การศกษาวเคราะหค าซอนในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ An Analysis of Synonymous compounds appeared in Khaosaw, Phra

Aphaimani and Srisuwan

ณฐพงษ ปญจบร

คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม

รายงานการวจยนไดรบการสนบสนนจากทนวจย จากกองทนของมหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม ปงบประมาณ พ.ศ.2562

2562

ก

ชอเรองวจย การศกษาวเคราะหค าซอนในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ ผวจย ณฐพงษ ปญจบร ป พ.ศ. 2562

บทคดยอ

การศกษาวเคราะหค าซอนในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มวตถประสงคเพอศกษาค าซอน2 ค า ค าซอน 3 ค า ค าซอน 4 ค าซอนมากกวา 4 ค า และค าซอนแบบขยายค ศกษาการสรางค าซอนจากภาษาไทยกลาง ภาษาไทยถนเหนอ ภาษาบาลสนสกฤต และศกษาค าซอนทมความหมายเหมอนกน ความหมายใกลเคยงกน และความหมายตรงขามกน ทปรากฏในหนงสอคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ โดยศกษาจากจากหนงสอคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ แตงโดยพระญาพรหมโวหารพมพดวยตวอกษรลานนา จ านวน 143 หนา พมพทโรงพมพอเมรกน พมพครงท 1 พ.ศ.2473 ผลการศกษาพบวาค าซอน 2 ค า มจ านวน 449 ค า ค าซอน 3 ค า มจ านวน 152 ค า ค าซอน 4 ค า มจ านวน 143 ค า ค าซอนทมากกวา 4 ค า มจ านวน 6 ค า ในสวนของค าซอนทสรางขนจากภาษาทตางกนซงประกอบไปดวยภาษาไทยกลาง ภาษาไทยถนเหนอ ภาษาบาลสนสกฤต ปรากฏค าซอน 2 ค าทสรางขนจากภาษาทตางกน จ านวน 105 ค า ค าซอน 3 ค าทสรางขนจากภาษาทตางกน จ านวน 35 ค า และค าซอน 4 ค าทสรางขนจากภาษาทตางกน จ านวน 6 ค า ส าหรบค าซอนทแบงตามลกษณะความหมาย ปรากฏค าซอนทมความหมายเหมอนกน จ านวน 253 ค า ค าซอนทมความหมายใกลเคยงกน จ านวน 343 ค า และค าซอนทมความหมายตรงขามกน จ านวน 15 ค า

ค าส าคญ : ค าซอน, คาวซอ, พระอภยมณและศรสวณณ

ข

Research Topic An Analysis of Synonymous compounds appeared in Khaosaw, Phra Aphaimani and Srisuwan Researcher Mr. Nuttapong punjaburi Year 2019

Abstract The study of compound words analysis appeared in Phra Aphai Mani and Srisuwan aims to investigate the compound words with the occurrences of two words, three words, four words, and euphonic couplet. It is also intended to study the compound words created from official Thai accent, Northen Thai accent, Pali-Sansakrit, including the compound words which contain similar and opposite meanings that appeared in Phra Aphai Mani and Srisuwan Khaosaw. In this case, the primary source to provide information for this study is Phra Aphai Mani and Srisuwan Khaosaw book written by PrayaPhromwo-harn in Lanna characteristic version with 143 pages that firstly published at American press in 1930. The results of the study reveal that there were several types of compound words as following. For two words type, there were 449 glossaries. For three words type, there were 152 glossaries. For four words type, there were 143 glossaries. For over four words type, there were 6 glossaries. In addition, for the creation of different languages compound words, namely official Thai accent, Northen Thai accent, Pali-Sansakrit, there were two words type with 105 glossaries. For three words type, there were 35 glossaries. For four words type, there were 6 glossaries. For the compound words divided by types of meanings, there were the same meaning compound words with 253 glossaries. The compound words with similar meanings with 343 glossaries, and opposite meanings with 15 glossaries.

Key word: Synonymous compounds, Khaosaw, Phra Aphaimani and Srisuwan

ค

กตตกรรมประกาศ

รายงานวจยนไดรบทนสนบสนนการวจยจากกองทนวจยมหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม ประจ าปงบประมาณ 2562 ซงไดใหความส าคญกบการจดท าโครงการวจยนเปนอยางดมาโดยตลอด ขอกราบขอบพระคณผเชยวชาญและผทรงคณวฒทสละเวลาในการใหขอเสนอแนะและตรวจเนอหาทปรวรรตจากเอกสารโบราณเพอน ามาใชในการวจย ขอขอบคณกองทนวจยมหาวทยาลยราชภฏเชยงใหมรวมถงเจาหนากองทนวจยฯ ทใหการสนบสนนทนการวจย ชวยใหค าแนะน าเปนทปรกษา ประสานงานและอ านวยความสะดวกในเรองตางๆ อกทงไดใหความชวยเหลอในการตดตอเปนอยางด สดทายนผวจยหวงวาโครงการวจยเรอง การศกษาวเคราะหค าซอนในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ จะเปนประโยชนตอผศกษาดานวรรณกรรมลานนาไมมากกนอย อกทงยงเปนแนวทางการศกษาตอยอดในการท าความเขาใจความงามทางวรรณศลปในวรรณกรรมคาวซอลานนาอกดวย อนง หากการวจยนมขอบกพรองประการใด ผวจยใครขออภยมา ณ ทนดวย ณฐพงษ ปญจบร

ง

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย ก บทคดยอภาษาองกฤษ ข กตตกรรมประกาศ ค สารบญ ง บทท 1 บทน า 1 ทมาและความส าคญของการวจย 1 วตถประสงคของโครงการวจย 2 ขอบเขตโครงการวจย 2 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3 กรอบแนวคดของการวจยและนยามศพท 4 บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 5 เอกสารทเกยวของ 5 ประวตคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ 5 รปแบบฉนทลกษณคาวซอ 9 แนวคดและทฤษฎทเกยวของ 15 แนวคดการสรางค า 15 แนวคดการสรางค าซอน 18 แนวคดความงามทางวรรณศลป 19 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 21 เอกสารทเกยวกบค าซอน 21 วทยานพนธเกยวกบค าซอน 22 วทยานพนธเกยวกบการวเคราะหความงามในการประพนธวรรณกรรม 22 บทท 3 วธด าเนนการวจย 23 กระบวนการวจย 23 ขอบเขตและพนทของการวจย 23 ขนเตรยมการศกษา 23 ขนตอนการศกษา 24

จ

แผนการถายทอดเทคโนโลยหรอผลการวจยสกลมเปาหมาย 24 ระยะเวลาท าการวจยและแผนการด าเนนงานโครงการ 24 บทท 4 ผลการศกษา 26 ค าซอนทแบงตามจ านวนค า 26 ค าซอน 2 ค า 26 ค าซอน 3 ค า 35 ค าซอน 4 ค า 39 ค าซอนขยายค 42 ค าซอนทมากกวา 4 ค า 43 ค าซอนทสรางขนจากภาษาทตางกน 44 ค าซอน 2 ค า 44 ค าซอน 3 ค า 48 ค าซอน 4 ค า 51 ค าซอนทแบงตามลกษณะความหมาย 52 ค าซอนทมความหมายเหมอนกน 53 ค าซอนทมความหมายใกลเคยงกน 86 ค าซอนทมความหมายตรงขามกน 133 บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ 137 สรปผลการวจย 137 ขอเสนอแนะ 139 บรรณานกรม 141 ภาคผนวก 142 ภาคผนวก ก ตวอยางหนงสอคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ 143 ภาคผนวก ข คาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ 150 ประวตผวจย 302

1

บทท 1 บทน า

ทมาและความส าคญของการวจย

คาวซอ เปนค าประพนธรอยกรองชนดหนงของลานนา มรปแบบฉนทลกษณทมการก าหนดเสยงวรรณยกต สมผสและคณะเปนเอกลกษณเฉพาะตว สนนษฐานวาคาวซอเกดขนในชวงเวลาระหวาง พ.ศ.2300-2470 อนเปนชวงเวลาทอาณาจกรลานนาพนจากอ านาจการปกครองของพมาแลว จงท าใหเกดการฟนฟวฒนธรรมขน คาวซอเปนวรรณกรรมรอยกรองทไดรบความนยมเปนอยางมากในเขตลานนา มบทบาทหนาทเพอใชอานเลาสกนฟงในชมชน จนกลายเปนวฒนธรรมการเลาคาวขน (ณฐพงษ ปญจบร, 2557, น.3) จากการศกษาวรรณกรรมทองถนลานนา พบวากวในทองถน ไดแตงคาวซอขนเปนจ านวนมาก เรองราวทนยมน ามาแตงเปนคาวซอประกอบไปดวย ชาดกนอกนบาต ประวตบคคลส าคญ ประวตศาสนสถาน รวมไปถงนทานทองถน เชน คาวซอเรองบวระวงศหงสอ ามาตย คาวซอเรองแสงเมองหลงถ า คาวซอประวตครบาอภไชยขาวป คาวซอประวตครบาสวไชย คาวซอเรองต านานแลสางวดสวนดอกไมนครเชยงใหม เปนตน ซงคาวซอเหลานไดรบการเผยแพรโดยพมพเปนหนงสอคาวซอจ าหนายในป พ.ศ.2474 จากโรงพมพของนายเมองใจ ชยนลพนธ ท าใหความนยมการอานคาวซอมมากขน ผทมความสามารถในการแตงคาวซอกจะน าเอาธรรมชาดกเรองตางๆมาแตงเพม จงปรากฏวามหนงสอคาวซอทพมพจ าหนายโดยโรงพมพของนายเมองใจอยเปนจ านวนมาก คาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ เปนคาวซอทไดรบความนยมอกเรองหนง ซงน าเอาโครงเรองจากเรองพระอภยมณ ผลงานของสนทรภมาแตงดวยฉนทลกษณคาวซอ เนองจากเรองพระอภยมณเปนวรรณคดทไดรบความนยมเปนอยางมาก ทงในเขตลานนากมความนยมดวยเชนกน จงมการพมพเปนหนงสอคาวซอออกจ าหนาย คาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ เปนผลงานของพระญาพรหมโวหาร ผซงไดรบการยกยองวาเปนกวเอกของลานนา พระญาพรหมโวหารนนเดมชอพรหมมนทร ในวยหนมเปนผรบจางเขยนเอกสารดานกฎหมายอยกบศาลเมองล าปาง และรบจางเขยนคาวใชหรอเพลงยาวใหแกหนมสาว ตอมาบดาไดพาไปฝกงานกบพระญาโลมาวสย จงไดท างานเปนมหาดเลกอยกบเจาหลวงวรญาณรงส เจาผครองนครล าปางองคท 9 พรหมมนทรมความสามารถดานปฏภาณกวซงเปนทโปรดปรานของเจาผครองนครล าปาง จงไดรบการแตงตงใหเปน พระญาพรหมโวหาร (อดม รงเรองศร, 2543, น.208) ผลงานทพระญาพรหมโวหารไดสรางมเปนจ านวนมาก เชน คาวใครสกข คาวชางขด ค าจม คาวปสอนหลาน คาวสรรพค าสอน คาวพระอภยมณและศรสวณณ ส าหรบผลงานทโดดเดนของพระญาพรหมโวหารทไดรบการยอมรบอยางกวาวขวางคอ คาวสบท เปนเรองราววาดวยความโศกเศราทไดพลดพรากจากนางสรชม หญงผเปนทรกของพระญาพรหมโวหาร

พระญาพรหมโวหารแตงคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณขนเมอประมาณ พ.ศ.2420 - 2425 ความยาวจ านวน 1,512 บท แบงออกเปน 24 ตอน ตามพระประสงคของเจาแมทพเกสร พระชายาในพระเจาอนทวชยานนท พระเจาผครองนครเชยงใหมองคท 7 ภายหลง นายเมองใจ ชยนลพนธ ไดน ามาจดพมพดวย

2

อกษรธรรมลานนา โดยพมพครงแรกในป พ.ศ.2473 โดยน ามาพมพรวมเลมกบ “คาวค าสอนสลธมมภะทดหาเสน” ผลงานของนอยปญญา (อดม รงเรองศร, 2549, น.2,395)

คาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มความโดดเดนทางวรรณศลปคอการใชค าซอน ปรากฏการใชค าซอนหลากหลายรปแบบตลอดทงเรอง มทงค าซอนทแบงไดตามลกษณะการประกอบค า ไดแก ค าซอน 2 ค า ค าซอน 3 ค า ค าซอน 4 ค าขนไป นอกจากนยงปรากฏค าซอนทใชภาษาตางๆ มาซอนกน ไดแก ค าซอนทใชภาษาไทยกลางซอนกบภาษาไทยถนเหนอ ค าซอนทใชภาษาไทยถนเหนอซอนกบภาษาไทยถนเหนอ ค าซอนทใชภาษาไทยกลางซอนกบภาษาบาลสนสกฤต ค าซอนทใชภาษาบาลสนสกฤตซอนกบภาษาบาลสนสกฤต รวมทงค าซอนเพอความหมาย ไดแก ค าซอนทมความหมายเหมอนกน ค าซอนทมความหมายใกลเคยงกน และค าซอนทมความหมายตรงขามกน อกทงยงมค าซอนเพอเสยง และค าซอนแบบค าขยายค

ค าซอนแตละชนดทปรากฏนนเปนการแสดงออกถงปฏภาณกวของผแตง เปนสวนชวยทท าใหคาวซอเรองนมความไพเราะ มผลตอความหมายของค าและความ ดวยเหตนผวจยจงไดเลงเหนถงความส าคญในการศกษาคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ ผลทไดจากการศกษาจะกอใหเกดองคความรเกยวกบการใชค าซอนในวรรณกรรมรอยกรองลานนา อกทงยงสามารถน าไปใชในการจดการเรยนการสอนวชาวรรณกรรมลานนา เพอใหนกศกษาเกดความรความเขาใจและเกดความภาคภมใจในมรดกทางวฒนธรรม วตถประสงคของโครงการวจย 1. เพอศกษาค าซอน2 ค า ค าซอน 3 ค า ค าซอน 4 ค าซอนมากกวา 4 ค า และค าซอนแบบขยายค ทปรากฏในหนงสอคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ 2. เพอศกษาค าซอนตางภาษาทประกอบไปดวยภาษาไทยกลาง ภาษาไทยถนเหนอ และภาษาบาลสนสกฤต ทปรากฏในหนงสอคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ 3. เพอศกษาค าซอนทมความหมายเหมอนกน ความหมายใกลเคยงกน และความหมายตรงขามกน ทปรากฏในหนงสอคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ ขอบเขตของโครงการวจย ศกษาการใชค าซอน 2 ค า ค าซอน 3 ค า ค าซอน 4 ค าซอนมากกวา 4 ค า ค าซอนแบบขยายค การสรางค าซอนจากภาษาไทยกลาง ภาษาไทยถนเหนอ ภาษาบาลสนสกฤต ค าซอนทมความหมายเหมอนกน ความหมายใกลเคยงกน และความหมายตรงขามกน จากหนงสอคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ แตงโดยพระญาพรหมโวหาร ซงพมพรวมเลมกบคาวค าสอนสลธมมภะทดหาเสน พมพดวยตวอกษรลานนา จ านวน 143 หนา พมพทโรงพมพอเมรกน พมพครงท 1 พ.ศ.2473

3

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ประโยชนในดานวชาการ ผลของการศกษาวเคราะหค าซอนในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ จะกอใหเกดองคความรทางวชาการเกยวกบการใชค าซอนในงานวรรณกรรมรอยกรองลานนา ท าใหมองเหนถงวธการน าเสนอภาษาทท าใหเกดความงามทางวรรณศลป และเกดความเขาใจในวรรณกรรมรอยกรองลานนามากยงขน นอกจากนยงสามารถน าผลของการวจยไปใชในการจดการเรยนการสอนวชาภาษาและวรรณกรรมลานนา ของคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม ตลอดจนมหาวทยาลยอนๆในภาคเหนอทมการจดการเรยนการสอนเกยวกบภาษาและวรรณกรรมลานนา เชน คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม มหาวทยาลยราชภฏล าปาง มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย มหาวทยาลยศลปากร เปนตน เพอเปนการถายทอดองคความรไปส นกศกษาใหเกดความรความเขาใจ ตลอดจนความภาคภมใจในมรดกทางวฒนธรรมของทองถนลานนา การใชประโยชนจากงานวจย ผลของการศกษาวจยจะมการน าเสนอรายงานการวจยฉบบสมบรณและเผยแพรไปสแหลงขอมลตางๆ ทงหองสมดและฐานขอมลออนไลน รวมทงท าการเผยแพรบทความวจยในวารสารทางวชาการระดบชาต ผลการวจยทไดสามารถน าไปศกษาตอยอดในการศกษาวเคราะหวรรณกรรมรอยกรองลานนาประเภทอนๆ นอกจากนจะไดน าเอาผลการวจยมาจดพมพเปนหนงสอชอ “ค าซอนในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ” เพอเผยแพรไปยงหองสมดสถาบนการศกษาตางๆ และสามารถใชประกอบการเรยนการสอนวชาทเกยวกบภาษาและวรรณกรรมลานนาในโรงเรยน องคความรนจะเปนฐานของการศกษาวรรณกรรมรอยกรองลานนาส าหรบนกศกษา นกวชาการ และนกวจยไดอกดวย

4

กรอบแนวคดของการวจยและนยามศพท 1. กรอบแนวคดของการวจย

2. นยามศพทเฉพาะ

ภาษาไทยกลาง ภาษาไทยทใชเปนภาษาราชการของไทย

ภาษาไทยถนเหนอ เปนภาษาประจ าทองถนภาคเหนอ

ภาษาบาลสนสกฤต ในงานวจยนเปนภาษาบาลสนสกฤตทใชในภาษาไทย มใชเปนรากศพทภาษาบาลสนสกฤต อกทงในวรรณกรรมคาวซอเรองนผแตงไดเขยนค าศพทภาษาบาลสนสกฤตเปนรปตามการออกเสยงในทองถน ผวจยจงรกษารปค าศพทตามทผแตงไดบนทกไว

แนวคดการสรางค า

แนวคดท

ฤษฎท

เกยวของ

แนวคดการสรางค าซอน

แนวคดความงามทาง

วรรณศลป

วตถประสงคขอ 1

เพอศกษาค าซอน2 ค า ค าซอน 3 ค า ค าซอน 4 ค าซอนมากกวา 4 ค า และค าซอนแบบขยายค ทปรากฏในหนงสอคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ

วตถประสงคขอ 2 เพอศกษาค าซอนตางภาษาทประกอบไปดวยภาษาไทยกลาง ภาษาไทยถนเหนอ และภาษาบาลสนสกฤต ท ป รากฏในหนงสอคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ

วตถประสงคขอ 3 เพอศกษาค าซอนทมความหมายเหมอนกน ความหมายใกลเคยงกน และความหมายตรงขามกน ทปรากฏในหนงสอคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ

5

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของในงานวจยการศกษาวเคราะหค าซอนในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ สามารถจ าแนกออกไดดงน

เอกสารทเกยวของ

ประวตคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ คาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ ไดรบอทธพลจากเรองพระอภยมณ ผลงานของสนทรภ ซง

เรองนไดรบความนยมกนอยางกวางขวางรวมทงในเขตลานนาดวยเชนกน กวลานนาไดน าเอาเรองดงกลาวมาปรบเปนแบบส านวนชาดกและส านวนคาวซอ ผแตงส านวนทเปนคาวซอนนไดแกพระญาพรหมโวหาร หรอบางกเรยกวา “พระญาพรหมวสย” แตงเรองนขนเมอประมาณ พ.ศ. 2420–2425 ตามพระประสงคของเจาแมทพเกสรแหงราชส านกนครพงค ซงทรงโปรดละครแบบกรงเทพ ขณะทแตงคาวซอเรองน พระญาพรหมโวหารมอายเกอบ 80 ปแลว และทานกปรารภถงปญหาสขภาพของทานในชวงทายบทอยหลายครง

คาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ ไดมการจดพมพเปนหนงสอออกจ าหนาย โดยโรงพมพของนายเมองใจ ชยนลพนธ มขนาดเลมประมาณ 6x9 นว จ านวน 141 หนา รวม 24 ตอน และนบจ านวนบทคาวได 1,512 บท พมพดวยอกษรลานนา พมพครงทหนงเมอ พ.ศ. 2473 ทงนในการตพมพดงกลาวไดพมพรวมเลมกบ “ฅาวค าสอนสลธมมภะทดหาเสน” แตงโดยนอยปญญา เมอวนท 19 สงหาคม เดอน 11 เหนอ (เดอน9 ภาคกลาง) พ.ศ. 2465 ปกดเสด ส าหรบคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มเนอเรองตามล าดบบทหรอตอนตางๆ ดงตอไปน

บทท 1 เมอกลาวชมเมองรตนาแลวจงเรมเรองวา เรองนเปนเรองของพระโพธสตวในอดตชาต ทพระบดาคอทาวสทศนประสงคจะใหพระโอรสคอพระอภยมณและศรสวรรณไปเรยนวชาตามแบบกษตรย ทงสองกมารจงออกเดนทางไปจนถงบานจนทคามทมอาจารยสองทานอยทนน พระอภยมณเลอกเรยนวชาเปาป สวนศรสวรรณเลอกเรยนการกระบกระบอง

บทท 2 พระอภยมณศรสวรรณน าเอาธ ามรงคของตนไปขอเปนคาเรยนวชาจากอาจารยทไดก าหนดคาเลาเรยนไวเปนเงนหนงแสนต าลงทอง เมอสองพนองเรยนวชาการจบแลว อาจารยจงเอาธ ามรงคมามอบคนและบอกวาทก าหนดคาเลาเรยนสงนนมใชตองการเงนทอง เพยงแตไมตองการคนต าชามาขอเรยน ศรสวรรณทเรยนจบแลวกเดนทางมาสมทบพระเชษฐา จากนนทงสองพนองกเดนทางกลบเมอง ฝายทาวสทศนเมอรบรวาลกไปเรยนวชาเปาปและกระบกระบองเชนนนกไมพอพระทย เพราะเหนวามใชวชาของผทจะเปนกษตรย จงขบไลทงสองพนองออกจากเมองรตนาไประหวางทางนนพระอภยมณเกดความทอถอยขน จนรอนถงศรสวรรณตองปลกปลอบใหมใจเขมแขง แลวจงพากนเดนทางตอไปจนถงฝงมหาสมทร

6

บทท 3 กลาวถงสามพราหมณ คอ พราหมณโมรา สานนทและวเชยร เปนสหายรกกน ตางคนตางมความสามารถคนละอยาง คอพราหมณสานนทสามารถเรยกลมฝนได พราหมณวเชยรสามารถยงธนไดถงครงละเจดดอก สวนพราหมณโมรานนอาจแปลงกายไดหลายประการ ทงสามนนเมอตกบายลงกชวนกนนงส าเภายนตรไปเทยวจนไปถงบรเวณทพระอภยมณศรสวรรณนงอยจงเขาไปหาแลวสนทนากนจนทราบความเปนมาของทงสองฝาย ทงสามพราหมณตางสงสยวาวชาเปาปนนจะดวเศษอยางไรพระอภยมณจงใหทงหมดนอนลงแลวเปาปจนกระทงผฟงทงหมดนนหลบไป ในบรเวณนนยงมนางผเสอยกษนางหนง วนนนนางออกจากคหาไปหาอาหารมาจนถงทนน ไดยนเสยงปจงมองไปพบพระอภยมณกพอใจ จงจบตวพระอภยมณแหวกสายน าลงไปในถ าของตนแลวแปลงกายเปนนางมนษยเขาไปเลาโลมพระอภยมณ แมพระอภยมณจะส าเหนยกรวาเปนนางยกษผเสอสมทร แตกไมอาจแขงขนไดจงใหนางสาบานวาจะไมท าราย จากนนจงแขงใจเปนสามของนางแปลงนน นางแปลงกใหความเอออาทรหาอาหารมาเลยงดอยตลอดมา

บทท 4 ฝายศรสวรรณและสามพราหมณหลบอยจนตกเยนกตนขน เมอไมพบพระอภยมณกคนหา เมอพบรอยเทาของนางยกษผเสอสมทรเขากสนนษฐานวาคงมาจบพระอภยมณไปกนเสยแลว ศรสวรรณเสยใจจนสนสต สามพราหมณจงตองชวยใหฟนคนมาแลว พราหมณสานนทจบยามดรวาพระอภยมณยงมชวตอยเพยงแตถกนางยกษลกไปอปถมภ จากนนจงชวนกนลงเรอไปคนหา แตเมอถงวาระทศรสวรรณจะมค เรอของคนทงสจงไปถงเมองหนง ทงสเกรงจะมคนรวาเปนส าเภายนตรจงพากนเผาเรอแลววายน าขนฝง เมอพบนายดานกบอกวาตนเปนหมอมาแสวงหายาสมนไพร บงเอญไฟไหมเรอจงขออาศยอยกบนายดานสกระยะหนง นายดานเลาวาเมองนนมกษตรยชอทาวทสสวงศผมธดางามชอเกษราและนางเกษราน ทาวอเธนซงเปนกษตรยชวามาสขอแตกโปรดประทานให

บทท 5 รงขน นายดานกพาสหนมออกชมเมอง สาวๆ แมคาเหนศรสวรรณเปนหนมรปงามกตะโกนหยอก สวนนางกระจงซงเปนคนซอของเขาครวในวงเหนศรสวรรณรปงามกตดตามไป ฝายยายวเศษแมครวเหนผดเวลาจงใหคนของตนไปตามหานางกระจงเพอน าไปช าระโทษ นางกระจงกลบวาตนมสามเปนพราหมณ ยายวเศษจงไปบอกพระพเลยงของนางเกษรา พระพเลยงจงใหจบตวพราหมณเขาไปในวงเพอลงโทษ ครนเหนศรสวรรณมโฉมอนงามประหลาดจงใหน าตวคนทงสไปไวในสวนอทยานใหตาและยายผดแลอทยานคอยควบคมตว ครงนศรสวรรณออกปากวาไมชอบผหญงโดยเฉพาะชาววง

บทท 6 สพระพเลยงเมอเขาเฝานางเกษรานน กพยายามชกจงใหสนใจพราหมณดวยประการตางๆ และคนนนนางเกษรากฝนวามงมารดตนไว ซงพเลยงกรบท านายวาจะมค และในวนเดยวกนนนสพเลยงกพากนออกไปทสวนอทยาน สามพราหมณเหนทาทางสาวชาววงกเขาใจ แตศรสวรรณกแกลงท าเปนขมขมนในการท าสวนโดยไมสนใจผใดทงสน

บทท 7 พระพเลยงเหนศรสวรรณกมหนาท างานกสงสาร จงสงใหตายายงดการใชงาน สวนสามพราหมณนนเมอไดโอกาสกสนทนากบพระพเลยงพลางขอหมากพลบหรจากชาววง นางพเลยงกถอโอกาสซกไซเรองราวของศรสวรรณจากสามพราหมณไปดวย สามพราหมณจงแนะใหพเลยงชวนนางเกษรามาชมสวน

บทท 8 ศรสวรรณกลาวเตอนสามพราหมณมใหหลงเชอมารยาสตรและควรออกเดนทางไปคนหาพระอภยมณตอไป สามพราหมณทวงวาเมอไดโอกาสพบสาวงามกนาจะลองเสยงดกอน ฝายพระพเลยงเมอสบ

7

โอกาสกชวนนางเกษราไปชมสวนครนศรสวรรณเหนนางเกษราเขากพอใจ และนางเกษรากพอใจศรสวรรณเชนกน แตเมอนางสงสยวาพเลยงจะชวนมาพบชายดงกลาว นางเกษรากสงใหจดขบวนกลบวง

บทท 9 เมอนางเกษราลบตาไปแลว ศรสวรรณกหมนหมองกงวลเรองทอยากพบกบนางเกษราอก ฝายนางเกษรากไดแตค านงถงศรสวรรณ นางพเลยงสงเกตรความนยจงแกลงขบรองกลาววามราชบตรปลอมเปนพราหมณมาแสวงหาค เมอนางเกษรารทนพเลยงกแกลงท าเปนโกรธ สงใหเลกพดถงเรองนนอก นางพเลยงจงเปดตเอาเรองอณรธคราวไดคมาอานใหฟงอกจนหลบไป

บทท 10 ฝายศรสวรรณทยงวนวายใจอยนนกไมเปนอนหลบนอนจนพราหมณทงสามชวยกนเตอน สวนสามพราหมณไมสามารถแบงคกบพระพเลยงไดถก ศรสวรรณจงแนะใหจบฉลาก ซงพราหมณวเชยรไดคกบนางจงกลณ พราหมณสานนทคกบนางอบล และพราหมณโมราไดนางประภา เหลอแตนางศรสดาจงยกแถมใหกบศรสวรรณ

บทท 11 วนรงขน นางพเลยงกไปทสวนอทยาน สามพราหมณตางคนตางเขาไปหาคของตนแลวพดคยกน คราวนน ศรสวรรณกเอาใบตองมาเขยนเพลงยาวฝากไปถงนางเกษราพรอมกบธ ามรงคเรอนครฑและขอใหนางขอประทานผาสไบผนทนางหมวนไปชมสวนนนใหตนดวย

บทท 12 เมอถงวงและไดโอกาสแลว พระพเลยงกถวายสารรกและของฝากรวมทงของปรศนาแกนางเกษรา เมอนางเกษราอานแลวกแกลงท าเปนไมพอพระทยแตกประทานผาสไบผนนนแกพเลยงแลวคบคดกนแตงเพลงยาวตอบศรสวรรณและมอบใหพเลยงทงสน าไปใหศรสวรรณในวนรงขน

บทท 13 สามพราหมณเหนนางพเลยงไปถงสวนกไปตอนรบแลวคลอเคลยกนตามคของตนซงนางศรสดาเมอไมมคจงไมพอใจ และเรยกพวกบาวตามหลงกลบไปวงกอน ท าใหพเลยงทงสามตองรบกลบตามไป ฝายศรสวรรณเมอไดสารรกจากนางเกษราแลวกอานดวยความปลาบปลมเปนทสด

บทท 14 เมอนางศรสดากลบถงวงกเขาเฝานางเกษราแลวกลาววาสามนางไปมวคบชและนางพเลย งทงสกถงกบทะเลาะกนตอหนานางเกษรา

บทท 15 ฝายทาวอเธนเมอไดรบการปฏเสธทจะสงนางเกษรานนกไมพอใจจงยกทพมาประชดและใหทหารตรกเขามาตามล าดบ ประชาชนกอพยพเขาสเมองมากขน ทาวทสสวงศกสงใหเตรยมรบ

บทท 16 เมอนางเกษราเกรงวาบดาจะสงตนใหกบทาวอเธนเชนนน กคดถงศรสวรรณ นางจงใหศรสดาไปถามพวกสชายวาจะท าอยางไรตอไป ทงสหนมบอกวาจะอาสาสศกในครงน

บทท 17 เมอศรสดากลบถงวงแลวกเขาทลนางเกษราแลวเสรมวาศรสวรรณจ านงใจมาทนางจงขออาสาดวยความรก นางเกษราสงสารศรสวรรณและกลาววาหากเมองแตกแลวกจะพยายามออกไปหาศรสวรรณใหจงได ฝายขาศกแขกชวายกเขามาลอมกรงแลวจงใหทตน ามาสาสนมาบอกวาหากไมยกนางเกษราใหกจะยกเขาตเมองทาวทสสวงศจงกลาวกบทตวาจะขอหารอกบขนนางดกอ น แลว จะใหค ำตอบในวนรง ขน

บทท 18 ฝายศรสวรรณกพาสามพราหมณเขาบกทพขาศกแลวตดศรษะนายทพไปคนละหวเพอแสดงความสามารถกอนทจะเขาเฝาถวายตวสศกแขกชวาจากนนกไปทประตเมองซงนายประตกเปดรบและพาไปถวายตวยงทประชมขนนาง สหนมขออาสาสกบขาศกและกลาววาทมขาศกมาตดเมองนเปนเพราะพระธดามเคราะหจงจะท าน าทพมนตสะเดาะเคราะหถวาย ทาวทสสวงศเมอเหนพราหมณหนมทาทางดเขามาอาสานน

8

พเคราะหดเหนเปนคนดมวชากรสกพอใจ จงสงใหคนไปบอกนดทารบในวนรงขน จากนนจงสงชาววงใหจดปรมณฑลสะเดาะเคราะห หมดวยผาขาวไวโดยรอบบรเวณพธ

บทท 19 ทาวทสสวงศน าพราหมณหนมเขาไปท าพธในวง ซงเมอนางเกษราทราบกเขาใจร เมอถงเวลานางกเขาสบรเวณมณฑล พราหมณทงสและนางทงหาเมออยในทรโหฐานกไดแตคยกนเบาๆ จนเขาใจกนด และครงนศรสวรรณกไดรบมอบหมายใหนอนคางอยททองพระโรง

บทท 20 รงขน นางเกษรากเขาเฝาและขอออกไปดการรบทพลบพลาดวยซงพระบดากอนญาต ทางฝายศรสวรรณและพราหมณทงสามกเตรยมตวออกรบ เมอไดฤกษแลวศรสวรรณกเขาเฝาเพอรบพรแลวใหเคลอนกระบวนทพเขาสนามรบ ฝายทาวอเธนกยกทพประกอบดวยนายทหารจ านวนมากเขาตอสกนเปนสามารถ จนพวกแขกชวาพายแพจงแตกทพไป ทาวทสสวงศกดพระทยอยางยง โดยเฉพาะศรสวรรณและพราหมณทงสามกไดรบความยกยองใหอยในทองพระโรง และรอฟงขาวการจะยกนางเกษราใหตนดวยใจจดจอ

บทท 21 นางเกษรากร าลกถงศรสวรรณเชนเดยวกบทสนางตางกคดถงคของตน จงตางรอยมาลยสงไปถงกนทกวน ฝายทาวทสสวงศเมอสบายพระทยแลวกโปรดใหปนบ าเหนจแกขาทหารผมความชอบ แตเมอพระราชทานใหสหนมนนพราหมณสานนททลวาไมประสงคจะขอรบบ าเหนจ เพราะหวงจะขอพงพระเดชพระคณเหมอนบดาของตน ทาวทสสวงศกเขาพระทยวาศรสวรรณรกนางเกษรา แตครนจะยกนางใหกเกรงจะเปนการเสอมพระเกยรตทยกราชธดาใหแกชายแปลกหนา ครนจะไมใหกเสยดายฝมอ จงปรกษากบนางเทวของพระองคซงนางกทลวาศรสวรรณนนนาจะมใชชายสามญ อยางนอยคงจะเปนราชบตรของนครใดนครหนง สวนพราหมณทงสามนนนาจะเปนพราหมณจรงดงทกลาวอางมานน ฝายศรสวรรณรอฟงขาวไดถงครงเดอนไมเหนวาทาวทสสวงศจะยกนางเกษราใหกรอนใจจนสามพราหมณตองคอยปลอบวา หากไมไดสมหวงกจะพานางเกษราหนกยอมท าได จากนนศรสวรรณกเขยนสารรกสงไปถงเกษรา

บทท 22 ในสารศรสวรรณนนกลาววาตนไดพยายามถนอมรกรอเกษรามานานแลว เหนจะไมสมความหวงเพราะวาสนานอยจงจะขอลาไป นางเกษราทราบความในสารตดพอเชนนนกเสยใจจนเปนลม ทาวทสสวงศและนางเทวซงพอจะเขาใจถงสาเหตกใหไปเชญสพราหมณใหเขาไปชวยรกษา เมอแกไขจนนางเกษราฟนแลวศรสวรรณจงกลาววาจะขอเฝาอยดอาการสกระยะหนง

บทท 23 ฝายพระมเหสเหนศรสวรรณและนางเกษราผกพนกนลกซงเชนนนกลองถามไถด ครนเหนวาเหมาะสมกนกกลาวเชงฝากฝงนางไวกบศรสวรรณ แลวนางกทลเตอนพระสามใหด าเนนการตกแตงแกหนมสาวเหลานนตอไป

บทท 24 เมอมพระราชโองการสงแลวบรรดาเสนาขาราชการกด าเนนพธอภเษกศรสวรรณและนางเกษราตามแบบอยางราชประเพณอยางมโหฬารในทสด

9

รปแบบฉนทลกษณคาวซอ คาวซอ ซงเปนบทรอยกรองของภาคเหนอ ใชภาษาถนเหนอเปนหลกในการแตง แตกสามารถใชภาษา

อนๆ มาแตงรวมดวยได เชน ภาษาบาลสนสกฤต ภาษาไทยมาตรฐาน ฯลฯ ภาษาถนเหนอจดอยในภาษาตระกลไท(Tai Family) (เรณ วชาศลป, 2543, น.6) กลมตะวนตกเฉยงใตซงมเสยงวรรณยกตทมากกวาภาษาไทยมาตรฐาน เสยงวรรณยกตในภาษาไทยมาตรฐานม 5 เสยง แตส าหรบเสยงวรรณยกตในภาษาถนเหนอนน นกภาษาศาสตรบางทานไดวเคราะหวาม 6 เสยง (กรรณการ วมลเกษม, 2549, น.46) บางทานวเคราะหวาม 8 เสยง (จรญ บญพนธ และคณะ, 2524) ในทนจะยดตามการวเคราะหแบบ 6 เสยงโดยใชส าเนยงภาษาเชยงใหมเปนตวแทน ดงน

1. เสยงกลาง-ระดบ (ระดบเสยง 3-3) ใกลเคยงกบเสยงวรรณยกตสามญในภาษาไทยมาตรฐาน

เชนค าวา นา บน เปนตน ในทนจะใชรป เปนสญลกษณแทน 2. เสยงต า-ตก (ระดบเสยง 2-1) ใกลเคยงกบเสยงวรรณยกตเอกในภาษาไทยมาตรฐาน เชนค าวา

ไก บาว เปนตน ในทนจะใชรป เปนสญลกษณแทน 3. เสยงสง-ตก (ระดบเสยง 4-2) ใกลเคยงกบเสยงวรรณยกตโทในภาษาไทยมาตรฐาน เชนค าวา

วง คอก เปนตน ในทนจะใชรป เปนสญลกษณแทน 4. เสยงสง-ขน (ระดบเสยง 4-5) ใกลเคยงกบเสยงวรรณยกตตรในภาษาไทยมาตรฐาน เชนค าวา

นอง ไม เปนตน ในทนจะใชรป เปนสญลกษณแทน 5. เสยงต า-ขน (ระดบเสยง 2-4) ใกลเคยงกบเสยงวรรณยกตจตวาในภาษาไทยมาตรฐาน เชนค า

วา สาว หมาย เปนตน ในทนจะใชรป เปนสญลกษณแทน 6. เสยงกลางคอนขางสง-ระดบเสนเสยงปด (high-level with glottal closure) เปนเสยง

วรรณยกตทไมมในภาษาไทยมาตรฐาน ระดบเสยงตอนเปดพยางคจะอยในระดบ 4 ตอนทายพยางคเสยงจะตกเลกนอยและเสนเสยงปด ในทนจะเรยกเสยงวรรณยกตนวา เสยงโทพเศษ เชนค าวา ขา อาย เปนตน ใชรป

เปนสญลกษณ

10

แผนภมแสดงเสยงวรรณยกตภาษาถนเหนอส าเนยงเชยงใหม

ภาพท 2 แผนภมแสดงเสยงวรรณยกตภาษาถนเหนอส าเนยงเชยงใหม

1. ขอบงคบเรองเสยงวรรณยกต คาวซอเปนบทรอยกรองทมการบงคบเสยงวรรณยกตในวรรคตางๆ ทงสมผสระหวางวรรคและ

สมผสระหวางบท ส าหรบเสยงวรรณยกตทใชบงคบในค าไดแกเสยงสามญ เสยงเอก เสยงตร เสยงจตวา และเสยงโทพเศษ ซงผวจยจะใชสญลกษณ และ ตามล าดบดงทไดแสดงไวในตอนตน

การก าหนดเสยงวรรณยกตบงคบในคาวซอมดงน บทขนตน วรรคท 1 ค าสดทายของวรรค นยมใชเสยงสามญ ตรหรอจตวา วรรคท 2 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงตร วรรคท 3 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงโทพเศษ วรรคท 4 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงจตวา วรรคท 5 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงตร วรรคท 6 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงจตวา วรรคท 7 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงสามญ วรรคท 8 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงโทพเศษ วรรคท 9 ค าสดทายของวรรค นยมใชเสยงสามญหรอจตวา วรรคท 10 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงโทพเศษ วรรคท 11 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงสามญ วรรคท 12 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงตร

11

บทด าเนนเรอง วรรคท 1 ค าสดทายของวรรค นยมใชเสยงสามญหรอจตวา วรรคท 2 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงตร วรรคท 3 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงโทพเศษ วรรคท 4 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงสามญ วรรคท 5 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงตร วรรคท 6 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงจตวา วรรคท 7 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงสามญ วรรคท 8 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงโทพเศษ วรรคท 9 ค าสดทายของวรรค นยมใชเสยงสามญหรอจตวา วรรคท 10 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงโทพเศษ วรรคท 11 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงสามญ วรรคท 12 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงตร บทลงทาย วรรคท 1 ค าสดทายของวรรค นยมใชเสยงสามญหรอจตวา วรรคท 2 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงตร วรรคท 3 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงโทพเศษ วรรคท 4 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงสามญ วรรคท 5 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงสามญ วรรคท 6 ค าสดทายของวรรค บงคบใชเสยงโทพเศษ วรรคท 7 ค าท 2 ของวรรค บงคบใชเสยงตร วรรคท 8 วรรคนใชค าวา กอนแลนายเฮย กอนแลนายเหย กอนแล ฯลฯ

2. การแบงวรรค การแบงวรรคของคาวซอในอดตนนนยมเขยนเรยงตดกนไปโดยไมมการเวนชองวางระหวางวรรค

ทชดเจน ซงเหมอนกบค าประพนธแบบโบราณของไทย ทงนเพอเปนการประหยดพนทของวสดทใชรองรบในการบนทก ท าใหสามารถบนทกขอความไดมากทสด โดยเนอหาบางชวงอาจจะมการเวนวรรคทท าใหผ อานสามารถเขาใจไดงายหรอบางชวงอาจจะเขยนขอความตดกนท าใหผอานตองแบงวรรคและท าความเขาใจดวยตนเอง จนกระทง นายสงฆะ วรรณสย ไดเขยนหนงสอชอ “หลกกวนพนธลานนาไทย” ขน จงท าใหเกดการน าเอาคาวซอทกวโบราณไดแตงไวน าเอาออกมาวางเปนกฎเกณฑ โดยสรางแผนผงและบญญตทชดเจน (ฉตรยพา สวสดพงษ, 2517, น.6) จงกลาวไดวานายสงฆะ วรรณสย เปนบคคลแรกเรมทท าใหค าประพนธประเภทคาวซอมรปแบบทชดเจนขน โดยคาวแตละบทสามารถแบงออกเปนวรรคไดดงน

12

บทขนตน แบงวรรคออกเปน 12 วรรค วรรคท 1 ม 3 หรอ 4 ค า วรรคท 2 ม 4 ค า วรรคท 3 ม 3 หรอ 4 ค า วรรคท 4 ม 4 ค า วรรคท 5 ม 3 หรอ 4 ค า วรรคท 6 ม 4 ค า วรรคท 7 ม 3 หรอ 4 ค า วรรคท 8 ม 4 ค า วรรคท 9 ม 3 หรอ 4 ค า วรรคท 10 ม 4 ค า วรรคท 11 ม 3 หรอ 4 ค า วรรคท 12 ม 2 ค า

บทด าเนนเรอง แบงวรรคออกเปน 12 วรรค วรรคท 1 ม 3 หรอ 4 ค า วรรคท 2 ม 4 ค า วรรคท 3 ม 3 หรอ 4 ค า วรรคท 4 ม 2 ค า วรรคท 5 ม 3 หรอ 4 ค า วรรคท 6 ม 4 ค า วรรคท 7 ม 3 หรอ 4 ค า วรรคท 8 ม 4 ค า วรรคท 9 ม 3 หรอ 4 ค า วรรคท 10 ม 4 ค า วรรคท 11 ม 3 หรอ 4 ค า วรรคท 12 ม 2 ค า

บทลงทาย แบงวรรคออกเปน 8 วรรค วรรคท 1 ม 3 หรอ 4 ค า วรรคท 2 ม 4 ค า วรรคท 3 ม 3 หรอ 4 ค า วรรคท 4 ม 2 ค า

13

วรรคท 5 ม 3 หรอ 4 ค า วรรคท 6 ม 4 ค า วรรคท 7 ม 4 ค า วรรคท 8 จบดวยการใชค าวา กอนแลนายเฮย กอนแลนายเหย ฯลฯ

สวนการก าหนดจ านวนค าในแตละวรรคนน ในการแตงคาวซอไดก าหนดจ านวนค าไววา “สามตวเหลยว เจดตวเทยว บาทหลงบาทหนา” ซงมความหมายวา การแตงคาวซอในวรรคแรกจะม 3 ค า สวนในวรรคตอไปจะม 4 ค า เมอรวมแลวจะได 7 ค า แตผวจยไดพบวาการแตงคาวซอในวรรคแรกไมจ าเปนจะตองใชค า 3 ค าเสมอไป สามารถใช 4 ค ากได ซงในงานวรรณกรรมคาวซอทวไปมกจะมการใช 3 ค าหรอ 4 ค าสลบกนอยเสมอ รวมทงในต าแหนงวรรคท 3 5 7 9 และ 11 ของบทขนตนและบทด าเนนเรอง ตลอดจนต าแหนงวรรคท 1 3 และ 5 ของบทสดทาย กมการใชค าจ านวน 3 หรอ 4 ค าสลบกนอยเสมอ 3. การก าหนดสมผส

การก าหนดสมผสของคาวซอ ประกอบไปดวยสมผสระหวางวรรคและสมผสระหวางบท ผวจยไดใชเสนโยงสมผสตามทปรากฏบนแผนผง โดยใชเสนเดยวแสดงการสมผสระหวางวรรค สวนเสนคแสดงการสมผสระหวางบท ดงน

บทขนตน วรรคท 1 ค าสดทายของวรรคนจะไปสมผสกบค าท 2 ของวรรคท 2 วรรคท 2 ค าสดทายของวรรคนจะไปสมผสกบค าสดทายของวรรคท 3 วรรคท 4 ค าสดทายของวรรคนจะไปสมผสกบค าสดทายของวรรคท 6 วรรคท 6 ค าสดทายของวรรคนนอกจากจะรบสมผสจากค าสดทายของวรรคท 4 แลว ยงไปสมผสกบค าสดทายของวรรคท 7 อกดวย วรรคท 8 ค าสดทายของวรรคนจะไปสมผสกบค าสดทายของวรรคท 10 วรรคท 12 ค าสดทายของวรรคนจะไปสมผสกบค าสดทายของวรรคท 2 ในบทตอไป

บทด าเนนเรอง วรรคท 2 ค าสดทายของวรรคนจะรบสมผสจากค าสดทายของวรรคท 12 ของบทกอนหนา วรรคท 4 ค าสดทายของวรรคนจะไปสมผสกบค าสดทายของวรรคท 6 วรรคท 6 ค าสดทายของวรรคนนอกจากจะรบสมผสจากค าสดทายของวรรคท 4 แลว ยงไปสมผสกบค าสดทายของวรรคท 7 อกดวย วรรคท 8 ค าสดทายของวรรคนจะไปสมผสกบค าสดทายของวรรคท 10 วรรคท 12 ค าสดทายของวรรคนจะไปสมผสกบค าสดทายของวรรคท 2 ในบทตอไป

14

บทลงทาย วรรคท 2 ค าสดทายของวรรคนจะรบสมผสจากค าสดทายของวรรคท 12 ของบทกอนหนา วรรคท 4 ค าสดทายของวรรคนจะไปสมผสกบค าสดทายของวรรคท 5 วรรคท 6 ค าสดทายของวรรคนจะไปสมผสกบค าท 2 ของวรรคท 7

ฉนทลกษณของคาวซอซงมขอบงคบเรองเสยงวรรณยกต การแบงวรรค การก าหนดจ านวนค า และการก าหนดสมผส เปนดงแผนภมฉนทลกษณพรอมทงตวอยางตอไปน

บทขนตน

บทด าเนนเรอง

บทลงทาย

15

ตวอยางคาวซอ บทขนตน

มโนเนอง จเหลองเหยวมวย เพยงดงกลวย บมไวในขม แดนแตนอง แมบวจจม เจาหวค าซม ทอดทมละขา ละเวเหหน เพศคนเมาบา เพอตวนายมา ทงละ

บทด าเนนเรอง อาตวไปขน มาสายแทนใช หอหมดจากเสยง ราค

คนวาพน บตายเปนผ บหนค าเดม จกเตมไถเจา บลาละตว หอมวมดเสา จกตามทวยเอา ไถคด

บทลงทาย

คนไผประสงค เกบมาอานใช เทยงสนนใต ดนเฟอน มะโนเนอง สดเสยงเสยหน เทานสดาฟง กอนแหลนายเหย

การก าหนดค าของคาวซอนนไดก าหนดสญลกษณ O ในแผนผงแทนค า 1 ค า ส าหรบสญลกษณ

ทอยในวงเลบ หมายถง จะปรากฏค าในต าแหนงนนหรอไมกได

แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

แนวคดการสรางค า วนย ภระหงษ (2544, 72-88) กลาววาค าทใชในภาษาไทยปจจบนนมทงภาษาพดและภาษาเขยน มทงทเปนหนวยค าเดยว และค าทมมากกวา 1 หนวยค า เฉพาะค าทมมากกวา 1 หนวยค านน มลกษณะแตกตางกนไป มทงหนวยค าอสระและหนวยค าไมอสระ ท าใหค าทประกอบขนแลว มลกษณะและความหมายแตกตางกนไป เชน ฝนตกหยมๆ นกเรยนแสดงกายบรหาร รถไฟเขาเทยบชานชาลา เปนตน จะเหนไดวาหนวยค าทน ามาประกอบกนมลกษณะแตกตางกน คอมทงหนวยค าอสระและหนวยค าไมอสระ ท าใหค าทประกอบขนแลวมลกษณะและความหมายแตกตางกนไป การประกอบค าทใชอยในภาษาไทยมลกษณะและรายละเอยดของการน าหนวยค ามาประกอบเขาดวยกน ดงน

1.ค าผสาน ไดแก ค าทประกอบดวย 2 หนวยค า หรอมากกวา 2 หนวยค า หรอมากกวา 2 หนวยค า และหนวยค าทประกอบกนดงกลาวจะตองมหนวยใดหนวยหนงหรอทกหนวยเปนหนวยค าไมอสระ กลาวคอ

16

อาจเปนค าผสานทเกดจากการน าหนวยค าไมอสระทกหนวยประกอบเขาดวยกน เชน ค าวา ชดชอย หรออาจเปนค าผสานทเกดจากการน าหนวยค าไมอสระประกอบกบหนวยค าอสระ เชน ค าวา นกเรยน

ค าผสานจ าแนกตามวธการน าชนดของหนวยค าทน ามาประกอบเขาดวยกนเปน 2 ประเภท คอ ค าผสานแทและค าผสานเทยม แตละประเภทมลกษณะดงตอไปน

1.1 ค าผสานแท ไดแก ค าผสานชนดทสวนประกอบของค าเปนหนวยค าไมอสระทงหมด เชน ครนเครง ชดเชย

1.2 ค าผสานเทยม ไดแก ค าผสานชนดทเกดจากการน าหนวยค าไมอสระประกอบเขากบหนวยค าอสระ เฉพาะหนวยค าไมอสระทน ามาประกอบเปนค าผสานนน มทงทเปนหนวยหนาศพท และหนวยทายศพท ดวยเหตนจงอาจจ าแนกค าผสานเทยมออกเปนดงน

1.2.1 ค าผสานเทยมหนวยหนาศพท ไดแก ค าผสานเทยมชนดทหนวยค าไมอสระประกอบอยหนาหนวยศพท

1.2.2 ค าผสานเทยมหนวยกลางศพท ไดแก ค าผสานเทยมชนดทหนวยค าไมอสระประกอบอยเปนหนวยกลางศพท

1.2.3 ค าผสานเทยมหนวยทายศพท ไดแก ค าผสานเทยมชนดทหนวยค าไมอสระ ประกอบอยเปนหนวยทายศพท

2. ค าผสม คอ ค าทเกดจากการน าหนวยค าอสระตงแต 2 หนวยขนไปมาประกอบเขาดวยกน ค าผสมจ าแนกตามความหมายของหนวยค าทน ามาประกอบเขาดวยกนออกเปน 2 ชนด คอ ค าประสม และค าซอน 2.1 ค าประสม เปนค าทเกดจากการน าหนวยค าอสระตงแต 2 หนวยขนไปมาประกอบเขาดวยกน ทงนหนวยค าทน ามาประกอบเขาดวยกนนนมความหมายตางกนหรอไมสมพนธกนในลกษณะหนงลกษณะใด และเมอน ามาประกอบกนเปนค าใหมแลวจะมความหมายใหมหรอทเหมอนหรอมเคา หรอนยของความหมายของหนวยค าทน ามาประกอบเขาดวยกนอย เชน ค าวา โรง กบค าว า เรยน ท าใหมความหมายวา สถานททกอสรางส าหรบศกษา การน าหนวยค าอสระหรอค าทมความหมายสมบรณในตวเองมาประกอบเขาดวยกนและเกดเปนค าหรอกลมค าใหมนน อาจเปนวล หรอกลมค ากได ดงนนเพอใหเขาใจวาค าใดเปนค าประสม ค าใดไมใชค าประสมใหพจารณาจากลกษณะของค าผสม ดงตอไปน

2.1.1 ค าประสมประกอบดวย 2 สวน สวนหนงจะเปนสวนประกอบหลก อกสวนหนงจะเปนสวนประกอบขยาย และแตละสวนอาจเปนหนวยค า 1 ค า หรอหนวยค ามากกวา 1 ค า

2.1.2 ค าประสมเมอประกอบกนขนแลว ไมอาจแยกสวนทประกอบหรอสบเปลยนต าแหนงของสวนประกอบของค าประสม โดยใหมความหมายเหมอนเดมได กลาวคอ เมอแยกสวนประกอบหรอสยเปลยนต าแหนงของสวนประกอบนน ความหมายจะเปลยนไป แตถาแยกสวนประกอบหรอสบเปลยนต าแหนงแลวความหมายยงเหมอนเดมแสดงวาไมใชค าประสม

2.1.3 ค าประสมเมอประกอบขนแลว ไมอาจแทรกค าหนงค าใดเขาในระหวางสวนประกอบของค าประสมได ทงนเมอแรกค าหนงค าใดเขาไปแลวความหมายจะเปลยนไป ไมใชความหมายของค าประสมนน

17

2.2 ค าซอน หรอค าไวพจนผสม หรอค าค เปนค าทเกดจากหนวยค าอสระตงแต 2 หนวยขนไปมาประกอบเขาดวยกน ทงนหนวยค าทน ามาประกอบเขาดวยกนนน จะมความหมายเหมอนกนหรอเปนไปในท านองเดยวกน หรออาจเปนหนวยค าทมความหมายตางกนในลกษณะตรงกนขาม ค าซอนสามารถแบงไดตามลกษณะการประกอบค าได 3 ลกษณะ คอ ค าซอน 2 ค า ค าซอน 4 ค า และค าซอน 6 ค า แตละชนดมลกษณะดงตอไปน

2.2.1 ค าซอน 2 ค า ค าซอนประเภทนจะประกอบดวยหนวยค า 2 หนวย คอสวนประกอบของค าซอนแตละสวนจะม 1 หนวยค า เชน บานเรอน ไรนา เปนตน

2.2.2 ค าซอน 4 ค า ค าซอนประเภทนสวนประกอบของค าแตละสวนจะม 2 ค า แบงออกไดเปน 4 ลกษณะ คอ ค าซอน 4 ค าทมสมผสตรงกลางระหวางสวนประกอบ ค าซอน4ค าประเภทซอนสลบ ค าซอน 4 ค าประเภทคซอนซ า ค าซอน 4 ค า ประเภทซอนตาง

2.2.3 ค าซอน 6 ค า ค าซอนประเภทนสวนประกอบของค าแตละสวนจะม 3 ค า และมสมผสตรงกลางระหวางสวนประกอบ

3. ค าซ า ไดแก ค าทเกดจากการออกเสยงหนวยค าเดยวกน 2 ครง เมอกลาวซ าแลวความหมายของค าจะเนนหนกหรอเบาลง ตางไปจากความหมายของค าเดมค าเดยว ในการเขยนค าซ าในภาษาไทยตดเครองหมายทเรยกวาไมยมก ใชเขยนแทนค าซ าค าหลง หนวยค าในภาษาไทยบางหนวยปรากฏเฉพาะในรปแบบค าซ าไมปรากฏเปนรปของค าโดด ค าซ าม 2 ประเภท คอ ค าซ าประเภทคงรปทซ าและค าซ าประเภทเปลยนเสยงของสวนทซ า

3.1 ค าซ าประเภทคงรป ค าซ าประเภทนจะไมเปลยนแปลงรปหรอเสยงสวนทซ าและเมอพจารณาการปรากฏในประโยค ค าซ าประเภทนแบงยอยออกไดเปน 3 ชนด

3.1.1 ค าซ าทอยในประโยคต าแหนงเดยวกบค าเดมได เชน เขาเกอบจะมาแลว เปน เขาเกอบๆจะมาแลว

3.1.2 ค าซ าทอาจปรากฏอยในประโยคต าแหนงเดยวกนไดในบางประโยค และในบางประโยคไมอาจปรากฏในต าแหนงของค าเดมได เชน เสอตวไหนกไมถกใจ เปน เสอตวไหนๆกไมถกใจ

3.1.3 ค าซ าประเภททเมอปรากฏในประโยคแลวไมอาจใหค าเดมอยในต าแหนงเดยวกนในประโยคเดมได

3.2 ค าซ าประเภทเปลยนเสยง ค าซ าประเภทนจะเปลยนเสยงสวนใดสวนหนงของค า การเปลยนมลกษณะดงน

3.2.1 ถาค าเดมมพยางคเดยว สวนทเปลยนแปลงจะเปลยนทงหมดเทาทปรากฏ ในภาษาไทยเสยงทเปลยนไดแก เสยงสระ และเสยงวรรณยกต

3.2.2 ถาค าเดมม 2 พยางคขนไป เสยงทเปลยนมกเปนพยางคหลงของสวนทเปลยน ซงอาจจะเปนสวนหนา หรอสวนหลงของค าซ าและเทาทปรากฏในภาษาไทยมกจะเปลยนแปลงเสยงสระ เชน อาหงอาหาร อาหารอาแหน

18

แนวคดการสรางค าซอน สนนท อญชลนกล (2520, 61-90) กลาววา ค าซอน หมายถง การเอาค าหรอกลมค าทมความหมาย

เหมอนกนหรอคลายกนมาซอนกน ค าซอนแตละค ามสวนประกอบ 2 สวน คอ สวนทเปนค าตง อาจจะเปนค าหรอกลมค า และสวนทน ามาซอน อาจเปนค าหรอกลมค าทมจ านวนพยางคเทาหรอไมเทากบค าตงกได

ค าซอนแบงตามจ านวนพยางคของค าได 4 แบบ ดงน 1. ค าซอนค 2. ค าขยายค 3. ค าซอนสพยางค 4. ค าซอนมากพยางค

1. ค าซอนค ค าซอนชนดนเกดจากการน าเอาค าพยางคเดยว ซงมความหมายเหมอนหรอคลายค าตงมาซอนกบค าตงซงเปนพยางคเดยวกนเชนกน ค าซอนคจงเปนค าพยางคเดยวสองค าทมความหมายเหมอนกนหรอคลายกนมาซอนกน เชน กรวโกรธ คชสาร ฉกฉวย บอกแจง บานแบง ปาไพร แมกไม เลงด 2. ค าซอนขยายค ค าซอนชนดนเปนค าซอนทเกดจากการขยายค าซอนคดวยการแทรกค าทปรากฏขางหนาค าซอนคลงระหวางค าซอนคนน ค าทปรากฏขางหนาค าซอนคนมความสมพนธทางดานโครงสรางทางไวยากรณกบค าซอนคดวย เชน ดแพรวดพราย เกดจากการแทรกค าวา ด ซงเปนค ากรยาปรากฏหนาค าซอนคแพรวพราย ลงระหวาง แพรว กบ พราย เปนตน ค าซอนประเภทนมกปรากฏเปนค า 4 จงหวะ มค าท 1 กบค าท 3 เปนค าเดยวกน เชน ควรรกควรใคร ค าเดมเปน ควรรกใคร แทรกค าชวยหนากรยา ควร ลงระหวางค าซอนค รก กบ ใคร เปน ควรรกควรใคร ผเฒาผแก ค าเดมเปน ผเฒาแก แทรกค าวา ผ ลงระวางค าซอนค เฒา กบ แก เปน ผเฒาผแก อยากรวอยาโกรธ ค าเดมเปน อยากรวโกรธ แทรกค าวา อยา ลงระหวางค าซอนค กรว กบ โกรธ เปน อยากรวโกรธ

19

3. ค าซอนสพยางค ค าซอนชนดนประกอบดวยพยางค 4 พยางค ค าซอนทม 4 พยางค อาจจะประกอบดวยจ านวนพยางคของค าตงและจ านวนพยางคของค าทน ามาซอนลกษณะตางๆ กน 3 แบบ คอ 3.1 ค าตงเปนค าสองพยางค ค าทน ามาซอนเปนค าสองพยางค เชน พทกษรกษา จรรจาพาท 3.2 ค าตงเปนค าสองพยางค ค าทน ามาซอนเปนค าพยางคเดยวสองค า เชน เชอกเขาเถาวลย พระฮามยามรง 3.3 ค าตงเปนค าพยางคเดยวสองค า ค าทน ามาซอนเปนพยางคเดยวสองค า เชน ตดาผาวาย ฉบหายวายวอด 4. ค าซอนมากพยางค ค าซอนมากพยางคเปนค าซอนทไมใชค าขยายค หรอค าซอนสพยางค แตเปนค าซอนทอาจมพยางคตงแต 3-6 พยางค ค าซอนแบบนเกดจากการน าเอาค าหลายพยางคหรอกลมค าซงมความหายเหมอนหรอคลายกนกบค าตงมาซอนค าตง ซงค าตงนนอาจเปนค าพยางคเดยว ค าหลายพยางค หรอกลมค า โดยไมถอเรองจ านวนพยางค จงหวะการถวงเสยงใหเทากนหรอเรองสมผสเปนส าคญ แตจะถอเรองความหมายเหมอนหรอคลายกนของค าทน ามาซอนเปนส าคญ เชน สรงสนานอาบ โสรจสรงช าระองค พฆาตฆาฟน สะดงตกใจ บรรกษบรบาล แนวคดความงามทางวรรณศลป เรงชย ทองหลอ (2541, 51) กลาววาความงามทางวรรณศลป หมายถง ศลปะในการแตงค าประพนธเพอใหงานประพนธนนมความงาม มความไพเราะ โดยแบงออกไดเปน 3 วธ คอ ศลปะการใชถอยค า การใชภาษาภาพพจน และการใชโวหาร ดงมรายละเอยดตอไปน 1.การใชถอยค า ท าใหผอานเกดความรสกและมโนภาพตามจนตนาการของผแตงไดแก 1.1 การใชค าทเรยบงาย สามารถสอความหมายไดอยางชดเจน ตรงกบระดบอารมณความรสก 1.2 การใชค าทมความไพเราะของเสยง สามารถออกเสยงไดงาย รวมทงมเสยงทหนกเบา สงต า สนยาว เหมอนเสยงดนตร 1.3 ใชการเลนเสยง เลนค าและเลนอกษร 1.4 ระดบของถอยค ามความเหมาะสมกบเนอความและชนดของค าประพนธ 2.การใชภาษาภาพพจน คอภาษาหรอถอยค าทท าใหเกดภาพ เกดจนตนาการ เปนการชวยเสรมใหส านวนโวหารดขน ท าใหสงทเปนนามธรรมเกดเปนรปธรรมทชดเจน ภาษาภาพพจนทนยมใชม 8 ชนด คอ 2.1 อปมา คอ การเปรยบเหมอน เปนการเปรยบสงหนงวาเหมอนอกสงหนง โดยมกจะใชค าวา เปรยบเสมอน เสมอน เหมอน ดง ดง ราวกบ ดจ คลาย เชน เพยง เพยง ปน เลห กล พาง เฉก ปาน ฯลฯ

20

2.2 อปลกษณ คอ การเปรยบเปน เปนการเปรยบวาสงหนงเปนอกสงหนง ค าทนยมใชในการเปรยบไดแก เปน เทา คอ ฯลฯ 2.3 บคคลสมมตหรอบคคลวต คอการสมมตใหสตวหรอสงไมมชวตนนมอารมณความรสกนกคดเหมอนคน เชน ดวงตะวนยมพรายทกทายโลก ซงพนทอนนอนรองไหทชายปา เปนตน 2.4 อธพจนหรออตพจน คอการแตงความใหเกนความจรง เชน หยาดน าตาลนสหองของหวใจ รกเธอเทยบเทยมฟามหาสมทร เปนตน 2.5 ปฏพจน คอการใชถอยค าทมความหมายขดแยงกนเชน อยปราสาทเสาคอดยอดดวน ก าแพงแกวแลวลวนดวยเรยวหนาม เปนตน 2.6 สทพจน คอใชค าเลยนเสยงธรรมชาต หรอแสดงอาการตางๆตามธรรมชาต เชน ออยอเอยงออยอเอยงสงเสยงรอง ตอยตะรดตดตเจาพเอย เปนตน 2.7 นามนย คอการใชค าหรอวลซงบงลกษณะทเปนจดเดนของสงใดสงหนงแทนสงนนทงหมด เชน “เขามวแตหวงเกาอเลยไมยอมตดสนใจท าอะไรเพราะกลวพลาด” ค าวาเกาอ หมายถง ต าแหนงผบรหาร เปนตน 2.8 สญลกษณ คอ การใชค าทเปนรปธรรมแทนสงทเปนนามธรรม เพอท าใหเกดความเขาใจไดอยางลกซงโดยไมตองใชค าอธบาย หรอใชสงหนงแทนอกสงหนงทมคณสมบตหรอลกษณะบางประการรวมกนและเปนทยอมรบในหมคนสวนใหญ เชน “เมอแรกเชอวาเนอทบทมแท มาแปรเปนพลอยหงไปเสยได กาลวงวาหงสใหปลงใจ ดวยมไดดหงอนแตกอนมา” ทบทมและหงส เปนสญลกษณแทนความมคณคา พลอยหงและกา เปนสญลกษณแทนความต าตอย ความไรคา เปนตน 3.การใชโวหาร คอการใชถอยค าในการเขยนอยางมชนเช ง เพอใหผอานเกดความเขาใจและมความรสกคลอยตาม โวหารแบงเปน 5 ชนด คอ 3.1 บรรยายโวหาร เปนโวหารทเลาเรองอยางละเอยด ท าใหเกดความเขาใจอยางชดเจน มกใชเลาเรองนทาน ประวต ต านาน หรอจดหมายเหตตางๆ 3.2 พรรณนาโวหาร เปนโวหารทมลกษณะคลายกบบรรยายโวหารมาก แตจะยกเฉพาะบางอยางมากลาวถงโดยละเอยด เพอโนมนาวใจใหเกดภาพพจน เกดอารมณทคลอยตามและมความซาบซง พรรณนาโวหารมกจะใชกบเรองสดด การชมความงามของบานเมองและการแสดงความรสกตางๆ 3.3 เทศนาโวหาร เปนโวหารทเปนค าสอนโอวาท เมอผอานไดอานแลวกจะเหนดเหนงามไปกบขอความนน 3.4 สาธกโวหาร เปนโวหารทยกตวอยางหรอเรองราวประกอบ มกจะแทรกไวในเทศนาโวหารหรอบรรยายโวหาร 3.5 อปมาโวหาร เปนโวหารเปรยบเทยบเพอท าใหเกดความเขาใจและเหนภาพชดเจนยงขน เปนการเปรยบสงหนงเหมอนกบอกสงหนง โดยอาจเปนการกลาวโดยไมมค าวาเปรยบ หรออาจมค าวา เปรยบเสมอน เสมอน เหมอน ดง ดง ราวกบ ดจ คลาย เชน เพยง เพยง ปน เปนตน

21

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

เอกสารทเกยวกบค าซอน บรรจบ พนธเมธา (2525, 81-103) กลาววาในหนงสอลกษณะไทยวา ค าซอนคอค าทมค าเดยว 2 ค า

อนมความหมายหรอเสยงคลายกนหรอท านองเดยวกนซอนเขาคกนแลวจะมความหมายใหมเกดขน มความหมายและทใชตางออกไป ค าซอนแบงออกเปน 2 ประเภท คอ ค าซอนเพอความหมาย และค าซอนเพอเสยง ค าซอนเพอความหมายมลกษณะพอสรปไดคอ ความหมายปรากฏทค าใดค าเดยว สวนอกค าหนงไมมความหมาย เชน ใจคอ คอเหนยง ค าซอนชนดทค าหนงไมมความหมายแตชวยเนนความหมายของอกค าหนง เชน เงยบเชยบ ดอดง ค าซอนทเปนค าตรงกนขาม เชน เทจจรง ผดชอบ ค าซอนทมความหมายปรากฏทค าทงสอง เชน พนอง ลกหลาน ค าซอนทมความหมายตางจากค าเดยว เชน จดจาน จดเจน ค า ซอนทมความหมายกวางออก เชน เจบไข ทบต ค าซอนทมความหมายเชงอปมา เชน ค าจน อยกน และค าซอนซงมค าก าหนดเปน 4 ค า หรอ 6 ค า เชน ยากดมจน อดตาหลบขบตานอน เปนตน

พระยาอนมานราชธน กลาวในหนงสอนรตศาสตรวา ค าซอนคอเอาค าเตม 2 ค าซงตางเสยง แตมความหมายเหมอนกนหรอคลายคลงกนมาควบใหซอนกน แลวมความหมายเทาเดมหรอความหมายเพยนจากเดมไปบาง สวนใหญเพอไขความอกค าหนงใหชดขน ค าซอนบางคเปนค าไทยเดม เชน ใหญโต เลกนอย รกใคร บานเรอน เปนตน หรอเปนค าทมาจากภาษาตางประเทศ เชน ค าเขมร บาลสนสกฤต เปนตน เราน าค าไทยมาซอนเพอขยายความหมายใหเขาใจ เชน ตนเดม เดดขาด หนองบง เปนตน ค าซอนทเปน 2 คกม เชน พดจาวาขาน เกบหอมรอมรบ เกยวดอง เปนตน (เรองเดช ปนเขอนขตย, 2513, น.218-220)

พระวรเวทยพสษฐ (2502, 79-80) ใหค าอธบายในหนงสอหลกภาษาไทยวาค าซอนคอค าอกชนดหนงทเกดจากการเอาค าสองค ามาตอเขา แตตางกมความหมายของแตละค ามไดเปลยนความหมายเปนอยางอนไปได เชน เสอสาด ดวยเหตทเอาค าสองค าซงมความหมายเหมอนกนมาใชตดตอกนจงเรยกวา ค าซอน มมากในไทย เชน ดอกดวง วดวา

กาญจนา นาคสกล (2515, 11) กลาวถงค าซอนแตใหชอวา ค าเสรมซอน ไววา เมอน าค ามาซอนกนแลว ความหมายประจ าค าหรอค าแปลของสวนทงสองนนแปลไดตรงกน แมวาค าทงสองจะมทใชในภาษาไมเหมอนกนกตาม เชน เรวไว แบบอยาง ฯลฯ สวนหนงอาจจะใชเปนค าแปลของอกสวนหนงได นรนดร นวมารค (2511, 227) กลาววาค าซอนเปนค ามล 2 ค า ไมใชค าเดยวกน มความหมายเหมอนกนหรอใกลเคยงกน น ามาใชดวยกน เชน เลกนอย สรางสรรค ถอยค า ค าซอนตองเปนค าทมความหมายในภาษา ไมใชค าประเภทอทานเสรมบท ค าทน ามาซอนกนอาจเปนค าโบราณ หรอในภาษาถน ซงบางค าอาจเลอนความหมายเสยแลว เชน ชวชา ใชสอย กลนอาย หรอค าภาษาอนโดยมค าไทยอยหนาหรออยทาย หรอเปนค าภาษาอนทงสองค า เชน จตใจ สรางสรรค หรออาจเปนค าซอนคกได เชน บานชองหองหอ เรอนแพนาวา เปนตน

22

วทยานพนธเกยวกบค าซอน

สนนท อญชลนกล (2520, บทคดยอ) ไดท าวทยานพนธเรอง การสรางค าการใชค าไทยในมหาชาตค าหลวง โดยขอมลทน ามาศกษานนเกบรวบรวมจากหนงสอมหาชาตค าหลวง ทเปนส านวนเกา 7 กณฑ ซงเชอวาแตงในสมยอยธยา คอ กณฑทศพร วนประเวศน ชชก มหาพน กมาร มหาราช และนครกณฑ ผลการศกษาพบวามหาชาตค าหลวง มการสรางค าซอนแบบค าซอนค ค าซอนขยายค ค าซอนสพยางค และค าซอนมากพยางค รชฎาพรรณ เศรษฐวฒน (2516, บทคดยอ) ไดท าวทยานพนธเรองค าซอนในภาษาไทย โดยศกษาลกษณะทางไวยากรณ ความหมาย หนาท และทมาของค าซอน โดยใชขอมลในการศกษาจากการรวบรวมค าทใชในชวตประจ าวน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน และหนงสอตางๆ ผลการศกษาพบวา ค าซอนแบงออกเปน 5 หมวด คอ หมวดค าซอนทเปนค านาม ค ากรยาอกรรม ค ากรยาอกรรมยอย ค ากรยาสกรรม และหมวดยอย ได หมวดค าคณศพท หมวดค าบพบท และหมวดค าเชอมประโยค ในแตละหมวดค าคทมาประกอบเปนค าซอนมทงค าทเปนชนดเดยวกนและตางชนดกน ดานความหมายแบงออกเปน 3 ประเภทใหญ คอ ประเภทความหมายคงเดม ความหมายเปลยนไปเชงอปมา และประเภททความหมายของค าตองอาศยความหมายของอกค าหนง ทมาของค าซอนอาจเปนค าไทยหรอค าตางประเทศ แตละประเภทอาจมการขยายคจากค าซอน 2 ค า เปน 4 ค า ดวยวธการตางๆ วทยานพนธเกยวกบการวเคราะหความงามในการประพนธวรรณกรรม

นพนธ ทพยศรนมตร (2513, บทคดยอ) ท าการศกษาเชงวเคราะหลลตกระบวนแหพระกฐนพยหยาตราฯ พระนพนธ สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรสฯ โดยพจารณาและเสนอคณคาของการพรรณนาความงามในกระบวนพยหยาตราฯ โดยไดวเคราะหลกษณะการแตง พบวาศลปะการแตงทปรากฏในงานพระนพนธเรองน มความเดนในเรองการใชค า ทงการใชค าทเหมาะสมกบความ ท าใหไดความทชดเจน การใชค าทกอใหเกดอลงการ ทงการเลนเสยงสมผส การเลนเสยงวรรณยกต การเพมเสยง ร ในค า การเลนค าซอน การใชค าสลบท การเลนค าซ า การใชค าหลาก การเลนค าทมความหมายตางระดบ นอกจากนยงพบวามการใชค าเพอความไพเราะ ทงความสมพนธระหวางรปค ากบจ านวนค า และการเปลยนแปลงรปค าเพอประโยชนของสมผส ดวยลกษณะดงกลาวนจงเปนการแสดงใหเหนถงพระปรชาสามารถของผนพนธ ท าใหผลงานเรองนมลกษณะทโดดเดน

วาร ตณฑลากร (2520, บทคดยอ) ท าการศกษาเชงวเคราะหลลตเพชรมงกฎ ของเจาพระยาพระคลง(หน) โดยไดศกษาวเคราะหลกษณะการแตง พบวาจดเดนของลลตเพชรมงกฎอยทเนอเรอง ผแตงไดพรรณนาความท าใหผอานเกดมโนภาพคลอยตาม ใชส านวนโวหารดเดน และบทเปรยบเทยบทลกซงกนใจ นอกจากนยงพบวาผแตงไดใชความประณตเปนอยางมากในการเลอกใชค าใหมเสยง จงหวะ และประเภทของค าทเหมาะสมแกความแตละตอน

23

บทท 3 วธด าเนนการวจย

งานวจยนเปนงานวจยเอกสาร จะใชระเบยบวจยเชงคณภาพ เพอเปนกรอบหลกในการด าเนนการ

วจย โดยศกษาจากเอกสาร เรยบเรยงดวยวธการพรรณนาวเคราะห เพอวเคราะหและสงเคราะหตามกรอบแนวทางทก าหนดดงน

กระบวนการวจย

1. ศกษาขอมลจากเอกสาร วทยานพนธ และงานวจยทเกยวกบค าซอน และเอกสารทศกษาเกยวกบคาวซอในดานการใชภาษาและความงามทางวรรณศลป

