

5.3

11.1

25.0

300 500100 400200

Laõi suaát i %Giaù

Khoái löôïng traùi phieáu, tyû $95

o Ñeå phaân tích söï thay ñoåi cuûa laõisuaát, ta seõ phaân tích söï thay ñoåicuûa tình hình cung caàu traùi phieáu.

1.2. Thay ñoåi laõi suaát caân baèng1.2. Thay ñoåi laõi suaát caân baèng

96

49

o Coù 4 yeáu toá aûnh höôûng ñeán löôïng caàu taøi saûn:

a. Cuûa caûi (Wealth)

b. Tyû suaát lôïi nhuaän döï tính cuûa traùi phieáu(Expected Return)

c. Ruûi ro so vôùi caùc taøi saûn khaùc (Risk)

d. Tính thanh khoaûn so vôùi caùc loaïi taøi saûn khaùc(Liquidity)

=> Haøm caàu traùi phieáu:

1.2.1 Dòch chuyeån ñöôøng caàu traùi phieáu1.2.1 Dòch chuyeån ñöôøng caàu traùi phieáu

97

Factors That Shift Demand Curve

98

50

o Caùc yeáu toá laøm aûnh höôûng ñeán löôïngcung traùi phieáu:

a. Khaû naêng sinh lôøi döï tính cuûa caùc côhoäi ñaàu tö

b. Laïm phaùt döï tính

c. Caùc chính saùch (hoaït ñoäng) cuûa chínhphuû

1.2.2 Dòch chuyeån ñöôøng cung traùi phieáu1.2.2 Dòch chuyeån ñöôøng cung traùi phieáu

99

100

Factors That Shift Supply Curve

51

o Khi laïm phaùt döï tính taêng thì laõisuaát seõ taêng. Tuy nhieân, khoái löôïngtraùi phieáu caân baèng cuûa thò tröôøngcoù theå taêng hay giaûm.

o Moái quan heä giöõa laïm phaùt döï tính vaø laõi suaát goïi laø hieäu öùng Fisher.

1.2.3 Söï thay ñoåi cuûa laïm 1.2.3 Söï thay ñoåi cuûa laïm phaùt döï tínhphaùt döï tính

101

1.2.3 Söï thay ñoåi cuûa laïm phaùt döï tính1.2.3 Söï thay ñoåi cuûa laïm phaùt döï tính

102

52

Figure 4.6 Expected Inflation and Interest Rates (Three-Month Treasury Bills), 1953–2004

Nhìn töø thöïc teá: hieäu öùng Fisher taïi Myõ giai ñoaïn 1953-2004

103

o Khi kinh teá taêng tröôûng, ñöôøng cungvaø ñöôøng caàu ñeàu dòch chuyeån sangphaûi neân ñieåm caân baèng môùi cuõng dòchchuyeån sang phaûi vôùi khoái löôïng traùiphieáu caân baèng cao hôn ban ñaàu.

o Tuy nhieân, laõi suaát coù theå taêng haygiaûm vaø giaù cuûa traùi phieáu cuõng coù theågiaûm hay taêng töông öùng.

1.2.4 Chu kyø taêng tröôûng kinh teá1.2.4 Chu kyø taêng tröôûng kinh teá

104

53

Chu kyø kinh teá taêng tröôûng

105

Nhìn töø thöïc teá: moái lieân heä giöõa chu kyø kinh teá vaø laõi suaát

Figure 4.8 Business Cycle and Interest Rates (Three-Month Treasury Bills), 1951–2004

106

54

o John Maynard Keynes phaùt trieån moâ hình khuoânmaãu öa thích tính thanh khoaûn: laõi suaát caân baèngñöôïc xaùc ñònh theo cung vaø caàu tieàn maët.

o Giaû thieát: Traùi phieáu vaø tieàn maët laø 2 loaïi taøi saûn chính

moïi ngöôøi duøng ñeå laøm cuûa caûi döï tröõ cuûa mình. Löôïng cung tieàn laø hoaøn toaøn do ngaân haøng

trung öông kieåm soaùt vaø khoâng thay ñoåi trongngaén haïn.

Söï thay ñoåi 1 yeáu toá xaûy ra khi caùc yeáu toá khaùckhoâng thay ñoåi.

2. Khuoân maãu öa thích tính thanh khoaûn: 2. Khuoân maãu öa thích tính thanh khoaûn: cung vaø caàu treân thò tröôøng cuûa tieàn teäcung vaø caàu treân thò tröôøng cuûa tieàn teä

107

o Do chæ coù traùi phieáu vaø tieàn maët toång cuûa caûi trongneàn kinh teá baèng toång khoái löôïng traùi phieáu coäng toångtieàn maët, hay laø baèng löôïng cung traùi phieáu coäng toånglöôïng tieàn maët cung öùng.

o Löôïng cung traùi phieáu coäng toång löôïng tieàn maët cungöùng phaûi baèng löôïng caàu traùi phieáu vaø tieàn:

Bs + Ms = Bd + Md

Neáu Bs – Bd = 0 thì Md – Ms = 0

o Vieäc phaân tích khuoân maãu öa thích tính thanh khoaûncuõng töông ñöông vôùi vieäc phaân tích khuoân maãu tieànvay.

2. Khuoân maãu öa thích tính thanh khoaûn: 2. Khuoân maãu öa thích tính thanh khoaûn: cung vaø caàu treân thò tröôøng cuûa tieàn teäcung vaø caàu treân thò tröôøng cuûa tieàn teä

108

55

Taïi sao laïi söû duïng caû 2 khuoân maãu?

Khuoân maãu tieàn vay cho chuùng ta moätcaùch phaân tích ñôn giaûn hôn khi phaântích taùc ñoäng cuûa laïm phaùt döï tính.

Khuoân maãu öa thích tieàn maët deã söûduïng hôn trong phaân tích taùc ñoäng cuûasöï thay ñoåi cuûa möùc thu nhaäp, möùc giaùvaø thay ñoåi cuûa cung tieàn teä.

2. Khuoân maãu öa thích tính thanh khoaûn2. Khuoân maãu öa thích tính thanh khoaûn

109

Giaû ñònh:

Tieàn maët khoâng mang laïi lôïi nhuaän

Traùi phieáu coù tyû suaát lôïi nhuaän döï tínhbaèng vôùi laõi suaát.

Laõi suaát taêng, tyû suaát lôïi nhuaän döï tính cuûatieàn giaûm moät caùch töông ñoái so vôùi traùiphieáu vaø theo lyù thuyeát löôïng caàu taøi saûn,caàu veà tieàn seõ giaûm xuoáng.


110

56

Caùch giaûi thích khaùc theo khaùi nieäm “chiphí cô hoäi”:

Chi phí cô hoäi laø khoaûn lôïi nhuaän bòmaát ñi do khoâng naém giöõ loaïi taøi saûnthay theá khaùc.

Khi laõi suaát taêng, chi phi cô hoäi cuûavieäc naém giöõ tieàn taêng leân vaø tieàn trôûneân keùm haáp daãn hôn, nhu caàu veà tieànseõ giaûm xuoáng.


111

Caân baèng treân thò tröôøng cuûa tieàn teäCaân baèng treân thò tröôøng cuûa tieàn teäMs

Md

A

C

B

1000 2000 3000

15

i*=10

5

Laõi suaát %

Löôïng tieàn M(tyû ñoàng)

112

57

o Khi cuûa caûi hay thu nhaäp taêng leân, moïingöôøi giöõ tieàn nhieàu hôn vaø giao dòch muasaém nhieàu hôn.

o Thu nhaäp taêng, löôïng caàu tieàn taêng, ñöôøngcaàu dòch chuyeån sang phaûi i2 > i1

o Vaäy laõi suaát taêng leân khi thu nhaäp taêng leântrong chu kyø taêng tröôûng kinh teá.

a. Thu nhaäpa. Thu nhaäp

113

a. Thu nhaäpa. Thu nhaäp

Md1

Md2

Msi

i2

i1

M

114

58

o Khi giaù caû taêng leân, moïi ngöôøi seõ muoán naémgiöõ soá tieàn danh nghóa nhieàu hôn ñeå mua moätlöôïng haøng hoùa nhö cuõ.

o Khi möùc giaù taêng leân, giaù trò thöïc cuûa tieàngiaûm, nhu caàu tieàn taêng leân, ñöôøng caàu dòchchuyeån sang phaûi i2 > i1

o Vaäy khi möùc giaù taêng leân thì laõi suaát seõ taêngleân.

b. Möùc giaùb. Möùc giaù

115

o Löôïng cung tieàn teä ñöôïc giaû ñònh raèngdo ngaân haøng trung öông kieåm soaùthoaøn toaøn.

c. Cung tieàn teäc. Cung tieàn teä

Md

Ms2Ms

1i

i1

i2

M 116

59

o Khi löôïng cung tieàn taêng leân do chính saùchmôû roäng tieàn teä cuûa chính phuû, ñöôøng cungtieàn seõ dòch chuyeån sang phaûi i2 < ii

o Vaäy khi löôïng cung tieàn taêng leân thì laõi suaátseõ giaûm.

muoán giaûm laõi suaát ñeå khuyeán khích ñaàu tövaø tieâu duøng thì caàn thöïc hieän chính saùch môûroäng tieàn teä

c. Cung tieàn teäc. Cung tieàn teä

117

o Thaáy gì trong thöïc teá?

o Quan ñieåm cuûa Milton Friedman?

Phaân tích thay ñoåi laõi suaát caân baèngPhaân tích thay ñoåi laõi suaát caân baèng

118

60

Döïa treân moâ hình öa thích tính thanh khoaûn cho thaáy:

Moät söï gia taêng cuûa cung tieàn seõ laøm cho laõi suaát

giaûm vaø ñieàu naøy seõ daãn ñeán 2 keát quaû sau:

1. Moät söï gia taêng treân toång chi tieâu vaø GDP

2. Giaûm tyû leä thaát nghieäp

Quan ñieåm naøy ñöôïc nhieàu nhaø kinh teá vaø chính trò

ñoàng tình.

Hieäu öùng thanh khoaûn: hieäu öùng laøm giaûm laõi suaát

khi taêng cung tieàn teä.

Chính saùch tieàn teä cuûa tröôøng phaùi Chính saùch tieàn teä cuûa tröôøng phaùi KeynesKeynes

119

Milton Friedman thöøa nhaän tính ñuùng ñaén cuûa khuoânmaãu öa thích tính thanh khoaûn, tuy nhieân oâng cuõng chæra raèng söï gia taêng cung tieàn ngoaøi vieäc taùc ñoäng tröïctieáp leân laõi suaát coøn coù nhöõng taùc ñoäng tröïc tieáp leâncaùc yeáu toá khaùc nhö: thu nhaäp, möùc giaù vaø tyû leä laïmphaùt döï tính.

Hieäu öùng thanh khoaûn xaûy ra khi caùc yeáu toá khaùckhoâng thay ñoåi nhöng vieäc taêng cung tieàn teä seõ thayñoåi caùc yeáu toá khaùc vaø laøm thay ñoåi laõi suaát. Do vaäy taùc ñoäng cuûa vieäc gia taêng löôïng cung tieàn

seõ taùc ñoäng tröïc tieáp vaø giaùn tieáp leân laõi suaát.

QuanQuan ñieåmñieåm cuûacuûa Milton FriedmanMilton Friedman

120

61

o Hieäu öùng thu nhaäp: hieäu öùng thu nhaäp cuûa vieäc taêngcung tieàn teä laø söï taêng leân cuûa laõi suaát ñeå phaûn öùngvôùi moät möùc thu nhaäp cao hôn.

o Hieäu öùng möùc giaù: hieäu öùng möùc giaù cuûa vieäc taêngcung tieàn teä laø söï taêng leân cuûa laõi suaát ñeå phaûn öùngvôùi vieäc taêng giaù.

o Hieäu öùng laïm phaùt döï tính: hieäu öùng laïm phaùt döïtính cuûa vieäc taêng cung tieàn teä laø söï taêng leân cuûa laõisuaát ñeå phaûn öùng vôùi vieäc taêng leân cuûa laïm phaùt döïtính.