2. ท าการปรวรรตคาวซอเรองพระภยมณและศรสวณณจากอกษรธรรมลานนามาเปนอกษรไทย 3. ผทรงคณวฒ 3 ทาน ท าการตรวจสอบความถกตองการปรวรรตคาวซอเรองพระภยมณและศรส

วณณจากอกษรธรรมลานนามาเปนอกษรไทย 4. ศกษาเนอเรองคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ โดยท าการศกษาการใชค าซอน 2 ค า ค า

ซอน 3 ค า ค าซอน 4 ค าซอนมากกวา 4 ค า ค าซอนแบบขยายค การสรางค าซอนจากภาษาไทยกลาง ภาษาไทยถนเหนอ ภาษาบาลสนสกฤต ค าซอนทมความหมายเหมอนกน ความหมายใกลเคยงกน และความหมายตรงขามกน

ขอบเขตและพนทของการวจย

1. ขอบเขตดานเนอหา ก าหนดขอบเขตการศกษาโดยใชหนงสอคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ แตงโดยพระญาพรหมโวหาร ฉบบโรงพมพอเมรกน พมพดวยอกษรธรรมลานนา พมพครงท 1 พ.ศ.2473 มจ านวนบทคาวทงหมด 1,512 บท

2. ขอบเขตดานระยะเวลา ก าหนดระยะเวลาในการศกษาเปนเวลา 1 ป นบตงแตเรมโครงการ ขนเตรยมการศกษา การเตรยมการศกษาวจย จ าแนกเปนขนตอนดงน 1. ก าหนดโครงรางของหวขอทจะท าการศกษา รวมทงเรมคนควาขอมลเอกสารจากหองสมดเพอน ามาประกอบโครงรางงานวจย 2. ศกษาขอมลเบองตนทเกยวของกบการศกษาค าซอน การศกษาวรรณกรรมคาวซอในเชงวรรณศลป และก าหนดขอบเขตขอมลตางๆ ตลอดจนเรมรวบรวมขอมลจากแหลงขอมลตางๆ ดงน ส านกหอสมด มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม

ศนยใบลานศกษา ส านกศลปวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม หองสมดลายสอไท ภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราช

24

ภฏเชยงใหม ส านกหอสมด มหาวทยาลยเชยงใหม

หองสมดคณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ขนตอนการศกษา 1. วางแผนการส าหรบการศกษาวจยตามวตถประสงคและกรอบแนวทาง โดยศกษาจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ ทมเนอหาของเกยวกบการวจย 2. ผวจยท าการรวบรวมขอมลจากเอกสารทใชในการศกษา

3. ผวจยท าการปรวรรตเนอหาของคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณจากอกษรธรรมลานนามาเปนภาษาไทย

4. ผวจยน าขอมลทไดจากการศกษาเอกสาร น ามาจดท าเปนหมวดหมตามวตถประสงคของการวจย และเรยบเรยงตามวตถประสงคของการวจย 5. ผวจยน าขอมลมาวเคราะหเพอจดจ าแนกใหเปนระบบ โดยศกษาวเคราะห ใชการพรรณนาวเคราะหจากขอมลเอกสาร 6. ผวจยน าขอมลทผานการวเคราะห และตความมาเรยบเรยงในลกษณะการพรรณนาวเคร าะห ตลอดจนสรปผลและอภปรายผล

แผนการถายทอดเทคโนโลยหรอผลการวจยสกลมเปาหมาย

ท าการเผยแพรรายงานการวจยฉบบสมบรณไปยงหองสมดสถาบนการศกษาในระดบอดมศกษาทมการศกษาวจยดานวฒนธรรมทองถน เชน ส านกหอสมด มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม หองสมดมหาวทยาลยราชภฏในเขตภาคเหนอ ส านกหอสมดมหาวทยาลยเชยงใหม นอกจากนจะไดเผยแพรบทความวจยในวารสารวชาการระดบชาต และจดท าเปนหนงสอชอ “ค าซอนในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ” เพอเผยแพรผลการวจยในวงกวางตอไป ระยะเวลาท าการวจยและแผนการด าเนนงานโครงการ

วตถประสงค กจกรรม ระยะ เวลา

สถานท ผมสวนรวม ตวชวดความส าเรจ

งบ ประมาณ

เตรยมการวจย 1 เดอน มหาวทยาลย ราชภฏเชยงใหม

- หวหนาโครงการวจย

ทบทวนวรรณกรรม 1 เดอน 1.ส านกหอสมดมหา วทยาลยราชภฏ เชยงใหม 2.ศนยใบลานศกษา ส านกศลปวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม 3.หองสมดลายสอไทย ภาควชา

- หวหนาโครงการวจย

25

วตถประสงค กจกรรม ระยะ เวลา

สถานท ผมสวนรวม ตวชวดความส าเรจ

งบ ประมาณ

ภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม 4.ส านกหอสมด มหาวทยาลยเชยงใหม 5.หองสมดคณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

1. ท าการปรวรรตคาวซอเรองพระภยมณและศรสวณณจากอกษรธรรมลานนามาเปนอกษรไทยตามขอตกลงในการปรวรรตอกษรธรรมลานนาเปนอกษรไทยกลาง 2. ผเชยวชาญดานอกษรธรรมลานนาตรวจสอบความถกตองในการปรวรรต

2 เดอน มหาวทยาลย ราชภฏเชยงใหม

24,500 บาท

1. เพอศกษาค าซอน2 ค า ค าซอน 3 ค า ค าซอน 4 ค าซอนมากกวา 4 ค า และค าซอนแบบขยายค ทปรากฏในหนงสอคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ 2. เพอศกษาการสรางค าซอนจากภาษาไทยกลาง ภาษาไทยถนเหนอ ภาษาบาลสนสกฤต ทปรากฏในหนงสอคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ 3. เพอศกษาค าซอนทมความหมายเหมอนกน ความหมายใกลเคยงกน และความหมายตรงขามกน ทปรากฏในหนงสอคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ

วเคราะหขอมลและเขยนรายงานผลการวจย

6 เดอน มหาวทยาลย ราชภฏเชยงใหม

- หวหนาโครงการวจย

สงรปเลมงานวจย และเผยแพรบทความวจย

2เดอน มหาวทยาลย ราชภฏเชยงใหม

- หวหนาโครงการวจย

25,500 บาท

26

บทท 4 ผลการศกษา

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาค าซอนในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ ซงสามารถแบงผลการศกษาไดดงน 1. ค าซอนทแบงตามจ านวนค า 2. ค าซอนทสรางขนจากภาษาทตางกน 3. ค าซอนทแบงตามลกษณะความหมาย 1. ค าซอนทแบงตามจ านวนค า การศกษาค าซอนทแบงตามจ านวนค า ผวจยไดใชจ านวนค าเปนเกณฑในการแบงกลม โดยไดรวบรวมทงค าซอนเพอความหมายและค าซอนเพอเสยงไวดวยกน ผลการศกษาค าซอนทแบงตามจ านวนค าสามารถจ าแนกเปน ค าซอน 2 ค า ค าซอน 3 ค า ค าซอน 4 ค า ค าซอนขยายค และค าซอนทมากกวา 4 ค า ดงน 1.1 ค าซอน 2 ค า ค าซอน 2 ค า เกดจากการน าเอาค า 2 ค า ทมความหมายเหมอนกน ใกลเคยงกน และตรงขามกนมาซอนกน ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ พบทงทเปนลกษณะของค าพยางคเดยว 2 ค าซอนกน ค าพยางคเดยวซอนกบค าทม 2 พยางค ค าพยางคเดยวซอนกบค าทม 3 พยางค ค าทม 2 พยางคซอนกบค าพยางคเดยว ค าทม 2 พยางคซอนกบค าทม 2 พยางค ค าทม 3 พยางคซอนกบค าทม 2 พยางค ดงน ค าพยางคเดยว 2 ค าซอนกน (1 พยางค + 1 พยางค) ตวอยางท 1 ควกงคอม วาดออมปายแหลม เหมอนวงเดอนแรม สบสองค าได ตวอยางท 2 พราหมณไดหยอกเคยว เมอครงใดนน มากดขปน เกนคน ตวอยางท 3 มาอปการ ใสความเขาเหลน บกลวกรรมเวร บาปราย

27

ค าพยางคเดยว 2 ค าซอนกนในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน 1. กงคอม 2. กดข 3. กรรมเวร 4. กราบทล 5. กราบนบ 6. กลวหยาน 7. กลาวช 8. กลาวรอง 9. กลนรส 10. กวงไกล 11. กวดเหยยม 12. กวนคว 13. กวนเคยว 14. กวงเมา 15. กอดฟน 16. กอดรด 17. กอนออน 18. กนกลา 19. กาเกง 20. กาปอง 21. ก าเสา 22. กดชอม 23. กกคอง 24. เกงกลา 25. เกรงกลว 26. เกยจคราน 27. เกยวเลยว 28. เกอหนน 29. ขดค 30. ขวางกด 31. ขวางทง 32. ขดขวาง

33. ขดของ 34. ขดเคอง 35. ขบจ า 36. ขาดเหลอ 37. ขานไข 38. ขามเขง 39. ขาวผอน 40. ข าคา 41. ขดแตม 42. แขงหยาบ 43. โขดกรว 44. ไขเลา 45. คนควา 46. ครบพรอม 47. ครอบง า 48. คลายเบา 49. ควมาย 50. ควอา 51. คอนเฟอน 52. คอนไหว 53. คงแคน 54. คดแคน 55. คาขาย 56. คางเคน 57. เคยดชง 58. แคนของ 59. แคนเคอง 60. โคตรเชอ 61. ใควครบ 62. ใควเสยง 63. เงยบมด 64. จมสาม

28

65. จวบพบ 66. จองชก 67. จาจม 68. จาตอบ 69. จาเถยง 70. จ าจอ 71. จมใกล 72. จบแหลม 73. จกเซา 74. จลาย 75. แจงชอก 76. ชวนชก 77. ชาตเชอ 78. ชอนาม 79. เชยชม 80. เชญชวน 81. โชคชย 82. ซอโกง 83. ซอนแซม 84. ซอนทบ 85. ซกไซ 86. ซาบซบ 87. ซาบร 88. ซอขาย 89. ซกซอน 90. ซบผอม 91. เซาะไซ 92. เซาะหา 93. ดวนดน 94. ดวนพลน 95. ดอกดวง 96. ดอยดง 97. ดกนง

98. ดานดอ 99. ดาวเดอน 100. ดาวแดน 101. เดชรทธ 102. เดนเตา 103. เดนเทยว 104. เดนเลยบ 105. แดกหยอ 106. ตนปลาย 107. ตดขาด 108. ตดรอน 109. ตนตบ 110. ตานเสง 111. ตามทวย 112. ต าสง 113. ตดหอย 114. ตบตน 115. ตนลก 116. เตยนเลยน 117. เตอมตม 118. เตอมแถง 119. แตกฟง 120. แตกมาง 121. แตกอา 122. แตงดา 123. แตงแปง 124. แตงแสรง 125. แตงหาง 126. ไตเตา 127. ถกถอน 128. ถวายปน 129. ถวายอบ 130. ถอกเท

29

131. ถากถาง 132. ถามไถ 133. ถอทอ 134. เถงตราบ 135. เถงรอด 136. ไถถาม 137. ทราบแจง 138. ทวยชอม 139. ทวยตาม 140. ทวยทน 141. ทอดละ 142. ทานทน 143. ทาวกลง 144. ทาวลม 145. ทกขรอน 146. เทงทน 147. เทยงแท 148. เทยงหมน 149. เทยมแทก 150. แทงฟน 151. นวดฟน 152. นอมนาว 153. นงเสย 154. นกคด 155. เนตรหนา 156. แนนหนา 157. บมล 158. บวมพอง 159. บอกขาน 160. บอกแจง 161. บงลบ 162. บานชอง 163. บดเบยง

164. บดเบอน 165. บดพลว 166. บบต 167. บบน 168. เบยงชาย 169. เบยงเปง 170. เบยดย 171. ปรบไหม 172. ปราบปราม 173. ปลงปลอย 174. ปลงปน 175. ปลงเวน 176. ปดกวาด 177. ปนปลง 178. ปนปวน 179. ปากทก 180. ปานปอง 181. ปานเผยบ 182. ปาวรอง 183. ปดบง 184. ปดหม 185. ปดขาด 186. เปรยบเทยม 187. เปรยบเหมอน 188. เปลงแจง 189. เปลาจอย 190. เปอะตม 191. เปาปด 192. เปดไข 193. แปดปอ 194. แปลกปลอม 195. ผดผว 196. ผลดเปลยน

30

197. ผอคอย 198. ผองใส 199. ผอนผน 200. ผอเฝา 201. ผอเหงอ 202. ผอเหยยม 203. ผดผาย 204. ผดเหลยว 205. ผนเบยง 206. ผบทว 207. ผายเผย 208. ผดผวน 209. ผดแผก 210. ผสาง 211. เผยวกวาด 212. แผดรอง 213. แผผวน 214. ฝายเบอง 215. ฝงชม 216. แฝงเทยม 217. แฝงแอบ 218. พงศพนธ 219. พรากพลด 220. พลกฟน 221. พอกพน 222. พกเซา 223. พางพาย 224. พานหยาน 225. พายยาย 226. พายหน 227. พกงวาย 228. พนลม 229. พดจา

230. เพดเพยง 231. เพราทอน 232. เพกวะ 233. เพงควร 234. เพงพะ 235. เพมพน 236. ฟงฟาว 237. ฟงยน 238. ฟนแทง 239. ฟาดฟด 240. ฟนตน 241. ฟนพลก 242. เฟองคา 243. เฟอนคอน 244. มวนเพราะ 245. มอบปน 246. มาดมอ 247. มายรด 248. มาสป 249. มดมด 250. เมฆฝา 251. เมาะมอย 252. เมนนาน 253. เมนเสย 254. แมนทด 255. ยกยาย 256. ยวาดยวะ 257. ยวานอง 258. ยวาพง 259. ยอยยบ 260. ยงพก 261. ยงหยด 262. ยดย

31

263. ยากจน 264. ยางยาย 265. ยาวนาน 266. ยนปน 267. เยยดยด 268. แยมยวาย 269. รดหลอ 270. รอดเทง 271. รอถา 272. รอนรน 273. รอนไหม 274. รอบลอม 275. รอรง 276. รกแพง 277. รงรอ 278. รดพน 279. ราบเกลยง 280. รายด 281. ร ารอง 282. รงแจง 283. เรงรด 284. เรยกรอง 285. เรยงยาย 286. เรยวดวน 287. เรยวพลน 288. เรยวรบ 289. เรองราม 290. เรอเรอง 291. ลวงขาม 292. ลวงปน 293. ลวงพน 294. ลวงพราง 295. ลวงล า

296. ละขวาง 297. ลบบง 298. ลบล 299. ลากชก 300. ลายพราง 301. ลายลวง 302. ลมลา 303. ลอเลา 304. ลชง 305. ลนหลง 306. เลกหนอย 307. เลงแล 308. เลหกล 309. เลางาม 310. เลาลอ 311. เลยนเกลยง 312. เลยบเลาะ 313. แลงค า 314. แลมอง 315. ไลขบ 316. วองไว 317. วอนวาน 318. เวยงวง 319. แวดออม 320. แวยง 321. แวะแว 322. สงย 323. สวกราย 324. สวยงาม 325. สวางแจง 326. สวางมาย 327. สอดเซาะ 328. สอนสง

32

329. สงสอน 330. สตจอง 331. สนทวง 332. สดเสยง 333. สบสอด 334. สญหาย 335. สนกวน 336. เสงจา 337. เสรจเมยน 338. เสอมสญ 339. แสบไหม 340. ใสสวาง 341. หนพาย 342. หนองนาว 343. หนองหนก 344. หนกเบา 345. หนกหนา 346. หนาวเยน 347. หนมก า 348. หมดเสยง 349. หมทม 350. หมนมาน 351. หมนหมอง 352. หมวดทบ 353. หมองเสา 354. หมองหมาง 355. หมองเหงา 356. หมอบคลาน 357. หมนกง 358. หมนสน 359. หมกอง 360. หมนซก 361. หยอกเคยว

362. หยอนคลอย 363. หยอนยอย 364. หยาดยาย 365. หยาบหยอ 366. หยกยม 367. หยดหยอน 368. หยบถอ 369. หลงลม 370. หลงหล า 371. หลดไหล 372. หลบหลก 373. หลวกแหลม 374. หลบนอน 375. หลบใหล 376. หลกคาย 377. หลกลบ 378. หวงแหน 379. หอมหาย 380. หอหอง 381. หอบอม 382. หางไกล 383. หามปราม 384. หายมาย 385. หายเหอด 386. หหม 387. หกหยาบ 388. เหงยงเหงอ 389. เหตผล 390. เหนงหนบ 391. เหนอยคาน 392. เหนอยลา 393. เหยเหอด 394. เหยาะหยอก

33

395. เหลยกหลม 396. เหลยวแล 397. เหนหาง 398. เหอดเออน 399. แหนบอก 400. แหมะแอม 401. โหรอง 402. ใหญกวาง 403. ใหญโต 404. ใหญนอย 405. อกทรวง 406. อดกน

407. อวงของ 408. อวงหอย 409. ออนคอม 410. ออนนวล 411. อบจน 412. อบมอบ 413. อบหอ 414. อดออน 415. อนรอน 416. แอบซด 417. แอบแฝง 418. ฮาดราง

ค าพยางคเดยวซอนกบค าทม 2 พยางค (1 พยางค + 2 พยางค) ตวอยางท 1 จาเผยบเทอะ เหมอนดอกบปผา ปทมมา จจมกาบแอม ตวอยางท 2 หอแตกขจาย ตนเตนพายยาย จกชงคบเขา เอานาย ตวอยางท 3 เอาเจาพราหมณนอย มอบยายกบตา เถาซรา เรยวแรงบกลา ค าพยางคเดยวซอนกบค าทม 2 พยางค ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน 1. ดอกบปผา 2. แตกขจาย 3. เถาซรา 4. เผดละอาย

5. สงสมบต 6. เสกสงคราม 7. หลงสลง

ค าพยางคเดยวซอนกบค าทม 3 พยางค (1 พยางค + 3 พยางค) พบเพยง 1 ค า คอค าวา นบสงขยา ปรากฏในบททวา อนชายอนนน นบสงขยา ทวผนสทธา อานแสนหมนได

34

ค าทม 2 พยางคซอนกบค าพยางคเดยว (2 พยางค + 1 พยางค) ตวอยางท 1 เยยะเหมอนขดใจ แมบวไกวกาน โกรธาเคอง โกรธราย ตวอยางท 2 จกเชญเจาไว ประสาทค าปอน หอบรรทมนอน ยภในหมาน ตวอยางท 3 นางหนอไธ แมเอองจหลาม สดบฟงความ สดาบอกให ค าทม 2 พยางคซอนกบค าพยางคเดยว ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน 1. โกรธาเคยด 2. โกรธาเคอง 3. คะเนนก 4. ญาตวงศ (ออกเสยง ยา-ต-วง) 5. บรรทมนอน 6. บลลงกแทน 7. ประตทวาร (ทวาร ออกเปนเสยงควบ กล าพยางคเดยว) 8. ปสสาถาม

9. เปกสาเสง 10. มคคาคอง 11. ไมตรมตร 12. วสตรหมาน 13. สดบฟง 14. สนกมวน 15. เสมอเหมอน 16. ไสยานอน

ค าทม 2 พยางคซอนกบค าทม 2 พยางค (2 พยางค + 2 พยางค) ตวอยางท 1 เขาทลกราบนอม ธดาบตต รายแลด เทยงรเมอเฝา ตวอยางท 2 เรองราวคาวน มากมายอกโข เวทตพโพ เพงรพายหนา ตวอยางท 3 สพเลยง วตกสงกา ยงดวงจนดา แหงองคทไหว

35

ค าทม 2 พยางคซอนกบค าทม 2 พยางค ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน 1. ทวาราตร 2. ธดาบตร 3. บปผามาลา 4. มากมายอกโข 5. วตกสงกา ค าทม 3 พยางคซอนกบค าทม 2 พยางค (3 พยางค + 2 พยางค) พบจ านวน 2 ค า คอค าวา 1. เปสสนาปญหา ปรากฏในบททวา เปสสนา ปญหาสางแสง วชชาแยง ถซน 2. นคราธาน ปรากฏในบททวา นครา ธานเมองเจา มหาธาน ตางฟา 1.2 ค าซอน 3 ค า ค าซอน 3 ค า เกดจากการน าเอาค า 3 ค า ทมความหมายเหมอนกน และใกลเคยงกนมาซอนกน ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ พบทงทเปนลกษณะของค าพยางคเดยว 3 ค าซอนกน ค าพยางคเดยว 2 ค าซอนกบค าทม 2 พยางค ค าทม 2 พยางคซอนกบค าพยางคเดยว 2 ค า ค าทม 3 พยางคซอนกบค าพยางคเดยว 2 ค า ค าพยางคเดยวซอนกบค าทม 2 พยางคและซอนกบค าพยางคเดยว ดงน ค าพยางคเดยว 3 ค าซอนกน (1 พยางค + 1 พยางค + 1 พยางค) ตวอยางท 1 คนไดเสรจสรรพ จะกลบพอกงวาย พอยมาเกดตอง ฟองไฟ ตวอยางท 2 ถงจกตาย บคลาคลาดแคลว จกไวชอหอ ลอซา ตวอยางท 3 ลางพองนน เกบดอกอนแสง บผอคอยแยง มดแดงอยใต ค าพยางคเดยว 3 ค าซอนกน ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน

36

1. กลบพอกงวาย 2. กวงเมาเซ 3. กวดแกวงไกว 4. กอดรวบรด 5. กอนออนหลง 6. เกยวกอดฟน 7. ขวากเสยนหนาม 8. ขดเคองแคน 9. เขตแขวงโขง 10. เขยนขดแตม 11. คลาคลาดคลอย 12. คลาคลาดแคลว 13. คลนอมเฝา 14. คณเดชรทธ 15. เคางนเหงา 16. เคองโกรธกรว 17. โคนลมเตง 18. จมเหงยงขว า 19. จบถกตอง 20. จากลาวอาง 21. จาตอบอ 22. จาพดตาน 23. จาฟตาน 24. จาฟอ 25. จตเจตใจ 26. แจงทราบร 27. แจงรงเชา 28. เชอเครอเหงา 29. ดกเงยบจอย 30. ดนบนย 31. ดาวแควนคาย 32. เดนไตผาย 33. เดนทองผาย

34. เดมแรกเคา 35. เดอดเนองนน 36. ตกต าใต 37. ตดขาดบน 38. ตานปากพอง 39. ตานเสงจา 40. ตามทวยทน 41. ตดแปดปอ 42. แตงหางดา 43. ไตตามตด 44. ถองถแจง 45. ถอนถอดชก 46. ถามไถถอง 47. เถงรอดเทง 48. ทาลบไล 49. ทกขโศกเศรา 50. ทมทอดซด 51. นอนนงลก 52. นานเนนชา 53. นงหมทม 54. บดมดคม 55. บดลายเพยน 56. แบกตมหาม 57. ปลงปลอยวาง 58. ปะพบหน 59. ผอคอยด 60. ผอคอยมอง 61. ผอคอยแยง 62. ผอคอยแล 63. ผดเวยนวน 64. ผดแวดเกยว 65. ผบทวเสยง 66. ผายเทยวเดน

37

67. ผายโผดค า 68. ผดผองแผว 69. เผยบเทยมเหมอน 70. แฝงฟกเฟอ 71. แฝงแอบหอย 72. พลกปนขว า 73. พลกผายผน 74. พดเชยตอง 75. พงเตกเมอะ 76. พงเพงพะ 77. พดตานจา 78. ฟอจา 79. มวนงนหนว 80. ยกยางยาย 81. แยงผอเหยยม 82. รบพงส 83. รสกลนอวาย 84. รอดเถงถอง 85. รอดเทงเถง 86. รบเรยวพน 87. เรงเรยวพลน 88. แรมรงเฝา 89. ลวงลอเหลน 90. ลวาดแลคอย 91. วอดวายสญ

92. วอดว าวาย 93. สวางหมดใส 94. สองคอยแยง 95. สอดคอยด 96. สชนรบ 97. เสรจเมยนพรอม 98. ใสสวางแจง 99. หนพานหยาน 100. หนกหนองแหนน 101. หนามขวากเสยน 102. หนาหนดแหนน 103. หนบเหนงเตง 104. หมองด ามว 105. หยดหยอนหยาน 106. หวงหงขาง 107. หวนกอดเกยว 108. หบหหม 109. เหยาะหยอกเหลน 110. แหลวยอยยบ 111. ไหลหลงยอย 112. ไหวหวนคอน 113. ไหวหวนเฟอน 114. ไหวหวนเสง 115. อดหวออน 116. เอนเรยกรอง

ค าพยางคเดยว 2 ค า ซอนกบค าทม 2 พยางค (1 พยางค + 1 พยางค + 2 พยางค) ตวอยางท 1 ฟจาปราศรย เนานานแทนก จงเนนดวย ทางมา ตวอยางท 2 กระสตตางฟา โลกหลาโลก หลายธาน ตกเหนอออกใต

38

ตวอยางท 3 หากบมจง แลเจานองรก อยาไดอวงของ อาลย ค าพยางคเดยว 2 ค า ซอนกบค าทม 2 พยางค ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน 1. โกรธกรวโกรธา 2. ฟจาปราศรย 3. โลกหลาโลก

4. โศกเศราอาวรณ 5. หมากเหมยงมล 6. อวงของอาลย

ค าทม 2 พยางค ซอนกบค าพยางคเดยว 2 ค า (2 พยางค + 1 พยางค + 1 พยางค) ตวอยางท 1 คนเถงค าแลว แหงแสงไถง กพากนไป ชมนมสมเฝา ตวอยางท 2 เขาคดฉอโกง ยยงสงย เขาแสงใสสอย แปงความ ตวอยางท 3 ยามพร านน หนอชนบตต จาวาท สนองตอบตาน ค าทม 2 พยางค ซอนกบค าพยางคเดยว 2 ค า ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน 1. ชมนมสมเฝา 2. ต าเนนเดนหน 3. ถนนหนทาง 4. ทาลนยากไร 5. ทาสาขาขอย 6. ปราศรยไถถอง 7. ปสสานาคครฑ 8. พโรธโขดเสา 9. ยยงสงย 10. ระบ าร าเตน 11. ระบ าร าฟอน 12. ร าพนนกคด 13. ละเมามวนเพราะ

14. ล าบากยากทกข 15. วงศวานชาตเชอ 16. วโยคโศกเศรา 17. สนองตอบตาน 18. สนทชดชม 19. สนกสกเสญ 20. สะอกอนไห 21. สะอนร ารอง 22. สจจงแนหมน 23. โสกาโสกเสา 24. อาลยใฝของ 25. อาลยอวงหอย 26. อาหารน าเขา

39

ค าทม 3 พยางคซอนกบค าพยางคเดยว 2 ค า (3 พยางค + 1 พยางค + 1 พยางค) พบจ านวน 3 ค า คอค าวา 1. สรระรปราง ปรากฏในบททวา มสรระ รปรางตวตน โตใหญองค เทาชางพายกลา 2. บวระมวลพรอมภบ ปรากฏในบททวา สพพถะ กจจะบดวน บวรมวล พรอมภบ 3. อปถมภค าช ปรากฏในบททวา เขาอปถมภ ค าชพเจา สบายด นอมนบ ค าพยางคเดยวซอนกบค าทม 2 พยางคและซอนกบค าพยางคเดยว (1 พยางค + 2 พยางค + 1 พยางค) พบเพยง 1 ค า ไดแกค าวา เกยวขะหวดรด ปรากฏในบททวา เกยวขะหวด รดอรานอง พอสายสนเสยง ทงองค 1.3 ค าซอน 4 ค า ค าซอน 4 ค าทพบในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ โดยสวนใหญมลกษณะเปนค าพยางคเดยวซอนกน 4 ค า (1 พยางค + 1 พยางค + 1 พยางค + 1 พยางค) ลกษณะของค าพยางคเดยวซอนกน 4 ค าน ยงสามารถแบงเปนค าซอนทมเสยงสมผสระหวางพยางคท 2 และ 3 และทไมมเสยงสระสมผสสระหวางพยางคท 2 และ 3 นอกจากนยงพบค าทม 2 พยางคซอนกบค าพยางคเดยวอกดวย 1.3.1 ค าซอน 4 ค า ทเปนค าพยางคเดยวซอนกน 4 ค า (1 พยางค + 1 พยางค + 1 พยางค + 1 พยางค) และมเสยงสมผสระหวางพยางคท 2 และ 3 มดงน ตวอยางท 1 จกไดเปน ขาเฝาเหลาใช เกบดอกสอย มาลย ตวอยางท 2 ทเวยนศรษะ เจบหวมวเกลา ยงคอยคลายเบา เพกวะ ตวอยางท 3 คนปนนาท รงแจงแสงใส เวลาไป เมอเชายามเฝา

40

ค าซอน 4 ค า ทเปนค าพยางคเดยวซอนกน 4 ค า และมเสยงสมผสระหวางพยางคท 2 และ 3 ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน 1. ขมเหงเหนงหนบ 2. ขาเฝาเหลาใช 3. เขานอกออกใน 4. จดแจงแตงหยอง 5. เจบหวมวเกลา 6. ชมนมสมพรอม 7. ดดนกนกลา 8. เดนเทยวเทยวลด 9. ตวสนขวญหน 10. ตวสนขวญหาย 11. ทกขยากอยากกน 12. ทมวางขวางละ 13. แทงฟนบนขา 14. นอนแบแผเนอ 15. นงคอนนอนไหว 16. นงเรยงเคยงปอง

17. ปากตานจานจา 18. แผนเนอเสอผา 19. พาดอกยกตม 20. พกงวายผายเตา 21. เพงพาอาศรย 22. ไพรฟาขาเฝา 23. ฟกเฟอเฝอฝน 24. มดเสาเมามว 25. ยกยายผายดน 26. ร าออนวอนลา 27. รงแจงแสงวน 28. รงแจงแสงใส 29. รปสมนมพรรณ 30. เรยรายหายสญ 31. เลกล าต าใต 32. เลยบเกยวเทยวยาย

1.3.2 ค าซอน 4 ค า ทเปนค าพยางคเดยวซอนกน 4 ค า (1 พยางค + 1 พยางค + 1 พยางค + 1 พยางค) แตไมมเสยงสมผสสระระหวางพยางคท 2 และ 3 มดงน ตวอยางท 1 จงบอกซด ตอบตานค าถาม บปดบงความ ไขจาตอบถอง ตวอยางท 2 กระสตตางฟา โลกหลาโลก หลายธาน ตกเหนอออกใต ตวอยางท 3 โดดโผผาย วงเตนดดควด ตวเกงกลา เรยวแรง ค าซอน 4 ค า ทเปนค าพยางคเดยวซอนกน 4 ค า แตไมมเสยงสมผสสระระหวางพยางคท 2 และ 3 ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน

41

1. กราบนบกมไหว 2. ขดคมบม 3. ขดงอมบม 4. ไขจาตอบถอง 5. ค าชอดหนน 6. จาไขกลาวอ 7. เจยรจาปากตาน 8. ชาตกอนปางหลง 9. ซบสงเงนทอง 10. ดงเลาปาไม 11. ดดสตอยเคาะ 12. แดนดนเทศทอง 13. ตกเหนอออกใต 14. ตอบตานจาเสง 15. ตบแหนนคงคด 16. ไตเตายกยาย 17. ไถถองจาถาม 18. ทรพยสงเงนทอง 19. ทองแหวนเงนค า 20. เทะแหนบอกช 21. เทยมปนปานเปรยบ 22. นานวนเนนชา 23. เนานานเนนชา 24. เนองนนเดอดรอง 25. บอน าบวกวง 26. ไปมาออกเขา 27. ผงผงองนน 28. ผองแผวใสงาม 29. ผายผนเลยงคาย 30. แผนผาควใบ 31. เฝอแฝงใฝเฝา 32. พลดเมองจากบาน 33. พลกถอยขนค า

34. พานหยานเขดขาม 35. พายคานถอยหน 36. ฟถองจาถาม 37. เภางายค าเชา 38. มอบบานเวนเมอง 39. มอบอบปลงปน 40. มวเมาคงคด 41. มากนอยใหญกวาง 42. เมอยไขเจบเปน 43. ยวาดยวะสวางเหลอม 44. ยาวนานเนนชา 45. รอนเยนหนาวไข 46. รงรออยถา 47. รายดซวซา 48. รบเรวเรงรด 49. ลอเลนลวงพราง 50. วนเวยนแวดลอม 51. ว าวายวอดมด 52. วงเตนดดควด 53. วงยนหกเตน 54. แวดเกยวเวยนวน 55. สมปากจางคอ 56. เสรจสรรพเมยนถวน 57. เสยงแกนแกนหลอน 58. โสกทกขหมองใจ 59. หนอเนอวงศสาย 60. หนมเถาญงชาย 61. หนมแรวแถวหนา 62. หมนมวหมองเสา 63. หมนหมอมหมองหมาง 64. หมนอนพนเชอ 65. หลงใหลใฝของ 66. หลงหลหลามไหล

42

67. เหมนเขยวบดสม 68. อยเคยงเรยงขาง

69. อบอายขายหนา 70. แอบเออมเซอมซด

1.3.3 ค าซอน 4 ค าทมโครงสรางเปนค า 2 พยางค ซอนรวมกบค าพยางคเดยว พบจ านวน 2 ค า ไดแกค าวา 1. ซะเดนเฟอนเคลอนชาย (2 พยางค + 1 พยางค + 1 พยางค + 1 พยางค) ปรากฏในบททวา ดวงหวใจ บใสปวนเตน ซะเดนเฟอน เคลอนชาย 2. นนตรเภรพาดคอง (2 พยางค + 2 พยางค + 1 พยางค + 1 พยางค) ปรากฏในบททวา วาพวกนนตร เภรพาดคอง เปนของเครองเหลน เพลงดง 1.4 ค าซอนขยายค ค าซอนขยายคเปนค าซอนทเกดจากการขยายค าซอน 2 ค า ชนดทเปนค าพยางคเดยว 2 ค าซอนกน (1 พยางค + 1 พยางค) ดวยการแทรกค าทปรากฏขางหนาค าซอน 2 ค านน ค าซอนขยายคจะปรากฏเปนค า 4 จงหวะ มค าท 1 กบค าท 3 เปนค าเดยวกน เชน ตวอยางท 1 เจาอยาโสกนก แขงอกแขงใจ จาวเมองไทย พระนายนองเหนา ตวอยางท 2 รบสงกน ชองคชเจา เปนวงเวยน แวดลอม ตวอยางท 3 แลวเปลยนกบสบ ผดขวาผดซาย เสยมจอบผาย นนเนอง ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณพบการใชค าซอนขยายค ดงน 1. แกมซายแกมขวา 2. แขงอกแขงใจ 3. ค ารกค าแพง 4. คอนคเชอ 5. ใครใคแจง 6. เจบอกเจบใจ 7. ชพายชคาย 8. ชองคชเจา

9. ตางคนตางใจ 10. ตางคนตางได 11. ตางคนตางไห 12. ตางดาวตางคาย 13. ทงหนมทงเฒา 14. ทเปนทตาย 15. ทรกทแพง 16. ทเสยทได

43

17. ทกคมทกกอ 18. เทาดอยเทาชาง 19. นาชมนารก 20. น าค าน าแกว 21. น ามนน าเผง 22. บกลวบหยาน 23. บสบมก 24. บดรอนบดหนาว 25. บดหนาวบดเยน 26. เปนเขมเปนไหม 27. เปนหมเปนฝง 28. ผดขวาผดซาย

29. ฝายซายฝายขวา 30. พรอมหลงพรอมหนา 31. พองยาวพองสน 32. พางซายพางขวา 33. รวมไสรวมทอง 34. สกเลกสกหนอย 35. สบหลงสบหนา 36. หลายครงหลายหน 37. หลายหนหลายท 38. หนดหนราย 39. อยากลวอยาหยาน

1.5 ค าซอนทมากกวา 4 ค า ค าซอนทมากกวา 4 ค าทพบในเรองมจ านวนไมมากนก พบวาโครงสรางการซอนของค ามทงค าพยางคเดยวซอนกนทงหมด และค าพยางคเดยวซอนรวมกนค าทม 2 พยางคหรอมากกวา 2 พยางค ดงน 1. จรลยางยายผายดน (3พยางค + 1พยางค + 1พยางค + 1พยางค + 1พยางค) ปรากฏในบททวา หอมาซกไซ ใหแจงสดส รบจรล ยางยายผายดน 2. จดแจงแตงดาแปงหาง (1พยางค + 1พยางค + 1พยางค + 1พยางค + 1พยางค + 1พยางค) ปรากฏในบททวา กจดแจง แตงดาแปงหาง ตามค าพราหมณ บอกไว 3. ทอดทมลาขวางละ (1พยางค + 1พยางค + 1พยางค + 1พยางค + 1พยางค) ปรากฏในบททวา พอไดฝากกาย สบไปพายหนา บทอดทมลา ขวางละ 4. ประหนมบงคมนอมไหว (2พยางค + 2พยางค + 1พยางค + 1พยางค) ปรากฏในบททวา กราบประหนม บงคมนอมไหว จาร าไร ตอบทา 5. เผาเชอพระพงศวงศา (1พยางค + 1พยางค + 2พยางค + 2พยางค) ปรากฏในบททวา แมนเปนเผาเชอ พระพงศวงสา เหมอนวาทา เจาจาแนหมน

44

จะเหนไดวาค าซอนทแบงตามจ านวนค าในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ ปรากฏทงค าซอน 2 ค า ค าซอน 3 ค า ค าซอน 4 ค า ค าซอนขยายค และค าซอนทมากกวา 4 ค า โดยค าซอน 2 ค ามจ านวนมากทสด และค าซอน 3 ค า 4 ค า ค าซอนขยายค ค าซอนทมากกวา 4 ค า มจ านวนลดหลนกนลงมา 2. ค าซอนทสรางขนจากภาษาทตางกน ค าซอนทปรากฏในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ พบวามทงค าซอนทสรางขนจากภาษาเดยวกนและภาษาทตางกน โดยเฉพาะอยางยงค าซอนทสรางขนจากภาษาทตางกน แสดงใหเหนถงความสามารถของผแตงทสามารถน าเอาค าตางภาษามาซอนกน พบวาผแตงเลอกใชภาษาในการสรางค าซอนประกอบไปดวย 1. ภาษาไทยถนเหนอ เปนภาษาประจ าทองถนภาคเหนอ และเปนภาษาหลกทใชในการแตงวรรณกรรมคาวซอโดยทวไป 2. ภาษาบาลสนสกฤต คนลานนาไดรบอทธพลภาษาบาลสนสกฤตมาจากพระพทธศาสนา ปรากฏในพระธรรมคมภรของลานนา โดยขอบเขตของค าวาภาษาบาลสนสกฤตในงานวจยน จะเปนภาษาบาลสนสกฤตทใชในภาษาไทย มใชเปนรากศพทภาษาบาลสนสกฤต อกทงในวรรณกรรมคาวซอเรองนผแตงไดเขยนค าศพทภาษาบาลสนสกฤตเปนรปตามการออกเสยงในทองถน ผวจยจงรกษารปค าศพทตามทผแตงไดบนทกไว 3. ภาษาไทยกลาง กวลานนาเรมน าเอาค าศพทภาษาไทยกลางเขามารวมในการแตงคาวซอตงแตสมยรตนโกสนทรตอนตน ซงพระญาพรหมโวหาร มอายอยในชวงเวลานน ภายหลงทรฐบาลสวนกลางเรมมนโยบายใหจดการเรยนการสอนภาษาไทยกลางในทกภมภาค และใชเปนภาษาราชการ กวจงไดน าเอาค าศพทภาษาไทยกลางเขามารวมในการแตงดวย ทงนพบวาเปนคานยมของกวลานนาทแสดงใหเหนถงความเปนผทนสมย จากการศกษาพบวามการสรางค าซอนจากภาษาทตางกน ประกอบไปดวย ค าซอน 2 ค า ค าซอน 3 ค า และค าซอน 4 ค า ดงน 2.1 ค าซอน 2 ค า ค าซอน 2 ค าทสรางขนจากภาษาทตางกน ประกอบไปดวย 2.1.1 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ 2.1.2 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง 2.1.3 ภาษาบาลสนสกฤต+ภาษาไทยกลาง 2.1.4 ภาษาไทยกลาง+ภาษาบาลสนสกฤต 2.1.5 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาบาลสนสกฤต 2.1.6 ภาษาบาลสนสกฤต+ภาษาไทยถนเหนอ

45

2.1.1 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ ตวอยางท 1 ฝงศตร เทยงจกกลวหยาน เตมหลายเพยงใด บคาน ตวอยางท 2 กยาตรา ลลาลวงขาม ตามทวยไป ลดไล ตวอยางท 3 ปนปวนใจ สงอนนกรก หยกยมขาง กนด ค าซอน 2 ค าทสรางขนจากภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน 1. กลวหยาน 2. กวนคว 3. กวนเคยว 4. กอดฟน 5. กอนออน 6. จ าจอ 7. เดนเตา 8. ตามทวย 9. แตกมาง 10. แตงดา 11. แตงหาง 12. ถอทอ 13. นวดฟน 14. บานชอง 15. เบยงชาย 16. เบยดย 17. เบยนคว 18. เปลงแจง 19. ผดแผก 20. พกเซา

21. มอบอบ 22. ยดย 23. รกแพง 24. รงแจง 25. เรยงยาย 26. เรองราม 27. ลวงปน 28. แวะแว 29. สงย 30. สนกมวน 31. สนทวง 32. เสรจเมยน 33. หนมก า 34. หมดเสยง 35. หมทม 36. หมนมาน 37. หยอกเคยว 38. หยกยม 39. หลกคาย

46

2.1.2 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง ตวอยางท 1 ไปตกกวงไกล แมอาลยเจา กลวตกตางแดน ตางฟา ตวอยางท 2 ดสวกราย สหสสกน ใจอาธรรม ถมนยาบกลา ตวอยางท 3 เดยวนหมดใส มลทนซะรอย พนจากถอย นนทา ค าซอน 2 ค าทสรางขนจากภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน 1. กวงไกล 2. กวงเมา 3. คระนงคด 4. ควอา 5. ใควครบ 6. จองชก 7. จมใกล 8. ดกนง 9. เตกเอน 10. ถอกเท 11. ทวยตาม 12. ทาวกลง 13. ทาวลม 14. บบต 15. ปดขาด 16. ผอเฝา 17. ผบทว 18. เผดละอาย 19. เผยวกวาด 20. เพงควร 21. ฟนพลก

22. มวนเพราะ 23. มายรด 24. เมนนาน 25. ยวานอง 26. ยงพก 27. ยงหยด 28. ลวานเลอะ 29. ลายลวง 30. ลชง 31. ลนหลง 32. เลางาม 33. แลงค า 34. สวกราย 35. สอดแสวง 36. สบสอด 37. สนกวน 38. หนพาย 39. หมดใส 40. หมนสน 41. หมนซก 42. หยบถอ

47

43. หลดไหล 44. หอมหาย 45. หกหยาบ 46. เหนงหนบ 47. แหนบอก

48. อวงของ 49. อบมอบ 50. อบหอ 51. ฮาดราง

2.1.3 ภาษาบาลสนสกฤต+ภาษาไทยกลาง ตวอยางท 1 เดอดเนองนน ฟกนจจ กโกรธาเคอง พลก ตวอยางท 2 จงเอนโอษฐทก นางปสสาถาม วาอนดพราหมณ ทงสามพเจา ตวอยางท 3 จกเขาดงหนา เอกาเดยวเจา ตวเองเรา นองรก ค าซอน 2 ค าทสรางขนจากภาษาบาลสนสกฤต+ภาษาไทยกลาง ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน 1. โกรธาเคอง 2. คงคาแมน า 3. ทวารประต 4. นารสาว 5. ปสสาถาม

6. ผาลาลกไม 7. โรคาโรค 8. สรระรปราง 9. อรญญาปาไม 10. เอกาเดยว

2.1.4 ภาษาไทยกลาง+ภาษาบาลสนสกฤต พบจ านวน 2 ค า ไดแกค าวา 1. ดอกบปผา ปรากฏในบททวา นางยนแคนนก สวยดอกบปผา ควาเอามา สกเสยยอยเสยง 2. มากมายอกโข ปรากฏในบททวา เรองราวคาวน มากมายอกโข เวทตพโพ เพงรพายหนา

48

2.1.5 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาบาลสนสกฤต พบเพยง 1 ค า คอค าวา เยนปสสา ปรากฏในบททวา คงเปนเสอน า ยงเยนปสสา แสงมายา มาประจวบได 2.1.6 ภาษาบาลสนสกฤต+ภาษาไทยถนเหนอ พบจ านวน 2 ค า ไดแกค าวา 1. โกรธาเคยด ปรากฏในบททวา กจกขดใจ โกธาเคยดหมน เพอตวมนไป สอฟอง 2. มคคาคอง ปรากฏในบททวา วาเจาอยเทอะ พนขาจกจร ตามมคคาคอง หออายเผดหนา 2.2 ค าซอน 3 ค า ค าซอน 3 ค าทสรางขนจากภาษาทตางกน ประกอบไปดวย 2.2.1 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ 2.2.2 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ 2.2.3 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยกลาง 2.2.4 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง 2.2.5 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง 2.2.6 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ 2.2.1 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ ตวอยางท 1 คนไดเสรจสรรพ จะกลบพอกงวาย พอยมาเกดตอง ฟองไฟ ตวอยางท 2 อบจนใจ ทพงเพงพะ กหาบได ทงใด ตวอยางท 3 หนบเหนงเตง ชพายชคาย หนถกตอง หลายอน ค าซอน 3 ค าทสรางขนจากภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน

49

1. กลบพอกงวาย 2. ดนบนย 3. ดาวแควนคาย 4. แตงหางดา 5. พดเชยตอง

6. พงเตกเมอะ 7. พงเพงพะ 8. พดตานจา 9. สองคอยแยง 10. หนบเหนงเตง

2.2.2 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ ตวอยางท 1 ใชวาหมายใจ ใครเกยวกอดฟน กบพอกอน ชมยง ตวอยางท 2 นงหมทม ควแพงสใส ผนสไบ ตางกนลวนเสยง ตวอยางท 3 พวกสหลาย จกสบแพ บไหวหวนเสง ทงใด ค าซอน 3 ค าทสรางขนจากภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน 1. เกยวกอดฟน 2. เดนไตผาย 3. ถามไถถอง 4. นงหมทม 5. ปะพบหน

6. ยยงสงย 7. หวงหงขาง 8. ไหวหวนเฟอน 9. ไหวหวนเสง

2.2.3 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยกลาง ตวอยางท 1 ไหวหวนรอน ซะทอนใจเหว กวงเมาเซ รวนเรขนของ ตวอยางท 2 หญาแภดแยว จกแหลวยอยยบ บสวยชนหนา บานงาม ตวอยางท 3 พรองเอนเรยกรอง วาเจาพราหมณขา ไปเทยวไหนมา ไกลคาวาใกล

50

ค าซอน 3 ค าทสรางขนจากภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยกลาง ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน 1. กวงเมาเซ 2. ผดเวยนวน 3. หวนกอดเกยว 4. แหลวยอยยบ 5. เอนเรยกรอง 2.2.4 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง พบจ านวน 3 ค า ไดแกค าวา 1. เคางนเหงา ปรากฏในบททวา จกบอกไว บใหเศษเหลอ ตามกงใบเครอ รากเคางนเหงา 2. แบกตมหาม ปรากฏในบททวา คนวาแขกหลาย สบายยงล า ชวยแบกตม หามชาม 3. เสรจเมยนพรอม ปรากฏในบททวา เสรจเมยนพรอม หอมกลนบปผา สคนธา รสเราทวหอง 2.2.5 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง ตวอยางท 1 อยาบดลายเพยน กลาวเผยนความจง อยาไดประวง ไขจงบอกแจง ตวอยางท 2 พหนไสน จงไขถอยถอง ลองผอคอยมอง เรยบรอย ตวอยางท 3 ชางฟจา สภาออนออย ควรละเมา มวนเพราะ ค าซอน 3 ค าทสรางขนจากภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง ในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ มดงน 1. บดลายเพยน 2. ผอคอยด

51

3. ผอคอยมอง 4. ผายเทยวเดน 5. ละเมามวนเพราะ 6. สอดคอยด 2.2.6 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ พบจ านวน 2 ค า ไดแกค าวา 1. จาพดตาน ปรากฏในบททวา คอยเบยงผาย ขยายผอนลด จาพดตาน ค างาม 2. ผบทวเสยง ทศนา ทกหองหลบชน ผบทวเสยง ในแดน 2.3 ค าซอน 4 ค า ค าซอน 4 ค าทสรางขนจากภาษาทตางกน มดงน 2.3.1 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยกลาง พบจ านวน 2 ค า ไดแกค าวา 1. เทะแหนบอกช ปรากฏในบททวา มพระกระแส เทะแหนบอกช รบสงหมน บญชา 2. แวดเกยวเวยนวน ปรากฏในบททวา ลชงกนเกบ จนเลบหกทบ ผนแวดเกยว เวยนวน 2.3.2 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ พบเพยง 1 ค า ไดแกค าวา สะเดนเฟอนเคลอนชาย ปรากฏในบททวา ดวงหวใจ บใสปวนเตน ซะเดนเฟอน เคลอนชาย 2.3.3 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยกลาง พบเพยง 1 ค า ไดแกค าวา หมนหมอมหมองหมาง ปรากฏในบททวา วาดงลอนอง หมนหมอมหมองหมาง พระนชนาง หมองหมางหมนเหมยง

52

2.3.4 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ พบเพยง 1 ค า ไดแกค าวา ยกยายผายดน ปรากฏในบททวา ขนขมา ตวกลาเรองศร พาโยธ ยกยายผายดน 2.3.5 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง พบเพยง 1 ค า ไดแกค าวา วงยนหกเตน ปรากฏในบททวา โดดโผผาย วงยนหกเตน ซรลมน หนพรอม 3. ค าซอนทแบงตามลกษณะความหมาย การศกษาค าซอนทแบงตามลกษณะความหมายในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ ผวจยไดใชพจนานกรมประกอบการศกษาจ านวน 3 เลม ไดแก 1. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 ในทนผวจยใชอกษรยอ (ร) 2. พจนานกรมภาษาไทย-ไทย ฉบบอาจารยเปลอง ณ นคร ในทนผวจยใชอกษรยอ (ป) 3. พจนานกรมลานนา-ไทย ฉบบแมฟาหลวง ในทนผวจยใชอกษรยอ (ล) การทผวจยใชพจนานกรมจ านวน 3 เลมในศกษาความหมายของค าซอนทปรากฏในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณนน ไดใชพจนานกรมลานนา-ไทย ฉบบแมฟาหลวง ส าหรบการแปลความหมายในค าศพททเปนภาษาไทยถนเหนอ สวนพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 และพจนานกรมภาษาไทย-ไทย ฉบบอาจารยเปลอง ณ นคร ใชส าหรบแปลความหมายค าศพทภาษาไทยกลาง โดยเหตผลทผวจยใชพจนานกรมแปลความหมายค าศพทภาษาไทยกลางถง 2 เลม เนองจากพจนานกรมฉบบราชบณฑตสถาน พ.ศ.2554 มความหมายของค าศพททไมครอบคลมบรบทความหมายในอดตของค าศพทนน แตพจนานกรมภาษาไทย-ไทย ฉบบอาจารยเปลอง ณ นคร สามารถอธบายความหมายบรบทดงกลาวได ผวจยไดระบประเภทของค าไวดงน -ค านาม ใชอกษรยอ น. -ค ากรยา ใชอกษรยอ ก. -ค าวเศษณ ใชอกษรยอ ว. -ค าอทาน ใชอกษรยอ อ. การศกษาค าซอนทแบงตามลกษณะความหมาย มขอบเขตเฉพาะค าซอนทมความหมายเหมอนกน ค าซอนทมความหมายใกลเคยงกน และค าซอนทมความหมายตรงขามกน ดงนนการศกษาทางความหมายจงไมสามารถน าเอาค าซอนทแบงตามจ านวนค าในหวขอแรกมาไดศกษาไดทงหมด ผวจยจงไดเลอกเอาเฉพาะค าซอนทสามารถศกษาทางความหมายมาศกษาเทานน ผลการวจยสามารถแบงออกเปน 3 ประเภท ไดแก ค าซอนทมความหมายเหมอนกน ค าซอนทมความหมายใกลเคยงกน และค าซอนทมความตรงขามกน ดงน

53

3.1 ค าซอนทมความหมายเหมอนกน 3.1.1 ค าซอน 2 ค าทมความหมายเหมอนกน 1. กงคอม กง ว.(ล) โคง คอม ว.(ล) ออน, โคง 2. กลวหยาน กลว ก.(ร) ขลาด, ตระหนกตกใจ หยาน ก.(ล) พรน, หวาดเกรง 3. กวงไกล กวง ว.(ล) ไกล ไกล ว.(ร) หาง, ยดยาว, นาน 4. กวนคว กวน ก.(ร) รบกวนท าใหเกดความร าคาญ คว ก.(ล) รบกวน, แหย, ท าใหเดอดรอน 5. กอนออน กอน ว.(ร) เดม, เรม, ล าดบแรก ออน ว.(ล) กอน, กอนหนา, ครงกอน 6. กาเกง กา ก.(ล) ปองกน, คมครอง เกง ก.(ล) กน, ปด, บง 7. กาปอง กา ก.(ล) ปองกน, คมครอง ปอง ก.(ล) บงเพอกกหรอกนไว 8. กกคอง กก(ตรก) ก.(ร) นก, คด คอง(ตรอง) ก.(ร) คดทบทวน

54

9. เกรงกลว เกรง ว.(ร) กลว, ขยาด, ขาม, ไมกลา กลว ก.(ร) ขลาด, ตระหนกตกใจ 10. เกยจคราน เกยจ ก.(ร) คราน คราน ก.(ร) ขเกยจ, มความรสกไมอยากจะท าหรอคดหรอแสดงอาการใดๆ 11. เกยวเลยว เกยว ก.(ล) ลอม, ออม เลยว ก.(ร) โคงหรอคดเคยวไปจากแนวตรง 12. โกรธาเคยด โกรธา ก.(ร) โกรธ เคยด ก.(ล) ขงเคยด, โกรธขง 13. ขดค ขด ก.(ล) มวนตวใหเปนวง ค ก.(ล) งอเขา 14. ขวางกด ขวาง ก.(ร) กดกน, สกด กด ก.(ร) กน, ขวาง, เกะกะ 15. ขบจ า ขบ ก.(ล) ตอนใหไป, บงคบใหไป, ไล จ า ก.(ล) บงคบ, บญชา, สง 16. ขามเขง ขาม ก.(ร) คราม, เกรง เขง ก.(ล) เกรง, กลว, นกกลวไปเอง

55

17. ขาวผอน ขาว น.(ร) สชนดหนงเหมอนส าล ผอน ว.(ล) โพลน, ค าประกอบหลงค าวา ขาว 18. ข าคา ข า ก.(ล) คาง, คา, ตดอย คา ก.(ล) คางอย, ไมเขาไมออก 19. โขดกรว โขด ก.(ล) โกรธ กรว ก.(ร) โกรธ, เคอง 20. ครบพรอม ครบ ว.(ร) ถวน, เตมจ านวนทก าหนดไว พรอม ว.(ร) ครบครน 21. ครอบง า ครอบ ก.(ร) เอาของทมลกษณะคลมๆ คลายขนคว าเปนตนปดง าไว ง า ก.(ร) ปด 22. คลายเบา คลาย ก.(ร) ลดลง, ทเลา, บรรเทาลง เบา ก.(ร) ทเลา 23. คระนงคด คระนง ก.(ล) ค านง, คด คด ก.(ป) นก, ด าร, ระลก, ตรตรอง 24. คระนงร าพจ คระนง ก.(ล) ค านง, คด ร าพจ ก.(ล) พนจ, พจารณา

56

25. ควมาย คว ก.(ล) คล, แยม, บาน, คลาย มาย ก.(ล) คลาย 26. คอนเฟอน คอน ว.(ล) ไมมนคง เฟอน ก.(ล) กระเทอน, ไหว, ท าใหไหวหรอหวนไหว 27. คาขาย คา ก.(ร) ซอขายสนคาหรอบรการ ขาย ก.(ร) เอาของแลกเงนตรา 28. ใควครบ ใคว ว.(ล) ครบ, ทว, ถวน ครบ ว.(ร) ถวน, เตมจ านวนทก าหนดไว 29. ใควเสยง ใคว ว.(ล) ครบ, ทว, ถวน เสยง ว.(ล) ทงหมด, ทงสน 30. จมสาม จม ก.(ล) บน, ร าพน สาม ก.(ล) บน, พร าบน 31. จ าจอ จ า ก.(ล) ก าหนดไวในใจ จอ ก.(ล) จ า, ก าหนดไวในใจ 32. จมใกล จม ว.(ล) ใกล, ใกลชด ใกล ว.(ร) ไมหาง

57

33. จบแหลม จบ ก.(ล) จดไว, เรยงไว แหลม ก.(ล) เรยง, ท าใหเปนระเบยบ 34. จกเซา จก ก.(ล) หยด, ยง, พก, ยนนง เซา ก.(ล) หยด, พก 35. จลาย จ ก.(ล) โกหก, หลอก, ลวง ลาย ก.(ล) หลอก, ลวง, พราง, อ า 36. ชวนชก ชวน ก.(ร) จงใจ โนมน า ชก ก.(ร) ชวน, น า 37. ชอนาม ชอ น.(ร) ค าทตงขนส าหรบเรยกคน สตว สถานท นาม น.(ร) ค าชนดหนงในไวยากรณ ส าหรบเรยกคน สตว และสงของตาง ๆ 38. ซอโกง ซอ(ฉอ) ก.(ร) โกง โกง ก.(ร) ใชอบายหรอเลหเหลยมหลอกลวง 39. ซอนแซม ซอน ก.(ล) แทรก, เขาไปในระหวาง แซม ก.(ล) แทรกขนหรอเสยบเขาไปในระหวาง 40. ซาบร ซาบ(ทราบ) ก.(ร) ร ร ก.(ร) เขาใจ, ทราบ

58

41. ซบผอม ซบ ว.(ร) ผอมลง, ซดไป, เซยวไป ผอม ว.(ร) รางกายมเนอนอย, ซบ, ตรงขามกบอวน 42. เซาะหา เซาะ ก.(ล) แสวงหา, คนหา หา ก.(ร) ตามหา, เสาะหา, แสวงหา 43. ญาตวงศ ญาต น.(ร) คนในวงศวานทยงนบรกนไดทางเชอสายฝายพอหรอฝายแม วงศ น.(ร) เชอสาย, เหลากอ, ตระกล 44. ดวนพลน ดวน ว.(ร) รบเรง, รวดเรว พลน ว.(ร) ทนท 45. ดอกดวง ดอก น.(ร) สวนหนงของพรรณไมทผลออกจากตนหรอกง มหนาทท าใหเกดผลและเมลดเพอ สบพนธ มเกสรและเรณเปนเครองสบพนธ เรยกเตมวา ดอกไม ดวง น.(ล) ดอกไม 46. ดอกบปผา ดอก น.(ร) สวนหนงของตนไมทผลออกจากกานเพอสบพนธ บปผา น.(ร) ดอกไม 47. ดานดอ ดาน ว.(ล) ดอ, รน ดอ ว.(ร) ไมยอมเชอฟงหรอท าตาม 48. ดาวแดน ดาว น.(ร) แดน, ประเทศ แดน น.(ป) เขต, แขวง, แวนแควน

59

49. ด าเนนเดน ด าเนน ก.(ร) เดน เดน ก.(ร) ยกเทากาวไป 50. เดชชะรทธ เดชชะ น.(ร) อ านาจ รทธ น.(ล) อ านาจศกดสทธ, ความเกงกลาสามารถ 51. เดชรทธ เดช น.(ร) อ านาจ รทธ น.(ล) อ านาจศกดสทธ, ความเกงกลาสามารถ 52. เดนเตา เดน ก.(ร) ยกเทากาวไป เตา ก.(ล) เดน, ไป 53. เดนเทยว เดน ก.(ร) ยกเทากาวไป เทยว ก.(ล) เดน 54. ตดขาด ตด ก.(ร) ท าใหขาดดวยของมคม ขาด ก.(ร) แยกออกจากกนเพราะถกดง ตด หรอฉก 55. ตดรอน ตด ก.(ร) ท าใหขาดดวยของมคม รอน ก.(ร) ตดใหเปนทอนๆ, ท าใหลดลง 56. ตามทวย ตาม ว.(ล) คลอยตาม ทวย ก.(ล) ตาม, ตดตาม

60

57. เตยนเลยน เตยน ว.(ป) ไมรก, เรยบราบ เลยน ว.(ป) เตยน 58. เตอมแถง เตอม ก.(ล) เตม, เพม, แถม, เสรม แถง ก.(ล) แถม, ทดแทนสวนทขาด, เพมเตม 59. แตงแสรง แตง ก.(ล) แสรงท า, เสแสรง แสรง ก.(ล) แกลง 60. ไตเตา ไต ก.(ป) เดนไป เตา ก.(ล) เดน, ไป 61. ถกถอน ถก ก.(ล) ถลก, ถอน, ดง ถอน ก.(ร) ฉดขน, ดงขน 62. ถวายอบ ถวาย ก.(ร) ให, มอบให อบ ก.(ล) มอบให, ยกให 63. ถอกเท ถอก ก.(ล) เท, ท าใหตกหรอไหลอยางเทน า เท ก.(ร) ตะแคงหรอเอยงภาชนะเพอใหสงทอยในนนไหลลงไปหรอออกไป 64. ถามไถ ถาม ก.(ร) ตงปญหาหรอประเดนเพอใหไดค าตอบ ไถ ก.(ร) ถาม, พดคย

61

65. ถอทอ ถอ ก.(ร) ยดเอาวา, นบเอาวา ทอ ก.(ล) ถอเอาวา 66. เถาซรา เถา(เฒา) ว.(ร) แก, มอายมาก ซรา(ชรา) ว.(ร) แกดวยอาย 67. เถงตราบ เถง ก.(ล) ถง, บรรลจดหมาย ตราบ ว.(ล) จนกระทง 68. ไถถาม ไถ ก.(ร) ถาม, พดคย ถาม ก.(ร) ตงปญหาหรอประเดนเพอใหไดค าตอบ 69. ทวยชอม ทวย ก.(ล) ตาม, ตดตาม ชอม ก.(ล) ตาม, ตดตาม, ดวย 70. ทวยตาม ทวย ก.(ล) ตาม, ตดตาม ตาม ว.(ล) คลอยตาม 71. เทยงแท เทยง ว.(ล) แนนอน, มนคง แท ว.(ป) จรง, แน 72. เทยงหมน เทยง ว.(ล) แนนอน, มนคง หมน ว.(ล) มนคง, แนนอน

62

73. เทยมแทก เทยม ก.(ป) เทยบ แทก ก.(ล) เทยบ, เปรยบ 74. ธดาบตร ธดา น.(ร) ลกหญง บตร น.(ร) ลกหญง 75. นคราธาน นครา(นคร) น.(ร) เมองใหญ, กรง ธาน น.(ร) เมอง 76. นบสงขยา นบ ก.(ร) ตรวจหรอบอกใหรจ านวน สงขยา น.(ล) การนบ, การค านวณ 77. นงเสย นง ก.(ร) เฉย, ไมกระดกกระดก, ไมเคลอนไหว เสย(เฉย) ก.(ร) แสดงอาการเปนปรกตไมสนใจไยดตอสงหรอเหตการณทประสบ 78. นนทาจาขวญ นนทา ก.(ร) ตเตยนลบหลง จาขวญ ก.(ล) นนทา 79. นกคด นก ก.(ป) คด, ตรตรอง, ร าพง คด ก.(ป) ก. นก, ด าร, ระลก, ตรตรอง 80. นชนาฏนอง นชนาฏ น.(ป) นางนอง นอง น.(ป) ผรวมบดาหรอมารดาเดยวกนทมอายออนกวา

63

81. บรรทมนอน บรรทม ก.(ร) นอน นอน ก.(ร) เอนตวลงกบพน, ทอดตวลง 82. บอกแจง บอก ก.(ร) พดใหร, เลาใหฟง แจง ก.(ร) แสดงใหร, บอกใหร 83. บงลบ บง ก.(ป) ปกปด, กน, กน ลบ ว.(ล) ก าบง, ซอนเรน 84. บานชอง บาน น.(ร) ทอย, บรเวณทเรอนตงอย ชอง น.(ล) บาน, ทอย 85. บดพลว บด ก.(ป) หมน, หน, พลกแพลง พลว ก.(ร) บด, เบยว 86. บบต บบ ก.(ล) ทบ, ต, ฟาด ต ก.(ล) เอามอหรอไมเปนตนฟาด ทบ ถองหรอเขนลงไป, ชกตอย 87. บบน บ ก.(ล) บก, ฝาไป บน ก.(ล) บก, แหวก 88. บปผามาลา บปผา น.(ร) ดอกไม, พวกดอกไม มาลา น.(ร) ดอกไม

64

89. เบยงชาย เบยง ก.(ร) เลยง, เบน, เอยว ชาย ก.(ล) บาย, เยอง, คลอย, เอยง 90. ประตทวาร ประต น.(ร) ชองทางเขาออกของบานเรอนเปนตน มบานเปดปดได ทวาร น.(ร) ประต 91. ประสบพบ ประสบ ก.(ร) พบ, พบปะ, พบเหน พบ ก.(ร) เหน, ปะ, ประสบ, เจอะ, เจอ 92. ปรบไหม ปรบ ก.(ร) ลงโทษใหใชเงนเพราะท าผด ไหม ก.(ร) ปรบเอา 93. ปลงปลอย ปลง ก.(ล) อนญาต, ปลอยหรอเปลองใหพนภาระ ปลอย ก.(ร) ท าใหออกจากสงทตดอย ผกอย หรอของอย 94. ปดขาด ปด ก.(ล) ขาด, ทะล ขาด ก.(ร) แยกออกจากกนเพราะถกดง ตด หรอฉก 95. ปสสาถาม ปสสา(ปจฉา) ก.(ร) ถาม ถาม ก.(ร) ตงปญหาหรอประเดนเพอใหไดค าตอบ 96. เปรยบเทยม เปรยบ ก.(ป) เทยบ เทยม ก.(ป) เทยบ

65

97. เปลงแจง เปลง ว.(ล) สวาง, โลง แจง ว.(ล) กระจาง, สวาง 98. เปสสนาปญหา เปสสนา น.(ล) ปรศนา, ค าถาม ปญหา น.(ร) ค าถาม, ขอทควรถาม 99. เปอะตม เปอะ น.(ล) ตม, โคลน ตม น.(ล) โคลน 100. เปกสาเสง เปกสา ก.(ล) ปรกษา, หารอ, ขอค าแนะน า เสง ก.(ล) หารอ, โตแยง 101. เปดไข เปด ก.(ร) ท าใหสงทปดอยเผยออก ไข ก.(ล) เปด 102. ผลดเปลยน ผลด ก.(ร) เปลยนแทนท เปลยน ก.(ร) เปลยนแปลง, ยาย 103. ผบทว ผบ ว.(ล) ทก, ทว, ถวน ทว ว.(ร) ทงหมด, ทกแหงทกหน 104. ผายเผย ผาย ก.(ร) แผกวางออก เผย ก.(ร) คอยๆ ขยายออก, คอยๆ แยมออก

66

105. ผสาง ผ น.(ร) สงทมนษยเชอวาเปนสภาพลกลบ มองไมเหนตว แตอาจจะปรากฏเหมอนมตวตนได อาจใหคณหรอโทษได มทงดและราย สาง น.(ร) ผ 106. แผดรอง แผด ก.(ร) เปลงเสยงดงสนน รอง ก.(ร) เปลงเสยงดง 107. ฝายเบอง ฝาย น.(ร) ขาง, พวก, สวน เบอง น.(ร) ทาง, ขาง, ดาน 108. ฝงชม ฝง น.(ร) พวก หม ชม น.(ล) พวก, กลม, ชด 109. แฝงแอบ แฝง ก.(ล) หลบ, แอบ, ซอน, เรน แอบ ก.(ล) แฝง, เรน 110. พงศพนธ พงศ น.(ร) เชอสาย, เทอกเถา, เหลากอ, สกล พนธ น.(ร) พวกพอง, เชอสาย, วงศวาน, เทอกเถา, เหลากอ 111. พระพายลม พระพาย น.(ป) ลม ลม น.(ป) ธาตชนดหนงเปนอากาศมอาการฟงลอยพดไป รสกไดดวยกระทบกาย 112. พรากพลด พราก ก.(ร) จากไป, พาเอาไปเสยจาก, แยกออกจากกน, เอาออกจากกน พลด ก.(ร) พรากจากกนโดยไมรวาหลงไปอยทใด

67

113. พลกฟน พลก ก.(ร) กลบดานหนงเปนอกดานหนง ฟน ก.(ล) กลบดาน 114. พกเซา พก ก.(ร) หยดชวคราว เซา ก.(ล) หยด, พก 115. พางพาย พาง น.(ล) ดาน, ฝาย, ฟาก, เบอง พาย ว.(ล) ทาง, ภาย, ฝาย, ดาน, เบอง 116. พานหยาน พาน ก.(ล) กลว, เกรง, ขยาด หยาน ก.(ล) พรน, หวาดเกรง 117. พนลม พน ว.(ล) ดานลาง, ใตถน ลม ว.(ล) ดานลาง, ดานใต 118. พดจา พด ก.(ร) เปลงเสยงออกเปนถอยค า จา ก.(ล) พด, คย 119. เพกวะ เพก ก.(ล) เปด วะ ก.(ล) เปดออก 120. เพงควร เพง ว.(ล) สมควร, เหมาะสม ควร ว.(ร) เหมาะ, ชอบ, ถกตอง

68

121. เพงพะ เพง ก.(ล) พงพา, อาศย พะ ก.(ล) พง, พง, พาด, อาศย 122. เพมพน เพม ก.(ร) ท าใหมากขน พน ก.(ร) เพมใหสงขนใหมากขน 123. ฟงฟาว ฟง ก.(ล) รบรอน ฟาว ว.(ล) รบ, ดวน 124. ฟนพลก ฟน ก.(ล) กลบดาน พลก ก.(ร) กลบดานหนงเปนอกดานหนง 125. มวนเพราะ มวน ว.(ล) ไพเราะ, สนก, เพลดเพลน เพราะ ว.(ร) นาฟง, เสนาะ, ไพเราะ 126. มอบปน มอบ ก.(ร) เวนให, ยกให ปน ก.(ล) ให, แบงให 127. มคคาคอง มคคา(มรรคา) น.(ร) ทาง คอง น.(ล) ทาง, ถนน 128. เมฆฝา เมฆ น.(ร) ละอองไอน าเลกๆ ทรวมตวกนเปนกลมลอยอยบนฟา และอาจตกลงมาเปนฝนได ฝา น.(ล) เมฆ, กอนเมฆ

69

129. เมนนาน เมน ว.(ล) นาน, ชา, ยาวนาน นาน ว.(ร) ยาว, ชา 130. โมโหโกธะ โมโห ก.(ร) โกรธ โกธะ ก.(ป) ความโกรธ 131. ยวานอง ยวา ก.(ล) เออ, คลอ นอง ก.(ป) เจง 132. ยงพก ยง ก.(ล) พก, หยด พก ก.(ร) หยดชวคราว 133. ยงหยด ยง ก.(ล) พก, หยด หยด ก.(ร) ชะงก, พก 134. แยมยวาย แยม ก.(ล) ยมแตนอย ยวาย ก.(ล) ยมแยม 135. รดหลอ รด ก.(ล) รดอยางรดน า หลอ ก.(ล) ราดลง, เทลง 136. รอดเทง รอด ว.(ล) ถงจดหมายปลายทาง เทง ว.(ล) ถง, ไปถง

70

137. รอถา รอ ก.(ร) คอย ถา ก.(ล) รอ, รอคอย 138. รกแพง รก ก.(ร) มใจผกพนดวยความหวงใย, มใจผกพนดวยความเสนหา แพง ก.(ล) รก, พอใจ 139. ราบเกลยง ราบ ว.(ร) เรยบเสมอพนไมมลมๆ ดอนๆ เกลยง ว.(ร) เรยบๆ ไมขรขระหรอไมมลวดลาย 140. รงแจง รง ว.(ร) สวาง แจง ว.(ล) กระจาง, สวาง 141. เรยงยาย เรยง ก.(ร) จดใหเปนแถวหรอเปนล าดบ ยาย ก.(ล) ราย, แยกเปนล าดบหรอระยะตอเนองกน 142. เรยวดวน เรยว(เรว) ว.(ร) ไว ดวน ว.(ร) รบเรง รวดเรว 143. เรยวพลน เรยว(เรว) ว.(ร) ไว พลน ว.(ร) ทนท 144. เรอเรอง เรอ ว.(ล) ความสกสวาง เรอง ว.(ล) สกสวาง

71

145. ลวงปน ลวง ก.(ป) พน, เลย ปน ว.(ล) พน, เลย, ผาน, ลวงไป 146. ลวงพน ลวง ก.(ป) พน, เลย พน ว.(ป) เลยไป, เกน, ผาน, รอดไป, หลดไป 147. ลบบง ลบ ว.(ล) ก าบง, ซอนเรน บง ก.(ร) กน, กนหรอปดไมใหเหน ไมใหผาน ไมใหโดน 148. ลบล ลบ ว.(ล) ก าบง, ซอนเรน ล ก.(ล) ซอน, แอบ, แฝง 149. ลายพราง ลาย ก.(ล) หลอก, ลวง, พราง, อ า พราง ก.(ล) ท าใหเขาใจเปนอน, พดลวง, เสแสรง 150. ลายลวง ลาย ก.(ล) หลอก, ลวง, พราง, อ า ลวง ก.(ป) ลอใหหลง, หลอกดวยเสนหกล 151. ลชง ล ก.(ล) แยง, ชง ชง ก.(ร) แขง, แยง 152. ลนหลง ลน ว.(ล) ภายหลง หลง ว.(ร) อยตรงขามกบขางหนา, ตรงขามกบกอน, ในล าดบถดไป

72

153. เลกหนอย เลก ว.(ป) ยอม, นอย, นด, ไมใหญ หนอย ว.(ล) ไมมาก, ไมใหญ 154. เลหกล เลห น.(ป) กล, เงอน, อบาย, ทาทาง, การลอลวง กล น.(ป) ชนเชง, การลอลวง, วธการ, อบาย 155. เลางาม เลา ว.(ล) งาม, สลวย, กลมเกลยง, รปสวย งาม ว.(ร) ลกษณะทเหนแลวชวนใหชนชมหรอพงใจ 156. เลยนเกลยง เลยน ว.(ร) เตยน, เกลยง เกลยง ว.(ร) เรยบๆ ไมขรขระหรอไมมลวดลาย 157. เลยบเลาะ เลยบ ก.(ล) เดนเลาะ, ส ารวจ เลาะ ก.(ล) เดนไปหรอมาเลยบขอบรว 158. แลงค า แลง น.(ล) เวลาเยน, เวลาค า ค า ว.(ร) ทอยในชวงเวลาตงแตเยนจนถงเวลามดตอนตนของกลางคน 159. ไลขบ ไล ก.(ร) บงคบใหออกไปใหพน, บงคบใหไปหรอใหออกจากทเดม ขบ ก.(ร) ตอนใหไป, บงคบใหไป, ไล 160. วงศพงศา วงศ น.(ร) เชอสาย, เหลากอ, ตระกล พงศา น.(ร) เชอสาย, เทอกเถา, เหลากอ, สกล

73

161. วองไว วอง ก.(ป) ไว, เรว, คลองแคลว ไว ว.(ป) เรว, คลอง 162. วสตรหมาน วสตร น.(ร) มาน หมาน น.(ล) มาน, เรยกผาทใชหอยกนหอง 163. แวดออม แวด ก.(ล) ลอมรอบ ออม ก.(ล) โอบรอบ 164. แวะแว แวะ ก.(ร) หยดชวคราวระหวางทาง แว ก.(ล) หยดชวคราวระหวางทาง 165. สดบฟง สดบ ก.(ร) ตงใจฟง ฟง ก.(ร) ตงใจสดบ, คอยรบเสยงดวยห, ไดยน 166. สนกมวน สนก ว.(ร) ท าใหรสกเพลดเพลน ท าใหเบกบานใจ มวน ว.(ล) ไพเราะ, สนก, เพลดเพลน 167. สวกราย สวก ก.(ล) ด, ใจเดด, ใจเหยม ราย ว.(ร) ด, ชว, ไมด 168. สวยงาม สวย ว.(ร) งามนาพงพอใจ งาม ว.(ร) ลกษณะทเหนแลวชวนใหชนชมหรอพงใจ