AÛnhAÛnh höôûnghöôûng cuûacuûa cungcung tieàntieàn teäteä leânleân caùccaùc yeáuyeáu toátoákinhkinh teáteá: : thuthu nhaäpnhaäp, , möùcmöùc giaùgiaù vaøvaø laïmlaïm phaùtphaùt döïdöï tínhtính

121

MS taêng =>

1. Hieäu öùng thanh khoaûn laøm giaûm laõisuaát.

Nhöng:

2. Hieäu öùng thu nhaäp, möùc giaù vaø tyû leä laïmphaùt döï tính laøm taêng laõi suaát.

=> Toång taùc ñoäng cuûa vieäc taêng cung tieànñoái vôùi laõi suaát laø khoâng roõ raøng.

Taùc ñoäng tröïc tieáp vaø giaùn tieáp cuûa cung Taùc ñoäng tröïc tieáp vaø giaùn tieáp cuûa cung tieàn teä ñoái vôùi laõi suaáttieàn teä ñoái vôùi laõi suaát

122

62

o Nhìn chung, hieäu öùng thanh khoaûn seõ coùtaùc ñoäng ngay laäp töùc, trong khi ñoù hieäuöùng thu nhaäp vaø hieäu öùng möùc giaù coù taùcñoäng chaäm hôn.

o Hieäu öùng laïm phaùt döï tính laïi phuï thuoäcvaøo söï ñieàu chænh cuûa caù nhaân ñoái vôùi döïtính cuûa hoï.

Taùc ñoäng cuûa cung tieàn teä ñoái vôùi laõi suaátTaùc ñoäng cuûa cung tieàn teä ñoái vôùi laõi suaát

123

o Taùc ñoäng cuûa cung tieàn ñoái vôùi laõi suaát laøphuï thuoäc vaøo söï laán aùt cuûa hieäu öùng naøo:

Hieäu öùng thanh khoaûn lôùn hôn caùc hieäu öùngkhaùc.

Hieäu öùng thanh khoaûn nhoû hôn caùc hieäu öùngkhaùc.

Hieäu öùng thanh khoaûn nhoû hôn hieäu öùng laïmphaùt döï tính vaø söï ñieàu chænh nhanh cuûa laïmphaùt döï tính.

Taùc ñoäng cuûa cung tieàn teä ñoái vôùi laõi suaátTaùc ñoäng cuûa cung tieàn teä ñoái vôùi laõi suaát

124

63

Hieäu öùng thanh khoaûn lôùn hôn caùc hieäuöùng khaùc

i

i1

i2

Thôøi gianHieäu öùng thanh khoaûn

Hieäu öùng thu nhaäp, möùc giaù vaø laïm phaùt

döï tính 125

Hieäu öùng thanh khoaûn nhoû hôn caùc hieäuöùng khaùc vaø laïm phaùt ñieàu chænh chaäm

i

i2

i1

Thôøi gianHieäu öùngthanh khoaûn

Hieäu öùng thu nhaäp, möùc giaù vaø laïm phaùt döï tính

126

64

Hieäu öùng thanh khoaûn nhoû hôn hieäu öùng laïmphaùt döï tính vaø söï ñieàu chænh nhanh cuûa laïm phaùtdöï tính

i

i2

i1

Thôøi gianHieäu öùng thanh khoaûn vaø laïm phaùt döï tính

Hieäu öùng thu nhaäp, möùc giaù

127

KhuoânKhuoân maãumaãu naøonaøo gaàngaàn nhaátnhaát vôùivôùi thöïcthöïc teáteá??

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

Jan-

02

Jan-

34

Jan-

38

Jan-

42

Jan-

46

Jan-

50

Jan-

54

Jan-

58

Jan-

62

Jan-

66

Jan-

70

Jan-

74

Jan-

78

Jan-

82

Jan-

86

Jan-

90

Jan-

94

Jan-

98

3 month T-Bill rate

M2 growth rate

128

65

Caùc nghieân cöùu gaàn ñaây söû duïng caùcmoâ hình phöùc taïp hôn cho keát quaû: vieäctaêng cung tieàn coù taùc ñoäng laøm giaûm laõisuaát ngaén haïn moät caùch taïm thôøi.

Löu yùLöu yù

129

BAØI 5CAÁU TRUÙC RUÛI RO VAØ CAÁU TRUÙC

KYØ HAÏN CUÛA LAÕI SUAÁT

130

66

o Ñeå ñôn giaûn hoùa, khi phaân tích khuoân maãu tieàn vaychuùng ta giaû ñònh treân thò tröôøng chæ coù 1 loaïi traùiphieáu vaø chæ coù 1 möùc laõi suaát. Vaø baây giôø chuùng taxeùt khi thò tröôøng coù nhieàu loaïi traùi phieáu vôùi nhieàuthôøi gian ñaùo haïn khaùc nhau cuøng nhieàu möùc laõi suaátkhaùc nhau.

o Caáu truùc ruûi ro vaø caáu truùc kyø haïn traû lôøi caâu hoûi:

Laøm sao nhaø ñaàu tö coù theå ñöa ra caùc quyeát ñònh ñaàutö?

Laøm sao nhaø ñaàu tö coù theå thöïc hieän caùc chieán löôïcñaàu tö?


131

oo CaáuCaáu truùctruùc ruûiruûi roro cuûa laõi suaát laø moáilieân heä giöõa caùc laõi suaát khaùc nhau cuûacaùc traùi phieáu coù cuøng thôøi gian ñaùohaïn.

oo CaáuCaáu truùctruùc kyøkyø haïnhaïn cuûa laõi suaát laø moáilieân heä giöõa laõi suaát cuûa caùc traùi phieáucoù thôøi gian ñaùo haïn khaùc nhau.


132

67

Coù 4 loaïi traùi phieáu daøi haïn khaùc nhau:

1. Traùi phieáu daøi haïn cuûa chính phuû

2. Traùi phieáu chính quyeàn ñòa phöông

3. Traùi phieáu coâng ty loaïi Aaa

4. Traùi phieáu coâng ty loaïi Baa

2. Caáu truùc ruûi ro cuûa laõi suaát 2. Caáu truùc ruûi ro cuûa laõi suaát

133

Caáu truùc ruûi ro cuûa Traùi phieáu Daøi haïn Hoa Kyø

0.00

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

14.00

16.00

18.00

20.00

Jan-

25

Jan-

29

Jan-

33

Jan-

37

Jan-

41

Jan-

45

Jan-

49

Jan-

53

Jan-

57

Jan-

61

Jan-

65

Jan-

69

Jan-

73

Jan-

77

Jan-

81

Jan-

85

Jan-

89

Jan-

93

Jan-

97

Baa Bond

Aaa Bond

Interest Rate%

Long-term Government

Municipal Long-term Bond

134

68

Nhaän xeùt:

1. Laõi suaát cuûa caùc loaïi traùi phieáu khaùcnhau khoâng gioáng nhau.

2. Möùc ñoä cheânh leäch giöõa caùc loaïi traùiphieáu bieán ñoäng qua caùc naêm.

Lyù do?


135

Coù 3 yeáu toá taïo ra caùc söï khaùc bieät laõisuaát:

1. Ruûi ro phaù saûn (default risk)

2. Tính thanh khoaûn (liquidity)

3. Thueá thu nhaäp (income tax)

Ba yeáu toá naøy taïo neân caáu truùc ruûiro cuûa laõi suaát.


136

69

AÛnh höôûng cuûa söï taêng leân cuûa ruûi ro AÛnh höôûng cuûa söï taêng leân cuûa ruûi ro phaù saûn ñoái vôùi laõi suaát phaù saûn ñoái vôùi laõi suaát

Möùc phí

ruûi ro

SGSC

DC2

DC1DG2

DG1

iiP P

iC1 iG1

iC2

iG2iG2

PC2

PC1

PG1

PG2

Khoái löôïng traùi phieáu coâng ty

(C)

Khoái löôïng traùi phieáu chính phuû

(G) 137

o Ruûi ro phaù saûn laø khi ngöôøi vay tieàn khoângtraû ñöôïc laõi vaø voán goác ñuùng haïn.

o Traùi phieáu chính phuû thöôøng ñöôïc coi laø antoaøn cao.

o Möùc cheânh leäch laõi suaát giöõa traùi phieáu antoaøn vaø traùi phieáu coù ruûi ro phaù saûn goïi laømöùc phí ruûi ro (risk premium).

2.1 Ruûi ro phaù saûn 2.1 Ruûi ro phaù saûn

138

70

o Möùc phí naøy cho bieát ngöôøi naém giöõ traùi phieáuñoøi hoûi theâm bao nhieâu lôïi nhuaän ñeå buø ñaép chokhaû naêng xaûy ra ruûi ro phaù saûn.

o Möùc phí ruûi ro luoân döông vaø neáu ruûi ro caøngcao thì möùc phí ruûi ro caøng lôùn.

o Möùc ñoä ruûi ro cuûa caùc traùi phieáu thöôøng ñöôïc theåhieän qua caùc chæ soá xeáp haïng tín duïng (phuïthuoäc vaøo xaùc suaát phaù saûn cuûa nhaø phaùt haønhtraùi phieáu).

2.1 Ruûi ro phaù saûn 2.1 Ruûi ro phaù saûn

139

Xeáp haïng traùi phieáu cuûa Moody vaø Standard and PoorXeáp haïng (Rating)

Moâ taû Caùc coâng ty coù traùi phieáu xeáp haïng töông öùng vaøo naêm 1997Moody’s Standard

and Poor’sAaa AAA Chaát löôïng cao nhaát (Highest quality –

ruûi ro phaù saûn thaáp nhaát)General Electric, Johnson and Johnson, Winconsin Bell

Aa AA Chaát löôïng cao (High quality) McDonalds, Mobil Oil, Wal-Mart

A A Cao hôn möùc trung bình (Upper medium grade)

Anheuser-Busch, Ford Motors, Xerox

Baa BBB Trung bình (Medium grade) Chrysler, General Motors, Wendy’s

Ba BB Thaáp hôn trung bình (Lower medium grade)

McDonnell Douglas, RJR-Nabisco, Time-Warner

B B Mang tính ñaàu cô (Speculative) Marriott, Revlon, Turner Broadcasting

Caa CCC, CC Keùm (Poor – high default risk)Ca C Mang tính ñaàu cô raát cao (Highly

speculative)C D Keùm nhaát (Lowest grade) 140

71

o Thoâng thöôøng, trong khuoân khoå cuûa moät quoác giathì trong taát caû caùc loaïi traùi phieáu coù cuøng thôøigian ñaùo haïn, traùi phieáu cuûa chính phuû bao giôøcuõng coù tính thanh khoaûn cao hôn.

o Tính thanh khoaûn coù aûnh höôûng ñeán söï cheânhleäch laõi suaát cuûa caùc traùi phieáu. AÛnh höôûng naøycoù quan heä tyû leä nghòch.

o Cheânh leäch laõi suaát coù nguoàn goác töø tính thanhkhoaûn goïi laø phí thanh khoaûn (liquidity premium).