74

169. สวางแจง สวาง ว.(ป) มแสง, กระจาง แจง ว.(ล) กระจาง, สวาง 170. สดเสยง สด ก.(ล) สน, จบ เสยง ก.(ล) สน, หมด, จบ 171. สญหาย สญ ว.(ร) หายไป หาย ก.(ร) สญ, หาไมพบ, ไมปรากฏ 172. เสโทไคล เสโท น.(ป) เหงอ, ไคล ไคล น.(ป) เหงอทออกแลวแหงกรงอยตามผวหนง 173. เสมอเหมอน เสมอ ว.(ป) เทากน, ปานกน, เหมอนกน เหมอน ว.(ป) อยางเดยวกน, ไมแปลกกน 174. เสกสงคราม เสก น.(ล) ศก, การรบ สงคราม น.(ร) การรบใหญทมคนจ านวนมากตอสฆาฟนกน 175. ไสยานอน ไสยา น.(ร) การนอน นอน ก.(ร) เอนตวลงกบพน, ทอดตวลง 176. หนองนาว หนอง ก.(ล) ดง, เหนยว, รง นาว ก.(ร) เหนยวลง

75

177. หนมก า หนม น.(ร) ชายทมอายพนวยเดก นบตามความนยมตงแต 15-30 ป ก า น.(ล) เรยกคนหนมทอยในวยคะนอง 178. หมดเสยง หมด ก.(ป) สน, จบ, ไมม เสยง ก.(ล) สน, หมด, จบ 179. หมทม หม ก.(ร) ใชผาเปนตนคลมหรอพนสงใดสงหนงทงหมดหรอเพยงบางสวน ทม ก.(ล) เอาผาคลมตว 180. หมนหมอง หมน ว.(ป) สมวๆ ไมหมดจด, หมอง หมอง ว.(ร) ขน, มว 181. หยอนคลอย หยอน ก.(ร) ไมตง คลอย ว.(ร) หยอนลง, ลดต า 182. หลบหลก หลบ ก.(ร) หลก, เลยงไมใหพบ, เลยงไมใหถก หลก ก.(ร) หลบสงทกดขวาง, เลยง 183. หลวกแหลม หลวก ว.(ล) ฉลาด, หลกแหลม, คมคาย แหลม ว.(ล) แหลมคม, ฉลาด 184. หวงแหน หวง ก.(ร) ไมอยากให, สงวนไว, กนไว แหน ก.(ป) หวง, ลอม, รกษา, เฝา, ระวง

76

185. หางไกล หาง ว.(ร) ไกล, ไมชด ไกล ว.(ร) หาง, ยดยาว, นาน 186. หหม ห ก.(ล) ปดบง, ปกคลม หม ก.(ป) หอ, คลมใหรอบ 187. หกหยาบ หก ว.(ล) หยาบ หยาบ ว.(ร) ไมละเอยด 188. เหนอยลา เหนอย ก.(ร) รสกออนแรงลง, อดโรย ลา ว.(ร) หยอนแรงหรอก าลง 189. เหยาะหยอก เหยาะ ก.(ล) ยวเยา, หยอกเลน หยอก ก.(ร) เลนหรอลอไมจรงจง 190. แหมะแอม แหมะ ว.(ล) ใกล, ชด, เคยง, แฝง, แอบ แอม ก.(ล) ประกบ, ก ากบ, เคยง 191. ใหญโต ใหญ ว.(ร) โต โต ว.(ร) ใหญ, มขนาดไมเลก 192. อกทรวง อก น.(ร) สวนของรางกายดานหนาอยระหวางคอกบทอง ทรวง น.(ร) อก

77

193. อรณรง อรณ น.(ร) เวลาย ารง รง น.(ร) ระยะเวลาตอนเรมแรกแหงวน 194. อบมอบ อบ ก.(ล) มอบให, ยกให มอบ ก.(ร) เวนให, ยกให 195. อบหอ อบ ก.(ล) มอบให, ยกให หอ ก.(ล) มอบให 196. แอบแฝง แอบ ก.(ล) แฝง, เรน แฝง ก.(ล) หลบ, แอบ, ซอน, เรน 3.1.2 ค าซอน 3 ค าทมความหมายเหมอนกน 1. กลบพอกงวาย กลบ ก.(ป) พลก, แปรผน, เปลยน, คนมา พอก ก.(ล) กลบ, คน งวาย ก.(ล) วก, เลยว, กลบ 2. กอดรวบรด กอด ก.(ร) โอบไวในวงแขน รวบ ก.(ร) เอามอทงสองขางหรอวงแขนโอบรดสงใดสงหนงเขาหาตว รด ก.(ร) โอบรอบหรอพนใหกระชบ 3. โกรธกรวโกรธา โกรธ ก.(ร) ขนเคองใจอยางแรง, ไมพอใจอยางรนแรง กรว ก.(ร) โกรธ, เคอง โกรธา ก.(ร) โกรธ

78

4. เขตแขวงโขง เขต น.(ล) แดนทก าหนดให แขวง น.(ล) เขต, แดน โขง น.(ล) กรง, อาณาเขต 5. คณเดชรทธ คณ น.(ล) อาคม, ความรพเศษ เดช น.(ร) อ านาจ รทธ น.(ล) อ านาจศกดสทธ, ความเกงกลาสามารถ 6. เคางนเหงา เคา น.(ร) เหงา, ตนเงอน งน น.(ล) รากเหงา, ตนเคา เหงา น.(ร) ตนเดม, ตนวงศ 7. เคองโกรธกรว เคอง ก.(ร) ไมพอใจและเรมรสกโกรธ โกรธ ก.(ร) ขนเคองใจอยางแรง, ไมพอใจอยางรนแรง กรว ก.(ร) โกรธ, เคอง 8. จบถกตอง จบ ก.(ล) กระทบ, โดน, ถก ถก ก.(ล) กระทบ, โดน, แตะตอง, สมผส ตอง ก.(ล) กระทบ, ถก, โดน 9. จาพดตาน จา ก.(ล) พด, คย พด ก.(ร) เปลงเสยงออกเปนถอยค า ตาน ก.(ล) พด, เจรจา, พดตอบ 10. จาฟตาน จา ก.(ล) พด, คย ฟ ก.(ล) พด, เจรจา

79

ตาน ก.(ล) พด, เจรจา, พดตอบ 11. จาฟอ จา ก.(ล) พด, คย ฟ ก.(ล) พด, เจรจา อ ก.(ล) พด, คย, เจรจา 12. จตเจตใจ จต น.(ร) ใจ, สงทมหนาทร, คดและนก เจต น.(ร) สงทคด, ใจ ใจ น.(ร) สงทท าหนาทร รสก นกและคด 13. แจงทราบร แจง ว.(ร) กระจาง, สวาง, ชด ทราบ ก.(ร) ร ร ก.(ร) เขาใจ, ทราบ 14. ดาวแควนคาย ดาว น.(ร) แดน, ประเทศ แควน น.(ล) แควน, ดนแดนอนเปนทอยของมนษย คาย น.(ล) เขต, แดน, ทตง 15. เดนไตผาย เดน ก.(ร) ยกเทากาวไป ไต ก.(ป) เดนไป ผาย ก.(ล) เดน, เดนทาง, เคลอนท 16. เดมแรกเคา เดม ว.(ร) แรก, กอน, เกากอน แรก น.(ร) ตน, เดมท เคา น.(ร) เหงา,ตนเงอน

80

17. ตานปากพอง ตาน ก.(ล) พด, เจรจา, พดตอบ ปาก ก.(ล) พด, เจรจา พอง ก.(ล) พด, ดา, บน 18. ตานเสงจา ตาน ก.(ล) พด, เจรจา, พดตอบ เสง ก.(ล) หารอ, โตแยง จา ก.(ล) พด, คย 19. แตงหางดา แตง ก.(ร) จด, ตง, จดใหงาม หาง ก.(ล) ตกแตง, ประดบประดาใหเขาท, จดเตรยม ดา ก.(ล) จด, เตรยม 20. เถงรอดเทง เถง ก.(ล) ถง, บรรลจดหมาย รอด ว.(ล) ถงจดหมายปลายทาง เทง ว.(ล) ถง, ไปถง 21. ทมทอดซด ทม ก.(ล) ขวาง, ทง, โยน, ปลอย, ทอดทง ทอด ก.(ล) ทง, ปลอย, วาง ซด ก.(ล) ปา, เหวยง, ทง 22. บปผามาลาดอกไม บปผา น.(ร) ดอกไม มาลา น.(ร) ดอกไม ดอกไม น.(ร) สวนหนงของพรรณไมทผลออกจากตนหรอกง มหนาทท าใหเกดผลและเมลด เพอสบพนธ มเกสรและเรณเปนเครองสบพนธ เรยกเตมวา ดอกไม 23. ปะพบหน ปะ ก.(ร) มาเจอกน, มาประเชญหนากน

81

พบ ก.(ร) เหน, ปะ, ประสบ, เจอะ, เจอ หน ก.(ล) เหน, พบ, ประสบ 24. ผอคอยด ผอ ก.(ล) ด คอย ก.(ล) มอง, ด, แล ด ก.(ป) แล, มอง, เพง 25. ผอคอยมอง ผอ ก.(ล) ด คอย ก.(ล) มอง, ด, แล มอง ก.(ร) มงด 26. ผอคอยแล ผอ ก.(ล) ด คอย ก.(ล) มอง, ด, แล แล ก.(ล) ช าเลอง, ชายตาด, มอง 27. ผดเวยนวน ผด ก.(ล) หมน, วน, ยายไปมา เวยน ก.(ร) อาการทของสงหนงเคลอนไหวไปรอบ ๆ ของอกสงหนง วน ก.(ร) เวยนไปโดยรอบ 28. ผบทวเสยง ผบ ว.(ล) ทก, ทว, ถวน ทว ว.(ร) ทงหมด, ทกแหงทกหน เสยง ว.(ล) ทงหมด, ทงสน 29. ผายเทยวเดน ผาย ก.(ล) เดน, เดนทาง, เคลอนท เทยว ก.(ล) เดน เดน ก.(ร) ยกเทากาวไป

82

30. พงเตกเมอะ พง ก.(ร) อง เตก ก.(ล) อง, พง เมอะ ก.(ล) เอนอง, แนบเบยดใหชด 31. พงเพงพะ พง ก.(ล) อง, อาศย เพง ก.(ล) พงพา, อาศย พะ ก.(ล) พง, พง, พาด, อาศย 32. พดตานจา พด ก.(ร) เปลงเสยงออกเปนถอยค า ตาน ก.(ล) พด, เจรจา, พดตอบ จา ก.(ล) พด, คย 33. ฟจาปราศรย ฟ ก.(ล) พด, เจรจา จา ก.(ล) พด, คย ปราศรย น.(ร) การพดดวยไมตรจต, การแสดงอชฌาสยในระหวางผใหญตอผนอยหรอผท เสมอกน 34. ฟอจา ฟ ก.(ล) พด, เจรจา อ ก.(ล) พด, คย, เจรจา จา ก.(ล) พด, คย 35. รอดเถงถอง รอด ว.(ล) ถงจดหมายปลายทาง เถง ก.(ล) ถง, บรรลจดหมาย ถอง ว.(ล) ถง, จนกระทง 36. รอดเทงเถง รอด ว.(ล) ถงจดหมายปลายทาง

83

เทง ว.(ล) ถง, ไปถง เถง ก.(ล) ถง, บรรลจดหมาย 37. รบเรยวพน รบ ว.(ร) รวดเรว, ไมรอชา เรยว(เรว) ว.(ร) ไว พน(พลน) ว.(ร) ทนท 38. ละเมามวนเพราะ ละเมา ว.(ล) รนรมย, เปนทพอใจ มวน ว.(ล) ไพเราะ, สนก, เพลดเพลน เพราะ ว.(ร) นาฟง, เสนาะ, ไพเราะ 39. ล าบากยากทกข ล าบาก ว.(ร) เดอดรอนเพราะถกทรมานกายหรอใจ ยาก น.(ร) ความล าบาก ทกข น.(ร) ความยากล าบาก ความไมสบายกายไมสบายใจ 40. โลกหลาโลกย โลก น.(ร) แผนดน หลา น.(ร) โลก, แผนดน โลกย ว.(ร) เกยวกบโลก, ทางโลก 41. โศกาโศกเศรา โศกา ก.(ร) รองไห โศก น.(ร) ความทกข, ความเศรา, ความเดอดรอนใจ เศรา ก.(ร) สลด, ระทด, หมอง, ไมเบกบาน, เปนทกข 42. สรระรปราง สรระ น.(ร) รางกาย รป น.(ป) ตว, ตวอยาง, ราง, รางกาย ราง น.(ร) รปทรง, โครง, ตว

84

43. สชนรบ ส ก.(ป) รบ ชน ก.(ป) ปะทะ, โดน, กระทบ รบ ก.(ป) สกน, ตอส 44. เสรจเมยนพรอม เสรจ ก.(ป) แลว, จบ เมยน ก.(ล) หมดสน, ส าเรจ พรอม ว.(ร) ครบครน, เสรจ 45. ใสสวางแจง ใส ว.(ป) สวาง, กระจาง, ไมขนมว สวาง ว.(ป) มแสง, กระจาง แจง ว.(ล) กระจาง, สวาง 46. หนบเหนงเตง หนบ ก.(ล) กด, ทบ เหนง ก.(ล) กด, ทบ, กดข, ขมเหง เตง ก.(ล) กด, ทบ, วางซอนอยขางบน 47. หวงหงขาง หวง ก.(ร) ไมอยากให, สงวนไว, กนไว หง ก.(ร) หวงแหนทางชสาว ขาง ก.(ล) หง, หวง, ระวง, รกษา 48. หวนกอดเกยว หวน ก.(ล) พน, พวพน, กอดรด กอด ก.(ร) โอบไวในวงแขน เกยว ก.(ร) รด, พนแนน, ตดแนน 49. หบหหม หบ ก.(ล) ปด, งบ ห ก.(ล) ปดบง, ปกคลม

85

หม ก.(ป) หอ, คลมใหรอบ 50. เหยาะหยอกเลน เหยาะ ก.(ล) ยวเยา, หยอกเลน หยอก ก.(ร) เลนหรอลอไมจรงจง เลน ว.(ร) อาการทท าหรอพดอยางไมเอาจรง 51. ไหวหวนเฟอน ไหว ก.(ร) สน, สะเทอน, กระดก หวน ก.(ป) สน, สะเทอน เฟอน ก.(ล) กระเทอน, ไหว, ท าใหไหวหรอหวนไหว 52. อปถมภค าช อปถมภ น.(ร) การค าจน, การค าช, การสนบสนน, การเลยงด ค า ก.(ป) จน, ยน ช ก.(ป) ยกขนใหสง, บ ารงใหดขน 3.1.3 ค าซอน 4 ค าทมความหมายเหมอนกน 1. เจยรจาปากตาน เจยร ก.(ล) พด จา ก.(ล) พด, คย ปาก ก.(ล) พด, เจรจา ตาน ก.(ล) พด, เจรจา, พดตอบ 2. เทยมปนปานเปรยบ เทยม ก.(ป) เทยบ ปน ว.(ร) เทยบ, เทยม, ปาน, เปรยบ, เพยง ปาน ว.(ร) เหมอน, คลาย, เชน, เพยง เปรยบ ก.(ป) เทยบ 3. พานหยานเขดขาม พาน ก.(ล) กลว, เกรง, ขยาด

86

หยาน ก.(ล) พรน, หวาดเกรง เขด ก.(ล) ครนคราม, ไมกลาท าเชนนน ขาม ก.(ล) ขาม, เกรง, คราม, หวาด 4. มอบอบปลงปน มอบ ก.(ร) เวนให, ยกให อบ ก.(ล) มอบให, ยกให ปลง ก.(ล) อนญาต, ปลอยหรอเปลองใหพนภาระ ปน ก.(ล) ให, แบงให 5. ยาวนานเนนชา ยาว ว.(ป) นาน, ยด, ตรงกนขามกบ สน. นาน ว.(ร) ยาว ชา (ใชแกเวลา) เนน ว.(ร) กอนหนาหรอกอนเวลานาน ๆ ชา ว.(ร) คอยๆ เคลอนไป ไมเรว ไมไว 3.2 ค าซอนทมความหมายใกลเคยงกน 3.2.1 ค าซอน 2 ค าทมความหมายใกลเคยงกน 1. กดข กด ก.(ร) บงคบลง, ขม ข ก.(ร) นงเอาขาครอม 2. กรรมเวร กรรม น.(ร) การกระท าทสงผลรายมายงปจจบน หรอซงจะสงผลรายตอไปในอนาคต เวร น.(ร) ความพยาบาท ความปองราย 3. กระแสแมน า กระแส น.(ร) น าทเคลอนไหวเรอยเปนแนวไมขาดสาย แมน า น.(ร) ล าน าใหญซงเปนทรวมของล าธารทงปวง

87

4. กราบนบ กราบ ก.(ร) แสดงความเคารพดวยวธนงประนมมอขนเสมอหนาผาก แลวนอมศรษะลงจดพน นบ ก.(ร) ไหว นอบนอม 5. กลาวช กลาว ก.(ร) บอก, แจง, พด ช ก.(ร) แนะน า, บอกให 6. กลาวรอง กลาว ก.(ร) บอก, แจง, พด รอง ก.(ร) เปลงเสยงดง 7. กลนรส กลน น.(ร) สงทรไดดวยจมก รส น.(ร) สงทรไดดวยลน 8. กวดเหยยม กวด ก.(ล) ตรวจ, สอบดใหร เหยยม ก.(ล) ชะโงก, โผลออก 9. กวนเคยว กวน ก.(ร) รบกวนท าใหเกดความร าคาญ เคยว ก.(ล) หยอกเยาในเชงชวนทะเลาะ 10. กวงเมา กวง ก.(ล) มน, งง, สงสย เมา ก.(ร) ก. อาการทมนจนลมตวขาดสตเพราะฤทธ 11. กอดฟน กอด ก.(ร) โอบไวในวงแขน ฟน ก.(ล) นวด, ขย า

88

12. กอดรด กอด ก.(ร) โอบไวในวงแขน รด ก.(ร) โอบรอบหรอพนใหกระชบ 13. กนกลา กน ว.(ล) กลาหาญ, ดดน กลา ว.(ล) กระปรกระเปรา, กลาหาญ, แขง 14. ก าเสา ก า ว.(ล) สคล า เสา ว.(ล) คล า, ด า, หมนหมอง 15. กดชอม กด ว.(ล) แคบ ชอม ว.(ล) เรยวแคบเขาไปหรอลงไปตามล าดบ 16. เกงกลา เกง ก.(ร) สามารถในทางใดทางหนง กลา ก.(ร) ไมกลว, ไมครนคราม 17. เกอหนน เกอ ก.(ร) อดหนน, เจอจาน, เออเฟอ หนน ก.(ร) สงเสรม 18. โกรธาเคอง โกรธา ก.(ร) โกรธ เคอง ก.(ร) ไมพอใจและเรมรสกโกรธ 19. ขวางทง ขวาง ก.(ป) ทงออกไปอยางแรง ทง ก.(ป) สละ, ละเสย, โยนหรอเทเสยโดยไมตองการ

89

20. ขดขวาง ขด ก.(ร) ไมท าตาม, ฝาฝน, ขนไว ขวาง ก.(ร) กดกน, สกด 21. ขดของ ขด ก.(ร) ไมท าตาม, ฝาฝน, ขนไว ของ ก.(ร) ตดอย 22. ขดเคอง ขด ก.(ร) ไมท าตาม, ฝาฝน, ขนไว เคอง ก.(ร) ไมพอใจและเรมรสกโกรธ 23. ขานไข ขาน ก.(ร) กลาว, เรยก, เอย, พด, ตอบ ไข ก.(ร) บอก, อธบาย, ขยาย 24. ขดแตม ขด ก.(ร) ใชของแหลมเปนตนท าใหเปนเสนหรอรอย แตม ก.(ล) เขยนอยางเขยนหนงสอ, วาด, เอาสหรอสงใดสงหนงแตะใหเปนจดหรอลวดลาย 25. แขงหยาบ แขง ว.(ร) กระดาง, ไมออน หยาบ ว.(ร) ไมละเอยด 26. ไขเลา ไข ก.(ร) บอก, อธบาย, ขยาย เลา ก.(ป) พดหรอบอกเรองราวใหผอนฟง 27. คนควา คน ก.(ป) เทยวหา, แสวงหา, เลอกหา ควา ก.(ป) ฉวย, จบ, โฉบ

90

28. คลงแคน คลง ก.(ร) แสดงอาการผดปรกตอยางคนบา แคน ก.(ร) โกรธเจบใจอยไมหาย 29. ควอา คว ก.(ล) คล, แยม, บาน, คลาย อา ก.(ร) เปด, แบะออก, ท าใหเปดออก 30. คอนไหว คอน ว.(ล) ไมมนคง ไหว ก.(ร) สน สะเทอน กระดก 31. คะเนนก คะเน ก.(ร) กะ, ค านวณเอาอยางหยาบ ๆ นก ก.(ป) คด, ตรตรอง, ร าพง 32. คดแคน คด ว.(ร) แนนหรอตง แคน ก.(ป) เคอง, คบใจ, เจบใจ, ขด, ตด 33. คางเคน คาง ก.(ล) ยงไมแลวเสรจตามก าหนด เคน ก.(ล) ตกคาง, เหลออย 34. เคยดชง เคยด ก.(ล) ขงเคยด, โกรธขง ชง ก.(ร) เกลยด, ไมชอบ, ไมรก 35. แคนของ แคน ก.(ร) โกรธเจบใจอยไมหาย ของ ก.(ร) ตดอย

91

36. แคนเคอง แคน ก.(ร) โกรธเจบใจอยไมหาย เคอง ก.(ร) ไมพอใจและเรมรสกโกรธ 37. โคตรเชอ โคตร น.(ร) วงศสกล, เผาพนธ, ตนสกล เชอ น.(ร) ผทสบวงศวานวานเครอเผาพนธตอ ๆ กนมา 38. เงยบมด เงยบ ก.(ร) หายไปโดยไมมขาวคราวหรอไมเปนขาวเลย มด ว.(ร) อาการทลบหายไปหรอท าใหลบหายไปจนหมดสนอยางปดมด 39. จองชก จอง ก.(ล) เหนยว, รง, ดง ชก ก.(ร) ดงสายเชอกเปนตนทผกอยกบสงใดสงหนงเพอใหสงนนเคลอนไหวไปตามตองการ 40. จาจม จา ก.(ล) พด, คย จม ก.(ล) บน, ร าพน 41. จาตอบ จา ก.(ล) พด, คย ตอบ ก.(ร) ท าหรอพดโตในท านองเดยวกบทมผท าหรอพดมา 42. จาเถยง จา ก.(ล) พด, คย เถยง ก.(ร) พดโต, พดแยง, พดโตแยง, ขดกน 43. แจงชอก แจง น.(ล) มม ชอก น.(ล) มมทมลกษณะแคบ

92

44. ชาตเชอ ชาต น.(ร) การเกด, สกล, เหลากอ, เทอกเถา เชอ น.(ร) ผทสบวงศวานวานเครอเผาพนธตอ ๆ กนมา 45. เชยชม เชย ก.(ล) เบกบาน, อมเอม, ชมชน ชม ก.(ล) ยนด, พอใจ 46. เชญชวน เชญ ก.(ร) แสดงความปรารถนาเพอขอใหท าอยางใดอยางหนงดวยความเคารพหรอออนนอม ชวน ก.(ร) จงใจ โนมน า 47. โชคชย โชค น.(ร) สงทน าผลมาใหโดยคาดหมายไดยาก ชย น.(ร) การชนะ, ความชนะ 48. ซอนทบ ซอน ก.(ร) วางทบกน ทบ ก.(ร) วางขางบน, ซอนขางบน 49. ซกซอน ซก ก.(ร) หมกซอนหรอยดแทรกไวในทมดชดเชนตามซอกตามมม ซอน ก.(ร) แอบ, แอบแฝง, ปดบง, หลบไวในทลบตา 50. เซาะไซ เซาะ ก.(ล) แสวงหา, คนหา ไซ ก.(ล) คด, เลอก 51. ดวนดน ดวน ว.(ร) รบเรง รวดเรว ดน ก.(ร) ฝาไป, มดดนไป

93

52. ดอยดง ดอย น.(ร) ภเขา ดง น.(ล) ทซงมสตวหรอไมอยางใดอยางหนงหนาแนน 53. ดกนง ดก ก.(ล) เงยบ, ไมสงเสยง นง ก.(ร) เฉย, ไมกระดกกระดก, ไมเคลอนไหว 54. ดาวเดอน ดาว น.(ร) สงทเหนเปนดวงมแสงระยบระยบในทองฟาเวลามดนอกจากดวงอาทตยและดวง จนทร เดอน น.(ร) ดวงจนทร 55. เดนเลยบ เดน ก.(ร) ยกเทากาวไป เลยบ ก.(ร) ไปตามรม ไปตามขอบ 56. แดกหยอ แดก ก.(ล) พดใสหนา หยอ ก.(ล) กระทบกระเทยบ, ประชด, แดกดน 57. ตนตบ ตน ว.(ร) ไมกลวง ไมทะลตลอด ตบ ว.(ร) ลบ, แฟบ, แคบ 58. ตานเสง ตาน ก.(ล) พด, เจรจา, พดตอบ เสง ก.(ล) หารอ, โตแยง 59. ตดหอย ตด ก.(ล) แนบอย, อาการของคางอย หอย ก.(ล) แขวนตดอย

94

60. ตบตน ตบ ว.(ร) ลบ, แฟบ, แคบ ตน ว.(ร) ไมกลวง ไมทะลตลอด 61. ตนลก ตน ก.(ป) ฟนจากหลบ ลก ก.(ร) เคลอนขนจากทานงหรอทานอน 62. เตอมตม เตอม ก.(ล) เตม, เพม, แถม, เสรม ตม ก.(ล) ดนขน, ผลกขน, ประคองยกขน 63. แตกขจาย แตก ก.(ป) แยก, กระจาย ขจาย(กระจาย) ก.(ร) ท าใหแพรหรอแตกแยกออกจากกนไปในทตางๆ 64. แตกฟง แตก ก.(ป) แยก, กระจาย ฟง ก.(ร) ตลบไป, ปลวไป, กระจายไป 65. แตกมาง แตก ก.(ป) แยก มาง ก.(ล) ลาง, ท าลาย, รอ 66. แตกอา แตก ก.(ป) แยก, กระจาย อา ก.(ป) เปด, แยกออก, แบะออก 67. แตงดา แตง ก.(ร) จด, ตง, จดใหงาม ดา ก.(ล) จด, เตรยม

95

68. แตงแปง แตง ก.(ร) จด, ตง, จดใหงาม แปง ก.(ล) สราง, ท า, ประดษฐ 69. แตงหาง แตง ก.(ร) จด, ตง, จดใหงาม หาง ก.(ล) ตกแตง, ประดบประดาใหเขาท, จดเตรยม 70. ถวายปน ถวาย ก.(ร) ให มอบให ปน ก.(ร) แบง 71. ถากถาง ถาก ก.(ร) ฟนเอาเปลอกหรอสวนนอกออก ถาง ก.(ร) ใชมดเปนตนฟนใหเตยน 72. เถงรอด เถง ก.(ล) ถง, บรรลจดหมาย รอด ว.(ล) ส าเรจ, ลลวง 73. แถลงไข แถลง ก.(ร) บอก, เลา, หรอแจงใหทราบเปนทางการ ไข ก.(ร) บอก, อธบาย, ขยาย 74. ทราบแจง ทราบ ก.(ร) ร แจง ว.(ล) กระจาง, สวาง 75. ทอดละ ทอด ก.(ล) ทง, ปลอย, วาง ละ ก.(ล) อาการทแยกตวใหพนจากสงใดสงหนงทเกยวของอย

96

76. ทานทน ทาน ก.(ร) ยนหรอรบไว ทน ก.(ร) อดกลนได, ทานอยได 77. ทาวกลง ทาว ก.(ล) หกลม กลง ก.(ร) อาการอยางของกลมพลกเลอนไปตามพน 78. ทาวลม ทาว ก.(ล) หกลม ลม ก.(ป) นอนทอดลง, ตงอยไมได, คงอยไมได 79. ทวาราตร ทวา น.(ร) วน ราตร น.(ร) กลางคน เวลามดค า 80. ทกขรอน ทกข น.(ร) ความยากล าบาก ความไมสบายกายไมสบายใจ รอน ว.(ร) กระวนกระวาย 81. เทงทน เทง ว.(ล) ถง, ไปถง ทน ว.(ร) เปนไปตามเวลาทก าหนด เปนไปพอดกบเวลาทก าหนด 82. แทงฟน แทง ก.(ร) เอาของแหลมทมหรอปกเขาไป ฟน ก.(ร) เอาของมคมเชนดาบฟาดลงไป 83. นวดฟน นวด ก.(ร) ใชมอบบหรอกดเพอใหคลายจากความปวดเมอยหรอเมอยขบ ฟน ก.(ล) นวด, ขย า

97

84. นอมนาว นอม ก.(ร) โนม, คอม นาว ก.(ร) เหนยวลง 85. นารสาว นาร น.(ร) นาง, ผหญง สาว น.(ร) หญงมวยตอจากรนขนไป มอายตงแต 15 ปขนไป 86. นรนดรนจ นรนดร ว.(ร) ตลอดไปไมเวนวาง ตดตอกนตลอดไป นจ ว.(ร) เสมอไป สม าเสมอ 87. เนตรหนา เนตร น.(ร) ตา ดวงตา หนา น.(ร) สวนของศรษะตงแตหนาผากลงมาจดคาง 88. แนนหนา แนน ว.(ร) อาการทแออดยดเยยดหรอเบยดเสยดจนแทบไมมทวาง หนา ว.(ร) แนนทบ, มาก 89. บมล บม ก.(ล) หมก, ซก, ซอน, ลบเรนอยในกองวตถอน ล ก.(ล) ซอน, แอบ, แฝง 90. บรรลยเมยน บรรลย ก.(ป) ตาย, ยอยยบ เมยน ก.(ล) หมดสน, สญ 91. บวมพอง บวม ก.(ร) อาการทเนออมหรอนนขนเพราะอกเสบหรอฟกช าเปนตน พอง ก.(ร) อาการทโปงหรอฟขนมาเพราะมอากาศหรอน าเปนตนอยภายใน

98

92. บอกขาน บอก ก.(ร) พดใหร เลาใหฟง ขาน ก.(ร) กลาว, เรยก, เอย, พด, ตอบ 93. บญชาสง บญชา ก.(ร) สงการตามอ านาจหนาท สง ก.(ร) บอกไวเพอใหท าหรอใหปฏบต 94. บดเบยง บด ก.(ป) หมน, หน, พลกแพลง เบยง ก.(ป) เลยง, เบน, บาย 95. บดเบอน บด ก.(ป) หมน, หน, พลกแพลง เบอน ก.(ป) บด, หน, ผน, เหไป 96. เบยงเปง เบยง ก.(ร) เลยง, เบน, เอยว เปง ก.(ล) เอน, เอยง, พงทลาย 97. เบยดย เบยด ก.(ร) แทรกหรอเสยด, ชดกนตดกนเกนไปในทจ ากด ย ก.(ล) ผลก, ดน, เขน 98. ประหนมบงคม ประหนม(ประนม) ก.(ร) ยกกระพมมอ ยกมอขนกระพม บงคม ก.(ป) ไหว 99. ปรานเมตตา ปราน ก.(ร) เอนดดวยความสงสาร เมตตา น.(ร) ความรกและเอนด ความปรารถนาจะใหผอนไดสข

99

100. ปราบปราม ปราบ ก.(ร) ท าใหราบ, ท าใหอยในอ านาจ ปราม ก.(ร) วากลาวตกเตอนใหเกรงกลว 101. ปลงปน ปลง ก.(ล) อนญาต, ปลอยหรอเปลองใหพนภาระ ปน ก.(ล) ให, แบงให 102. ปลงเวน ปลง ก.(ล) อนญาต, ปลอยหรอเปลองใหพนภาระ เวน ก.(ล) มอบให 103. ปดกวาด ปด ก.(ร) ท าใหหมดไปพนไปดวยการพดหรอโบกเปนตน กวาด ก.(ร) ท าใหเตยนหรอหมดฝนละอองดวยไมกวาดเปนตน 104. ปนปลง ปน ก.(ล) ให, แบงให ปลง ก.(ล) อนญาต, ปลอยหรอเปลองใหพนภาระ 105. ปนปวน ปน ก.(ร) ท าใหหมน, ท าใหเวยน ปวน ก.(ป) มวน, อลวน, วนเวยน 106. ปากทก ปาก ก.(ล) พด, เจรจา ทก ก.(ล) พดดวยอธยาศยเมอพบกน 107. ปานปอง ปาน ก.(ล) กน, ขวาง ปอง ก.(ร) บงเพอกกหรอกนไว

100

108. ปานเผยบ ปาน ว.(ร) เหมอน, คลาย, เชน, เพยง เผยบ ก.(ล) เอาสงหนงเขามาเทยบกบอกสงหนงเพอใหเหนความใกลกนหรอแตกตางกน 109. ปาวรอง ปาว ก.(ร) บอกใหรทวกน รอง ก.(ร) เปลงเสยงดง 110. ปดบง ปด ก.(ร) กนหรอกนไวไมใหเผยออก บง ก.(ร) กน, กนหรอปดไมใหเหน, ไมใหผาน, ไมใหโดน 111. ปดหม ปด ก.(ร) กนหรอกนไวไมใหเผยออก หม ก.(ป) หอ, คลมใหรอบ 112. เปรยบเหมอน เปรยบ ก.(ร) เอาสงหนงเขามาเทยบกบอกสงหนงเพอใหเหนวาใกลกน เสมอกน หรอผดกน เหมอน ว.(ป) อยางเดยวกน, ไมแปลกกน 113. เปลาจอย เปลา ว.(ร) วาง, ไมมอะไรอน จอย ก.(ล) ชวด, พลาด, หมดหวง 114. เปาปด เปา ก.(ล) เสกคาถาแลวพนลมไปโดยประสงคจะรกษาโรคเปนตน ปด ก.(ล) บ าบด, ปดเปา, ท าใหหาย 115. แปดปอ แปด ก.(ล) ปาย, ท าใหเปอน ปอ ก.(ล) พอกพน

101

116. แปลกปลอม แปลก ว.(ร) แตกตางไปจากทเคยคด เคยร เคยเหน ปลอม ว.(ร) ไมแทหรอไมจรงตามสภาพของสงนน 117. ผอคอย ผอ ก.(ล) ด คอย ก.(ล) มอง, ด, แล 118. ผองใส ผอง ว.(ร) ปลง, ปราศจากมลทน, ไมขนมว ใส ว.(ป) แจม, ไมขน, ไมมว 119. ผอนผน ผอน ก.(ป) หยอน, ลดหยอน ผน น.(ร) ท าใหเปลยนไปจากแนวหรอลกษณะเดม 120. ผอเฝา ผอ ก.(ล) ด เฝา ก.(ร) ระวงดแล, รกษา 121. ผอเหงอ ผอ ก.(ล) ด เหงอ ก.(ล) ชะเงอ 122. ผอเหยยม ผอ ก.(ล) ด เหยยม ก.(ล) ชะโงก, โผลออก 123. ผดผาย ผด ก.(ล) หมน, วน, ยายไปมา ผาย ก.(ล) เดนทาง

102

124. ผดเหลยว ผด ก.(ล) หมน, วน, ยายไปมา เหลยว ก.(ร) ผนไปทางขวาหรอทางซายอยางเอยวคอ 125. ผนเบยง ผน ก.(ร) ท าใหเปลยนไปจากแนวหรอลกษณะเดม เบยง ก.(ร) เลยง, เบน, เอยว 126. ผดผวน ผด ว.(ป) ไมถก, ไมด ผวน ว.(ล) ไมถกตอง 127. ผดแผก ผด ว.(ป) ไมถก, ไมด แผก ว.(ล) แปลก, ผดไป 128. เผดละอาย เผด ก.(ล) อบอาย, รสกขายหนา ละอาย ก.(ร) รสกอายทจะท าสงไมถกไมควร 129. เผยวกวาด เผยว ก.(ล) ท าความสะอาด กวาด ก.(ร) ท าใหเตยนหรอหมดฝนละอองดวยไมกวาดเปนตน 130. แผผวน แผ ก.(ล) ผน, เปลยน ผวน ว.(ล) สบสน, วกวน, ไมมระเบยบ 131. แฝงเทยม แฝง ก.(ล) หลบ, แอบ, ซอน, เรน เทยม ว.(ล) ใกล, ชด, เคยง, เทยมขาง

103

132. พอกพน พอก ก.(ร) หม พน ก.(ร) วนรอบดวยสงทเปนเสนสายหรอสงทมลกษณะเชนนน 133. พายยาย พาย ก.(ร) แพ, หนไป ยาย ก.(ร) เปลยนท 134. พายหน พาย ก.(ร) แพ, หนไป หน ก.(ร) ไปเสยใหพน, หลกไปใหพน 135. พกงวาย พก ก.(ล) กลบ, คน งวาย ก.(ล) วก, เลยว, กลบ 136. เพราทอน เพรา น.(ล) เวลาเยน ทอน น.(ล) เวลาเทยงวน 137. ฟงยน ฟง ก.(ร) ตงใจสดบ, คอยรบเสยงดวยห, ไดยน ยน ก.(ร) รเสยงดวยห 138. ฟนแทง ฟน ก.(ร) เอาของมคมเชนดาบฟาดลงไป แทง ก.(ร) เอาของแหลมทมหรอปกเขาไป 139. ฟาดฟด ฟาด ก.(ร) หวด, เหวยง ฟด ก.(ร) ตอส

104

140. ฟนตน ฟน ก.(ป) กลบคน, กลบมสต ตน ก.(ป) ฟนจากหลบ 141. เฟองคา เฟอง น.(ล) ฟางขาว คา น.(ล) หญาคา 142. เฟอนคอน เฟอน ก.(ล) กระเทอน, ไหว, ท าใหไหวหรอหวนไหว คอน ว.(ล) ไมมนคง 143. มาสป มาส น.(ร) เดอน ป น.(ร) เวลา 12 เดอนตามสรยคต 144. มดมด มด ว.(ป) ไมแลเหน, ไมสวาง มด ว.(ป) บง, ลบ, แลไมเหน 145. เมนเสย เมน ก.(ป) เบอนหนาเสย, ไมด, ไมแล เสย(เฉย) ก.(ป) ไมเอาใจใส 146. แมนทด แมน ว.(ล) ถกตอง ทด ว.(ล) ตรง 147. ไมตรมตร ไมตร น.(ร) ความเปนเพอน, ความหวงดตอกน มตร น.(ร) เพอนรกใครคนเคย

105

148. ยกยาย ยก ก.(ร) เคลอนไป, พากนไป, เดนทาง ยาย ก.(ร) เปลยนท 149. ยอยยบ ยอย ก.(ป) ปน, แหลก, ยบ, แยก ยบ ก.(ป) ช าชอก, พงทลาย, ปนป 150. ยดย ยด ก.(ร) บรรจหรอใสสงใดสงหนงโดยอดดนหรอผลกดนเขาไป

ย ก.(ล) ผลก, ดน, เขน

151. ยากจน ยาก น.(ร) ความล าบาก จน ว.(ร) อตคดขดสน, ฝดเคอง, มเงนไมพอยงชพ 152. ยางยาย ยาง ก.(ล) ยกเทากาวไป, เดน ยาย ก.(ล) เปลยนท 153. ยาวนาน ยาว ว.(ป) นาน, ยด, ตรงกนขามกบสน นาน ว.(ร) ยาว, ชา (ใชแกเวลา) 154. ยนปน ยน ก.(ป) สง, สงให ปน ก.(ล) ให, แบงให 155. เยนปสสา เยน น.(ป) อมนษยประเภทรากษส, สตวทเปนขนจากคนมอาคม ปสสา(ปศาจ) น.(ร) ผ

106

156. รอนรน รอน ว.(ร) กระวนกระวาย รน ก.(ร) นงอยไมได, เรารอน 157. รอนไหม รอน ว.(ร) มความรสกตามผวหนงเหมอนถกไฟ ไหม ก.(ร) ตดเชอไฟ, ลก, เผา 158. รอบลอม รอบ น.(ร) การบรรจบถงกน, การเวยนไปบรรจบถงกน ลอม ก.(ร) โอบเปนวงโดยรอบ, ตวงเขาไปโดยรอบ 159. รอรง รอ ก.(ร) คอย รง ก.(ร) หนวงเหนยวไว 160. รงรอ รง ก.(ร) หนวงเหนยวไว รอ ก.(ร) คอย 161. รดพน รด ก.(ร) โอบรอบหรอพนใหกระชบ พน ก.(ร) วนรอบดวยสงทเปนเสนสายหรอสงทมลกษณะเชนนน 162. เรยกรอง เรยก ก.(ป) รองหา, รองเอา รอง ก.(ร) เปลงเสยงดง 163. เรยวรบ เรยว(เรว) ว.(ร) ไว รบ ว.(ร) รวดเรว ไมรอชา

107

164. เรองราม เรอง ว.(ล) สกสวาง ราม ว.(ล) อราม, รงโรจน, กระจาง 165. ลวงขาม ลวง ก.(ร) ผานจากจดหนงไปยงอกจดหนง ขาม ก.(ร) ลวงพนสงใดสงหนงโดยผานเหนอสงนนไป 166. ลวงพราง ลวง ก.(ป) ลอใหหลง, หลอกดวยเสนหกล พราง ก.(ป) ลวง, หลอก, ท าใหเลอน 167. ลวงล า ลวง ก.(ป) พน, เลย ล า ก.(ป) ลวงเกนเขาไป 168. ละขวาง ละ ก.(ล) อาการทแยกตวใหพนจากสงใดสงหนงทเกยวของอย ขวาง ก.(ล) ทง, ละ, ไมเอาเปนธระ 169. ลากชก ลาก ก.(ร) ท าใหเคลอนทตามไปโดยวธตางๆ ชก ก.(ร) ดงสายเชอกเปนตนทผกอยกบสงใดสงหนงเพอใหสงนนเคลอนไหวไปตามตองการ 170. ลมลา ลม ก.(ร) หายไปจากความจ า, นกไมได, นกไมออก ลา ก.(ล) ละ, ทง 171. ลอเลา ลอ ก.(ป) กลาวอาง, เลาขาว, บอกขาวคราว, โจษกน เลา ก.(ป) พดหรอบอกเรองราวใหผอนฟง

108

172. เลงแล เลง ก.(ร) เพงมอง, จองตรงไป, หมาย, หมายเฉพาะ แล ก.(ร) ด, มอง 173. เลาลอ เลา ก.(ป) พดหรอบอกเรองราวใหผอนฟง ลอ ก.(ป) กลาวอาง, เลาขาว, บอกขาวคราว, โจษกน 174. แลมอง แล ก.(ร) ด, มอง มอง ก.(ร) มงด 175. วอนวาน วอน ก.(ร) ร าขอ วาน ก.(ร) ขอใหชวยท าแทนตว 176. วตกสงกา วตก ก.(ร) เปนทกข, รอนใจ, กงวล สงกา น.(ป) สงกา, ความสงสย, ความแคลงใจ 177. เวยงวง เวยง น.(ล) เมอง วง น.(ร) ทอยของเจานาย 178. แวยง แว ก.(ล) หยดชวคราวระหวางทาง ยง ก.(ล) พก, หยด 179. สงย สง ก.(ร) ท าใหสงใดสงหนงเคลอนพนจากทหนงไปยงอกทหนง ย ก.(ล) ผลก, ดน, เขน

109

180. สมทรคงคา สมทร น.(ร) ทะเลลก คงคา น.(ร) น า แมน า 181. สวางมาย สวาง ก.(ล) สราง, ดขน มาย ก.(ล) คลาย, คลคลาย 182. สอดเซาะ สอด ก.(ล) เทยวเตร, เดนทางทองเทยว เซาะ ก.(ล) แสวงหา, คนหา 183. สอดแสวง สอด ก.(ล) เทยวเตร, เดนทางทองเทยว แสวง ก.(ร) เทยวหา, คนหา, เสาะหา 184. สอนสง สอน ก.(ร) บอกวชาความรให สง ก.(ร) บอกไวเพอใหท าหรอใหปฏบต 185. สงสอน สง ก.(ร) บอกไวเพอใหท าหรอใหปฏบต สอน ก.(ร) บอกวชาความรให 186. สตจอง สต น.(ล) ฉตร, รม, เครองหมายแสดงความเปนพระราชา จอง น.(ล) รม, เครองส าหรบกางปองกนแดดฝน 187. สนทวง สน ก.(ร) ไหวถๆ, ท าใหไหวถๆ ทวง ก.(ล) กระดก, เคลอนไหว

110

188. สงสมบต สง น.(ล) ของตางๆ สมบต น.(ร) ความถงพรอม หมายถง ทรพยสน เงนทอง ของใช เปนตน 189. สบสอด สบ ก.(ล) สวม, ใส สอด ก.(ร) แทรกเขาไปในระหวางกลาง 190. สนกวน สน ก.(ล) ผสม กวน ก.(ล) คนใหเขากน 191. เสงจา เสง ก.(ล) หารอ, โตแยง จา ก.(ล) พด, คย 192. เสรจเมยน เสรจ ก.(ป) แลว, จบ เมยน ก.(ล) หมดสน, ส าเรจ 193. เสอมสญ เสอม ก.(ป) เสยไป, สนไป, คอยหมดไป สญ ว.(ร) หายไป 194. แสบไหม แสบ ก.(ป) อาการเจบอยางบาดแผลทถกน าเกลอราด ไหม ก.(ร) ตดเชอไฟ, ลก, เผา (ส าหรบไฟ) 195. ใสสวาง ใส ว.(ป) สวาง, กระจาง, ไมขนมว สวาง ว.(ป) มแสง, กระจาง

111

196. หนพาย หน ก.(ล) ถอย พาย ก.(ร) แพ, หนไป 197. หนกหนา หนก ว.(ป) มาก, เกนแรง หนา ว.(ร) สงขน, มาก, แนน 198. หนาวเยน หนาว ว.(ร) เยนจด, อาการทรสกเยนจด เยน ว.(ร) หายรอน, ตรงขามกบรอน 199. หมนมาน หมน ว.(ป) สมวๆไมหมดจด, หมอง มาน ก.(ล) เหยวเพราะถกความรอน, ช า, ฟก 200. หมวดทบ หมวด ก.(ล) ขมวด, ขอดแนนใหเปนปม ทบ ก.(ล) ทบ, พบเขามาอยางทบเชอก 201. หมองเสา หมอง ว.(ป) ขน, มว, ไมผองใส เสา ว.(ล) คล า, ด า, หมนหมอง 202. หมองหมาง หมอง ว.(ร) ขน, มว, ไมผองใส หมาง ก.(ป) ขดใจ, ขนใจ 203. หมองเหงา หมอง ว.(ร) ขน, มว, ไมผองใส เหงา ว.(ร) เปลยวใจ, เปลาเปลยว, ไมคกคก

112

204. หมอบคลาน หมอบ ก.(ร) กรยาทคเขาลงและยอบตวใหทอนแขนสวนลางราบอยกบพน ยอบตวลงใน อาการคลายคลงเชนนน คลาน ก.(ร) ไปดวยมอและเขาอยางเดก 205. หมนสน หมน ว.(ล) ในทเกอบตก สน น.(ป) ไมยาว 206. หมกอง หม ว.(ล) อกทก, เสยงแซ กอง ว.(ป) สนน, ดงสะเทอนไปทางอน 207. หมนซก หมน ก.(ล) แหวกเขาไป, ฝาเขาไป ซก ก.(ร) หมกซอนหรอยดแทรกไวในทมดชดเชนตามซอกตามมม 208. หยอกเคยว หยอก ก.(ร) เลนหรอลอไมจรงจง เคยว ก.(ล) หยอกเยาในเชงชวนทะเลาะ 209. หยอนยอย หยอน ก.(ร) ไมตง ยอย ก.(ร) หอยเปนทางลงมา 210. หยกยม หยก ก.(ป) เอาเลบมอกดใหเปนรอยหรอบบเนอใหเจบ ยม ก.(ล) เอานวมอบบท านองแหนบ 211. หยดหยอน หยด ก.(ร) ชะงก หยอน ก.(ร) เบาลง, นอย, ไมเตม

113

212. หยบถอ หยบ ก.(ล) หยบ, จบ ถอ ก.(ร) เอาไวในมอ, จบยดไว 213. หลงลม หลง ก.(ร) มความจ าเลอะเลอน, สตเฟอนไป ลม ก.(ร) หายไปจากความจ า นกไมได นกไมออก 214. หลงสลง หลง ก.(ร) ส าคญผด, เขาใจผด สลง ก.(ล) ตะลง, ลงเล, ไมแนใจ, มนงง 215. หลงหล า หลง ก.(ร) ส าคญผด, เขาใจผด หล า ก.(ล) ถล า 216. หลดไหล หลด ก.(ล) ผอนลง, คลายออก ไหล ก.(ป) เลอนไป 217. หลบนอน หลบ ก.(ร) ปดกลบตา, อาการหยดพกรางกายซงเสนประสาทไมท างาน นอน ก.(ร) เอนตวลงกบพน, ทอดตวลง 218. หลกคาย หลก ก.(ร) หลบสงทกดขวาง, เลยง คาย ก.(ล) ขยบไปจากทเดม 219. หอบอม หอบ ก.(ร) เอาแขนทง 2 ขางรวบสงของไป, ขนสมบตยายไป อม ก.(ร) โอบยกขน, ยกขนไวกบตว

114

220. หอมหาย หอม ก.(ล) ยบลง, ลดลง หาย ก.(ล) หมด, สน, พนจากโรค 221. หอหอง หอ น.(ร) เรอนหรออาคารซงใชเฉพาะกจการอยางใดอยางหนง หอง น.(ร) สวนของเรอนหรอตกเปนตนทมฝากนเปนตอน ๆ 222. หามปราม หาม ก.(ร) ใหเวนกระท า, ไมใหท าตามทก าหนดไว ปราม ก.(ร) วากลาวตกเตอนใหเกรงกลว 223. หายมาย หาย ก.(ล) หมด, สน, พนจากโรค มาย ก.(ล) คลาย, ลดลง 224. หายเหอด หาย ก.(ล) หมด, สน เหอด ก.(ป) แหง, หมดลง, คอยหายไป 225. เหนงหนบ เหนง ก.(ล) กด, ทบ, กดข, ขมเหง หนบ ก.(ล) บงคบใหท าตาม 226. เหนอยคราน เหนอย ก.(ร) รสกออนแรงลง, อดโรย คราน ก.(ร) ขเกยจ, มความรสกไมอยากจะท าหรอคดหรอแสดงอาการใดๆ 227. เหยเหอด เหย ก.(ล) ระเหย, อาการทของเหลวกลายเปนไอ เหอด ก.(ล) แหง, หมดลง

115

228. เหลยกหลม เหลยก น.(ล) แหลก, ละเอยด หลม ก.(ล) พง, ทลาย, จม, ยบ 229. เหลยวแล เหลยว ก.(ร) ผนไปทางขวาหรอทางซายอยางเอยวคอ แล ก.(ร) ด, มอง 230. เหนหาง เหน ก.(ร) บนอยในระยะสง หาง ว.(ร) ไกล, ไมชด 231. เหอดเออน เหอด ก.(ล) แหง, หมดลง, คอยหายไป เออน ก.(ล) ไมมน าไหลลงมาอก 232. แหงนซะแง แหงน ก.(ร) หงายหนาขน, เงยขน ซะแง(ชะแง) ก.(ร) เหลยวแลด, เฝาคอยด 233. แหนบอก แหน ก.(ล) ชแจง, ใหรายละเอยด บอก ก.(ร) พดใหร, เลาใหฟง 234. โหรอง โห อ.(ร) เสยงทเปลงออกมาดงเชนนน เปนเสยงน าเพอแสดงความพรอมเพรยงในการรนเรง หรอการมงคลเปนตน รอง ก.(ร) เปลงเสยงดง 235. ใหญกวาง ใหญ ว.(ร) โต กวาง ว.(ร) ไมแคบ, แผออกไป

116

236. อดกน อด ก.(ร) กลน, งดเวน กน ว.(ล) อดอยาก 237. อวงของ อวง ก.(ล) หวง, เปนกงวลถง ของ ก.(ร) ตดอย 238. อวงหอย อวง ก.(ล) หวง, เปนกงวลถง หอย ก.(ล) แขวนตดอย 239. ออนคอม ออน ว.(ร) ไมแขง คอม ก.(ร) นอมลง, กมหลง, โนมลง 240. ออนนวล ออน ว.(ร) ไมแขง นวล ว.(ล) นม, ออนละมน, ออนนม 241. อบจน อบ ว.(ร) ถงทอบจน, ถงคราวชะตาตก จน ว.(ร) อตคดขดสน, ฝดเคอง, มเงนไมพอยงชพ 242. อนรอน อน ว.(ร) คอนขางรอน รอน ว.(ร) ตรงขามกบเยน 243. แอบซด แอบ ก.(ร) เขาไปชด ซด(ชด) ก.(ร) ใกลจวนตดหรอใกลจนตดกน

117

244. ฮาดราง ฮาด ว.(ล) ไมส าเรจ, ตองทงเสยกอน, ไมครบ, ไมสมบรณ ราง ว.(ล) วางเปลา 3.2.2 ค าซอน 3 ค าทมความหมายใกลเคยงกน 1. กวงเมาเซ กวง ก.(ล) มน, งง, สงสย เมา ก.(ร) อาการทมนจนลมตวขาดสตเพราะฤทธเหลาฤทธยา เซ ว.(ร) อาการทขาดความทรงตวจนโอนเอนไปขางใดขางหนง, ลกษณะทโยไปขางใดขาง หนง 2. กวดแกวงไกว กวด ก.(ร) จบดามวตถใหปลายตงขนแลวปดไปมา แกวง ก.(ร) อาการทเคลอนไหวไปทางโนนททางนทโดยทโคนหรอตนของสงนนตดอยกบสง อน ไกว ก.(ร) ท าสงทหอยอยใหแกวงไปมา 3. เกยวกอดฟน เกยว ก.(ร) รด, พนแนน, ตดแนน กอด ก.(ร) โอบไวในวงแขน ฟน ก.(ล) นวด, ขย า 4. เกยวขะหวดรด เกยว ก.(ล) ลอม, ออม ขะหวด ก.(ล) เวยน, เวยนรอบ รด ก.(ร) โอบรอบหรอพนใหกระชบ 5. ขวากเสยนหนาม ขวาก น.(ร) ไมหรอเหลกเปนตนมปลายแหลม ส าหรบปกหรอโปรยเพอดกหรอใหต าผผาน เขาไป เสยน น.(ร) เนอไมทแตกเปนเสนเลก ๆ ปลายแหลมอยางหนาม, เรยกสงอนทมลกษณะ เชนนน หนาม น.(ร) สวนแหลม ๆ ทงอกออกจากตนหรอกงของไมบางชนดเปนตน

118

6. เขยนขดแตม เขยน ก.(ล) ขดใหเปนตวหนงสอ ตวเลข หรอลวดลาย ขด ก.(ล) ใชของแหลมเปนตนท าใหเปนเสนหรอรอย แตม ก.(ล) เขยนอยางเขยนหนงสอ, วาด, แตะ, เอาสหรอสงใดสงหนงแตะใหเปนจดหรอ ลวดลาย 7. คลาคลาดแคลว คลา ก.(ร) คลาด คลาด ก.(ร) เคลอนจากทหมาย, เคลอนจากก าหนดเวลา แคลว ก.(ร) รอดไป, พนไป 8. คลนอมเฝา คล ก.(ร) เฝา นอม ก.(ร) โอนลงเปนการแสดงความเคารพ เฝา ก.(ร) ไปพบ, ไปหา 9. ไคลคลายางยาย ไคลคลา ก.(ร) เดนไป, เคลอนไป ยาง ก.(ล) ยกเทากาวไป, เดน ยาย ก.(ล) เปลยนท 10. จมเหงยงขว า จม ก.(ป) ไมลอย, ฝงอย, ทรดลง เหงยง ว.(ล) ไมตรง, เฉ ขว า ก.(ล) กรยาทเอาหนาหรอบนลงลาง 11. จากลาวอาง จา ก.(ล) พด, คย กลาว ก.(ร) บอก, แจง, พด อาง ก.(ร) กลาวถง 12. จาตอบอ จา ก.(ล) พด, คย

119

ตอบ ก.(ร) ท าหรอพดโตในท านองเดยวกบทมผท าหรอพดมา อ ก.(ล) พด, คย, เจรจา 13. แจงรงเชา แจง ว.(ล) กระจาง, สวาง รง น.(ร) ระยะเวลาตอนเรมแรกแหงวน เชา น.(ร) เวลาระหวางรงสวางกบสาย, เวลาตงแตรงสวางถงเทยง 14. เชอเครอเหงา เชอ น.(ร) ผทสบวงศวานวานเครอเผาพนธตอ ๆ กนมา เครอ น.(ร) เชอสาย, วงศวาน เหงา น.(ร) ตนเดม, ตนวงศ 15. ดนบนย ดน ก.(ร) ผลกเพอใหเคลอนไปดวยก าลง บน ก.(ล) บก, แหวก ย ก.(ล) ผลก, ดน, เขน 16. ดดนกนกลา ดดน ว.(ร) ดอยางไมลดละ กน ว.(ล) กลาหาญ, ดดน กลา ว.(ล) กลาหาญ 17. ตดขาดบน ตด ก.(ร) ท าใหขาดดวยของมคม ขาด ก.(ร) แยกออกจากกนเพราะถกดง ตด หรอฉก บน ก.(ร) ตดใหสน ตดใหเปนทอน ๆ 18. ต าเนนเดนหน ต าเนน ก.(ล) เดน เดน ก.(ร) ยกเทากาวไป หน ก.(ล) ถอย

120

19. ไตตามตด ไต ก.(ป) เดนไป ตาม ก.(ร) ไปหรอมาขางหลงหรอภายหลงโดยล าดบของสงหรอเหตการณทมมากอน ตด ก.(ร) ตอเนองอยางใกลชด 20. ถอนถอดชก ถอน ก.(ร) ฉดขน, ดงขน ถอด ก.(ร) เอาออก ชก ก.(ร) ดงสายเชอกเปนตนทผกอยกบสงใดสงหนงเพอใหสงนนเคลอนไหวไปตามตองการ 21. ถามไถถอง ถาม ก.(ร) ตงปญหาหรอประเดนเพอใหไดค าตอบ ไถ ก.(ร) ถาม, พดคย ถอง ก.(ล) โตตอบ 22. ทาลบไล ทา ก.(ร) ค ารวมหมายถงกรยาอาการทเอาของเปยกหรอของเหลวเปนตน ฉาบ ลบ ไล ปาย หรอบาย ลบ ก.(ร) เอาฝามอทาบลงแลวเลอนไปหรอมาเปนตน ไล ก.(ร) ทาโดยละเลงทว ๆ ไป 23. ทกขโศกเศรา ทกข น.(ร) ความยากล าบาก, ความไมสบายกายไมสบายใจ โศก น.(ร) ความทกข, ความเศรา, ความเดอดรอนใจ เศรา ก.(ร) สลด, ระทด, หมอง, ไมเบกบาน, เปนทกข 24. นานเนนชา นาน ว.(ร) ยาว, ชา เนน ว.(ร) กอนหนาหรอกอนเวลานาน ๆ ชา ว.(ร) คอยๆ เคลอนไป ไมเรว ไมไวนงหมทม 25. บดลายเพยน บด ก.(ล) บดพลว

121

ลาย ก.(ล) หลอก, ลวง, พราง, อ า เพยน ว.(ป) ผดแปลกเลกนอย, คลาดเคลอน 26. แบกตมหาม แบก ก.(ร) ยกของทมน าหนกขนวางบนบา ตม ก.(ล) ดนขน,ผลกขน, ประคองยกขน หาม ก.(ร) เอาสงใดสงหนงหองกลางไมหรอวางบนเปลเปนตน แลวชวยกนหวหรอยกไป 27. ปราศรยไถถอง ปราศรย น.(ร) การพดดวยไมตรจต การแสดงอชฌาสยในระหวางผใหญตอผนอยหรอผท เสมอกน ไถ ก.(ร) ถาม, พดคย ถอง ก.(ล) โตตอบ 28. ปลงปลอยวาง ปลง ก.(ล) อนญาต, ปลอยหรอเปลองใหพนภาระ ปลอย ก.(ร) ท าใหออกจากสงทตดอย ผกอย หรอของอย วาง ก.(ร) ปลอยวาง 29. ปสสานาคครฑ ปสสา(ปศาจ) น.(ร) ผ นาค น.(ร) งใหญมหงอน เปนสตวในนยาย ครฑ น.(ร) พญานกในเทพนยาย เปนพาหนะของพระนารายณ 30. ผอคอยแยง ผอ ก.(ล) ด คอย ก.(ล) มอง, ด, แล แยง ก.(ล) พจารณาดอยางพนจพเคราะห 31. ผดแวดเกยว ผด ก.(ล) หมน, วน, ยายไปมา แวด ก.(ล) ลอมรอบ เกยว ก.(ล) ลอม, ออม

122

32. เผยบเทยมเหมอน เผยบ ก.(ล) เอาสงหนงเขามาเทยบกบอกสงหนงเพอใหเหนความใกลกนหรอแตกตางกน เทยม ว.(ล) ใกล, ชด, เคยง, เทยมขาง เหมอน ว.(ป) อยางเดยวกน, ไมแปลกกน 33. แฝงแอบหอย แฝง ก.(ล) หลบ, แอบ, ซอน, เรน แอบ ก.(ล) แฝง, เรน หอย ก.(ล) แขวนตดอย 34. พลกปนขว า พลก ก.(ร) กลบดานหนงเปนอกดานหนง ปน ก.(ล) กลบขาง, สลบกน ขว า ก.(ล) กรยาทเอาหนาหรอบนลงลาง 35. พโรธโขดเศรา พโรธ ก.(ร) โกรธ, เคอง โขด ก.(ล) โกรธ เศรา ก.(ร) สลด, ระทด, หมอง, ไมเบกบาน, เปนทกข 36. มวนงนหนว มวน ว.(ล) ไพเราะ, สนก, เพลดเพลน งน ว.(ล) สนก, คกครน หนว ว.(ล) ชลมน, พลกพลาน 37. ยกยางยาย ยก ก.(ล) เคลอนไป, พากนไป, เดนทาง ยาง ก.(ล) ยกเทากาวไป, เดน ยาย ก.(ล) เปลยนท 38. ยยงสงย ยยง ก.(ร) ยหรอสงเสรมใหท าในสงทไมดหนกขน สง ก.(ร) ท าใหสงใดสงหนงเคลอนพนจากทหนงไปยงอกทหนง

123

ย ก.(ล) ผลก, ดน, เขน 39. แยงผอเหยยม แยง ก.(ล) พจารณาดอยางพนจพเคราะห ผอ ก.(ล) ด เหยยม ก.(ล) ชะโงก, โผลออก 40. ระบ าร าเตน ระบ า น.(ร) การแสดงทใชทาฟอนร า ไมเปนเรองราว มงความสวยงามหรอความบนเทง จะ แสดงคนเดยวหรอหลายคนกได ร า ก.(ร) แสดงทาเคลอนไหวโดยมลลาและแบบทาเขากบจงหวะเพลงรองหรอเพลงดนตร เตน ก.(ร) กรยาทยนอยแลวยกเทาขนๆ ลงๆ ถๆ, ยกขาขนลงใหเขาจงหวะกบดนตร 41. ระบ าร าฟอน ระบ า น.(ร) การแสดงทใชทาฟอนร า ไมเปนเรองราว มงความสวยงามหรอความบนเทง จะ แสดงคนเดยวหรอหลายคนกได ร า ก.(ร) แสดงทาเคลอนไหวโดยมลลาและแบบทาเขากบจงหวะเพลงรองหรอเพลงดนตร ฟอน ก.(ร) ร า, กราย 42. ร าพนนกคด ร าพน ก.(ร) พร าพรรณนาตามอารมณ นก ก.(ป) คด, ตรตรอง, ร าพง คด ก.(ป) ก. นก, ด าร, ระลก, ตรตรอง 43. เรงเรยวพลน เรง ก.(ร) ท าใหเรวขนกวาปรกต เรยว(เรว) ว.(ร) ไว พลน ว.(ร) ทนท 44. เรยรายหายสญ เรยราย ก.(ร) กระจายเกลอนไป หาย ก.(ร) สญ, หาไมพบ, ไมปรากฏ สญ ก.(ร) หายไป

124

45. ลวงลอเลน ลวง ก.(ร) ท าใหหลงผด ลอ ก.(ร) ใชสงใดสงหนงเปนอบายชกน า เลน ว.(ร) อาการทท าหรอพดอยางไมเอาจรง 46. วงศวานชาตเชอ วงศวาน น.(ร) ลกหลานเหลนในตระกล ชาต น.(ร) การเกด, สกล, เหลากอ, เทอกเถา เชอ น.(ร) ผทสบวงศวานวานเครอเผาพนธตอ ๆ กนมา 47. วอดวายสญ วอด ก.(ร) หมดไป, สนไป วาย ก.(ร) คอยสนไปตามคราวหรอก าหนดอายเวลา สญ ว.(ร) หายไป 48. วโยคโศกเศรา วโยค น.(ร) การจากไป, การพลดพราก, ความราง, ความหางเหน โศก น.(ร) ความทกข, ความเศรา, ความเดอดรอนใจ เศรา ก.(ร) สลด, ระทด, หมอง, ไมเบกบาน, เปนทกข 49. โศกเศราอาวรณ โศก น.(ร) ความทกข, ความเศรา, ความเดอดรอนใจ เศรา ก.(ร) สลด, ระทด, หมอง, ไมเบกบาน, เปนทกข อาวรณ ก.(ร) หวงใย, อาลย, คดกงวลถง 50. สนองตอบตาน สนอง ก.(ร) โตตอบ ตอบ ก.(ร) ท าหรอพดโตในท านองเดยวกบทมผท าหรอพดมา ตาน ก.(ป) รบไว 51. สวางหมดใส สวาง ว.(ป) กระจาง หมด ว.(ล) เกลยง, เตยน

125

ใส ว.(ป) แจม, ไมขน, ไมมว 52. สองคอยแยง สอง ก.(ร) เพงมอง คอย ก.(ล) มอง, ด, แล แยง ก.(ล) พจารณาดอยางพนจพเคราะห 53. หนพานหยาน หน ก.(ล) ถอย พาน ก.(ล) กลว, เกรง, ขยาด หยาน ก.(ล) พรน, หวาดเกรง 54. หนามขวากเสยน หนาม น.(ร) สวนแหลม ๆ ทงอกออกจากตนหรอกงของไมบางชนดเปนตน ขวาก น.(ร) ไมหรอเหลกเปนตนมปลายแหลม ส าหรบปกหรอโปรยเพอดกหรอใหต าผผาน เขาไป เสยน น.(ร) เนอไมทแตกเปนเสนเลก ๆ ปลายแหลมอยางหนาม, เรยกสงอนทมลกษณะ เชนนน 55. หมองด ามว หมอง ว.(ร) ขน, มว, ไมผองใส ด า ว.(ร) สอยางสเขมาไฟจบกนหมอ มว ว.(ร) ไมแจม, ไมกระจาง 56. หมากเหมยงมล หมาก น.(ล) ชอเรยกปาลมหลายชนดในวงศ Palme รสฝาด ใชเคยวกนกบปนและพล เหมยง น.(ล) ชอพรรณไมพม ขนตามหบเขาในเขตรอน ยอดออนนงใหสดแลวหมกใหไดท ใช มวนหอเกลอเพออมหลงอาหาร มล น.(ล) บหร 57. แหลวยอยยบ แหลว ว.(ล) แหลก, ละเอยด ยอย ก.(ร) ท าเปนสวนเลกสวนนอยโดยแยกจากสวนใหญ

126

ยบ ก.(ร) อาการซงแสดงความเสยหายมาก หรอเสยรปจนถงช าชอก, พงทลาย, ปนป, ปยป ย า, ยย 58. ไหลหลงยอย ไหล ก.(ร) เคลอนทไปอยางของเหลวเชนน า, เลอนไป หลง ก.(ร) ไหลลงหรอท าใหไหลลงไมขาดสาย ยอย ก.(ร) หอยเปนทางลงมา 59. ไหวหวนคอน ไหว ก.(ร) สน, สะเทอน, กระดก หวน ก.(ป) สน, สะเทอน คอน ว.(ล) ไมมนคง 60. ไหวหวนเสง ไหว ก.(ร) สน สะเทอน กระดก หวน ก.(ป) สน, สะเทอน เสง ก., ว.(ล) เอน, เบนจากแนวตรง 61. อวงของอาลย อวง ก.(ล) หวง, เปนกงวลถง ของ ก.(ร) ตดอย อาลย ก.(ร) หวงใย, พวพน, ระลกถงดวยความเสยดาย 62. อาหารน าเขา อาหาร น.(ร) ของกน, เครองค าจนชวต, เครองหลอเลยงชวต น า น.(ป) ของเหลวทใชอาบกนและซกฟอก เขา(ขาว) น.(ป) พชทใชเมลดเปนอาหารทวไป 63. เอนเรยกรอง เอน ก.(ล) ตะโกน, ตะโกนเรยก, ตะโกนบอกกลาว เรยก ก.(ป) รองหา, รองเอา รอง ก.(ร) เปลงเสยงดง

127

3.2.3 ค าซอน 4 ค าทมความหมายใกลเคยงกน 1. กราบนบกมไหว กราบ ก.(ร) แสดงความเคารพดวยวธนงประนมมอขนเสมอหนาผาก แลวนอมศรษะลงจดพน นบ ก.(ร) ไหว, นอบนอม กม ก.(ร) ท าใหต าลงโดยอาการนอม ไหว ก.(ร) ท าความเคารพโดยยกมอขนประนม ถาเปนผนอยไหวผใหญหรอผทรงศลตองกม ศรษะลงแตพองาม 2. ขมเหงเหนงหนบ ขม ก.(ร) ใชก าลงกดลงไมใหเผยอขน เหง ก.(ร) ขม เหนง ก.(ล) กด, ทบ, กดข, ขมเหง หนบ ก.(ล) บงคบใหท าตาม 3. จาไขกลาวอ จา ก.(ล) พด, คย ไข ก.(ร) บอก, อธบาย, ขยาย กลาว ก.(ร) บอก, แจง, พด อ ก.(ล) พด, คย, เจรจา 4. ดดสตอยเคาะ ดด ก.(ร) เอานวมอหรอไมสะกดใหดง ส ก.(ร) ครด, ถ ตอย ก.(ล) เคาะ, กระทบ เคาะ ก.(ร) ใชอวยวะมมอเปนตนกระทบเบา ๆ 5. เดนเทยวเทยวลด เดน ก.(ร) ยกเทากาวไป เทยว ก.(ล) เดน เทยว ก.(ร) กรยาทไปทโนนทนเรอยไป ลด ก.(ร) ตดตรงไปเพอยนทางยนเวลา

128

6. แดนดนเทศทอง แดน น.(ป) เขต, แขวง, แวนแควน ดน น.(ร) แผนดน เทศ น.(ร) ถนท, ทองถน ทอง น.(ร) พนทหรอบรเวณทกวางใหญ 7. ตอบตานจาเสง ตอบ ก.(ร) ท าหรอพดโตในท านองเดยวกบทมผท าหรอพดมา ตาน ก.(ล) พด, เจรจา, พดตอบ จา ก.(ล) พด, คย เสง ก.(ล) หารอ, โตแยง 8. ตบแนนคงคด ตบ ว.(ร) ลบ, แฟบ, แคบ แนน ว.(ร) อาการทแออดยดเยยดหรอเบยดเสยดจนแทบไมมทวาง คง ก.(ป) แออด, แนน คด ว.(ร) แนนหรอตง 9. ไตเตายกยาย ไต ก.(ป) เดนไป เตา ก.(ล) เดน, ไป ยก ก.(ร) เคลอนไป, พากนไป, เดนทาง ยาย ก.(ร) เปลยนท 10. ไถถองจาถาม ไถ ก.(ร) ถาม, พดคย ถอง ก.(ล) โตตอบ จา ก.(ล) พด, คย ถาม ก.(ร) ตงปญหาหรอประเดนเพอใหไดค าตอบ 11. ทรพยสงเงนทอง ทรพย น.(ป) สงของตางๆ, เงน, สมบตตางๆ สง น.(ร) ของตาง ๆ โดยไมจ ากดวามชวตหรอไมมชวต

129

เงน น.(ร) วตถทใชวดราคาในการซอขายแลกเปลยนกน ทอง น.(ร) ธาตแทชนดหนงเนอแนนมาก สเหลองสกปลง เปนโลหะมคา 12. ทกขยากอยากกน ทกข น.(ร) ความยากล าบาก, ความไมสบายกายไมสบายใจ ยาก น.(ร) ความล าบาก อยาก ก.(ร) หว, กระหาย กน ว.(ล) อดอยาก 13. ทมวางขวางละ ทม ก.(ล) ขวาง, ทง, โยน, ปลอย, ทอดทง วาง ก.(ร) ปลอยวาง ขวาง ก.(ล) ทง, ละ, ไมเอาเปนธระ ละ ก.(ล) อาการทแยกตวใหพนจากสงใดสงหนงทเกยวของอย 14. เทะแหนบอกช เทะ ก.(ล) เปรยบ, เทยบ, วดขนาด แหน ก.(ล) ชแจง, ใหรายละเอยด บอก ก.(ร) พดใหร เลาใหฟง ช ก.(ร) แนะน า, บอกให 15. เทยมปนปานเปรยบ เทยม ก.(ป) เทยบ ปน ว.(ร) เทยบ, เทยม, ปาน, เปรยบ, เพยง ปาน ว.(ร) เหมอน, คลาย, เชน, เพยง เปรยบ ก.(ป) เทยบ 16. แทงฟนบนขา แทง ก.(ร) เอาของแหลมทมหรอปกเขาไป ฟน ก.(ร) เอาของมคมเชนดาบฟาดลงไป บน ก.(ร) ตดใหสน ตดใหเปนทอน ๆ ขา(ฆา) ก.(ร) ท าใหตาย, ท าใหหมดไป, ท าใหสนไป

130

17. นนตรเภรพาดคอง นนตร น.(ล) ดนตร เภร น.(ล) กลอง พาด น.(ล) ระนาด คอง น.(ล) ฆอง 18. เนานานเนนชา เนา ว.(ล) นาน, เนน, ชา นาน ว.(ร) ยาว, ชา เนน ว.(ร) กอนหนาหรอกอนเวลานาน ๆ ชา ว.(ร) คอยๆ เคลอนไป, ไมเรว, ไมไว 19. ผองแผวใสงาม ผอง ว.(ร) ปลง, ปราศจากมลทน, ไมขนมว แผว ว.(ร) สะอาด, หมดจด, บรสทธ ใส ว.(ป) แจม, ไมขน, ไมมว งาม ว.(ร) ลกษณะทเหนแลวชวนใหชนชมหรอพง 20. พายคานถอยหน พาย ก.(ร) แพ, หนไป คาน ก.(ล) พายแพ, ลม, ถอย ถอย ก.(ร) เคลอนหรอท าใหเคลอนไปขางหลง, เลก, ไมท าตอ หน ก.(ร) ไปเสยใหพน, หลกไปใหพน 21. พกงวายผายเตา พก ก.(ล) กลบ, คน งวาย ก.(ล) วก, เลยว, กลบ ผาย ก.(ล) เดน, เดนทาง, เคลอนท เตา ก.(ล) เดน, ไป 22. ฟถองจาถาม ฟ ก.(ล) พด, เจรจา ถอง ก.(ล) โตตอบ

131

จา ก.(ล) พด, คย ถาม ก.(ร) ตงปญหาหรอประเดนเพอใหไดค าตอบ 23. ยกยายผายดน ยก ก.(ร) เคลอนไป, พากนไป, เดนทาง ยาย ก.(ร) เปลยนท ผาย ก.(ล) เดน, เดนทาง, เคลอนท ดน ก.(ล) ฝาไป, มดดนไป 24. รอนเยนหนาวไข รอน ว.(ร) มความรสกตามผวหนงเหมอนถกไฟ เยน ว.(ร) หายรอน, ตรงขามกบรอน หนาว ว.(ร) เยนจด, อาการทรสกเยนจด ไข น.(ร) อาการทมอณหภมของรางกายผดจากระดบปรกตเนองจากความเจบปวย 25. ลอเลนลวงพราง ลอ ก.(ร) ใชสงใดสงหนงเปนอบายชกน า เลน ว.(ร) อาการทท าหรอพดอยางไมเอาจรง ลวง ก.(ป) ลอใหหลง, หลอกดวยเสนหกล พราง ก.(ป) ลวง, หลอก, ท าใหเลอน 26. เลยบเกยวเทยวยาย เลยบ ก.(ล) เดนเลาะ, ส ารวจ เกยว ก.(ล) ลอม, ออม เทยว ก.(ร) กรยาทไปทโนนทนเรอยไป ยาย ก.(ร) ท าใหเคลอนจากทหนงไปยงอกทหนง 27. วนเวยนแวดลอม วน ก.(ร) เวยนไปโดยรอบ เวยน ก.(ร) อาการทของสงหนงเคลอนไหวไปรอบ ๆ ของอกสงหนง แวด ก.(ล) ลอมรอบ ลอม ก.(ร) โอบเปนวงโดยรอบ ตวงเขาไปโดยรอบ