2.2 Tính thanh khoaûn 2.2 Tính thanh khoaûn

141

AÛnh höôûng cuûa söï giaûm ñi cuûa tính AÛnh höôûng cuûa söï giaûm ñi cuûa tính thanh khoaûn ñoái vôùi laõi suaát thanh khoaûn ñoái vôùi laõi suaát

SGSC

DC2

DC1 DG

2

DG

1

iiP P

iC1

iG1

iC2

iG2iG2

PC2

PC1PG1

PG2

Khoái löôïng traùi phieáu coâng ty

(C)

Khoái löôïng traùi phieáu chính

phuû (G)

Phí thanh

khoaûn

142

72

o Thueá thu nhaäp aûnh höôûng ñeán thu nhaäp töøtieàn laõi cuûa caùc traùi phieáu. Thueá thu nhaäpcao seõ laøm giaûm tyû suaát lôïi nhuaän döï kieáncuûa traùi phieáu laõi suaát taêng leân.

o ÔÛ Vieät Nam hieän nay caùc thu nhaäp töø tieànlaõi vaø coå töùc cuûa caùc nhaø ñaàu tö (caù nhaân)chöa bò ñaùnh thueá thu nhaäp.

2.3 Thueá thu nhaäp 2.3 Thueá thu nhaäp

143

Tax Advantages of Municipal Bonds

Figure 5.4 Interest Rates on Municipal and Treasury Bonds

144

73

Caáu truùc ruûi ro cuûa laõi suaát bò aûnh höôûng bôûiba yeáu toá ruûi ro phaù saûn, tính thanh khoaûn vaøthueá thu nhaäp:

o Khi ruûi ro phaù saûn taêng leân, phí ruûi ro taêngleân

o Khi tính thanh khoaûn lôùn hôn, laõi suaát seõthaáp ñi

o Neáu traùi phieáu coù nhöõng ñieàu kieän öu ñaõi veàthueá thu nhaäp thì laõi suaát cuõng seõ thaáp ñi.

Toùm laïi Toùm laïi

145

o Caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát hình thaønh töølaõi suaát cuûa caùc traùi phieáu (thöôøng cuûa cuøng1 nhaø phaùt haønh) coù thôøi gian ñaùo haïn khaùcnhau.

o Hay, caáu truùc kyø haïn laø söï khaùc bieät veà laõisuaát cuûa caùc traùi phieáu coù cuøng tính chaát veàruûi ro phaù saûn, tính thanh khoaûn, öu ñaõi thueánhöng khaùc nhau veà thôøi gian ñaùo haïn.

3. Caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát 3. Caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát

146

74

3.1 Ñöôøng laõi suaát 3.1 Ñöôøng laõi suaát

Thôøi gian ñaùo haïn

Lôïi suaát ñaùo haïn (YTM)

Ñöôøng laõi suaát

(yield curve)

Giaûi thích yù nghóa cuûa ñöôøng laõi suaát?147

Traû lôøi:

Vay daøi haïn seõ ñaét hôn vay ngaén haïn

3.1 Ñöôøng laõi suaát 3.1 Ñöôøng laõi suaát

148

75

Caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát taïi Hoa Kyø trong thôøi gian 1982-2002

0

2

4

6

8

10

12

14

16

Interest Rate %

3-thaùng

6 thaùng

10 naêm

5 naêm

149

o Laø caùc lyù thuyeát giaûi thích cho söï ñadaïng cuûa caùc ñöôøng laõi suaát.

o Moät lyù thuyeát toát phaûi giaûi thích ñöôïcnhöõng hieän töôïng thöôøng thaáy veà laõisuaát.

3.2 Caùc lyù thuyeát veà caáu truùc kyø haïn 3.2 Caùc lyù thuyeát veà caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát cuûa laõi suaát

150

76

Hieän töôïng 1: Laõi suaát cuûa caùc traùi phieáucoù thôøi gian ñaùo haïn khaùc nhau thöôøng bieánñoäng ñoàng thôøi vôùi nhau.

Hieän töôïng 2: Khi laõi suaát ngaén haïn thaáp,ñöôøng laõi suaát thöôøng coù daïng doác leân treân.Khi laõi suaát ngaén haïn cao, ñöôøng laõi suaátthöôøng doác xuoáng.

Hieän töôïng 3: Trong thöïc teá, ñöôøng laõisuaát doác leân thöôøng hay gaëp nhaát.

3.2 Caùc lyù thuyeát veà caáu truùc kyø haïn 3.2 Caùc lyù thuyeát veà caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát cuûa laõi suaát

151

Coù 3 lyù thuyeát thöôøng duøng ñeå giaûi thích cho caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát:

o Lyù thuyeát döï tính (Pure ExpectationsTheory)

o Lyù thuyeát thò tröôøng phaân caùch (MarketSegmentation Theory)

o Lyù thuyeát moâi tröôøng öu tieân (LiquidityPremium Theory)

3.2 Caùc lyù thuyeát veà caáu truùc kyø haïn 3.2 Caùc lyù thuyeát veà caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaátcuûa laõi suaát

152

77

o Giaû ñònh chính: Caùc traùi phieáu thay theáhoaøn haûo cho nhau.

Ngöôøi naém giöõ traùi phieáu chæ quan taâm ñeántyû suaát lôïi nhuaän döï tính cuûa traùi phieáu.

Khoâng quan taâm tôùi thôøi gian ñaùo haïn cuûatraùi phieáu.

o Giaû ñònh: thò tröôøng khoâng coù chi phí giaodòch.

3.2.1 Lyù thuyeát döï tính3.2.1 Lyù thuyeát döï tính

153

o Laõi suaát cuûa 1 traùi phieáu daøi haïn baèng trung bìnhcuûa caùc laõi suaát cuûa caùc traùi phieáu ngaén haïn.

o Xeùt 2 chieán löôïc ñaàu tö sau:

1. Mua traùi phieáu loaïi 1 naêm vôùi i = 8%. Moät naêmsau, khi traùi phieáu naøy ñaùo haïn thì ñaàu tö caû voángoác vaø laõi vaøo 1 traùi phieáu 1 naêm khaùc vôùi ie =9%.

2. Mua traùi phieáu thôøi haïn 2 naêm vaø naém giöõ choñeán khi ñaùo haïn.


154

78

o Ñieàu gì seõ xaûy ra neáu laõi suaát traùi phieáudaøi haïn cao hôn trung bình cuûa caùc laõisuaát traùi phieáu ngaén haïn?

Coù cô hoäi cho hoaït ñoäng arbitrage(hoaït ñoäng kieám lôïi nhuaän töø cheânh leächlaõi suaát maø khoâng caàn boû tieàn ñaàu tö vaøkhoâng phaûi chòu ruûi ro do mua baùn songhaønh).


155

Giaû söû traùi phieáu kyø haïn 2 naêm coù laõi suaát laø8,80%/naêm (>8,50%). Nghieäp vuï arbitrage seõthöïc hieän nhö sau:

o Vay $1.000 thôøi haïn 1 naêm vôùi laõi suaát8%/naêm.

o Mua traùi phieáu kyø haïn 2 naêm vôùi laõi suaát8,80%/naêm.

o Heát naêm thöù nhaát ñaûo nôï vay baèng caùch vay$1.080 thôøi haïn 1 naêm vôùi laõi suaát 9%.

Nghieäp vuï arbitrageNghieäp vuï arbitrage

156

79

o Nhaø ñaàu tö kieám ñöôïc $6,54 maø khoâng phaûiboû ra 1 ñoàng naøo!

o Cô hoäi naøy seõ haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö vaølaøm giaù cuûa traùi phieáu kyø haïn 2 naêm taêngleân laõi suaát cuûa traùi phieáu naøy giaûmxuoáng cho ñeán khi cô hoäi arbitrage khoângcoøn nöõa.

Nghieäp vuï arbitrageNghieäp vuï arbitrage

157

Giaûi thích hieän töôïng 1: Khi laõi suaát ngaén haïn taêng cuûng coá khaû

naêng taêng leân tieáp; khi giaûm cuûng coá khaûnaêng giaûm tieáp.

Do laõi suaát daøi haïn laø trung bình cuûa laõi suaátngaén haïn, vì vaäy caùc laõi suaát ngaén haïn döïkieán trong töông lai taêng laõi suaát daøi haïntaêng; laõi suaát ngaén haïn giaûm laõi suaát daøihaïn giaûm.

Laõi suaát ngaén haïn vaø daøi haïn cuøng taêng giaûm giaûi thích ñöôïc hieän töôïng 1.


158

80

Giaûi thích hieän töôïng 2: Do laõi suaát coù tính höôùng trung bình: khi laõi suaát

ngaén haïn taêng ñeán moät möùc naøo ñoù seõ giaûmxuoáng.

Vì vaäy: Khi laõi suaát ngaén haïn thaáp döï tính seõ taêng ñeán

moät möùc naøo ñoù laõi suaát daøi haïn seõ taêng ñöôøng laõi suaát doác leân.

Khi laõi suaát ngaén haïn cao döï tính seõ giaûm laõisuaát daøi haïn giaûm ñöôøng laõi suaát doác xuoáng.

Giaûi thích hieän töôïng 3: Khoâng giaûi thích ñöôïc vì trongthöïc teá laõi suaát ngaén haïn coù khaû naêng taêng leân cuõngnhieàu baèng khaû naêng giaûm ñi.


159

o Giaû thieát: caùc traùi phieáu coù thôøi gian ñaùo haïnkhaùc nhau hoaøn toaøn khoâng thay theá cho nhau.Tyû suaát lôïi nhuaän döï kieán cuûa vieäc naém giöõ 1loaïi traùi phieáu hoaøn toaøn khoâng aûnh höôûng ñeánnhu caàu naém giöõ 1 loaïi traùi phieáu khaùc.

o Caùc daïng ñöôøng laõi suaát khaùc nhau hình thaønhdo söï khaùc bieät cung caàu treân thò tröôøng cuûacaùc traùi phieáu coù thôøi gian ñaùo haïn khaùc nhau.

3.2.2 Lyù thuyeát thò tröôøng phaân caùch3.2.2 Lyù thuyeát thò tröôøng phaân caùch

160

81

Giaûi thích hieän töôïng 3: Nhaø ñaàu töthöôøng thích traùi phieáu ngaén haïn hôn do ítchòu ruûi ro laõi suaát hôn giaù traùi phieáungaén haïn cao hôn traùi phieáu daøi haïn laõisuaát cuûa traùi phieáu ngaén haïn seõ thaáp vaø laõisuaát cuûa traùi phieáu daøi haïn seõ cao ñöôøng laõi suaát thöôøng doác leân.


161

o Do thò tröôøng phaân caùch, caùc loaïi traùi phieáukhoâng thay theá cho nhau, khoâng lieân quanñeán nhau bieán ñoäng cuûa laõi suaát ngaénhaïn khoâng theå taùc ñoäng tôùi laõi suaát daøi haïnvaø ngöôïc laïi khoâng giaûi thích ñöôïc hieäntöôïng 1.

o Khoâng coù moái lieân heä naøo veà vieäc thay ñoåilöôïng cung caàu caùc loaïi traùi phieáu coù thôøigian ñaùo haïn khaùc nhau khi laõi suaát ngaénhaïn thay ñoåi khoâng giaûi thích ñöôïc hieäntöôïng 2.


162

82

o Keát hôïp ñöôïc caû 2 lyù thuyeát döï tính vaø lyùthuyeát thò tröôøng phaân caùch:

Caùc loaïi traùi phieáu thay theá ñöôïc chonhau nhöng khoâng hoaøn haûo.

Nhaø ñaàu tö öa thích moät loaïi traùi phieáuñaùo haïn naøy hôn loaïi ñaùo haïn khaùc(hieän töôïng naøy goïi laø “moâi tröôøng öutieân”).

3.2.3 Lyù thuyeát moâi tröôøng öu tieân vaø 3.2.3 Lyù thuyeát moâi tröôøng öu tieân vaø phí thanh khoaûnphí thanh khoaûn

163

o Caùc nhaø ñaàu tö vaãn coù theå naém giöõ traùi phieáu coùthôøi gian ñaùo haïn khaùc vôùi “moâi tröôøng öu tieân”cuûa mình neáu ñöôïc ñeàn buø baèng khoaûn phí thôøi

haïn (term premium) lnt

o Laõi suaát daøi haïn laø toång cuûa trung bình cuûa caùclaõi suaát ngaén haïn döï tính vaø phí thôøi haïn.