132

28. ว าวายวอดมด ว า ก.(ล) ปวยใกลจะตาย วาย ก.(ร) คอยสนไปตามคราวหรอก าหนดอายเวลา วอด ก.(ร) หมดไป, สนไป มด ว.(ร) อาการทลบหายไปหรอท าใหลบหายไปจนหมดสนอยางปดมด 29. วงยนหกเตน วง ก.(ร) กาวไปโดยเรวยงกวาเดน ยน ก.(ล) กระโดดโลดเตน หก ก.(ล) วง, กระโด, เตน, โลด เตน ก.(ร) กรยาทยนอยแลวยกเทาขนๆ ลงๆ ถๆ, ยกขาขนลงใหเขาจงหวะกบดนตร 30. แวดเกยวเวยนวน แวด ก.(ล) ลอมรอบ เกยว ก.(ล) ลอม, ออม เวยน ก.(ร) อาการทของสงหนงเคลอนไหวไปรอบ ๆ ของอกสงหนง วน ก.(ร) เวยนไปโดยรอบ 31. สะเดนเฟอนเคลอนชาย สะเดน ก.(ล) กระเดน เฟอน ก.(ล) กระเทอน, ไหว, ท าใหไหวหรอหวนไหว เคลอน ก.(ร) คอย ๆ เคลอนไป เลอนหรอท าใหเลอนไปจากท ชาย ก.(ล) บาย, เยอง, คลอย, เอยง 32. หมนมวหมองเสา หมน ว.(ป) สมวๆ ไมหมดจด, หมอง มว ว.(ร) ไมแจม, ไมกระจาง หมอง ว.(ร) ขน, มว, ไมผองใส เสา ว.(ล) คล า, ด า, หมนหมอง 33. หมนหมอมหมองหมาง หมน ว.(ป) สมวๆ ไมหมดจด, หมอง หมอม ว.(ล) หมนหมอง, เปนทกข

133

หมอง ว.(ร) ขน, มว, ไมผองใส หมาง ก.(ป) ขดใจ, ขนใจ 3.2.4 ค าซอนมากกวา 4 ค าทมความหมายใกลเคยงกน 1. จรลยางยายผายดน จรล ก.(ร) เดนเยองกราย ยาง ก.(ล) ยกเทากาวไป, เดน ยาย ก.(ล) เปลยนท ผาย ก.(ล) เดน, เดนทาง, เคลอนท ดน ก.(ร) ฝาไป, มดดนไป 2. จดแจงแตงดาแปงหาง จด ก.(ร) ตกแตง แจง ก.(ร) กระจายออกเปนสวน ๆ แตง ก.(ร) จด, ตง, จดใหงาม ดา ก.(ล) จด, เตรยม แปง ก.(ล) สราง, ท า, ประดษฐ หาง ก.(ล) ตกแตง, ประดบประดาใหเขาท, จดเตรยม 3. ทอดทมลาขวางละ ทอด ก.(ล) ทง, ปลอย, วาง ทม ก.(ล) ขวาง, ทง, โยน, ปลอย, ทอดทง ลา ก.(ล) ละ, ทง, จากไป ขวาง ก.(ล) ทง, ละ, ไมเอาเปนธระ ละ ก.(ล) อาการทแยกตวใหพนจากสงใดสงหนงทเกยวของอย 3.3 ค าซอนทมความหมายตรงขามกน 3.3.1 ค าซอน 2 ค าทมความหมายตรงขามกน 1. ขาดเหลอ ขาด ก.(ร) มไมครบ, มไมเตม เหลอ ก.(ร) เกน, เกนตองการ, มาก, มากเกน

134

2. ซอขาย ซอ ก.(ร) เอาเงนตราแลกกบสงของ ขาย ก.(ร) เอาของแลกเงนตรา 3. ตนปลาย ตน ว.(ร) แรก, แรกเรม ปลาย น.(ร) ตอนยอด, ตอนทสด 4. ต าสง ต า ว.(ป) ไมสง, เตย สง ว.(ป) ยาวตรงขนไปตามทางตงฉากกบพนเดน 5. มายรด มาย ก.(ล) คลาย รด ก.(ร) โอบรอบหรอพนใหกระชบ 6. รายด ราย ว.(ร) ด, ชว, ไมด ด ว.(ร) มลกษณะทเปนไปในทางทตองการ นาปรารถนา นาพอใจ 7. หนกเบา หนก ว.(ร) มน าหนกมาก เบา ว.(ร) มน าหนกนอย 8. เหตผล เหต น.(ร) สงหรอเรองทท าใหเกดผล, เคามล, เรอง ผล น.(ป) สงทเกดจากเหต 9. ใหญนอย ใหญ ว.(ร) โต นอย ว.(ป) ไมมาก, เลก

135

3.3.2 ค าซอน 4 ค าทมความหมายตรงขามกน 1. ตกเหนอออกใต ตก(วนตก) น.(ล) ทศตะวนตก เหนอ น.(ล) ทศทอยตรงขามกบใต ออก(วนออก) น.(ล) ทศตะวนออก ใต น.(ล) ทศทอยตรงขามกบเหนอ 2. ไปมาออกเขา ไป ก.(ร) เคลอนออกจากท ใชตรงกนขามกบ มา มา ก.(ร) เคลอนออกจากทเขาหาตวผพด ออก ก.(ร) อาการทเคลอนไปขางนอกหรอพนจากทปดบง เขา ก.(ร) อาการทเคลอนไปขางในหรอท าใหเคลอนไปขางใน 3. เพรางายค าเชา เพรา น.(ล) เวลาเยน งาย น.(ล) เวลาเชา ค า ว.(ร) ทอยในชวงเวลาตงแตเยนจนถงเวลามดตอนตนของกลางคน เชา น.(ร) เวลาระหวางรงสวางกบสาย, เวลาตงแตรงสวางถงเทยง 4. มากนอยใหญกวาง มาก ว.(ร) หลาย, ตรงกนขามกบนอย นอย ว.(ร) ตรงขามกบมาก, ไมมาก ใหญ ว.(ร) โต กวาง ว.(ร) ไมแคบ, แผออกไป 5. รายดชวชา ราย ว.(ร) ด, ชว, ไมด ด ว.(ร) มลกษณะทเปนไปในทางทตองการ นาปรารถนา นาพอใจ ชว ว.(ร) เลว, ทราม, ราย, ไมด ชา ว.(ร) หยาบ, ชว, เลว, ทราม 6. หนมเถาญงชาย หนม ว.(ล) ไมแก, เยาว

136

เถา ว.(ล) เฒาแก, มอายมาก ญง น.(ล) หญง, สตร ชาย น.(น) คนทมเพศตรงขามกบสตร

137

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย การศกษาวเคราะหค าซอนในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ สามารถแบงผลการศกษาเปน 3 หวขอตามวตถประสงคของโครงการวจย ไดแก ค าซอนทแบงตามจ านวนค า ประกอบไปดวยค าซอน 2 ค า ค าซอน 3 ค า ค าซอน 4 ค าซอนมากกวา 4 ค า และค าซอนแบบขยายค ค าซอนทสรางขนจากภาษาทตางกน ประกอบไปดวยภาษาไทยกลาง ภาษาไทยถนเหนอ ภาษาบาลสนสกฤต และค าซอนทแบงตามลกษณะความหมาย ประกอบไปดวยค าซอนทมความหมายเหมอนกน ความหมายใกลเคยงกน และความหมายตรงขามกน 1. ค าซอนทแบงตามจ านวนค า ผลการวจยพบวาค าซอน 2 ค า มจ านวนทงหมด 449 ค า แบงเปนการซอนดวยค าพยางคเดยว 2 ค าซอนกน จ านวน 418 ค า ค าพยางคเดยวซอนกบค าทม 2 พยางค จ านวน 7 ค า ค าพยางคเดยวซอนกบค าทม 3 พยางค จ านวน 1 ค า ค าทม 2 พยางคซอนกบค าพยางคเดยว จ านวน 16 ค า ค าทม 2 พยางคซอนกบค าทม 2 พยางค จ านวน 5 ค า ค าทม 3 พยางคซอนกบค าทม 2 พยางค จ านวน 2 ค า ค าซอน 3 ค า มจ านวนทงหมด 152 ค า แบงเปนการซอนดวยค าพยางคเดยว 3 ค าซอนกน จ านวน 116 ค า ค าพยางคเดยว 2 ค าซอนกบค าทม 2 พยางค จ านวน 6 ค า ค าทม 2 พยางคซอนกบค าพยางคเดยว 2 ค า จ านวน 26 ค า ค าทม 3 พยางคซอนกบค าพยางคเดยว 2 ค า จ านวน 3 ค า ค าพยางคเดยวซอนกบค าทม 2 พยางคและซอนกบค าพยางคเดยว จ านวน 1 ค า ค าซอน 4 ค า มจ านวนทงหมด 143 ค า แบงเปนการซอนดวยค าพยางคเดยวซอนกน 4 ค า จ านวน 102 ค า และเปนค า 2 พยางค ซอนรวมกบค าพยางคเดยวอกจ านวน 2 ค า นอกจากนในค าซอน 4 ค ายงปรากฏการซอนแบบค าซอนขยายค ซงเกดจากการขยายค าซอนคดวยการแทรกค าทปรากฏขางหนาค าซอนคลงระหวางค าซอนคนน มจ านวนทงหมด 39 ค า ค าซอนทมากกวา 4 ค า มจ านวนทงหมด 6 ค า มโครงสรางการซอนของค าทงค าพยางคเดยวซอนกนทงหมด และค าพยางคเดยวซอนรวมกนค าทม 2 พยางคหรอมากกวา 2 พยางค 2. ค าซอนทสรางขนจากภาษาทตางกน คาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ เปนวรรณกรรมรอยกรองของภาคเหนอ ซงใชภาษาไทยถนเหนอเปนหลกในการแตง เนอหาสวนมากจงเปนภาษาไทยถนเหนอ แตทงนยงพบวาผแตงไดน าเอาค าภาษาไทยกลาง และค าภาษาบาลสนสกฤตเขามารวมในการแตงอกดวย ผวจยไดศกษาโดยแยกตามจ านวนค าของค าซอน ผลการวจยมดงน 2.1 ค าซอน 2 ค าทสรางขนจากภาษาทตางกน มจ านวนทงหมด 105 ค า ประกอบไปดวย 2.1.1 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ มจ านวน 39 ค า

138

2.1.2 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง มจ านวน 51 ค า 2.1.3 ภาษาบาลสนสกฤต+ภาษาไทยกลาง มจ านวน 10 ค า 2.1.4 ภาษาไทยกลาง+ภาษาบาลสนสกฤต มจ านวน 2 ค า 2.1.5 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาบาลสนสกฤต มจ านวน 1 ค า 2.1.6 ภาษาบาลสนสกฤต+ภาษาไทยถนเหนอ มจ านวน 2 ค า 2.2 ค าซอน 3 ค าทสรางขนจากภาษาทตางกน มจ านวนทงหมด 35 ค า ประกอบไปดวย 2.2.1 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ มจ านวน 10 ค า 2.2.2 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ มจ านวน 9 ค า 2.2.3 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยกลาง มจ านวน 5 ค า 2.2.4 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง มจ านวน 3 ค า 2.2.5 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง มจ านวน 6 ค า 2.2.6 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ มจ านวน 2 ค า 2.3 ค าซอน 4 ค าทสรางขนจากภาษาทตางกน มจ านวนทงหมด 6 ค า ประกอบไปดวย 2.3.1 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยกลาง มจ านวน 2 ค า 2.3.2 ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ มจ านวน 1 ค า 2.3.3 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยกลาง มจ านวน 1 ค า 2.3.4 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ มจ านวน 1 ค า 2.3.5 ภาษาไทยกลาง+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยถนเหนอ+ภาษาไทยกลาง มจ านวน 1 ค า 3. ค าซอนทแบงตามลกษณะความหมาย การศกษาความหมายของค าซอนในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ ผวจยไดใชพจนานกรมจ านวน 3 เลม ในการแปล ไดแก พจนานกรมฉบบราชบณฑตสถาน พ.ศ. 2554 และพจนานกรมภาษาไทย -ไทย ฉบบอาจารยเปลอง ณ นคร ใชแปลค าศพทภาษาไทยกลาง พจนานกรมลานนา-ไทย ฉบบแมฟาหลวง ใชแปลค าศพทภาษาไทยถนเหนอ เหตทผวจยใชพจนานกรมส าหรบแปลค าศพทภาษาไทยกลางจ านวน 2 เลม เนองจากพจนานกรมภาษาไทย-ไทย ฉบบอาจารยเปลอง ณ นคร ยงสามารถใชในการแปลค าศพทเกา ซงไมปรากฏในพจนานกรมฉบบราชบณฑตสถาน พ.ศ. 2554 ผวจยไดศกษาโดยแยกตามลกษณะความหมายทเหมอนกน ความหมายใกลเคยงกน และความหมายตรงขามกน ผลการวจยมดงน 3.1 ค าซอนทมความหมายเหมอนกน มจ านวนทงหมด 253 ค า ประกอบไปดวย 3.1.1 ค าซอน 2 ค าทมความหมายเหมอนกน มจ านวน 196 ค า

139

3.1.2 ค าซอน 3 ค าทมความหมายเหมอนกน มจ านวน 52 ค า 3.1.3 ค าซอน 4 ค าทมความหมายเหมอนกน มจ านวน 5 ค า 3.2 ค าซอนทมความหมายใกลเคยงกน มจ านวนทงหมด 343 ค า ประกอบไปดวย 3.2.1 ค าซอน 2 ค าทมความหมายใกลเคยงกน มจ านวน 244 ค า 3.2.2 ค าซอน 3 ค าทมความหมายใกลเคยงกน มจ านวน 63 ค า 3.2.3 ค าซอน 4 ค าทมความหมายใกลเคยงกน มจ านวน 33 ค า 3.2.4 ค าซอนมากกวา 4 ค าทมความหมายใกลเคยงกน มจ านวน 3 ค า 3.3 ค าซอนทมความหมายตรงขามกน มจ านวนทงหมด 15 ค า ประกอบไปดวย 3.3.1 ค าซอน 2 ค าทมความหมายตรงขามกน มจ านวน 9 ค า 3.3.2 ค าซอน 4 ค าทมความหมายตรงขามกน มจ านวน 6 ค า ผลจากการวจยท าใหเหนวาค าซอนทแบงตามจ านวนค า มการใชค าซอน 2 ค าจ านวนมากทสดถง 449 ค า เนองจากค าซอน 2 ค า เปนค าทมใชกนโดยทวไปและหากเปนการสรางขนใหมกสามารถสรางขนไดงาย เมอน าไปจดค าลงในฉนทลกษณของคาวแลวกสามารถจดลงไดงาย เนองจากฉนทลกษณของคาวมบงคบการใชจ านวนค าในวรรคคอ 4 ค า และ 2 ค า สวนค าซอน 3 ค า และค าซอน 4 ค า จะมจ านวนลดลงมาและเปนจ านวนทใกลเคยงกน คอ 152 ค า และ 143 ค า ตามล าดบ ทงนการใชค าซอน 3 ค าและค าซอน 4 ค า จะมความลงตวกบลกษณะฉนทลกษณของคาว เนองจากฉนทลกษณบทด าเนนเรองของคาว ในวรรคท 1, 2, 3, 5, 6, 7, 9 ,10, 11 จะมบงคบการใชค าจ านวน 4 ค าตอวรรค แตทงนกยงอนโลมใหลดจาก 4 ค าเปน 3 ค าได ซงพบอยหลายแหงในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ ดงนนการใชค าซอน 3 ค าและค าซอน 4 ค า จงสามารถจดใหลงตวกบวรรคทกลาวมาขางตน สวนค าซอนทมากกวา 4 ค า พบเพยง 6 ค า เนองจากเมอน าเอามาจดลงในวรรคของคาวแลว จะไมสามารถจดลงในวรรคเดยวกนไดทงหมด ค าซอนทมากกวา 4 ค าจะถกแยกออกจากกนเปน 2 วรรคทตอเนองกน ซงลกษณะเชนนพบไมมากนก แตเปนการแสดงถงความสามารถของกวทใชวธนในการสรางความงามทางวรรณศลป ค าซอนทสรางขนจากภาษาทตางกน พบค าซอน 2 ค าเปนจ านวนมากทสด จ านวน 105 ค า รองลงมาคอค าซอน 3 ค าจ านวน 35 ค า และค าซอน 4 ค า จ านวน 6 ค า การใชค าซอนทสรางขนจากภาษาทตางกนนบเปนความสามารถของกวทแสดงใหเหนวาเปนผมความรและเชยวชาญในหลากหลายภาษา ทงนภาษาทใชเปนหลกในการแตงคาวคอภาษาไทยถนเหนอ แตในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณยงพบภาษาไทยกลาง และภาษาบาลสนสกฤต ซงกวไดน าเอามาสรางเปนค าซอนรวมกนจงเปนความโดดเดนอยางหนงในปรากฏในวรรณกรรมคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ ค าซอนทแบงตามลกษณะความหมาย พบค าซอนทมความหมายใกลเคยงกนมากทสดจ านวน 343 ค า รองลงมาคอค าซอนทมความหมายเหมอนกนจ านวน 253 ค า และค าซอนทมความหมายตรงขามกนจ านวน 6 ค า แสดงใหเหนถงกวนยมใชค าซอนทมความหมายใกลเคยงกนมากทสด อกทงค าในภาษาไทยถนเหนอ และ

140

ค าในภาษาไทยกลาง ยงมค าทมความหมายใกลเคยงกนเปนจ านวนมาก จงท าใหสามารถน าเอามาสรางเปนค าซอนทมความหมายใกลเคยงกนไดเปนจ านวนมาก ขอเสนอแนะ การศกษาค าซอนในคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ เปนการศกษาเบองตนเกยวกบการใชค าซอนในวรรณกรรมคาวซอ โดยเฉพาะอยางยงทเปนผลงานของพระญาพรหมโวหาร ผวจยจงเหนวาควรมการศกษาค าซอนในผลงานเรองอนๆ ของพระญาพรหมโวหารดวย ผลจากการศกษาจะท าใหเกดความเขาใจในลกษณะการใชภาษาและวรรณศลปของพระญาพรหมโวหาร อกทงยงสามารถน าไปเปรยบเทยบกบการใชภาษาและวรรณศลปของกวคนอนๆไดอกดวย ส าหรบคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณนน ยงมประเดนอนอกมากมายทยงไมไดท าการศกษา ทงในเรองของอกขรวธจากหนงสอตนฉบบทเป นอกษรธรรมลานนา การศกษาคณคาทางวรรณศลป โวหารภาพพจน ศลปะการใชถอยค า คณคาทางดานสงคมทสะทอนจากคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ การศกษาตอยอดจะท าใหองคความรดานวรรณกรรมลานนามความสมบรณมากขน และเปนหลกฐานอนเปนมรดกทภาคภมใจของแผนดนลานนา

141

บรรณานกรม

กรรณการ วมลเกษม. (2549). ภาษาไทยถนเหนอ. กรงเทพฯ: ภาควชาภาษาตะวนออก คณะโบราณคด มหาวทยาลยศลปากร.

กาญจนา นาคสกล. (2515) แบบการเสรมสรอยในภาษาไทยและเขมร. ใน อกษรสาร (น.1-249). พระนคร: ไทยวฒนาพานช.

จรญ บญพนธ และคณะ. (2524). พจนานกรมภาษาไทยกรงเทพฯ-ไทยเชยงใหม. กรงเทพฯ: ภาควชาภาษาศาสตร คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ฉตรยพา สวสดพงษ. (2517). คาวซอเรองเจาสวตรนางบวค า. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ณฐพงษ ปญจบร. (2557). การศกษาวเคราะหวรรณกรรมเรองเศรษฐหวเวยง. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยศลปากร.

นพนธ ทพยศรนมตร. (2523). การศกษาเชงวเคราะหลลตกระบวนแหพระกฐนพยหยาตราฯ พระนพนธ สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรสฯ . วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นรนดร นวมารค. (2511). ค าบรรยายวชาภาษาไทยขนตน. พระนคร: ครสภา. บรรจบ พนธเมธา. (2525). ลกษณะภาษาไทย. กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลยรามค าแหง. พระวรเวทยพสษฐ. (2502). หลกภาษาไทย. พระนคร: โรงพมพสวนทองถน. ยพน เขมมกด และคณะ. (2550). พจนานกรมภาษาลานนา. เชยงใหม : สถาบนภาษา ศลปะและวฒนธรรม

มหาวทยาลยราชภฎเชยงใหม. รชฎาพรรณ เศรษฐวฒน. (2516). ค าซอนในภาษาไทย. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. เรณ วชาศลป. (2543). ภาษาและอกษรลานนา. เชยงใหม: ภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม. เรงชย ทองหลอ. (2541). หลกการประพนธ. กรงเทพฯ: ไฮเอดพบลชชงจ ากด. เรองเดช ปนเขอนขตย. (2513). นรกตศาสตรภาค2. พระนคร: โรงพมพศนยการทหารราบ. วาร ตณฑลากร. (2520). การศกษาเชงวเคราะหลลตเพชรมงกฎ ของเจาพระยาพระคลง(หน) . วทยานพนธ

อกษรศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วนย ภระหงษ. (2544). วธการประกอบค า. ใน เอกสารประกอบชดวชาภาษาไทย 3 หนวยท 7-8

ภาษาศาสตรส าหรบคร. นนทบร: ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมธราช. สนนท อญชลนกล. (2520). การสรางค าและการใชค าไทยในมหาชาตค าหลวง. วทยานพนนธอกษรศาสตรม

หาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย. อดม รงเรองศร. (2543). คราวสบทฉบบสอบทานและค าจมของพระญาพรหมโวหาร. เชยงใหม: ส านกสงเสรม

ศลปวฒนธรรม มหาวทยาลยเชยงใหม. __________. (2549). คราวซอเรองพระอภยมณและสรสวณณ. เชยงใหม : โครงการจดท าเอกสารขอมลเพอ

การอนรกษตนฉบบและเปนฐานในการสรางนกวชาการดานลานนารนใหม.

142

ภาคผนวก

143

ภาคผนวก ก

ตวอยางหนงสอคาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ

144

145

146

147

148

149

150

ภาคผนวก ข

คาวซอเรองพระอภยมณและศรสวณณ

151

บทท 1

บถม มลลกลอนจา คอยฟงเทอะนอง ทของโลกา จกไขวาทา แตงเคาเบองเบา

จกส าแดงคณ พทธ กรเจา เมอสมพารยง หนมนอย ขอเชญนาย สายสอยดาวยอย ไขโสกสอย ดาฟง

ปางลวงแลว มากเมนหนาหน า เชนสาสน เมธ เงอนเหงา ยงมรฏฐา เมองนงเนอเจา หลวงทฆา ใหญนก

พหชน เทยวหนบภก เตมทวหอง ธาน สนกมวนล า ดรงเรองส ทงขวางยาวร หารอยเสนถวน มพเขาหลวง แวดวงจอดจวน เปนก าแพงเมอง เจองทาว

กระเสมสกข สนกชนยาว ผบทวดาว ธาน บาวสาวราง อยนอยองเรองส สกขสบายด ในเมองธานเจา รตตนา เปนนามเคาเหงา ฝงคนคน คงคด

สงสมบต ไหลเขาบงด ถวายปนเจา ครองเมอง ทรงเดชรทธ รทธปนเปอง เตโชเรอง ไปผบแผนหอง

อทธมนโต ยดโสปานปอง เสวยเมองมน เครงครด นามกร ชอทาวสทธด เปนปนเกลา ผนธร

มเทวเคา เจาหลวงไกสร อนเปนเพอนวอน ชอชนวาอน มนาศสนม เทยมองคเฝอฝน จาอานพน อานรอย

มทาส นารใหญนอย จาอานได แสนคน มโอรส หนอชนเทยมตน อยมณฑล สองคนเทาอน เจตตบตตา นาโมหมายหมน อาไภยมณ ชอไว

ซนนสา แหงเจาหนอไธย สบหาขวบเขา เทงทน สวนเจาองคนอง โสภาเหมอนกน เปนบตนในครรภ รวมทองรวมไส สบสามป นบอายได แหงจาวเมองไธย หนอไธย

ใชโยยาญ สามานถอยไร หากเปนหนอเจา โพธน มสาวเนอ เพดเพยงพระจนท สสวณ ชอชนวาอน เปนทรกแพง เฝอแฝงใฝฝน แหงสองนกธญ ออกไธ เสวยดวงตา แลดวงดอกไม บไดพรากหนา มารดา สองหนอฟา อนเปนบตตา เถงไวยา รนแรวแถวถวน พระปตตา เจาตนบรอวน ร าเพงควร สอดทวก

ใคหอบตตา ปยาลกรก ครองครอบหอง ปร

152

วซาความร สงใดบหม บซนานด จบถองผองแผว จงเรยกหา บตตาลกแกว สององมา บชา

ปตรงค พระองคเจาฟา สถตแทนแกว ทองฅ า วาเจาลกรก จงดกฟงจ า บวราณค า มไวแตเหงา ปตตสล เกดมาเปนเจา กลางเวยงไชย เดชรทธ

ยอมแสวงหา วซาอย าพศ ไวกลาปอง ไภยา หอเจาลกรก สบแสวงหา ร าเรยนมา รกษาเมองกวาง ตามกระสต บวราณทานสาง บควรคาง เหนอยลา

ควรขบตาม บวราณเจาฟา แตกอนอน เดมมา คนเจาลกรก จกสบวงสา พากนรบดา สบเซาะหอได พทธาจาร แขวงไกลเขตใกล ทไดม สบเซาะ

ควรแสวง สอดแนมเรยบเราะ เซาะสบได เรยนมา ยามภ านน หนอชนบตตา ขตตยา ทงสองหนอเหนา ยอประหนม บงคมกายเกลา ตนทรงเรา เดชรธ

แลวกทนความ ไปตามใฝคด บขดปนเกา บดา ลกนกคด มาเมนนกหนา ไดหลายวนมา อานนบบได หมายแสวง ไปแฝงอยใกล กบเมธา เวษพศ

กสมดงจต เหมอนขาลกคด ทกเมออน คนวน เจาจนแจมฟา รงเรองสสน สสวณ กบองคพเจา กกราบประหนม บงคมใสเกลา ทงสององคเรา คนคอย

สองกระสต ลบหลงลกนอย แลวสอนสงถอย ค านวน จกเดนเทศทอง จงแยงหนหวน ตามคะบวร บวราณโลกตาน แมนจกเดนจร ดงดอนไกลบาน กลางไภยภาน ปาไม

อยามกหลบนอน เนอเจาหนอไธ หาบได ไภภาน ทงโภชนะ เยองกระยาหาร หออดบณดาร อยามกใฝเฝา หออดโมโห โกธามดเสา จงจ าเอาค า อยาซด

จกฟจา เรองสาระพด หอออนอวน นวนค า สองเจาพนอง นงดกฟงจ า รบเอาค า กราบนบกมเกลา แลวกประดบ เครองกระสตเจา มผวพรรณเลา สะงา

คนสรยน เทยวบนทองฟา ตกต าหลา สายน คนเถงย าคอง เรองฟองพระจนทร พากนเดนดน ลวงล าหนาบาน ชนบท ผดไปหลายถาน เถงไภภาน ปาไม

สองกระสต เจาโอรสไธ พากนทองเตา ไภวน

153

เขาปาไม หกหวยดงตน สบหาวน แตเดนปากวาง ดวยเตชะผล ไดพ าเพงสาง บมไภภาน เยองราย

ไปเถงหน ต าบลเขตคาย บานใหญกวาง ภมงาม เขาตานเรยกรอง ชอนามเตมตาม จนทคราม ชอนามแหงบาน มปละโมกขา สองคนจอนจาน จบคณคอง ชชน

สวนวาเมธา ฝายผนงนน จบเพดอน เชงชน แมนวาอาวธ มาเพยงหาฝน บหนตอมอ ถอเอาคอรเตน กวดแกวงไกว เชงชายมายเหลน ร ากระบอง ตอยทธ

ปองกนหลาย เครองลายอาวธ บจบถกตอง กายา อาจารยนงนน ซ าดนกหนา การวชา เปายงปแต การนนตร เพลงดแทแหล เสยงใยนวน มวนเพราะ

หลอนคนใดฟง วงเวงมอยเมาะ เพราะเสยงปตอง วญญา หลบแทบมด ลมคงอตตา เหมอนมรณา ชวตขาดสน สวนราชคร ทงสองนนอน หอเรอนคน ทานไธ

อยคะตก จารกใสไวย ยงแผนกวาง คะดาน ไขบอกไว ยงวชชาการ ทโขงทวาร คนใดใคได จงอานอกษร ทปอนบอกไห ถามค าใบ ชดชน

แสนต าลงทอง เถงมเดยวนน กจงได เรยนเอา ยามภ านน เจารางอนเหลา สององคเรา รอดเทงเถงหน หนอกษร บอกไวหมายหมน บปดบง ใสไว

พระอาไภย องคเจาพไธ เขาอานใกล ซงฟง กแจงซาบร แนหมนสจจ ตามกมพธมม พทธาบอกแจง สพพะสปปา ชนาถแจง ธกรายแซง แคมคก

สจจงใจ แนแจงแททก วาทานผ เมธา อยตกทน หากดนกหนา เซงวชชา เปายงปแกว

เสนาะเพราะเสยง ส าเนยงผดแอว พอหลงลมคง ซะมอย ไขอกษร บอกเผยนเรยบรอย อวนออนออย ค าโยง

วาบคละ ผใดประสงค จงใคเรยนมนต ยงคณปแต จงเอาค าแสน ต าลงมาแก ร าเรยนเอา ตอเทก

เทยงจกเปน คณอนกวางเลก บอานได ยงคณ แมนวาเคราะหราย ถกตองตาสร หลอนไดเอาคณ เยองนไปแก สวดคถา เปายงปแต กหายไภยา เพกวะ

หลอนสตร มาชยทธะ เขาย าบาน เมองเรา

154

คนเสยงปนง ไปรอดหเขา เทยงจกมวเมา จกเหงางาวบา กหากตามใจ แหงเราจกขา ผกมดแตง รายใด

เจาหนอไธ ไดอานไข มหรทย ประสงคใคได จงคนเหลยวจา ปราไสรบอกให กบสสวณ นองรก

วชชานด พยนซอบนก จบเจตหอง ดวงทย แลวเขากราบนบ ไถถองปราศรย คอยเรยบเลงไป หอหมดเขตบาน เผอวาจกม อาจารยจอนจาน ต าบลใด พองนน

แลวด าเนนเดน เถงบานนงนน ตกนงหน มคร หนลายลกษณ ปดทวารประต เขาอานซงด กรถถอง วาทานอาจารย ทในตกหอง การกระบอง คลองนก

ไขอาการ บอกแจงแคมคก หลายสงขอ ใจความ สองเจาพนอง เรยบเลงแลตาม อานฟงความ ตามการแหงถอย วาหลอนคนใด มใจใฝหอย ใคเรยนคร แกวงคอน

ตกระบอง วงเตนคะยอน ยายออกเขา เปนลาย จบแตเคา รอดเทงเถงปาย จกเปนคนชาย ลอโขงโลกใต หลอนสตร มาชทใกล กจกมชย ผาบแพ

คนหนกหนา หนบแหนนมาแท เถงแวดบาน คมเมอง คะนงร าพด คดสงบเปอง ปนไฟเนอง ถานบดมดออม หอแตงตวตน ถอเอาคอนกอม เครองครวชอม ดาบพรอม

ออกหาขาเสก เหมอนจกไปนอม กลางตอหนา สงคราม แลวจงฟอน แกวงคอนทวยตาม สวาดมนตชาม หอเสกผอเหงอ ฝงเสกหลาย มากมายเปนเตอ แถมอาคม เวทพศ

ฝงเสกหน กลมมานจ บอาจได ยอมอ ตามใฝมก เราจกหยบถอ จกเยยะดงลอ กหากไดเสยง วเศษนกหนา กระบองแกวเกยง กบมนเชยง เวทพศ เทยงจกสม ดงดวยความคด ในชาตอน เปนคน ผใดใฝมก มคณกบตน จกร าเรยนมน เยองนวาอน แสนต าลงทอง มาเปนขนตง ปชาเรยน สบไว

แมนตกตาจน ธาลนยากไร กจกได เชยบาน สองเจาพนอง ไดซาบยงสาร มพระทยบาน ปตบเสา อาไภมณ องคพระพเจา อายดวงเซา ปากพอง

สสวณ แหงเจาองคนอง วาสองทานผ ครด สวาดตระเพด วเศษดหล จาเทยมมณ อยาดฟาลงใต

155

ตามประสงค องคนองใคได บขนดวงทย ลพอง จกเรยนครใด ตามใจแหงนอง บจาเดอดกอง องนน

องคหนอพระ ตนปองสวรรค สสวณ ตอบค าพเจา การสงคราม ฝายขานองเหนา แตไดมา นกรก

ถาเรยนกระบอง วองไวคลองนก จกตอส สงคราม บมซะทาน ภานอยานเขดขาม จกร าลอนาม ปรากฎผองแผว พระเจฏฐา จากบนองแกว กสมค านาย วาแลว

วชาการ ทางดบแคว จกสมสากหนา ซาเซง มค ารไว ไผบขมเหง แตใจพเอง นกเลงนนส เปนทปงใจ เหลอมใสหลงหล หายมายฟ สวางทกข

มหวใจ ดวงทยชนลก ภายโสกเสา เบยนคว อนตวพน รกเพลงนนตร ประโลมด ส าหรบโลกหอง สองจากน ไพมาไถถอง สองยนด ปากพอง เปกสากน พๆนองๆ สองไถถอง ค านวน วางคะบวน ปฐมบาทตนเทานบอกใจความกอนแล

156

บทท 2

อตถะกาเล ในกาละนน สองเจาหนอชน นงตานเสงปอง ยงเยองคณคอง สปปาผองแผว

พระเจฏฐา จากบนองแกว สสวณ หนอเชอ วาสวาดตระสล หากดคเชอ ครปแต กระบอง

กลวบสมนก เบองพกกกอง ซบสงเงนทอง บพาแตบาน สสวณ หลวกแหลมแยมตาน ตอบองคอาไภ พไธ

วาธมมโรง ทซงนวไว เหลองเคมแหม เรองรอง ราคาคานก จกคดปนปอง แสนต าลงทอง ตคาเทงได ขอปชาคณ อาจารยทนไหว ตางมาลา สงซบ

ทานอาจารย กคงจกรบ สอนสงหอ อาคม อนตวนองน จกอยประสม กราบบงคม พทธาผองแผว หดแกวงต กระบองคอนแกว คนส านานด คลองแลว

จกไพตามหา เจฐาบแคว เชญพเจา ไคลคลา เสดจยางยาย ไพอยสกสา กบเมธา ททางทายบาน พระอาไภ ไดยนนองตาน กเชยบาน ยมยวาย

สสวณ ผายผนเลยงคาย มาทขาง ตกคาน หนทพก ส านกสณฐาน ทส าราญ อาจารยทานเจา เรยบเลงมอง พทธาผเถา ผมเผาภร หมวดมด

รปรางกายา บผดแผดพด เหมอนฝายเบอง โยค สารปเนอ ผองภนสนส บผดโยค ด าเหมอนหมนหม เตกเอนหลง นงบนเกาอ กบกระบองด ทใช

ดนสอแหลม วางแอมแนมไว รมพางขาง เทยมคง กแจงซาบร วาอาจารยจง บไดคระนง เปนคนอนอน คงแมนเจาของ ตกนเปนหมน หนสมคะเน บคอย

จงกะแอมไอ เสยงใหญเสยงนอย คอยเลยงกม กายา เขาสส านก ทานปาโมกขา ฝายเมธา ภกฆาแกเถา ส าเรองเหน เลงแลผอเจา กมมารเลา หนอเชอ

รปรางกายา เหมอนค าอาบเนอ งามทวเสยง กายา ดนอยนก หนารกหนกหนา มกรยา ละมอมกอมเกยง ขนแถวแลวลาม ดงามพรอมเสยง ดวยฝงครวเชยง เครองงา

กรวาเปน หนอเมองเจาฟา เดนเทศผาย ไกลมา

157

ทานจงเลอนลด ขดลงมาหา วสชนา นงนจไถถอง วาธรกจ ใจตดใฝของ วซาด เซาะไซ

จงเดนดง พงเขยวปาไม มารอดใกล คาวา หนลายลกษณ แหงรกขตตา ทฝาคะดาน ทวารหนาบาน ความยนด เกดมหลายถาน เหมอเถงซานบน เมกฆะ

กรวาเปน อาจารยะ ตนแกวนกลา ส านาน จบเพทร ยงวชชาการ ขอรบประทาน ร าเรยนจมเจา

ขอทานอาจารย ทานสขใสเกลา คราวนมา ยากไร แสนต าลงทอง บมรองไว สดสวนเสยง ปญญา

บไดพเคราะห ยามแสวงหา แหวนสนตดมา ขอทนมอบให ตราคา ควรคาเมองได แสนต าลงทอง บคบ

แลวถอดเอาแหวน จากกบนวนบ ปนยนหอ แทนคณ พทธารบไว บใหเสยสญ เอาส าลทน บมไวหมวดเกา แลวสนทนา ฟจากบเจา ตามค าควร เรยบรอย

คนสรยน ค าลงมะมอย ลบเลยมแกว คนธร เพลงอาวธ ตงใจฝกสอน ตามต านอง ลวงลายออกเขา กระบกระบอง สงสอนยงเจา ดาบทวนลา พรอมครบ

ทงโลเขน จบเจนเครองรบ ครบถถวน หลายราย ตงแตเคา รอดเทงเถงปาย หมายหอด มฤทธเกงกลา หอปรากฏ รงเรองพายหนา มเตโชแรง ทวทศ

ตงใจสอน ทกวนเปนนจ จบเพดเสยง ค าโยง คนสมดงคด ร าพดใจจง เอาธ ามะโรง ทซงนวเจา ทนถวาย พทธาผเถา ตราคา คาซด

แสนต าลงทอง บยอมแมนทด สเคมแหม วนไว ครเถารบไว ซอบเนอพอใจ มสเนไน บไหหมองเสา ทาสใชสอย มอบอบกบเจา ตามดวงเซา จกใช

ฝายพทธา กพาหนอไธ เขาสหอง หอใน คอยบงคบ หดเพลงเสยงใส แลวพาเอาไพ ทเขาไยแอว ศกษาสอน เปายงปแกว บอ าพราง ลบไว

เพลงใดด ทไดเคยใช กสอนสงเจา จอมวงศ วาสแรดชาง คะทงสงสน อนอยไนดง โขงไกลเขตใกล คนไดยนเสยง กทนบได ไหลมาฟง เสยงซ า

จมพอลมกน ทงหญาแลน า เพราะเสยงมวนตอง วญญาณ

158

เจดเดอนลวงล า นบดวยวฏฐาร พระภบาน สมความคดเจา หมดวชชา ความรผเถา บปดบง ลบไว

ทงอปะ เลกลชองใช กแหนบอกให ทงมวล ถามาดแมน ขาเสกเกลากวน หลายคะบวน จมจวนจมใกล หอสวาดคถา เปายงปใต คนเสยงดงไพ ชคาย

จกเลาลมใจ ยงคนพวกราย ใจออนอวน นวนบาน ดวยกลเลครบ พรอมหาประการ รสเชยงคาน ซวานฟงกลนตอง ธสสาเสยง ส าเนยงปานปอง หากสมค าภอง บแคว คนบอกไข วธพรอมแลว กหยบปแกว ร าเชยง อนมวนเพราะ เสนาะสานเสยง คนวาส าเนยง เถงไหนรอดหน กไหลหลง พะวงมอยดน ปนใสมอ หนอฟา

แลวโอบกอนพราง ทางหยบบชา เอาแหวนคากวาง ควรเมอง คนมอบอบ บหอใจเหลอง จาวร าเมอง รบแหวนปแกว

ฝายเมธา พดจายาวแอว วาวชชาม ชองใช ตราคา แสนต าลงไว เปนคาตง ค าแดง

บจงใฝมก สงซบทองแหวน เงนค าแดง บแพงบหอย เพอปองกน ไพรไทยขาขอย ฝงธาลน ยากไร

บหอไผเรยน ไดวชชาไว กลวแพรกวาง ของด กระสตหนอเนอ ชาตเชอเสฏฐ ผมงมนม จงจกเรยนได จงกลบคนไพ ทางไกลบใกล ไกลยาวนาน เขตคาย

หอชนจต บดาแยมยวาย ทงฝายเบอง มารดา กระสตหนอฟา โสมนสสา สมจนดา ดงใจใฝฝน อาจารยสอน เยองใดนนอน กจ าเอาค า พรอมครบ

หตถกร กายเกลานอมนบ สมฤทธดวย อาภรณ อ าลาสงแลว กบทจร ต าเนนดอน ยางยายออกบาน สวนสสวณ เจาองคจอนจาน การสงคราม เครองยทธ

กจบเจน โลเขนอาวธ สดสวนเสยง ส านาน หมดความร ทานผอาจารย เรยกจาวเมองบาน เขามานงใกล สองตอสอง กระบองเพชรใต ปนใสมอ มอบไว

ของคกด กระสตหนอไธ ไวกลาปอง ไพร ธ ามะโรงซด อนรงเรองส แสนต าลงม ราคาคาได ทานกเอาขน คนปนสงให จาค าไย แซมซน เหมอนอาจารย ทานผกอนนน แลวปนโชคแกว ไชด

159

คนจกพกงวาย ทองผายวฏฐ จงสวสด อยามโสกเสา หนอกระสต ค านบกมเกลา แลวทนลา ยางยาย

ไตตามถนน หนทางเขตคาย เดนไตผาย ลลา มาประจวบพบ องคพรเจฏฐา กลางมคคา ททางทายบาน ตางคนเลากน ร าพนเสยงถาน บจาอ าพาง สงย

สองศกษา วชชาความร สองสวางส ยนด อาไภพชน เดนน าวฏฐ สสวณ ตามหลงพเจา จนทคราม บานทานครเถา สององคเรา ออกพน ขามทวทงหลวง ลวงเขาฝายนน ตามไตเตา มคคา วาตรงซอน บมสงกา รตนา ธานมงหอง เขาสโขง ดานดงใหญปอง หลายคนนอน ปาไม

สบหาวน ตามอนนบไว กเถงรอดหอง เวยงไช เขาสทอง นเวศค าใส ยามเสนาใน มอบคลนอมเฝา กรงกระสต หนโอรสเจา มความยนด มากนก

จงเรยกเอา สองเจาลกรก ขนนงขาง เตยงจอง จงไซซก ลกรกทงสอง หลายต านอง ทกขยากอยากกน

เมอลกเดนจร จากวงผายดน หลายไนยง ไซซก ยามเมอนาย ทงสองลกรก เจยนจากหอง พารา

ไปสอดเซาะ สบแสวงหา ไดเรยนวชชา สงใดนกหนอย ลอวาบสม อารมใฝหอย จงเลาไป แตเคา

พอคองหา ทกวนค าเชา ไดเยองอน คณใด สองเจาพนอง กราบไหวขานไข วาลกเดนไป หากไกลแทแหล ขานศกษา ยงคณปแต อนเปนคณด ยงนก

พนสสวณ อนเจานองรก เรยนแกวงเตน กระบอง ครสอนบอกไว แกขาทงสอง วาเปนคณคอง วเศษแกวกลา เทวมะยา ทงสองผขา ไดร าเรยนมา เทาน

การวชชา อนขาบอกช กหาบได เทยมทน องคสทศน ปนฟาบญหน า ไดยนค า ลกรกทนไหว

กเกดโมโห โกรธาเดอดไหม บคดเลงไป ถซน กระธบทบตน โขดขวคะยน บจาออนอวน นวลใย

เปนค าหยาบชา กนกลาปราศรย อยาอวดดไป ขรองตานถอย คบพอห เหงยงฟงสกหนอย ถอยออกไพ ดารอง วาพวกนนตร เภรพาดคอง เปนของเครองเหลน เพลงดง

160

สพนอง พอยวาชวนกน ผนเรยนมา หอเสยคาตง จกเปนคณสง เยองใดนนอน ยงครกระบอง แกวงคอน

ทงดดส เภรพาดคอง เปนของเครองเหลน เพลงดง ระบ าร าฟอน ลนเหลนขนหนง ผญงในวง พวกคกได วชชาการ ขรวต าใต เปนเชงชาย มายฟอน ร าโลเขน วงเตนคะยอน เปนของไพรบาน กนดาร ดแตเนอ ชาตเชอทหาร ผดบวราณ ใชการแหงเจา ตวเปนกระสต วาศวงษจาวเหงา ผดลายเงา เผาชน

เรยนวชชา อาการเชนนน มประโยชนดวย สนใด ทจรต ผดดวงวสย ลกจงไร แตจกขายหนา

โสราชา พระยาใจบา เทาจาวาทา ซะงา ลกกาล บดซวชา ผดแบบเบา ต านอง

จากลาวราย แกเจาทงสอง วาครกระบอง แลครปแต จกเรยนมา หอเปนอยาแก พากใดชา ตอทา

ทไหนจกเปน น ามนขยา กหาบได สกอน ลกเชนน กาลจรงจง ทกขคนธง คนลมพดตอง กจกบดเหมน ทวเดนโขงหอง เปนแนนอน แททก

จกอยในวง กจงไรนก ปนเผดหนา ดอาย เกดมาเสยเชอ หนอเนอวงศสาย ตายเสยแควนด บมลวงของ ซอบแตไสหว ไหออกวงหอง ทงสองคนมน พนอง

อยในรฏฐา เวยงวงเทศทอง กหนกแผนหอง ธาน ไปเลลวาง แอวเหลนเปนป กบมาอวดด ทกลางหมเฝา วาสวาดตระสล พระอาจารยเจา เปนครด แททก

ร าเรยนมา ทในส านก กบทานผ เปนคร วชชาขรว คร าคาญห พระบญช ขรองตอหนา

เหมอนราชสห ตวมฤทธกลา ขรองใส กญชร สองหนอไธ เหอไคไหลถอน หวอกคอน ซะทอนต าเขา พระบญเปอง โกรธเคองโสกเสา เสดจองคเรา ปนฟา

สมนจง เตยงค าบชา เขาสหอง วงใน สองเจาพนอง โสกตองหมองใจ เหตภวไน ขานไขหยาบยง ลวดพากนกลว ตกใจสะดง มโนเฟอน เยอกยาว

แสนสงสาร กมมารลกทาว อนจอมปนเกา เมองไทย ซงพโรธนก บชนบานใจ ซลลไน หลงไหลอาบหนา

161

ยนเผดละอาย ญงชายขอยขา ทงเสนาใน นงพรอม เปกสากน ใจตนกดชอม หมองหมนหมอม ใจใน

บงเกดความทกข ทงอนนอยใจ องคอาไภ ฟกบนองแกว วาเราพากน เดนดนผายแผว หลายนาวแนว ซอนซก

โอยทกขง นอเจาเพอนทกข บบนหนา ไพรวน ล าบากยากทกข เมอเดนผายผน อดสาเทยวยน ฝนร าแดดไหม มาเถงวง บเกงวนได บทนลอง เวทพศ

ปตรง พระองคบพตร ซงโกรธกรว ธารน พแลนอง เหนบเปนผล อยกอายคน ไพรฟาขาเฝา เพราะกรรมของร า ทงพแลเจา อยาอยเลยนาย นองรก

ออกจากรฏฐง ปรส านก บทนสงเจา มาดา ทงเผาเชอ วาศวงศพงสา พากนออกมา จากวงค าหลา พระเจฏฐา ต าเนนเดนหนา อนชชา ฝายนอง

เดนตามหลง มคคงเทศทอง เขาสหอง ไพรวน คนเหนอยลา นงเปกสากน ปจจบน ทงพแลเจา แสนกนดาร อาหารน าเขา กลางดงเลา ปาไม

บมทาสา ขาขอยบาวใช เปนเพอนเตา เราไป บมทพะ เพงพาอาศย นบวนไป ทงนายแลขา ยงแตกาย นกหมายมวยหนา ในอารญญา ปาไม

อโนชา วาเจาพไธ ใจออนหนอย ลมความ ครสอนสงไว บคระนงตาม พอยหลงลมความ พนองขอยาน ชาตชางงาแซว แทงแผวหลายดาน เปนชายคาน ชนชอย

บกลาหาญ อยอนอยานใจนอย เสยชาตตน คนชาย แมนชวต บมดสญหาย กจกอบาย ขยายเบยงแก บสดวสย ดวงทยไหนแหล จกผนภองแน เลยบเลาะ

สอดเดนจร ดงดอนแอวเซาะ บบนดน ดงไพร เผอจกไดพบ บานชองแขไข จกไดเขาไป อาศรยใฝหอย อดสาเดนจร ไปแถมสกหนอย คนหนแนวรอย ชองช

ค ารเราม กบตวเพยงน จกกลวสงขอ ใดชา คนบมวยมด ชวตอตตา อดสาเดนไป ดงไพรปาหญา พระอาไภ จากบนองหลา จงเหมอนวาทา นองรก

เจานแหลมหลก ตกเตอนชชก สตพได ดมา ถากระนน นองชนเทยมตา เราแตงกายา สงชานองเหนา

162

เปนทสงสย ไพรไทยขาเฝา เราปดควเคา เครองงา แปลกปลอมกาย เหมอนชายต าชา ทกขยากผาย เดนดง

สองพนอง ตกลงใจจง จงปงควลง เครองทรงเสอผา บหอสญหาย ตกดนปลอมหญา เอาคาดแอวองค ออนแคว

คนวาจดแจง แตงองคเมยนแลว สองหนอแกว คลาไคล สสวณนอง ถอกระบองใส องคอาไภ ถอเอาปเจา พากนเดนจร สงขรไตเตา ตามแนวทาง ดานไม

เลอกเลงหา ผาลาลกไม กนทนไส เภาทอน เดนเทษทอง หกหวยเขาขร เถงหาดซายดอน สาครใหญกวาง คอยเลยบเกาะ เดนเลาะแอบขาง ฝงรมแคม แมน า

เสยงสนนห ดพลกล า เสยงคลนก า เฟอนฟอง สองเจาพนอง ไปรอดเถงถอง ทรมไทรทอง สาขาใหญกวาง หาดซายขาว ใหญยาวอาจอาง รมคงคา แมน า

ดวยเตชะผล สองเจาเชองชน บบงเกดตอง ภานภย เขาไปยง พกอยอาศรย เพราะอดอกใน เหนอยลาหอดแหง

น าลายผง ถมลงเปนแปง หวออนแรง หอดไร กพากน อยใตรมไม นอนนงเหลน ลมคง

ยอดไยยง คอยฟงบทหนา ยามหนอฟาพรากกนไปกอนแล

163

บทท 3 สตตบทท บทหลงยกไว จกแหนบอกให บถาจาถาม

จกเลาเคา แหงพราหมณทงสาม มลลนาม แตเคาเรองถอย จกเลาปนไข ใจความเลกหนอย พอเปนแนว เลกนอย

ยอดจสาว แมสอยดาวยอย ตามเรองถอย นยาย ยงมมานพ สามพราหมณสหาย หมายชอนาม บอกไวหอแจง คนนงโมลา วชชาบแหง ปญญาแรง เวทพศ

ส านานจบ เลกลวองวด ประจตแตงได หลายราย พากนแตงคด ดวยเลกลกาย เอาหญาเฟองคาย ผกอยายสบเสน แลวสวาดตระสล เปนส าเภาเหลน แลนเดนไว บชา

ผนงแถม วชชาสงา นามชอตาน สานน มเวทพศ เอนเรยกลมฝน บดเดยวกดล ดงใจใฝฝน คนนงแถม วเซยรวาอน ส านานทง เครองยทธ

ยงธน สเสกเมยนมด หมายมาถได ไพร ธนเหลมนน คนลนสายต ยงไปละท เจดลกเปนหมน มงหมายใจ ทไหนถกหน บผดเลย ทคด

สามนายพราหมณคปองชวต เคยเทยวเหลน เกาะซาย ทะลามหนมนอย แซมซอยสมสาย พอแดดลมคาย สายเขาลบบาน ชกชวนกน สามคนจอนจาน ขส าเภายน นงนจ

พราหมณสานน อานมนตเวทพศ รองเรยกเอน เอาลม ยามภ านน พระพายปลวถม ดวยฤทธอาคม พดเชยมาตอง เภกากาย ขยายจากหอง เปยวชนฟอง วาดวา

แสนสบาย เภกายบชา บบนหนา บนดน ไปเถงแมน า คงคาสายสน ตามวารน ลองลอยขเหลน ฟองน าเขยว เปนเปยวปวนเตน ซะเดนเฟอน เลอนล า

สามชายพราหมณ มาตามแมน า ขะแสก า คงคา มาใกลตนไม ไซงามสาขา หนากงไบ อยรมฝงขาง ไดยนเสยง ส าเนยงคนตาน ฝงชมพราหมณ แซมซอย

ผอไปหน ใสเจาหนอนอย ยงรมตน ไซงาม บมเพอนพอง ลกนองทวยตาม เทาสององคงาม พนองเทาอน คดสงน สงสยซลง วาไผชานอ อยนน

ดดนาวา เภกาชดชน หยดอยหน ฟงรอ

164

เรยวรบลด ซดตอดสมอ บรงรอ เนนชาอยอนอยาน ลดใบบน ทลมตองปาน ทงสายยนพาน หมวดทบ

คนเสรจสรรพ เมยนถวนมวนครบ รบไตผาย หานาย สามพราหมณมานบ เพอนคบสหาย มาเถงองคนาย ทรมไซกวาง พกอาศรย ทรมฝงขาง เกาะซายธาร ทนน

เขาไปปราศรย นงใกลซดซน ถามไถถอย ยงความ วามานพ สนจกขอถาม ยงมลลนาม โคตรเคากอนก เจาชอนามใด ลกไหนมาหน ทงสองคนนาย นองไธ

รวาเดนดน พงเขยวปาไม จงบอกแจง กรยา รวาพนอง ญาตตวงสา นฏฐมา นายหาบได

มาเราไปเรอน เปนเพอนกนใกล จาค าไย มวนนก หนอเจานงราม ฟงความถามซก หนถแจง ใจคง บบงลบไว ไขบอกความจง บแหมะแอบอง ซอนซกเงอนดน อาไภยมณ ชอเราวาอน สสวณ นนนอง

เอาปตตสล มาดนรวมทอง เปนหนอเหนา ภมมน พากนเทยวเซาะ เรยนสวาดตระสล กบอาจารน ตางคนตางได ดงตวเรา อาจารยทานให วชชาด ชอชก

การนนตร หากดแททก บมสงอน เทยมทน นองเราน กดเหมอนกน การบกบน อาวธกนกลา พระปตตา ตเตยนยงขา วาเรยนวชชา ต ายศ

วาสนา ศกดนาลนลด อายไพรฝา ธาน ปตราช ทานไลขบหน ออกจากปร จงทรงดนดน หมายจกมา อาศรยเฝอฝน หาครด แซมซด

ทานผจบถอง เวทมนตอย าพศ อนแจมแจง ดวงทย ใครคก แนหมนในใจ วชชาใด จกดใคแจง ทยงจกสม ขอทานชวยแสง ไดร าเรยนแยง จอไว

สวนนายพราหมณ ทงสามทานไธ วาเรยนแหงหอง ไหนมา พบกนวนน กดหนกหนา ชอนามา สนใดใคแจง จงเมตตา บอกมาหอแหง ขออยาบงอ า ลบไว

สามนายพราหมณ ยนความซกไซ แหงหนอเจา จอมไธ กแจงทราบร บไดสงสย วาจาวเมองไทย กระสตทบใต กเลยประหนม บงคมนอมไหว ขออาไภย โทษไว

อยาถอผด เมอไดซกไซ ยงพวกขา สามคน

165

จกเลาแตเคา แหงอนสน คนนสานน ชอชนวาอน คนนโมลา นามาหมายหมน สนชอวเซยร รวมซด

ทงสามคน คปองชวต เปนมตรมงแกว กนมา แสวงเรยรร เปนคศกษา เรยกฝนลมมา บชาตอหนา คนนนชางแปง เอาเฟองแลหญา เปนส าเภายน แมน า

แลนบนดน เหมอนไปในน า บจมเหงยงขว า ลอยฟ คนนงนน วชชาผายป ยงธน สเสกกนกลา ยงละท ถบตไปหนา เจดลกเทง อานนบ

จกหอถกไหน กไดสมคด จบถกตอง ทนยาม ทอยแท แหงขาทงสาม จนทคราม เปนนามชอบาน องคอนชชา วชชาปองปาน การสงคราม เครองยทธ

หนจกเปนผล ตอชนอาวธ ผดผองเผยน เชยงชน แตนนตรนน ดยงซอบกล สงนจนดา สงสยซลง รวานนตร มคณหลายบง ทขอใดชา ใคร

รใชแตการ เทยวเกยวสาวช มประโยชนดวย สนใด ขอบอกใคร สวางแจงสงสย องคอาไภย ไดยนเรองถอย อนพราหมณปสสา เจยรจาเปงปอย ใคทราบแนวรอย เวทพศ

อนเพลงนนตร มคณเดชฤทธ หลายเยองอน นาๆ สารพด ใชไดทนตา คาควรเมอง รงเรองบเสา มนสสา เทวาหมเจา สตวนานา ปาเลก

แมนวาเสยง เปาไปรอดเทก ฝงอยหอง แดนดน กมภณฑคนธรรพ ทสสะสายสน คนวาไดยน ยงเพลงปใต

แมนเกดโมโห โกธารอนไหม กหายมายไป คะคอย ใจออนหวาน หลบนอนมะมอย ชมชนหนา วญญา

ฤทธปน อยาไดสงกา จกหาสงใด เผยบเทอะบได บยนแกห ฟกนรมใกล เหมอนจาพรางดาย ลายลบ

นอนลงเถด เราจกเปานบ หอพวกเจา ฟงไป เปดนวเอกรบ ดดเพลงเสยงไหล เปนค าไย ปนนถถวน วาพพราหมณเหย บเคยไกลจวน นวลละออง เซอมซด

เตมถนอม พอกพอมกลนรส ดวงดอกสอย มาลย หมนอนพนเชอ บชนบานใจ เหมอนไหลเหลอมคง เพาพงนองเหนา เลงดพระจนทร เรองพรรณบเสา บเหมอนเลงเงา รปนอง

แมนไดมาเปน คตานปากพอง แฝงแอบปอง เชยชม

166

เสยงมวนเพราะ เสนาะเกยวกม เจาพราหมณชม ยงลมปแกว วงเวงเสยง ส าเนยงอดแอว พอหลงลมคง มะมอย

เสยงปดง ปนฟงคะคอย เมาะมอยหนา กายา เพดเพยงคนทก ปากตานจานจา สองโลมา ขนลกชเสน ชางล าดบ นบมอนวเหลน มงสงเอน ใหญนอย

ซะลาบไปเถง ไควเสยงบคอย จนมอยหนา หลบไป สสวณนอง ถอกระบองใส บไกลนงเรยง อยเคยงพเจา เสยงปไหล ไปมาออกเขา โสตตณญาณ แซมซน

เจากภอยหลบ กบพราหมณเหลานน เพราะเสยงปตอง วญญา สามพราหมณมานพ นงนอนอตตา ทงอนชชา นองรกแหงเจา สสวณ พากนหลบเฝา ดวยเสยงไยนวล มวนล า

ทนนยงม นางผเสอน า อยขงเขตก า รมชล มสรระ รปรางตวตน โตใหญองค เทาชางพายกลา คนสรยน ค าลงต าหลา อาสรลา ยางยาย

ออกจากโคหา ถ ากวางเขตคาย ขนเทยวเหลน คงคา ดกดมพน วารนกนปลา เปนโภชนา บคาขาดเสน สอดแสวง วงด าลาเหลน เปยวฟองชล คลนน า

เสยงผงผง องนนลวงล า ลอยลาเขา รมชล มาใกลตนไม กงใบหนาสน มนยนยนบน ยงลมปแกว วเวกเสยง ส าเนยงแจวๆ ใจนางบาน ปวนพก

ถวลหวง สนเทระรก เพราะเสยงปตอง วญญา มใจใฝมก ลวดสเนหา เอากายาพง เขาองแอบหน หาดซายขาว ใหญยาวบสน มนจกเซาชน นงแร

ลกเทาแขน แลวแหงนซะแง แลเนตรผาย ดไพ คระนงร าพด ลากจตสงสย หนพระอไภ วไลผองแผว สารปสม นมพรรณแอวแหลว นงเงาไซ รมไม

เอกาตน คนเดยวหนอไธ เปาปแกว ร าเชยง ยนมวนเพราะ เสนาะสานเสยง ถาแมนไดเคยง แอบเอยงรวมฝน เปนคกน กบกนนอน จกประคององค หนอไธ

บหอหางเหน เชยชมกอดไว บหอพรากขาง ทางใด หฟงนงนจ ตาผอแลไหล งามวไล ยวายแยมดงแตม เนตรขนง ผอลงสองแกม ยงเลงแยง ยงรก

แกมซายแกมขวา หนาชมหนารก สารปเจา คงเครอ

167

ลมปากนน เปาปดเหลอ เสยงไยเครอ จตจงใฝเออ อาสร ฝายพายผเสอ หฟงยน แคมคก

ปนปวนใจ ดวงทยนกรก ทนบได วญญ เรยวรบรอง ผดลกตงตง จกยนชน ใจหวนแผดเตา โดดวงโผ เปบยนเอาเจา ดวยก าลงเมา เรงรด

ซลมน เหมอนลมถบพด กระหวดกอดอม เอาองค โดดลงน า เสยงดงผงผง หอบกบคงลง สพนลมก า รบผายผน ดวนพลนไปถ า เถงเทงทน เทยงชด

แผนหนผา อนกวางเลยนรด ชมชนส วญญา วางองคลงไว ยงบนเหนอผา อาสรา เจยนจาปากตาน บเผดละอาย สมสายจอนจาน ใจนางบาน ชนยาว

ปนสงสาร ภบานหนอทาว เหมอนจกขาดขว า อนทร ตกใจยงล า ตวสนขวญหน สลบอนทร เหนอหนลวาดตอง อสรหน ทแพงใจของ นงนอนแบ แผเนอ

ลวดใจหาย เสยดายหนอเชอ สวมหอบอม เอาองค คระนงร าพด คดในใจจง น าตาพงลง อาบยอยจากหนา วาพระทลหว ผวรกแหงขา กลวกายา นองรก

ประหลาดใจ ฝายพายอยก กจกแตงแสง กายน ถายเพศมนษย ผดผองตวตน หนวาพระองค คงทรงชนหนา แลวเกยวพา พดจาแสงสาง จนดาใน นกคด

แลวกอานมนต อาคมเวทพศ หอเพดยกษหนา หายไป มองคลวน ถกถวนหมดใส งามวไล เหมอนอนแตมตอง ดงกนนร เขาไกราชหอง ประคององค นวดฟน

องคพระอาไภ ในยามพร านน กฟนตนขน ดมา หนอนางยกษ เฟอฟกอตตา เหนอสลา แผนหนลวาดกวาง นวลละออง ผองใสอาดอาง ตาเลงด รคก

วาอสร ผเสอเชอยกษ เปนแนหมน บคา เลงผอซน รปรางหนาตา กรยา กรถถวน ยงเลงด กยงไกลจวน กนกชงมน คงแคน

เจาดาวามน ไรอย าแงกแงน บเจบปวดดวย ทงอาย มนกนงชด บไดอายหยาย ซ าผายวาท สจจ ตานถอย เปนค าออนหวาน เพดตานคนออย จาค านวล มวนล า

วานแลนาง ผสางเสอน า สงใจหยาบกลา สามาร

168

บใชชาตเชอ ควรรวมสนตาน พอยวามาพาน แปลงกายลายเหลน จกขอถาม ใจความหอแหง จงแจงบอกมา รคก

พายฝายตว แหงผเสอยกษ ส านกหอง คงคา เราเปนมนษย ตางชาตภาษา ลอบลกพามา สงชาบหลาง

เขารวมเทยมคง อยพงแอบขาง บเหนหางวาง ดงน รวาประสงค สงใดบอกช ประโยชนดวย สนใด

ทจรต ผดดวงวสย รกดวยอนใด บควรคดหลาง หมายจกเปน คเรยงรวมขาง กเปนชองทาง ยากนก

อาสร ดงผเสอยก สดบเรองถอย วาท วาตวนองน ลกผวบหม ผงเปนนาร สาวจหนมหนอย เปนยกษกจง ไผบพงหอย บไดเทยมภอย เฟอฟน

เจากลวผญง ดวยสงใดนน ของบหลาง บงควร หนขาใคงอ ใคสมสงวน พอยท าคะบวน บหวรอหนา แตงท าสะบด สวดทงผา ผนอาภา หมเนอ เขามาเฝอแฝง เพาแพงฟกเฟอ แหมะแอบเออ กายา เจาถอยหลกคาย นางยายทวยหา ดวยความปยา ตณหารกเจา ยงถอยหน มนยงขดเขา แอบประคอง ซอนทบ

ขดเลอนตว เขาเออซอนซบ เกยวกอดเจา เพาพง เจาคดแคน ร าคานใจจง จนบคระนง ผอเลงน าหนา เอาตนถบต า จากแทนหนกลา โกธาเคอง ดาซ า

วาอกาล บดชวล า ไหลเหลอมก า ทวยมา ร าคานแททก หนาชงนกหนา อยกษพาลา เหมนเขยวบดสม มงอยานกแฝง เพาแพงเหลยกหลม อผพายพง ชาตยกษ แลวถมน าลาย เบอนกายพระพกตร เหนอแทนหนา สลา

สวนอยกษ รคกวาจา อไภยา ดาทอตอหนา มนบตอบปง ดวยค าหยาบกลา เทาจาค าด คะคอย

วาขาเหมอนเปน ซายาคนคอย บคดอนอน สนใด เถงจกดานอง บหมอมหมองใจ กตามดวงทย ชางเทอะบหาม

เตมจกบบต ราวเกนขาม จมบวมพอง เลอดยอย กบเสยใจ บไหบนอย สดแตเจา จกท า

แลวเขาแอบซด สนทตดต า ขดคงเขาท า กอดรดปานปอง เจาสะบด ซ ารดกอดออม จนเหนดทงคง นงงด

เมยสองแขน เพดเพยงจกลด ซ าบบนเขา เพาพง

169

สดเสยงทแคน แสนร าคานจง จกตงจากมน บพนไปได ปนสงสาร ภบานทไหว จกหนมาไป บพน

มนดอดานตว ทนทานล าลน สดสวนปน ปญญา ลวดตานออนนอม วงวอนเจยรจา ดบโกธา มมากอนก

มาเฝากวนเกา บเบาจจ จกหนมนไป บพน ใจคอนอ สงพอล าลน บขรณณาขา ผาณ

ขอเทอะนอง ถอยออกขดหน พอหอใจด คอยมาฟตาน แลวเตกคงองค ลงหนแผนกวาง ปานวญญาณ มงมด

จาวภธร ใจจรสอดคด หลายสงขอ แสนอน วาปางนนอง ทของใจหวน สสวณ องคนายนองหลา อยกบกน ไดพลดพรากหนา เปนกรรมใดชา จองช

ตนขนยามเยน บเหนพน กจกโสกเสา เดยวนาย ไดพลดพรากนอง ทของใจหมาย ไดหนแตชาย สามพราหมณอยหน เผอเขาผายผน คายหนจากหน สสวณ นาศนอง

เทาตนเดยวดาย ผนผายเทศทอง จกโสกเสา อาวรณ เทาสองพนอง พากนเดนจร สงขรคร นาทหกหวย กรรมเวรสง มาปงแสงสวย ตามทวยทน ตอบพอง เคยไดฟจา พๆนองๆ บไดพรากหนา ไคลคลา

พายพนอยกษ รกเอาเจฏฐา ลงคงคา ด าน าทองเตา จกเขาดงหนา เอกาเดยวเจา ตวเองเรา นองรก บมไผ อยใกลเฟอฟก เปนเพอนเจา สกคน คระนงร าพด ทในใจตน บทานทน โสกาเกดขน นงกกคอง สะอสะอน เนตรนองชม ยวงยอย น าตาไหล อาบหนาซะซอย ทบนแทนแกว สล อนางยก ษ ไดยนวาจ หวงอาไตยง มค ารกขน พอยดใจ ดวงทยบตน ฟงส าคญ ร าพจ แววเขาห หวงองคบพตร จาฟตาน กบมน เขานอนแนบซด บพกผายผน องคซงธน บจาตอบถอย วาเจานอนหลบ กบมาองออย เอาฝามอภอย ลบเนอ นอนแอบแฝง ซะแคงฟกเฟอ ลกกอดเกยว กายา ชมแกมซาย แลวยายแกมขวา หอบองคราชา พาดอกยกตม กามะภายใน เหมอนไฟลกกม ซ าหนบวซม ฟนพก มนท าใคหว ลอเจาระรก เหยาะหยอกออน วาท

170

มนหยบลบเนอ บหางลาหน อไภมณ ยนค ายกษตาน ซ าดาวาไป จงไรหนาดาน ชางพาโลพาล กลาวช เหตสนใด มงท าดงน มากมจบแกม คนชาย บหนาดรก อผสบหาย รสกลนอาย เหมนเขยวบดสม เหมนซากสาง เหมอนผเนาหลม หลายวนคน ลวานเลอะ มนซ าขดคง เขาพงเทกเมอะ บเหนหางขาง ทางใด

สดทคด ร าคาญหวใจ สดดวงทย สดคดแหงเจา มนกองกมกาย บมายรดเขา แขงพงเพา เฟอฟก

จกดอดน ขดขนค ารก กหนบได ใจมน ขนบรวมซด จกคดผายผน อยเงอมมอมน ไปไหนบได

กตองแขงใจ รองบเปนไห เพราะเหลอทนมน ฟกเฟอ เผยบเทยมเหมอน มคคาหมเนอ ตวแกเถา แรงโซ

ตกบอน า บวกวงรโป จกโผวงโท ก าลงบกลา เสกตามวสย นายพราหมณจกขา อไภยา เจองชน

อปไมย เผยบไดเทยมนน ตกอยอง มอพาย สดทคด ร าพดใจหมาย บสเบยบาย หวใจหอดแหง จงมวาจา สญญาหอแจง ตามรายแซง แคมคก

วานแลนาง ผสางเชอยกษ อนอยถ า วงวน จกหอรวมรก ใฝมกดวยตน ตวเปนเอยนยน กนคนเกงกลา ถาเคองน าใจ นานไปวนหนา มโกธาแรง รายย

จกกนเราเสย วนใดบร ยามใจมดเสา เมามว กจกบคด วาเราเปนผว เมอใจมดมว เรากลวเมออน แมนปฏญาณ สบานเปนหมน หอหนดวงทย แนคก

หอจงใจ กจกรวมรก เปนคฝน ไปนาน ฝายนางยกษ ไดยนเสยงสาร เหมอนเถงวมาน สวรรคเทพหอง

จงจกสยอง ตอบค าถอยถอง กบจอมองคทอง หนอฟา แมนยงสงสย มอนขาบญชา กลวกลบพกถอย ขนค า

เชญองคทรงฤทธ นงนดฟงจ า หลอนนองยงท า คดเลยวเกยวดน จกหอสจจ ปฏญาณหมน คนเนรคณ หนายภก

พระคณหนก หากเปนผวรก จกคดอานขา สนดาร ขอหอเทพทพย อนพรหมสงหาร ผลาญอนทรย ชวตแหงขา หอเสยงสด เหมอนดนแผนหญา หอภวงคา แตกมาง มอนบหอสญ เสยค ารกลาง นกหมายรวมสาง ยาวนาน

171

คนวาแลว นบนอมภสาร ล าวอนวาน ชมอยองออย เมาะมอยหลบ กบตกใฝหอย ตามแนวลอย ใฝมก

เจายนค าสตย จ าจกรวมรก ทงโสกเสา อารมณ องคกลนค ไดรวมสาสม สนทชดชม ฟกเฟอเฝอฝน

ผะเหงยนเสย ยามเมออดกน กนแตมน เผอกยวาง ตางเสบยง บหอมงมาน ตามโลกตาน ควรคอง

นางผเสอยกษ มนสมสยอง เหมอนไดลอยฟอง เมกฆะไปได ประคองกาย พดวอยใกล บไกลหางองค เซอมซด

ปรนนบต เปนนรนดรนจ เหนอหนลวาดกวาง เชยงชน คนแจงรงเชา นางเขาไพสน ตามต าบล โขงไกลเขตหอง

ตามประสงค นยมใฝของ สอดคอยมอง เซาะไซ ตามดอยดง เกบผลลกไม ถวายเจา องคชาย

นอนนงลก บหางเหนกาย ตาสอดสมาย ใจจงเจตอาง เนรมต อยเคยงเรยงขาง ส าอางงาม เลศล า ในโคหา ถ ากวางเลกนน แฝงแอบก า คงคา จกวณณนา บทสามจบหน เทานหากหมดความกอนแล

172

บทท 4

รตตยา ไคคลาลวงแลว คอยฟงเทอะแกว บาทบทจตเต จกไงงาง ขางทางมกเข ปญจเม ทะเลทงหา หลงไหลหลง ลงไปต าหลา บมแดนดน เขตทก

ค าภโล อนกวาง แลลก บบกขาดแหง เดนวง อตตกาละ เหมวนต หากเปนนรญ เตมตนบแหง เผยบเทยมเหมอน กลอนค าแตงแสง แปงค ามา บทอ

วารวาโห บแหงขาดคอ จาเผยบขอ กลอนค า เชญนชนาศนอง จงดกฟงจ า จกตดตอท า แตเคาเงอนเหงา อนสสวณ กระสตหนอเจา ตนองคเลา หนอไธ

หลบสนท ทใตรมไม จนค าหลา ลงแลง พระอาทตย ออนฤทธสแสง แฝงคาคา กงไมลงใต น าคางเหมย ลมเชยพดใกล เสยงแมงไย ร ารอง

สนนเสยง ส าเนยงทวทอง สนนกอง ราวไพร ทะเลเลกล า น าลนฟองใส จาวเมองไทย กระสตตนขน

วาเหวใจ ธวงไธยสะอน บหนภาดา พชน ประหลาดใจ ฝงพราหมณเหลานน กฟนตนขน ทนใด

ถามวาพไธ แหงขาไปไหน ไผหนทางใด ขอไขบอกหอ ผใดปนจก อยาดกดานดอ พอไขค ามา บอกช เมอแตก ฟกนทน ยงเปาปเหลน สบาย บไดพรากพลด ขจดหนหาย กลางดอนซาย เกาะเตยนเลยนกวาง ลอไปแอบแฝง ทไหนบหลาง บมทบง ลบล

เขตแขวงโขง ระวงสเหลาน บมคมหญา เถาวลย สามพราหมณมานพ ตางอศจรรย ลอจาวนกธญ องคพระพเจา หลบตวหน ทงองคนองเหนา บหลางจกท า ทอดละ

คงมเหตการณ เกดดวยภยยะ เปนเทยงหมน สกอน ประหลาดใจนก แลวเดนตามกน ทองเทยวอยน คนควาหาเจา ไปหนรอยตน ใจยนโสกเสา โทใหญยาว พลก

มาสดด ยงหยดอยทก รมรมตน โพธไทร บขามลวงล า ออกเลยไปไหน รอยกบลงไป ในน ากวาจอย ผอรปรอยตน ใหญยาวบหนอย บใชรอยคน มนษย

ตางคนสงสย ดวงทยมนมก คดหลากดวย จนดา

173

คงเปนเสอน า ยงเยนปสสา แสงมายา มาประจวบได ลอบลกไปกน เลยงทองใสไส ต าบลใด บร สสวณ เจาจนอวค ปานจกมงขว า ลมคง

ยนพราหมณวาอน เจากหนจง ใจซ าประวง สอกอนไห บอาจด ารง ทรงตนอยได สยบลงไป พร านน

สามพพราหมณ รมรามนวดฟน องคนองหน ทนท นอนแทบเนอ หนาแผเหมอนผ ยนผาณ แหงองคนองแกว เจาประคอง เรยกรองแจวๆ สวมหอบองค บแคว

เจาฟนองค ด ารงนงแลว มน าเนตรหนา พงยวา สเนร ารก เถงองคเจฏฐา วาโอยคราวครา ปางนแลขา เจาหลบตาไป นองบหนหนา ตายลอยง บร

เปนเพอนกน เดนดนบนย แขมแฝกหญา คาคม ยามพทาวลม ตกวงเปอะตม นองหมายจกงม หอบลกตวตม ยามนองตกจม หวงพงมอม กรรมมารม เตอมพอง ตงแตพรากคา จากวงเทสทอง เดนดานหอง ไพรวน เปนเพอนทกข เพอนยากดวยกน กนมหลมน ลกไมตางเขา ระหกระเหน พากนเดนเตา พอยมาไคคลา พรากพลด

นกๆไพ หนาโทมนส แสนโสกเสา หมองด า ทกขอยางนงแลว กยงบหน า เปนกรรมใดเด แกลงมาแสงสา จกอยเปนคน สบไปพายหนา กหนกสทธา แผนทอง

ทรงโสกา สะอนร ารอง ทยงหาดหอง คงคา สามพราหมณเหลานน นงตานเสงจา น าตาพงลง ตางคนตางไห