164

83

o lnt luoân döông do caùc nhaø ñaàu tö ñoøi: Buø ñaép cho ruûi ro thay ñoåi laõi suaát do giaù

cuûa traùi phieáu daøi haïn bieán ñoäng maïnh hôn.

Buø ñaép cho tính thanh khoaûn bò maát nhieàuhôn so vôùi traùi phieáu ngaén haïn.

o Lyù thuyeát naøy giaûi thích ñöôïc döï baùo cuûathò tröôøng veà xu höôùng cuûa laõi suaát döïavaøo hình daïng cuûa caùc ñöôøng laõi suaát.


165

Hình daïng ñöôøng laõi suaát vaø döï baùo Hình daïng ñöôøng laõi suaát vaø döï baùo veà laõi suaát ngaén haïnveà laõi suaát ngaén haïn

Laõi suaát ngaén haïn döï tính seõ taêng Laõi suaát ngaén haïn döï tính seõ nhö cuõ

Laõi suaát ngaén haïn döï tính seõ giaûm maïnhLaõi suaát ngaén haïn döï tính seõ giaûm nheï

Raát doác

Doác leân vöøa

Doác xuoáng vöøa

Phaúng

166

84

Figure 5.8 Yield Curves for U.S. Government Bonds

Case: Interpreting Yield Curves, 1980–2004

167

Hieän töôïng 1: Töông töï nhö ôû lyù thuyeát döï tính do laõisuaát daøi haïn laø trung bình cuûa caùc laõi suaát ngaén haïncoäng theâm phí thôøi haïn.

Hieän töôïng 2: Khi laõi suaát ngaén haïn thaáp döï tính seõ taêng leân,

laõi suaát daøi haïn laø trung bình vaø coäng theâm phíthôøi haïn neân caøng doác hôn.

Khi laõi suaát ngaén haïn cao döï kieán seõ giaûmmaïnh neân duø coù coäng theâm phí thôøi haïn vaãn nhoûhôn laõi suaát laõi suaát ngaén haïn doác xuoáng.

3.2.3 Lyù thuyeát moâi tröôøng öu tieân3.2.3 Lyù thuyeát moâi tröôøng öu tieân

168

85

Hieän töôïng 3

Do coù theâm khoaûn phí thôøi haïn lnt neânkhi laõi suaát ngaén haïn döï tính giaûm nhöngkhoâng giaûm maïnh thì laõi suaát daøi haïnvaãn cao hôn laõi suaát ngaén haïn (cho duø laøtrung bình cuûa caùc laõi suaát ngaén haïn) ñöôøng laõi suaát thöôøng doác leân treân hôn.


169

o Lyù thuyeát moâi tröôøng öu tieân vaø phí thanhkhoaûn laø lyù thuyeát ñöôïc chaáp nhaän roängraõi nhaát vì chuùng giaûi thích ñöôïc caùc hieäntöôïng phoå bieán veà caáu truùc laõi suaát trongthöïc teá.


170

86

o Lyù thuyeát döï tính: Giaûi thích ñöôïc hieän töôïng 1 vaø 2

Khoâng giaûi thích ñöôïc hieän töôïng 3

o Lyù thuyeát thò tröôøng phaân caùch: Giaûi thích ñöôïc hieän töôïng 3

Khoâng giaûi thích ñöôïc hieän töôïng 1 vaø 2

o Lyù thuyeát moâi tröôøng öu tieân: Keát hôïp 2 lyù thuyeát treân

Giaûi thích ñöôïc caû 3 hieän töôïng treân

3.2 Caùc lyù thuyeát veà caáu truùc kyø haïn 3.2 Caùc lyù thuyeát veà caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaátcuûa laõi suaát

171

BAØI 6. NGAÂN HAØNG TRUNG ÖÔNG

172

87

"Có 3 phát minh vĩ đại từ khi

bắt đầu sự sống của loài người:

lửa, bánh xe và Ngân hàng Trung

ương" - Will Rogers, một nhà văn

hài hước người Mỹ đã vui tính tổng

kết như thế.


173

Ngaân haøng trung öông laø moät ñònh cheácoâng coäng, coù theå ñoäc laäp hoaëc tröïc thuoäcchính phuû; thöïc hieän chöùc naêng ñoäc quyeànphaùt haønh tieàn, laø ngaân haøng cuûa caùcngaân haøng, ngaân haøng cuûa chính phuû vaøchòu traùch nhieäm trong vieäc quaûn lyù nhaønöôùc veà caùc hoaït ñoäng tieàn teä, tín duïng,ngaân haøng.

1. Khaùi nieäm1. Khaùi nieämngaân haøng trung öôngngaân haøng trung öông

174

88

Söï caàn thieát phaûi coù NHTW:

Ví duï: 1 ngaân haøng thöông maïi huyñoäng voán 100 trieäu ñoàng vôùi laõi suaát10%/naêm, phaûi taïo laäp döï tröõ 20% vaøphaàn coøn laïi cho vay vôùi laõi suaát12%/naêm. Phaân tích tình hình hoaït ñoängcuûa ngaân haøng.

Ngaân haøng trung öôngNgaân haøng trung öông

175

Ngaân haøng trung öông: khoâng giao dòchvôùi coâng chuùng

Ngaân haøng trung gian: giao dòch vôùi coângchuùng Ngaân haøng thöông maïi

Ngaân haøng ñaàu tö phaùt trieån

Ngaân haøng ñaëc bieät (ngaân haøng XNK, ngaân haøng ñòa oác, hieäp hoäi cho vay vaø tieát kieäm…)

Heä thoáng ngaân haøngHeä thoáng ngaân haøng

176

89

Ngaân haøng trung gian: thöïc hieän toaøn

boä hoaït ñoäng ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng

kinh doanh khaùc coù lieân quan.

Toå chöùc tín duïng phi ngaân haøng: thöïc

hieän 1 soá hoaït ñoäng ngaân haøng nhöng

khoâng ñöôïc nhaän tieàn göûi khoâng kyø haïn

vaø khoâng laøm dòch vuï thanh toaùn.

Ngaân haøng trung gian vaø caùc toå chöùc Ngaân haøng trung gian vaø caùc toå chöùc phi ngaân haøngphi ngaân haøng

177

o Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam: truï sôû chính taïi HaøNoäi, 64 chi nhaùnh ngaân haøng nhaø nöôùc taïi caùc tænhthaønh treân toaøn quoác.

o 4 ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc vôùi haøng traêmcaùc chi nhaùnh caáp 1, caáp 2 khaép caùc tænh thaønh:

Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân (Agribank)

Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam (BIDV)

Ngaân haøng Coâng thöông (Vietinbank)

Ngaân haøng Coå phaàn Phaùt trieån nhaø ÑBSCL (MHB)

Heä thoáng ngaân haøng taïi Vieät NamHeä thoáng ngaân haøng taïi Vieät Nam

178

90

o 36 ngaân haøng thöông maïi coå phaàn

o 05 ngaân haøng lieân doanh

o 02 ngaân haøng 100% voán nöôùc ngoaøi

o 44 chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi

o 54 vaên phoøng ñaïi dieän ngaân haøng nöôùc ngoaøi

o Caùc coâng ty taøi chính

o Caùc coâng ty cho thueâ taøi chính

o Quyõ tín duïng nhaân daân trung öông

o Ngaân haøng Chính saùch

Heä thoáng ngaân haøng taïi Vieät NamHeä thoáng ngaân haøng taïi Vieät Nam

179

2.1 Laø ngaân haøng phaùt haønh tieàn

2.2 Laø ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng

2.3 Laø ngaân haøng cuûa chính phuû

2.4 Chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc cuûa NHTW

2. Chöùc naêng cuûa ngaân haøng 2. Chöùc naêng cuûa ngaân haøng trung öôngtrung öông

180

91

Chính saùch tieàn teä laø chính saùch kinh teá vó

moâ trong ñoù NHTW thoâng qua caùc coâng cuï

cuûa mình, thöïc hieän vieäc kieåm soaùt vaø ñieàu

tieát khoái löôïng tieàn cung öùng nhaèm oån ñònh

giaù trò ñoàng tieàn vaø ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu

kinh teá – xaõ hoäi ñeà ra.

3. Chính saùch tieàn teä3. Chính saùch tieàn teä

181

3.1 Muïc tieâu cuûa chính saùch tieàn teä

Muïc tieâu oån ñònh giaù caû

Muïc tieâu oån ñònh tyû giaù hoái ñoaùi

Muïc tieâu oån ñònh laõi suaát

Muïc tieâu oån ñònh thò tröôøng taøi chính

Taêng tröôûng kinh teá

Muïc tieâu giaûm tyû leä thaát nghieäp


182

92

3.2 Caùc coâng cuï cuûa chính saùch tieàn teä

3.2.1 Caùc coâng cuï giaùn tieáp

Nghieäp vuï thò tröôøng môû

Chính saùch taùi chieát khaáu

Döï tröõ baét buoäc

Chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi


183

3.2 Caùc coâng cuï cuûa chính saùch tieàn teä

3.2.2 Caùc coâng cuï tröïc tieáp

Haïn möùc tín duïng

Khung laõi suaát

Bieân ñoä dao ñoäng cuûa tyû giaù mua baùn ngoaïi teä

Chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái


184

93

BAØI 7. NGAÂN HAØNG

185

o Baïn coù moät khoaûn tieàn nhaøn roãi maø chöabieát laøm gì vôùi noù?

o Baïn coù nhu caàu ñaàu tö cho moät döï aùn nhöngchöa ñuû tieàn?

o Baïn muoán thanh toaùn cho vieäc mua ñoà quamaïng?

o Baïn muoán coù ngoaïi teä ñeå ñi nöôùc ngoaøi?

Baïn seõ laøm gì? Ngaân haøng


186

94

o Ngaân haøng laø 1 toå chöùc trung gian taøi chínhñieånñieån hìnhhình, ñöôïc pheùp nhaän tieàn göûi ñeå chovay vaø cung öùng dòch vuï thanh toaùn vaø caùcdòch vuï khaùc. Trong ñoù, hoaït ñoäng chínhcuûa ngaân haøng laø kinh doanh tieàn teä, töùc ñivay ñeå cho vay laïi.

o Ngaân haøng thöïc hieän vieäc kinh doanh cuûamình vôùi 1 loaïi haøng hoùa ñaëc bieät: ñoàngtieàn.

1. Ñònh nghóa1. Ñònh nghóa

187

Ñieån hình vaø tieâu bieåu cuûa ñònh cheá taøi chínhtrung gian

Chòu nhieàu ñieàu tieát maïnh vaø chaët cheõ bôûi luaätphaùp

Chòu taùc ñoäng maïnh meõ cuûa yeáu toá moâi tröôøngkinh doanh

Chòu taùc ñoäng cuûa nhieàu loaïi ruûi ro ñaëc thuø vaøruûi ro cao hôn caùc ngaønh kinh doanh khaùc

Möùc ñoä caïnh tranh khoác lieät trong giai ñoaïnhieän nay.