กราบประหนม บงคมนอมไหว จาร าไร ตอบทา มนสสา ฝงคนใตฟา ทงหนมเถา ญงชาย

สขกบทกข ของเกดกบกาย บหมายหางคา ส าหลบโลกตง เจาอยาสงสย สนเทสลง จงอดปย ยงพก อยาโสกา โสกเสาไปนก เซงพระพเจา หายไป กยงบร แนแจงหวใจ องคอไภ ตายเปนแนได ควรเราแสวง สอดแนมเหนอใต ตามทวยไป สอดเซาะ ลงนาวา เภกาเลยบเลาะ ทกแหงหอง ดอนซาย แมนพระพไธ เจายงบตาย รายดใด สบไปเมอหลา คงจกประสบ จวบพบหนหนา องคภาดา พชน

ขาเจาทงสาม จกตามหนอชน เปนบาวเจา เทยมทน

174

จนกวาชวต จกมดอาสญ คนจกนานวน เนนชาอยหน มนบเขาการ เยองใดดงอ บเปนอยาใด เลกนอย ตามหาเสดจ เจาองคคนคอย จงดบโสกหอย บรรเทา

เจาฟงพราหมณนน ฟตานตามเถา กคอยคายเบา ค าทกขเลกหนอย กซอบใจ คดไปหนปอย ดงสามพราหมณคอย ปากพอง

สนทสนม เหมอนญาตพนอง ใจคอยตง มแรง จงยออวดยอม สามพราหมณจาแสง วาเหมอนพแพง แหงองคพขา นองขอฝากกาย สบไปพายหนา เหมอนมาดาเดยว รวมทอง

ดงตวตน ฝายเบองพายนอง ยงออนดวย อายง หลอนพชวยคด ชกน าจองจง จกชวยบ ารง ตดตามพขา

พระคณหนกหนา กวาดนแผนหนา บมใดมา เผยบช ทะเลหลวง ใหญกวางเพยงน ซ ากลางปากวาง ดงไพร

บอาจคด ไปทศไสน จกตามทวยไป ทางไกลสงออม จกไหววาน บนบานยนสอม อยางใดด เพมย เจาสานน คนสลาดร จาตอบถอย วาทา

พอคดดงน กดหนกหนา พไดเรยนมา ต ารากลาวแสง จบยามสาม ตามต าราแจง จงแนนอน บเพยน ครสงสอน บอกเสยงซ าเมยน นดนงตง อาคม แลวนบนว ทนงประถม ตามนยม สรจนทรเพมฝน

หนแนนอน ครสอนวาอน จงต านวยพน บอกคก วาอยาโสกสน ร าเพงไปนก พระพเจา บญม

บดเดยวน ยงมยกข พาพไปด บทกขโสกเสา เขาอปถมภ ค าชพเจา สบายด นอมนบ

ถาพระเคราะหหาย กจกไดพบ ประสบพบเจา ภาดา อยขางทศ อาคเนสา สมทรคงคา เลกล าต าใต เจาอยานกแหนง แคนใจรอนไหม หมองดวงทย ปวนซบ

รบถอยเรอ เผอเราจกพบ ประจวบใกล ไปทน คนวาแลว คลาดแควผายผน พากนลงไป เภกาดวนดน ถอนสมอ ชอใบขนตง เสายาวบน ทนเทา

เจาโมลา เปนคนตนเคา กบหนอเจา องคงาม นดนงลอม พรอมกนสสาม สถตส าราญ เภกาพรอมหนา คนสรแสง ลงแลงค าหลา พระจนทรเรอง รามฟา

กระจางใส เปงแจงทองฟา ใสสวางหนา คงคา

175

ขนสองทอง แหงหองเวหา พระพายมา เพกพดวดตอง เภกากาย ขยายจากหอง กลางชมฟอง เลกล า

เจาผอคอยแล ขระแสแมน า ทกเขตก า เกาะดอน หนเสยงซ า จกเขมงกร อนอยสาคร ตามฟองน ากวาง

โลมาราห อยสงเสพสาง กลางคนวน บพด เปนคกน เชยชมรวมรด คะหวดกอดเกยว ไปมา

เจาคระนงคด รอดองคเจฏฐา ถาแมนไดมา จกชวนผอเอยยม คอยฝงปปลา เงกงาซวางเหลยม ลาเรยงเคยง คพอง

ไดมารหน คนเดยวแตนอง ปนโสกหมอม ยามเทยว ทะเลเลกล า น าก าด าเขยว เปยวปวนฟอง ละอองฟงเตน

เหลยวซายแลขว น าตาหลงเสน สะเดนพง ถงยอย หนทางกไกล เปลยวใจใชนอย แสนโสกหอย ภายใน

เจาร าพจ คดสอดในใจ จาวเมองไทย กระสตหนอหนอย ชมรกขา อยาดอยายเปนถอย ปงใบงาม หยอนยอย

ระมอกเกาะเกยน รมเกยงเรยบรอย เลงผอเอยยม ชมธาร ก าหนดนบ วนคนประหมาน เหงเมนนาน บพบพเจา น าตาไหล นองในไนเบา บสมอารมณ ใฝมก

โปรนา น ามาจองชก หอปะคสาง พงชม ส าเภานอย แลนลอยบจม ตามพระพายลม ถบพดเชยตอง เภกากาย บผดแผกหอง ไปเถงธาน แมนทด

มดอนเกาะ สะเพาะคองรด เรอออกเขา ไปมา เจาผอรซด แนแจงแกตา วานคครา เทยงแทเปนหมน เพราะวามกข ปากน ามหน ส าคญเอา บคอย

จงเปกสา สามพราหมณเรยบรอย ดวยดวนอน เรยวพน วานครน หมนคงขยน มดานคน ตงกองกอปอง พหนไสน จงไขถอยถอง ลองผอคอยมอง เรยบรอย

จกเปนธาน รประเทศนอย อยาซกเงอนถอย บงความ สามพราหมณพเลยง ไดยนเสยงถาม จงทลความ ตามหนแนหมน วาคขอบขน ปรนนอน เปนนครง ใหญแท

ฝงชมพราหมณ เลงตามซะแง เราแวะแวเหยยม เปนไร เผอจกไดร ทของหมองใจ องคอาไภ พพระทไหว ดงเรอเรา เผาเสยจงได อยาหอคนใด ลวงร

ถามคนเหน เปนหลกคะท วาเปนแฝกหญา เฟองคา

176

คนหนพรอมแลว แหงถอยเปกสา กดดนาวา บชาลองใต ชาวดานหน นาวามาใกล รมธาน เทศทอง จงขนต สญญาดวยคอง บหลวงเขา รอฟง เจาพราหมณเลอนลด ปดใบหนาหลง แตงกายง เปนพราหมณหนมเหนา แลวเอาไฟเผา ส าเภาเรอเจา เรอเรองแดง สองพน ยามกลางวน ควนกมเทาทน ชาวดานหยน กนด รแนคก บใชศตร ยนอนด บจาหยาบกลา จงรองเอาฝง เจาพราหมณหนมหนา มาบนศาลา นงนด

ฟจาปราศรย เปนไมตรมตร ถามไถถอย ยาวใย เจาเชอพราหมณเทศ อยปรเทศไหน ใชนาวา จะดารอดใกล พอเขาฝงเถง พระเพลงกไหว ส าเภาใบ เรยบรอย

สนคามสง สงใดเลกนอย สญเปลาจอย ฟองชล ประหลาดนก หลากจตสงน แตสคน จงดนมาได

จกขอถาม เจาพราหมณทใกล ชอนามใด ใคร รปกงาม บแคงอวดย เหมอนหลอเบา พมพเดยว

เจาสานนนน เปนคนเสลยว สยองค าเทยว เรยบรอยตอบตาน ทอยกน ถนฐานแหงบาน จนทคาม เทศทอง

ทงสคน พวกขาพนอง นามชอขา สานน เปนพเคา เอาปฏสนธ วเซยรเปนคน ทสองวาอน คนนนโมลา นามาหมายหมน นนสสวณ นองซอย

เรยนเปนหมอ จบเผยนเรยบรอย บวาโรคไข อนใด สพนอง ตขาพยงใจ เทยวมาใน คงคายานกวาง

มใจประสงค พะวงใฝอาง มาหาเกบยา โรคราย คนไดเสรจสรรพ จะกลบพอกงวาย พอยมาเกดตอง ฟองไฟ

หมอหนตนเคา น าถบพาไหล ดบบรรลย ทในน ากวาง เคราะหรายจงๆ บหลางพอยหลาง บจาลวงพราง เพมย

เหมอนดงนาย อนไดหนร ยามแตก กลางวน เหลอเทาน สคนจมกน จกเดนดน บรแหงเตา พอขอเพงบญ กบคณหนาเจา พอแหนบอกทาง กลาวช ไฟไหมไตลม เตมทนครงน พอขอจอดหน ศาลา

พอขอเจานา ปราณเมตตา นคครา เมองนเดมเหงา ชอไสน อยางใดชาเจา ขอเลาฟง ใคร วาจาหอม ยงแปงอวค เสยงออนออย ค านวล

177

หวามยงล า เพดออยสญกวน ถหมวนใสคน น ามนน าเผง เจาพราหมณขยาย อบายกาเกง เทธบาย ลายเพยน

นายดานฟง สดเสยงซ าเมยน กหลงเชอถอย ค าพราหมณ จงบอกซด ตอบตานค าถาม บปดบงความ ไขจาตอบถอง

วานคครา มงเมองเขตหอง ฝงคนคน ชนยาว ธสวงส พระองคเหงาทาว เปนปนเกลา พารา

มโอรส หนอชนเทยมตา เกสรา ชอชนวาอน สารปสม นมพรรณเฝอฝน โสภณงาม บชา

ปานเทวน สวรรคฟากฟา จาเผยบได เทยมทน งามยงล า โสภาสาวสน อายเทงทน เดยวนสบหา

ขาวซอนแดง รางแพงแหลอา ปานก าแอวองค รอบมด สารปสม ทะลามจตรด หาบได ธาน

กระสตตางฟา โลกหลาโลก หลายธาน ตกเหนอออกใต เขามาสขอ ปตดาบให บวาเมองใด งดไว

ทาวอเทน อนเปนเหงาไธ จอมใหญหญา สทธา มเดชชะ ฤทธนกหนา ชาวซะวา อ านาจเกงกลา ผาบประจน ทกหนแหลงหลา เตโชแรง ใชชา ทาวพระยา รฏฐาใตฟา บปานเผยบเจา ซะวา ปรใหญล า กวากระสฏฐา มบรรณา แตงใชมาเฝา มาสขอ บตตหนอเหนา กบธสวงส เชองยศ

คนบปงปน ตดบนนงงด จกรบพงส กบองค เจานายน บยอมปนปง อานญาตองค บตตลกแกว

ลวดมเวร เกดเปนปาวแปว เพราะเหตนาวแนว ลกรก เจานายเรา บสบมก บปลงปอยหอ บตดา

วาทาวไธ นอกสาสนา จงใชคนมา ตงกองถอมถา อยไปคงหน เมอวนพายหนา ไพรมา ตอรบ

ถาอยชานาน หนจกไดพบ เปนแนหมน สญญา ปนสมเพทนก เจาพราหมณหนกหนา จกมาข าคา คางเคนหยอนอยาน ยงจกผอนผน รจกกลบบาน สนใดด ดงน จงยงหยด ประทบลบล แยงผอเอยยม เวลา

ถามาศแมน พอคาเภกา เขาไปมา คาขายทองเตา จกไดฝากฝน หมชมสเจา บหทารน ทกขรอน

อยาไดตกใจ ซะดงซะทอน บหอยากกน กนดาร

178

เจาพราหมณนอย ตอบถอยจาหวาน คอบใจชมบาน บปานเผยบได ขาบมสง ยนปนทลให จบเมอยาม ทกขไร

แมนอนด จกอยหอใช ทส านกหน กบนาย ตขาพนอง สคนบตาย บหลงลมนาย พระคณนาเจา

แตไดมาเถง กรงไกลเมองเหงา เพราะเตชะบญ หนองนาว ในก าแพงเมอง แหงหองเจองทาว ยาวยานกวาง เพยงใด ตามขาร าพจ คดสอดในใจ เหมอนจกยาวไย นบแสนหมนเสน ปนใคไปหน พาไปเทยวเหลน สกเวลา เทอะนา สนกสขเสญ รายดซวซา พาไปเทยวเหลน ชมเชย

อนดหลานนอย เทอะเจานาเหย สนยงบเคย ใคไปผอเหงอ ก าแพงสณฐาน ตระวานหนาเตอ เพงจะงาม เรยบรอย

พอขอพาไป เทยวเหลนสกนอย แลวคอยผาย คนมา นายดานนก ไดยนวาจา ปนปยา ค าจาชถอย

ชางฟจา สภาออนออย ควรละเมา มวนเพราะ พวกชมฟง พากนหวเราะ บงเกดดวย ปยา

คนวาเมยนแลว แหงถอยค าจา พระสรยา ลงแลงต าหลา ยอดจสาว แมดาวไหลฝา คอยดกฟงลม รองฟา

บจาจองหอง อวดอกนทา อยาจงหนายหนา ชงชง สชชน คอยฟงบทหนา ยามหนอฟา เทยวชมเมง ยอดมโนเนอง คอยฟงเทอะหลา บทนวาดวางค ากอนแล

179

บทท 5

ทวเส คนแจงรงเชา นายดานเถา รบโภชอาหาร คนเสรจเมยนแลว เรยกรองเอาหลาน สามสคน มาเรยงพรอมหนา วานาจกไป เวยงไชใหญหมา นดดาเฮย เดยวน หลานยงใครหน สนจกไปช ในทหอง เวยงวง หยบหยามละวา ใสบาพาหลง นรานรง ออกน ากอนหนา เจาพราหมณตามหลง พรอมกนเปนตา เถงพาลา เขตคาย

นเวศวง เลยบเกยวเทยวยาย ผดแวดออม น าพราหมณ แลวสอนสงนด เจาพราหมณตดตาม ถาหนญงงาม เนอเหลองเตอมแปง

อยานบพดจา เกยวภานกลาวแสง หอจ าเอาแซง แหงนา อนชาตนางใน บดซวชา ตวเอกกลา ส าคญ

อยาไดสมคบ แมนปะพบหน เสยสนเปาดาย ทงอายเผดหนา มนบเขาการ นาหลานขวญขา ถาหนมนมา อยาเยาะ

เจาพราหมณฟง พากนหวเราะ แลวจ าจอหมน เอาความ ชาตเชอหนอพระ วณณะบจาง เรอเรองงาม ยวาดยวะอาจอาง บานชองสองแถว แนวถนนกวาง ฝงคนคน คนเคา

จกขะหวด หดเสกค าเชา เตยนเลยนกวาง เชยงคาน มโรงรถ โรงคชสาร อสยาน โรงมาเอกอาง

นคร ลวนแตตกวาง สองพางทาง เขตคาย หลงตดหลง อยงอยายซะวาย ตดตอตาย นาวแนว

พรองนงราน ภากทางสองแถว ตามชองแนว ถนนกอตาย เจาพราหมณตามหลง นายดานน าผาย สอดคอยด ชคาย แลวพากน ไตเตายกยาย มาตลาดกวาง ฝงคน

พหชนะ ทองผายสบสน บแพหลกคน จกดนถกตอง เขาซอขาย เจยรจาถอยถอง ตามต านอง เรยบรอย

รางสาวหลาย หนเจาพราหมณนอย มใจใฝหอย แพงพน ดแซมซอย รางนอยคมสน สารภน บตกต าหลา

มกรยา รปสมใบหนา หาเผยบเทยบ ยากนก ดสวยสม หนาชมหนารก ทานลกจากหอง ไหนมา

พรองเอนเรยกรอง วาเจาพราหมณขา ไปเทยวไหนมา ไกลคาวาใกล ธระปะปง สงสงใครได เจาหวค าใบ ยอดมอน

จกรบไปไหน สายแดดกรอน มาแวะแวเหลน เปนไร

180

เจาพราหมณแยมยวาย ละอายในใจ แมคาจงไร เจาพราหมณหนอหลา สวนนายกอง ประคองน าหนา ฟงฝงชมนาง แมคา

ตางชงกน รองเอนปากทา ใจชนส เชยบาน เขาตานเรยกรอง ยงเจาพราหมณหลาน หมากปนพลงาม ทรานใสถวย นายดานแวะขอ หอเอาไปดวย แฝงเทยมทวย คะคอย

แลวคนเหลยวถาม จมเจาพราหมณนอย จกกนกลวยออย คานาย ยงมทราน เขาวางของขาย จกขอเอาดาย กหนจกได

เจาพราหมณขวยเขน เมนเสยบใกล ลวดเลยไป บยง สามพพราหมณ เดนตามนองชน แฝงแอบขาง ทางด

อตถะเมอนน ยงมทาส กฎมพ ทาสใชท าสราง วเสต ในปราสาทกวาง จอมองคนาง หนอไธ

ชออกระจง เปนคนจายใช ในทใกล โรงคว ส ารบใช ยงบมผว ตวเองเดยว เทยวตลาดกวาง

จบจายของ ตามควรแลหลาง ทกวนยาม มาดมอ อกระจง เปนคนจายซอ อบมอบหอ คนเดยว

ท ายางเยอง ส าเรองแลเหลยว หนคนเดนเทยว เปนเกยวพรอมเหงอ ผอเจาพราหมณ ตามกนเปนเตอ เพราะหนพราหมณงาม บนอย

มใจตดผน แพงพนคะคอย มใจใฝหอย อาลย เหมอนจกขาดมด ดวยพศมย ฟงลนแลนไป สกดวกหนา

ทงทอดทม ตะบงตะกลา บหนาร าภา ขวางไว ควาไดบปผา มาลาดอกไม ตามถอมเจา พราหมณเรา

เสยงคนเยยดยด หมนนกวนเกา คนเถงพราหมณเรา นงซดแอบใกล ดดสลด สถตลงไหว ถวายมาลา ดอกไม

เจาพราหมณขวยเขน บไดลบไว ยงดอกสอย มาลา ละอายนงงด บตานเจยรจา คนพะดา หลงรดขดปอง

อกระจง หลงใหลใฝของ เลยงเอยงเคยง แหลซด เจาพราหมณเสย บเกยวเงยบมด จตเพดบา เมาซวน

บสมดงคด จตเจตใจกวน พอหลงคะบวน เรรวนดงบา ฝายทานยาย นายวเสศกลา หนสรยา เบยงฟา

อยคอยหา มานานเนนชา จนเกอบปน เวลา อกระจงนน ไปเมนนกหนา ปานนบมา อยางไรนนอน

จงใชทาส ไปตามสอดดน ตามหามน คนควา นางทาส รบเรยวบชา เถงตลาดกวาง ภมงาม

181

หนกระจาดฟง ทงไวจงถาม เขาไขบอกความ สจจงแนหมน วาขาเขาหน ไปตามพราหมณหน รบเรยวพน เรงรด

คนซมหนอ เมามวคงคด เคยงเลยงขาง พราหมณเดน ดมเดชฤทธ สนกสขเสน ด าเนนเดน เรยบเรยงพรอมหนา

เขาจบเอาหว ยงตวอบา ไปหาทานยาย บแคว ครนทานยายหน ตวมนเขาแลว กเคองโกรธกรว ทนท

จบไดไม เขามาบบต วาขาวของม ทไหนหมดเสยง กระบงเสยสด พอหมดซ าเสยง มวเทยวนอนเรยง คบช

รวาจกหน เขาทนพบร เขาแยงแสง กวนชง อยาบดลายเพยน กลาวเผยนความจง อยาไดประวง ไขจงบอกแจง

อกระจง หลงใหลหนาแหง คดหาลายแซง บพด อดอดใจ ตบแหนนคงคด บไขงายได ยงความ

มนแกลงกลาวเทจ บอายเกรงขาม ขาไดผวพราหมณ รปงามดงปน แตกเมอวน ฟกนยงหน พนธนน ซอมซก

มนวาเปนจรง สญญาแนคก บปกลายอ คณยาย วาจกแตงคด ตพานทองถวาย พกนลนงาย นดไวบอกให

ขอสนพามา หายายจนได ขอแมคณยาย เรยกรอง บหลบตวหน ออกหองเทศทอง จกหนนอยปอง พนพว

ยายวเศษนน ซ าจกเอาหว บกลวเกรงใคร จงไรหนาดาน ยงมาใหการ เนอความหลายถาน ยงอวดพราหมณงาม ผวช

กจกไปถาม หอแจงซาบร พระพเลยงเจา นาร หอมาซกไซ ใหแจงสดส รบจรล ยางยายผายดน คนไปรอดเถง พระพเลยงหน จงไขค ามวล ชชน

ตามอกระจง เลาความบอกนน บหยดหยอนถอย วาทา มนมาอวดนก พราหมณงามนกหนา ตามมนมา พดจาอวดอาง มนไดฝนเฝอ นงเรยงคอขาง แฝงเทยมทาง ชดชน

จกเหมอนวาจา มนมากลาวนน แฝงใฝฝน คงเรยง พระพเลยง ไดยนสานเสยง นจนงเรยง ใคหวรอตาน มนยกยอตว พราหมณงามเสยงถาน ปนร าคาญ ยงนก

มนอวดเหมาะ วาเปนผวรก หอไปกรวดได ตวมา ขาเฝาเหลานน พาอทาสา ไปเถงฐานา ทองตลาดกวาง

เทยวเซาะหา ทมนกลาวอาง บอ าภาง ลบล คนหนเจาพราหมณ มนเขาไปช วานแลเจา ผวงาม

182

ขาเฝาเขาลอม ไถถองจาถาม อนนรพราหมณ เจาชสอดเสยว บดแล กอแกเทยวเกยว คบชาววง เปนช

คบขาเปนเมย เสยหลงบร บควรเกยวของ พนพว บดเดยวน ทานตองการตว อยารงรอมว ท าจรจอหนา คณคลงใน เขาออกมาถา ปตทวารวง ทนน

นายดานฟง บแจงถซน บงเกดกรว เคองคาน เขากนผารด ไปอยท ากลาง หลานขาเดนทาง แสวงเทยวเหลน บไดหยอกเคยว เกยวนางฟเหลน กบฝงชาววง ชดชน

มนไดฟจา เมอครงใดนน สนอยหน คอยแยง อคนน มนมาจาแสง มาเกยวพนแพง กบหลานแหงขา เจานายทงหลาย บคดหลงหนา มาจาวาทา คะยน

พราหมณไดหยอกเคยว เมอครงใดนน มากดขปน เกนคน บใชยอทอ กลาวแกลงค ากล หนเปนชาวชน บานนอกออกเขา หาความผด มาตดใสเจา หมายหอบรรลย เมยนพกตร

พวกคนไป จากในส านก ไดยนเรองถอย วาโท วาตาคนน รายนกโมโห ตวแกโซ ดดนกนกลา เอาหวายลงหลง หอสมน าหนา ดกระมง มอดเพยง

ทานสคน อนเปนพเลยง พระหนอเหนา องคงาม หอหาพราหมณนอย เขาไปไถถาม ตามรายความ ขดไวบหอ

แลววาไป เจาพราหมณอยาดอ ทานจกฟงด รซน อยาพดตาม ตาเถาคนนน ผดแบบเบา ต านอง

มนโมโหนก พดตานจองหอง แลวออกเดนคอง พาน าทองเตา ไปเถงในวง พากนเขาเฝา บมเงา บดซ า

สวนนายกอง ปานปองปากน า กไตเตา ตามไป ประตหชาง รอดแลวทนใจ หมอมนางใน อยเรยงพรอมหนา เขาไปไหวสา ไขจาตอหนา ไดตวพราหมณมา ชชน

จกโปรดปราน ประการใดนน กสดแตเจา ทรงธรรม สพเลยง ซะเมยงตาหน รปสมนมพรรณ พราหมณนอยทใกล มางามโสภา จกหาไหนได งามวไล คเชอ

เหอไคลไหลถอน เหมอนทองอาบเนอ เทยมแทกได เทวา เลงพระพกตร บหางวางตา กายางาม พราหมณนอยหนมเหนา

รมปากแดง สแสงบเสา เหมอนหางทาเอา ยวายแยม ตนผมเขยว ดงามซะแลม สองฝายแกม คยแนม

183

ควกงคอม วาดออมปายแหลม เหมอนวงเดอนแรม สบสองค าได นวหตถา จาเหมอนเทยนใต งามวไล คเชอ มอนตาเขยว เหมอนตาลกเนอ อนเกดได เจดวน สพเลยง พรอมเปกสากน ทงฝงก านน นางใชหมอมหาม หนเจาพราหมณ รปงามเกนขาม มสเนความ ใฝมก

ปนปวนใจ สงอนนกรก หยกยมขาง กนด หยองซาบซบ ทใกลรมห วาโขงชมพ พนฟาโลกใต บมไผ จกงามเหมอนได ตาแลใน คะคอย

วางามเหลองาม เจาพราหมณหนอนอย ชางลอยเมฆฝา ไหนมา เลงผอลม จมลมพบตา รจาวราชา มาไกลตางหอง ธระปะปง สงสงอวงของ มาเถงธาน เขตคาย

อทาส ใสความหยาบราย วาเปนคสราง สาม บควรคบรก กหนาบดส เวนแตองคด บตตผองแผว

หนรปพราหมณ ใสงามดงแกว แกมสวณ ชดชอย จ าจกหวงหนก ไวดสกนอย หอไพอยปอย สวนงาม

คนวาแลว กสงทวยตาม จกเปกสาความ วนนค าหลา หนจกบทน นดกนวนหนา เพราะจวนเวลา ค าแลว

จกหออยหน บเปนทแลว กหนบหลาง บงควร เอาไปมอบไว ทเถาแกสวน จกถามส านวน ขอความเรองถอย หอหนเทจจรง ประวงเปงปอย คนมบญซา สงแลว สนางขวญ กคลาคลาดแคลว เขาสหอง ในวง ขาเฝาเหลานน รชนวาจง เลาปนพราหมณฟง บบงลบกาน วาบเปนสง อยาหวงถกถาน ในการรายความ เรองน

เตมวาโทสา มาพานหมนม ลางเทออน สญเลย อยาไดคงแคน โสกเสาหมองเสย ถาทานละเลย ทงไวดงอ

ตามไดหน แตหลงมาหน ตามเคยม ทกครง สวนเจาพราหมณ บไดรอรง สงนายดานเถา ทนใด

ไปบานทานเทอะ ใหผาสกขใจ สนจกลาไป ดวยกนพรากหนา ชวตบสญ ฝนกนแกมหญา จกกบคนไป สนา

นายดานไดยน เจาตานปากทา มน าเนตรหนา ชมใน วานาบทง อยาไดเสยใจ นาจกกลบไพ จดแจงแตงเขา ชะนะอาหาร มาปนสงเจา เปนใดไป บละ

จมภางเดนภาค ไปตามมคคะ เขาแปงใสเจา เอาดาย

184

คนอยางน อผสบหาย บมทางอาย เทาคายหงเหมน มาอปการ ใสความเขาเหลน บกลวกรรมเวร บาปราย

หนวาเปนคน ตางดาวตางคาย บใชงาวใบ ท าไป หาความเทจ หมายจกปรบไหม จกท าอยางไร รอไปสกหนอย หลอนบบต หลานกเปงปอย บยนยอม งายแท จกสความเขา จนซะนะแพ บหยดหยอนหยาน วางลา เตมทเขานอม ถวายฎกา จกลองปญญา ไดวากนเหลน ด าเนนเดน มคคาตามเสน หนเปนคพา ตางคาย มาท าขมเหง ขเหนงหนบราย ตตกต าใต ทารน

มาหาความเทจ บคองใจตน หวใจคน มนยอมตดหอย ทเดยวกน หนเปนไพรหนอย ใจกเทาดอย เทาชาง เทอบาย หมายตมงมาง มาจากลาวอาง เอาดาย

เขากยงร ทเปนทตาย รทอาย ทเสยทได หนอยทสง บเลงต าใต คนบอายคน มนษย กหลางพออาย ปสสานาคครฑ ทงททยเทพเจา พายบน

โมโหโกธะ บนพลางเดนหน ฝายฝงหมคน พดาขาเฝา น าเจาพราหมณ ตามถนนเตา เรงเรยวพน ซะใช

ไปเถงสวน อณญานดอกไม ไขบอกแจง กรยา เอาเจาพราหมณนอย มอบยายกบตา เถาซรา เรยวแรงบกลา วาเขาหนมก า ถาแมนหนหนา ทไหนจกทน จวบพบ คนวาเขา ตอสชนรบ เราเทยงเสยง อนทร

เจาพราหมณนอย ตอบถอยวาจ บหนดอกยาย อยาทกขโสกเสา ยายแลตา สองขาผเถา อยาไดโท มนส

ขอคด ยงมหมนคด จกตอส กนไป โทษเราน เทาเสนผมไหม กบมใน ตนตวแหงขา

ยายกบตา วาจาหยาบกลา จาตอบมา คะยน ไผจกเชอฟง ไดอยางไรนน ผดแบบเบา เดมท

เตมไผกแลว คงวาบหน บรอนม วนนค าหลา บทนจองจ า เขาไปพรอมหนา ทในผงคา คะทอม

เจากดใจ เขาไปหองทอง นจนงตง คงเรยง ใคหวรอยม บไดตอบเถยง อยในระเบยง เงอมพะแหงหอง

เถาซะรา มานอนเกดปอง คอยระวง บละ กลวโทสา มาตองเกดพะ จบถกตอง กายา

185

นอนขดค เหงยงหฟงหา ตามบญชา สงมาอบหอ คนเสยงขบขบ กลกหยองหยอ อะฮออะแฮม พรอมภบ

ฝงเจาองคงาม อยในหองทบ หนสองแกเถา หาวนอน พายฝายเฟอง เจาบญสงหรณ หลบบเปนนอน เหงาหมองหมนไหม เพราะวาบเคย ชมเชยรสใกล ในคะบวน เรองช

บไดจบถอง ต านองลวงช คดสอดดน ดวงทย มโทมนส ร าคาญหวใจ จงเปกสาไป สามพราหมณพเจา หนานอยใจ ลดทยหมองเสา บพอททรง โสกทกข

เพราะชาววง หนาดานมนมก มาแปดปอ สนดาน ดชวชา เขามาวาขาน หมายผานอนทร ทงพแลขา คดๆไป เสยใจนอยหนา ของบเคยม พอยร

เขาคดฉอโกง ยยงสงย เขาแสงใสสอย แปงความ พนงแลว นองตองนงตาม ในเรองความ คดงางตอส กบเกดเหลอ พทงสามผ ลวดผายคงช นงงด

ฟจาปราศรย ตอบตานประซด บคดพานหยาน ตวคง วาบดเดยวน บอกพตามจง เรองผญง ปนเคองโสกไหม มนมาพดจา ซดเซอมเออมใกล หนเปนอยางไร พไธ

จงคดหลกเสย เมอเขาซกไซ มนมาฟหยอ ปนชง สามพราหมณหวเราะ บคดคนหลง ลมเสยอบมง ทเขาเลาให

ชอนามเสยง พยงจ าได ซอบดวงทย ซาบซ า วาพระบตต ทในวงนน บมหมนหมอม ราค

ตวเจานองน อยาโสกโสก เพราะวาบญม ชวยชกมาใกล ขาเฝาเขาจบ ยบตวมาได คงเปนโชคชย ใหญล า

ไดเปนทหาร กหนาบญค า บเปนขวากเสยน หนามคม พบกนวนน หนาดซอบกล ทงสามสคน พเลยงหนอเหนา ตามองแม ลวดแลผอเจา สกหกเจดท พนบ

เหตไสน กคงสมคบ เปนเลหดวย มายา ถามาดแมน เหมอนมงหมายตา พกนคงมา รายดเทยงแจง

จงดบโมโห โกรธาหอแหง ถาเนอความแรง ซาบร เถงเกสรา เจาโอรสค จดอกสอย มาลย

กจกต าคอย ทงอนนอยใจ ต านองใน ชาววงนนอน มาดปบเถง คนเทงรอดหน จกหนลายไป บพด

พขยาย บอกนายหอซด บไดลอเหลน ลวงพราง

186

ในใจแหงนอง อยาไดหมองหมาง พเลยงแหงนาง ท ามาผอใกล เถงเปนอยางไร กจกหนได พหนแยบใย เรยบรอย ปนดใครลอง เชอเหลนสกนอย หอหนเปงปอย อารมณ สามพราหมณพเลยง เลาความประสงค ประสทวงส ละอายยมหนา บรเขาใจ พพราหมณแสงสา ดวยการมายา เรองช

บอกความจง หอพไดร ใจนองบส เชยชม เตมวานางฟา ลงมาจาสม กบนยม เชยชมใครได บตองประสงค จ านงใครใกล ใจบอาลย เรองช

นองวาตามจง บอกพหอร อนใจนองส เดนมา เพราะวาใครร องคพระเจฏฐา บใชจกมา แสวงเทยวเหลน ดวงหวใจ บใสสวางเตน บเหนภาดา พชน ใชวาหมายใจ ใครเกยวกอดฟน กบพอกอน ชมยง ชาววงส านก พรกเขาจง ยงใจประวง ใครพงตานถอย

กตามวสย ดวงทยใฝหอย หลอนจกเทยม เลยมเนอ กตามวสย แหงเจาพเชอ จกแฝงแอบเออ ชาววง

สนบธระ กจการสง จกไขวาทง หอรเปงปอย สนบมใจ อาลยจองหอย ใจบพวพน จองคอง

จกไขปน ฝายเบองพายนอง ยงบตอง วญญา ขออยาไดนบ พาโลเจยรจา แปงวาทา ประมาทหมนถอย

อนรสรปสม ส าเนยงองออย เหมอนวมานลอย ละลบ จกขยา ตาจนบพบ อยาฟงอาง วางลา

พากนหวเราะ หยอกเยาะเจฏฐา โสมนา หนสาวชนส เสยงอบอบ ซาบซบกนอ เมอกลางคนใน คะทอม

ยายกบตา อยพายนอกลอม คอยเหงยงเหงย หฟง เสยงซบซบ พดตานจากน มนวานนทา จาขวญปนป

เดอดเนองนน ฟกนจจ กโกรธาเคอง พลก ท าตงตง องดงคะทก รองดาขน องนน

วาสอยเยยะ เวยกงานการสง ลอรร าพน ฟกนตอตาน คดเปกสา งดฝากลางบาน จกบบนคาน ลนล

จกชวนกนหน ในคนวนน รคดอานดวย สนใด เดกปานนแลว ยงบหลบใหล คนจงไร อยางนเปนได จกหอจ า ขคาลอได จาค าไป ตอบทา

คนอปปรย จงไรชวชา บกลวบหยาน มลนาย

187

คนอยางน มนดแตหวาย ตากบยาย ดาทอตอหนา พระเจฏฐา เจาตนบญหมา กบสามภาดา หนมนอย

บไดทมเถยง ดกเสยงเรยบรอย ดกเงยบจอย ไสยา นอนขดค มบมอตตา เหนอคะลา อนปดขาดหน

ทรมาน ดกขานบดน ทงสคนนอน เงยบมด ลวดลมกาย หลบไปวะวด จนรงแจง แสงวน

รร าพน ตามแผงแบบเบา เทานหากจบความกอนแล

188

บทท 6

จกจาเถง สนางพเลยง เนอออนเกลยง รางแควสใส สลาดคด บลมเสยไหน แสนอาลย พราหมณนอยหนอหนอย คนสรยน ลาลงต าตอย ลบดอยคา ค าแลว

กพากน ไคลคลาคลาดแคว ขนปราสาทแกว ไชยน นจนงลอม พรอมเปกสากน เหมอนดงทกวน อยคลนอมเฝา เกสรา องคนางหนอเหนา เหมอนอยางเคย บละ

เชญเสวย ยงโภชนะ เหมอนกอนก ทงวน สมสพรอม นงลอมเพยงกน ทแทนสวณ เตยงค าแทนตอง ระเมาเอาใจ ทในหอหอง ตางคนเลง เพงพจ

พระธดา วลาวลยซด องคหนอเหนา นาร สวเนอ บหมนหมองศร บมราค สงใดใฝหอย

คดเถงงาม เจาพราหมณหนมหนอย ตางคนคอย กลาวช วางามตองาม เหมอนกนเชนน ใครมาผอเหลน ชมงาม

พายฝายเฟอง แมเอองจหลาม สดบเนอความ พเลยงกลาวถอย คนไดเจาพราหมณ ตามความนกของ ตาแลมอง ผอซน ฝายธดา เกสรานน ฟงเรองถอย ส าคญ ประหลาดนก คดอศจรรย ผดกวาทกวน บเหมอนกอนอน

พฟกน อะสงนนอน สนฟงยน ถซน วาหนาชม สมกบพราหมณนน จาวาอน สนใด

ปพภาพเลยง เบยงแกขานไข ใชการอนใด อยาถามไถถอง วาพฝนหน คนนในหอง สามยามเทง บายคอง

วาเจาพราหมณ รปงามรางคอม คนนงหน เดนมา งามเลศล า ผานหนาโลกา หาทเทยม เผยบเทอะบได เหมอนดงเทวา ลงมาโลกใต โขงเมองไทย เทศทอง

ดรนราว คราวกบพระนอง ผดผองแผว โสภา ดนอยนก หนารกนกหนา พอเถงเวลา ชดารงแจง

สะดงตนกาย บอกนายหอแหง ตามรายแซง บแคว ถาคนอนไกล บหนาฟแลว จกดกนงดอ วาท

ถาคนอนนน กหนาบดส นมตม สนนวาอน จงแกค าฝน เหมอนหนแนหมน บปดบง ขดค

แมอบล จงไขบอกร ฝนเมอขอน สายณห

189

เขาวาดแลว กหากแลวกน พระธดาฟง วาจเรองถอย วาแกค าฝน บเชอสกหนอย ตามไดยน ถซน พฟกน แตกวนนน ยามแตอน กลางวน เนอความใสไว ใควาใคฝน ไดยนส าคญ ขอผดเรองตน พอยปดบง บปนเงอนสน ทงสคนอ า งดไว

พอไขค าจง บอกขานองไธ อยาปดลางแก ไปเลย สมยงพเลยง ผสลาดเสย บลอลวงเลย พจกเลาให เนอความฝน ตามจ าจอได บปดบง ลบล

แมปพภาฝน หนในคนน จงเลาให กนฟง วาเจาพราหมณนอย แซมซอยบปผ เหมอนอนท นมตแตมตอง เหมอนเสดจ ลงมาจากหอง ตสสดา เทศทอง

หนาชมสม แหงองคพระนอง งามทวหอง โสภน คดเถงพราหมณนอย แมปพภาฝน บกนเกยดบง เทาผมเกงเสน ฟเยยเยาะ หวเราะกนเหลน ใจดใน แยมยวาย

คดเถงใจ ตางคนตางยวาย บจาอนอน สนใด เพราะมเชนน ตพปราศรย บปดบงใน ไขปนหนอเหนา หลอนสมค าฝน ดงนนอเจา ขอเพงบญเงา นองชน

พฟกน เมอกกอนนน บจลายเจา หนดเดยว ยามพร านน แมมอนตาเขยว เหลยวหนง ผพษอยถา เชอนทเดยว เปนเกยวพรอมหนา จานนทา กลาวช

เอาเขมา หมนหมอด าม มาแปดปอ พวพน แกเกยวซกซอม รวมพรอมใจกน สนเหนเทาทน แกลงลวงลอเหลน แมนจงจาม แขกลามนอกเสน บใชชาวเดน ตางเชอ

พรกแพง ใครแฝงฟกเฟอ จงเจตเออ พวพน แลวมาเผยบเทอะ เพดเพยงตวสน หนรเทาทน แกลงพลางลอเหลน ดวงหวใจ บใสปวนเตน ซะเดนเฟอน เคลอนชาย

ตธนตา เทยงหมนบยาย บไหวหวนเสง เฟอนคาย ในชาตน พอยานกหมาย บคบคนชาย เชยชมรวมหอง อยาฟแถมสอง อยาปองขดของ เตมตแผนทอง อาบเนอ

บปรารถนา อยามาเงอดเงอ หอเปนแงมสาว ยาวใย สนางพเลยง ตางรในใจ วาดวงพระทย ขดเคองโสกเสา จงยอประหนม บงคมกมเกลา จาโลมนาง บชา

แมเหมอนพระจนทร เรองพรรณสองฟา บมเมฆฝา เงาบง

190

เดอนอยพน ภยมเวห สชชน ชาตชายต าตอย เปรยบเหมอนตงสา กระตายตวหนอย ผนเอาเดอน อยฟา

พฟเหลน เปนค าหยาบชา อยาจาหมนสน สนโท ประทานโทษเทอะ อยาไดโมโห แลวพวกท าโท ทเคยกลอมเฝา ทงสนางขวญ พากนทลเจา ถนอมเคยงนาง กลอมรอง

พองกดดส เภรพาดคอง เสยงสงกอง นวลด สงสารนางนช ราชบตต ยามเมอจกม คซอนพงเฝา สถตแทนทอง เรองรองบเสา หอใจนางเมา เยอกรอน

อกทรวงใน หวนไหวซะทอน หลบได ไสยา ซะแคงพางซาย ยายฝายทงขวา กลบไปมา เปลยนพลกปนขว า บเปนปราสก ซะแคงสองก า ใจนางเฟอน สอดคด

มอยหลบหลง เลยทรงนมต เพราะทพยเทพเจา บนดาล สะดงตนฟน นางวาดผวา พระสรยา จกดารงแจง นางแคนใจ พระทยเหอดแหง เหมอนปนยาแทง เพดเพยน

จงจกเรยกหา สนางพเลยง มาเคยงนงขาง นงไว แลวองคหนอนช เลาแตลงไข วาสนฝนใน จงไขถกตอง วางเหลอมหลวง ลวงเขาในหอง บนสวณ แทนทอง

เกยวขะหวด รดอรานอง พอสายสนเสยง ทงองค สนแผดรอง เสยงพอหวหน หมายปงอนทร ชวตขาดสน สนนกกลว ตวพอสนอน เถงเทงทน เดยวน ดงความฝน อนสนกลาวช พหนจมขา สนใด ปพภาพเลยง นกอยในใจ ยมละไม วาไปตอหนา ลกขณะฝน เจาจนทรสองฝา ในรตตยา ดงน

คนจกไขปน หอแจงกลาวช ในเรองขอ ส าคญ เวลาคอง ย าเขายามสาม จกไดคทาม สนใดบแจง ดงพเคยหน ตามต าราแสง จกบพอนาน รบน

จงอวยพอร บวรกลาวช ในทหอง จนดา บพลาดพลง ค าปรารถนา บชาวนนา เลอนไปพายหนา แลวหยบสมด ต าราเอกกลา ถวายองคนาง หนอฟา

เกสรา แมแกวหยวาดฟา กทรงอานดวย สบพน อกษรบอกซด บพดค าฝน นแนส าคญ วางพษกลา คนมนกด อตตามอนขา ตวเซงซา เกงพษ

แมนมนกดไผ ออกในนมต ยามเมออน ไสยา

191

จกไดรวบรก กบสเนหา บไคลคลา เทยงแทเปนหม แมนงรายกด รดพนเฝอฝน จกไดลาภา เพมยศ

จกไดสสม ภรมยเซอมซด บวาผ ญงชาย นางเลาเรอง ยงสมทรหมาย กสดแสนอาย ขดเคองเรองสาง สนางขวญ นงเรยงเคยงขาง เหนเมนนาน พระพกตร ตางอวยชย หอองคนองรก จ าเรญหนอเหนา นาร

องคหนอนช ราชบตต ไขวาท ดวยความโกธเสา พนแกลงจา เลกลใสเจา บพอทท า ร าพจ

ชวยประสม ยงสารอานคด ผดแบบเบา บวราณ หนวาเคยดแลว ซ าแขงประจาน ชวนอานธาน ยงต าราเหลน ต าราอบปรย บดนอกเสน บเปนทฟง เชอคก

พนหากเหน เปนผใหญนก ยงไวหน พาท หากบกระนน กหนาบดส จกวาพอท หออายจนได วากบสาวส นารใชใกล คนจาวาไป เทานน

มโมโห โกรธาคะยน เขาสหอง ไสยา สพเลยง ไดยนเสยงจา องคธดา ขดเคองโกรธเสา ตางประหนม บงคมใสเกลา คอยจาค าเบา ตอบทา

คนสรยน เรองพรรณสองฟา ออกจากหอง ไชยน นจนงลอม พรอมเปกสากน ค าฝนองคนาง ผดประหลาดดวย บใชแกลงจา วาทาแสงสวย พเลาลมทวย นงนจ

บสวยงาม ดงความนมต บหหม ปดความ คนวาแลว ซ าพดทวยตาม สงสารเจาพราหมณ จกทกขโสกเสา อยในสวน รอนรนซะเอา เราออกไปคา พกน

ลองไปปราศรย เยาะไยนนน จกอยแหงดาว แดนใด เพอเราจกร อยต าบลไหน ถามไถด หอรแนแจง คนเปกสากน ตกลงขาดแหง บนนแรง งดไว

ท าเลกล บอกกบผใช จกไพแอวหอง สวนท ไปเกบดอกไม ถวายพระบตต คนหนด พรกพรอมถกตอง จงพรอมกน เขาไปในหอง เอาแวนโรงทอง สองพกตร

เขมาจน ด านลเจยดพกตร ดเลยนเกลยง ด าด เสรจเมยนแลว ปกทองเกศ หวกดส าร เรยบรอยจอนจาน

ระเบยบตนผม สมงามเสยงถาน วไลงาม แงงด ผดหนาทาจน คะแชะสวางรส หอมออนอวน ควรดม

192

ตางนงยก สทองงามกม หมกองทอง ชนนงยงขน เรยกคนใน ทไวใจหมน ตามทวยทน หลงลอม ถอซองซะลา ผาเชดหนาพรอม พระพเลยงเจา นาร ออกทวาระ ไปตามวฎฐ สวนมาล ทจงเจตของ หมนางทาส นารตามปอง ด าเนนเดน ยางยาย

คนไปเถงสวน อญาณเขตคาย กชนส จนดา ฝายสองเถานน ระวงรกษา คนรตตยา พากนผอเฝา ระวงรกษา เจาพราหมณหนอเหนา คนสายอรณ รงฟา

ยายกบตา กลาวถอยหยาบชา วาตาแกเถา ผวมน บาวเรามไว สคนจมกน มกายาพรรณ รนลามหนมหนา วาตาเหยตา คมไปถางหญา กวาจกเยน แตงใช

หอไปเผยวสว อญาณดอกไม เอาเสยมจอบหอ มนไป ผผวหวเราะ ตอบตานปราศรย ตอบเมยมนไป เพราะสองแกเถา กคดบเหน ยอนเปนผเถา ปญญาเบา มดมด

เสยแรงม ทาสใชใกลซด ทานมอบหอ เวนเคน มบาวไว กใชบเปน เจนจบงาม เปนคนเขาเสน หอฝงเขา มวเมาแตเหลน เสยทงวน อมทอง

จกหอท าการ เนองนนเดอดรอง เสยงหมกอง ององ รมรานฟงฟาว คะเหมคะหมน รบเรยวพลน เดอดนนปนป วาเดกเหยเดก พากนมาหน การงานม จกใช

จดแจงเสยม มาเกยมเทะไว ปนสงหอ คนอน อยาท าเหนอยลา หลกหนาหลบกน หอรบเรยวพน พากนถากหญา อยานงนอนใจ หลบไปลหนา จกพาไป เดยวน

ค าปากจา ตาเถากลาวช ปนแสบไหม จนดา ยามภ านน หนอกระสตตรา ไดยนวาทา ขดเคองโสกเสา ปนใครเอาเสยม สบหวอายเถา หอเลอดไหลมา ทนเทา

สวนพเลยงพราหมณ แกไขแตเคา กบตาแกเถา สบพน วาอยารอนราย กบพวกตสน นองสนทกวน ยงเจบปวดไข ขออยาจ า ล าลนจนไหม สนจกท าแทน นองชน

ตงไหนถงไหน จกหอท านน ขอแนะหนา น าไป ตาเถายางยาย ประเดยวทนใจ เขาสวนมาลบ บชาน าหนา ไปเถงถอง ทแดนเอาหญา แตกใบมง หลบชน

จงวดวา ปนหญาทนน ปนตาหอ ทนใด

193

ไผท าคางไว กบยอมใจ จกใชท าไป จนเตยนเลยนกวาง อยาเอาความอด ความรอนมาอาง อยาหอฮาดฮาม คางไว

สวนตาเถา เขาไปรมไม ในรมตน ชมพ มนผดวาดวา เอาผาลงป แลวทอดองช เอนหลงเตกเสง ระทวยหวหวย ลมเชยพดเหวง ลวดหลบไป มะมอย

หมายจกระวง ผอเจาพราหมณนอย มนกมวยหนา หลบไป สามพราหมณพเลยง ลวาดตาแลไหล หนจาวเมองไทย มวหมองหมนเสา เดด

ดอกล านวล ทจวนใจเจา มาปนองคเรา นองซอย แลวฟจา พาทเรยบรอย กบองคยอดสอย จอมพล

เถงมาดแมน ทกขยากตาจน แสนทารน บกดนถากหญา ตพอาสา ท าแทนนองหลา อยาหมองวญญา หมนม

เราคอยรอฟง ไปแถมวนน หนบลวงขาม ยาวนาน อดเพยวนก มกไดกนหวาน ค าบวราณ ควรตามถอมถา รายเสยออน ชางดปางหลา พหนมมา ปาลา

คนกลาแขง เรงแรงสะงา เหมอนพราเถยนกลา คมบาง คนเรยวดวนนก ชางมกเสยการ ควรดเยายาน ผอนผนถอมถา แมนวาผด คอยคดไปหนา อดสารอไป เหนยคาน

คงจกเปนการ หมนคงบยง อยาไดสลง สนทา อดสาคอยยก บาทเบองหตถา จบเสยมมา พากนถากหญา เพราะบเคยท า สบหลงสบหนา ผดไปมา วาดวาย

แลวเปลยนกบสบ ผดขวาผดซาย เสยมจอบผาย นนเนอง กระสตหนอเนอ เชอแทนค าเหลอง แสนขดเคอง ส าเรองขอนหยอ

ซะทอนรอนใจ พไรบนหอ วาปนลอไป ครงน ไดมาทนทาน ประมาณเพยงน คนคดดงอ เสยคน

หนบพน ตลอดตวตน ไดมาทกขทน บกดนถากหญา มาขมเหงกน บเลงตาหนา ยงสามภาดา พชน สงบกกคอง หอถองถซน มาเกลยดน าหนา ปนชง เตมวานางฟา มามอบปงปน แลวจกใชท า บกดนถากหญา บปรารถนา อยาจากบขา บจงใคเทยม เรยมรก

เจาอดอด ขดเคองแคนนก บใสสวางหนา สบาย เจาพราหมณนอย บนครางขยาย สวนสามพราหมณนาย ท าเมนถากหญา กบจาเถยง ยนเรยงพรอมหนา บจาจมคราง ใหญนอย

เสโทไคล หลงไหลอาบยอย ทกลางเปงปอย ท างาน

194

ขอวางนทาน ยงหลายบาทขอ ยามพเลยงออกอญาณกอนแล

195

บทท 7

สนางขวญ คนมารอดแลว สวนดอกแกว ทดวงใจผน ทงสพเลยง พรอมเปกสากน กบฝงก านน สาวสนบาวขา

แตจกรวมกน เขาไปพรอมหนา กบบงควร ดวนซ เราจงพากน อยถาทน จกหนดงอ บงควร

เราทงสน จกเขาไปสวน แลวท าคะบวน ชวนกนร าตาน ถะหลสอดเกบ ดอกดวงจจาน ทสวนอญาณ พลก

แตมอนนเดด ดวงจตนนนก เถงหนอเจา องคงาม เนตรซะรอย เลงแลคอยตาม ลวาดแลพราหมณ ยางยายสอดเตา ตาคอยแล ส านกสองเถา ทตากบยาย อยนน

บหนเจาพราหมณ องคงามเจองชน มใจอวงหอย พวพน สพเลยง ตางคนจากน บองนน จากนตอหนา วาประหลาดใจ เจาดาวไหลฝา แตวนวา มอบไว

เจารปทอง ของขานองไธ อยสวนดอกสรอย มาลย ในวนน พอยหนไปไหน จาร าไร ร ารตานถอย ตางตวตน ตางคนใจหอย พระองคคอย หนอไธ

รเทยวไปสวน อญาณดอกไม เซาะเกบดอกสอย มาลย พระพเลยง ตางคนสงสย ยมละไม ทวยไปผอเหยยม ไดยนเสยง ส าเนยงกองเกยง ไหลเนตรเรยง ถซน สจอบเสยม ฟนดนทนน กะมงหน มองเมยง หนเจาพราหมณนอย รางหนอยก าเสยม สามสคนเรยง ก าเสยมถากหญา ปนอนด มทตาหนา กเวทนา ยงนก

หนาแคนใจ ตายายแททก มนคดดงอน สนใด มนมาแตงใช ท างานตามใจ แสนจงไร อยายอายเถา ลวาดแลหน พราหมณนอยหมองเสา แฝงแอบเงา รมไม

หนาสงสาร เจาพราหมณหนอไธ จกคดอานแก สนใด มนมาแตงใช กหนาเจบใจ ไผหนอยางไร รายดชวยดวย นางปพภา วาจาแสงสวย ขวยวญญาณ ยงนก

หนาบดส บดไซซก บควรลวงเขา ในเดน ออกไปกอนเทอะ พอหอเขาเหน พอเปนทวงท รายดถถอย

ฟงไมตร เขาดสกหนอย คอยผนผอนทาง งางไง เปกสากน แลวเกบดอกไม เดนเลยบใกล ทวยทาง

196

ถะหลชกช นนนจาถาม ดอกอบลงาม แบงบานบใกล ท าสะไหนหนอ พวกเราจกได เสยงวอนใย ออนคอม

ท าเลกล วนเวยนแวดลอม ตาสอดดน มองเมยง สามพเลยง กดกฟงเสยง เหลยวแลเรยง หนพเลยงเจา หกสวรรค ชนพรหมทงเกลา ดาวดง ชาตชน

เหมอนจกเถง รอดเทงยามนน ใจชนส ดใน เอาเสยมวางไว พร านนทนใจ ลกยางไป บชาดวนเตา มาบอกความ ทงสามหนอเหนา คอยจาค าเบา ซาบนอง

วาเดยวนเขา ชาววงเทศทอง มาทหอง สวนใน เชญเจานอง ไปปราไสร พอเชอลองไพ ปราศรยถองถอย ดทาทาง นางในสกหนอย เปนไรไป นองรก

สสวณ เหลยวจาตอบรบ ขนตอบถอย ภาดา สนบคบรก บปรารถนา คนพภาดา รกเขาดงอน

จงไปพดจา ปราศรยใฝฝน พลวน จองคอง การถากหญา ไวขาผนอง จกเผยวกวาดหญา ท าแทน พายฝายนอง ใจบหวงแหน สนเบอแคน อยายอายเถา

ขออยาหอมน ค าลามโสกเสา หมองดวงเซา คงแคน หนาร าคาญใจ ดวงทยแงกแงน แสนโสกแหนน ในคง บใชกลาวเทจ บอกพตามจง บหมายเพาพง ความจงแหงขา แลวกบจก ลกไปถากหญา บเหลยวแลมา หลกพลว

ท าตวตน เหมอนคนขรว เพราะก าบเสยง ทวยเทยม สามพเลยง เขาลชงเสยม แฝงแอบเทยม ตามเดนเดนหญา วาขออยาท า ร าคาญตขา แปงใจคอด ปากทก

สามพพราหมณ เลาลมนองรก บแขงหยาบถอย วาทา แลวยางยาย เขาไปฟจา ไขวาทา ปราศรยไถถอง วาหมอมนหรอ มาจากวงหอง ทงสคนนาย นองรก

เปนตลาการ จกมาไซซก ยงเรองถอย ความซม เมอเยนวนน คนในไหลสม พากนมาซม รดไวดงอ บปลอยตว มวหมองอยหน บรรายด ถซน

เขาฟองหา วากระไรนน บถามไถถอง สนใด สวนลกความน รอนรนหวใจ เหมอนดงไฟ รอนรนเอาเขา วนวายใจ ลดทยหมองเสา เทาอดนอนเซา นงซบ

ขาบเคยหน สนบเคยพบ บมหวางได ไสยา

197

ผคมกราย ทงยายแลตา ลกขนมา แตยามบแจง ถามบบต ราวแตงแสง มาก ากบแคม บละ

จ าถากถาง เอาหญาระยะ ตองนงส ท างาน เหนดเหนยเมยเนอ เหลอทประหมาน สทนทาน การเถยงบได

หมายสบมร บมกนใกล แสนกนดารใน แลนอง เปรยวปากจาง คอยางคนทอง อดหมากเหมยง มร

ญาตพนอง บานชองบหม ทกขกล กาละเสยงถาน เปนคนคะพา พรากคลาเมองบาน ซ าปะคนพาล กลาวช

สารพน ขดสนครงน บเหลอกวาหน ไปเลย หากเหลอแรงแลว เจาแมคณเหย สนยงบเคย ปนปานดงอ

ไดมาประสบ พบกนยงหน กอนออนม บร ตชงวงราว ฟสาวเกยวช ฝงหมขา บเคย

ฝายโจทงดไว หอสบายเสย บปราณเลย คะยนขอขน ธารกมม แตจ าเลยอน หนเปนคะพา ตางคาย

ขอเชญนาย เจาดาวฟาชาย พอหยดอยหน สกยาม ขอเชญหมอมนอง แมเอองจหลาม พอปราณพราหมณ เมอความทกขตอง อยากนแหนง ซะแคงแคนของ พอผอคอยทอง ยากทกข

เมอถกตาจน ตกดนมนมก ซกซอนผาย เทยวเดน พระพเลยง ละอายขวยเขน ตาแลเมน ยมแยมในหนา จงตอบความ เจาพราหมณแสงสา ตามธรรมดา แตเนน บหอหลดไหล สนใดขาดเคน ตามอยางเหยยม บวราณ บใชวานอง เปนตลาการ ทานในวง หอคมไวถา

มแตสวน เปนส านวรหนา ปดบงไป บพน จกไดสงไป ทโรงศาลโนน เอาเรองตน คด

เขาทลกราบนอม ธดาบตต รายแลด เทยงรเมอเฝา จกออนผน รจกเตอมเขา กสดแตบญ ชวยค า

อกระจง แจงความเหลอล า หลายสงขอ พนพว วาพราหมณนอยน มนชเปนผว ไปเอาตวมา วนวานอน เมอคบกนเอง บเกรงกลวหน รอยพลวน เฟอฟน

ชวรด เหมอนเขาวานน เปนพวกอน ชาววง หนาสมเพทนก ชางรกอายสง พวกชาววง ท าเดนใสใกล จงรบสงถาม เอาความจรงได อยาเอาใบบง กงลบ

อยาอางขดสน เปนคนอาภพ อยาหบหหม ตวคง

198

อยาหลบหลกเพยน กลาวเผยนความจรง ขออยาประวง ซอนซกเงอนดน สวนตวเจาพราหมณ ทงสามนอน เปนพงศพนธ พนอง

เปนพวกเดยวกน เดนดนเทศทอง มาเทยวเกยว ชมยง ชอนามใดแท บอกแจงตามจรง ยงกงใจใน บใสสวางแจง พบกนวนเดยว พอยเหลยวถามแสง หลายรายแซง จมฟอง

วาสมปากจาง คอยางคนทอง อดหมากเหมยง มร สารพด ขดสนบหม หมายสบมร คาสกกเบย ลกเมยเขา ใชคนต าเตย พอหากน ามา สเลยง

ขอบอกตามจรง อยาอางหลกเพยน อยาดกนงดอ วาทา จกชวยสมเพาะ ปราณเมตตา กรณณา เหมอนจาไถถอง หลอนดวงหวใจ ตกในกลางหอง บแซเซอน เงอนงด

จกตงใจเปน สมมะธรส บหดหสน ผนแอม เจาพราหมณร านก หนวารกแหลม ชางแนบแนม เสอกไสใสหยอ ชางปราศรย เยาะใยหลายขอ บเสยทนอ นองรก

เปนตลาการ ส านานไซซก มาจากหอง ในวง เชญเจาซกไซ ไลเรยงสจจ โทษพอยาบง โทษนองอยาปอง ขอขยาย ตามกฎหมายตอง โทษคณม อยาพอง

ขออยาล าเอยง จ าเลยโจทกฟอง กสดแตเจา ทงมวล แมนนองสมคบ กบพวกขาหลวง ผดกระทรวง ไดล าลวงขาม ควรประหาร ตามกฎหมายหาม ฐานผดชาววง ชดชน

ถามาเกยวพาน กบเขาพองนน จกวาอน สนใด สวนเจาพราหมณนอย ดนกสดใจ นบวาไป อยาไดหมนตน เตมเอาพราขวาน มางางปากขน บไหวหวนเฟอน ขดงาง

หรอจกสงสย บดายเปลาวาง กเสยทอาง ความไป หลอนหมอมนอง รในอกใจ แหงองคนงไว บตตหนอหลา

ทานรบสงถาม ชอนามตขา ทงสมพนนา โคตรเชอ จกไขบอกปน บบงลบเนอ ฝงหมขา สามคน เปนพนอง พากนเดนหน ชอนามสานน โมลาวาอน นนพราหมณวเซยร ร าเอยงถดหน นนสสวณ นองซอย

ชนนสา แหงเจาพราหมณนอย สบหาขวบเขา เนอนาย ชอเสยงเรยงรก หมอมชวยทลถวาย อยาผดเปลยนลาย เรยงยายกราบเฝา แตเคามลลา ไดมาทองเตา ส าเภาเดน แมน า

แตกขจาย วอดวายเสยงซ า กลางยานกวาง สาคร

199

สามสพนอง พากนเดนจร เทยวซกซอน พลดเมองจากบาน มาหนรตฐา รงเรองหลายถาน ขนเทยวชมเมอง เจองชน

จกไดเกยวพาน ทานผใดนน กหาบได เนอนาย สนชาวบานนอก บอกหอตามสาย บจลายนาย สนใดบอกเสยง พดจาปราศรย บใยเลยนเกยง เปนค าบด หยาบชา

บออนนวลหวาน เมอตานตอบทา บเหมอนหมอมหาม ในวง ฝงพน บอกแจงจรงจง พวกในวง บไดลวงขาม เปนใหญสง กวาฝงนางหาม อยในวง เทศทอง

ทกวนนเหย ตขาพนอง บหนชองหอง แซงราย ใคเปนบาวใช เหมอนนางทงหลาย ขอถามจมนาย อยาบงลบถอย หมอมผมาถาม จาหวานองออย ชอนามใด ใคร

สนางขวญ บบงขดค มใจหลงหล ใยยาว นางจาตอบรบ ใจชนบานขาว วาขาเปนชาว บานนอกขอกเสน สนบเขาใจ มาเหยาะหยอกเหลน เปนคะบวน คายคบ

ฟจาปราศรย เหมอนไขอานพบ เสยงองออย ควรฟง สงสยใคร ชอนามสจจง จกไขอานฟง กพอจะได นางอบล คนนบอกให ..................... .................. จงกละณ ทมานงใกล ปพภาวด ชอชน

สสดา สมยงคนนน จงจ าจอหมน อยาลม ถายงคดแท บกลวตวหรอ ยงหมายยาวยน ใคเปนขาเฝา ยอมเปนคน ปฏบตเจา จอมองคเรา หนอไธ

กจงอดสา เฝาสวนดอกไม หลอนขามได จกท า คนยงคดแท บกลวตวหล า บขเกยจท า ก าใจถอมถา หออยไปเถง รอดเทงปหนา ฟาใหมมา รอดแลว

คงจกเปนการ หมนคงบแคว กจกผองแผว ยนยาว นกเลงเจาช ฟอจาสาว เหมนบดคาว องอาวทวหนา ท าหอเจานาย อบอายขายหนา ทงปแลเดอน บยง

หอเขาตเตยน นนทาหลายครง เปนหมนหมอม ราค ท าเชนนน มนหนาบดส เจาพราหมณช ฉลองตอบถอย

อยาเหยาะไปเลย หมอมเหยขาขอย สนบพลอยท า ดงนน ถาไดรกแพง เฝอแฝงเฝอฟน เถงตราบเสยง ชวา

เทยวเหลนเชนน ประสประสา ควรรมา คดรายหมายหมน จนมาถกเกาะ เพราะญงนนอน มหทยง เพดยะ

200

อบจนใจ ทพงเพงพะ กหาบได ทงใด ตองนงงด เสงยมเคยมใจ หลอนวาจกไป ถวายตวกราบเฝา กยนเกรงกลว เกศตยศเจา จอมองคเรา กลนค

ลวดขดขอ ขดงอมบม บหนเปลงแจง แซงลาย ยงบร แหงองคสมสาย จอมองคนาย รปรางแหงเจา สกมาวคาวใด พระทยหนอเหนา รายรด บร สนเปนคนจน ทารนบนย พดพรากบาน เมองมา

ถกบทวาไว คนอนาถา สดปญญา เสยงแกนแกนหลอน ตวบตาย ยงแตกายจอน หลอนหมอมเอา ธระ

สพพะถะ กจจวาทะ น ากราบเฝา เอาทล หลอนยงหนมนอง ค าชอดหนน จกไดเพงบญ คณนายเมอหลา พอไดฝากกาย สบไปพายหนา บทอดทมลา ขวางละ

แมนวาไดม คพงเพงพะ ขอฝนฝากดวย อนทรย ทกวนเดยวน ลกเมยบหม ไขบอกตามม บลวงลอตาน เพราะความจนใจ ทารนเสยงถาน บหนชองทาง มดมด

ตองขงขวาย อบายเบยงคด บหมหลกหนา ทมลา พระพเลยง ไดยนวาจา กรอชฌา ดวยความรกหมน แกลงหนวงหนก ขดขวางไวหน จาร าพน ถซน บมทกลว ตวผเดยวนน กเทยวเทยวดน เดนไป นงมนซก นงทกขหวใจ นงท าไป นงความทกขปอ บเปนคณสง ประโยชนสกขอ ในการเทยว เทยวลด

จกธารกรรม ไปท าไมนก สนบเขา ใจทวย จกอยทน กหนจกสวย เผอจกรวย สวยงามพอเถา

จกอยเฝาสวน อญานแหงเจา หมายเพงบญเงา บฟน เปนขาละออง รองฝาบาทพน จอมหนอเหนา นงไวย

หลอนยงหมอมนอง จกชวยอาศรย กราบทลไป บหอหมนสน หนจกทนทาน เปนการจกหมน สารพน บอกช

กจกอยสวน อญาณทน ต าแหนงหน ไปพลาง ต าหนกนน มสหลงขวาง ส าอางงาม จกนอนนงเหลน ใหญกวางขวาง ตามจกวงเตน สบายเยน ชนยาว

สวนตสน จกคอยนอมนาว พาหนอเหนา นางมา ทสวนดอกไม เกบเอาบปผา สคนธา จมปากาบสอย คอยมองแล แตพอหนปอย จงสงเกตคอย ใหซน

201

คนบสม ดงขาวานน หอคอยผอเสยง สนดาร จกบดพลว หนบเปนการ จกหนหลกบาน บดเบอนบหาม กตามแตใจ บไดลวงหาม บขนดวงทย ลวงไว จกเขาไพรสน พนมปาไม กสดแตเจา จกไป เจาพราหมณแยมยวาย ตอบถอยอาศรย จาค าใย มวนเพราะตอบถอง

สมเปนมลนาย อยในวงหอง ดวยกรยา กพรอม ทจรงในใจ สนหมายหลงนอม บบดเบยงแก แซเซอน

แตเจาพราหมณนอย บมไผเหมอน บฟงเฟอน นองรกหนองแหนน ในรตถา ระวงขงแหวน ปตถว เทศทอง

บมไผเหมอน หนกแหนนเพยงนอง บกระเดองขอน คอนเฟอน ถาหนซอบรก บมไผเหมอน พอชวยคายเคอน เพราะค ารกตอง ชวยเชญองค ทจงเจตของ จบวทอง กลนค

หลอนองคธดา พามาหอร ขอมารอดหน เรยวพลน ในวนพกน เผยบเหมอนนดกน จกผนเพงบญ ไดเปนขาเฝา จกทลจลอง ในจอมนอมเกลา พอหอวองไว คลองไว

จกไดเปน ขาเฝาเหลาใช เกบดอกสอย มาลย เชญเจาชวยคด ทพกอาศย ไดอยสบาย ทธดาสราง หอไดผอนกาย สบายยนกวาง หลอนชวง บมาง

คนเจาอดหนน บสญเปลาวาง ไดเปนทอาง เพาพง สนางพเลยง จบชอบใจจรง สดคระนง สดคดดงอน ถาขาดเหลอ จกเกอหนนหน จกเพมพนทน เตอมชก

บหมายเปน มลนายแททก จกคอยเตอมตม ท าคณ บหอเปลาวาง เรยรายหายสญ จลองกราบทล อดหนนเตอมปอง เหตมาอาศรย เพงบญสจจอง บหอมฟอง ช าช

บหอแตกแตน หมนบางทะล จกเตอมตม ชทน จกเปนขาใช อยกรมเดยวกน ตางร าพน ร ารตานถอย

มวนงนหนว พวพนองออย หลายนยยา บนอย ปราไสร ไปมาเรยบรอย บจาหยาบถอย ค ายน

ตานตอบทา ตามความประสงค จบหมากวางลง ทคงสองหนา วากนเทอะนาย อยาอายตขา จาค านวล มวนเพราะ

ฟจากน ไพมาหยอกเยาะ เหยาะหยอกออน พวพน ตางฝากค ารก ค าแพงจมกน จนตระวน เบยงชายลงหลา พดจาปราไส เยาะไยแสงสา พเลยงลา ยางยาย

202

ซะเมยงแลเหน เดนกายซะมาย แลลวาดเหยยม เดนภาง หนเจาพราหมณนอย โสกหอยหมองจาง ทงสามสนาง พโรธโขดเสา

จงเรยกหา ตายายสองเถา มาดาค า หยาบชา หอเจาพราหมณ เอาหญาระยา จาเดอดกอง นนทอ

บดรปราง ทานนนบางหรอ จกสมควรลอ ถอเสยมถากหญา เกอบจกบไหว เหอไคลยอยหนา ทนนา อยาใช ปลอยทานไป อยากกขงไว เหมอนกอนก ทงวน ทานจกไปพก ทต าหนกจนท ถายงบฟง เหมอนปางกอนอน หอทานโมโห โกรธเคองดงอน บเหมอนดงค า สงช

จกลงโทษหลาย ตายายครงน จมขาดขว า บรรลย สงเถาแกแลว คลาดแคลวทนใจ เรยกก านลใน บาวใชเทยมขาง ออกจากสวน อญานแกวกวาง ด าเนนทาง ยางยาย

ตามถนน หนทางเขตคาย เขาสหอง ในวง สชชน ฟงแถมบทหนา บทนหากหมดความ กอนแล

203

บทท 8

สตตบท บหมดลวงพน กบมารอดตน แหงบทอตถ สพเลยง เมอเภสจจ เขาสในวง จากพราหมณเพอนเตา เขาไปหา ธดาจอมเหงา นจนงเทยม เลยมซด

เลาอาการ พราหมณไดผกมตร กบพวกหาม นางใน พไดหยอกเยาะ ปะเดยวทนใจ ทานขางใน ปราไสรใฝแอม เอาซองหมากสบ พค าจบแหลม ปนพมา ฝากนอง

พอเชอลองไป ปราไสรปากพอง ชฟเหลน สกท ยามพร านน หนอชนเรองส ไขวาท สนองตอบถอย วาบซอบใจ เยาะใยสกหนอย ดวยการรายรอย เรองช

เหตผลตนปลาย รายดบร บไดซาบแจง แนวนาว เทยวเกยวเจาช ฟอจาสาว เปนหมนมอมคาว แตกราวปนป ยงบเปนจรง กยงจจ เปนราค หมนม

เหมอนเรองราว บวราณกลาวช ไผหลงเชอดวย ชมญง โลภมากนก มกสบหายจรง ฝงชมญง พเลยงสผ กหนาดอาย ชมชายใจหล หลงงมง เปลาวาง

สนชวยตกเตอน กลวเซอนฮาดราง บสมใฝอาง อารมณ ดวยเตอนบอกซด ควรคดหอสม กลวหลงเงางม ทวยลมปากตาน

กลวเหมอนวาวเหน พระพายพดปาน จกบทนทาน พาย จนปกหก ขจดทะล ยบปนปน ตกมา

เจาตอบนอง ตามความเมตตา เตอนบอกมา ทงสามพวกขา หอมสต คดรหลงหนา เพราะกลวไคลคลา คลาดแคลว

พอวามา กซอบอยแลว บผดแผกถอย ค าใด บใชพน จกหลาหลงใหล เถงเกดภวยภย ถอยความหนามเสยน

เพราะซอใส เหนไปหมดเกลยง จงวนเวยน ดงน ตองบงดวยหนาม ตามต าราช ตามอยางเหยยม เดมม

ขอนงนน หนอชนเรองส ใชกฎมพ ไพรนอยผหนอย ไดพลดรฏฐา ปชชาขาขอย ทงฝงพงพน ใหญนอย

ทงพระปตตา ราชาคนคอย แลจอมยอดสอย มาดา พอกหนอเนอ เชอกระสตถา เทยวเดนมา ทกขยากอยากกน

เผอพระบตต ปราณดงอน พอผนผอนทาง ทกขรอน พอไดอาศย ใบมงเหลอมซอน เปนหวางหอง คราวครา

204

อนนงนน เปนชาวรฏฐา เลาลอซา รซนถแจง ตลอดเสยง ส าเนยงสวางแสง ทวดนแดน ใฝคด

อตถทสสา นาๆทวทศ ผบแผนหนา สทธา แมนพระพชน บมดอตตา ในกลางชนธา มคนบอกให กจกตดตาม ทวยไปจนได สมคระนงใน ร าพจ

พวกชมเรา บใชบคด คงสบสอน ตามทวย บดเดยวน พบลาภงามสวย เถงทดรวย ดวยใจหยอนหยาน ไดพบขมทอง ตามต าราตาน บควรลมลาน ใหแคลว

คนวาบขด กสดดายแลว จกหลบหลกหนา ใดด สดแลวแตนอง จกหลบตวหน สสวณ รอนรนซะเอา คดเกรงใจ สามพราหมณเพอนเตา ถอนหดไธย ใหญทด

คอยเบยงผาย ขยายผอนลด จาพดตาน ค างาม นองกใฝคด ร าพจทวยตาม ดวยนยายความ บอกไวเปงปอย

กลวเหมอนตงสา คะตายตวหนอย ผนเอาเดอน อยฟา เพราะเรายากจน เปนคนต าชา ใคจาแนบหนา เทยมนาง

ขานองน หนทขดขวาง เพราะตวหมนบาง ดวยการดงอน การทงผด ตดกนเปนหมน เชนชวง บมาง นคครา กตองเลกราง เขาปากวาง ดงไพร สามพเลยง ตอบตานปราไสร หอซอบดวงทย แหงองคนองเหนา

บรกรปงาม กตามใจเจา บขนดวงทย นองรก จกไปทไหน ไปทวยบพลด จนมงขว า ชวา

แตเวลาน ค าแลวจวนตา เราพากนไป อาศยใฝอาง ทต าหนกจนท พระบตตสาง หมอนพรมม บไร

เสยใจเขา ทไดสงไว เราไปอยหน หลบนอน ชวนชกนอง ยางยายเดนจร เขาประคอง เดนกายแอบขาง ขนบนต าหนก พดเผยปองกวาง ทวารา ปองชน

ทศนา ทกหองหลบชน ผบทวเสยง ในแดน ตดบานพบ ลบแลกนแขวน แทนบรรทม ภรมยอาจอาง สามพพราหมณ บเหนหางขาง แฝงเทยมทวย บพลด

เชญสสวณ ขนบนแทนรด แสนทอน สบาย ชวนพราหมณพเลยง สามคนสหาย อายคงเรยง อยเคยงแทนปอง เถงรวายตร ดาวเดอนแสงตอง หมดจากฟอง เมกฆะ ทงเดอนดาว ขาวผอนยวาดยวะ ใสสวางเหลอม ฟองพรรณ

205

สสวางทอง ทงฟองพระจนทร สสวณ องคพระหนอเหนา เผยพระแค ลวาดแลตาเจา ฝนฝงดาวเดอน แวดลอม

ทงดวงพระจนท พรรณงามบชอม ลมลวาดตอง สบาย นารพเลยง สคนสมสาย มาเถงวงนาย จตใจบหมน ผะหวนไหว ไหลหลงสลง เรงสวนอญาน ดอกไม

ทงสามนาย มหมายใจไว จกเปนคสาง คนใด ยงบรแคม แนแจงหวใจ นางคระนงใน ร าไรออกเขา

นงกกคอง รอนลนซะเอา ใจในเมา สนทวง ตกสะเกด คดเกยวเลยงลวง มาหนกหนองแหนน ในทรวง

แตพราหมณนอยนน ตองเปนของหลวง คดอยในทรวง จงจงแนหมน ญงสชายสาม ดงรอนนอน ยงระแวง คดนก

จกแบงเปนตว บทวกนรก จกคดเยองอน สนใด คนเถงค าแลว แหงแสงไถง กพากนไป ชมนมสมเฝา

เวหาฆองสาม เถงยามย าเขา ตามอยางเคย บละ เชญเสวย ยงโภชนะ เหมอนกอนอน ทงวน

แลวจาปากพอง ไถถองถามกน ฝงก านล นงพรอมเรยงหนา วาเดอนนหนอ พวกเราเจาขา ระดมาลา ดอกไม