Ñaëc ñieåm cuûa kinh doanh ngaân haøngÑaëc ñieåm cuûa kinh doanh ngaân haøng

188

95

2. Caùc chöùc naêng vaø dòch vuï cuûa ngaân 2. Caùc chöùc naêng vaø dòch vuï cuûa ngaân haønghaøng

189

Vai troø cuûa ngaân haøngVai troø cuûa ngaân haøngVai troø trung gian Thöïc hieän chuyeån hoaù caùc khoaûn tieát kieäm tín duïng

nhaän töø caùc caù nhaân vaø cho vay tín duïng cho caùc chuû theå hoaït ñoäng kinh doanh

Vai troø thanh toaùn Thöïc hieän thanh toaùn cho haøng hoaù vaø dòch vuï khaùch haøng cuûa ngaân haøng

Vai troø baûo laõnh Hoã trôï cho khaùch haøng cuûa mình baèng caùch giuùp traû caùc khoaûn nôï khi khaùch haøng khoâng coù khaû naêng töï chi traû trong thôøi ñieåm hieän taïi

Vai troø toå chöùc, cung caáp caùc dòch vuï ñaïi lyù

Ñieàu haønh taøi saûn voán, baûo hieåm, phaùt haønh vaø thanh toaùn chi traû cho caùc taøi saûn voán cuûa khaùch haøng theo uyû thaùc

Vai troø chính trò kinh teá

Thöïc hieän chöùc naêng tieán haønh caùc chính saùch cuûa nhaø nöôùc theo caùc phöông höôùng ñieàu haønh phaùt trieån kinh teá vaø caùc chöông trình xaõ hoäi 190

96

Baûng caân ñoái keá toaùn cuûa ngaân haøngBaûng caân ñoái keá toaùn cuûa ngaân haøngTaøi saûn (söû duïng voán) % Nghóa vuï (nguoàn voán) %

1. Caùc khoaûn tieàn döï tröõ2. Tieàn trong quaù trình thu +Tieàn göûi ôû NHTM khaùc3. Chöùng khoaùn: CK coù tính thanh khoaûn Chöùng khoaùn ñaàu tö

4. Caùc khoaûn cho vay: Thöông maïi & coâng nghieäp Baát ñoäng saûn Tieâu duøng Lieân ngaân haøng Khaùc

5. Caùc taøi saûn khaùcToång

1

4

156

182512586

100

1. Tieàn göûi giao dòch

2. Tieàn göûi khoâng giao dòch: Tieàn göûi tieát kieäm Tieàn göûi coù kyø haïn

3. Caùc khoaûn tieàn vay

4. Voán chuû sôû höõu

Toång

17

3712

26

8

100191

Taøi saûn = Nghóa vuï + Voán chuû sôû höõu

(Assets = Liabilities + Equity)o Nghóa vuï vaø voán chuû sôû höõu laø toång voán töø

caùc nguoàn töông öùng duøng ñeå ñaûm baûo chongaân haøng khaû naêng mua caùc taøi saûn.

o Taøi saûn cuûa ngaân haøng laø taäp hôïp voán duøngñeå taïo ra thu nhaäp.

Baûng caân ñoái keá toaùn cuûa ngaân haøngBaûng caân ñoái keá toaùn cuûa ngaân haøng

192

97

1. Tieàn göûi giao dòch: Phaùt seùc Thanh toaùn traû laõi suaát Quyõ hoã töông thò tröôøng tieàn teä

Ñaëc ñieåm: Khoâng giôùi haïn veà thôøi gian Linh hoaït Möùc ñoä bieán ñoäng lôùn Chi phí ngaân haøng phaûi traû cho khaùch haøng

raát thaáp

Nghóa vuïNghóa vuï

193

2. Tieàn göûi khoâng giao dòch:

Tieát kieäm: coù theå ruùt tieàn baát cöù luùc naøo,

höôûng laõi suaát nhöng thaáp.

Tieàn göûi coù kyø haïn (term deposit): höôûng

laõi suaát cao hôn nhöng bò phaït neáu ruùt

tröôùc thôøi haïn.


194

98

3. Caùc khoaûn tieàn vay: Vay töø NHTW (vay chieát khaáu)

Vay döï tröõ qua ñeâm töø thò tröôøng lieân ngaânhaøng töø caùc ngaân haøng khaùc vaø caùc toå chöùc taøichính

Caùc nguoàn vay khaùc: vay töø caùc coâng ty meï,vay caùc coâng ty khaùc…

4. Voán chuû sôû höõu


195

Laø nguoàn mang laïi thu nhaäp cho ngaânhaøng

Taøi saûn ngaân haøng ñöôïc xem nhö laøcaùc khoaûn söû duïng voán.

Taøi saûnTaøi saûn

196

99

Caùc khoaûn muïc cuûa taøi saûn:1. Caùc khoaûn tieàn döï tröõ: bao goàm döï tröõ taïi NHTWvaø tieàn maët taïi ngaân haøng; coù theå chia ra:Döï tröõ baét buoäcDöï tröõ doâi dö: chi traû khi khaùch haøng ruùt tieàn haythanh toaùn seùc2a. Tieàn trong quaù trình thu: ví duï khi khaùch haøngcuûa NH noäp seùc phaùt haønh bôûi NH khaùc vaø nhôø NHthu2b. göûi ôû ngaân haøng khaùc* Caùc khoaûn muïc treân goïi laø döï tröõ caáp 1


197

3. Chöùng khoaùn: laø caùc taøi saûn mang laïi thu nhaäpcho ngaân haøng. Goàm 2 loaïi:

+ CK coù tính thanh khoaûn (döï tröõ caáp 2)

+ Chöùng khoaùn ñaàu tö

4. Caùc khoaûn cho vay: phaàn lôùn thu nhaäp cuûangaân haøng taïo ra töø phaàn tín duïng cho vay naøy.

5. Caùc taøi saûn coù khaùc: caùc voán hieän vaät.


198

100

3. Hoaït ñoäng cô baûn cuûa ngaân haøng3. Hoaït ñoäng cô baûn cuûa ngaân haøng

Ngaân haøng taïo ra lôïi nhuaän baèng caùch söû duïngnhöõng nghóa vuï nôï coù moät soá ñaëc tính cuï theå (tínhthanh khoaûn, tính ruûi ro vaø laõi suaát) ñeå mua caùc taøisaûn coùù nhöõng ñaëc tính khaùc.

Quaù trình cung caáp caùc dòch vuï chuyeån ñoåihình thöùc cuûa caùc taøi saûn (vay vaø cho vay) vaø cungcaáp caùc dòch vuï khaùc cuõng töông töï nhö quaù trìnhsaûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Neáu thunhaäp töø caùc taøi saûn cao hôn chi phí thì ngaân haøngcoù lôïi nhuaän, ngöôïc laïi ngaân haøng phaûi chòu loã. 199

Phaân tích hoaït ñoäng cuûa ngaân haøngPhaân tích hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng

Xeùt taøi khoaûn T cuûa ngaân haøng khi coù moät

ngöôøi môû 1 taøi khoaûn tieàn maët $100 taïi

ngaân haøng baèng caùch phaùt seùc $100.

200

101

Hoaït ñoäng cuûa ngaân haøngHoaït ñoäng cuûa ngaân haøng

Môû taøi moät taøi khoaûn tieàn maët taêngdöï tröõ cuûa ngaân haøng baèng vôùi söï taêngtieàn phaùt seùc.

Ngaân haøng soá 1:

Taøi saûn Nghóa vuï

Tieàn döï tröõ +100 Tieàn göûi phaùt seùc +100

201


Tieàn töø ngaân haøng khaùc chuyeån ñeán:

Ngaân haøng soá 1:


Tieàn trong quaù trình thu +100 Tieàn göûi phaùt seùc +100

202

102

Hoaït ñoäng cuûa ngaân haøngHoaït ñoäng cuûa ngaân haøng* Khi ngaân haøng nhaän theâm khoaûn tieàn göûi thì taêngsoá löôïng tieàn döï tröõ baèng giaù trò khoaûn tieàn göûi* Khi ngaân haøng maát ñi khoaûn tieàn göûi thì seõ giaûm ñisoá löôïng tieàn döï tröõ baèng giaù trò khoaûn tieàn ruùt.

Ngaân haøng soá 1


Tieàn döï tröõ +100 Tieàn göûi phaùt seùc +100

Ngaân haøng soá 2


Tieàn döï tröõ -100 Tieàn göûi phaùt seùc -100 203


Taïo lôïi nhuaän vaø söï phaân boå laïi baûngcaân ñoái keá toaùn.


Döï tröõ baét buoäc +10Döï tröõ thaëng dö +90

Tieàn göûi phaùt seùc +100


Döï tröõ baét buoäc +10Cho vay +90

Tieàn göûi phaùt seùc +100

204

103

4. Nguyeân lyù quaûn trò ngaân haøng4. Nguyeân lyù quaûn trò ngaân haøng

Muïc tieâu: Quaûn lyù taøi saûn nôï vaø coù lôïi nhuaän toái ña Quaûn trò thanh khoaûn (liquidity management): Ñaûm

baûo coù ñuû tieàn maët thanh toaùn cho khaùch haøng khi coùyeâu caàu coù ñuû caùc taøi saûn coù tính thanh khoaûn caoñaûm baûo khaû naêng chuyeån thaønh tieàn ñeå thanh toaùn.

Quaûn trò taøi saûn – (asset management): ñaàu tö vaøo caùctaøi saûn liability management) huy ñoäng voán vôùi chi phíthaáp

Quaûn trò tính phuø hôïp cuûa voán ngaân haøng (capitaladequacy management) quyeát ñònh quy moâ voán ngaân haøng phaûi duy trì huy ñoäng soá voán caàn thieát 205

Quaûn trò tính thanh khoaûnQuaûn trò tính thanh khoaûn

Baûng CÑKT ngaân haøng, tyû leä döï tröõ baétbuoäc 10%, ñvt: trieäu $


Tieàn döï tröõ $ 20 Nôï $100

Tieàn cho vay $ 80 Voán ngaân haøng $10

Chöùng khoaùn $ 10

206

104


Khaùch haøng ruùt tieàn ra khoûi taøi khoaûn 10trieäu USD, ñvt: trieäu $





207


Ngaân haøng maát ñi 10 trieäu vaø laø 10 trieäu döï tröõ

Döï tröõ baét buoäc: 10% cuûa $90 trieäu (= $9 trieäu)

Döï tröõ cuûa ngaân haøng vaãn dö $1 trieäu

Neáu ngaân haøng coù thöøa döï tröõ, doøng tieànruùt ra khoâng laøm thay ñoåi caùc thaønhphaàn khaùc cuûa baûng keát toaùn ngaân haøng.

208

105


Cho vay theâm 10 trieäu USD thay vì giöõ10 trieäu $ doâi dö, ñvt: trieäu $





209


Khaùch haøng ruùt tieàn ra khoûi taøi khoaûn 10trieäu USD, ñvt: trieäu $





210

106


Ngaân haøng phaûi coù döï tröõ baét buoäc laø10% cuûa $90 trieäu laø $9 trieäu, nhönghieän taïi khoâng coù khoaûn döï tröõ naøo caû!

Ngaân haøng coù 4 löïa choïn sau:

211

Quaûn trò tính thanh khoaûnQuaûn trò tính thanh khoaûn1. Vay caùc ngaân haøng khaùc treân thò tröôøng voán

lieân ngaân haøng hay vay töø caùc coâng ty.

Chi phí?



Tieàn cho vay $ 90 Vay töø ngaân haøng khaùc hay caùc coâng ty $9

Chöùng khoaùn $ 10 Voán ngaân haøng $10

212

107

Quaûn trò tính thanh khoaûnQuaûn trò tính thanh khoaûn2. Baùn ñi moät soá chöùng khoaùn

Chi phí: maát laõi suaát, chòu phí giao dòch



Tieàn cho vay $ 90 Vay ngaân haøng $10


213


3. Vay tröïc tieáp töø ngaân haøng trung öông thoângqua coâng cuï chieát khaáu (chòu laõi vay, giaûmkhaû naêng vay chieát khaáu veà sau)



Tieàn cho vay $ 90 Vay chieát khaáu töø ngaân haøng trung öông $9

Chöùng khoaùn $ 10 Vay ngaân haøng $10214

108

Quaûn trò tính thanh khoaûnQuaûn trò tính thanh khoaûn4. Giaûm khoaûn cho vay cuûa ngaân haøng (raát toán

keùm) Thu hoài nôï sôùm Baùn khoaûn vay cho ngaân haøng khaùc



Tieàn cho vay $ 81 Vay ngaân haøng $10



Döï tröõ doâi dö laø khoaûn baûo hieåm laïi

caùc chi phí lieân quan ñeán doøng tieàn ruùt ra

khoûi caùc taøi khoaûn. Chi phí lieân quan ñeán

doøng tieàn ruùt ra naøy caøng lôùn thì ngaân

haøng caøng muoán giöõ nhieàu döï tröõ doâi dö.

216

109

Chieán löôïc cô baûn quaûn trò taøi saûn: Tìm kieám suaát sinh lôøi cao nhaát coù theå treân caùc

khoaûn cho vay vaø chöùng khoaùn Taïo tính thanh khoaûn baèng caùch giöõ caùc taøi saûn

thanh khoaûn cao Giaûm ruûi ro (ña daïng hoaù, nghieân cöùu kyõ: giaûm

cheânh leäch thoâng tin, ruûi ro ñaïo ñöùc) Xung ñoät:

thanh khoaûn cao lôïi nhuaän cao ruûi ro thaáp lôïi nhuaän cao nhieäm vuï: toái öu hoaù

Quaûn trò taøi saûnQuaûn trò taøi saûn

217

Cuï theå: Tìm nhöõng ngöôøi vay traû laõi suaát cao vaø

ít coù khaû naêng phaù saûn vai troø nhaânvieân tín duïng: quyeát ñònh ngöôøi vay coùtieàm naêng, coù ruûi ro tín duïng, vaø coù khaûnaêng traû voán vaø laõi ñuùng haïn hay khoâng

Mua caùc chöùng khoaùn vôùi suaát sinh lôøicao, ruûi ro thaáp

Giaûm ruûi ro baèng caùch ña daïng hoùa


218

110

Quaûn trò tính thanh khoaûn cuûa taøi saûn, ñaùp öùngñöôïc yeâu caàu döï tröõ baét buoäc maø khoâng toánkeùm nhieàu chi phí: giöõ caùc chöùng khoaùn thanh khoaûn cao duø coù

suaát sinh lôøi thaáp hôn quyeát ñònh caàn bao nhieâu döï tröõ doâi dö ñeå

traùnh toán keùm chi phí cho caùc doøng tieàn ruùt ratöø caùc taøi khoaûn nôï

giöõ traùi phieáu hay chöùng khoaùn chính phuû (tínhthanh khoaûn cao) phoøng tröôøng hôïp neáu ngaânhaøng caàn chuyeån ra tieàn maët: nhanh choùng, chiphí cuõng khoâng quaù lôùn.


219

Ngaân haøng khai thaùc ñaêïc ñieåm cuûa caùc nghóa vuï nôïtrong baûng CÑKT ñeå cung caáp döï tröõ vaø tính thanhkhoaûn cuûa TS: Söï môû roäng thò tröôøng nôï qua ñeâm Söï phaùt trieån caùc coâng cuï taøi chính môùi. Ví duï taøi

khoaûn thanh toaùn theo thoaû thuaän cho pheùp caùcngaân haøng huy ñoäng voán nhanh choùng do haáp daãnñöôïc khaùch haøng

Khi coù theå huy ñoäng nghóa vuï nhanh vôùi chi phí thaápñeå ñaûm baûo döï tröõ baét buoäc (qua TT lieân ngaân haøng) ngaân haøng coù theå chuù troïng tìm cô hoäi ñaàu tö toátvaø huy ñoäng voán baèng caùc coâng cuï daøi haïn hôn:chöùng chæ tieàn göûi, vay ngaân haøng vaø toå chöùc khaùc…

Quaûn trò nghóa vuïQuaûn trò nghóa vuï

220

111

Söï caàn thieát:1. Voán chủ sở hữu giuùp ngaên ngöøa söï phaù saûn cuûa

ngaân haøng: laø tình theá ngaân haøng khoâng theå ñaùp öùng nghóa vuï

chi traû cho caùc chuû nôï vaø töø ñoù caùc khaùch haøng, ngöôøi ñi vay cuõng

khoâng muoán tieáp tuïc laøm aên vôùi ngaân haøng nöõa2. Quy moâ voán taùc ñoäng leân thu nhaäp cuûa caùc chuû

sôû höõu (caùc coå ñoâng) cuûa ngaân haøng.3. Ngaân haøng buoäc phaûi coù voán toái thieåu baét buoäc

theo caùc quy ñònh veà hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng.

Quaûn trò tính phuø hôïp cuûa voánQuaûn trò tính phuø hôïp cuûa voán

221

Quaûn trò tính phuø hôïp cuûa voánQuaûn trò tính phuø hôïp cuûa voán1. Ngaân haøng voán nhieàu vaø voán ít: Ngaân haøng

nhieàu voán khoù rôi vaøo tình traïng phaù saûn hôn neáucuøng chòu moät ruûi ro (khoaûn loã) nhö nhau

Ngân hàng vốn nhiều Ngân hàng vốn ít

Taøi saûn Nghóa vuï ï Taøi saûn Nghóa vuï

Dự trữ 10triệu

Cho vay 90triệu

Các tài khoản90 triệu

Vốn chủ sở hữu10 triệu


Cho vay 90triệu



222

112

Quaûn trò tính phuø hôïp cuûa voánQuaûn trò tính phuø hôïp cuûa voán

Ngân hàng vốn nhiều Ngân hàng vốn ít

Taøi saûn Nghóa vuï ï Taøi saûn Nghóa vuï


Cho vay 85triệu




Cho vay 90triệu


Vốn chủ sở hữu-1 triệu

223

2. Quy moâ voán ngaân haøng vaø suaát sinh lôøi cuûa coåñoâng

ROE = ROA x EM EM (Equity Multiplier) – soá nhaân voán chuû sôû

höõu

Vôùi suaát sinh lôøi treân taøi saûn ñöôïc ñònh tröôùc,quy moâ voán coå ñoâng caøng nhoû suaát sinh lôøicaøng lôùn xung ñoät vôùi khaû naêng phaù saûn.

Quaûn trò tính phuø hôïp cuûa voán

224

113

Ñònh nghóa: ruûi ro tín duïng laø khaû naêng ngöôøiñi vay khoâng coù khaû naêng (hay khoâng coù yùñònh) chi traû voán vaø laõi cho ngöôøi cho vay.

Nguyeân taéc:

Giaûm ruûi ro löïa choïn nghòch: löïa choïnkhaùch haøng toát ñeå cho vay

Giaûm ruûi ro ñaïo ñöùc: ngaên ngöøa ngöôøi ñivay tham gia vaøo hoaït ñoäng maïo hieåm.

Quaûn trò ruûi ro tín duïng

225

Noã löïc cuûa caùc ngaân haøng giaûi quyeát vaánñeà treân chính laø cô sôû giaûi thích cho caùcnguyeân taéc quaûn trò ruûi ro tín duïng: Saøng loïc vaø giaùm saùt Quan heä khaùch haøng laâu daøi Caùc cam keát cho vay Theá chaáp vaø soá dö buø Haïn cheá tín duïng.


226

114

Saøng loïc vaø giaùm saùt Saøng loïc: giaûm löïa choïn nghòch

Tìm caùch phaân loaïi xaùc ñònh khaû naêng traû nôï,thanh toaùn cuûa khaùch haøng: thoâng tin caù nhaân(vieäc laøm, thu nhaäp), taøi saûn hieän coù, lyù lòch veàtín duïng, keá hoaïch kinh doanh, ñieàu tra doanhnghieäp, yeâu caàu baûo laõnh…

Chuyeân moân hoaù Lónh vöïc hoaït ñoäng: ngaønh ngheà Ñaëc ñieåm ñòa lyù: thuaän lôïi cho thu thaäp thoâng

tin Ñoái töôïng: caù nhaân, doanh nghieäp

Giaùm saùt: theo doõi vaø giaùm saùt vieäc thöïc hieän


227

Quan heä khaùch haøng laâu daøi: Bieát roõ khaùch haøng hôn Giuùp ngaân haøng traùnh maát nhieàu chi phí

veà thaåm ñònh, thôøi gian Coù lôïi cho 2 beân

Baûo ñaûm cho vay Khi baûo ñaûm cho coâng ty yeâu caàu coâng

ty baùo caùo veà hoaït ñoäng giaûm chi phísaøng loïc thoâng tin veà sau cho ngaân haøng.


228

115

Theá chaáp: Giaûm ruûi ro ñaïo ñöùc

Soá dö buø trong taøi khoaûn: Yeâu caàu duy trì moät soá dö naøo ñoù:

Giaûm ruûi ro ñaïo ñöùc (nhö taøi saûn theáchaáp)

Coù theâm thoâng tin veà hoaït ñoäng cuûakhaùch haøng


229

Ñaëc ñieåm cuûa ngaân haøng: Kieám lôøi töø caùc ñaëc ñieåm khaùc nhau (suaát sinh lôøi,

tính thanh khoaûn) cuûa nghóa vuï vaø taøi saûn Söï bieán ñoäng khaùc nhau khi laõi suaát thay ñoåi cuûa

taøi saûn vaø nghóa vuï cuûa ngaân haøng gaây ra ruûi rolaõi suaát cho ngaân haøng Neáu ngaân haøng coù nghóa vuï laõi suaát nhaïy caûm

nhieàu hôn taøi saûn laõi suaát nhaïy caûm, tæ leä laõi suaáttaêng seõ laøm giaûm lôïi nhuaän ngaân haøng vaø tæ leä laõisuaát giaûm seõ taêng lôïi nhuaän ngaân haøng.

Quaûn trò ruûi ro laõi suaát

230

116

Ñònh nghóa: Laø nhöõng thu nhaäp cuûa ngaân haøng khoâng sinh ra töø

caùc taøi saûn coù trong baûng CÑKT Thu töø phí, dòch vuï:

Giao dòch kinh doanh caùc coâng cuï taøi chính vaø taïo thunhaäp töø caùc khoaûn phí vaø baùn nôï.

Caùc hình thöùc Baùn nôï (loan sales)

Coøn ñöôïc goïi laø söï tham gia cho vay laàn hai - secondaryloan participation - bao goàm caùc hôïp ñoàng baùn taát caûhay moät phaàn cuûa doøng tieàn thu ñöôïc töø moät khoaûn chovay cuï theå vaø do ñoù taùch khoaûn cho vay ra khoûi baûngkeát toaùn ngaân haøng.

Hoaït ñoäng ngoaïi baûng

231

BAØI 8. CAÙC TOÅ CHÖÙC TAØI CHÍNHPHI NGAÂN HAØNG

232

117

Caùc ñònh cheá taøi chính hay goïi taét laø caùc trung

gian taøi chính laø nhöõng toå chöùc chuyeân hoaït ñoäng

kinh doanh trong lónh vöïc taøi chính – tieàn teä. Hoaït

ñoäng chuû yeáu vaø thöôøng xuyeân cuûa caùc toå chöùc naøy

laø thoâng qua vieäc cung caáp caùc dòch vuï taøi chính –

tieàn teä maø thu huùt, taäp hôïp caùc khoaûn voán nhaøn roãi

trong neàn kinh teá roài cung öùng cho nhöõng nôi coù

nhu caàu voán.


233

234

118

235

2.1 Nhöõng raøo caûn trong keânh taøi chính

tröïc tieáp

Chi phí giao dòch

Chi phí thoâng tin

2. Vai troø cuûa caùc trung gian taøi 2. Vai troø cuûa caùc trung gian taøi chínhchính

236

119

2.2 Vai troø cuûa trung gian taøi chính

Giaûm chi phí giao dòch

Giaûm ñöôïc chi phí thoâng tin

2. Vai troø cuûa caùc trung gian taøi 2. Vai troø cuûa caùc trung gian taøi chínhchính

237

Traùnh ruûi ro löïa choïn nghòch vaø Traùnh ruûi ro löïa choïn nghòch vaø ruûi ro ñaïo ñöùcruûi ro ñaïo ñöùc

238

120

3. Caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân 3. Caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haønghaøng

239

240

121

241

Caùc coâng ty taøi chính huy ñoäng voán baèng caùchphaùt haønh thöông phieáu, coå phieáu vaø traùi phieáuhay vay töø ngaân haøng. Sau ñoù hoï duøng soá tieànthu ñöôïc ñem cho vay (thöôøng laø caùc khoaûncho vay nhoû hôn thích hôïp vôùi tieâu duøng vaø caùcnhu caàu kinh doanh).

Quaù trình trung gian taøi chính cuûa coâng ty taøichính: vay caùc khoaûn lôùn, trung vaø daøi haïn vaøcho vay caùc khoaûn nhoû, ngaén haïn – quaù trìnhnaøy coù ñieåm khaùc bieät so vôùi hoaït ñoäng cuûangaân haøng.

3.1. Caùc coâng ty taøi chính

242

122

Caùc coâng ty taøi chính coù lôïi theá hôn veàtính naêng ñoäng vaø töï do trong hoaïtñoäng (khoâng coù haïn cheá veà môû chinhaùnh, veà nhöõng taøi saûn coù naém giöõ vaøhoaït ñoäng huy ñoäng voán).

Maëc duø caùc coâng ty taøi chính thöôøngthöïc hieän caùc khoaûn cho vay vôùi ruûi rophaù saûn cao nhöng nhìn chung hoï vaãnthu ñöôïc lôïi nhuaän bôûi vì coù theå aùp laõisuaát cao hôn cho caùc khoaûn vay ruûi roñoù.

3.1 Caùc coâng ty taøi chính

243

a. Caùc coâng ty taøi chính baùn haøng (Salefinance company): do caùc coâng ty saûn xuaát hoaëcphaân phoái laøm chuû sôû höõu vaø thöïc hieän caùckhoaûn cho vay taøi trôï cho khaùch haøng mua caùcsaûn phaåm, haøng hoaù dòch vuï cuûa chính coâng ty.Coâng ty taøi chính baùn haøng caïnh tranh tröïc tieápvôùi ngaân haøng veà caùc khoaûn cho vay tieâu duøngvaø khoaûn vay naøy ñöôïc thöïc hieän nhanh hôn vaøtieän lôïi hôn ngay taïi caùc ñòa ñieåm mua haøng.


244

123

Toyota Financial Services – Tín duïng mua xe

Voán ñieàu leä: 300 tyû ñoàng

Hoaït ñoäng tín duïng: caáp tín duïng tieâu duøngdöôùi hình thöùc cho vay mua traû goùp, cho vaybaèng tieàn cho khaùch haøng laø caù nhaân vaø ñaïi lyùñeå mua saûn phaåm xe oâtoâ, chuû yeáu xe oâtoâToyota.


245

b. Caùc coâng ty taøi chính tieâu duøng(Consumer finance company) – thöïc hieän caùckhoaûn cho vay cho khaùch haøng mua caùc loaïihaøng hoaù cuï theå ví duï nhö ñoà goã vaø vaät duïng giañình, söûa chöõa nhaø cöûa hay giuùp ñôõ chi traû caùckhoaûn nôï nhoû.

Thoâng thöôøng, caùc coâng ty naøy cho caùckhaùch haøng khoâng coù khaû naêng vay töø caùc nguoànkhaùc vaø ñònh laõi suaát cao hôn.


246

124

c. Caùc coâng ty taøi chính doanh nghieäp(Business finance company) – cung caáp caùc hìnhthöùc tín duïng cho caùc doanh nghieäp döôùi caùchình thöùc:

Bao thanh toaùn (factoring): mua laïi (chieátkhaáu) caùc khoaûn phaûi thu cuûa doanh nghieäp

Cho thueâ taøi chính (leasing): caáp tín duïngdöôùi hình thöùc mua caùc maùy moùc thieát bò maøkhaùch haøng yeâu caàu roài cho khaùch haøng thueâ.

3.1 Caùc coâng ty taøi chính

247

Caùc coâng ty baûo hieåm laø caùctrung gian taøi chính thöïc hieän nhieämvuï chi traû cho caùc söï kieän khoângmong ñôïi (söï kieän ruûi ro) vôùi khoaûnphí hay giaù caû nhaát ñònh.

3.2. Caùc coâng ty baûo hieåm3.2. Caùc coâng ty baûo hieåm

248

125

Baûo hieåm veà baûn chaát laø söï chia nhoûruûi ro, laø hoaït ñoäng theå hieän ngöôøi baûo hieåmñöùng ra cam keát hôïp ñoàng boài thöôøng theoquy luaät thoáng keâ cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåmtrong tröôøng hôïp xaûy ra ruûi ro, vôùi ñieàu kieänngöôøi ñöôïc baûo hieåm ñaõ mua phí baûo hieåm.

Baûo hieåmBaûo hieåm

249

Baûo hieåm nhaân thoï laø loaïi nghieäp vuï baûohieåm cho tröôøng hôïp ngöôøi ñöôïc baûo hieåmsoáng hoaëc cheát.

Baûo hieåm phi nhaân thoï laø loaïi nghieäp vuïbaûo hieåm taøi saûn, traùch nhieäm daân söï vaø caùcnghieäp vuï baûo hieåm khaùc khoâng thuoäc baûohieåm nhaân thoï.


250

126

o Coâng ty baûo hieåm nhaân thoï phaùt haønh baûohieåm cho caùi cheát cuûa ngöôøi chuû sôû höõu baûohieåm. Cam keát chi traû moät laàn hay nhieàu laàncho ngöôøi höôûng quyeàn lôïi baûo hieåm.

o Baûo hieåm nhaân maïng chöa haún laø saûn phaåm taøichính chuû choát cuûa caùc coâng ty baûo hieåm, phaànlôùn laø cung caáp caùc saûn phaåm dòch vuï baûohieåm lieân quan ñeán caùc quyõ höu trí vaø söùckhoeû.


251

Hôïp ñoàng vaø phí baûo hieåm Hôïp ñoàng coù baûo ñaûm luaät phaùp ngöôøi giöõ

hôïp ñoàng (ngöôøi ñöôïc baûo hieåm) ñoùng caùckhoaûn phí nhaát ñònh ñeå caùc coâng ty baûo hieåm(nhaø phaùt haønh baûo hieåm) chi traû moät khoaûntieàn baûo ñaûm cho caùc tröôøng hôïp ruûi ro cuï theåtrong töông lai.

Hôïp ñoàng baûo hieåm ñöôïc chaáp nhaän thì hôïpñoàng baûo hieåm trôû thaønh taøi saûn cho ngöôøiñöôïc baûo hieåm vaø laø khoaûn nghóa vuï nôï ñoái vôùicoâng ty baûo hieåm.

CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CUÛA NGAØNH COÂNG NGHIEÄP BAÛO HIEÅM

252

127

Ruûi ro löïa choïn nghòch vaø ruûi ro ñaïo ñöùc Töông töï nhö caùc ngaân haøng, caùc coâng ty baûo

hieåm thöïc hieän chöùc naêng trung gian taøi chínhchuyeån töø daïng taøi saûn taøi chính naøy sang daïngtaøi saûn taøi chính khaùc.

Duøng phí baûo hieåm thu ñöôïc töø caùc hôïp ñoàngbaûo hieåm ñeå ñaàu tö vaøo caùc taøi saûn vôùi muïctieâu thu lôïi nhuaän.

Neáu phí baûo hieåm thu ñöôïc vaø lôïi nhuaän töø caùckhoaûn ñaàu tö ñuû vaø thöøa trang traûi caùc chi phíthanh toaùn hôïp ñoàng baûo hieåm thì coâng ty baûohieåm taïo ra lôïi nhuaän.

Caùc nguyeân taéc quaûn trò baûo hieåm

253

Ruûi ro löïa choïn nghòch vaø ruûi ro ñaïo ñöùc taïo ra caùckhoaûn chi phí thanh toaùn hôïp ñoàng cao töø caùc khieáunaïi ñoøi boài thöôøng baûo hieåm.

Taùm nguyeân taéc chung giaûm thieåu ruûi ro: Saøng loïc Phí baûo hieåm ruûi ro hôïp lyù Caùc ñieàu khoaûn haïn cheá Phoøng ngöøa gian laän Huûy boû hôïp ñoàng Khaáu tröø Ñoàng baûo hieåm Giôùi haïn cuûa soá tieàn thanh toaùn baûo hieåm


254

128

1. Saøng loïc: choïn loïc nhöõng ngöôøi baûo hieåm toát khoûicaùc ñoái taùc keùm – caàn phöông phaùp taäp hôïp vaøphaân tích thoâng tin coù hieäu quaû. Gioáng nhö ngaânhaøng tín duïng tính ñieåm xeáp haïng ñaùnh giaù caùckhaùch haøng ñeán vay tieàn, coâng ty baûo hieåm duøngnhöõng thoâng tin naøy ñeå quy khaùch haøng vaøo moätcaáp ruûi ro – theo moät pheùp thoáng keâ ñaëc tröng.Döïa vaøo ñoù coâng ty baûo hieåm seõ quyeát ñònh chaápnhaän hay baùc boû yeâu caàu baûo hieåm.

2. Phí baûo hieåm ruûi ro hôïp lyù - thu phí treân möùc ñoäruûi ro cuûa moät ngöôøi ñöôïc baûo hieåm laø nguyeân taécquaûn lyù baét buoäc. Löïa choïn möùc thu phí töông öùngvôùi töøng ñoái taùc khaùch haøng cuï theå laø raát quantroïng ñoái vôùi khaû naêng sinh lôïi cuûa coâng ty baûohieåm.


255

3. Caùc ñieàu khoaûn haïn cheá – caùc ñieàu khoaûnhaïn cheá trong hôïp ñoàng laø coâng cuï quaûn lyùgiaûm thieåu ruûi ro ñaïo ñöùc trong baûo hieåm.Caùc ñieàu khoaûn naøy laøm cho ngöôøi giöõ hôïpñoàng baûo hieåm naûn loøng maø khoâng thöïchieän caùc hoaït ñoäng ruûi ro ñeå coâng ty baûohieåm boài thöôøng.

4. Phoøng ngöøa gian laän - chæ coù nhöõng ngöôøiñöôïc baûo hieåm hôïp lyù vaø coù caên cöù môùiñöôïc thanh toaùn.


256

129

5. Huyû boû hôïp ñoàng – saün saøng huyû boû hôïp ñoàng. Coù theåhaïn cheá ruûi ro ñaïo ñöùc baèng caùch ñe doïa huyû boû hôïpñoàng baûo hieåm neáu ngöôøi ñöôïc baûo hieåm ñang coù caùchoaït ñoäng vi phaïm caùc ñieàu khoaûn hôïp ñoàng. Ñaây laøbieän phaùp chuû ñoäng phoøng ngöøa.

6. Khaáu tröø – laø khoaûn tieàn coá ñònh tröø bôùt ra töø chi phíthieät haïi thanh toaùn cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåm. Khoaûnkhaáu tröø naøy coù theå döôùi daïng soá tieàn coá ñònh hayphaàn traêm chieát khaáu. Ñaây laø phaàn ngöôøi ñöôïc baûohieåm cuøng gaùnh chòu vôùi coâng ty khi thöïc hieän hôïpñoàng. Khoaûn khaáu tröø laøm cho ngöôøi ñöôïc baûo hieåmhaønh ñoäng theo höôùng phuø hôïp vôùi lôïi ích cuûa coâng ty.Ruûi ro ñaïo ñöùc giaûm neân chi phí boài thöôøng cho caùchôïp ñoàng baûo hieåm giaûm.


257

7. Ñoàng baûo hieåm - ngöôøi ñöôïc baûo hieåm cuøng gaùnh chòumoät tæ leä phaàn traêm nhaát ñònh toån thaát vôùi coâng ty baûohieåm. Ví duï moät soá chöông trình baûo hieåm y teá coâng tybaûo hieåm nhaän chi traû 80% vaø ngöôøi ñöôïc baûo hieåmchi 20% hoaù ñôn thanh toaùn dòch vuï y teá.

8. Giôùi haïn cuûa soá tieàn thanh toaùn baûo hieåm - laø nguyeântaéc raát quan troïng. Soá tieàn thanh toaùn baûo hieåm phaûicoù giôùi haïn maëc duø khaùch haøng coù theå saün saøng chi traûnhieàu hôn ñeå coù theâm tieàn boài thöôøng. Tieàn thanh toaùnboài thöôøng baûo hieåm caøng lôùn thì ngöôøi ñöôïc baûohieåm caøng deã tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng ruûi ro hôn.Caùc coâng ty baûo hieåm luoân baûo ñaûm raèng tieàn boàithöôøng baûo hieåm khoâng cao ñeán möùc laøm cho ruûi roñaïo ñöùc coù theå xaûy ra.


258

130

o Thaëng dö cuûa coâng ty baûo hieåm laøkhoaûn cheânh leäch giöõa taøi saûn vaønghóa vuï nôï cuûa coâng ty (coøn ñöôïcgoïi laø thaëng dö phaùp quy statutorysurplus).

Thaëng dö vaø caùc khoaûn döï tröõ

259

Trong quaù trình thöïc hieän chöùc naêng trung gianchuyeån ñoåi hình thöùc cuûa caùc taøi saûn, quyõ höu trí cung caápcho coâng chuùng daïng baûo veä khaùc: chi traû thu nhaäp khiveà höu. Chuû doanh nghieäp, coâng ñoaøn hay töøng caù nhaân coù theå

thöïc hieän töøng keá hoaïch höu trí, trong ñoù seõ huy ñoängvoán thoâng qua caùc khoaûn ñoùng goùp cuûa caùc thaønh vieântham gia.

Moät trong nhöõng yeáu toá taùc ñoäng leân söï hình thaønh vaøphaùt trieån caùc quyõ höu trí laø chính saùch thueá cuûa chínhphuû: caùc khoaûn ñoùng goùp cuûa chuû doanh nghieäp chocaùc keá hoaïch höu trí cuûa nhaân vieân seõ ñöôïc mieãn haygiaûm thueá hoaøn toaøn.

3.3. Caùc quyõ höu trí

260

131

Chính saùch mieãn giaûm thueá treân caùc keá hoaïch höu trícoøn khuyeán khích caùc doanh nghieäp vaø caùc caù nhaântaïo ra laù chaén thueá cho mình töø caùc quyõ höu trí.

Bôûi vì lôïi nhuaän (vaø caùc doøng tieàn thu vaøo) ñöôïcbieát tröôùc khaù roõ raøng, caùc quyõ höu trí thöôøng ñaàu tövaøo caùc chöùng khoaùn daøi haïn: caùc traùi phieáu, chöùngkhoaùn vaø cho vay daøi haïn coù theá chaáp.

Moái quan taâm chuû choát cuûa coâng taùc quaûn trò quyõhöu trí bao goàm caùc vaán ñeà quaûn trò taøi saûn: caùc quaûntrò gia quyõ höu trí coá gaéng chæ giöõ caùc taøi saûn vôùi suaátsinh lôøi cao vaø ruûi ro thaáp thoâng qua ña daïng hoaù.


261

Keá hoaïch höu trí theo ñoùng goùp ñöôïcxaùc ñònh (defined contribution plans) neáutieàn höu ñöôïc xaùc ñònh bôûi nhöõng ñoùng goùpvaøo keá hoaïch höu trí.

Keá hoaïch höu trí vôùi tieàn höu xaùc ñònh(defined benefit plan): neáu caùc khoaûn tieàn höuchi traû trong töông lai ñöôïc ñònh tröôùc.


262

132

Keá hoaïch höu trí taøi trôï hoaøn toaøn (fully-funded) neáu caùc khoaûn ñoùng goùp vaø thu nhaäpcuûa quyõ qua caùc naêm laø ñuû ñeå chi traû caùckhoaûn lôïi nhuaän xaùc ñònh tröôùc khi ñeán haïn.

Neáu caùc khoaûn ñoùng goùp vaø thu nhaäp laø khoângñuû thì keá hoaïch höu trí naøy laø döôùi taøi trôï(underfunded).

Tính chaát keá hoaïch höu trí laø quy ñònh vesting– ñoä daøi khoaûng thôøi gian maø moät ngöôøi phaûitham gia vaøo keá hoaïch höu trí (laø thaønh vieâncuûa coâng ñoaøn hay nhaân vieân cuûa coâng ty)tröôùc khi ñöôïc nhaän lôïi ích töø quyõ höu trí.


263

Caùc keá hoaïch höu trí caù nhaân thöôøng ñöôïccaùc ngaân haøng, caùc coâng ty baûo hieåm haymoät quaûn trò gia quyõ höu trí toå chöùc thöïchieän.

Trong caùc keá hoaïch höu trí do chuû doanhnghieäp taøi trôï, caùc khoaûn ñoùng goùp thöôøngñöôc chia seõ giöõa chuû vaø nhaân vieân.

Caùc keá hoaïch höu trí caù nhaân vaø caùc doanh nghieäp

264

133

Ngaân haøng ñaàu tö cung caáp cho caùc coângty (thöôøng laø caùc taäp ñoaøn, caùc coâng tylôùn) dòch vuï baùn chöùng khoaùn do caùc coângty phaùt haønh.

Khi coâng ty muoán huy ñoäng voán (vayvoán), thoâng thöôøng hoï thueâ dòch vuï cuûacaùc ngaân haøng ñaàu tö giuùp baùn ra (phaùthaønh) caùc chöùng khoaùn.

Hoaït ñoäng chuû yeáu treân thò tröôøng sô caáp.

3.4. Caùc ngaân haøng ñaàu tö3.4. Caùc ngaân haøng ñaàu tö(Investment bank)(Investment bank)

265

Underwriting Stocks and Bonds

Figure 23.1 Using Investment Bankers to Distribute Securities to the Public

266

134

Tö vaán cho coâng ty coù neân phaùt haønh traùi phieáu, coå phieáu haykhoâng.

Neáu hoï cho raèng coâng ty caàn phaùt haønh chöùng khoaùn thì tövaán cho coâng ty neân aùp thôøi gian ñaùo haïn vaø laõi suaát laø baonhieâu.

Ngaân haøng ñaàu tö ñöùng ra kyù nhaän baûo laõnh - nghóa laø seõ baûoñaûm moät möùc giaù nhaát ñònh cho coâng ty vaø chòu traùch nhieämbaùn cho coâng chuùng.

Neáu khoaûn phaùt haønh coù quy moâ lôùn thì nhieàu ngaân haøng ñaàutö khaùc nhau seõ lieân keát laïi cuøng nhau baûo laõnh phaùt haønh, töøñoù hoï haïn cheá ruûi ro cho moãi ngaân haøng.

Nhöõng ngöôøi baûo laõnh naøy (underwriters) baùn chöùng khoaùncho coâng chuùng baèng caùch hôïp ñoàng tröïc tieáp vôùi nhöõngngöôøi mua tieàm naêng ví duï caùc ngaân haøng hay caùc coâng tybaûo hieåm, hoaëc quaûng caùo qua phöông tieän thoâng tin ñaïichuùng.

Vai troø cuûa trung gian taøi chính cuûa ngaân haøng ñaàu tö trong quaù trình baùn ra caùc chöùng khoaùn

267

Caùc coâng ty ñaàu tö maïo hieåm (caùcquyõ ñaàu tö maïo hieåm) chuyeân hoã trôïcho caùc doanh nghieäp môùi thaønh laäp.

Caùc coâng ty ñaàu tö maïo hieåm khoângchæ giuùp huy ñoäng voán maø coøn cungcaáp caùc dòch vuï tö vaán.

Khi doanh nghieäp phaùt trieån ñeán 1möùc ñoä nhaát ñònh thì coâng ty ñaàu tömaïo hieåm seõ ruùt voán ra.

3.5. Caùc coâng ty ñaàu tö maïo hieåm 3.5. Caùc coâng ty ñaàu tö maïo hieåm (Venture capital firms)(Venture capital firms)

268

135

Laø caùc trung gian taøi chính thu thaäp nguoàn löïc töø nhieàunhaø ñaàu tö khaùc nhau baèng caùch baùn cho hoï caùc coåphaàn vaø söû duïng tieàn thu ñöôïc mua chöùng khoaùn (ñaàutö).

Chuyeån ñoåi taøi saûn baèng caùch phaùt haønh coå phaàn vôùimeänh giaù nhoû vaø mua caùc goùi chöùng khoaùn lôùn.

Caùc quyõ töông hoã giaûm ñöôïc giaù khi mua chöùng khoaùnvôùi soá löôïng lôùn, giaûm chi phí giao dòch moâi giôùi vaømua caùc danh muïc chöùng khoaùn ña daïng hoaù.

cho pheùp caùc nhaø ñaàu tö nhoû tieáp caän thò tröôøng taøichính, höôûng lôïi ích töø chi phí giao dòch thaáp vaø giaûmthieåu ruûi ro baèng danh muïc chöùng khoaùn ña daïng hoùa.

3.6. Caùc quyõ ñaàu tö töông hoã3.6. Caùc quyõ ñaàu tö töông hoã(Mutual funds)(Mutual funds)

269

270

136

4. 4. QuyõQuyõ hoãhoã töôngtöông

271

1. Quyõ môû (open-end fund): caùc coå phaàn coù theå ñöôïcmua laïi baát kyø thôøi ñieåm naøo vôùi giaù baùn lieân keát ñeángiaù trò taøi saûn cuûa quyõ.

2. Quyõ töông hoã daïng ñoùng (close-end fund): moät soálöôïng nhaát ñònh coå phaàn khoâng ñöôïc mua baùn laïi maøñöôïc ñeà xuaát vôùi giaù khôûi ñieåm ban ñaàu sau ñoù baùn laïitaïi thò tröôøng thöù caáp nhö caùc coå phieáu thoâng thöôøngkhaùc. Giaù thò tröôøng cuûa caùc coå phieáu naøy cuõng bieánthieân leân xuoáng lieân quan ñeán giaù trò caùc taøi saûn trongquyõ. Traùi ngöôïc vôùi giaù coå phieáu trong caùc quyõ môû,giaù coå phieáu quyõ ñoùng coù theå cao hôn hay thaáp hôn giaùtrò taøi saûn coù trong quyõ phuï thuoäc vaøo tính thanh khoaûncuûa caùc coå phaàn vaø chaát löôïng quaûn trò quyõ.

Caùc quyõ môû thöôøng phoå bieán hôn caùc quyõ ñoùng do tínhthanh khoaûn cao hôn cuûa caùc coå phieáu.

Caùc quyõ töông hoã caáu truùc theo hai daïng:

272

Documents

BAØI 1. THÒ TRÖÔØNG TAØI CHÍNH · 2010. 1. 18. · 5 Caùc coâng cuï löu thoâng treân thò tröôøng tieàn teä Caùc coâng cuï treân thò tröôøng voán 3. Caùc