ผงก าลงบาน ควอากาบไค สนอยากได นอนาย ลลากาบนอย มารอยเปนสาย ถวายกราบทล พกลกาบสน

กหลาบล านวล ในสวนหลวงหน จวนจะรวย ลวงล า ทงในกระถาง แลจานอางน า เกอบจะลวงเสยง มาลา

แลวทลกราบนอม แมแกวจอมผา เกสรา ธดาหนอเหนา ไปเทยวสวนขวญ สกวนกาเจา จอมญงเรา ปากพอง

ดเนอดใจ แมค าเมองวอง ขานตอบถอง จกไป คนปนนาท รงแจงแสงใส เวลาไป เมอเชายามเฝา สนจกทลลา บรรดาขาเฝา พจงกะเกยม เทอะไว สนางขวญ รบค าสงไว แลวกบจากเฝา นงวย มโหรรบ สดบเสยงไหว ตามต านองใน วงเวงองออย สดบศพทเสยง ส าเนยงใหญหนอย ยามเทยงคนฟง มวนเพราะ

พวกนาร ดดสตอยเคาะ สงเสพเจา นาร เดกดนแลว แมแกวแสนส หลบสนทด ดาวเดอนเลอนขอน

อโนไธ ใสสวางตอง พเลยงนอน ตนลก เรยกสาวสน ก านลวนซก บอกขาเฝา รอคอย

206

เรยวเรงรด ไมกะหลดสอย กะเกยมคอย พกพรอมรอถา สทเสยง พรอมหลงพรอมหนา ทงฝงบรรดา สาวใช

รบเอาวอ ชอฟามาไว ทงฝงจาผ โธธาม นางเหลานน เปนพวกชมหาม เมอด าเนนทาง สามผดเปลยนตม

สปทน เวยนวนคบกม มาประชม อยนน ฝายพระบตต นารหนอชน ใจอวงดวย มาลา บรรทมตนแลว แตงองคอตตา ผดภษาทรง ประจงจบแหลม

วาดขนง กลมงามเหมอนแตม เหมอนเดอนแรม บคอย สะไบรวรอง กองทองชดชอย แถมเตอมสรอย สงวาลย

ทงบานพบ ประดบสณฐาน เหมอนเทวาน วมานชนหอง คนสรรพเสรจ สเดจโขงตอง พระโรงทอง เขตคาย สนางขวญ พากนยางยาย แฝงแอบขาง ทางมา รบสงบงคบ ใหพวกทตตา มบญชา ด ารสใสเกลา หมเสนา ปชชาขาเฝา จดอยคอย ผอรบ พวกกระบตน ทหารบงคบ เกยมเครองเขา แถวเรยง

ถวายค านบ หมกองสานเสยง ชาเดนเรยง ออกทาน าหนา ต ารวจถอหวาย หยาดยายเปนตา ออกทวารา พรอมพบ

ฝงจาขน ในหนส านก ยดเบยดขาง เคยงองค ผดหนาลบเนอ วาดเขยนขนง ภษาทรง หมพตรถกถาน พเลยงสมยง เคยงองคสองขาง ตามทวยทาง ซะไซ

เสดจด าเนน เถงสวนดอกไม ตะวนเบยงเปง สายณห แลวหยดประทบ ทรมสวนขวญ พระธดาวรรณ เสดจยางเตา

สนางขวญ พากนตามเจา แฝงเดนเรยง บพลด จรร เถงหองส านก ต าหนกหอง พลบพลา

สามพเลยง ไดยนเสยงจา รวาธดา โอรสเชองเจา เสดจชมสวน จวนจะย าเขา เถงพลบพลา ทพก

จงพากน ชวนองคนองรก ลงจากหอง พลบพลา วาดแลราย บดเดยวนหนา พระธดา ออกมาสวนเจา ดงพวกชมเรา ควรดยายเตา จกจกเซาดาย บมล

หนบบงควร นงนอนอยน จกดกอยหน ทงมวล คนวาแลว บเยาเกากวน ชวนกนลงไป บชาดวนดน จากต าหนกจนท พากนจากหน คอยรบเอาบง คมไม

เถงตนล านวล สวนพราหมณพไธ เขาแอบใกล สายา

207

สสวณนอง นงนจอตตา ไกลภาดา บมาอยใกล ตนจกมไหน ไปนงอยใต แฝงบงใบ คมไม ฝายสมยง อนงคหนอไธ พนบาทใต บาทา

สนองตอบรบ ยางยกหตถา เขาสวนมาลา พเลยงเคยงปอง สบชมดม บปผาถอยถอง แสนพนอน หมนเชอ ดอกพกล ออนอนรงเรอ ขนสงตน ทรงคอย หอมกลนรส หลนลงสอยสอย บางพองคอย เกบรอยเฝอฝน ตามใจประสงค พองยาวพองสน ใสเฮยวคน สอดรอย

ดอกพวงคะยอม หอมกวนใชนอย บานแบงสรอย ใบบง นางเกาะหนองชก หกกงบปผา พวกชาววง ขาหลวงหนองกาน

มหวใจ ชนชมเสยงถาน ตามอญาน ไควครบ ลชงกนเกบ จนเลบหกทบ ผนแวดเกยว เวยนวน แมแกวเลยมเพชร เดดดอกกาหลง สอดทดทรง แซมผมเกศเกลา บรรดาสาวสน ตดผนตามเจา จอมญงเรา ลกทาว

ลางพองเกบ ดอกเอองชางนาว ทงมอนไขเออง ในแดง ลางพองนน เกบดอกอนแสง บผอคอยแยง มดแดงอยใต

มดแดงกด คะจดรองไห เมอยามไป หนองนาว เสยงององ เดอดนนซนซาว ผบทวดาว อารญ

ฝงนางหนมนอย สอยเอาดอกจน ตามเขตคน สวนหลวงแหงหอง ชงกนเกบ องคะนงกอง ตาคอยมอง ดอกไม

สามภาดา อนเปนพไธ ไหลเนตรผาย ลงมา หนพระพเลยง เทยมองคซายขวา องคพระธดา เดนกลางหวางหอง

ดงนางสวรรค ผวพรรณสองตอง เหมอนเดอนเพง เปงฟา ลวดมใจ หลงไหลปนวา ทงสามเผาผ พราหมณช

มอาย มาวสบสป ประมาณม บเกนลวงปน หรอจกหวด ขาดหวดหยอนหอย บเกนเลยบน ลวงพน

พระกายกร ออนอวนเลศลน ผวเปรยบอน ค าซาว ทลามจตรด ผงออกหนาสาว ขาวซอนแดง สแสงบเสา

สามพพราหมณ พเลยงแหงเจา ตาแลลง ซะมาย พอลมพบตา บเหลยวบวาย พอสลง จณด สสวณนอย นงเบนหลงต า ไดหนส าคญ แหงนางหนอเหนา ลวาดแลตาหน เกศราเจา เหมอนค าเลา รปพกตร

208

ลวดมความ สเนร ารก เหมอนจกขาดขว า ชวง เพราะไดสรางไว แตเชนปางหลง จงเปนไปยง ดงนหมดเสยง ไดหนรปสม นมพรรณเนอเกลยง บวาญงชาย แททก คนหนกน คระนงคดรก จนสลง ลมองค มอกเอารอน พาหอใจหลง ลวาดแลลง กระซดเนตรตอง

เหมอนนางใน เขาไกลาศหอง มาเกบมาลา ดอกไม มโสภนเลา เหมอนเหลาหลอไว ทงคเตา ถานา

จาเผยบเทอะ เหมอนดอกบปผา ปทมมา จจมกาบแอม เนตรขนง เหมอนวงขดแตม เหมอนเดอนแรม สองเนอ รางสวยสม เสยเสยงคเชอ ผบทวเสยง ทงองค นงผอซน นงพาใจหลง ส าอางองค รงสเปงปอย ก าลงหนมก า ซกซนปนหอย ใจคนอง รอนราย อะแฮมพราง ขยายหลกคาย เดนออกหอ หนองค อยไกลหางนอง แมฟองจนผง บหสมยง ขดเคองใจเจา สารปสม แมค าเกนเบา สงงามเลา ชนชอย นางแววเสยง ส าเนยงใหญนอย หนพระยอดสรอย จาวเมอง สเสอนน สงมาดเหลอง ส าเลองแล แผผนเจตของ

ซะมายอ าอาย ผดผายเนตรตอง ส าเลองแล ผอซด สองเนตรตา เลงแลพระภก ทรงเครองอน พราหมณงาม

ดแงงด ผอเสยงสณฐาน สะดดพราหมณงาม สงสยสลง เปนพวกทไหน อาศรยอยหน ถะหลไปบง คมไม ท ากรยา หอขานองไธ บงเกดดวย ปยา ขอเนตรนอง ตองเนตรสายตา ดวงจนดา แหงองคนองเหนา คดสงวน ในดวงใจเจา สมยงเรา หนอไธ เขาแอบแฝง ลบบงกงไม ไหลเนตรดน แลเชย ทงสพเลยง ด าเนนเดนเสย แกลงเหงยแหงนด มาลาดอกสรอย

พเลยงนาง ตดตามทวยหอย ซะเมยงคอย ผอแคว วานองของเรา หากเขาซองแลว ซบซาบถอย เบาเบา สสวณนอย เจารางอนเหลา คนตนองคเยาว ไปไกลหางเจา รอดหทย เพตไฟลกเขา ตาผอทวย บพบ นางสมยง เดนเทยวเทยวลด ขนสหอง พลบพลา

ใจวาบวบ ซะแงแลหา เกดความปยา อาลยใฝหอย ฝายพระบตต นาฏนงสงสรอย เหลยวคนคอย ซะมอย

209

บหนเจาพราหมณ องคงามรางนอย มใจใฝหอย ฟองเฟอน มอกต าคอย นอยในใจเหลอง เพดเพยงเดอน พยบฟาดตอง

พศมย ดวงทยทกขของ หมองดวงทย หนอไธ ลมพวกขาหลวง ทงพวงดอกไม เพอนรอนโศกตอง หทย

เทาอยคด ร าพจในใจ อกพายใน ร าพจจองๆ สามชายพราหมณ ลวงรามตดของ เถงโขงวงทอง เขตคาย จกมาด ฤาวามาราย จกหมายคาดดวย สนใด องคอาจเนอ ทในสงสย สวนนางใน พเลยงสผ รอยจกเปน ส านวนหอส จงเชญก แอวคบ ใคหอกหน ประสบจวบพบ แดนเขตหอง สวรใน หลอนกพกงวาย จากหองสวนใส เมอสวงใน จกถามไลเผยน คนไดความจง กญงจกเขยน ปองท าเพยร ซกไซ หอไขจา วาทาบอกไว ทกเรองอน แสนอน นางคดแลว เรยกรองหากน ฝงก านล สาวสนหนมเถา รองเรยกหากน มาพนเทอะเจา เราจกไป เดยวน

มพระกระแส เทะแหนบอกช รบสงหมน บญชา สพเลยง เคยงองคซายขวา จอมธดา บจาปากตาน เยยะเหมอนขดใจ แมบวไกวกาน โกรธาเคอง โกรธราย นงเสยเสย เหงยหนาซะมาย บแลเนตรหนา ตาชง เสดจยางยาย ดวยพวกสาวสน ทงฝงก านล แวดลอมออมขาง

เถงตนโพธไทร รมใบหนากวาง จอมองคนาง หนอฟา ขนทรงวอ บรอรงชา กบฝงพวกขา ชาววง

แหนแหลอม แวดออมตามหลง ตามมคค ถนนใหญกวาง ต ารวจถอหวาย อยพายสองขาง แฝงเดนทาง ยางยาย คอยปองกน ระวงชคาย จนรอดหอง ในวง อตถม บทท เถงหน บทนหากวางลง กอนแล

210

บทท 9

นพบท บหมดเทกเทา คอยฟงเทอะเจา หมชมประสงค เพนลอเลาไว ในจกราโขง เมอองคสมยง พกงวายผายเตา พวกสาวสน พเลยงเคยงเจา ตามทวยเงา ซะซน

สถตทรงวอ บไดรอรง ขนสหอง วงนาง ยามพร านน หนอชนบญขวาง ผอทวยทาง จนลบเนตรเจา แสนโสกา หทยโสกเสา หมองดวงเซา วรอน

ถวลหวง สนเทซะทอน แสนโสกตอง ทรวงใน มทละรก หนกหนองหวใจ อลลาใน เหมอนจกแตกเตน หนกหนองหวใจ ใชทางรกเหลน ใจในเซน ซวานซวะ

บหนมตน อยดวยภาวะ เหมอนจกทาวกลง ลงดน พระนงซด อยกบแผนหน คระนงนาง ทางทกขโสกเสา อดออนใจ รวยแรงออกเขา มโนเซา เทาคด

ท าสไนหนอ จกไดรวมซด กบหนอเหนา โนชา พรขาวนอง ทของขวญตา เมอวนพมา อาศยอยหน บรวาตว นายงามปนอ บหนดวงด เนตรพกตร จนพพราหมณ ทงสามชวนชก หนจากหอง สวนธ เราตดค ารก กหนาบดส จกคดใดด ผอนผนแกได นกใจผาน ร าคาญใจไบ บพอทท า มนมก

กอดหวเขาตน โสกเสาเมาทกข ใจอวงหอย เถงอวน มจตปนวา เพดบาเมากวน พอหลงขบวน ระบ าล าเตน

ค าออนหวาน ร าไรหลายเสน เสยงวอนวาน ชนชอย วาโอยนอ หนอเจารางนอย ตนหนมหนอย นงคราญ ลอวานอง แมบสงสาร ยอดนงคราญ บปานดงขา เมอพผนแผ แลคอยหนหนา ญงชงคา วารก จกเปนสไน เจาดวงเนตรพกตร ใจแตงเจา นงวย บวราณวาไว ตางคนตางใจ ไหลเหลอมทน สองฝนใฝใกล จกอยสนใด ยงบเปนได ใจอาลย ร ารก เมอแรกประจบ เจาหลบหลกพกตร บอกหมหาม นางใน พเลงพระพกตร ลวาดตาแลไหล เจาแสงดาวไฟ บไหลเหลอมดน

จกเปนสไน อยางไรนนอน ยงบเคยดน จวบพบ ผอแลหน สามพราหมณเพอนคบ ยนเผดหนา ดอาย

211

เมนพระพกตร เบนหลงผดผาย แตท าลาย นงเสยชะกวาย สวนสามพราหมณ ฝงเปนพอาย จาค าไป ปากพอง

วาเปนสไน ฝายเบองพายนอง เหมอนบส สเบย เจานองรก ท าดกหนาเสย เปนสนใดเลย ท าหมองหมนหนา เปนสนใด ในองคนองหลา หมองวญญา แหงนอง สสวณ ผายผนปากพอง จาตอบถอง ค างาม

วาเจาพเชอ แหงขาทงสาม ไปซกซอนซาม อยไหนแตก หมากสบมล ทในซองหน ของไผชา พไธ สนางขวญ พากนจบไว ปนพหอ เอามา บเสยทแท ค าปากค าจา ชางฝากวาทา ค ารกมาตอน จนรจก ชาววงในหอง ปนยงซอง หมากใช เหมอนตวตน แหงขานองไธ ดทนไบ ปญญา บร าร ภาสภาษา ดวยการเกยวพา มนมาเกยวของ เปนสนใด บตกกลางหอง บจบในคอง เรยบรอย เหตตวตน ฝายขาบญนอย หวงเพงเจา บญม ขอเพงพะ บญพดหล หมากสบมล พยงรได รมปากพอถอง ปนพลรอนไหม คระนงใน ร าพจ กลวบสม ดวยดงความคด จตบตง ในคง

พายฝายนอง ขอถามความจรง ยงประวง กลงใจแหงขา สกเทาใดชา อกแถมไปหนา เขาจกมา ทน พอขยาย บอกผายกลาวช อยาหหม วาทา พราหมณพเลยง บอกแจงไขจา วาเขาจกมา ตอแถมเดอนหนา จกคองเขาสง ชานายนองหลา บเปนยาใด แลนอง เราจกพากน เดนดนเทศทอง โขงเขตหอง ใดด เจาหนอฟา ตนรงเรองส จาวธาน กระสตหนอเหนา สสวณ ถอนใจใหญเขา กลวไกลนงเยา ทรก จงไขจา วาทาแคมคก วาสนเกดดวย ปราณ ฝงพชน ใคพากนหน หนายนาร เสยดงลอได สวนตวตน นองยงอวงใกล ตนนงวย หนอฟา ดวงใจผาน เตมนานแลชา คงจกอยถา รอไป หอสมใฝคด ดวยพศมย หรทย ดวงใจใฝฝน ลวดพากน พรากคลาเสยหน ไปสเรอนคล ส านก

212

ต าหนกจนท ทอนเคยพก ขนสหอง เรอนคล มอกต าคอย นอยในใจตน หอแพงพน ตดผนนองแกว

เกสรา รปงามแอวแหลว มใจแนวแนว สอดคด รอนรนใจ ภายในร าพจ เหมอนจกทาวกลง คงนอน

สายสนเนอ เหอไคลไหลถอน ใจวงวอน ซะทอนเอาไหม นงนอนไหน บตงอยได ใจในเฟอน ซะทอน บดนงกหนาว บดนงกรอน บยบได ไสยา ฝายนางหนอนช บตรกระสตรา เกสรา ธดาหนอเหนา คนมารอดเถง ในวงแหงเจา มใจอาลย คอยคอย เหมอนนงจกหน ยงเจาพราหมณนอย เหมอนอยหอย ตาญง สเนร ารก รอนรนตนตง หวงไดเพาพง วโยคโสกเสา แดนแตไดหน สพรรณหนาเจา ลวดใจมวเมา หมนมาน คดรอดเถง เจาดาวเครองชา ซ าแถมเตอมของ อาลย จกหนจากนอง ออกหองเจยรไกล ลอจกอยไป ใจในบแจง

จกเปนพราหมณจรง ประวงแตงแสง แสวงเทยวมา เทยวคา ลอวากระสต หนอเมองเจาฟา เดนเทศผาย ไกลมา

แสรงแตงเนอ แปลกปลอมมาหา แสวงเทยวมา ผอคอยนองหลา ลอมประสงค ทางไหนพายหนา มโสภางาม รางแคว

ลอจกกลบไป หนไกลคลาดแคว ลอจกอยถา เพาพง กยงบร แนนอนใจจรง จอมองคยง คระนงสอดดน นงนอนไหน ใจไหวบหมน กลวไคลคลา คลาดคอย ใจตดผน แพงพนคะคอย ใจใฝหอย วงวอน อกแหงนอง แมดวงไกสร เหมอนไฟนอง แสนกองวไหม ออนอดใจ ตงตนบได ลวดผายคงช แนบเนอ

กอดองหมอน อดออนฟกเฟอ บใจใฝเออ ควทรง ดวงดอกไม ลวดบประสงค ลวดลมองค บทรงเครองหยอง ดวงหวใจ หวนไหวคะหยอน ปอใคเทยม เรยมซด กลวบสม ดงดวยความคด จตบตง ในองค

เขาแลน า ลวดบประสงค พอลมองค บใชของหนอย สเนหา ธดาใฝหอย ใจวอยวอย ร าพจ เตมไปอยไหน ยงใจใฝคด เหมอนหนเนตรหนา ชายงาม สพเลยง กหมนหมองตาม หนองคนงราม ต าคอยโสกตอง

213

ซาบจากน ทในหอหอง ตามโรงทอง ลบล กระซบซาบกน แลวเบยวปากช ตาเหลอกดน แลไป หบทบไว บหอจากไผ เพราะกลวดงไป นงไวบตาน ฟจากน เยยเยาะหลายถาน กลวนนไป ดงน หลอนสองตอสอง ไดไปซนซ จกเหลอกวาหน สนใด

ลางพองคด ร าพจในใจ วาของนงวย หนอไธหลางได ฝงเทพพา หากจงมาใกล บไคลคลา พรากพลด

รอยโปรเวร แตงสรางเวยนวด ปะคสราง ปางออน พระพเลยง เขาเคยงจนทรจร พากนทลวอน ธดาหนอหลา วานายเปนสง นอนเมาะมอยหนา บไขวาทา สบทา

ลอวาตน มณพาดอกฟา ไปเทยวสวนไข มาคา ลอเจบปวดเนอ ประซวรสนตา เจบกายาใน บไขบอกแจง จกไดจดหมอ รบเรยวสรางแสง แปงยาทา ลบไล ลอวาตน ธดาหนอไธ ไปถกตอง เทพพา อนอยคาไม ล านวลจ าปา จกไดสมมา แตงดายนไหว หอหายโสกา มวเมาสวางไข ใจเชยบาน สวางวะ

หอหอมหาย ควมายโรคะ หอใจชนกวาง บานด ยามพร านน หนอชนบตต จาวาท สนองตอบตาน

เยยะเหมอนขดใจ แมบวไกวกาน บจาค างาม คะยน ดงลอส สผพชน มานงเฝา กวนราย จรงอยแท นองตองผหลาย สมทวยราย อนพกลาวให

จงเจบเปน รอนเยนหนาวไข เพอไปอญาน ดอกไม หอตนตว ทงสพไธ ไปบนทตน ล านวล องคหนอนช แมแปงจนจวน ท ากระบวน เลกลแตงแสง

ตามปราศย บไขแนแจง หอหนรายแซง ถซน จกกนสง สงใดเยองนน กจดแตงหอ ยอยง

ลอจกใฝมก ใคตองประสงค ขอเชญองค เทพพะตนเจา อนอยรกษา รกขาเคาเหงา ชวยชทน อยาแคลว

สนางขวญ พากนยมแลว จาตอบดวย วาทา จกคอยชวยคด ระวงรกษา ยงตนธดา หอหายโสกเสา ตองรกขา เทพพะตนเหงา ฝงมเงา เยองราย หนบเหนงเตง ชพายชคาย หนถกตอง หลายอน จงกลอมนอง ทของจอมขวญ ในบลลงค บรรทมเนตรหนา

214

อยารอนใจ ประโลมดวยขา ทงสภาดา นงลอม ตางปราศย ค าใยออนคอม จงกลอมเจา นาร นางยมแยม ถอเอานนตร ขบเพลงด เปนกลอนกาบสรอย

หอจบใจ นางนงสงสรอย เปนค าวอน ชนชอย วาแตปางหลง มเจาพราหมณนอย จาเผยบได เทพา หนายมยวาย ซอบดวยสายตา มสารรา เหมอนเขยนขดแตม มผวเหลอง สองลงสองแกม เหมอนค าแดง อาบเนอ มาเทยวหา ธดาหนอทาว เดนเทศหอง ไกลมา เถงพระอาทตย ค าลงจวนตา เปยวธารา หมอกฟาลงตอง

พอคดเถงยาม เจาพราหมณใจของ หมองดวงใน ออนซบ กระสตถา เทยวเหลนมาพบ ประสบใสเจา นงวย

มใจใฝมก ดอกฟาดวงใส มาจบชมใน โขงไขโลกหอง ถาวายงสม ดงความนกของ หลอนสมค าพอง บแคลว เสมอเหมอน มณเลศแลว สผองแผว ยองค า

หวอกต าคอย นอยในใจตน ตกลวควงค า บไดรวมแกว ดวงหวใจ เกดเปนปาวแปว กลวไคลคา คลาดแคว ใจตดผน บลมบแลว ใคผนรวมแกว ชมเชย สพเลยง สงส าเนยงเสย ลวาดลงเอย ชลหวานไหว สนตเก ทรมจมใกล ถวายค าใย กราบนบ จอมธดา ขบเสยงเมยนครบ ยนจบเจตเจา นาร จกบงลบไว กหนาบดส แสนธาว คงแคนไปหนา พเลยงมา ชางจาแสรงสา เปนวาทา คลไค เหมอนดงคนฝอย หยากเหยอใบไม มาหนใสอน งเพา อาสรพษ มากมวลกวนเกา ทงแมงเวา ปองเพาพษกลา จกขาบจกเขบ ขบเจบพษหมา สตวนานา เยองพษ พรอมใจกน มาสมคบคด จาออนอวน ค านวล พาขานองน ออกไปเทยวสวน เปนใจพราหมณอวล มารวนรนหนา ปนเจบใจ พระทยเบองขา สมควรคา พคด จกไดกราบทล ปนเกลาบพตร หอทราบแจง ดวงทย ไผอาสารบ เปนเขมเปนไหม ไผเปนสายไย แนะน าเรองถอย จงจกไขจา หอหนเปงปอย อยาบงอ า ลบไว ไผอาสา เปนคนเดนใช ไผเปนเงอนเสน สายใย หอฝงพราหมณนอย รนหอยควใจ ใสสนบนใด จงไขบอกแจง

215

หลอนพไขจา บอกมาหอแหง ทกรายแซง เถดนน สนางขวญ ฟงแจงถซน จนสลง จนดา ลบอกคะคอย วาอนจจา พระอนชา วาสงนให

จกทลความ บอกตามซอได ทกรายแซง หมนชน สวนฝงพราหมณ ทงสามสนน ใคมาเปนขา องคนาย วานฝงพน ชวยพามาถวาย ดวยการลวงราย รายดบแจง

หลอนซกถาม ไลความหอแหง หนรายแซง รคก จงทลความ หอองคนองรก ตรสเจตแจง ทงมวล

เมอไดยกยาย เทยวไปยงสวน จะกวนกอความ เจาพราหมณแสงสา ขอเมตตา หมชมฝงขา อยากราบทลเลย กลาวช เหมอนซวหลง ไวไนครงน พอขอจมดวย ปราณ จกผนผอนไว หอรงรวายตร ประตทวารร เปดไขไปได จกไปบอกขาน ทรมจมใกล ในสวนอญาน ดอกไม

ไปจ าเขาหน เจาพราหมณหนอไธ บควรกลาวอาง ทางอาย บเดยมภานเนอ เยองอนความตาย บเกรงกลวนาย สมสายหนอเหนา ท าตนตว ทวงทหมองเศรา เหมอนเปนพงศพน คนคอย

มาประสบหน แมสอยดาวยอย แตตนหนอเหนา พราหมณเดยว บตานตอบทา มาประมาทเหลยว ตวเองเดยว มาประมาทหนา

แมนสะหาว มานะเกงกลา เปนราค หยาบราย จกไปประจ า ในหองเขตคาย ทงสามสผ คนชาย องคหนอฟา ธดาสมสาย นาฏนางนาย รรายเรองถอย วาสสวณ ใคผนตดหอย สมทวยรอย รางซด หมายเชยชม สมดวยความคด จงจาแตงแสง อบาย วาพราหมณเลานน มกกนหลาย สกกคนนาย บทนผอเสยง หนมคนเดยว สมเสยวเนอเกยง มผวพรรณเรอง ยงนก สอดเดนเทยว เทยวเกบดอกรก สมรปหนา อนด จกเปนคนอง บยนแกห ยอนบทนด สนยงบแจง

จงไปไถถาม เนอความหอแหง อยาจานนแรง ไซซก เปนพราหมณใด หอไดรคก ถองถแจง แซงราย

ปวยเสยไดพบ ชางคบกนหลาย เปนสชาย สผายชหนา คบกนแทนอ พวกเราเจาขา จนตวพราหมณมา แกวนคน

ชวยชกน แตวนกอนพน จนลวงเขา ลามมา

216

สนอยคด นาชงนกหนา เถงวนพกมา คนนนลวงขาม คนไปเถงสวน ถามแลว ลวดหาม สอนยงพราหมณ ออนนอย

แมนสงสอน หามปรามคกคอย ถายงลวงถอย เหลอค า ทดทน สดแลวแตกรรม จกไดเอาค า เยองนทลไหว หอวนวายใจ บหออยได จกจ าคาไคล คลาดแคว

สนางขวญ ไดแจงทราบแลว จงจากลาวแก ทวยลาย วาสนอยคด จกชวยพาถวาย ตนองคชาย สมสายบเสา ผวพรรณเรอง เหมอนทองอาบเบา กายาเยา บชา สมเปนนาย หนอเมองเจาฟา มาขอใฝเฝา วงใน สวนพราหมณใหญนน บพอหมดใส บพอวลย เหมอนพราหมณหนมหนอย หลอนแตงตว เครองครวแสงสอย รอคอยเรอง หมเนอ เหมอนจกสม วงศวานชาตเชอ เพราะเครองหยอง อบรม สวนตขานอย ประสบพบสม ไดสมาคม ประสมพวกขา วาจกขบตาม รบตวรบหนา บมทางคลา คลาดคลอย อยาหอตน แหงเจาพราหมณนอย เปนโทษหนา มาพาน ทานตงเจตคด เปนขาเอาการ ขอโปรดประทาน ใชการแหงเจา เมอทหลง ถาหยามหยาบเขา บใคเอางาน เกยจคราน การงานใน บใจซะวาน คอยปดลดเสน บาญช นางหนอไธ สดบวาจ สรนงคาน ท าเคองโขดเสา ในหวใจ แทไหลไปเฝา แตจอมญงเรา หากรก หนาบดส ดอายยงนก ถาขนคาดดวย จกทล หอหนดแลว บหามตามสร ปนอารมณ ตามใจใฝอาง คนฟจา วาทตามหลาง ฝงชมนาง หากรบ จงเปดไข หดตเอาพบ มาเลาถอย อารมณ เรองอณรต เมอยามประถม เสยงคารม มวนหวานแจวแจว สนางขวญ เทยมทนแทนแกว อนเลศแลวท บรรทม ขอถวายค ายม ประถมบทเกา บทนหากวางลงกอนเตอะ

217

บทท 10

สานสนท ตดดวยหนอไธ พระทไหว ธเบตกษตรย ยงนกนก มวเมาสอด ขะหวดหวนองค เมาเถงหนอเหนา เผยพระแค แลดตาเจา ผอเลงเงา เมฆฟา

หนสวางใส เรองไลใชชา วเวกตอง หดธา เลงลวาดฟา สวางแจงสายตา จนทมา สใสบเสา

เผยบเทยมเหมอน สพรรณแจงเจา เกศสรา นาฏนอง ซ าพาใจ อาลยจองคอง ไหวหวนของ ดวงทย หอมกลนรส ล านวลกวนใจ เมอยามไป ไหลตวนงใกล เทาวงวอน ซะทอนเอาไหม เหมอนกลนนองเมอ ยามวน

ทอดพระเนตรซด คแกวตาหน เสาเลยงพรรณ พระจนทรสองตอง เหมอนรศม นายมาแฝงตอง หวงคงฟอง นองรก ลวดผาบตน ลงมาปากทก รบมงแกว ขวญนาง วาดงลอนอง หมนหมอมหมองหมาง พระนชนาง หมองหมางหมนเหมยง พขอเชญขวญ สพรรณแกวเกยง มานงยองเรยง ชดชอย ตงใจตน เลาลมคะคอย หวงยอดสอย นงเยาว กอดรวบรด กอดเอายงเสา หนผดลายเงา เนตรเมามดกม อดอดใ จ เหมอนไฟเขาอม เพอกวงเมารม เตอมรก สามนายพราหมณ ใครหวรอรบ ใจเกดดวย ความอาย เหลยวเนตรพกตร ผอเหงอพราหมณหลาย จอมองคชาย เดนผายไตเตา

มาศาลากลาง แสรงเทยวออกเขา เพอใจเมานาย นองไธ หนรกขา ขดดงกงไม ทขงเขตใกล สวนใน สพพะดอกไม ปลกไวไนไห ธสสเดนไป นงนจทใกล คดใจเถง เทงนายไจๆ บหายอาลย ร าพจ เสยงจกจนแจ แมงแววะวด หวงเสยงแหงเจา นาร

เจาผดผอพกตร เสยงรงรวายตร แลวจาค าด มค าบเสา วาขอเชญองค อนงคนองเหนา เสดจมาเซา เทศทอง สวนสามนายพราหมณ เดนตามจมนอง หนหนอเหนา นงคราญ เมารกล า ปนนาสงสาร มใจวอนวาน รกองคนองเหนา จงพากน รวบผนเอาเจา จาลมเอา นองไธ วาดนเดกเขยว เดนเทยวซะไซ สงบได เซานอน สวณณะ รงเรองขาวผอน ยงก าลงวอน หลงไหลซะหลง

218

คดวาตว นายมาอยหน จงผายวาทง ปากพอง เดยวหวงวาตว อนงคนชนอง หนพวกอน ภาดา สวมประทบ รบมงขวญตา วากรรมบญพา ทนลาสองผ เคยรวมครองกน จงดนใจหล เพอก าน าช หนองนาว

พราหมณใครหว รอเจาซะซาว รอยวาเจา ลมลอ เจาหลบหลกลบ ประทบหยบถอ ประหนมมอ เมนเหงยผอเหงอ จงแกไข วาไปแกเกอ เหลยวแลเลอ ลวาดพกตร

จงแกไข หอสมเขาทก วาในทน ผม มนตอยไม หลอกขาคาผ มสสาหลอกคว ชางท าตาบา เจาพราหมณจา ค าหาญหาวจาว ตาแวววาว จองคอง

วาสนหนตว ใครหวรอนอง จาตอบถอง ค าด พอยนก วาจกเปนผ มสสานาร ชางควหลอกเจา ประจ าองค อนงคนองเหนา มาแตวน แตเชา จนพอเดก สามยามลวงเลา มาทองเตา กวนคว โมราตอบนอง วาบมผ หลอนยงหลอกคว ยงนายนองเหนา หากเปนเงาเสา พบอกหอเจา พหนเปนเงา วกเวา คนรอดเถง วนลนรงเชา จกหนใสเจา ล านวล คอยชวนชกนอง เขามาทสวน ใหบวรมวล ดงใจใฝของ พระสดบ ฟงหลายเรองหอง แตฝงชมพราหมณ เพอนพอง ท าเมนเดนเสย มานอนเทศทอง อนผองแผว ใสงาม สามพเลยง เคยงทวยตดตาม ตนทรงนาม แหงองคทไหว หนสามพราหมณ ตดตามทวยใกล จงจาค าไป ปากพอง

ปนประหลาดใจ พนพายฝายนอง เหมอนถกตอง ยงมน ถานพอปนวา เพดบาสงตน บทานทน เอาตนอยหมน เหมอนหนเจาของ ต าหนกมหน ฟงหกไปพลน ปากทก จงถามขาวหา ยงนายนองรก ไปจากลาวถอย เงาพรรณ ขอเจาพเชอ พออนดสน ชวยชทน ชวยสนหอได ยอดเมองแพง หอมาแฝงใกล อยต าบลใด ทนน

ขอพทงสาม ชวยถามซกคน จกเปนเหตตน สนใด พายฝายนอง หากยนสงสย เหมอนจกมใน ทนแหงหน

สนหนหลายหน หลายทแตก จงแนนอน แททก เจาพราหมณฟง ยงกวงยงนก จงเตอนนองดวย ปยา

วาเจานองรก อยาไดสงกา จกจาบอกนาย ตามรายถกตอง

219

อยาสงสย วาเจาของหอง ทหนเงาฟอง นองทก หากบมจง แลเจานองรก อยาไดอวงของ อาลย พบอกนองแลว บเชอดวงใจ หาอนใด เปรยบรกบได ตวาระตง คระนงไจๆ หนกดวงทย ยงนก จกหลงสง กวาอนหลงรก กหาบได สกอน แสนโสกทกข เพอดวยใจผน หวงแพงพน รวมรสใฝเฝา จนลมตว หมนมวหมองเสา เพอหนนงเยา หนอไธ คดคองใจ เพราะบงลบไว บหอผวได ปดบง บวราณวาไว แตกอนออนหลง ถาเหลอก าลง ลากชกบได ตองจกหา แขกเรอเหนอใต จกวานไป ชวยค า คนวาแขกหลาย สบายยงล า ชวยแบกตม หามชาม คนไดปากพอง ฟถองจาถาม บปดบงความ เปนลามกได ชวยแบงบด แกไขไจๆ ต านองใน ใหญนอย

หอสนท ชดชมเรยบรอย ทกเรองถอย การความ เจาฟงชอบแลว ชนชมใจหวาน ตนองคคาน กษตรยหนอเหนา ก าลงแพง ฝนแฝงเจตเจา พอหลงลมองค หนอเนอ หมายสงสาร ภบาลใฝเฟอ เรยงรวมเสอ อาภา พกลาวน แกนมประหญา พจจณา ร ารถถอย ชวยอดหนน ยามสญใจหอย หากอนคณ ซอบคด

เปรยบเหมอนดงตว นองตองยงพษ ปนเสยบเขา ธวงใน จกถอนถอดชก บอาจจกไหว คดธวงไน หวใจแสบไหม คนพชวยถอน ชกศรออกได เวทนาใน ผอนพน กหนจกหาย ซะเอาเมาลน ใจชนตง สเบย พราหมณพเลยง ตอบตานเสลย อยาทกขไปเลย นองเหยหนอเหนา สกณณ นกดตอเขา ของเราด ยงนก อยาสงสย เทอะเจานองรก คนรงแจง คงมา เจาหนอนอย คอยตานเจยรจา สดบวาทา หอสมเพราะถอย พจกสงสอน แนะน าสกหนอย ดวยการรายรอย เรองช ถาหกหาน ลนลานเบยดย ขมกบส ยนนาน แปงจตเจตคด ไวหอหวานๆ คอยสบายบาน ส าราญเมอหลา พบใชแปง แตงค าแสงสา จามายา เรองช อนนแยบคาย ขายรายเจาช แตกอนก บวราณ

ขอหอแตงคด ดวยหนงสอสาร ยงส านาน บางรอนองเหนา

220

จงแกไข คดสารซอเจา ไปเถงนงเยา กลนค หอองคสมยง ไดทรงทราบร ตลดเจตแจง วญญาณ คนฟนอง เหนจกเปนการ ขดขวางอยางเดยว เดยวนบแจง ยงสชายสาม เปนความเถงแถง ยงเดอดนนแรง แยงคด พอโปรดดวยสน ชวยแจงชชก จกควรคได คนใด เจาพราหมณยมแยม ตอบตานปราศย พจาค าใด เยาะไยสวางถอย ท าไมมน ยงสารกาบสอย อยารอนรนเลย พไธ

จกวาไสน แสงสาคอนไค ฅอบใจแหงขา นงนาง อนญงสนน ฝายชายมสาม จาเปรยบเทยมความ ยากนกใฝฝน

จบสลากกน หนดเทาอน ตามคระนงทน จวบจบ เขยนหนงสอ ชอนางหอครบ หยบเทอผ เอามา คนวาแลว เอากาบจ าปา จาวราชา เลขาขดแตม

เปนนามนาง ซอนไวเออมแอว สใบบง ควบไว หอสามพราหมณ อนเปนพไธ มานงใกล สมพอ

เจากเขยงทา อธษฐานขอ จกสมเพงพอ คไขใฝฝน หยบกาบจ าปา มาหงายไวหน วเซยรพราหมณ พชน ไดนางสมยง จงกละณนน พายฝายเจา สานน ไดคซอน คออนกบตน ชอนางอบล รงสแผกวาง เจาโมลา ไดสมสสาง ปพภานาง นาฏไธ สสดา ยงเหลอเศษไว เปนทนา เสยดาย ตางคนหวเราะ เยาะไยกนหลาย สสดานาย นอกสวนบได เราควรทล ประมลบอกไห สสดานาง คางไว ควรถวายปน หอองคหนอไธ แลวทลบอกแจง กรยา องโยกเนอ ตามแตภาษา ใจดมา โสกาเกดขน เหมอนจกเหาะเหน วงยนโดดขน เถงพนเมฆ พายบน เจายมแยม เกดอายใจตน ดวยบเคยทน เคยจวนจวบใกล ยามเมอสามพราหมณ เตมตามบอกให ไปไสยานอน แทนชด นงองหมอน บนอนเทาคด แปงกาบสอย ค านวล คนเสรจแตงแลว กแจงมาจวน จงเชญชวน สามพราหมณพเตา ปนวอนใจ ฤทยหมองเสา คงเถงนงเยา นาฏไธ กเขาไปสวน ยงอยรมไม รมทตน ล านวล

ผายเนตรรด ผอเจาของสวน เลงคะบวร มคคาไตเตา เปกษากน ค างามบเสา จกเซาชน นงนจ

221

เกษมสนต คะเนอยคด คอยเลาถอย ค าญง ขอสายทพง คอยฟงจนเสยง ยามพเลยง ออกเวยงมากอนแล

222

บทท 11

คถาถวาย ฟงรายพเลยง เนอออนเกยง รางแควใสส คนรงแลว สวางแจงรวายตร ฝงนาร สงสเนตรหนา

แตงหวผม สมสวยแสงสา เอาจนมนทา ลบไล สอยสนด ชดชมลบไว หวเกศเกลา กนไร นงหมทม ควแพงสใส ผนสไบ ตางกนลวนเสยง หอบาวถอ เอาซองหมากเหมยง ออกเทยมทน ยางยาย

เทยวถนน หนทางเขตคาย เขาสหอง สวนใน ยามพระอาทตย สองแจงสใส ฝงนางใน คนไปรวดหอง แกลงสงเสยง ส าเนยงหอตอง อะแฮมไอ ชคาย

ท ากจกาย หนาสซะมาย ตาสอดดน แลพราหมณ ถะหลชกช โนนนจาถาม สวนชมพราหมณ ทงสามอยถา

มหวใจ เพดเพยงดงบา เหลยวแลมา จวบภบ สามพราหมณชาย ชงกนปากทก เสยงองออย วอนวาน เชญนชนาฏนอง มานงสณฐาน สมพรหมงาม ส าราญราบเกยง คนบพอหลาย กหลางพอเสยง รมเพยงด เลยนนก ขอเชญนาย จงมายงพก นจนงหน สบาย พระพเลยง ตางคนเรยงกาย นงเรยงยาย พรกพรอมชหนา แตงตวกาย สไบเสอผา ซะมายคงเรยม ซะแรม เจาพราหมณหลาย อวายหนามาแยม ถามพดดวย สบาย วาเจาหมอมนอง ทของทงหลาย ยงอยสบาย ดวยกนทหอง ความโสกา สงใดบตอง กบสนวลฟอง พวกนอง เยองกงวล บจนเกดพอง อนอยหอง ในวง ตสนพนอง อนอยพายหลง มใจระวง หลบนอนบได รอนรอนหนาว เยยะเหมอนจกไข อกพายใน ยอยยบ

ยนหลากจต คดสงสยนก บมหวางได ใจเยน เพราะเจาพราหมณนอย เมอยไขเจบเปน บดหนาวบดเยน บดเปนเนอไหม ซ าเปนเหตสง มาปงหอไข เจบไปใน ซะทอน

คนหมอมมยา หายหนาวสวางรอน พอผายโปรตหอ มาทา เหมอนสบชวต บมดอตตา อนชชา หมอมสนตงหมน

หลอนยงบตาย รอดเถงอยางอน บหลงลมคณ บอกไว หลอนวาหาย จกหอไวใช จกแตงหอ พองาม

223

พระพเลยง ไดยนเสยงสาร มใจเชยบาน ลวาดแลเนตรตอง แตท าเสยง ส าเนยงอดออน จาวงวอน ออนพก วาอนจจา หนาสงสารนก สงเวชเจา ทงพวง วาเจาหนอไธ ใคไดหมอหลวง มาสายาธวง หวงแหนอยเฝา แตอาการ เกดสนดารเจา หนกเบายง บร บเจยรจา เยยะหนามบม จกเปนโรคไข อนใด เจาพราหมณนอย คอยกกกองใจ ซะเทนอาย เจยรจาบอกให จกฟจาสง บรจกได ใจอายใน ยงนก อนโรคในกาย แหงขาแยงทวก บผดแผกดวย สนใด เปนแตนอง หากของหวใจ หนกดวงทย บใสสวางได กลางคนหนาว เมอเชารอนไหม หดธาใน ออนช า

หลอนหมอมบผาย อบายชวยค า กจกเทยงเสยง ชวา หลอนวาหมอมคด ปราณเมตตา บหางลา ทอดซดทมใกล

กราบทลขอ เอาหมอมาได เหมอนนงวย วานน อนโสกา โรคาหมนชน กจกคาดดวย ทนใด กสวางวะ ชนบานหวใจ จกเปนคนใด สบแถมเมอหนา

หลอนบตาย วายชวตขา บหลงลมคณ เยองนน จกคดรอดเถง คณเจาหมนชน ตราบอน เมนนาน พระพเลยง วาหนาสงสาร ชางวอนวาน ออนหวานตอบถอยทกสงสง อาลยอวงหอย จาค าใด มวนเพราะ วบากกรรม พาน าดวยเคราะห กบพวกขา ทงพวง จกเปนโทษยอน ตองอาชญาหลวง สนทงพวง จกผดเกยวของ หลอนบเปน ซะเดนมาตอง จกปดบงความ หอไว เมอวนวา ธดาหนอไธ มาเทยวเหลน อญาน แลเนตรนอง ถกตองสณฐาน ใจนงราม ยนผานโสกไหม เหมอนจกถากเถอ เนอหนงออกได จอมนงวย โกรธราย จนกลบหลง เขาวงเขตคาย จงจ าพวกขา มาด เพราะสนแกรบ หอจบชอบห ผายรายช บหอขนของ เอาความจง เขาพงเกดปอง ตามต านอง แนคก วาเขาจกมา อาสาภภก จงใฝเฝา ยงองค นชนาฏนอง แมแปงจนผง องคสมยง ซกความถถอย เอาเหตผล จมพายขาขอย ถามรายรอย ถซน เหนจกมเมย ทงสคนนน สนเคกหน จนความ

224

เหตนนและ มอนขาขอถาม เจาพราหมณงาม สใสบเสา พรอมใจกน ยอมเปนขาเฝา กบนงเยา หนอไธ กจกจ าเปน เขาเวรไวใช สอยสบใกล นงวย มายงพก ส านกอาศย คอยอยนานไป สกเลกสกหนอย รอจกกลบไป หนไกลกวาจอย เหมอนบแลคอย เนตรพกตร รอมหวงใย อาลยทรก จกกลบพอกผาย คนไป บสาภภก จกอยอาศย จงไขอยาอ า หอหนเปงปอย องคธดา จ ายงขาขอย ตามทวยรอย ไซซก สสวณ หลวกแหลมยงนก ฉลาดแก เรยวไว จงยมแยม ตอบถอยปราศย กบองคนงวย นางใชหนอเหนา วาอยาสงสย อยางใดเทอะเจา กบฝงชมเรา พนอง

ไตทางไกล มาเถงเทศทอง บมทของ สกคน บมลกรก เมยแพงเทยมตน ทงสคน หากจนนบเสยง

หมายพระบตต ธดาแกวเกยง เปนทพง เพงพะ แมนขดสนสง ภวาภวะ คอยหวงเพงเจา พนอน เสดจยางยาย เทยวเหลนสวนขวญ พหนองคอวล สใสบเสา นางอ าอาย เดนเสยไตเตา มต าเนา คาดคอย

เสยน าใจ เบองขาใชนอย แสนโสกหอย ราว เจบยงล า มาแตรวายตร มภวงค ขดเคองโสกไหม

หลบบเปน ขานอนบได เหมอนจกบรรลย มงมด บดนจา วาจกชวยคด ใจแหงขา ดมา ขอเชญหมอมนอง ชวยไหวทลสา จอมธดา หนอฟาองคเจา

วาพวกตวสน จกผนมาเฝา เพงพาเซา ส านก อยานงนอนเสย ใสหนาหลกพกตร หอหนจากบาน เมององค เหตขามอนไธ ใฝหอยประสงค เถงองคสมยง สงสยฝายขา กลวจกเซอนแซ หลบตวหนหนา บเหมอนวาทา ใฝคด

ขอท าถานบน จนเสยงชวต บบดจากหอง โรงทอง คนวาแลว ตดยอดใบตอง มาปวางรอง เขยนกลอนกลาวตาน

ปะลมนาง สมสายจอนจาน ตนนงคราญ หนอนอย คนขดเขยรกลอน จบเสยงเรยบรอย จบเรองถอย ลงเอย แลวควไค ยอดใบตองเผย สอบทานเลย สเบยถกถวน

เนอความกลอนจา สภาออนอวน เปนค านวล มวนนก เจาแตงกลอน ปะวอนคายคบ เอาดอกโสกเขา ซอนแซม

225

สนกบดอกรก เตอมเขาแอมแถม เหมอนจกบอกแซม ค ารกรอดตอง ความรกนาย มาหวนเกยวของ บสมค าภอง ทรก พเลยงนาง นงเรยงซอนทบ จาองออย ค าวอน วาสนอยคด นงนจกดกอง ปองเพงบญ นายเปนทอาง ทกวนนเหย เทาหนาวเยนขาง ผายคงวาง มอยเมาะ เหตสงตว เมามวเกยวเลาะ มแตผา ผนเดยว หนาวยงล า เมอกลางคนเขยว เทาเดนเทยว หงไฟเทาอน หลอนหมอมเมตตา ขณณาดงอน พอชวยทลวอน หนอไธ

ประธานผาส ทเจาหมใช เมอมาเทยวเหลน อญาน ดแลราย จงบอกตามการ พอโปรดปราน ประธานโทษขา

แลวถอดเอาแหวน เรอนครฑแกลวกลา บสยา เรองฤทธ ฝากถวาย หนอเหนาโนชศ สผองแผว เรองพรรณ สพเลยง รบเอาแหวนตน มผวพรรณ วรรณะแกนกลา

แลวเจยรจา วาทาแสงสา จาค างาม ตอบทา สกสองสามวน จานานวาชา คนมชองขา จกทล

ดวยมความคด คะนงปองปน หวงบรบรณ ดวยผนแผนผา ถาไดทใน ปางพายลนหนา กจกมาม บแคว คอยอยสขใจ สนจกลาแลว บมปาวแปว ทลน หลอนบมเคราะห เยองใดมาสน คนไดกราบทล จกมาบอกตาน สนางขวญ สงค าหลายถาน แลวถอเอาซอง หมากใช ทงบปผา มาลาดอกไม หลายสงอน ทวยทาน ตานปากพอง ลวาดแลตดตาม สงลาพราหมณ ทวยตามแผนหองเรยกบาวตาม ตดแฝงปานปอง เขาสทองท ในวง สชชน สดค าเสยงหน บทนคอยวางลง กอนแล

226

บทท 12

สนางขวญ คนมารอดแลว เถงวงคมแกว ชนบานหวใจ เขาสผงคะ นเวศค าใส ทองคนงวย บตรหนอเหนา

สนางขวญ พากนเขาเฝา ถวายยงดวง ชนชอย แลวไขอาการ ยงเจาพราหมณนอย จาเลาถอย ทงมวล

ไดไปจวบพบ ประสบจนจวน ทเคาล านวล อญานแหงหน ไดพากนถาม รบเรยวดวนสน หลายนยยง หมนชน ตามองคธดา ไดรบสงนน ทกเรองถอย รายรอย บมพลาดพลง สลงหนถอย หนาปนดคอย จาหวานองออย

ความทจง บอกกบขาขอย เปนแนวรอย แนคก จกมาถวายตว เขาสาภภก กบหนอเหนา องคนาย เกบไดดอกรก มกใคทลถวาย แมนจอมองคนาย บผายโปรดอน กเทยงแดนตาย ว าวายเปนหมน เสยงชวง แนคก ฟงกลอนจา วงวอนคายคบ สนผอแจง แยงมา เลงรปเนอ พระพรรณหตา ทงกรยา วาจาฟตาน

หนทวงท หากดเสยงถาน บใชพราหมณเดน แตเชอ รอยจาวกษตรย แอวเหลนรงเรอ เดนเทศหอง ไกลมา มใจใฝมก ไตเตาเดนหา แสวงเทยวมา เปนขวเขอนแกว ทงสารปสม นมพรรณแอวแหลว หนเปนนาวแนว แมนทด แตจกจ าหน จากหองส านก สวนแหงเจา นงคราญ กหนาคดแคน ร าคาญสงสาร จกหออยนาน ร าคาญจจ จกโปรดผาย สนใดดงอ เชญไขวาท ใคร พระบตต นารกลนค ไดยนเรองถอย รายความ ปนต าคอย โสกหอยใจผาน กลวองคงาม พราหมณนอยหมองเสา จกเผดอ าอาย มวหมองยงเจา กลวมวเมา ต าคอย แกบเปน เยยะหนาซะมอย ปนโสกหอย อนด

วาสพน ไดฟงแกห วาปนอนด ค าจาฟอ คนเปนพราหมณ คนางบส กเปนเวรช บาปแท

พวกสหลาย จกสบแพ บไหวหวนเสง ทงใด หนเปนหนอฟา วาสงทนใจ ส าคญอยางไร ใครยงหน

สนสงสย ดวยความจจ จงไขวาท บอกซด ลอเลาจาขวญ เถงสนอยนก ขอบอกแจง อยาบง

227

เพราะใคร แนนอนสจจง จกไดฟง เรองลมสกหนอย ค าลมพราหมณ เมอยามตงถอย จงไขแนวรอย บอกซด สนางขวญ ฟงเจาไซซก ถามถถอย ยงพราหมณ ท าเยอกยอน ย าเยงเกรงขาม ถามรายพราหมณ ร ารถถอย ปนอายใจ บใสเปงปอย เปนรายรอย งวนพษ กลวจกบง หหมบมด หลอนทราบแจง เถงองค พระบพตร ปตตลอโขง กลวทานจกลง โทษทนใหญกวาง บเปนหลอนเปน บหลางหลอนหลาง เสยประโยชนทาง หทบ หญาแภดแยว จกแหลวยอยยบ บสวยชนหนา บานงาม การเยองน เปนทเขดขาม ผอเลงพราหมณ บเปนไพรหนอย สองหตถา ฝามอกลมกอย สเรองงาม แอนแคว สรอยสงวาลย เชยงครานเลศแลว ใสผองแผว ครวทรง หนสงชาตเชอ เหมอนราชหงส คดจะทลองค ตามคงถถวน กลวจกทรง โกรธาใหญอวน ท าโทษทน ใสช พระธดา วารอดงน มาวาดงอ ทวยทน หนาแสบแท บเชอใจสน พอยผนเกาะบน มาเหยาะหยอกถอย ลอลวงกน หนเปนผหนอย สนดรายรอย ถซน

ท าเลหกล ฟเหลนอยางนน สนบเขา ใจฟง สวยไดดอกไม มะลบปผง สคนธง ยย าขวางเสยง พเลยงนงเยา องคเราผวเกลยง ผายคงเทยม เลยมซด เบนหลงต า ท าหนาซะมด เหมอนโกรธกรว โกรธา พระพเลยง เคยงองคซายขวา หนจอมธดา ขดเคองโกรธไหม

พรอมใจกน ภทลกราบไหว จาค าใย คายคบ สนางขวญ กเขาเคยงรบ รมแทนแกว บลลงก

วาตงแตน อตตหลง พบบดบง ลายลวงยงถอย แมนหลวงหลาย แยบคายนดหนอย จกไดรายรอย ตอทก

แมนหนกเบา ต าสงตนเลก จกไขบอกแจง รายแซง ขอองคนชนอง อยาไดกนแหนง ขออยาระแวง แคนใจหนอเหนา

อยาหมองเหงา ดวงทยใจเจา จงอดบรรเทา เรยบรอย ดงตวตน ฝายเจาพราหมณนอย มใจใฝหอย องคนาง วาในวนน ทานมกลอนสาร จาวอนวาน ขอสนน าเฝา กบธ ามโรง สใสบเสา มณเงา เลศเพชร สวางงามใส บถาไดเชด เปนชาตแกว เมองพรหม

228

ขาพน ยนแนใจจง ขออยาปรารมภ สงใดเทอะเจา พหนสม พงศกษตรยเจา ตนทรงเงา เดชรทธ เปนพงศกษตรย พระเจาชวต ทงเปนไพรหนอย อยาคอง คนวาแลว กหยบของ ออกในซอง พอสองสงได

มาวางยนถวาย แลวกราบทลไหว ธดางาม หนอไธ นางสมยง หยบตองออกไค หนดอกโสกหน บานงาม ซอนกบดอกรก ซะหลกแถมหนาม สวนตนนงราม ถดถองสองแจง เปสสนา ปญหาสางแสง วชชาแยง ถซน แกะเนอความ ในสารฅาวนน ออกอานดวย สบพลน

ในสารคาวนน บอกแจงสจจง วาสสวณ องคพระหนอเหนา เปนพงศกษตรย บรตางเหงา มหาธาน ตางคาย เพราะหวงไดหน นางงามยมยวาย ตนเลศหลา เรองพรรณ

อดสายกยาย เพราะความใคหน อดสาเทยวยน ลดดงปากวาง แสนกนดาร ยากจนเสยงถาน อดสาเดนดน ใคพบ หวงไดหน ไดใกลจวบคบ ตนหนอเหนา นงคราญ หวงไดรวมซอน คออนสงสาร มาเพงสมภาร นงคราญนองเหนา พระกศล บนดลใจเจา ตนนงเยา นองรก เดนไปสวน อญานส านก ชมชนดวย มาลา

พไดจวบพบ ยอดสเนหา มหทยา อาลยใฝของ ผวผองใส ยงเหมอนแตมตอง ละอองนวล ยงนก

พเลงหน สพรรณเนตรพกตร ปนใฝหอย แพงพน บญหนองนาว จงไดหนกน กายาพรรณ ผวใสผองแผว เหมอนนางใน เขาไกรลาสแกว มาเมองคน เขตคาย เหมอนเทวดา ไตเตายกยาย มาเทยวเหลน สวนงาม เสดจจากแลว มอนขาเลงตาม บหนนางงาม กลบลบกวาจอย ดงหวใจ เทาไหลไปหอย หมองทวยรอย นองไธ พจากเมองมา อาสาบคาย หมายหวงรวมเจา นงวย เหมอนคะตายนอย เลงแลแขไข เมอจนทรลงไป ลบเลยมเขาแกว

มดวงหวใจ บใสยาวแอว ตดทวยเดอน คะคอย สดเชนตา ลงไปมะมอย ผนตอสอย แสงเดอน เบองพนอง กเปรยบเทยมเหมอน ใจในเฟอน แสนสดรกเจา มหวใจ ดวงทยซะเอา สดดวงเซา มอนไธ จกไดสงสง มาเปนสงใช มาตอสาว สอยลง

229

หลอนไดดอกฟา ดงความประสงค บปลงปลอยวาง คาดไวเหมยดหมน หลอนไดนาย มาเปนคฝน แฝงเทยมทน ชดชน จกประคองนวล สงวนเฟอฟน แฝงใฝฝน ชมเชย จงร าพจ แตงสารเสลย ลวาดลงเอย ถวายแหวนครฑแกว ใบตองเผย แผนตองผองแผว เขยนแนวค า ทแคว หลอนแมนตวกรรม เวรลาชาตแลว เคยเปนคแกว ชมเชย เชญนาฏนอง แตงสารเสลย อยานงนอนเลย ฝากไปรอดขา หลอนบเมตตา อนดตาหนา กหนชวา มอนไธ ทจกเปนคน บทนคางไว จกมงขว า อนทร จกเอาเทศทอง นครกรงศร ปถว สทธาแผนเหงา นครา ธานเมองเจา มหาธาน ตางฟา เปนทตะกอน สมพรบชา เปนทอน สนทร เชญนาฏนอง แมดวงไกสร ผายค าวอน สนองตอบขา

อยาหอหมองใจ สบไปเบองหนา เคยดชงคา วารก ขอชแจง หอแจงแนคก หอหายโสกเสา อกเอย สพเลยง ฟงสารเสลย พากนชมเชย สเบยเรองตาน วาชางแตงกลอน ค าวอนเสยงถาน เปนค างาม เลศล า จกหาไหน เปรยบไดเทยมนน จาเปรยบได กลอนค า

เจานองรก อยาอายเขดขาม เชอลองชาม ตอบความเรองถอย จกหอซอบกล ลองดสกหนอย ตามทวยรอย เรยบรอย

เตมบจาหลาย พอจาเลกนอย เอาแตอน ใจความ ดอกซะลก สลดแถมหนาม ของเจาพราหมณ ท ามานอน หนาสงสาร เจาพราหมณเสยงหน วาสงมาด รอดร จอมนงวย สใสกลนค จาตอบอ วาทา สพเลยง แกลงมาเสงจา บรรายคา ปญหาโสกแสง เขาปกหนาม บอกความหอแหง วาใจญงแพง ยงล า เจาพราหมณจา บอกขาหอซ า วาเขาโสกเสา เมาแวง คนวาแลว กหยบเอาแหวน มาผอคอยแยง น าค าน าแกว มหลายส เรองพรรณผองแผว ใสวาวแวว วงวด น ามณ สใสวะวบ เอาสบสอดเขา ในมอ วาแหวนวงน ดนกจกถอ จกซงทอ ซอไวหอได เตมมราคา สกหาชงใต เตมหนกเพยงใด กแลว บเสยดาย จกเอาบแคว บหอคาดได คลาไคล

230

บดเดยวน ร าคาญหวใจ แตเพลงใย หยาบชากลาวอาง อกษรสาร เจาพราหมณกลาวตาน หนาร าคาญ คกแคน

จกตอบแทนเสย บหอซะแมง สมใฝอาง อาลย ซ าอานลม ยงอกษรใส แลวท าบนไป อายใจเผดตอง

สนางขวญ เลาลมจองๆ วาตนพราหมณยน ทกขรอน จงขานไข ค าไยจองคอง อดสาตอบเหลน เปนไร ตางเชอไว ลองดวสย ใหสมเพลงไย เจาพราหมณทไหว วาธ ามโรง สนถวายยนไห ตนนงวย เดยวน

บใชซอขาย กฎหมายกลาวช ยงคาแกว ดวงด ขอเปลยนไว ยงผาผนส อนจอมนาร หมไปสวนเจา ยงวตถา นชชานองเหนา ของญงเรา หนอไธ

ในกลอนสาร บอกแจงคอนไค หลายเรองถอย วาทา สวนองคพไธ ใฝของหนกหนา ยงผนอาภา ลวดบงเกดตอง

ดงรอตน พมาใจของ ยงผนอาภรณ สงนน จกหอสมใจ สมหนาเจองชน จกขอบอกหมน สญญา อยาหลอนวารก เอาผนวตถา ของญงนา ปนไผอนหนา แลวกเอาผน อาภาแผนผา ไขวาทา กลาวช

วาสนเอาไป หากผาผนน แลสพผ นางเฮย สพเลยง สลาดเสลย วาเปนบญเคย น ามากอนอน

หนจกบตาย บวายเปนหมน เพอผนแพรพรรณ บชา เหมอนสายฝน รดน าฟา ลมลวาดกลา เชยคง

ทกค าเชา ตวารตต ง หากสมคระนง ไดผนแผนผา กจกหายหนาว ใจยาวสวางหนา เหมอนสายธารา ฟาดฟด กจกหาย ความโทมนส แสนโสกไหม หายไป นางยมแลว ละอายในใจ คอยจาค าไย ปราศยไถถอง ฟจากน ทในหอหอง คอยตานปากพอง บองนน คนวาแลว แหงแสงตระหวน สรองคธรรม เขยนกลอนกาบสอย สารสนอง ตอบกลอนเรองถอย เปนค าวอน คายคบ เอากระดาษหนง ส ารองลงรบ บจาหยาบถอย ค าวอน

เดดใบเตารง มาหออกษร เอาดอกรกซอน เตอมซอนใสหน เถงเวหา คนนนรงอน คนสรยา สองฟา รสสม รงสเปงฟา สองโลกหลา เมองคน พระพเลยง บแตงตวตน ทงสคน พากนอวายหนา

231

เอากลอนสาร กบผนแผนผา ของส าคญ ทานใช รบเดนจร เขาสวนดอกไม เรยกบาวเขา มาช

พาทาสใช ออกทวารประต เพอผนใครด เจาพราหมณหนอเหนา สนางขวญ พากนเขาเฝา เมอเชารอดอญานกอนแล

232

บทท 13

อตถกาเล ในกาละนน สวนเบองบน ทงสนางขวญ คนไปรอดแลว เลงแลแผผน หนเจาพราหมณ พรอมกนอยหน

สสวณ หนฝงนางอน วาขอเชญมา นงพรอม สนางขวญ พากนเขาลอม ในรมแกว ใบงาม ค านบแลว อ าอายเขงขาม วาสนเดนทาง อดหวออนเตา พอเชญชวน พวกสนเดนเขา จอดในเงา ส านก

ยนชนใจ แหงขาแททก แตลกจากหอง ไกลมา สนบเชอนชก เงยบพกวาจา บไขวาทา เหมอนนแสงสา

บพอทท า นงเสยหลกหนา บเหลยวแลมา ซะเมย หลางนางใครหว หลางนางเยาะเยย แลวเลาแจง ความใน

วานางหนอไธ ใชมาขานไข มสนใด บบงลบถอย บอกไขปน ชอนเปงปอย หอตวพราหมณเรา ร าร

จงเจยรจา บบงขดค ไขบอกแจง ตามราย ดวยแหวนวงนน ทสนทลถวาย เซงองคนาย สมสายดอกสอย เทาจาไถถาม ซกความถถอย บรลม รแลว จนพอเดก ไกขนซนแซว จงจกแนบหนา นงคราญ นางร ารก ใชพอประหมาน จงประธาน กองทองแผนผา ของส าคญ มอบปนหอขา ถอทอมา ส านก เพราะเปนรางวล มาสาภภก กบหนอเหนา บวทอง

คนวาแลว เปดหบหยบของ เอาผนแผนทอง ออกยองสงให สนจกลาไป ยงไกลบใกล เหตอาลย ธระ มหลายประการ เยองอนภาวะ ในเนตรหอง สวนงาม ยามภ านน เจาพราหมณทงสาม กตามตดพน พากนสงดวย นกหมายใจหวาน เหมอนกาหนกลวย ฟงหกทวยไป ทรก ตดตามกน ถะหลชวนชก ทงสผ นาร

เกบดอกไม ทในสวนส สวนมาล สใสผองแผว ทงกนถน บนทาดอกแกว หลายพรรณแนว ดอกไม เจาสานน เลอกเกบเซาะไซ หอคออน อบล ตานคเคาะ ตางเหมาะใจตน เทยวซกซน ตามสวนเขตหอง คไผมน จากนถอยถอง ตามต านอง เรองช สนใดจกเพง เพมเขาเตอมย จาฟอ ค าด

233

เจาโมลานน เกบดอกจ าป ปนนาร ปพภาคเจา พราหมณวเซยร แสวงสอดเตา ของดเอา เลกรอน เกบดอกกนถน กบดอกพดซอน หอคออน กละณ สวนนางหนอนช แมดวงสร สสดา บมคหอย บไดสงสง ดงดวงจจอย ใจในเฟอน ต าคอย หนบเปนผล สงใดสกนอย ลวงหนกวาจอย คนเดยว เดนยางยาย ไปมาผดเหลยว สอดเดนเทยว บจาปากตาน คอยเคองพราหมณ มากคามเสยงถาน ใจบเชยบาน โกรธนก สามนายพราหมณ ตางเดดดอกรก มาสงหอ สดา นางยนแคนนก สวยดอกบบผา ควาเอามา สกเสยยอยเสยง เลยหลกหน มใจหมนเหมยง เจบอกเพยง ถกคอน เปนดขอยยวน เพอนมคซอน ดทางออน คนคน ปพภากลนค แมแปงตนผง สรอบล สามคนนนอน

ตางยนด กบกนเสยงหน สอดเดนดน เขตคาย คไผคมน ตดกนยางยาย เดนทองผาย เทยมทน ตานคเคาะ ตางออกเยาะกน ปลายมอมน หยบผนถกตอง

เยยเยาะกน ทในขวงหอง บรเวณ ไควคบ นางสมยง ผดหนาหลกลบ กเหมอนบส ยงชาย นงหนอนช สดาสผาย มใจวนวาย หนาหนองหมนเสา วาจกบเมอ แลวคาสเจา อยแฝงเทยมเงา ครก เทยวเกบเรมไป เตมไดพอนก วายงบได พอแรง แกลงเนนชา อยหนเฝอแฝง มวแสงแตงค า ร ารคตาน

เวลากจวน บควรดอดาน ปนร าคาญ แททก ทงสามนาง นาหวรอนก วาเกบบได พอลอ เดนเทยวเซาะ ทกคมทกกอ หลอนวาเอาพอ ไผจกอยหน

อยาฟงโมโห โกธาอนอ ดกเทอะแม แภภาน หลอนวาไผมก หากยงตองการ อยามางองาน จกแหนบอกให หลอนประสงค จ านงใคได เอาของเราไป กลอมเมอะ สสดา วาเจาเอาเทอะ สนบตอง ขอยยวน ขานบสวนแลว บลชงกวน บสมเพงควร ทขาจกได จงพากน จบชมไจไจ หออมใน อมเนอ ขาบชงกวน ใฝฝนฟกเฟอ บจาใฝเออ กวนเคยว ขาคนทนชา พวกเจาเสลยว เปนใจคนเดยว มารมพรอมหนา

234

บถามาจา วาทาแสงสา เปนค ายาน คะยน ยงอยไหนแถม รอมเทานน ชวยเถยงเหลน เปนไร หนาเบอแคน เจบอกเจบใจ ปนร าคานใน ค าจาปากตาน มาปนขดใจ ดวงทยหลายถาน จาค างาน แสบนก จกตกเตอน ชวยเชอนลากชก บอยากได ไหวคลอน วาเจาอยเทอะ พนขาจกจร ตามมคคาคอง หออายเผดหนา กเรยกหา หมชมบาวขา ลวดไคลคลา ยางยาย รบเรยวมา ดวยใจโขดราย วดวงผาย สายณห สามนางพเลยง นงเรยงเสงกน หนสสดา รบมาบถา ตางจากน ร าพนตอหนา แหงสามภาดา ทรก

คงเกดความ เปนหมนแนคก บหหม วาทา อนนเพอเคราะห เพราะหลงบปผา หลอนองคธดา รเรองดงอน กจกขดใจ โกรธาเคยดหมน เพอตวมนไป สอฟอง เจาพราหมณจา หนาสมเพทนอง สนกลวโทษตอง เทงทน แมนตองโทษแท พจกท าขวญ ขอนองชวยทน เรองนนหอได หอสองพลนเถง รบเทงเขาใกล อยาคลาไคล คลาดแคลว หอมนเปน ถถวนมวนแลว เทอะดวงเนตรแกว ตาเฮย

สามพเลยง ตอบตานเสลย อยาผารมภเลย ไวในพวกขา จกหอสม อารมณรวมผา ดงปนณธา ใฝมก

บดนตสน ร าคาญยงนก ดวยนางนนอน สดา จกไปกลาวรอง สอฟองวาจา เปนสนใดชา ทวงหนอเหนา คอยอยเทอะเนอ สนจกลาเจา คนอยเซานาน บยาย ทานจกสงสย ยงอนแควนราย เสยหลงพวกขา จกลาย

คนสงแลว กรบขยาย เรยกฝงชมชาย บาวใชไปหน บยานใจ รบเรยวจนจน หมายทวยทน จวบพบ สสดา ททางใควครบ กลางขวงหอง วงนาย พายฝายเฟอง เจาพราหมณทงหลาย มใจควมาย สบายชผ ไดตดทวยญง คระนงใจหล ผายคงช จองชก บหางไกล อยใกลเฟอฟก ไดรวมส ใจด วาตายใครพบ ยามเมอรวายตร รายกบด เอานงเปนหมน สวนสามชายพราหมณ จากนแลวหน มใจเชยบาน ยงนก จงแลเลยว มาคอยนองรก หนหมผา กองทอง เลงผอนอง บตองใจหมอง หนเรองรอง สทองแผนผา

235

ตางขดตว ขดคงเบนหนา แอบคงเรยม รปทก วาผาสไบ จ าไดแนคก หนถแจง แยงพรรณ หอมกลนค กลนแปงจวนจน แกมกลนคล รสนางอนตอง ฟจากน ไปมาไถถอง เยยเยาะพด ค าไย วาสารเรองใช เจาเอาไวไหน วามาสนใด ขอดจมอน สสวณ แปงใจหอหมน จาวาทง ยมแยม สนองจา บอกหอคกแคม ตามเรองอน มมา

วาในวนน สนไดฟจา แผนผนอาภา ทสนหมหน เหมอนสามพพราหมณ ตามไปแตก สนดชดชม เฟอฟน หนจกสม อารมณพชน จงชาเนนอน เนานาน เจายมแลว ถอเอากลอนสาร อนตนองคนาง สนองตอบถอย จงฟงลอ หนงสอกาบสอย กลอนคารม นาฏไธ

เอากลอนสาร ออกมาคลไค ไขเลาให พราหมณฟง สภสารนอง แตงมอบมาปน เปนวาทง ตอบยงกลอนเจา ดมวนหวาน วอนวานซะเอา เปนค าเมา ตอบรก กซอบใจ ไมตรใฝมก บมกลาวอน ทงชง บบงหทม บอกแจงสจจง บปดบง ฝายเชอเครอเหงาญาตวงส พงศกษตรยเจา เปนค าวอน คายคบ

บอกไขปน บบงหทบ ผบชผ พงศพน วาบรรฐ มหาสวรรค สารพน โภคงมากกวาง บเสอมสญ มากมลอาจอาง บรบรณ คลนเคลา

สงสมบต ไหลเขาค าเชา สขชเจา ดวงทย เมองต าบลน ยอมผาสขใจ สงสยแทนอ ไดเจยรจากหอง เทยวเซาะหา ซายาคปอง ผบธาน เทศทอง

หนาสงสาร ฝายขาผนอง ไกลตางหอง ภาดา ตานตอบทา วาประสงคหา จ านงมา อาศยใฝหอย หลอนบเมตตา ชวาขาขอย เทยงจกบรรลย คะคบ เทาสกเสญ เรองพรรณเรยบรอย หนเกนกวาถอย เรองราย

เถงวารก กบเถงตาย ดวยการค าชาย จาผายเผยบอน คนจกเชอใส กเหลอใจดน ทขอวาทง วานน ยงบหนจง แนแจงแซมซน กลวบดงอน วาทา เจายอมวาไว ค าออนค าจา ชางหมทมลา ค ารกบใกล

236

ค ารกหลายหลาย คนมายออกได ชางหมคลาไคล คาดวาง คดไปเสยใจ กลวไดฮาดราง แสนจากขาง ไคลคลา

เจาไดพรากพลด เผาพนวงศา ทงจอมมาดา ธงยศใหญหมา เภสจจ ไดพลดพรากหนา เมอไคลคลา คลาดแคลว

จงคดคอง ทวยทองลวงแลว จารตแกว บวราณ เชญเจาพกงวาย จากหองสณฐาณ เสดจองคคาน สเมองพเจา แลวคอยแตงสาร หอทตตาเจา ถอส าเนา เรงใช มาถวาย บดาเหงาไธ จอมทไหว นงคราญ

หลอนพระทรงยศ ทราบแจงยงสาร จอมภบาล ประทานโปรดให พศมย จกสมเรจได สมดวงทย ใฝคด จกแปลกปลอม รบรอมเงยบมด หนจกถกได รายทรง หนบสมคด ดงจตประสงค นองจกทลองค ตามคงแนแจง พระสมยง อยาทรงเคยดแสง อยาซะแมงแหง องคเอย เจาพราหมณนงลอม ฟงสารเสลย วาสนคมเลย อยาเสยซลง บเพกเสย สนเชยจากหมน เหมอนจกบงเงา เงอนไว ขอตอบกลอน ค าวอนนองไธ ตนทไหว พราหมณเลย ดวงดอกไม ธะลามผายเผย ใหหลนลดเลย จากฟามาใกล รอดถองเถง มเทงจบได หอสมดวงทย คาดไว จงเหลยวถาม สามพพราหมณพไธ อนนจนงใกล คงคอ ดอกรกราง นางหอหนงสอ จกเปนดงรอ สนยงบแจง ซงเปสสนา หารอหอแหง พอไขรายแซง อยาคาง จกสเนหา คาวาจกราง จกเปนเยองอน สนใด เจาพไธ โมหาจาไข วายอดนงวย เอาดอกรกให นางสงสย ร าเพงไจไจ จกเปนรายใด แนคก จกแถลง บอกแจงความรก ตามแตอน สนเท วาสมรกแลว จกรางหวาเหว จกละขวางเท หนไกลหยอนหยาน จงแกไข คดไปตอบตาน หอตนนงคราญ ซอบเนอ สสวณ กษตรยหนอเชอ วาพวองกลา ปญญา หนถกคด ทเปสสนา เหมอนปญญา พคดถกตอง จกตอบความ ตามมใจของ อยางใดด พชน แกลงซกถาม สานพราหมณหมนน ตามแตอน สบาย ปรยาย สบสามจบหน เทานสนายฟงกอนแล

237

บทท 14

สสดา คนมารอดคม ดงเดอดกม โกธาบหาย เขาสผงคะ แหงองคสมสาย นกความอาย บหายเหอดได

คดในใจตว หมนมวหมองให ปานอกทรวงใน ยวางยวะ สวนตวก บใจเปงวะ ไผบหนา ดแพง

คดไปถแท เปนทกนแหนง มาเสยดายแรง แตงแปงเขาหมนทงจวรจน แพรพรรณบหน เปนควชน หมซอน เสยงนกหนา จกดาเกอบพรอม แถมเตอมแถง ทวยชอม สารพด น ามนจนทนหอม หลอนวาจกรอม สบสองขวดเสยง ลวดเสยใจ ดวงทยหมองเหมยง หวอกญงเรยม ต าคอย น าอบน าหอม ใสออมใหญนอย จกดาเกอบเสยง หลายออม เกบขวางทง เครองแปงของหอม เกบขวดออม ขวางทงไขวขวาง คดเถงพราหมณ สามนางแอบขาง ทสวนอญาน ดอกไม ปนแคนเคอง บเหมอนคดไว ใจโขดกรว พวกอ เอามอนวดฟน กนอยหยบถอ สนกมวนมอ บมสงอาง ดทางแอบอง แอบพงแอบขาง บขวาดกดทาง ทกขรอน ดมวนใจ ฝายเบองเซอมซอน ดทางออน ชมดม คดจกใคฟอง กราบทลประหนม ถวายบงคม บอกเคาเงอนเหงา หอสมสร ธดาหนอเหนา ถนดดวงเซา แหงไง

แตจกอ าภง ปดบงงดไว มประโยชนได สงชา นางโกรธรอน ขนของนกหนา สสดา หนาหมองหมนเสา กเขาไหวสา ธดาจอมเหงา บเนานาน เนนชา

พระบตต นารหนอฟา ตรสเจตแจง ความใน นางหนอฟา ถามรบทนใจ วาเปนกระไร เรยวไวสบาน เหมอนกวาทกวน รบพลนเถงถาน บเหมอนเดมออน กอนนน

แมสมยง อบลพชน มไหนเสยง บมา รอวามาแลว สงบมาหา ฝงมาลา บหนรอดหอง

ไปอบจน ถกดลเจบตอง สนใดชา พชน สสดา วาเขาหมนน ยงพดตาน กบพราหมณ

ครบคพรอม ดวยกนทงสาม สนทนทาน คองเขาพกเตา นานประหมาณ สกสามหมอเขา พากนมวเมา ฟช

สนทวยหา ดาบพบร ไปซกซอนอ ชมชาย

238

สนเตอนเรยกรอง เอาบาวทงหลาย กบดาวนวาย หยาบชาก าเสา ท าขายบาทา ฝาละอองเจา สนกตอบค า หยาบราย

นางอบล สมยงแควนราย จาหยาบ หยอ วาท สารพด ปนหนาบดส คนยงบม เหมอนนดงอน

หอฟาผาหว วนนเปนหมน บวางทม ขวางละ สรสดา วาหอสพพะ วาจงแนหมน ยงความ บวาเลาะและ หลอกเหลนตดตาม สพพะรายความ จงจงดงอน วาบกลบคน ยนยนเปนหมน ขนเอาค า ซกไซ

สสดา วาหอแนไว จงเทยงหมน ยงค า สสดารบ วามอเลงจ า บหลบหลกค า จะก ากวหมน

ทตนกาหลง พวกพราหมณอยหน กบโมหาพราหมณ ชอชน แมอบล สานนกลอมฟน ในรมตน ล ายง

วเซยรนน ทตนกาหลง กบนางสมยง เคาแครมกวาง เจาพราหมณชาย แอบกายคอขาง กบนางงาม คฟน

เสยงอกอก อดออนวอนล า หนถแจง ชายญง ถานเพยงน ยงวาบจง สนบคระนง ลายพรางแทแหล

หลอนวาพดจา วาทาไขแก บจงคอยแล แนคก สบไสเสย หอเปนยอยยบ ทงสผ ชมพราหมณ

นางหนอไธ แมเอองจหลาม สดบฟงความ สดาบอกให กเหนเปนจง ยงอายไจไจ องคนงวย วนนก

จกหกหาน ขมเหงแททก กเขาแมนผ คนเดม เทาอยคด ละอายขบเขน พกเซาเมน ผดหลงเบนหนา

เทาคดร าเพง เถงใจเจาขา บจาวาทา สบทา ฝายสามนาง เดนทางบชา มารอดหอง วงใน

ขนสทอง นเวศค าใส มอบคลานไป อาศยเพอเฝา หนพระบตต นารหนมเหนา ส าเรงแล ซะมาย

รวาเขา กลาวค าหยาบราย สมสอดวย รายความ องคหนอนช เทยงตองจกถาม กตองยอความ พราหมณนอยขนแก วาปนดชง เจาพราหมณแทแหล บผอคอยแล ยงนก

ฟจาปราศย เนานานแทนก จงเนนดวย ทางมา หามรดไว ไซซกวาจา บรลมลา จบเมยนแหงถอย บดเดยวเหลยวหลบ รบององออย ชวยทลองค พระนอง

วนนกหนา กวาจกปากพอง บมหวางอน ทางมา

239

ดอกเอองชางนาว กบดอกจ าปา ถวายฝากมา ตามจนคดได เหตเขนใจ ยากจนลนไหม ขอถวายมาลย กาบยอย

พระบตต ฟงถอยพราหมณนอย มใจละหอย มาลย หวงไดรวมคด ทพศมย ทโกธาใน ลมไปกวาจอย คดคองใจ นงวยสงสอย ใจชมบาน ชนนก

จงปราศย ดวยใจใฝมก กบพผ สามคน วาสนกนน า ซะมกหลายหน เพราะวามคน นนทาเลาตาน

หนาบดส เกดมหลายถาน มแตความชง ซนซ ทานสงสนใด มาในวนน รอบสงตาน สนใด

สามพเลยง ตอบหอจบใจ บอกหอนงวย หอใจชนได ทานเจยรจา สงมาถวายไหว เถงนงวย แนคก

วากลางคนนอน ไหลถอนแททก อยบได อาลย นอนนงลก โสกทกขหมองใจ แสนอาลย อกในโสกเสา คดสนใด จกไดรวมเฝา ตนนงเยา หนอไธ

หลอนองคนาง บชวยโปรดไว เทยงจกมงขว า สนดาน ปนสงเวชนก วาหนาสงสาร จาวอนวาน ออนหวานไจไจ

แมนเอาตน ยนยนไปได พยายาม เรอรง จกเอาตว อยนานนวดฟน หออนอน บรรทม

ทงร าร อดออนประสม จานวลยม ประสมบอกให สสดา ฟงจนบได เหตตวนางไป อยนน

เขาร าไร พวกพราหมณชดชน แถมเตอมอน หลายราย ประจบนบนอม จนความสญหาย ฝายองคนาย บตตหนอเหนา ความโมโห เกดในใจเจา กหายมายไป เงยบมอย

เขาจาเถง รอดเจาพราหมณนอย ลวดหายกวาจอย สญไป นางฟงเชอแท บมสงสย จกวนวายไป ถานเนอเจา ชางแผผวน คบวนความเขา จาค าเอา เรยบรอย

วาตนเจาพราหมณ รปงามออนมอย เปนแตเจา ทงมวล เขาเครองแหลซด อยหนกลางสวน มาสอมส านวน สมยอมพรอมแก ชางประสม เลลมแทแหล หอแผคอยแน เงยบมด สมคะเน แหงนางปนซด เถงโกรธกรว พนอน กกลบเงยบมด ซดดขนน เถงโทษพนอน โปรดกนไวได เตมโมโห โกธารอนไหม กหายมายไป ขดค

ท านงเสยเสย เหมอนหนาบร สมนงอ คงเรยง

240

สามพเลยง ชวยรมกนเถยง หลายส าเนยง พลกกกกอง ทมเถยงกน เนองนนหอง ทผงคาค า เทศทอง

ตางคนตางเถยง ส าเนยงแผดรอง เสยงเดอดกอง โรงคล ธดาลกทาว เลงแลแผผน มใจชมบาน บหมองหมนเสา สนใดจกสม สามนางนอมเฝา หอหายบรรเทา สวางวะ

บหอความผด มาตดแปดพะ บหอโสกตอง ชาวชม หมากพนกลางแพะ ไผทงบหม เขาซดขวางทม ผชายบเกยว บสมอาสง คระนงสอดเสยว โกธาเคอง ช าช

บเกรงกลว มวเมาเกดพ ใจมดหมอม หมองมว เจาคนดแท คอยอยพอตว บหมองด ามว ตกชาต าหลา ซวบดเหมน เปนสงชางขา อยาจาค ามา ปวดแพ

คอยดกกนเกลอ เทอะเจาคนแท อยาจากลาวแก นนทา สามพเลยง ตางคนตางจา สสดา เคยดด าใจหวา

หนาตาเกง เอนคอเครงจวา จาค ายาว แผดรอง ชางมารมกน แกขอสอฟอง หอใจเดอดกอง สเฮย

ขาคนทนชา บสลาดเสย ฝงชายบเชย หนเสยบเสา จาเผยบเหมอน อยาวาเลยเจา ขาหนรายเงา เทาเทอะ

เขาใจหน รทนปาเลอะ หมายจกเบยงเกอ บดบง บถานทนชา เปนคนตบตน กเขาใจทน รกนอยเสยง หมายจกออนวอน ขดเหลาเลาเกยง มาจาค าเคอง สงย

เจารปงาม ชางสางสยย จากลาวอ หลายพน จกลมเลาไว กไดเหมอนกน รวมแพงพน รวมยกนหน สามชายพราหมณ รมลามเฝอฝน สามนางงาม บยาย มาเทอบาย เปลยนตวททาย เปนเทยงหมน เพงม ยามพร านน ฝายพระบตต ไดยนวาท สดาแดกหยอ ยนขดใจ แมไหมแพรหอ จงจาค าพอ ตอบยอน

สวาดเสยง ส าเนยงแผดรอง พโรธกอง โกธา จาคะยน สผภาตา นไผหามา ทะเลาะเดอดกอง ทมเถยงกน เนองนนทหอง ทผงคาทอง ส านก

บเกรงกลว ตวดแททก บมซวอน สกคน ดกลาเกงนก บทอถอยหน ทงสคน เหมอนกนชผ อยาทะเลาะกน เนองนนอวดอ จากมง กลาวช

อยาทมเถยงกน อยยงทน หอยดกวาง ค ายาว

241

อยาอกกระทก หมนนสสาว อยาขานกลาวยาว พลกอวดอาง ไปทมเถยงกน ทถนนกวาง ทรมกลางทาง สคก

เหมอนไกหน ตนงรซด กลเลถวน มายา เขารซด เงยบพกวาจา พอยมาแปงทา กายาแหงขา พาใหมลทน หมนมอมแปดหนา ปนร าคาญนา แททก

ทงสามสญง นางกรวโกรธนก ดกนงดอ วาทา ประทานโทษเทอะ โปรดเกลาเกสา บจากลาวไป ร าไรกลาวตาน สสดา นงจกดอดาน ส าเนยงนาง บงด

น าตาไหล อาบหนาซะซด บเหอดเออน พงลง บสมดงคด ทจตประสงค องคสมยง หลงใหลแหงถอย เสยน าใจ บใชของหนอย อสณพลอย หลงเมด

ฟค าจง พอยปนเปนเทจ เขดหลาบกม ชวง ตงแตน บฟจาสง เถงไผจกท า รมตาทใกล

ทงบพดจา บสาบไหว หอตดดวงทย ซนซ ตราบจนตาย แลวขาถาน หนแหวกหมาน คลานลา

เมอออกจากพน ซ าคนวาจา ออกพนทวารา ยงคนปากสาม ซบซบเสยง ส าเนยงดอดาน ดวยเรองรายความ ทะเลาะ

บรหาย มายลาซะเทาะ แลวเขาสหอง พายใน ยนต าคอย ทงอนนอยใจ นงนอนไป เอามอกายหนา ซะทอนรอนใจ พายในดงบา จณดาใน สอดไซ

คดเถงหา ทหมายใจไว บสมใฝอาง คลาไคล นอนนอนลกลก มนมกหวใจ ไหวหวนเฟอน ใจเสอนเอาไหม รอนรอนหนาวหนาว เยยะเหมอนจกไข เหมอนจกบรรลย มงมด

นงคลอนนอนไหว หวใจสอดคด จตบตง หนมด ฝายองคนชนอง ราชบตต มภวงค โสกโสกตอง นงองหมอน ใจจรอวงของ กลวหวดค าภอง ราดราง

สงสารเจาพราหมณ ทอนความควาง จกเหนจากขาง สาธารณ รอจกอาภบ เทยงหมนประหมาน มาร าคาญ สพเลยงเจา บสบายใน พระทยใจเจา หลายวนมา พร าชา

ยอดจสาว แมดาวหยวาดฟา บชมชนหนา สบาย จงแตงคด แตตนเถงปาย สายคาวเครอ เกบเหนอใสใต แตงสารถวาย เจาพราหมณทไหว จอมนงวย ปนฟา

กลอนค าเทยว บเหลยววาดวา หากสดสวนเสยง ปญญา

242

ไขวาทา สสดาเจา เมอใจนางเมา ปนควางบมทวางกลอม

243

บทท 15

กตตกา จกจาบอกไว เดอนยใต แมนเดอนสเหนอ จกบอกไว บใหเศษเหลอ ตามกงใบเครอ รากเคางนเหงา ปะจนทา กลบมาไหวเจา ถอส าเนาเดน รอดทาว

ปจสมย เหนอใตนอมนาว ทลกราบเจา พารา วาบดเดยวน พวกอามตตา ครอบง ามา ทงสามฝายดาน

นครฏฐา บานเมองเขอนปาน บสเบยบาน เทยงยบ ทาอเทน กะเกณฑพวกทบ หนาหนดแหนน โยธา

มาตงปากน า ก าปนไฟหนา ลวงเลยมา เถงถองรอดใกล สกหาพนล า บหยดหยอนได มาไขกราบเรยน ทาวไธ

เขาทอดสมอ รงรอพกไว ทคงทาหนา ธาน สงเกตเทอะ ททาโรงส ฝงพวกไพร หยดพกลอเหลน

หางไกลกน สกสสบเสน พอเหนคะบวนเบน ซนซด ฝายหนเหนอ พวกปจจามต กตคบหยน ลงมา

ลวนแตมา หาหมเปนตรา อาวฒธา ครบพรอมถวนหนา ฝรงองกฤษ ใจจตหยาบกลา กตลงมา ชคาย

พหชน แตกเตนตนยาย หนพายเขา อารญ หนปจสมมะ เรงซ าขนน เขาบกบน สกนกนกลา ลวนแตปนผา อาวฒกองหนา วลนดา เลยงซด

สละตน ทงออหมนซด กตลวงเขา ธาน องคใหญยศ ตนรงเรองศร สดบวาท เสนกราบเฝา ธสสวงส ลวดทรงโสกเสา มโนเซา ต าคอย

จงมบญซา ซะคลาเรยบรอย กบสองเผาผ เสนา วาหอเรงรด ระวงรกษา ขนธสมมา ชพายชดาน กะเกณฑทหาร สามกองปองปาน กะเกยมคาน ตอรส

แลกองไหน หอไดถวนครบ สามหมนผ คนลอ มนาดงาว ทวนยาวหยบถอ เปนคมอ ครบกนพรอมถวน

อยาหอศตร มาชใกลจวน กวนยย า ตอรบ แขกตาด า ท าเสยใหยบ ดบขาดขว า บรรลย

ทงปากน า อยาไดวางใจ หอเรงเรยวไป เขงสายเชอกโส คนฝงศตร มาชตอบโต หอแขงแรงโท ตอรบ

หากปนหลวง ขนปอมไวครบ ตกแตงถา คอยยง

244

เสกครงน แขงแรงจงจง คนมนลชง ลวงล าเขาใกล เอาพระบตต นารไปได จกเสยทอาย มนษย

ไพรไนเมอง หอเกณฑพรธ อยาหยดหยอนหยาน พลพวง ขนหนาทพรอม รอบลอมเวยงหลวง ทกกระทรวง บงคบสงหมน

ต าแหนงไหน คนหวดขาดบน ราชการคน บคด กจกผาน ประหารชวต ตดขาดบน สรง

เสนาค านบ รบอาชญาปลง ธสสวงส บงคบชถาน เรยกรองกน เนองนนชดาน เรงเรยวพลน ฟงฟาว

เสยงออทอ หมกองซนซาว ผบทวดาว เวยงชย พนลพวกทพ หลงหลหลามไหล ปจจปนไฟ ใหญนอยคอยถา ใสดนห ละบใหญหมา จดแตงดา ไวพรอม

กะเกณฑกน ขนปองนงลอม วงแวดออม พารา ตงคายทบ ระวงรกษา ประตทวารา เสนานงเฝา บหอไผ ไปมาออกเขา ปกปาวไป ไควครบ

ปชชาเมอง ไหลเขาละลด ในแควนหอง พารา หอเขามาพรอม อยในรฏฐา คอบครวดา ปาวรองมาเสยง ตางตวตน ตางคนหมองเหมยง แขวงแดนเมอง เยยดยด

เตมแตคน ทกหนคงคด ปดกวาดเขา มาซม อดยดย เปนหมเปนฝง มาประซม แขวงไกลเขตใกล

อตถทสสา ตกเหนอออกใต อาคไนย เพยบยบ หรด อสานไควคบ ผบทวดาว แดนดน

ฝงมลมงทรพย ผดมกน ทรพยสงเงนทอง ขาวของมงปอ เกบใสไห ออมพางโองหอ ฝงลงดน ซอนละ

คลาประใจ โภชโภชนะ กเหลอทอน จกแพง ไทยลาวสาวใช อนอยในแขวง ยนสารขาวแรง ทกขรอนโสกตอง วาเสกใหญโต ผายโผรอดหอง ใจเฟอนคลอน ซะทอน

นงนอนคลอนไหว หวใจโสกรอน ชหนมเถา นาร แมหมายแมราง แมเรอนสาวจ อาสณ ยวงยอยสะอน ลกทาวหลานขน ขระกลบตน บหวเหดอน แยมพกตร

ทกขหมวดกม สนมส านก ฝงหมอมหาม ในวง เหงาเงยบซบ โสกเสาโสกง เนตรนองพง นงจรจอหนา ใจสนสาย วนวายดงบา ฝงมาลา ดอกไม

ทงจวนจน แวนวนทงไว บหวเกศเกลา กนไร

245

โภชโภชนะ คลาประใจ แมนกลนลงไป เหมอนหนามขวากเสยน กลวเสกสงคราม ค าลามจบเขยน ใสคาเทยม แลวทบ

บแตงตว ผดหนาทาลบ ดวยกหลาบแปง สนวล บรรดาสาวใช ในวงเกลากวน จาเคาะชวร เพอนรกสงตาน เจยรจากธาน พายหนเสยบาน อยาตดรอนราน ขาดมตร

จกตดตามกน ตอเสยงชวต อยาทงทอดขา ไปเอง ลางพองนน ตอบตานจาเสง วาตวสนเอง อกจกแตกอา ตามแตเขา เลาลอหอขา กลวเหมอนวาทา กลาวช

แขกซวา คลวาเนอค คนตกอยอง มอมน ดสวกราย สหสสกน ใจอาธรรม ถมนยาบกลา คนจบไดตว มนเอาไปขา ผาเอาด ออกไว

ขานตายจง พวกญงสาวใช จาฟตาน ออแอ ชมนมสมพรอม ปะจอปะแจ อกแตกแบ ครงนเปนหมน

ตามวสย ใจญงคดสน บหนไปยาว กลาวพรอม ปางศตร มาถแวดลอม เสกใหญออม คมเมอง

นยายเนอง ยงมหลายถาน บทนหากวางค ากอนแล

246

บทท 16

ยนสงสาร นางเมองแวนฟา ไดทรงทราบแจง แหงเหตทงหลาย มอกเอารอน ในองคพระกาย บสเบยบาย คงแคนโสกเสา จงเขาไปหา ธดาหนอเหนา ทผงคาใน เทศทอง อาสณไหล นางไหร ารอง แสนโสกตอง จนดา สรวมกอดรด ลกแกวขวญตา เกสรา เจยรจาร าถอย แมบคดเถง จวบเทงสกหนอย จกเปนเวรา ดงน

รอยรางกรรม แตงท าชกช มาปงตอบเจา นงวย เจาไดสรางไว แตชาตปางไหน จาร าไร ร ารถถอย เปนค าออนหวาน เพดตานคนออย จาร าพน คะคอย

น าตาไหล อาบหนาพงยอย จาร าถอย ยาวใย แมเลยงลกไว หวงเพงอาศย กษตรยเมองไทย นบแสนหมนได เขามาสขอ บยอปนได บปลงปลอยวาง หนอไธ

พระปตตา รกษาเจาไว เปนแวนแกว เมองแยง จนอายแขกราย ตางชาตใจแขง หมายแฝงเทยมองค อนงคหนอเหนา บปลงปน แมค าไหลเบา เอาส าเภาไฟ เครองรบ

มนจดแจง แตงหางมารบ จกยทธย าเขา ราว พหชนะ ปรอตถ ชาวปร ทวขงเขตหอง บเปนปราสข เทาความทกขตอง เนตรนองพง หลงยอย

รอนรนใจ ชผใหญนอย ปานแครไต ไฟลน มอกต าคอย ระเวเหหน กลวจอมทรงพล สงองคหนอเหนา

ไปตกกวงไกล แมอาลยเจา กลวตกตางแดน ตางฟา เทยงจกไกลกน นบวนเนนชา กลวพลดพรากหนา อาลย

สารพด ร าตานปราศย ทงก านนใน ใหญนอยโสกไหม กมกนแสง สะอกอนไห ทผงค าใน เทศทอง เกสรา โสการ ารอง จาตอบตอง ค าทล

วาขาลกน คดบวายสญ แมนพระทรงคณ จกนนสงขา ลกนบหมาย ยนยาวพายหนา จกเปนคนไป รางแลว

จกผกคอตาย เปนหมรบแคว บหนาอยหอ หนกดน บหวงไดพบ คบแขกถะหมน ตางแดนดน ตางเชอตางหอง เกสรา เจยรจาถอยถอง กบจอมมารดา คะคอย

น าตาไหล อาบหนาพงยอย รร าถอย นานา

247

พายฝายเฟอง สวนเบองมาตา กสนทนา จาสอนลกแกว เจาอยาไปไหน ทางใดผายแผว จกเปนมนทล มละ

หมนสวาดมนต นกเถงคณพระ อยปราสาทแกว เวเชยย หอพนปลอยพน อนตรายหนไกล หอฝงภวยภย หนไกลจากเจา แมจกไปทล พระคณเหนอเกลา หอหนรายเงา มนมก

จกไดผอนผน เยองอนความทกข เปนหวางขอ นาท คนวาแลว คลาดแคลวลงหน เถงสาม เทวใฝเฝา ยามเมอลนหลง มารดาแมเจา หนจากองค ลกนอย

เกสรา โสกาต าคอย กลวไดพรากเจา มาดร องคบพตร รทธมากบญปอน คดสอดชร ถอนใจใหญขน นงกดกอง สะอกสะอน เนตรนองชม หลงยอย

คดรอดเถง เทงเจาพราหมณนอย จงเจตหอย อาลย เหมอนจกขาดมตร ดวยพสมย ไดตอบสารไชย สารใชแนหมน

ความสเน บตดขาดบน บไหวหวนคลอน หยอนคอย ปนประหลาดใจ แหงขาใชนอย กลวไกลเนตรหนา อวนไป

ครนรขาวคก ขาเสกเมองไกล มดวงพระทย หวใจภานหยาน เพราะความมงหมาย คดไปหลายถาน บมใครใด เตอมพอง

จกหนไกล คลาไคลจากนอง บจาบอกขา สนใด รอวาจกคด หอสมไสน ใหสมดวงทย ใฝมกเจตอาง

จงเรยกหา พเลยงเอยงขาม ทงสนางมา นงนจ จกท าไสน บสดเสยงคด คนจอมปนเกลา บดา

ยงจกสงนอง แกอามตตา อนชา บขออยถา จกขอตาย ว าวายมวยหนา จาฟมา แตเคา

สนางขวญ พากนลมเลา หลอนวาเจา ว าวาย ทงสพน กจกแหนมตาย ตามทวยนาย หอวายต าใต

บมไผ ใครใดชวยได จายาวไย เรยบรอย จกไปไถถาม จมเจาพราหมณนอย ยงใจอวงหอย ดวงด

รอวารอรง อยยงสวนส แสนธาว คงแคนโสกแหนน จกคดสนใด ใครจงแนแจง ดวยการรายแซง เรองน

แตประต ผคนลอบล เขากวดเหยยม คอยด ไปมายากนก ททวารประต คดร าเพงด หนจกบได แตงเทอบาย วานายทไหว ประสงคมาลย ดอกไม

วาเกสรา องคนางทานใช ไปเกบดอกสอย ล านวล

248

รบสงใช ใหออกไปสวน จงจกบงควร หวนจกออกได สนางขวญ พากนทลไหว ตามยาวไย เรยบรอย

ยอดจสาว แมสอยดาวยอย จาตอบถอย ค านวล วาถากระนน บหนผดผวน ตนองคอวน แมดาวไหลฝา วาสสดา อดสารกขา พอชวยเอาทาง ธระ

ขอไปไถถาม เจามานวะ หอหนถถวน ค านวล อยาไดเนนชา รบมาจากสวน สรฟองนวล สดาหนอเหนา ดเนอดใจ รบบญซาเจา จอมญงเรา หนอฟา

กรบลลา เขาหองบชา ผดเปลยนผา ผนควร บทาลบไล ตกคนจนจวน บปดฟองนวล จวนจนฝนแปง แตสะเสยหว เกสแตงแสง สองคอยแยง แวนซด

เรยกทาสา ผใกลนงนจ ตดไตเตา ตามทวย ทรงอาเลาะ ยางยายงามสวย ทาสเดนทวย ถอกระจาดแอม

เรยวผายผน เทยวทนรบแหม แผวทวารเวยง แวยง บอกกบนาย ชายผอยรง วาจอมหนอเหนา นาร

รบสงใช ออกไปสวนส ประสงคมาล บอกแลวรบเตา คนเถงสวน ดวนพลนรบเขา หนสามพราหมณเรา อยเฟอ

กบจาวกษตรย หนอเจาเจองเชอ ยนอยทา คอยทาง ดวงเนตรนอง ผอตองแลตาม หนสามชายพราหมณ สามงามเพอนเจา

นางเผดละอาย ยางยายมายเขา ต าเนนเซา นงนจ ปราสะไหร จมใกลรมซด กบหนอเจา จอมพล

ถาคดบดพลว เหนบเปนผล หนไพร แขกรายฝายใต เกณฑโยธา มาประจญใกล ไขวาทา เงอดเชอ

จกหอสงตว องคนายลกเชอ อาฆาตหมน สญญา องคใหญยศ ตนกษตรา กจดแตงดา กองทพออกส จกรบกน ถายงพายหล หนมอมน พลาดพลง

บไดเยายาน ดอดานรอรง จกสงแกว นงเยา บดเดยวน ธดาหงวนเหงา ซบซวนเซา โสกทกขนงไห เหมอนไฟฟอง แสนกองเอาไหม หมายบรรลย เงยบพก

จงใชมาถาม เปนการทางลบ ใครจงแนแจง ใจใน เจาจกดบยทธ รอเปนสะไหน สดดวงทย สดคดแหงเจา สดรทธ ภมมอยเกลา ตนนงเยา นองรก

จกบรรลย เปนหมนแนคก บทนอยได ยนไป

249

เจาฟงขาวรอน ซะทอนหวใจ อกทรวงใน ผาวรอนซะอน กนน าตา โสกาเกดขน เนตรนองชม หลงยอย

ปนสงสาร ตอบตานเรยบรอย ตามเรองถอย วาทา แมนวาทบ เกดขนนกหนา เถงนคครา มงเมองทาวเจา วาจกสงตน องคนางหนอเหนา เหมอนนายเรา วาแท

พจกอาสา ตอสจนแพ บหนหลกหนา สงคราม เหมอนตพน สคนบขาม จกสสงคราม เอานางหนอเหนา จกถวาย เปนทหารเจา ตโยธา แขกราย

หอแตกขจาย ตนเตนพายยาย จกชงคบเขา เอานาย แมนบานแตกฟง เมองวายสบหาย จกตายทวยชอม มงมรณมวยหนา เหมอนปตตณญาน วาขานแสงสา พบทมลา ทงไว

เจาเอาขาวสาร บอกตานพไธ กปราโมทยส ยนด ขอเปนมงมตร ดวยกนไมตร ความยนด เกดมแกขา จกไดโธท า ราชการหาม ขอเภททลความ อานคด

สสดา วาจาแชบชด ซะมอยหนา อ าอาย ท าสะมอย ซะมายในกาย เยยะเหมอนอ าอาย จาหลายร าถอย วาจาเสยง ส าเนยงองออย จาวงวอย มวนเพราะ

ไขวาจา ซะคาเยยเยาะ รร าตาน ค าไย วานาหวเราะ เพราะทกขในใจ เจาวาจกไป อาสาออกหนา จกเปนทหาร ซานไซเกงกลา ปนเวทนา ยงนก

การเสกสงคราม ฟนแทงบนฟก ใชของงายเหลน สบาย ล าบากนก ในองคพระกาย บสเบยบาย เหมอนมาเทยวเหลน การนโรง สงครามตนเตน ชวตเดน แมนมาง

บเหมอนนงมา เทยวเกยวสาวราง ผนแอบขาง เพาพง เถงกลาเกงนก จกไปจงๆ กเหนองคญง คระนงปนป เหมอนโบราณ วาขานแตก เหมอนดวงมณ แกนเพชร จกมาผกกบ ลกปดยาบเมด บสมทอน บงควร

จกเรยงเมด เพชรงามสงวน บจาส านวร ตดตอนกงกาน พระยมหว ฟหนวหลายถาน อยาเพงรอนราน รบนก

อยาขาดไมตร ตดบนค ารก แมดวงเนตรแกว ตาเฮย อยาท าหางราง เพลดเพลนเมนเสย บเหนมงเลย ในใจวไหม คนเปนฟกแฟง เตาแตงผาได จกผาดใน หนวยฟก

หอหนดวงใจ ชงคาวารก หนกหนองแหนน อลลา

250

บถาเยยเยาะ ทะเลาะวาจา สารพน ร ารถถวน เตมรปบสม นมพรรณบอวน เหมอนอยางเรยม พไธ

ถาไปตอต เรยวแรงพอใช จกเกงกลา แขงแรง สคนพน รทธเหลอแสน บหอมนแมน จกฟนบนขา หอสบหายตาย วอดวายมวยหนา บหนมใคร พายคาน บเขดขาม หยอนหยานซะทาน จกหอขาดขาว กบมอ จกอาสารบ กลวทาวบถอ ฟงเขาเลาลอ รงรออยถา คนเหนอก าลง เสกวงลอมหนา เถงธาน เขตคาย

กจกลลา ตองเตายกยาย เขาสหอง พารา ไปรบเอานอง ทของขวญตา ในผงคา ทปราสาทสาง มาไวในสวน อญานแกวกวาง คนสงครามทวย จวบพบ

กจกตอต ไพรตอรบ หอมงขว า ทนคราว เจาเถงวงแลว เหงยงฟงสบสาว คนรเรองราว อาการถถอย หอรบกบมา ฟจาสกหนอย แลวเดดเอาดวง ดอกไม

สมาล รสดควรใช ปนสงหอ สดา นางค านอย รบเอาบปผา ยกยาตรคลา ลงมาจากหอง

สวนสามนายพราหมณ ถามหาคถอง ยงหมองดวงทย มนมก รอวาสบาย เคลอนคลายค าทกข รอหมองเงยบหมอม สนใด

สสดารบ สนไมเขาใจ คณคลงใน สนใดบแจง จกวาสงสง บอกปนหอแหง ดวยการรายแซง แหงช

จกชวยถอสาร อาการหอร เถงเขตหอง ในวง นางกลาวแลว กกลบคนหลง สามพราหมณฟง จะดาบได นางวาเจบ ค าเหนดรอนไหม เหมอนไฟฟอง เอารอน

แสนขดเคอง ใหส าเรองคอน กกลบลบเขา วงใน กลอนค าใย คมใบยงกวาง จกขางทางแม คงคากอนแล

251

บทท 17

สสดา คนมารอดแลว วงคมแกว นเวศเวสน วนธยะ กราบนอมตวตน ประหนมชล นบนอมทลเฝา ไขอาการ เนอความแตเหงา หอจอมญงเรา ซาบร

วาจาวกษตรย เจาโอรสค ทานจาสงตาน สนใด นางนอยนบ ภทลขานไข ตามแยบไย บบงลบถอย

สพพถะ กจจะหนกหนอย กกราบทลองค หนอไธ บบดบง อ าภงลบไว สกเกงขอ กลางค า

บหอขาดวาง คลาดคลาหลงหล า บหยดหยอนค า บซ าแสงสา ยอดจสาว แมดาวไหลฝา สดบวาทา เรยบรอย

รอาการ แหงเจาพราหมณนอย มใจใฝหอย คอยนาง เยองค ารก บจดคายจาง บหลงลมความ คดเถงหนอเหนา

เวทนา จนดาหมองเสา ใจในเมา เฟอฟก จกมาอาสา เพราะดวยความรก แขงตอส สงคราม

บมซะทาน พานหยานเขดขาม ตนทรงนาม แผวองคออนออย บเกรงกลว สงครามสกหนอย จกขนไป ตอรบ

สงสารนาง จกไหซวนซบ บชมชนหนา สะเบย เจาทรก ทแพงใจเหย เมอใดเลย นองจกไดเฝา จกไดไปหา ฟจากบเจา จอมชายเรา ยอดช

สารพน เจาจนอวค รร าถอย หลายราย แมนบานแตกฟง เมองวายสบหาย เปนวนวาย แขกรายรอดใกล

นองจกผอนผน ออกไปจนได หอประจวบองค เซอมซด เตมวาจกตาย ว าวายชวต ขอตดจมใกล บาทา บสมใฝมก ค าปรารถนา ปจบนนา ชาตนบได เปนคสม เรยงรมรวมใกล กบจาวเมองไทย ทรก

ชาตพายลน ขอไดเฟอฟก ทกชาตอน อยาคลา อนชายอนนน นบสงขยา ทวผนสทธา อานแสนหมนได บขอสสม เรยงรมยรวมใกล กบฝงชายใด รวมคบ

นางมาคดเถง ร าเพงจวบพบ เหมอนตดเนตรเจา แนวแนว สพเลยง ชาตน าใจแจว ปญญาแซว อยเคยงรวมหอง ตางตวตน ตางคนใจของ เถงสวนอญาน ดอกไม

สนางขวญ อนเคยแตงใช กเหงาเงยบไห มวเมา

252

ทกมาสมอ วนคนหมองเหงา ซบซวนเซา ทงเจาแลขา เสมอกน นงเรยงพรอมหนา อาสณยาว หลงเมด

เกสรา แมแกวเลยมเพชร นางนบกราบไหว วอนทวง พายฝายทบ อเธนตนหลวง หลายคะซวง ลวงล าเขาใกล อามาตมนตร ไพรแขกใต หลายเหลอพล โหรอง

ฟงเสยงปน สนนหองทอง อากาศกอง พายบน บดมดคม ทวเวหาหน เตมแตคน ทกหนแหงหอง

เขายอแยงต โยธหนนปอง พองแทงฟน ลนมอก ไทยแอบแฝง ก าแพงแจงชอก ตามเลยมปอง คอเวยง

อกทก หมกองนนเสยง สททะส าเนยง เสยงปนใหญหนอย ไทยถอยหน บทนสกหนอย ถอยพลพวง พวกทบ

แตกขจาย แขกหลายไลยบ จบบนขา แทงฟน มลาย ทงสลตน แขงแรงดน รพลกนกลา

วลนดา มนจบยบจวา เสนาไทย หลกลบ โยธาทหาร บทานกองทพ หนพายเขา ธาน

บสตอรบ หลกหลบถอยหน พวกไพร แวดลอมเมองได ปนสงสาร ภบาลทไหว ธสสวงส ทาวไธ โทมะเน เววนคงไค ใจโสกไหม เหงาเฟอน

จนผอมจอบช า ผองพรรณผวเหลอง หนเสนาเนอง ไพรฝาขาเฝา สบหายตาย วอดวายไพรเจา บคณา นบแพ หนบานเมอง เทยงจกแตกแท ปนสงเวชเจา ผาณ วาจกสงนช ราชบตต กบฝงไพร แขกรายยอมไห แลวกบนกใจ อ าอายโลกใต บรวาย รแลว

ถงจกตาย บคลาคลาดแคลว จกไวชอหอ ลอซา หวนมานะ ทานธอตตา กแตงกายา ประดบหยนหยอง

พวกทหาร ขนนางแหปอง สองพางพาย บวาง แลวมอถอขอ ขนขคอชาง ไปกวดเหยยม โยธา

วาหอพทกษ ระวงรกษา แมนฝงเสกมา ทกทกหนกแหนน จกตอตน เปยงปนเมฆแหวน หนพายแดน นนน

จงขวกวดซาย ผยผายใหลน ทงตะกรวดกอน เทลง ยงปนใหญรบ ใหยบผยผง แลวเกณฑนโรง ไพรในเมองกวาง สหมนเตม อยาหยดหยอนหยาน กลางคนวน ลนฆอง

อยาลาสา หอปาวมาพรอม ใหชวยปอง ท าทน

253

อสสาเตอมค า เพมพ ายามจน อสสาท าทน บอกแลวรบเตา เสดจตน กวดพลไพรเจา ผดเวยนวน ไควครบ ฝายทหาร อเทนมารบ ทงสผ ตวนาย

เชอปกซาย มากพวงหลวงหลาย ปกขวายาย ตงหมายคายออม ใหระวงเกง บไกลใกลจอม สกหาพนวา กาไว

จงเปกสา ตามเสกทาวไท จดแตงให ทตดา ไปรบรอน ถอเอาบตรา จาบอกไป จาไขกลาวแกลง

เขยนหนงสอ ใสมอรบแหม เกณฑคนไป บชา ขนเสฐยน อาซามงมา ถอชอผา ผนธง

กระทบมา วงผายผะหยง มาคงทวาร เวยงไชยแหงหน ถอหนงสอ ยนทอหมายหมน เปนส าคญ เพยะไว

หอหนปนจก วาเปนคนใช ยนอยหน ทวารเวยง อกคะทก หมนนดวยเสยง ประตทวารเวยง คนรงนงเฝา ไดรอาการ มอบคลานเขาเฝา ธสสวงส ทาวไท

ทลจลอง ตามความผใช หอซาบแจง ดวงทย องคใหญยศ ตนยงบญใส ซ าจ ากบไป รบสารอานเฝา

อามาตยมนตร เสนนอมเกลา เสนาใน นงเคา เจากจเจากรม บงคมทนเทา นบนอมเฝา คอยฟง

ในสารวานน บอกแจงสจจง เมตต ทลองค จงทรงทราบแจง พระปนเมอง บญเรองบแหง ปญญาแรง ทวทศ

แกซาวซวา เกงกลามรทธ ผบแผนหอง ผนธร ประสงคใฝมก ลกรกสมร ใชมางองอน สขอเมออน พระบตดร ตดรอนตอนสน บหนไปยาว นาวนอม

บเลงหนไกล ผอใกลกดชอม ปนเผดหนา ดอาย จงแตงใช ใหเราทงหลาย ท าอนตราย มาเอาโทษเจา หอเสยงสด โฅตรนามเคาเหงา บดนเรา ลอมไว

เยองชวง แหงองคทาวไท เหมอนไกตอย ในมอ ยงบคด ชวตมงหรอ ยงอวดดลอ บรนรอนไหม คนบบกตาย คนมายกได จาเทยมไป เผยบนน

จกไดผอนผน โทษทณฑหมนชน หอหายโสกเสา เมาวน หอสญเปลามด พนผดในตน หออยคมพล พาราเมองเจา อยบ ารง กรงสเมองเหงา ตราบเนานาน เนนชา

บเอาบตต ดวงดดอกฟา มาสงหอ ดวยด

254

พวกเราเหลาน จกเขากวนต ชาวปร จกวอยวอดเสยง พระฟงหนงสอ ยนทกขหมองเหมยง เพยงอกพระองค ยะโลง

คดสงสง บหนปองทง ตนตบแหนน ในทรวง เหมอนยงยก เอาภเขาหลวง มาเหนงหนบทรวง คงแคนโสกเสา จงเปกสาเสง เสนาเคาเหงา ไผเหนอยางใด กลาวช

เขามอกษร มาตานดงน จกคดอานแก ใดด อามาตยพรอม มกขมนตร ยออญชล กราบนบกมไหว คนบยนยอม ตอชมจนได ตามคระนงใน ร าพจ

กหนบทน พวกปจจามตร เปนเทยงหมน สญญา แมนองคบพตร ปราณเมตตา กบฝงปชชา ไพรฝาขาใกล ยอมถวาย หอหายมดได ฝงภวยภย เทยงมด

เหมอนพระองค ทอดทานชวต กบขาบาทเจา ทงมวล เชญองคบพตร ร าพจแยงหวน ควรมควร สดแลวแตเจา จกโปรดปราน ทานสกใสเกลา ตนธงเงา เดชชะ

จงเปกสา เรองถอยวาท กบฝงพวกเฝา เสน ยนโสกทกข โสกเสาโสก เหมอนอกค แสนกองเอาไหม

แตยงกกคอง บถองงายได ขอภวนย พเคราะห มพระองการ สงตานจ าเพาะ อคราชผ เสนา

หอปลอยคนใช ผถอบตรา กลบคนมา บชาดวนได ไปบอกกบ แมทบแขกใต ซงสญชยม มงมตร

บอกมาเถง หอร าเพงคด กซอบใจส ยนด ขอผดผอนยง สกสามราตร รายแลด จกหอรแจง อามาตยสา กลบมาบอกแสง กบทตดา บชา

ผดนดหมาย พดตานตอบทา วาขอเลอนหอ สามวน คนพดแลว ตางคนผายผน ฝายพระทรงคน กษตรยเชองเจา

ธสสวงส พระองคจอมเหงา เสดจองคเรา แทนชด สมนจง บรรทมนงนจ บชนหนาๆ สเบย องแอบเมอะ เตกเสงเขนย บชมเชย เสวยคาบเขา เสยงออทอ ลวนลอซะเอา เสยงเนองนน ซะทาน ธสสวงส โสกเสาหมนมาน พรอมนงถา ฟงความ ................... ................... ..................... ...................... ปางพระทรงนาม ธสสวงสเจา มโนเซา เอาลก วปโยโค โสกาโสกทกข เมอเสกใหญออม คมเมอง

255

นยายเนอง คอยฟงบทหนา บทนหากจบความกอนแล

256

บทท 18

อตถกาเล ในกาละนน สวนเบองบน พระนชบตต ทงสพเลยง ทรงโสกโสก มพระวงค โสกโสกตอง ไดยนเสยง พลกกกกอง เจาสนวลฟอง แตงใช หอไปไถถาม ถถวนซกไซ เขากราบไหว นงคราญ วาเสกแวดลอม ก าแพงประการ สรนงคราญ ซะทานปนบา ตวสนขวญหาย มอฟายน าหนา ปนเวทนา ยงนก

สนางขวญ เลาลมนองรก จาองออย ค าไย เจาอยาโสกนก แขงอกแขงใจ จาวเมองไทย พระนายนองเหนา อยาทกขกวนเกา มวเมาโสกเสา จงอดบรรเทา เยางด

พจดเขาหนน เพงบญเพงยศ กบหนอเหนา จอมธรรม ทกเมอมอ ตพจากน ปจบน ชาตนตอหนา บปรารถนา ขอเปนขขา อายใจพาลา แขกราย

เถงบานเมองวาย จกยกยางยาย พาหนอเหนา องคอวล ไปตายมงมวย ทขางรมสวน นางฟงคะบวน พเลยงกลาวตาน

กสมเพทใจ คดไปหลายถาน ใจบเชยบาน หมนมาน ใจปนกวน ปวนเตนซะทาน บมหวางอน สบาย

ทกขใจบแลว แมแกวสผาย ตนองคนาย สนสายพานหยาน นาสงสาร องคนายเสยงถาน ใจรนราน บมด

นงนอนไหน ใจดนสอดคด เถงหนอเหนา จอมธน พายฝายเฟอง หนอเมองสวรรค สรสวณณ องคพระหนอเหนา

หนเสกสงคราม ค ารามเมองเจา แวดวงเวยน ลอมไว ใจสนสาย เสยดายนองไธ ไหวหวนยง หดธา

พระแยมยม ฟตานเปกสา กบสามภาดา เสงจาเพอนเตา พบหวงใย ใคเดาะลอเจา มาจกเซาดาย บคด

นงกอดมอ เมนหนาพนจ บจาฟตาน สนใด พายฝายนอง หากยนเหลอใจ เพราะความอาลย ธดาหนอหลา

เสกหลวงหลาย เปนสายเมฆฝา โขงพารา บชอม มาตงคายหลวง พลพวงจอดลอม จนไควออม พารา

ปนสงเวชนอง ทของขวญตา ทงสามภาดา นงงดอยได พเลยงพราหมณ ทงสามอยใกล ไขค าไป ตอบทด

วาพทงสาม จนความแคนคด สดสวนเสยง หดไธ

257

สวนเจานองคด เหนต านองไหน จกออกชงชย พงรบตอส กตามวสย จกไหลเหลอมหล ตามทวยช บละ

พจกตดตาม ธลบาทะ บไกลหางขาง คลาไคล องคบพตร ตอบตานปราศย ซอบใจยนด กบสามพเจา

เราจกพากน บดนผาเขา เถงจอมปนเมอง เจองทาว แตงเลกล ออนยมนอมนาว เดนผานหนา ไพร

ลดหนาคายทบ ไปตามวฐ หอฝงโยธ แมทบแขกใต ออกจบเอาตว พวกเราทใกล เอากญไชยด เถยนพษ

ตดเอาหว อายปจจามต ฝงใจมดเสา ด ามว ตวยางยาย ไปคนละหว พอตางคอบคว แผนเนอเสอผา พอเปนของขวญ ก านนน าหนา ตางธปเทยน ดอกไม เขาไปถวาย จมองคทาวไธ หอหนทวดาว คนลอ จกภญโญยศ ปรากฎนบถอ หอหนสมอ พวกเราเกงกลา จกปราโมทยสา นบตานบหนา บไคลคลา พลาดพลง

สามพพราหมณ สกเสญบยง วาแหลมวองเหลยม ปญญา สลาดนก พระพนอตตา สมเปนราชา ชาตชายแกนกลา บอายคน สากลโลกหลา คนจกมว คดค

บหอไผหน คนใดเขาร จกดถกได ดเบา ดวยรปเราน สบเหมอนเขา มต าเนา ซบผอมออนเปย ตางตวตน กายนบเบย หากเหมอนวาทา วาแท

บหนาตอต ไพรเขาแพ ซ าผอมชอบแจ คงบาง พระยมพกตร ซะรดตดขวาง เกดกาบง เยองค าจจ จกทมเถยงกน อยสงยงหน จกนานความ เนนชา แลวแตงตว ทรงควเครองงา เปนเพศอน พราหมณช เหนบกระบซด ดรทธมศร สวยงามด ใครจกเผยบได ถอกระบอง ของอาจารยให เมอจาวเมองไทย หยนงา

ปานเทวา ลงมาจากฟา สารปเจา ดงาม สามพระพเลยง เพอนเจาทงสาม สายก าซาบงาม สะพายหลายเหลอง

สองมอถอ ขะคาชเบอง ส าเรองแล แงงด ยางทหาร ดงามมยศ ออกจากหอง อญาน

หนอบพตร ออกหนาเดนสาร สามพพราหมณ ตามหลงนองหลา แกลงเดนกาย ลดผายคายหนา ฝงโยธา คายทบ

ฝรงองกฤษ แขกยวนพรอมพบ ประหลาดดวย พราหมณช

258

บงอาจนก มงเขากรงศร พวกโยธ วตกขงหอย วาจบเอาตว มาถามเอาถอย การความเมอง พร าพรอม

โยธาทหาร ลมลามออกลอม ฝงพวกเจา ชมพราหมณ องคหนอพระ บยางเขดขาม ถอกระบองงาม ของวเศษเจา กวดแกงไกว เชงชายออกเขา ส าแดงคณ เดชรทธ

สามพพราหมณ แอบเออมเซอมซด บไกลหางขาง เทยมองค ฟนแขกราย วอดวายผยผง พระสรวงส เจาองคหนอเหนา

กวดแกวงไกว กระบองเพชรเจา ตามเชงชาย ฟาดฟด ถกคอปด แขงดวนขาดซด มรณมงขว า ว าวาย

ตดหวแขกราย ทอนชมตาย ทงสามพนาย ตางคนตางตว ปนกเหลยดเหยอง หนอเมองกตว ด าเนนเดน บชา

ใฝใจประสงค มณฑาดอกฟา จงแขงตอส สงคราม สามพเลยง เพอเจาทงสาม กบตนทรงนาม ยางยายผายเตา คนเถงประต ทวารเวยงรงเฝา เขาหนพราหมณเรา ตางคาย

ตวเอาหว โยธาแขกราย กตนเตน กนด องเดอดซาว สนนนนห ประตเวยงชย เปดไขรบเจา จาวกษตรย กพากนเขา เถงในเวยง ยงพก มหาเสนา ปสสาไซซก กบหมเจา ชมพราหมณ วาบดเดยวน สนจกขอถาม พวกเจาพราหมณ ทงสามสผ ธระการสง พากนดนหล ตโยธา ผาลด

มาเถงสน ขดเคองแททก ดวยสงขอ อนใด เจาพราหมณนอย ตอบถอยจาไข วาสะเพาไฟ ขาเจาแตกหลม พากนเดนหน ซกซนผายดน มาเถงธาน เทศทอง

สามสคน ขาเจาพนอง บประโยชนตอง การใด เปนแตผนอย แขกเมองอาศย ขอไหลเพงบญ พระคณอยเกลา

หนเสกสงคราม ค ารามเมองเจา เขามาคม ลอมไว กบมไผ ในเมองทาวไธ จกออกส โยธา

ร าคาญใจนก จกมาอาสา สงหารโยธา ตอรบแขกใต จลองพระคณ พระเดชทไหว จอมเมองไธ ใหญยศ

เจาแผนดน เพมภญกลนรส หอมทวดาว เมองไธ หอภญโญยศ ปรากฎไปไกล เสนาใน ไขจาฟเจา

วามจง กระนนรอเจา จอมชายเรา ตอบรบ วาอยาสงสย จกใหสมคบ บเปลยนปน วาท

259

ยามพร านน มกขมนตร ปตยนด ทกกรมหมวดเหงา มหาเสนา กน าเขาเฝา เภชทลความ บอกฅก

พระปนเมอง ส าเรงเนตรพกตร สงเกตเหยยม กายา หนพราหมณหมนอย เลางามนกหนา รปเหมอนทองทา สเหลองหามแหม

เปนหมดค า ออกอ าสองแกม ขาวซอนแดง รางนอย เนตขนง กลมงามเรยบรอย เทยมแทกได วงเดอน

สามพราหมณงามพรอม บมไผเหมอน ใชพลเรอน ไพรนอยผหนอย ลกผด ผมเหนปอย สงเกตคอย แนคก

จงด ารพราง ทางเอนโอษฐทก กบหมเจา ชมพราหมณ วานและ ดสนจกถาม เชอเผานาม ไสนใครแจง

จกชงชย ชวยสงหารแสง ดวยการรายแซง แหงทบ เซงฟนแทง ตอสรบรบ กบแขกใต ไพร

บหลบหลกพลว อวายหนาตวหน ขอบใจยนด ผาเขามาได เจาตอบจา ทลสากราบไหว วาตวเองเดยว ตอรอย

หนจกเหลอมอ เพราะเจาแรงนอย เหมอนไกตอย หางยวน จกชนดดรบ กบไกอหลวง หางยาวพวง ทงสงใหญอวน จกแจงนสน เหตผลหอถวน ตามเสนามวล บอกช เขามหนงสอ เขามาวนน หกหยาบถอย วาท วาหอสงนช ราชบตต จะกลบโยธ เมอเมองมงหอง เราเปกสา หารอไถถอง ทงเสนาใน แวดลอม

เขาหนด ชผพร าพรอม วาจกสงแกว เสลมเมอง แมนเจาออกรบ ชงชยบเปอง กหนบานเมอง จกยบปนป เจาจกปราบปราม สงครามทหน ดวยวทธมนต เวทคบ

รอจกตอต ดวยสมรบ จงเลาหอ เราฟง เจาพราหมณนบนอม ออนคอมสสง ตอบวาทง วาขาบาทเจา

เทยวแสวง หลายแขวงทองเตา พากเพยรเรยน มากแลว ส านานจบ ครบเผยนบแคลว ดวยเวทยแกว ครมนต

สวาดตระเพด วเศษในตน จกตอชม บหนพานหยาน แมนเสกหลวงหลาย แสนปลายบหยาน ปานแมงมาย เมามด

บหอเสย พระเกยรตยศ จกตอหอ มชย พระบพตร อยาคดสงสย ดวงพระทย อยาไหวหวนเหวง

จกตอต ไพรหลกเปง พระบญเทง เจองเชอ อยาดเคองสง สกอนรอนเนอ บหอต าเตย เสยท

260

เซงจกสงนช ราชบตต ฝงพวกไพร จกดถกได บควรปลง สงนางไปไห จกเสยทไป ต าคอย

ตามปญญา ขาเจาผนอย ผดซอบถอย ขมา เหตตนผลเคา เขามาหงสา เพราะองคธดา พาเปนเหตกวาง หอสมสาย องคนายทอาง สะเดาะมลทน พระเคราะห

เสกคมเมอง ขนเคองจ าเพาะ เปนเหตดวย องคนาย จกชวยท าน า ทพมนตถวาย หอฝงเคราะหนาย สญหายชถาน

ฝงศตร เทยงจกกลวหยาน เตมหลายเพยงใด บคาน ขาจกอาสา บหยานซะทาน จกขอออกส เอาเมอง

แตขอเอามา ภาชสเหลอง สขาวราวเรอง เครองครบชถาน อนสารถ หดดบหยาน ตวส านาน แชบชด

โดดโผผาย วงเตนดดควด ตวเกงกลา เรยวแรง กบขอกองทบ ออกรบทวยแฝง ส ารบฟนแทง ตามหลงกอนหนา พวกทวยหลง พากนบนขา หอตวนายมน มงมาง

ฝงไพรไทย อยาไดราดราง อยาหอรอดได เหลอเมอ ฝงแขกราย มากมายเสกเหลอ ตดคาวเครอ สาขากงปอง หอเสยงสด รานงนสญของ สมไฟฟอน ถานมด

อยาหอเปนแถว เนองแนวคนพก กบพอกเกยว คนมา สมเดจทาวเธอ ธสสวงสา สดบวาทา พราหมณนอยกราบเฝา

อามาสสา เสนาหนมเถา ใจชมบาน ยมพกตร หนเจาพราหมณ ดกลาเกงนก จบเพทดวย คณคอง

จกหาเผยบไว บไดพอสอง ร าเพงทอง กเถงเชอเจา ถาส าเรจเสก นกเหมอนลกเตา ทงสามพราหมณเรา พนอง

เหมอนบตรในครรภ รวมไสรวมทอง แลวจาไถถอง ไปมา กบสงพรอม อามาตยตางตา ทงฝงเสนา อนมาอยเฝา เอามาโรงใน ตวไวทองเตา หอตนพราหมณเรา ขนจ

เสนาใน หอไปแคบซด เปนทบตม ชมรม ถาหนพลาดพลง พวกเราเขาหนน ซลลมล เดชชะบญปอง สวนเจาพราหมณ บคนถามถอง ปองคระนง คดราย

กบถอยหน พวกพลพกงวาย ขนสหอง ผงคา หอใชไปนด พวกอมตตา นายทบซวา พกนมาส ทกลางทงหลวง พลพวงหลงหล จกชงชย ตอรบ

ทกลางสนาม หองามแงงด มาตอส สกท

261

คนพวกเราคาน ซะทานถอยหน จกสงนาร บตตลกแกว หอแปงพลบพลา หลงหลวงใหญแอว หอมทเซา ประทบ

ไวส าหรบ คอยดพวกทบ สมซาหนา ธาน เรงจดไวพรอม ทองพระโรงส หอเจาพราหมณช บรรทมทหอง หอเปนปราสข บหอทกขตอง คนปลงบนซา เรยบรอย

แลวปลอบถาม จมเจาพราหมณนอย เจารเรองถอย มนตดน จกซะเดาะ หอเสอมสญหน จากตนธดา อยางใดชาเจา จกชวยเปาปด ไลขบหมนเสา หอเคลอนคลาย เพกวะ

สวนจาวร าเมอง เจามานวะ กใจชนส ดใน สมคะเนนก บไดสงสย จงอบายใน เลกลจานสาง วาจกตองท า พลบพลาหลงกวาง สมกวาง แตงไว

เอาผาผนขาว ใหญยาวควรใช หลบลวาดใต มงด ธปเทยนดอกไม ใสถวนใบส สตรธงด สขาวเผอกผา แขวงมณฑล สทธาแผนหลา ธปเทยนยาย รอบรด

ขดไขวสาน ยงราชวต จดแตงหาง จงด ส ารบน ารด ยงองคสมส ตามวธ มไวแตเหงา แลวหอตน อนงคนองเหนา อยในเงา แผนเพาะ

แลวจงเปาปด สะเดาะพระเคราะห ตวหยาบกลา จงไร บตดาทาวเธอ บไดสงสย จงพระทย ปนฟาผเถา กเชอถอ มนคงใจเจา บหนรายเงา รายเพยน

คนสนทนา ฟจาหากเมยน พายฝายเจา ทรงนาม ทาวซกไซ ไลเสยงค าถาม กจงเอาพราหมณ ทงสามสผ

ไปปราศย จาไขกลาวอ กบธดาเมอง กลนค องคมเหส เทวบร อยปราสาทหอง วงใน

ยอดนงวย คอยฟงบทหนา ยามหนอฟารอดองคนายกอนแล

262

บทท 19

สสวณ เจาจนแวนฟา ไดประสบหนา ทแพงตวโป เรองราวคาวน มากมายอกโข เวทตพโพ เพงรพายหนา

ไดร าพนแปง แสดงแสงสา ทรรพภา ยากนก จกตอตด ประจตสบวรรค บหอขาดแหง แนวนาว

จกเลานอง เพอนพองพงหนาว ตามเรองราว คาวเคาเบองเบา สวนธสสวงส พระองคจอมเหงา คนสนทนา เมยนแลว จงน าพราหมณ ลลาคลาดแคลว เขาสหอง วงใน ขนสผงคะ นเวศค าใส นจนงใน บลลงคแทนตอง ทงมเหส เทวอยปอง หมอมนางใน นบนอม

สพพถะ กจจะพร าพรอม ไขเลาหอ เทว วาพราหมณนอยน วเศษดหล มรทธ ขยนกนกลา ปางเดมออน บรอนหนหนา มาเถงพารา เขตทอง

หากดเหมอนกน สคนพนอง มาสหอง เมองเรา หนแขกราย องกฤษกวนเกา มาตเมองเรา เจาพราหมณหนมเหนา จงก ากน ดดนผาเขา มาเถงชมเรา เดยวน

แขกซวา กลวาเนอค มาแวดออม ธาน จกอาสารบ หอแตกถอยหน สงหารอนทร แทงฟนบนขา คนเสรจสรรพ กองทพใหญหมา หนออกแดน แควนทอง

จกตอบแทนคณ เขาเจาพนอง เพราะเปนเขอนปอง พารา ดงองคโอรส ทแพงเทยมตา เกศสรา ธดาหนอเหนา เจาพราหมณเหน วาเปนเคราะหเจา พเอามาทวย เดยวน

จกชวยปดสาง มลทนหมนม หอเสอมเสยง สญไป เดชชะบญค า ลกนอยคอยใจ หอหายโภยภย เยองเคราะหโสกเสา

มเหส เทวอยเฝา สดบวาทา แตเคา นางยนด บเสยงเทกเทา เลงรปเจา พราหมณงาม

จงเอนโอษฐทก นางปสสาถาม วาอนดพราหมณ ทงสามพเจา วรสม เหมอนพรหมปนเบา เหมอนมารดาเดยว รวมทอง

ไผพหวป ผใดเปนนอง ดละหมอมเกยง กายา ชวยรบแขกราย ไพรเสกหนา เยองคณณา จกแทนตอบสาย อยาละหมองเหมอน หอเมองเปนหมาย หอหายอนตราย เกดพอง

เจาจกสะเดาะ พระเคราะหหอนอง จกประโยชนตอง สงชา

263

สงใดธระ จกไดชวยหา จอมมารดา ปสสาหนอเหนา สสดา นกธนจาวเหงา วาตามพนเทา มอนไธ เอาผาผนขาว มงบนลวาดไว ผบไควใต เภดาน หอองคหนอนช สถตสณฐาน เขาอยเชยงฅาน เพดานรมผา เครองปชายาย เรองรายตอหนา ทงมาลา ดอกไม

จกไดอานมนต ทอนเคยใช เหมอนแทนหนา เพดาน นงสมาธ นมสการ ตามบวราณ มไวแตตน เทอบาย บเดนปลายสน สนทนา วาเพราะ

ท าน ามนต สะเดาะพระเคราะห หอหายหมนหมอม องคนาง ยามพร านน หนอชนบญขวาง ตนองคนาง เทวเพอนขาง กจดแจง แตงดาแปงหาง ตามค าพราหมณ บอกไว

ทกกระทรวง หมอมหามสาวใช ไปปราสาทแกว องคนาง ทลบอกนอง แมแกวสผาง ตามเรองรายความ วาพราหมณเทจเจา จกมาท า น ามนตสงเจา ตนทรงเงา แตงใช

มาจดแจง แตงหางดาไว หอนางนงใกล มณฑล นางฟงไซซก แนคกใจตน วาพระมาดน ท ากลเลดน

แกลงจกมาหา แนนอนเปนหมน ดวงชวน สอดคด จงวาตาม รบสงบพตร แลวเขาสหอง ไสยา

สพเลยง วตกสงกา ยงดวงจนดา แหงองคทไหว ............... ................... วาสนใด ชา บคด

จกมาสขอ เหมอนเอาชวต มาปดขวางใต บาดาล คนยงคด ยงนาสงสาร มาเถงหนาวาง นองนจกหาม

หลอนองคบฟง ยงขนลวงขาม เถงกรรมท า ชาตแลว นองจกอาสา ไคลคาคลาดแคลว ไปสหอง ไพรวลย

สพเลยง วาเสยงพรอมกน หมอมสนเบอแคน หนาแคนจมสาม วาสามพพราหมณ สงยงบกาม หอนองชายงาม ยางยาย

คนมาเถง ทหนบฮาย นองจกวาหอ สกค า สหาพนอง พรอมเปกสากน ตางเลงแล ซะแงคอยถา ฝายนาฏสนม กท าแสรงสา ตามบญซา สงคก

สลงสงค ค าดภภก เอาสมปอยปง วางใน แลวตกเอาน า เจดบองามใส มาถอกเทใน แตงไวเรยงตง เครองปชา นานาหลายบง ตกท าดา แตงไว มธบปผา มาลาดอกไม ประทสไต ยายดวง

264

คนเสรจเมยแลว ราชชะงามหลวง นางกระทรวง กลบไปกราบเฝา ทลจลอง ยงจอมปนเกลา ทงตนทรงเงา แมฟา

วาจดแจงการ งดงามบชา เชญเปงฝา เสดจไป นางแมฟา บชายานใจ พาฝงพราหมณไป นางในหมอมหาม

กยาตรา ลลาลวงขาม ตามทวยไป ลดไล ขนปางส นารหนอไธ หนเครองตง ปชา

เสรจเมยนพรอม หอมกลนบปผา สคนธา รสเราทวหอง จดตะเกยง รายเรยงแถวถอง แสงแดงงาม เรอเรา

หอเจาพราหมณ สถตยงเยา คอยผอเหยยม เวลา พายฝายเฟอง สวนเบองมาตา บหนธดา ทจงเจตของ

นางเทว จงเดนเขาหอง หอมณเฑยร ลกนอย เกศสรา โสกาต าคอย ในทหอง มณทล

นางเขานงนจ ลบเนอดมผม จาเลาลม ลกรกถถอย ไขอาการ เนอความเปงปอย กบธดาดวง กลนค

วาพระปดตา พาเอาผร จบเพทดวย มณทล เปนพราหมณหมนอย ต าเนนเดนหน เขาทงสคน เหมอนกนชหนา จกมาสะเดาะ พระเคราะหตวกลา ในกายาองค ลกรก

จกหอสายใจ ดวงทยเนตรพกตร เขาอยใต มณทล จกหอคลาดแคลว โรคภยในตน หอพนกงวล อนตรายใหญหมา

นางเมาจต คดอายตาหนา ท าบดเบอน เบยงยาย ระอ าอาย หนาสซะมาย นกพานหยาน เดยมอาย เทวแมฟา วากบสมสาย วาดงลอนาย เนนชานานเตา พระปตตา มาคอยถาเจา ดเหมอนบเฟอน ฟงฟาว

จกขดขวาง ฝาธลทาว หลอนโกรธกรว นงวย พระพเลยง ไปเสยทไหน มาพาเอาไป อยาชาวาดาน พเลยงประคอง ทงสองฝายขาง บใคจะเดน ยางยาย

คอยคลานเรยง แหวกหมานยกยาย ออกจากหอง บรรทม แมแกวเลยมเพชร เสดจตวตน เขาสมณฑล นงบนแทนตอง

พเลยงนาง นงเรยงเคยงปอง บไกลหางองค นาฏนอง ฝายทงหลง นางในแวดซอง ตาสอดดน มององค

สมเจองทาว ตรสสงวางปลง เหนอสโรง สพราหมณสงแจง วาอยาเกรงใจ จะท าแตงแสง สะเดาะเคราะหนาง นองไธ บหามปราม ตามไดเรยนไว หอเหมอนญาตใกล กนเอง

265

จงท าตามร อยาไดขามเขง หอผอคอยเลง ฤกษยามหาได สสวณ นกธนกราบไหว ใจดใน ชนชอย

ขนบลลงก เรองงามเรยบรอย ทดซอหนา นงวย สามพเลยง สามคนเกยงใจ กนงบงไฟ ปราศยองออย คนอนไกล บยนเปงปอย บรจกค า แนซน

รจมกน เกาคนเทานน คอยจาฟตาน เบาเบา ยามพร านน เจารางอนเหลา กเอามาลา ธปเทยนดอกไต เจาะจดตาม ปชานอมไหว เสยงพรมพร า ซบซบ

ท านยาย อบายมนตพษ อยทหอง มณเฑยร พอหอร ส าเนยงสานเสยง อยาหอแคนเคยง สงสยใสได

สสวณ หนนางนงใกล ไหลเนตรนยน ผอนอง ปานเทวญ สวรรคเทศทอง ลงจากหอง แดนดน

ถานพอพลาดพลง ซะหลงใจจง จนพอลมคง ขยบเลอนเขา จกสรวม เอานางหนอเหนา จอมญงเรา พร านน

คดวาจกไป อยใกลเซอมซน เพราะหนรปเจา เหลองาม บคดขวาดร อ าอายเกรงขาม สามพพราหมณ กระซบซาบเจา วาอยาหวนหน ใคพนฝนเฝา สงใจคอเบา ดงงว

ยอพระหตถ รดเขาเหนนนว เตอนหนอเจา จอมไทย เจาคดขวาดร ละอายในใจ ถอนหดทย ซะทอนออกเขา องคสมสาย นกอายใจเจา ลวดหนคงคน นงนจ

คอยฟจา ปราศยซนซด บหออนผ ไผยน วาขอเชญนอง กาบซอนบวจน อยาขนดวงทย เทอะไวแวนแกว พอแปงใจขาว ชนยาวใจแอว อยาหมองนวลนาย นองรก

ขอเชญขวญตา เบนหนาพระพกตร พจกเลาหอ นายฟง มาสะเดาะเคราะห บเพราะการสง หวงใคยน ค าจงแนแจง จงอดสา เอาสงหารแสง ใคหนรายแซง เรองรก

หนกหนองใจ พายในแททก บมเยองอน ใดเทยม ใตพนฟา โลกนหาเขยม บมทเทยม เผยบชหอเจา

จงพากน ดดนผาเขา ถวายบงคม นอมนบ มาอาสา ตอสชมรบ หวงซาบแจง แนวความ สวนเจานองรก บทกจาถาม บปราณพราหมณ ซ าซกซอนหนา ขอสายใจ แมดาวไหลฝา พอเหลยวแลมา ปากทก

อยาท าเพกเสย พอเหงยพระพกตร อยาดกเงยบหมอม หมองนวล

266

นางกลนค กลนแปงจนจวร สดบค านวล อภหวานไหว นองสนขวญหาย พระกายเจาใกล ใจคอเฟอน ซะทาน

ระทวยขวยเดน ซะเทนซะทาน กระหมอมเกลา ยนอาย จกตานตอบทา ตอองคสมสาย กลวผดแผกราย อ านาจเจากวาง เซงเจาอาสา ตอสงครามหาง เพราะมความ เยองรก พระคณหนก แหนนหนายงนก แสนเทาหนา สทธา คนบใชทพ ไพรหงสา อนชา จกพาพเจา ส าราญเรอง บหอเคองเจา จกแฝงเทยมเงา เซอมซด ถาอปปรา กบปจจามตร องคทานเจา ว าวาย พายฝายนอง กจกแหนมตาย น าเนตรนาย ฟมฟายหลงขอน ทรงกรรแสง สอกอดออน จาวภธร ตอบทา

วาสมเพงเปน ยอดยงใตฟา หาบได เทยมทน เพราะความรกนอง ทของใจหวน เหลอชวง ชวตแหงขา จงจกอาสา ตอสงครามกลา คนเสรจโยธา เมยนมตร

กขอหอเสรจ ส าเรจทคด หอเสนซากหนา สวยงาม พายฝายเฟอง แมเอองจหลาม สดบเนอความ องคพระหนอเหนา นางท าเคอง ส าเรองกบเจา แถมทกขมวเมา คงคด

นางซ าฟจา ไปสารพด เปนทหนา ดอาย แมนเสกครงน แตกเตนขะจาย จอมองคชาย พนพายฝายเจา กจกไดด มสบเสา อยาผารมไป รางแลว

ทเจาพระยา บคาคลาดแคลว จกสมเจตอาง อารมณ แอวองคทรงรทธ หนดเดยวเกลยวกลม บสมอารมณ พอยจกตอส คนถกเขาปก กจกทาวหล นองผารมไป คเชอ

บวางใจ อาลยเออเฟอ เบนหวงของ แสนทาง พระแยมยม ยนดบจาง กระซบซาบนาง ซาบนงนองแกว วาขอเชญนาย อดสาผายแผว พขอเชญไป อยาชา ตามเสดจ บเพตรปนฟา ไปดตอส ชงชย

พอหอพน ไดมน าใจ ขอเชญนงวย นองไปจนได จกเผนรทธ ตอตแขกใต หอวอดว าวาย มวยมด

เกศสรา ตอบถอยบพตร บตองพเจา ขอเชญ บรอรงเรอ หอหางขวยเขน เตมพบเชญ จกไปผอเหยยม พอหมอหลวง ชางลวงลอเหลยม บมไผเทยม ชางคด

นางสมยง ร าเพงสอดคด กลวสองปนเกลา เมองไทย

267

จกรพน วตกสงสย นางนงวย กระซบซาบใกล หนาเบอเมอใด นองจกไดใกล จกเสรจพธ ลดเคราะห

คดคดมา กนาหวเราะ พอหมอเอกกลา มนตด ถาเขารพน กหนาบดส พระชนน ปตราชเจา เปนทสงสย พระทยเหนอเกลา หอตวนงเยา นองน

มาจกเซา อยเฝาเซาซ จนลวงปน เวลา พระฟงค านอง ทของขวญตา จ าใจจกลา พรากคลานองเหนา ใจจกขาดเสย ดวยความรกเจา หนกดวงเซา ยงนก

กระซบซาบลา เจาดวงเนตรพกตร จอมเกศเกลา นงวย ขอฝากค ารก ทในอกใจ ไวไนดวงทย อยาหอผวได แมนมวยสวรรค แผนดนชนใต ทงสาครใน แมน า

อยามวยไมตร ของพหอซ า อยาตดขาดบน ไปเลย ขอสาภภก รวมเรยงเขนย เตมตวไปเลย ใจเชญอยเฝา เมอใดหนอ จกไดกลอมเจา สมอารมณ คดไว

นางฟงค าจา วาทาหนอไธ ปนสงเวชเจา ภาดา ทรงเนตรยอย ฟมฟายน าตา ประหนมวนทา จาเจยนตอบถอย นางทรงโสกา บใชของหนอย สวนดนดอย เผยบทา

คนบคดเทง บดาเจาฟา กบฝายเบอง มาดร จกเชญเจาไว ประสาทค าปอน หอบรรทมนอน ยภในหมาน หอสบายตน เจาองคจอนจาน ชเภางาย ค าเชา

อนนจนใจ ดวงทยแทเลา เปนเพอนเจา องคชาย ไปเปนเพอนมวย ทวยองคสมสาย คนจอมองคชาย มงหมายรกขา อยาหอนองอาย ฟมฟายน าหนา เวทนา อวงรก

บนดาสาวสน ในวงส านก ทงจอมปนเกลา เมองไทย ทงเทวเคา ไผบสงสย เสยงยาวไย พรมพร าร าถอย บไดยน เปนจงเปงปอย หวงอานมนต เวทพษ

จกเซานาน เสยงเทยนวอดมด สองร าออน วอนลา สองสงรก สองนองน าตา เมอเจยรจากลา ตางคนตางไห สสวณ ผายผนมาใกล รมบลลงก แทนทาว

ยอประหนม บงคมนอมนาว กบพเลยงเจา สามพราหมณ พายฝายเฟอง แมเอองจหลาม เกศสรา นชานองเหนา ทงสนางขวญ พรอมกนมาเฝา ตนทรงเงา เดชชะ

แลวมอบคลาน เขาในผงคะ ในทหอง บรรทม

268

ธสสวงสทาว มวาจาสม วาเจาพราหมณพรหม อานมนตเวทกลา กวาจกจบ จนเดกดนหลา วาโยภอย แซดพด

กลวจกเจบหลง เสยบขนค ายด เพราะเวทกลา ยาวไย หลอนบงเกดทกข มนมกหวใจ หอทาวนางใน ออกไปสงเจา ททองพระโรง ชมนมสมเฝา ทงฝงพราหมณเรา หนมนอย

ไดผนผอน หลบนอนมะมอย สวนพระยอดสรอย เมองบาน เสดจมาพก ราชสณฐาน ผงคะวมาน ภบาลอยเกลา มอนจกไขตาม เนอความแตเหงา ส าเนาความ แตเนน ร าพนไข บไดเคงเคน หอของเพอนของ ฟงเมน แมจบวเงน คอยฟงบทหนา ยามหนอฟา ตอสงครามกอนแล

269

บทท 20

อามาตยสา ตางตาปนฟา ขนนางขางหนา ขาราชการ เกณฑพวกทพ โยธาทหาร แตยงกลางคน หอกปนพรอมถวน

หาหมนเตม บหยดหยอนดวน เครองมอมวล พรอมครบ เชลยทวน คะบวนตอรบ ครบชผ โยธา

เสยงพลก ครนคกหนกหนา ฝงโยธา คงคดยดหยน คอมพอหน ลายมอเสนตน ฝงชมพล กพรอม

อามาตยสา เอามามาซอง ยนอยถา ทวารวง สวนองคพระนช เจายอมบปผง อยในวง กบพเลยงเจา แตลบเนตรตา สสวณเจา ใจนายเมา ปนควง

ตกสะเกด คดเกยวเลยวลวง จบบาทบวง สเน ไหวหวนรอน ซะทอนใจเหว กวงเมาเซ รวนเรขนของ สนางขวญ พากนไถถอง ดวยเรององคทอง หนอทาว

สรยา แจงมายะยาว บเปนทอน หลบนอน นงซกไซ เมอรวายตรจร ใจเฟอนคลอน วรอนซะเอา

เรองอนไกล บเอามาเขา แตเรององคเรา วาพรอม คนสนทนา จากนซกซอม ใจใฝของ อาลย

เยยะมนมก โสกทกขหวใจ คดร าคาญใน หวใจผองแผว เหมอนจกหน เจาไวแวนแกว มานงเทยมแยง รางแคว

ใจตดผน บลมบแลว คดขนตอง อาลย จงชวนพเลยง สคนเพยงใจ ทงก านนใน ยางยกขนเฝา ปตโรง พระองคจอมเหงา หนจอมยงเรา ลกรก

เขามาเทง ทในส านก จงถามจมแกว มณฑา วามธระ สงใดนกหนา เกศสรา ลกรกมาเฝา สงบรกษา กายาแหงเจา รอสมยงเรา ลกรก

ขดขวางสง สงใดนอยนก จงใฝของ สนใด นางนอมนบ พทลขานไข วาธระใด บมจมใกล เสยงโกลาหน สทธาทงใต ไหวหวนเฟอน ซะทาน

บหนพระองค ทรงคณยงลาน ขานกพานหยาน ดวงทย พระองคบพตร จกเสดจไหน ลกนจกไป ตดตามปนเกลา พระปตตา เหลยวจาบอกเจา บขดดวงเซา ลกรก

วนนนดกน ความหมนแนคก จกออกส ชงชย

270

กบอายแขกราย ซวาเมองไกล จกหอมชย วนนคอยเหงอ ในขวงสนาม พระลานหนาเตอ กลางทงแดน แควนนน

หอกระจดจาย ทลายลวงพน ลลวงปน ชมพ พลบพลาทนน กรงบานประต จกผอคอยด เจาพราหมณหนอเหนา

จกสสงคราม ค ารามแอกเถา หอวอดว าวาย มวยมด ฝายสสวณ กนกลามรทธ ตนหนอเหนา องคงาม

องคหนอเนอ ชาตเชอทหาร ทงสามนายพราหมณ พเลยงแหงเจา กจ าระกาย ฝายพายหนอเหนา ประดบควเคา เครองงา

ปานองคอนทร ลงมาจากฟา สารปเจา ดงาม สวนพราหมณพเลยง เพอนเจาทงสาม กจดแตงงาม เปนพราหมณหนมหนา สสวณ มรทธเกงกลา กายายาม พร านน

บงเกดม รทธหมนชน เพยงเพทอน นารายณ เครองอาวธ เทยมองคพระกาย บไกลมองค พระทรงหนอเหนา

ถอกระบอง ของวเศษเจา บมไผเพยง เผยบซ า สามพพราหมณ อนเปนพชน ถอดาบกลา คมด

ขนขมา ตวกลาเรองศร พาโยธ ยกยายผายดน ไปสถต พลบพลาทหน ยงเอาชย ชนะ

ธสสวงส พระองคราชะ อยปราสาทแกว ไวยา ประซมภ าพรอม พระพงศวงสา ไดยนโกลา โหรองหมกอง กรวาเสก ขยายจากหอง กองไพร แหงทบ

จงสลง เครองทรงวะวบ ประดบเครองถวน ควรแยง ถออาวธ ทงดวงพระแสง บจาค าแรง ก าซบหมอมหาม วาไผอยาเกน พระเอนลวงขาม ตนทรงนาม กลาวช

วาเราจกไป ในเวลาน คนเสกผาเขา แทงฟน อยาไดซะทาน พานหยานเขดข า เสยงเนองนน หวดรองหมกอง ทงนาฏสนม กรมวงในหอง สถตวอทอง ชอฟา

เสนาทหาร เรยวไวบชา แหนแหเจา ราชา หอกดาบซอง พางซายพางขวา เสดจยาตรา พลบพลาจอดจง นาฏสนม ชาววงซลง หนโยธา แขกนก

ตงคายรายเรยง แซเซอนบพก แฝงใฝออม ภบาล อถะเมอนน ชาตชนทหาร ทงสามพพราหมณ กคลานเขาเฝา

พระบญเปอง ปนเมองอยเกลา หนตนพราหมณเรา ทานทก เดชชะบญ อนใจพอนก กบฝายเจา องคพราหมณ

271

หอมชนะ ยงกลางสนาม อยาลนลวนลาม เอกองคกนกลา อยาประมาทหลง เยองสงครามกลา ฝงโยธา แขกราย

ดฤกษยามด ลลายกยาย ออกจากหอง ธาน เจาพราหมณนบนอม ออนคอมเรองส ดวงมณ จกขคเบอง

เรยบเลงไป มองไกลสอดเสยง ส าเลองแล ผอนอง แตนกในใจ บไดปากพอง เลงลวาดเหยยม คอยนาง

พายฝายนอง แมแกวสผาง ดวงเนตรนาง สอดลวงคอยเจา ทงสามพราหมณ สามนางหนอเจา ตางคนแล ขนนก

แตบออกจา ออกหนาปากทก สองหากแจง พายใน ปนสงเวชนอง กาบซอนบวไหล มความอาลย ใคไปกบเจา ชวยสงหาร ไพรแขกเถา ตนชายเรา มงมตร

นองจกแหนมตาย ว าวายวอดมด ขอรองบาทเจา พระองค จนมวยมด ชวตหายหน เพราะไดคมพล เปลยวองคพเจา ฝายนาฏสนาม กทรงโสกเสา หมองดวงเซา ต าคอย

ยนสงสาร แหงเจาพราหมณนอย เหมอนจกขาดขว า ชวา สงกระไรนก อาจมาอาสา กายาองค บสมแกนกลา พอคณทลหว บเคยออกหนา เสกโยธา พลก

อานชา ฝายขานองนก กลวพานหยาน ตางองค ซะแมนเคราะหราย วอดวายผยผง มาเสยดายองค รปทรงแหงเจา เสยดายงาม เจาพราหมณหนอเหนา พวกชาววง ร านก

พองกโอยพร หอเจาพลก หอลอทวหอง ธาน รบแขกราย หอพายคานถอยหน คนเถงยามด โมงปายเศษได สสวณ บงคมนอมไหว กราบทลลา ค านบ

เจากรงกษตรย โอยพรมอบอบ กบหนอเจา ยามลา หอมชนะ แกฝงมตรสา หอคลาดคลา อาวธกองหนา จงมรทธ เตชะเกงกลา ฝงภยยา อยาพอง เจาสมงาม สพราหมณพนอง อยาไดถกตอง ภยพาน ยามพร านน หนอชนบญขวาง ประหนมมอวาง คอยคลานกราบเฝา ทงสามพราหมณ พเลยงแหงเจา กกราบทลองค นอมนบ

สสวณ เดนผนสอดพบ สบเนตรแกว กญญา เลงรปนอง บหางวางตา เกศสรา แลมาสอดดน

น าตาไหล ตางคนกลนกน ถอยองคมา ขมา สสวณ รบพลนบชา เปนใหญหนา จอมพล

272

จ าทหารรบ โหรองสามหน กยกรพล โยธาออกหอง เสยงฆองกลอง แกวงหมกอง สนนดง ทวฟา

สสวณ ออกหนาเดนมา ปานจกเปยงฝา เถงซาน ออกทวาระ ฝายหนพลสาร ปานแมงมาย แมงมดสบเสน นายกนฐก ชกมาทบเตน เปนคะบวน ยางยก

ออกโขงทวาร เผยบปานเมามด ไหลออกหอง รดน เจากระทบมา ซ านอยซ าตน สนทเชยงชน โดดผายวงเตน

เวยนประจบ ทบกบมาเหลน เปนคะบวนงาม บชา เดนมาผานกาย พลบพลาเจาฟา เสญซากหนา สวยงาม

พลพวกทพ โยธาทหาร ปานจกวงซาน เหาะเหนฟาได เดอดนนเสยง ทวโขงหองใต ฝงพลพวง โหรอง

นงนอนไหน หวใจซะทอน พอสนเกลา ออคลอน หยดยงทพ เรยงรบขจร งดงามงอน คะบวนทพตง

ตดกนรายเรยง แวดเวยงเปนบง แวดวงเวยน จอดลอม ฝายวซาเยน สละเหนพรอม ตงคายปอง โยธา

มลกจนน คมพลนกหนา กระบยาวคาน บวางทงได เปนคมอ หยบถอไวใกล กนภวยภย วองวด

ฝรงองกฤษ เครองปองชวต ลวนแตอน ทวนยาว ดแงงด ใสฟยฟอมขาว พองถอดาบยาว หอกงาวคมกลา มาประจบกน เปนสายเมฆฝา มาชพาย ชคาย

ขอาซา ชกมาพกงวาย เสยงหมกอง ธาน ฝายองคหนอนช ราชบตต ทงสนาร พเลยงเคยงปอง ไดยนเสยง พลกกกกอง เจาสนวลฟอง น าคาง

ใจในเฟอน คะเทอนแตกมาง ปานจกมงขว า ชวา อกซะทอน เนตรนองน าตา นางภาวนา กราบนบกมไหว อวยพรเถง เจาพราหมณไจไจ ขอหอมชย ชนะ

พวกสาวสน หนพลพละ ปานแมเผง หนคอน สายสนเนอ เหอไคลไหลถอน หวอกคลอน ซะทอนต าเขา

เบยดยดกน ทงหนมทงเถา กลวโยธา พวกทพ กรงกษตรย ก าหามหมอมซบ กบหมหาม นางใน

อยาหยานพานนก แขงอกแขงใจ ฝายจาวเมองไทย พระองคหนอเหนา สสวณ ทรงกนฐกเจา บไหวหวนเฟอน ซะทาน

หนทพหลวง พลพวงกวาลาน บมพานหยาน ดวงทย

273

สวนมาพเลยง เทยมทวยบไกล แอบเคยงไป บไกลหางเจา ยกโยธ ตอตควบเขา บมทเบา หลกลบ

กลางทงหลวง ฟงแทงพวกทพ ดบแขกใต ภยภาน สมรบรบ ฟนแทงทหาร กระบยาวคาน ผดผายวงเตน แขกตอแขก บใชของเหลน เปนคะบวน ชนซด

ฝรงองกฤษ เครองปองชวต หลบหลกเกง เชงลา ขาดชวต มวยมดสงขา แขกซวา กาสหลกขาง นทงไพรนาย ลมตายไขวขวาง กลางทงดอน บอนทพ

ปงกะรมา พวกเสนาทพ มรณมงขว า กบเดน มลละตามทพ กบสละเหน วซาเยน เหนทพพายหล ตางตวตน ออกยนตอส ผายมาช ตอทา

ถอกระบยาว วดขนขมา ออกคายหนา โยธ สตอรบ ตลบถอยหน จาวธาน ชกมาแหงเจา ปงกะรมา เปนฝรงเถา สสวณเรา ตอรบ

พราหมณวเซยร เวยนเขาสมทบ หลบหลกขาง อาซา เจาสานนนน เรยวแรงนกหนา เซงวซา การรบบหยาน หากจบเจน ชพายชดาน การรายแซง แหงทพ

สลเหน ออกสรบรบ กบฝายเจา สานน เพลงอาวธ ออกลกสนสน พลวน ทวหนแหงหอง ฝรงองกฤษ เจาพราหมณปดปอง ถอกระบอง ฟาดฟด

ปงกะรมา ชวาขาดซด ในทหอง กลางเดน เจาโมลานน ฟงสลเหน ศรษะซะเดน วเซยรนนอน ฟงมลลตาม เปนสามสบง จนชวง ขาดมด

เจาสานน วงเขาวะวด ฟนบนขา ซาเยน ผายวงวด องกฤษตวเขน คพายเซน ทนทานบได ฝรงขาว ชาววงแขกใต บทนมอไทย ไลซ า

พองกลยเลง วงเตนลงน า เลยไลขา ฟนแทง พวกเหนยลา เดนทางบแขง จบไดควแพง เสอแสงหมวกผา พองวงซกซน บนบกบนหญา ฝงเลาคา ลลบ

โยธาทหาร ไลฆาเยนยบ เหนอแผนหนา ธาน ฝายองคหนอนช ราชบตต ใจยนด เพทเพยงไดแกว

สวางหมดใส วนไวผองแผว เหมอนเดอนเพง เปลงฟา พระราห บชคาบควา หมดจากฝา เงางาม

274

พวกกองทพ เจาพราหมณตดตาม ไลสงคราม ฟนแทงบนขา เลอดนองไหล สทธาแผนหนา ตามดอนทราย ทงรง

เลกกลบหลง คนมาชะชน เสยงโหกอง ทดน พองจบไดมา ขมาตางตน พองไดควชน แผนเนอเสอผา พองเกบศาตรา อาวธกองหนา ของนานา สงใช

แขกโยธ แตกหนละไว ลยเลดอาย คนมา สมเดจทาว ธสสวงสา คนหนเสนา กลบมาพรอมเสยง กชนหวใจ บหมองหมนเหมยง ใจชมบาน ชนยาว

เสดจลงมา จากพลบพลาทาว รออยถา ฟงความ คอยตอนรบ กองทพทงสาม สสวณพราหมณ เรงมาแหงเจา ประสบเนตรกน กบนางหนอเหนา เกศสรา ผอรด

ตามชนชม ความโสมนส คนเถงรอดใกล ภบาล กกมกราบนบ ปนเกลาองคการ จาวเมองบาน คอยคลานเขาเฝา

ธสสวงส พระองคอยเกลา กบฝงนางเรา ใหญนอย ทงสาวสน อานพนอานรอย เบยดยดถา ฟงความ

ฟงองคปองฟา จกปสสาถาม เนองแนวความ จมองคทไหว ธสสวงส กขดเขาใกล จายาวไย เรยบรอย

กสกเสญ อวดเจาพราหมณนอย วาแขกเกงกลา มด รบแขกราย แตกคะจายหน เชญเขาบร อยาชาดวนดน พวกสงคราม กบเจาพราหมณอน กตามทวยทน บชา

สองกษตรย ทรงวอชอฟา ยกยางเขา ในวง จงรบสงไว เสนาหนาหลง ทในวง ชนกลางฝายหนา

หอจดแจง ทนอนเสอผา หอสมสกนา เดชรทธ หอเจาพราหมณ บรรทมนงนจ แมนจกออกเขา มาไป

อยาหอเคงคด อศซาอาศย หอสบายทย ประไจน าเขา หมอนวดโรงใน ไวส าหรบเจา เมอตวพราหมณเรา เหนอยลา จกฟนกาย เสนสายหนอฟา คนเสรจสงเสยง วาท

เสดจยางยาย เขาสปางส เสนาบด จดแจงแตงถวน สพพถะ กจจะบดวน บวรมวล พรอมภบ ตามพระองคการ สงตานบงคบ กจดแตงให องคพราหมณ

สสวณนอย กบพราหมณทงสาม สถตส าราญ หายเหนดเหนอยเสยง สมเสลา คงเลาเนอเกลยง อยมณเฑยร แทนชด

คนสบายวอน ออนแสงพระทตย ลบเลยมแกว สเมร

275

เจาเผยเปดพด พระแคแลเหน ในบรเวน ทวงขวงหอง หนดวงพระจนทร เรองพรรณสองตอง แสงดาวเดอน ทวทอง

หนแสงพระจนทร เหมอนดวงหนานอง ใสสองตอง ปนเชย วาเสยดายนก เจาทรกเหย แมนพไดเชย ประคองนองแกว

ดวงหวใจ จกใสผองแผว หนกอกใน พนก กบเพราะสง เพอดวยความรก หนกหนองแหนน แสนทาง

ก าแพงแวดลอม แขวดออมแนวกลาง เปนแนวทาง ชนนงยงขน วาเมอใดหนอ จกไดรวมฝน แอบเรยงองค นงซด

สสวณ ร าพนนกคด ในทหอง จนดา แลวเอนโอษฐทก ฟตานเปกสา กบสามภาดา สามพราหมณพเจา เหมอนอตตา นชชานองเหนา เขาสในวง ใหญแท

หวนบไหว ยกไดยอแพ จกผนเบยงแก สนใด จกเอาดอกฟา มาลาดวงใส มาจบชมใน โขงไขโลกไต คดสนใด หากยงจกได ขอพบ ารง ชวยค า

เหลอปญญา แหงขายงล า บผดผวแจง หนทาง สามพราหมณตอบนอง วาอยาหมองหมาง สวนพระนชนาง ปลงจตรกเจา กหากจกสม อารมณนองเหนา บมทคลา คลาดแคลว

เราชวยเอาเมอง กเปองอยแลว หลางหนยดแผว ยาวนาน องคทรงยศ ปนเกลาเมองขวาง หนจกประทาน รางวลเปนหมน เราอยารบรอง สงของนนอน ถวายทลคน มอบไว

จงคอยแกไข ขอความงางไง ตามใฝของ จนดา พนกขวาดไว มารดาปตตา เหนจกราชา ธดาหอเหนา ดวยความเมตตา ปราณตนเจา คนตนทรงเงา ใหญยศ

ท าหวงแหน หนองแหนนพระงด บปลงมอบเจา นาร จกลอบลก พาเอานายหน ความคดพม ดงนแลเจา แตเหนไสน อยางใดนองเหนา ขอหนรายเงา ปากพอง

ยงหนด ดวยบางรอนอง รอคดตางหอง สนใด พระหนอฟา ตอบตานปราศย วาซอบดวงทย อยแลวพตาน แตจกหาน ตดรอนกงกาน กเหมอนคนพาล หยาบชา

ควรรงรอฟง ปนเมองเจาฟา สกสามสหา ราค บปลงปลอยนอง กาบซอนบวจ ดวยฮอมรายด กควรแลเจา สสวณ นกธนจาวเหนา กบสามพราหมณเรา เพอนพอง

เปกษากน พพนองนอง เหมอนกอนก ตามเคย

276

เสงเตกเมอะ นงองเขนย ระเหยกลนนวล หอมกวนกลนตอง หนปางทอง ทจงเจตของ อยกลางดงาม พลก

ถวลหวง คระนงนงนก บขาดเออน สกวน จาร าพน ตามแผงแบบเบา ส าเนาไทย แตงไว

เหมอนจกสม ดงอนพอใช กลวยดกวาง ค ายาว ฟงเรองราว จสาวสบหา พายฝายเฟองเกศสรากอนแล

277

บทท 21

จกจาเถง อนงคหนอนช บตรพระเจา จอมปนกษตรย นางโสกรอน ซะทอนอดอด ขหวดหวนองค ทรงตนบได รอนรอนหนาวหนาว เยยะเหมอนจกไข ใจในเฟอน ซะทอน

ทงนอกพอยหนาว ทงในพอยรอน เหมอนแครไต ไฟลน เยองค ารก บมายถอยหน ผดปนวน เฝอแฝงใฝเฝา

ปนปราณ สสวณเจา มาหมองดวงเซา หนอฟา ล าบากในกาย องคนายเหนอยลา นกสมเพทเจา มารดา

คนยงคด ยงนองน าตา ไหลหลงยาว ทงสองฝายแกม แสนโสกา มาหวนเกดแอม เหมอนเหลกแดง เตอมซก

การเสกกเสรจ ส าเรจความทกข สญเชอมเสยง ทวยลม การเยองนน ยงบหนสม บเหมอนอารมณ คดไวแตเหงา

แสนสงสาร ดวยพระอานเกลา จกหมองนวลองค ต าคอย เทยงจกคดเถง จวบเทงนองนอย เถงตวมวนขอย พอท

ในคนกอนนน เมอพรากกนหน มพระวงค โสกาโสกเสา นางจงขบจ า พเลยงแหงเจา ไปเกบมาลา ดอกไม

มะลจหอม ถนอมปลกไว กระถางอยางใต บนชาน ดอกตางเชอ บเอาเจอจาน ใสขนยองพาน คลานถวายดอกสอย

พระนชนาง หยบพลางซงกอย รอยมาลย ใสซด มะลจสด คนธากลนรส หอมออนอวน ควรแยง

นางชางรอย ชางสางท าแปง เอาเขมสอดแทง จจมดอกปม ใสพานทอง เจยนตองปดหม เปนกาบบวซม ควบไว

เปนแถวหลวง พวงกลมดอกไม ถวายมอบให องคชาย สวนพระพเลยง สนางทงหลาย ตางญงนาย กรอยดอกสอย จกยนปนชาย ทหมายใจหอย จอมองคทอง หนอนอย

นาฏสนม ดงามเรยบรอย ผดเปลยนหนา กนไป ถวายดอกไม เปนทดใจ สสดาไป ชนชมใจเจา ปานจกเถง ชนพรหมทงเกลา เสวยเมองอนทร ฟากฟา

รบลลา เขาหองบชา จบแวนแกว แยงเงา กนเทาะคว กงคอมงามเหลา กจรายเงา รปเลากมเกยว ระเบยดตนผม เกลยวกลมบเบยว กนไรทวย เรยบรอย

จบคะเหมา คงแดงหยอดยอย แสงใสสอย เรยวไว

278

การฟงฟาว ดวนนกดวงใจ ตองลนไฟ จดแจงแตงหยอง ผดหนาทาจน กระแจะแปงขอน หอมคนธง ซานรส

ปนสนกน บเหยเหอดงด หอมออนอวน ควรดม นงหมยก ควแพงแตงตน สมเพงด มดซดแผนผา

เรยกทาสไทย น าไปกอนหนา นจนงรอง นองไธ แลวเชญพาน มาลาดอกไม ไปทหนา ปางทอง ขนบนแทนรด ซดเนตรทงสอง ตาเมยงมอง ปราศยจมเจา วาพระบตต ธดาหนอเหนา รอยมาลย ดอกไม

มาประทาน ตามจนยากไร ไวสบเสน สายใย ดอกเขมพวกนน หมอมสนทลถวาย แตรสกลนอวาย เหยหายพรอมถวน

ดอกสารภ กลนดจอวน หอมออนนวล ชนชอย แมอบล เปนคนสอดรอย หอมออนออย วอนด

พกลกลบนอย บานละเลงป นางจงกละณ จดแจงแตงสอม หอมตดผน พอกพนเกยวออม เหลอดอกดวง คเชอ

บเหยหาย กลนอวายรงเรอ หอมเหนยวขอน วอนใน แตบนนาคนน กลนคลหอมไกล ใชของคนใด ประภารอยสอม เขาฝากมาปน ทแพงใจของ ทงสามพราหมณชาย ทรก

ของส าคญ สอดรอยแคมคก หลายสงขอ วาทา เจาพราหมณนอย ตอบถอยวาจา วาซอบจนดา นองเอามาหอ พยนดเหลอ ไดค าแสนตอ เอาถอทอแยง คะคอย

จกไวชมพราง ตางเจาของรอย หอหายโสกรอย บางคาย ดอกเขมพวงนน จกไวพกหมาย นางซะเทนอาย ซะมายกมหนา สามนายพราหมณ มความแสงสา อะแฮมไอ แยมพกตร

แลวสงสดา ไปหาทรก อยาหลงลาถอย ค าเฟอน เตมไดดอกไว กยงบเหมอน แมนใจยงเฟอน อนดหมขา สกหกเจดวน แตนไปหนา หลอนบมงาน ธระ

ขอเชญนาย จากหองผงคะ มาเทยวเหลน สกวน สสดารตน ตดตอวาจง สนกคระนง หมายไปวาให จ าหมอมมาหา แอบองซอนใกล กบจาวเมองไทย หนอฟา

ปราไสล เยาะไยตอบทา นางฟงสงขอ พอเฟอน อดสาชวยค า แนะน าตกเตอน คนบหลงเฟอน กคงจกได

เยองค าจา อยาทมตกใต หอสนเปอะดน เทศทอง พอชวยกนทล เกศสรานอง หอซาบแจง วาท

279

พนองคนน ฝนวาพาหน จกรายรด พยนใคแจง ขอต านวายฝน หอหนถแจง จงแจงความมา ใคร

สสวณ เจาจนอวค ไขกลาวอ วาทา วาวนพกน หอมาไขจา นางสสดา อาภหวานไหว

สลาดฟจา จกหาไหนได จาวเมองไทย กลนค เทวทตตา มาเตอนหอร ฝนเมอขอน สายณห

มาเมนเนนชา จกไดพรากกน หมอมสนคระนง หมายวามวยหนา สสวณ ร าพนแสงสา ดวยการปยา ตอบทา

วาพบหน จกไดพรากพลด อยาจากลาวอาง วายวาง เจานองรก อยาไดหมองหมาง นองอยในวง คงไดรวมสาง ตลอดวนตาย แลสายทอาง บทมซวาง ขวางละ

สสดา ฟงถอยวาทะ กบหนอเหนา องคชาย สลงพลาดพลง อยหนจนขวาย ขยายทลลา เขามามงหอง นางทลความ ตามค าสงตอง หอจอมนาร ซาบร

ซ าเตอมแถม อกแอมสงย หลายสงขอ วาท คนแจงรงเชา เจายอดสาวจ กรอยมาล แตงใชไปไห บขาดสาย วายวนเสยได หากเปนนรนดร บงด

ฝายธสสวงส พระองคใหญยศ คนหายโสกเสา สบาย จงเอาสงทรพย แผนผาทงหลาย ประทานนาย ทหารชหนา เจาหมวดนายกอง รางวลเสอผา พวกบรรดา ตอรบ

สวนเจาพราหมณ ประทานเครองยศ ตามอยางเหยยม เดมม กระโถนเครองพรอม พานทองพระส คอบควด แผนเนอเสอผา สายประดบ สงวาลยใหมหมา ฝงควด พร าพรอม

เจาสานน บงคมนบนอม เสยงออนอวน นวลงาม วาองคทรงรทธ ทวทศสนาม เซงมความ โปรดปรานหมขา

จกประทาน เครองควใหญหมา ของนานา สงทรพย พระภบาล ทานสขมอบอบ กบหมขา ทงพวง

ขอขนมอบไว ในพระคลงหลวง ขาเจาทงพวง พนองทลไหว บใชประสงค จ านงใคได แมนผดขอใน นอมนบ

เซงมาอาสา ตอสชมรบ ฟนบนขา ฝงพล หวงองคทรงรทธ เหมอนปตตาตน ทกต าบล เทาทรงแอบหอย เหมอนสตตา ทชชาตวหนอย บมรงคอน บอนคอย

อนสมงาม ฝายเจาพราหมณนอย ขอฝงฝากใต บาทา

280

ขาเจาบาทไธ สามพราหมณเสฏฐา กจกลลา ปาไมไพรหอง ขอหอสม นยมใจของ ปองคระนง ใฝมก

ควรมควร พระองคขอรบ ไขโปรดแจง วาท พระรวารก ราชบตต คดอยางใดด นงนกออกเขา จกคดเอาใจ บใหหมองเสา ทเลายาม ยงไว

คนจกปลงปน ยงโอรสไธ จกเสยเดชหนา สกนา บหอสมคด ค าปรารถนา ค าจกยาตรา ยกยายจากหอง

เสยดายสมอ สงครามปานปอง ทงก าลงม เดชรทธ จกคอยเลาลม ถอนใจใหญคด ผนผอนแก อบาย วาของเหลานน เจาคนมอบหมาย บเปนไรนาย เจาสายคอาง บมคแฝง เพาแพงแอมขาง อยาคดรนราน พลก

เปนอยางไร ทจ านงนก กคดรอดเจา ทงวน บใชบคด นอนหลบฝนหน จกเซาซน คดหนใควเสยง อยาไดเสยใจ หดไธยหมองเหมยง จกเลยงชมนาย พนอง

อยในรฐา อาณาเทศทอง อยาคดหมนกอม แสนอน ทงสพนอง จกเลยงเหมอนกน เหมอนบตรในครรภ เหมอนกนกนชผ หลอนเจาประสงค จ านงหลงหล ของในแดน แมนคด

เวนแตดาวเดอน ทงดวงพระทตย จกปลงมอบหอ ชมนาย พอตงใจคด จกไดฝากกาย กบฝงชมนาย พอนแกเถา คอยฟจา ไปมาออกเขา กบฝงชมเรา พนอง

แลวกลบหลง เขาหองเทศทอง ขนปราสาทหอง อบล คนเถงค าพลบ เมอยามประถม ททองพระโรง สถตแทนตอง จาวกษตรย ตรสถามคถอง จอมเทว ทรก

เลาเถงเจาพราหมณ ทลความใฝมก เตมทปา ปญญา สดแลวแตนอง จกฟเจยนจา ดวยปญญา ผอนผนเบยงแก มาจมวสย แหงเราแทแหล หนกอกใน ยงล า

สนใดจกด บมบวช า จกคดอานแก สนใด นางนบนอม ภทลขานไข เพราะภวไนย พาเปนเหตกวาง

บคดหลอนเปน ซะเดนมาสาง สะเดาะเคราะหนาง ลางเคราะห ลกสาวทาวไทย ใครเหนจ าเพาะ จงใฝของ ปยา

แตเจาพราหมณนอย นารกนกหนา มลกขณา ละหมอมผองแผว กสมเพงกน กบนางหนอแกว เกศสราเรา อยแลว

จนดาประดบ เขมขดรดแคว ผนแผนผา ควใบ

281

ของไพรนอย บหอนมไหน เครองส ารบใน กษตรยเจองเจา ทงกรยา พาททองเตา กดด ยงนก

พศด ถถวนแคมคก สารปเจา เรองไล รอยเปนลกทาว พระยาเมองไกล เทยวมาใน สณฐานแหงหอง

แตสามชายพราหมณ ไตตามตดปอง หากเปนพราหมณช แทแลว มเหมอนค าทล บสญคลาดแคลว อยาสลง ดวงทย

คณเขากนก ปกง าเหลอมไหล เชญคระนงใน ร าเพงถถวน พระฟงนางทล ใคหอสญดวน วายงเลลวน บงด

สงสารบตต จกหนผอนยศ ตกต าใต สกนา แมนเปนเผาเชอ พระพงศวงสา เหมอนวาทา เจาจาแนหมน กจกเสกสม ปลกฝงตงหมน ครอบครองเมอง เจองยศ

จกคอยปอบถาม หองามแงงด แลวไสยาสนเขา ในโรง คนแจงรงเชา เจองเจาลอโขง ออกทองพระโรง สถตแทนตอง แกลงไถถาม เนอความหลายหอง สนทนา พรอมภบ เรองจกปลงปน องคนางมอบอบ บจาเงอดแจง แซงราย เจาพราหมณรอรง ไดเกงเดอนปาย จกไขโปรดปราน ใหรอบให บยนขาวสาร ททางจกได เทาจกเยนวอย เงยบพก

สสวณ วาสนแคนนก รอรงถา นมนาน แตท าเชนน เหนไมเปนการ หวานแตลม ใจขมหมนหน เปนผใหญโท วาโจพกปน เปนสองชวแนม แงมลน

เหมอนซะเลยมดง บมหมอน ามน ชางหลบหลกปน หนค า จกหกเอานอง แมมอนตาข า เราพากนท า ส าเภาเหลมหนอย

จกพาเอาตน องคนางสงสอย ลองลอยทวย แมน า พพราหมณหามปราม อยาเรยวดวนล า ค ากอนก บวราณ

อดเปรยวนก มกไดกนหวาน คนหมนทนงาน ไดเมยหนมหนอย ควรดไตตาม เนอความตานถอย แบบรอยม ชชก

คนกงแขง เรงแรงกลานก ชางมกหมนบาง เสยคม คอยอดเยายง เหงยงฟงหนกจม อยาผารม ทางจกบได แสนโยชนไกล จกไหลเหลอมใกล บคลาไคล เลอนงด

จกอยหอด หนหองามงด ผดผอกวาง ไกลด คนบสมนก บยากทางหน ดวยชนน บตตราชเจา เปนทรกแพง ใฝแฝงแอมเฝา จกหานหกเอา ดงนน นางสมสาย จกอายหลายชน จงคดแตงแตม เพลงยาว

282

ไปหนองนาว เจายอดจสาว ไขเรองราว ดวยความทกขปอ พขอลานาย แมไหมแพรหอ พรงรอมา เนนชา ปตโรงค พระองคเจาฟา บปนเงอนสน ปลายความ นางกรแลว แกลงนงดกขาน สามพพราหมณ เตอนสอนนองเจา สสวณ รอนรนซะเอา คอยบางเบา เลกนอย จงเขยนกลอน ค าวอนเรยบรอย รร าถอย หลายแซง

คนเสรจเมยนแลว รบพบจดแจง แปงหอด มดซดตดเผง องเขนย นงเสยเทกเสง พอเวลาเทง แตงใช

นางปพภา เชญพานดอกไม ขนสหอง มณเฑยร เจาพราหมณนอย คอยตานจาเจยน วาเจบอกเรยม วรองซะเอา เหมอนเอาหนาม ปกชามเสยบเขา มาเจบดวงเซา ปวดพษ

ค าคระนง บจงดงคด เปนทหนา เสยดาย หนงสอใบน พขอเอาถวาย ทงสามพราหมณนาย กทกชหนา ซะทอนรอนใจ แขงท าแสงสา ปพภานาง กลนค

บเทาทน วสนเจาช หวนโสกหอย ในคง สดทแคน โสกแหนนแสนขน สดคะนง สงสารชเจา นางปพภา น าตาไหลเบา หนเจาโมลา ต าคอย

จกไถถาม เนอความเลกนอย กบสายทหอย อาลย หนโสกทกข เกรงอกเกรงใจ ถอนหดทย ซะทอนออกเขา แลวกลบหลง เขาในวงเจา ทผงค าใน เทศทอง พระบตต อยในหองทอม ทลกราบไหว ตามราย วาเจาพราหมณนอย โสกหอยเหลอหลาย บมสบาย วโยคโสกเสา แลเอาหนงสอ ทลกระหมอมเกลา นบนอบถวาย องคนาย ปรยาย ยงหลายบาทขอ เทานวางคะบวนกอนแล

283

บทท 22

เกศสรา อนงคนชนอย ไดรบเนองถอย สภสารใส นางร านก คดสอดในใจ วาธระใน ขดเคองโสกเสา ปนประหลาดจต คดในใจเจา ตนญงเรา หนอไธ

จงไขสาร อาการเรองใช ดวยดวนอน สบพลน ในสารคาวใช ค าออนนวลหวน วาสสวณ อตตงมอนขอย ขอเสยงสด สภสารถอย ตามแนวรอย มอนรก

เกศสรา เจาดวงเนตรพกตร หวงสวาดหมน แพงพน เมอยามพไธ อยในสวนขวญ ใจพวพน เถงตนนองเหนา

น าตาไหล พงลงจากเบา ทกวนคน บมด เทาตนตดผน แพงพนสอดคด บมขาดได สกวน เมอสะเดาะเคราะห สะเพาะหนกน กบทงวน ออกรบพงส เปนสามหน พดลใจหล กวงเมาวน ปนยบ

ครนกลบหลง เลกมาจากทพ กลบเนตรเขา ในวง ตวอยนอกแท คดบวายหวง ใจอยในวง นงนอนโสกเสา เทาใจตดผน อาลยรกเจา บสมดวงเซา คนคอย

ยอนวาสนา บญขานนอย ซ ากรรมเตอมหอย ทวยชอม จงบไดเฟอ กบเนอนวลหอม เหมอนมดแมงทอม ไตตอมลกสม

หมากมวงสกเหลอง แกงอมสกหลม บรอวายลม กลนรส อยมาทงวน พร าเหมอนดงมด ปนเผดหนา หลายทาง

พเมารกนอง บจดคายจาง เอาชวตวาง เขามาแลกส รบแขกหลาย ขะจายแตกหล หนออกแดน เงยบมด

การเสกกเสรจ นกสมใฝคด บสมใฝของ ใจเลย เจากรแลว แกลงนงท าเสย เพราะบญบเคย จกไดรวมขาง พขอลานาย เจาสายคอาง บสมอารมณ ราบลก

แตจกอยไป กทรงค าทกข กเหลอทอน ทนไป ในทรวงบอบช า เพทน าเลอดไหล จกขามทนไป ดงรอจกได จกเจยรจากไกล ค าใบพบใต กแสนอาลย หวงนอง

เจาจงเสถยร มณเฑยรเทศทอง อยปราสาทหอง เวไชย อยามโสกทกข จงผาสขใจ ลานายไป บรรลยต าใต ชาตนเหย บหวงจกได บสมอารมณ พแลว

ชาตพายลน อยสญคลาดแคลว กบดวงเนตรแกว เกศสรา

284

แมนเปนมนษย นางครฑปสสา ขออยาไคลคลา นราศจากเจา ขอเรยงเขนย ชมเชยนองเหนา ทกภาวา อยาคอย

ร าพนจา ซะคาเรยบรอย บแขงยาบถอย ลงเอย กลอนปยะ วาทะบเหย นางอานทวนเลย จบปายบายเหงา นางตอกตน เรรนโสกเสา ตนญงเรา แตทอง

วาอนจจา พระคองของนอง จกหนจากหอง ไกลเดน ทคงแคน โสกแหนนใจเขน บเหนมงเลย ในใจแหงขา มาวานองเสย ละเลยหนหนา บปราณท า เนนชา

กรรมเหยกรรม มาท าตอบทา เปนจะอ ยงม ฟชไว กอางทางหน แสนธาว คงแคนเอาไหม

แตจกทนทาน อบประมาณได กอกหนตเดยว เทาน จกทกขใจ ไหนจกเซาซ หลายสงขอ ดวงทย

จกจงทงนอง รอวาลองใจ โอยคดคดไป เถงตนแหงเจา นาสงสาร ดวยพระผานเกลา วาจกบรรลย มงมอย

ยงพสฐาน ครอบครองนองนอย จงเจตหอย อาลย จาร าร นาสงเวชใจ เพราะความอาลย ตดผนอวงขา ซลนยน หลงไหลยอยหนา เหมอนอกภนนา ชะโลง

คดสงสง บหนปองทง บชมชนหนา สเบย จกคดเถงนอง ทของใจเหย เปนสนใดเลย จกเสยจากได

น าตาไหล ซะทอนเอาไหม ทผงคาใน แทนทอง จนลมจบ อตตานชนอง สยบทาวกลง คงนอน

สพเลยง หนองคสมร จาวภธร บตตหนอเหนา เปนไสน สนสายองคเจา ปาวประคอง หวดรอง ใจจกขาดเสย ดวยความรกนอง สยบทาวกลง ลมคง ลมปะทะ ศรษะซะหวง สยบลมคง ทานลมนอนดน ดกเงยบเสยง ส าเนยงเยนปง ทงนางญง พไธ เหมอนพระพาย พดพงกงไม ล าหนอกลวย สวน

ลมถบพด คนลมเตงกน ฝงก านน ชาววงหนมเถา ซะแงแลหน ยงองคหนอเหนา สยบเมอมรณ ทอดเนอ

ยนเสยดาย องคนายลกเชอ กรองร าไห เนองนน พองทลกราบทาว เจาแทนค าตน กรบเรยวพน ทงสองเจองเหงา นาฏสนม หมอมนางลอมเฝา เถงหอมณเฑยร ลกรก

รบเรยวพลน บไดหยดพก หนพเลยงเจา นาร

285

ทงองคโอรส ราชบตต สยบอนทร เมอมรณมงขว า ดวงจกษ เนตรนองสองก า ไหลยาวพง บงด

องคกษตรย รบเรยวเรงรด จ าหมอมหาม นางใน หอไปเรยกรอง หมอแพทย มาพรอมวงใน อยาชาดวนได กรงกษตรย วากบหนอใกล อยารงรอไว เรงคด

รกษาองคนาย เปาแกยงพษ หมอรบแก ทนใด สพเลยง ทาวเรยงพระกาย กคอยเคลอนคลาย รสกนกได ลกรกดวงจต เหมอนปนพษไหม ปกทรวงใน ลวาดลก อดสาฟนคง ทงค าโสกทกข หวหอดแหง แรงนาย ซะเลคลาดแคลว ระหอยใจหาย หวอกวนวาย บใสชนส สตหลง อารมเฟอนหล บสมประด หวนทวง

ยงไหลหลง คดเกยวเลยวลวง เหมอนจกขาดขว า ดวงธน เหมอนจดขาดมด แตใจตดผน กบสสวณ พระองคหนอเหนา ทงสามนายพราหมณ เพอนตามทวยเจา จกหนออกเมอง เงยบพก

โสกโสก เทวประทบ ลวดกบเกดขน มาแอม ซ าซวนทาวซบ สยบไปแถม หมออยแหมะแอม ฟงฟาวเขาแก กบฟนตว แมแพรสแหล สยบนอนแบ แผเนอ

องคปตตา มารดาเจองเชอ กสายสนเสยง ทงองค ไหร ารอง มกองตกขง กบทานทน ตงตนอยหมน ไผอยไหน กรองไหหน ของบเคยม พอยพบ

พระซนน ตอกซวนซบ สอกอดไห เววน แมเลยงลกนอย สกรอยพนหน เจาแสงเดอนมน พระจนทรสองเฝา จงผายผน ชนบานตาหนา บจาค ามา ปากพอง

โอยทกขา แมไหร ารอง บเหลยวตอบถอง มารดา หนอเหนาน กดนกหนา ทอดวางยา บฟนขนได นางจาค าจา นางไหกไห สวมหอบองค ออนแคว

กรรมสงใด ท ามาชาตแลว มาปงตอบเจา นงวย ธสสวงสทาว ขวาดรในใจ เรยกเสนาใน บงคบแสงสา หอไปหา เจาพราหมณขางหนา เขามาใน เดยวน

อยานงนอนใจ ซกซนบมล เรยวรบผาย สบพลน เขามเวทพศ วเศษขยน ซ าสงก านน นางใชวงเตา ไปอภวน แจงความกบเจา สสวณเรา บพก

ตวสนขวญหาย เสยดายทรก กเลยรบเขา ในวง

286

หนคนนงพรอม แวดออมหนาหลง น าตายวาพง สะกดงดกน ขนผงคาทอง แลมองสอดดน นงเรยงเคยง ส านก

กรงกษตรย เลาความชชก หอหนอเจา พราหมณฟง วาองคหนอนช อยมาแตหลง โรคภยยง สงใดบตอง อยดด ทในตกหอง สยบลมคง ออนแคว

คนแกไข ฟนขนดแลว ซ ากบเกดขน หลายอน โรคอยางน บเคยรหน จกเปนคนคน รอวามวยหนา พอชวยรกษา โรคานองหลา กายายง อนรอน

สสวณ ใจตนซะทอน มใจใคใกล เลงด วาตองเทพพะ ถกพระลาห ใคผอคอยด พาธทใกล วากอนออนหลง เคยยามาได เวทมนตคร สงไว

พระทรงฟง บอกใหสาวใช ไขวสตหมาน โกเชา หนรปนอง แมอนลงเหลา มต าเนา นงนอนแผหนา สสวณ ปานอกแตกอา ใจเววา อวงรก

สามเดอนปาย หมายไดเฟอฟก บสมเจตอาง อารมณ หวงไดรวมรก แมปองแขนกลม บสมคระนง เฝอแฝงใฝฝน สสวณ สอดอดกน ใจบเชยบาน ผอนทกข

อดบฟง ยงบงเกดลก ไหลอาบหนา ยวานอง ไหลหลงยอย อาบแกมทงสอง พวกก านนรอง แลมองผอเจา

ฝงแสนสาว ชาววงหนมเถา หนเจาพราหมณเรา ต าคอย วาไสนหนอ ฝายเจาพราหมณนอย มใจใฝหอย นงวย

ยามพร านน หนอชนบญใส กแขงพระทย ปราศยบอกให เอาน าอบหอม เตอมรอมแปงใต ใสขนค าใบ ลกชด

แลวภาวนา ตามจนใฝคด ขอทพยเทพเจา พายบน พอผายโปรดค า โปรดขายามจน อนอยพายบน ชนฟาทงเกลา แมธรณ สรหนอเหนา ขอค าชยาม ยากไร

แมนเกศสรา กบขามอนไธ เคยไดรวมสาง แพงพน ขอหอน า อนอยในขน เหมอนดงวารน น าทพยเทพเจา แลวเขาไปเคยง อยเรยงนองเหนา หนตวญงเรา นองรก

นงนอนหนม บดนพระพกตร น าเนตรหนา ไหลพง คอยผนนอง ดวยน าบปผง เอาซะไบบง พดวแกวงใกล คอยเปาปด พดวไจไจ บไกลหางองค นองไธ

ดวยเตชะผล อธษฐานไว พายฝายเบอง องคนาย

287

คอยพลกฟน ชนองคพระกาย สบายเบา ทเลามาได หนเจาพราหมณ สถตนงใกล ใจนางบาน ชนลก

อปไมย เผยบไดคนทกข ประจวบได ไหค า ปตราชยศ เจาบญหนาหน า ทงตนองคค า มารดานงใกล เจาอยาหมองหมาง ดวงทยโสกไหม บมรณา มวยแลว คงบเปนไร วรรณไวรางแคว แมสายสนเสยง กายา บอกแมเทอะ จกไดรกษา สวนองคธดา นบนอมทลไหว มอนนฟงเฟอน เหมอนจกจบไข หนาวทงใน นอกรอน

เหมอนจกดบจต หวาดหวดซะทอน ใจคะหยอน ลมองค ใจวาบวด ดวงจตใจหลง จกแขงแรงทน อยไปบได ลกบตาย ว าวายสญใต เพราะสองพระองค โปรดไว

สองกษตรย ตอบโอรสไธ ดวยถถวน ตามราย เพราะเจาพราหมณนอย จงคอยคายหาย แตโรคองคนาย ยงบคลายเสยง คอยสบายใจ อยาหมองหมนเหมยง จงหลบนอนด มะมอย

แลวเรยกเอาตว ฝายเจาพราหมณนอย มาถามไถถอย วาท วาโรคะ ราชบตต เจายงหนด หนรายจงตาน จกวอดวายสญ จงทลอยาหยาน รอจกเนานาน มงมาง

สสวณ ทลองคเจาชาง วาโลกฝายเบอง องคนาย บพอมงมาง เทาจกนานหาย เพราะพยาธนาย มหลายเยองถาน เถงแกไข นงวยจอนจาน กบเคลอนคาย ขาดงด

โรครวรเร บเทแผกพด กบโรคไข อวลนาย กวนแซกพด บใคจกหาย ซ าเคราะหนางนาย กหลายหลงสวย หอฝงหมอ รงรออยดวย จกไดเบาแรง ชวยคด

จกคอยขบ ปดดวยยาพษ ตามอยางเหยยม เรยนมา จกไดพทกษ อยเฝารกษา เพราะโรคา ยงมาใฝฝน ถากลบคนเปน ดงเดมกอนอน ถาแกบทน มงมาง

ขาเจากบหมอ จกขอรอรง ในปราสาทกวาง เชยงคาน จกไดรอรง ฟงดอาการ พระภบาล ไดฟงเรองถอย

เจาพราหมณทลถวาย ขยายเปงปอย วาขอรอคอย โรคราย บใคจกหน ลลายกยาย เพราะใจอวงดวย องคนาย

วาในโรคนน จกชานานหาย บรแยบคาย อบายแหงเจา รแตเขาใจ ดวงทยหนอเหนา เหมอนหนในเงา แวนซด

สสวณ วซนเบยงคด ใคอยเฝา ดนาง

288

เดมแรกเคา คดไวหวงขวาง จกปลงปลอยนาง หอจงแนหมน เดยวนหลางยอม พรอมกนใฝฝน จกเหมอนเดมพน เทยวยาย

รบรกษา โรคาโรคราย ตามสวนเสยง บญนาง อนไดท าไว ชาตกอนปางหลง วาสนานาง มากนอยใหญกวาง

ธสสวงส เจาองคเอกอาง จาค างาม เรยบรอย หอเจาพราหมณนอน บรรถรณมะมอย จาถถอย ยาวไย

คอยลมเลา อซาอาศย ไขฟมา ร ารกลาวตาน วาสสวณ อยากลวอยาหยาน ทงสามพราหมณงาม เพอนพอง

หออยรกษา โรคาโรคนอง หอขาดไข หายไป ถามเถงลกนอย คอยสบายใจ พระภวนย เสดจสหอง ฝงก านน สาวสนแอมปอง สผงคาทอง ชนชอย

นาฏสนม อานพนอานรอย แฝงแอบหอย ทวยไป กลอนค าไย วางลงเทาอ เทานหากสดความกอนแล

289

บทท 23

มเหส เทวเทยมยศ องคปนเกลา ตนยงกสล นกเถงลกนอย นางสระเดจตน เขาเวไชยน บตตหนอเหนา เขาไปสถต แทนทองบเสา ประคองนาง ลกนอย

จาไถถาม แมสอยดาวยอย ยงคอยชนหนา เชยบาน ถามวาโรคราย มหลายประการ ยงคอยเบาบาง รอนายหนอเหนา ทเวยนศรษะ เจบหวมวเกลา ยงคอยคลายเบา เพกวะ

รอวาสมยง ยงทรงโรคะ เหมอนกอนอน สนใด นางนอมนบ ภทลขานไข วาโรคพายใน อตตามอนขา

ไดรบโอสถ รสดแกนกลา พอชนวญญา เลกนอย แตยงหวหน รวยแรงออนมอย บชมชนหนา กายา

มารดาเจองทาว วาคอยอดสา เสวยโภคา ภตตาคาบเขา จกไดชนใจ องคนายลกเตา ทเลาไป เลกนอย

แลวคอยหลบนอน ผอนผนมะมอย รร าถอย สอนนาง สงลกนอย แลวถอยหนขวาง ตนองคนาง เทวแมเจา สถตบลลงก วณณงบเสา ฝงก านนเรา ใหญนอย

ทวยตดตาม บคลาคลาดคอย ทงสองฝายขาง เทว ยามพร านน หนอชนเรองส ทงสามพราหมณช พเลยงแหงเจา กบฝงหมอ กราบนบกมเกลา ยงจอมมารดา เรยบรอย

นางกษตรย จาเถงลกนอย ยงคอยเคลอนดวย ไภยา แตโรคนางนน บเปนสกขา กายาองค บชมชนหมน เปนไสน อยางไรนนอน ใจยงเฟอน ซะทอน

บดเดยวกเยน บดเดยวกรอน จกเปนโรคดวย อนใด เจากมกราบนบ บชายานใจ สนบาทใน อาศยเพอเสน บดรอนบดหนาว หวใจปวนเตน เพราะรด กาละ

พองวาไขเหลอ เจอลมประทะ ประจวบเสน เปนเอน เทวแมฟา เหลยวเปกสาเสง กบหนอบญเซง เจาพราหมณหนอเหนา วาโรคในกาย องคนายแหงเจา เกศสรา รสค

พอมวซา อาคมความร จกเปนโรคไข อนใด สสวณรบ ค านบขานไข วาโรคภวยภย ในตวนองเหนา จกรบอาสา พยาบาลเจา บหอนงเยา ปวนซบ

ขาเจาเคยหน เมออนไดพบ แตกอนก เคยยา

290

อยาไดผาลบ วตกสงกา แมนวาโรคา นกหนาเกดใกล ขาเจาเคยหน ยาหลายมาได จาวเมองไทย คาดทา

จกหอหาย รบเทยวบชา ทลกราบเจา มารดา เทวทาว ฟงเรองวาจา จกสยวา แลมาผอเจา หนสสวณ ใจผนซะเอา มโนเซา ต าคอย

วาโรคในกาย องคนายนาฏนอย ยงแตหนอย บางเบา พระคณนก ยงดอยภเขา เจาพราหมณเรา มาแรมรงเฝา ควรสนอง ตอบคณยงเจา ตามคณโร นอยนก

เจาเหมอนนงบตร สดขอนทรก เหมอนเกดหอง หดทย ดาวแควนคาย บไปเสยไหน โขงเมองไทย เจาคงจกได

แขวงรฏฐา อาณาไกลใกล ผบแดนดน เทศทอง เกศสรา ฝายพายนชนอง เอาใจใสปอง ยนยาว

อยาทมทอดซด รกเหมอนนองสาว เจากรนราว หนมแรวแถวหนา มาวคราวกน สพรรณตาหนา กบเกศสรา วดวอง

ถามไลป สองเจาพนอง หนถกตอง คนวน เจายมแยม ขวาดแจงตาหน ปญญาทน อภหวานไหว เยองโรคา หลอนมาเกดใกล แหงองคนงวย นองรก หลอนเกฎมมา เปนหมนแนคก จกรบขามได เยายา แมนพยาธราย มากมายนกหนา พระมารดา อยาทกขโสกเสา อยาเปนหวงใย ในองคใจเจา สมนงเยา นชนอง

นางฟงเสยง ส าเนยงปากพอง จอมหนอเจา องคเรยม ดมวนเพราะ เสนาะสารเสยง บมทเทยม ปนปานเปรยบได

ชมพโขง ระวงหองใต บมคนใด แทกเทาะ ทงกรยา พาทอาเลาะ กผดเผาผ ปชชา

คดอยแลว แกวเนตรขวญตา กไคลคลา ลลาสหอง สสวณ รกษาปานปอง ฝงโรคา คลาดแคลว

สบหาวน เตมตนใควแลว กหายเหอดเสยง โรค ฝายพระนช ราชบตต สวางสบายด วโยคโสกเสา เพราะไดหมอ หนอกษตรยเจา สงมาด ซะงา กลวดเลยหาย เรยวไวบชา สกขชนหนา สบาย สพเลยง สนางทงหลาย กสบาย หายทกขโสกเสา ถอนไรจก คนผมเกศเกลา สวยงามเลา บชา ฝายพระบตต นารดอกฟา กออกจากหอง บรรทม

291

ปองลายเพยน เวยนเขาปถม สวนธสสวงค เทวเพอนขาง สถตแทนทอง ปวรอาจอาง ปราสาททอง เชองชด

คนสวางแสง แหงพระอาทตย สายสวางแจง แดงเพลง บรรทมตนลก แลวเปกสาเสง วายอดบญเซง ลกนอยหนอหลา

สวางสบายใจ ชนใสบานหนา ฝงโรคา โรคพษ กสญหาย เคลอนคลายขาดมด บตดแปดปอ สนดาน

แตจกนงไว เหนบเปนการ จกเนนยาวนาน ชาแทบได บคดหลอนเปน เสดจมาใกล ควรร าเพงไป เรยบรอย

สสวณ ก าลงหนมนอย เหมอนฝอยทอดเขา ในไฟ อกเอารอน ร าคาญหวใจ พคดพายใน กดคองออกเขา จกภเษกสม ครอบครองเมองเหงา ตามเดมเงา รทธชะ

ชวยปลกฝง ยงมงคละ องคลกแกว จอมธน หอส าเรจ เสรจแลวแกกน จกหนด หนรายคาเจา

มเหส เทวกมเกลา กราบทลองค ขอรบ พระทรงนาม คดความงามนก กระหมอมเกลา ยนด

ทกขมาดมอ ทวารวายตร สสวณ อยคลรงเฝา ถาสงผด ตดมอมหมนเสา หมองมวเมา บดช า

ถาหวงหนก นานไปนกล า กลวจกเกดดวย ความอาย ควรองคปนฟา เจายอดบญผาย ภเษกองคนาย ครอบครองมงหอง จาวกษตรย ฟความถกตอง กบสนวลฟอง ทรก

นางยนด ปตมากนก สมดงดวย จนดา คนแสงพระทตย สองแจงเวหา สระเดจลลา ออกปราสาทหอง

ไปเสถยร มณเฑยรแทนตอง พระโรงทอง เชองทาว อามาทสา เสนานอมนาว คลานมอบเฝา ยงองค

พระเจาฟา มอาชญาปลง เหนอสโรง หมอามาตยเฝา วาดงตวตน องคเรากเถา ซราเคา ค าเชา

เหมอนพระไถง บายลงบเยา จนย าเขา ยามแลง บดเดยวน จกเสกสมแสง ยอดญงแพง บตตหนอเหนา กบสสวณ นกธนจาวเหงา หอครอบครองเมอง สบเชอ

หอปชชาเมอง รงเรองฟกเฟอ มาเพงดวย สมภาร ทงฝงไพรฝา ขาราชการ จกสบายบาน ค าทกขบใกล ฝงศตร บดถกได โขงเมองไทย เทศทอง

จกไดเพงบญ สองเจาพนอง ผบทวทอง พารา

292

อนนงนน หอจดแตงหา เครองราชา อาภเษกสาง ต าแหนงไหน หอจดแตงหาง รบเรยวพน อยาชา

ตามวงสา กษตรยเจาฟา เปนคสาง แทนเมอง คนเสรจสงแลว เจาแทนค าเหลอง ตนบญเรอง เดชรทธบเสา สระเดจตน เจาพลแสนเหงา ยกยายส วงใน เรองราวไทย ยาวไยบสน บทนหากวางลงกอนแล

293

บท24

อามาทสา ตางตาอยพรอม นบนอมเกลา แทบเคาสสา ทกต าแหนงพรอม นาวนอมเปกสา จดแตงดา หอปราสาทสอย

พวกขนนาง ผโตใหญหนอย ตกแตงท า พรอมภบ หนงราชสห มารองลวาดรบ ตามอยางเหยยม โบราณ

ขดราชวต สวรรณขดสาน ตามต าเนยม ค านบทลไหว แกวกองทอง เรยงรองอยใกล ทผงคาใน เขตคาย

เสตตสตร ฝายขวาฝายซาย สองฝายเบอง เรองพรรณ รมปราสาทลอม รอบราชฐาน ใสสตรธงคน หยาดยายเปนเสน

ลคอรขนหนง หนบงเครองเหลน เกณฑจานท า พลก ตงกลางเมอง สะเทองคนคก ครบเครองเจา ราชา

คนเถงมาดมอ นกขรตตา บสสยา ฤกษดหาได วนเมงหมดใส วนไทยบไหม ปเดอนด ปอดลวน

มหาลาสา วณณาหากซวน จบถกถวน วนด อามาตยพรอม มกขมนตร ทงฝงพราหมณช พทธาเอกกลา มาประซม ชมนมคอยถา ในราชวง ทานไธ

ธสสวงส เจาองคเหงาไธ สถตแทนแกว บลลงก ไขโอษฐยม ลนดวยวาจง กบอนชชง เทวเพอนเจา หอประดบตน องคนายลกเตา ดวยควเคา เครองงา

พอบายแสง อรณสองฟา เถงลวงเขา ยามด สวนองคโอรส ราชบตต หอตนเทว น าไปขางหนา องคสมเดจ บเภจบญหมา กพาเอาองค หนอฟา

มาทองพระโรง ททรงบชา ดวยดวนอน สบพน พระเหงาไธ ตนปองสวรรค สสวณ กษตรยหนอเหนา เขาทสง มณฑลรวมเจา ตามเดมเงา รชชะ

พทธาโหรา อาจารยะ สะพรงถวน เนองนน ยามพร านน หนอเมองสวรรค สสวณ อาภหวานไหว เขาทสง ตามรบสงให ส าอางองค แงงด

ผดผองใส เรองไรพระยศ ดอาจอาง องคคาน พราหมณะ ประโรหจารย กอานมนตชาม ตามแผงแบบเบา เครองประคม ทเคยกลอมเฝา กประคมดง รวนเรา

น ามนตเตม หลงลนทนเทา รดหลอเจา หดลง

294

เจาบญบชา อาบองคสลง น ากหลาบทรง อาบองคผานเผา เครองกษตรย ประดบตนเจา มณเงา วาบวบ

สรอยสงวาลย พรอมทงบานพบ ประดบเพชรแกว แววไว มงกฏพรอม ทองค าแสงสย มาสโรงชย เรองไรบเสา ฝงพงพน พากนหลงเขา พหชน ทนเทา ญาตกา หนาแหนนโอดเอา แหนแหเจา ภธร ฝงเครองยศ เจาบญสงหรณ พดจาวมร ฅบพรอมถวนหนา

ฝงพลพวง ตามหลงน าหนา แหนแหองค หนอฟา ลอซาปรากฏ งดงามบชา ต ารวจหนา แขงแรง มหาเลก ถอดวงพระแสง ปนดแยง แมแหนแหเจา สสวณ นกธนจาวเหงา สถตบลลงก แทนชด

ขนทรงเสลยง เตยงค าวะวด แหนแหผาย กลางเวยง ฆองกลองครบพรอม หมกองนนเสยง ปชชาเมอง ไพรฟาขาเฝา วาสมเปนเขย กษตรยปนเกลา สงดเลา เลศล า

ตางตวตน ตางอวยพรค า ผบทวก า กลางวง วาแดนแตน อยามโสกง ฝงโรคง ภยยงใหญหมา ทงเคราะหสบสาม แลนามสบหา หไคลคลา คลาดซ า

ประดจเหมอน พนธงตอมน า ไหลจากหนา ใบบว หอองคหนอไธ ทไหวเหนอหว หายเมามว โสกาโสกเสา หอสขเสถยร อยเยนเปนเจา ตราบเนานาน เนนชา

หอครอบครอง ละอองดอกฟา ดวงเนตรแกว เกศสรา ค าดงน ตางคนตางจา ถวายวนทา ร ารจองจอง ตลอดทาง เถงกลางวงหอง สองพางพาย ขวาซาย

ยามสระเดจ เมอต าเนนยาย พลพวกผาย ยายเรยง ธสสวงสทาว ทรงยานสเหลยง หามแหเคยง ตามหลงหนอเหนา

คนหลวงหลาย ขนนายไพรเจา เสนาใน คงคด ไปเถงพลบพลา ทเคยประทบ กยงอยหน โยธา

มาพร าพรอม พงพนวงสา น าจาวราชา ขนปราสาทแกว พระทสพล เจาตนผานแผว สถตบลลงก เลศล า

เจากจเจากรม ขนนางวางพรอม อามาทเจา ชพราหมณ มาเฝาทาว เจากรงสยาม ตนทรงนาม เชองยศบญหมา

ถวายบงคม ประหนมนอมหนา ฝงอาณา ไพรนอย มเหส เทวชนชอย จอมยอดสอย มารดา

295

จาลมลกนอย ทสเนหา หอแตงกายา องคนายทอาง สนางขวญ พเลยงเอยงขาง หอแตงองคนาง บชา

ทรงภษา หยนหยองเครองงา ผนคากวาง ควรเมอง เขมขดคาดรด ทองค าสเหลอง ผวพรรณเรอง ยวาดยวะสวางเหลอม

รงเรองส มณออกเออม แสงพรรณเรอง เรอเมด ลวนแตควแพง ประดบดวยเพชร สบสอดสอย สงวาลย

สบคนว คเบองสณฐาน ดงดงาม เครองควแสงสอย กระจางแสง เหมอนแมงหงหอย จาเผยบเทยม เพดเพยน

สนาร อนเปนพเลยง เคยงแอบขาง องคนาย คอยยางยาย เบนหนาผดผาย ฝงนางใน นบนอมทลเฝา นางกษตรย ตกเตอนหนอเหนา วาจวนเวลา อยแลว

ควรธดา ลลาลาดแคว จกจวนฤกษแกว ยามด พทธาเคา จกเบกบายส องคเทว แนน ากอนหนา พาพระบตต เจาสสองฝา ปรวารา แวดลอม

ออกปางส เสณพร าพรอม ทงฝงราษฎรออม พงพน ชมนมสมพรอม รมแทนค าตน มองคนกธน เปนเคางนเหงา

ราชคร คอยดฤกษเจา บมเงา เกดพอง พอเวลาด หอตลนฆอง เสยงโหกอง โกลา

พระองคราชะ วรปตา สระเดจลงมา จากบนแทนแกว จงเอาแขน เจาองคผานแผว สสวณ บชา

สวนพระมารดา รบเรยววาดวา ดวยดวนอน สพพน หอสองรวมพน เสกสมดวยกน สสวณ นงบนแทนแกว

เกศสรา ธดาแอวแหลว นงเตยงค า เรยบรอย ใหองคนาง เกยวกอยนวนอย ตามอยางเหยยม ราชา

ตามรชชะ กษตรยตรา เสกสมเดมมา ยาวนานยดแอว ปโรหต ตดเทยนแวนแกว ถวายบงคม ปนฟา

ธสสวงส สงใหบชา กบจอมมงแกว ซายา นางค านบ รบสงวงสา สงลงมา เสนาหนมเถา รบสงกน ชองคชเจา เปนวงเวยน แวดลอม

โขงในวง ปานจกลนคอม เสยงหมกอง ประโคม มโหรทก พลกดงสม ตอบรม ประคมเสพเฝา

เสยงสวางใส กองไชยฆองเกา เหมอนแผนดนเฟอน ฟาชาย เสยงหวนไหว ทวดาวเขตคาย สนนเกลา เฟอนคลอน

296

เสนาะมวนเพราะ อดออนขจร ขนหนงลคอร วงวอนมวนเหลน โดดโผผาย วงยนหกเตน ซรลมน หนพรอม

คนเตยนเสรจ พอเจดรอมลอม ตามระเบยบตน บาฬ โหลาฟอนรบ วนเวยนแสนส แลวดบอคค ปดควนพดเขา ปตตรงค เสลมพกตรเจา สององคเรา พนอง

ฝงภวยภย บใกลเกดพอง สองหนอแกว องคค า คนเสรจเมยนแลว อาวาหก า ววาทง งามโตใหญหมา ยอดจสาว แมดาวไหลฝา ถวายบงคม นอมนาว

ปตตรงค พระองคเหงาทาว ทงสองเชองเจา เทว แลวเลอนรบ ขอยบถอยหน เถงเสณ โกสลวาดเกง

จอมนาร เจาจเอองเผง เถงรอดเทง ส านก ปาการง ทวงเกดรบ ทขนของ เคงเคอง

ธสสวงสทาว เจาแทนค าเหลอง กปลงเวนเมอง มอบอบเวนให สบสองพระคลง สวยมาเหนอใต กอบเวนเคน ภรจ

ทงดวงพระแสง เครองปองอาวธ ปลงมอบบาน เวนเมอง หอเจาหนมนอย อยสขสเถอน หอสองหนอเมอง ยนยาวเทยงหมน พนพระวสสา ทฆายนหน หอปญญาเรอง ทวทศ

หอผากตตา ลอซาเดชรทธ ปนโชคแกว พรด ฝงคนอยพรอม พละมนตร คหบด เสนหนมเถา

ถวายพระพร ยอกรตงเกลา แลวตางคนลา พอกพด ขาราชการ สมโสมนส พงเพงดวย สมภาร

ธสสวงสทาว เจองเหงาองคการ สงองคทรงนาม กษตรยหนอเจา พออยในปาง ส าราญใจเจา หอรงเรองเงา หนอไธ

แลวสงสาวสน ก านนสาวใช ฝงอยหอง พายใน อยาหอเคองคด อซาอาศย เมอจาวเมองไทย ใชสอยออกเขา ทงเจาพราหมณลาม เพอนตามทวยเจา ทงสาวพราหมณเรา เพอนพอง

หออยมณเฑยร ใกลเคยงนาฏนอง อยาไกลหางหอง พารา ธสสวงสทาว ฟตานเจยรจา แลวชวนซายา ยาตรคลาสหอง พระบตต ลลาตามปอง เขาในวง มงชน

แตโรงงาม การเหลนเหลานน ยงสบเสน ยนไป กวาจกครบ เจดวนไปไกล ดงสญญาไป บอกไวสงแจง คนจกไขปน ร าพนสางแสง ดวยการรายแซง ชนะ

มากงามการ เครองเหลนสพพะ เมอสงเสพเจา ราชา

297

มภ าพรอม สบสองภาษา ตามจนดา ใฝมกใคเหงอ ทกลางสนาม พระลานหนาเตอ มคอน คเชอ บถาไขปน ร าพนเงอดเงอ เชญผอแจง ในทย มพร าพรอม ไฟดอกไฟไห เรอเรองไป แสงใสเปงปอย ไฟคางไฟขว ไฟเทยนแกวงสอย ใสเรองพรรณ วาบวบ

บอกไฟนกบน ผายผนวงรด ผดแวดเกยว ไปมา ทงไฟรปพ พงขนเวหา จกพรรณนา กลวยาวยดกวาง จกลดตอบด บอกนายทอาง จกจายาวนาน เนนชา

กลวร าคาญห หมฟงวาชา ลางพองถา คอยฟง จดแตงคด ตามเรองความหลง สพพะทานง อยางใดกได หากเคยเปนหมอ แตงซอถวายไหว แปงปองวง ปองคม

เตมเปนเงนธอง เครองหยองหมทม กกนนงดวย ปญญา บพอคดแคน ฝดแหนนประญา เวทตพพา เพงรถถวน ยอดจสาว แมขาวต าอวน ชาตนมมะนาว ผาเฟอง

การสนก สดเสยงเรองเมยน ยอมทราบแจง ในทย ฝายเทวทาว เจายอดบญใส อยยงใน หอปราสาทแกว คนสรยา ไคลคลาผายแผว สโคยาน ฝายนน

จนทมา สระเดจออกพน เขาสแกว มณฑล คนฆองครบ ย ายามประถม นกปรารมภ คดเถงหนอเหนา สสวณ ลกเขยแหงเจา จกบรรทม มะมอย

กเคยชม ผารมลกนอย จอมยอดสอย บตดา องคแมฟา มอลบหลงจา ปยะภา ค ารกบเออน คอยสงสอน แมแพรสเหลอน หอจ าเอาค า คเชอ

อยาจาไกลกน ไปฝนฝกเฟอ กบทานเจา สาม อยาทอนงรก วามเหส จกเปนราค มนทลหมนเสา แมดวงขวญตา บตดาหนอเหนา หอเหมอนดงญง ทาศใช

หอไดซอใส ตอองคทานไธ เถงเมอใกล ดนอน หอกราบปาทะ เมอรวายตรจร ยามเมอเขานอน ชมอหอได เมอสามกา โกธาเคยดไหม หอตวนงวย นงงด

อยามโมโห วาโทประซด หออดยดกวาง ทวยรอย ไฟโวลก อยาซกแถมฝอย หอจ าเอารอย แมนหอได อนนงสาวสน ก านนใชใกล หอใจหวงใย ใฝรก

อยาหวงหงขาง หอเกนลวงนก อยาปองเคยดปอง ปองชง

298

ยามมนมก ความทกขตดผน หอเกาะกมบน พระทยชนตง อยาท าหางเหน เพลดเพลนซะลง เอาใจพวพน ซดซน

ท าราชการ มธระนน อยาหอขาดบน ท าเมน หอมพระยศ ปรากฎสกเสญ จงจกจ าเรญ รงสผองแผว บมมวหมอง บาดรอยปาวแปว เปนแนวรอย แตกช า

อนญงด กอนกลวงล า บมหมนเสา หมองมว เพราะมคองวตร ปฏบตผว รกษาตวนาย จนวายมวยหนา หอสจซอไส อยามเมฆฝา ทงฝงมลทน ชวชา

อยาถอตว ตอผวตอบทา จกหนายหนา มอมว ผวยงรก หอนายยงกลว อยานบเมามว กลวเสยยศเจา ผวรกแพง เฝอแฝงใฝเฝา บมเงา มละ

จกสวางหาย วอดวายเพกวะ ค าบดสม นนทา ค าแมเทาน กดหนกหนา อยาทอดทมลา จ าไวหอแจง การบควร อยาหวนดวนแสง จกแหงพายลน เมอคอย

พระมาดร สงสอนลกนอย หลายเยองถอย วาทา เดกดนแลว เจาแวนเงาตา จงไคลคลา อยาชาดอดาน พระมารดา คอยจาปากตาน กบจอมนาร คะคอย

แมจกไป สงเจาลกนอย เถงรอดหอง ผงคา องคพระนช สดสเนหา กกราบมารดา เซงสลาดถวน ท าผวนผน ขดขนหลกจวน หลายคะบวน เรยบรอย

นางสมยง เลาลมลกนอย ตามโลกตาน บวราณ จงแขนลกรก ไปสสณฐาน เขาสวมาน บชาดวนดน สสวณ สถตอยหน เวไชยน ชอยชด

เกศสรา วณณาบพตร แฝงแอบขาง มานดน หนาวเยอกรอน ซะทอนตวตน ขนคงพอง นงหมองกมหนา สสวณ เจาตนบญหมา ประหนมมารดา นบนอม นางพระยา วาจาออนคอม นจนงหอง บลลงก เอาลกนอย มอบอบปงปน สสวณ ลกเขยถถวน หอเลงหนกน อยาไปไกลจวน คอยจาค านวล ปากพอง

หอรกแพงกน เหมอนสนพนอง ครองครอบหอง ธาน หอมเดชรทธ ปรากฎเรองส หอสวสสด ตอนไปหนา เปนคครองเมอง หอเปองหอหมา อยาหอภนนา ราดราง

แมนพลาดผด เปาหวดพลาดพลง พอหนแตเบอง มาดร

299

ทใดบร ขอเจาสงสอน อยาหอตดรอน ถกถอนรากเหงา จงถนอม อดออมอยเฝา ผนผอนเบา ชวะ

อยาไดขดเคอง ปลดเปองปยะ คอยอดสบสาง แพงพน ยามพร านน หนอเมองสวรรค สสวณ อาภหวนไหว ลกหมายมอบกบก ถวายอบเหมยดให จนบรรลย มวยมด

สจรต ตดแพงซนซด เหมอนมงหอง มารดา พายฝายเฟอง สวนเบองมาตา คอยลลา วาจาผอนถอย หนพระบตต นางนงสงสอย ลวาดแลคอย ซะมอย

นางพระยา ไคลคาคาดคอย หนจากหอง ลลา สสวณนอย ซะมอยแลหา หนเกศสรา เขดขามใฝเฝา กขยบ เลอนตวขดเขา เลาลมนาง ปากพอง

จกบประสงค รอเจานาฏนอง พขอไถถอง สกค า แตกอนนน โปรนากรรม สวนตวคงค า ใจนองบส

เกศสรา แคนเคองหลกหล แตผายรายช เลกนอย เดยวนหมดใส มลทนซะรอย พนจากถอย นนทา

นชนาฏนอง เจาแวนเงาตา เปนอยางใดชา ใครใคแจง ขอเชญนาย มาบนแทนแสง อยาแหนงหนายองค นองรก

อยาท าเพกเสย ใสหนาเนตรพกตร พอใจชนหมน ขวญมา ออนกอนนน อางโลกโลกา ทรงโรคา บรหายได เดยวนกหาย สวางมายเจบได สงมายาวนาน เนนชา

จกนงขาน ดอดานเหนอยลา ไปไสยาสนหอง ทงใด ลวดซะทาน พานหยานหวใจ เหลยวแลไป บหนแมเจา วาชางฟจา ออนนวลนอมเฝา ปนละเมา ยงนก

วานองขอเปน ขาองครกษ ตามอยางเหยยม เดมรอย จกหออยใช บทอหนถอย คอยรบสงองค ประสงคใฝตอง ระวงตงใจ บหอขนของ ฝาละออง เรองรทธ

เขานอกออกใน ผอไปเซอมซด อยาคดแอบเขา เรยมคว พออยาหอนอง โสกตองหมองส ดบสด เชนนทลหาม คนพระทรงนาม ยงเกนลวงขาม มนบงาม จมนอง

สสวณ ผายผนปากพอง ตามเรองถอย วาโท วาเจาทรก ทแพงตวโป อกพทโธ ชางจาชางสา กบจกมา นอมตวเปนขา สนไดชา กลาวช

เวยกงามการสง เบองขาพน กหาบได สนใด

300

นองวาเชนน พยนปาวใจ จกอดทนไป เหลอนบได จกใชสอย แมพลอยเพชรใต ขอไหลมาพง พไธ

อยาธ าเพกเสย ทอดทมทงไว อยาไกลหางขาง ไปเลย ตวพน หลบกบเขนย บญเราเคย คครองแลวเจา

แอบเรยงกาย องคนายนองเหนา กอดวางเรา แนบพกตร ลมมจต เมองเจานองรก กตางดาว อาณา

นคคระ เมองพภาตา คอรตนา ไกลกนใชหนอย ไดมาประสบ แมค าสายสอย เพราะหนาบญพลอย จองชก

เจาอยาหมองหมาง หางเหนพระพกตร เชญรบเขา ไสยา ไปอมเอานอง เจาแวนขวญตา เขาไปไสยา ทบนแทนตอง จบชมดม กอดรดแอมปอง หอมโอซา กลนรส

เกศสรา บเบอนนงงด จาตอบเจา ภาดน นองหามแลว หลายเทอหลายหน เจาแสงภาดน ยงเกนลวงขาม ยงลวงราม พระเอนเกนขาม บฟงความ นองไธ

ลชงกวน นองปดมดไว ยงขนลตอง กวนคว กอดเกยวประทบ ปนหนาบดส จกช าด าค ไกสรเหยวแหง แมบแกลงจา อบายสางแสง เพราะพระองคเรา นวดฟน

นงนอนหนม บดนไหนซ า บไกลหางขาง ภบาล นอนแนบเนอ ใฝเออสนตาน จาวภบาล ส าราญบเสา นอนแอบกาย กอดนายนองเหนา ยอดยงเรา ซดซน

หลายครงหลายหน แตรออยนน แสนแสบอน จนดา คนรรสแลว แกวแวนขวญตา ทจกทมลา ทงละยงเจา อยาไปสงสย เทอะค าไหลเบา ตนนงเยา นองรก

เพาะสวรรค สองผนตอรก สองชนส วงวอน ตานตอบทา เมอรวายตรจร สนกมวนวอน ตามจงเจตของ สนกสขใจ อยไนหอหอง สองเชยชม บงด

สองสนท ชดชมรรส สองชนส ยนด เดกเทยงฟา ขอนรงรวายตร สมาล ควรสซวานตอง สองกษตรย หลบในหอหอง จนดาวเดอน เลอนลบ

เมฆลา สนกนภายบ สองกลอมเกยว ไสยา การวกรอง ลวนกองเวหา ปสสวา แคลสงลกเกยว ละเมาเสยง ส าเนยงสอดเสยว เสยงวงวอน บชา

สสวณ พระองคเจาฟา ฟนตนขน บรรทม

301

นยายยม ยดยาวบสน ปญญาเบา บเลก ยงมมากหลาย นยายบเทก ขอเพมสาง ทลน ยอภทล กราบหนนเหนอเกลา เทานวางขบวนกอนแล

คาวซอพระอไภจบแตเทาน

302

ประวตผวจย ชอ - นามสกล นายณฐพงษ ปญจบร วนเดอนปเกด 13 พฤษภาคม 2532 ประวตการศกษา ปรญญาตร (พ.ศ.2550 - 2554) ศกษาศาสตรบณฑต สาขาวชาภาษาไทย คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม ปรญญาโท (พ.ศ.2555 - 2557) ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาจารกศกษา คณะโบราณคด

มหาวทยาลยศลปากร ประวตการท างาน พ.ศ.2558 - 2559 อาจารยพเศษคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

และคณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม พ.ศ.2560 - ปจจบน อาจารยประจ าภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและ

สงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม