1

ชอเรอง แนวทางและกลยทธการขบเคลอนนโยบายปฏรปการศกษาในทศวรรษแรกของ

ประเทศไทย: บทเรยนจากหนวยปฏบตระดบเขตพนทการศกษา Ways and Strategies of Driving Educational Reform Policy

in the First Decade of Thailand: Lessons from Operation Unit

at Educational Service Area Level

ผวจย ดร.วษณ ทรพยสมบต (Dr.Wisanu Sapsombat)

ต ำแหนง นกวชาการศกษาช านาญการพเศษ

วฒกำรศกษำ ครศาสตรดษฎบณฑต

สถำนทตดตอ ส านกทดสอบทางการศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

กระทรวงศกษาธการ แขวงวงจนทรเกษม เขตดสต กรงเทพ 10300

เบอรโทรทท างาน 02 2885757 มอถอ 081 3001003

โทรสาร 02 6285862 wissap13@hotmail.com

ผวจยรวม ศ.ดร.สวมล วองวาณช (Prof.Dr.Suwimon Wongvanich)

ศาสตราจารยประจ าภาควชาวจยและจตวทยาการศกษา

คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ปทท ำวจยเสรจ พ.ศ.2554

ประเดนกำรวจย การพฒนาคณภาพการบรหารจดการ ประเดนการประกนคณภาพ

การศกษา

ลกษณะงำนวจย งานวจยคณะบคคล (คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

โดย ศ.ดร.สวมล วองวาณช รบทนสนบสนนการวจยจาก

ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย)

ประเภทกำรวจย การวจยพนฐาน

กำรน ำเสนอเวทวชำกำรอน -

แหลงทน ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย

2

ควำมเปนมำของกำรท ำวจย

ผลการประเมนของโครงการศกษาส ารวจความร และทกษะของนกเรยนกลมอาย 15 ป

(Programme for International Students Assessment: PISA) ในประเทศสมาชก OECD (องคกร

เพอความรวมมอและพฒนาทางเศรษฐกจ) มหลกฐานยนยนไดวาคณภาพการศกษาทงดาน

ผเรยนและดานการบรหารสถานศกษามหลายสวนทตองปรบปรงและพฒนาอยางเรงดวน ซง

วดทกษะการอาน ความรทางวทยาศาสตร และความรทางคณตศาสตร พบวา นอกจากเดกไทย

จะไดคะแนนเฉลยจากการวดทง 3 ดานอยในชวงรงทาย จากประเทศทเขารวมโครงการประเมน

57 ประเทศแลว ยงพบวาผลการประเมนมแนวโนมลดต าลงอก (ส านกงานคณะกรรมการ

การศกษาขนพนฐาน, 2554) และผลการประเมนของนกเรยนเมอจบชวงชน ป.3 โดยส านกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2553) และผลการประเมนของนกเรยนชน ป.6, ม.3 และ

ม.6 จากการทดสอบระดบชาต O-NET (Ordinary National Education Test)โดยสถาบนทดสอบ

ทางการศกษาแหงชาต (องคการมหาชน) ในชวงปการศกษา 2549-2552 (2553) พบวา

คะแนนเฉลยของแตละวชาเกอบทงหมดไมถงรอยละ 50 ยกเวนวชาวทยาศาสตรของนกเรยนชน

ป.6 (ในปการศกษา 2551) และวชาสขศกษาของนกเรยนชน ม.6 ทเกนรอยละ 50 เพยงเลกนอย

สวนวชาคณตศาสตร วทยาศาสตร และภาษาองกฤษกตองเรงยกระดบอยางเรงดวน

จากผลการปฏรปการศกษาในทศวรรษแรกดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนถงปญหาและ

ความจ าเปนเรงดวนทจะตองมการยกระดบคณภาพการจดการศกษาใหสงขน ดงนน ในป พ.ศ.

2552 รฐบาลไทยเหนวาปญหาดานคณภาพการศกษาเปนวาระเรงดวนทจ าเปนตองแกไขจงม

การก าหนดนโยบายการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552-2561) ขน ซงการปฏรป

การศกษาจะประสบความส าเรจไดขนอยกบกระบวนการน านโยบายปฏรปการศกษาสการ

ปฏบต ทหนวยงานทกระดบตองก าหนดแนวทางหรอกลยทธการขบเคลอนนโยบาย เพอให

บคลากรทเกยวของทกระดบมความเขาใจทถกตองเกยวกบนโยบายปฏรปการศกษาและ

สามารถด าเนนงานตามเปาหมายและจดเนนของการปฏรปการศกษาไปในทศทางเดยวกน

ดงนน เพอใหไดขอมลเกยวกบแนวทางและกลยทธการขบเคลอนนโยบายปฏรปการศกษาใน

ทศวรรษแรกของหนวยงานระดบนโยบาย ทมหนาทขบเคลอนนโยบายปฏรปการศกษาส

สถานศกษา ส าหรบใชเปนขอมลในการก าหนดแนวทางและกลยทธการขบเคลอนนโยบายการ

ปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ.2552-2561) การวจยครงน จงมงวจยเพอศกษา

แนวทางและกลยทธการขบเคลอนนโยบายปฏรปการศกษาในทศวรรษแรก (พ.ศ.2542-2552)

จากหนวยปฏบตระดบเขตพนทการศกษา ซงถอเปนหนวยงานปฏบตทท าหนาทสนบสนน

สงเสรม และด าเนนการขบเคลอนนโยบายปฏรปการศกษาทไดรบจากรฐบาลลงสการปฏบตใน

3

สถานศกษา เพอยกระดบคณภาพการศกษาใหสงขนกวาเดมอยางมประสทธภาพและใหเกดผล

อยางเปนรปธรรม

วตถประสงค

เพอศกษาแนวทางและกลยทธการขบเคลอนนโยบายปฏรปการศกษาในทศวรรษแรกของประเทศไทย

กรอบแนวคดกำรวจย

แผนภำพ 1 กรอบแนวคดการวจย

นโยบำยกำรปฏรปกำรศกษำในทศวรรษแรกของประเทศไทย

(1) การพฒนาคร (2) หลกสตรและการจดการเรยนการสอน (3) การวจยในชนเรยน

(4) การวดและประเมนผล (5) สอการศกษาและการใชแหลงเรยนร (6) การประกนคณภาพการศกษา

กำรด ำเนนงำนตำมแนวทำงปฏรปกำรศกษำของสถำนศกษำ

นเทศ ก ากบ ตดตามการด าเนนงานฯ

ระดมความคดจากผปฏบตระดบสถานศกษา

สงตอนโยบายฯผานทางผบรหารสถานศกษา

เพอขยายผลแกบคลากรในสถานศกษา

จดท าแผนขบเคลอนนโยบายฯ

สนบสนนงบประมาณ สอ วสดอปกรณ

จดท าเปนคมอแนวปฏบตทชดเจน

หาภาคเครอขายในการขบเคลอนฯ

ก าหนดมาตรการจงใจใหสถานศกษาปฏบต

ตามนโยบาย

กลยทธกำรขบเคลอน

นโยบำยปฏรปกำรศกษำ

ของส ำนกงำนเขตพนทกำรศกษำ

แนวทำงกำรขบเคลอน

นโยบำยปฏรปกำรศกษำ

ของส ำนกงำนเขตพนทกำรศกษำ

ท าหนงสอเวยนเพอชแจงนโยบายแกผเกยวของทกระดบ

เผยแพรเอกสาร/หนงสอแกบคลากรในสถานศกษา

จดประชมชแจงนโยบายแกผเกยวของ

จดประชมฝกอบรมเชงปฏบตการ

จดท าโครงการวจยน ารอง

ใหการสนบสนนการศกษาดงาน/ทศนศกษา

จดกระบวนการแลกเปลยนเรยนร/ KM

4

วธด ำเนนกำรวจย

1. ประชำกรและกลมตวอยำง คอ ส านกงานเขตพนทการศกษา จ านวน 185 เขต กลม

ผใหขอมลเปนบคลากรของส านกงานเขตพนทการศกษา จ านวน 5 คน ตอเขต ประกอบดวย (1)

ผอ านวยการ/รองผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษา (2) ผอ านวยการกลมนเทศ ตดตามและ

ประเมนผล (3) หวหนากลมงานหลกสตร (4) หวหนากลมงานประกนคณภาพการศกษา และ (5)

หวหนากลมงานวดผลและประเมนผลการศกษา โดยอตราการตอบกลบของแบบสอบถามจาก

ส านกงานเขตพนทการศกษา มจ านวนทงสน 100 เขต (รอยละ 54.05)

2. เครองมอ คอ แบบสอบถามเกยวกบแนวทางและกลยทธการขบเคลอนนโยบาย

ปฏรปการศกษาในทศวรรษแรกของส านกงานเขตพนทการศกษา เปนแบบเตมค า เลอกตอบ

และมาตรประมาณคา 4-5 ระดบ

3. กระบวนกำรเกบรวบรวมขอมล ใชแบบสอบถามทางไปรษณย ชวงเดอนธนวาคม

พ.ศ.2553 รวมระยะเวลาทใชในการเกบรวบรวมขอมลทงสน 1 เดอนกบ 15 วน

4. กำรวเครำะหขอมล แบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ 1) การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ

ใชการวเคราะหสถตเบองตน ไดแก การแจกแจงความถ คารอยละ (%) คามชฌมเลขคณต

(mean) และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และการวเคราะหโดยใชสถตเชงอางอง ไดแก การ

วเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) ดวยโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป และ 2) การวเคราะห

เชงคณภาพ ใชวธการวเคราะหเนอหา (content analysis)

สรปผลกำรวจย

1. แนวทำงกำรขบเคลอนนโยบำยปฏรปกำรศกษำ

2.1 แนวทำงกำรขบเคลอนนโยบำยปฏรปกำรศกษำสสถำนศกษำจ ำแนกตำม

ประเดนกำรปฏรปกำรศกษำ 6 ประเดน ไดแก การพฒนาคร การพฒนาหลกสตรการวจยใน

ชนเรยน การพฒนาสอ/แหลงเรยนร การวดและประเมนผล และการประกนคณภาพการศกษา

สรปไดวา ส านกงานเขตพนทการศกษาไดก าหนดแนวทางการขบเคลอนนโยบายปฏรป

การศกษาในทศวรรษแรก ทง 6 ประเดน ดวยการท าหนงสอเวยนเพอชแจงนโยบายแก

ผเกยวของทกระดบจ านวนสงสด โดยมรอยละระหวาง 59.38- 75.67 รองลงมา ส านกงานเขต

พนทการศกษาใชวธการจดประชมฝกอบรมเชงปฏบตการในประเดนการพฒนาคร การพฒนา

หลกสตร การวจยในชนเรยน และการวดและประเมนผลมรอยละระหวาง 60.71-74.11ขณะท

ประเดนการพฒนาสอ/แหลงเรยนร รองลงมา ใชวธเผยแพรเอกสาร/หนงสอแกบคลากรใน

สถานศกษา รอยละ 52.01 และประเดนการประกนคณภาพการศกษา รองลงมาใชวธจดประชม

ชแจงนโยบายแกผเกยวของ รอยละ 69.64

5

ตำรำงท 1 ควำมถ และรอยละของควำมคดเหนของบคลำกรตอแนวทำงกำรขบเคลอนนโยบำยปฏรปกำรศกษำใน

ทศวรรษแรกจ ำแนกตำมประเดนกำรปฏรปกำรศกษำ

แนวทำง

กำรขบเคลอน

นโยบำยปฏรปกำรศกษำ

ประเดนกำรปฏรปกำรศกษำ

กำรพฒนำ

คร

กำรพฒนำ

หลกสตร

กำรวจยใน

ชนเรยน

กำรพฒนำ

สอ/แหลง

เรยนร

กำรวดและ

ประเมนผล

กำรประกน

คณภำพ

กำรศกษำ

N % N % N % N % N % N %

1. ท าหนงสอเวยนเพอชแจงนโยบายแกผเกยวของทกระดบ

339 75.67 330 73.66 273 60.94 266 59.38 299 66.74 321 71.65

2. เผยแพรเอกสาร/หนงสอแกบคลากรในสถานศกษา

307 68.53 320 71.43 260 58.04 233 52.01 287 64.06 298 66.52

3. จดประชมชแจงนโยบายแกผเกยวของ

331 73.88 314 70.09 253 56.47 230 51.34 283 63.17 312 69.64

4. จดประชมฝกอบรมเชงปฏบตการ

332 74.11 330 73.66 272 60.71 223 49.78 292 65.18 301 67.19

5. จดท าโครงการวจยน ารอง

146 32.59 184 41.07 158 35.27 72 16.07 71 15.85 134 29.91

6. ใหการสนบสนนการศกษาดงาน/ทศนศกษา

291 65.00 171 38.17 102 22.77 160 35.71 89 19.87 185 41.29

7. จดกระบวนการแลกเปลยนเรยนร/กระบวนการ KM

289 64.51 245 54.69 185 41.29 176 39.29 160 35.71 213 47.54

2.2 กำรวำงระบบกำรท ำงำนเพอขบเคลอนนโยบำยปฏรปกำรศกษำ พบวาผให

ขอมลสวนใหญมความคดเหนวาส านกงานเขตพนทการศกษามการวางระบบการนเทศ ก ากบ และ

ตดตามการด าเนนงานทเขมแขง จ านวน 413 คน คดเปนรอยละ 92.19 รองลงมา เปนการจดท าแผน

กลยทธขบเคลอนนโยบายปฏรปการศกษารอบแรกจ านวน 357 คน คดเปนรอยละ 79.69 และจด

ประชมคณะท างานและผ เกยวของตาง ๆ เพอระดมความคดเหนและวางแผนการด าเนนงาน

ขบเคลอนนโยบายปฏรปการศกษารอบแรก จ านวน 344 คน คดเปนรอยละ 76.79 ตามล าดบ

6

แผนภำพท 1 กำรวำงระบบกำรท ำงำนเพอขบเคลอนนโยบำยปฏรปกำรศกษำ

2.3 กำรท ำหนำท/กำรมสวนรวมในกำรปฏรปกำรศกษำ พบวาการท าหนาท/มสวน

รวมในก าหนดยทธศาสตร/กลยทธการด าเนนงาน การก าหนดนโยบาย การจดท ากฎหมาย ระเบยบ

ขอบงคบ ประกาศการประสานนโยบายสงตอสถานศกษาเปนหนาทของกลมผอ านวยการ/รอง

ผอ านวยการเขตพนทการศกษาสงสด ขณะทการท าหนาท/มสวนรวมในขบเคลอนสสถานศกษา เปน

หนาทของผอ านวยการกลมนเทศ ตดตามและประเมนผลฯ สงสด สวนการท าวจยเปนหนาท/การม

สวนรวมของหวหนากลมงานการวดผลและประเมนผล ทเปนผท าหนาท/มสวนรวมในการด าเนนงาน

ดงกลาวสงสด ตำรำงท 2 ควำมถ และรอยละของกำรท ำหนำท/กำรมสวนรวมในกำรปฏรปกำรศกษำรอบแรก จ ำแนกตำม

ต ำแหนงหนำท

กำรท ำหนำท/

กำรมสวนรวมใน

กำรปฏรป

กำรศกษำรอบ

แรก

กำรท ำหนำท/ กำรมสวนรวมในกำรปฏรปกำรศกษำรอบแรก

รวม

(%)

ผอ./รอง

ผอ.

ผอ.กลม

นเทศ ฯ

หวหนำ

กลมงำน

หลกสตร

หวหนำกลม

งำนประกนฯ

หวหนำกลม

งำนวดผลฯ

N % N % N % N % N %

1. คณะอ านวยการ

ปฏรปการศกษา

74 18.50 70 17.50 90 22.50 84 21.00 82 20.50 400

(100.00)

2. ก าหนด

ยทธศาสตร/กล

ยทธการ

ด าเนนงาน

54 17.31 64 20.51 71 22.76 60 19.23 63 20.19 312

(100.00)

7

กำรท ำหนำท/

กำรมสวนรวมใน

กำรปฏรป

กำรศกษำรอบ

แรก

กำรท ำหนำท/ กำรมสวนรวมในกำรปฏรปกำรศกษำรอบแรก

รวม

(%)

ผอ./รอง

ผอ.

ผอ.กลม

นเทศ ฯ

หวหนำ

กลมงำน

หลกสตร

หวหนำกลม

งำนประกนฯ

หวหนำกลม

งำนวดผลฯ

N % N % N % N % N %

3. ก าหนดนโยบาย 24 42.11 16 28.07 6 10.53 7 12.28 4 7.02 57

(100.00)

4. จดท ากฎหมาย

ระเบยบ ขอบงคบ

ประกาศ

15 40.54 7 18.92 4 10.81 7 18.92 4 10.81 37

(100.00)

5. ประสาน

นโยบายสงตอ

สถานศกษา

70 21.94 66 20.69 55 21.94 63 20.69 65 17.24 319

(100.00)

6. ขบเคลอนส

สถานศกษา

78 19.16 85 20.88 85 20.88 79 19.41 80 19.66 407

(100.00)

7. ท าวจย 20 16.26 25 20.33 24 19.51 25 20.33 29 23.58 123

(100.00)

2.4 ควำมชดเจนตอนโยบำยปฏรปกำรศกษำ พบวาความชดเจนตอนโยบายปฏรป

การศกษาของบคลากรในส านกงานเขตพนทการศกษาโดยภาพรวมอยในระดบชดเจนปานกลาง

มคาเฉลยเทากบ 2.61 สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.61 และเมอวเคราะหความแปรปรวน

เพอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยความคดเหนเกยวกบความชดเจนของนโยบายปฏรป

การศกษาในทศวรรษแรกจ าแนกตามตวแปรต าแหนงของบคลากร(ผอ านวยการ/รอง

ผอ านวยการเขตพนทการศกษาผอ านวยการกลมนเทศ ตดตามและประเมนผลฯหวหนากลมงาน

หลกสตรหวหนากลมงานประกนคณภาพการศกษาหวหนากลมงานการวดผลและประเมนผล)

พบวาตวแปรต าแหนงของบคลการ ไมมนยส าคญทางสถตแสดงวาคาเฉลยความคดเหนเกยวกบ

ความชดเจนของนโยบายปฏรปการศกษาในทศวรรษแรกไมมความแตกตางกนระหวางบคลากร

ทมต าแหนงตางกน

ตำรำงท 3 ผลกำรวเครำะหควำมแปรปรวนของคำเฉลยควำมคดเหนเกยวกบควำมชดเจนของนโยบำย

ปฏรปกำรศกษำในทศวรรษแรกจ ำแนกตำมตวแปรต ำแหนงของบคลำกร

ตวแปรอสระ แหลงควำม

แปรปรวน

Sum of

Squares df

Mean

Square F p

ต าแหนงของ

บคลากร

ระหวางกลม .880 4 .220 .593 .668

ภายในกลม 163.309 440 .371

รวม 164.189 444

8

*<0.05, ผลการทดสอบ Homogeneity of Variances ดวย Levene Statistic พบวาขอมลไมฝาฝนขอตกลงของการใช ANOVA

โดยคาสถตส าหรบตวแปรต าแหนงของบคลากรเทากบ 1.365, df1=4, df2=440, p=0.245

2.5 หนวยงำนผมสวนรวมในกำรขบเคลอนนโยบำยปฏรปกำรศกษำ พบวา

บคลากรของส านกงานเขตพนทการศกษามความคดเหนวาองคการบรหารสวนจงหวด ต าบล

ทองถน เปนหนวยงาน/ผมสวนรวมในการขบเคลอนนโยบายปฏรปการศกษาในทศวรรษแรก

รวมกบเขตพนทการศกษาสงสด ซงมจ านวน 356 คน คดเปนรอยละ 79.46 รองลงมาเปนภม

ปญญา ปราชญชาวบาน ผร จ านวน 337 คน คดเปนรอยละ 75.22 และเปนภาคเอกชน จ านวน

255 คน คดเปนรอยละ 56.92

แผนภำพท 2 หนวยงาน/ ผมสวนรวมในการขบเคลอนนโยบายปฏรปการศกษา

3. กลยทธกำรขบเคลอนนโยบำยปฏรปกำรศกษำลงสสถำนศกษำ พบวาบคลากรของ

ส านกงานเขตพนทการศกษามความคดเหนวาส านกงานเขตพนทการศกษาไดก าหนดกลยทธดวยการ

นเทศ ก ากบ ตดตามการด าเนนงานตามนโยบายปฏรปการศกษาสสถานศกษาอยางเปนระบบ ตอเนอง

มากทสดจ านวน 408 คน คดเปนรอยละ 91.07 รองลงมา ก าหนดกลยทธดวยการระดมความคดจากผ

ปฏบตระดบสถานศกษา (คร ผบรหาร ชมชน) เกยวกบแนวทางการสรางความเขาใจในแนวปฏบตเรอง

การปฏรปการศกษาแลวหนวยงานตนสงกด เชน เขตพนทการศกษาท าการเสรมหนน จ านวน 343 คน

คดเปนรอยละ 76.56 กลยทธการสงตอนโยบายการปฏรปการศกษาผานทางผบรหารสถานศกษาหรอ

ตวแทน เพอน าไปขยายผลแกบคลากรในสถานศกษา จ านวน 336 คน คดเปนรอยละ 75.00 และกล

ยทธการจดท าแผนขบเคลอนนโยบายปฏรปการศกษาทชดเจน เพอสงตอนโยบายปฏรปการศกษาลงส

สถานศกษาจ านวน 310 คน คดเปนรอยละ 69.20

020406080

79.46% 75.22%56.92%

49.55%39.29%

9

แผนภำพ 3 กลยทธการขบเคลอนนโยบายปฏรปการศกษาลงสสถานศกษา

อภปรำยผลกำรวจย

1.แนวทำงกำรขบเคลอนนโยบำยปฏรปกำรศกษำในทศวรรษแรก

ผลการวจยพบวาส านกงานเขตพนทการศกษาไดก าหนดแนวทางการขบเคลอนนโยบาย

ปฏรปการศกษาในทศวรรษแรกสสถานศกษาทงประเดนการพฒนาคร การพฒนาหลกสตรและ

การจดการเรยนการสอนการวจยในชนเรยน การพฒนาสอ /แหลงเรยนร การวดและประเมนผล

และการประกนคณภาพการศกษา ดวยการท าหนงสอเวยนเพอชแจงนโยบายแกผเกยวของทก

ระดบสงสด เมอพจารณาถงเหตผลในการเลอกใชแนวทางดงกลาว นาจะถอไดวาเปนวธการ

การขบเคลอนสสถานศกษาทสามารถด าเนนการไดงาย สะดวก เนองจากการท าหนงสอเวยน

เพอชแจงเปนระบบการท างานทส านกงานเขตพนทและสถานศกษาใชเพอการสอสารอยางเปน

ปกตอยแลว สวนแนวทางขบเคลอนทส านกงานเขตพนทการศกษาใชรองลงมาจากวธแรก

พบวามความแตกตางกนตามประเดนของการปฏรปการศกษา กลาวคอ ไดใชการจดประชม

ฝกอบรมเชงปฏบตการในประเดนของการพฒนาคร การพฒนาหลกสตรและการจดการเรยน

การสอน การวจยในชนเรยน และการวดและประเมนผลเนองจากในแตละส านกงานเขตพนท

การศกษามสถานศกษาและบคลากรทางการศกษาจ านวนมาก เมอตองการชแจงหรอสอสาร

นโยบายทางการปฏรปตาง ๆ เพอสรางใหบคลากรภายในเขตพนทไดรบรและมความรความ

เขาใจจงจ าเปนตองใชการฝกอบรมเชงปฏบตการเนองจากการฝกอบรมเปนลกษณะของการ

ด าเนนงานทใชระยะเวลาสนและเปนกระบวนการจดการเรยนการสอนหรอการจดการเรยนร

อยางเปนระบบใหแกบคคลหรอกลมบคคล โดยมงทจะกอใหเกดหรอพฒนาความร ทกษะ และ

ทศนคต อกทงการฝกอบรมเปนการสรางโอกาสการเรยนรใหกบบคคลสงผลใหบคลากรใน

หนวยงานมความสามารถเฉพาะตวสงขน มประสทธภาพในการท างานรวมกบผอนไดด ท าให

0

100

200

300

400

500

408 343 336 310 267 219 206 193

91.07%

76.56% 75.00%69.20%

59.60%48.88%

45.98% 43.08%

10

หนวยงานเกดประสทธผลและมประสทธภาพในการปฏบตงานทดขน(Agochica, 2002; Willis,

2003; Blanchard & Thacker, 2003) ขณะทประเดนการพฒนาสอ/แหลงเรยนรใชวธเผยแพร

เอกสาร/หนงสอแกบคลากรในสถานศกษา ใหสามารถรและเขาใจผานการเรยนรดวยเอกสาร/

หนงสอทตนสงกดจดสรรให และประเดนเกยวกบการประกนคณภาพการศกษาใชวธจดประชม

ชแจงนโยบายแกผเกยวของเพอใหทกฝายทเกยวของไดรบรและเกดความเขาใจไปในทศทาง

เดยวกน จากขอคนพบดงกลาวขางตนนจะเหนไดวาแนวทางการขบเคลอนนโยบายปฏรป

การศกษาในทศวรรษแรกสสถานศกษามวธหลก ๆ ทส านกงานเขตพนทการศกษาใชดวยกน

จ านวน 4 วธ โดยแตละวธกไมสามารถบงบอกหรอสะทอนถงความส าเรจทเกดขนจากการ

ปฏรปการศกษาในทศวรรษแรกไดเทาทควรดวยเหตน เพอใหการขบเคลอนปฏรปการศกษาใน

ทศวรรษทสองประสบความส าเรจ และเหนผลทเกดขนจากการใชแนวทางการขบเคลอน

ดงกลาวอยางชดเจน จงควรไดมการศกษา วเคราะห วจยถงจดเดนจดดอยและผลกระทบท

เกดขนจากการใชแนวทางขบเคลอนนโยบายปฏรปการศกษาในแตละประเดนดงกลาว เพอการ

ปฏรปการศกษาในทศวรรษทสองจะไดส าเรจมากขนตอไป

2.กลยทธกำรขบเคลอนนโยบำยปฏรปกำรศกษำในทศวรรษแรก

ผลการวจยยงพบวากลยทธทส านกงานเขตพนทการศกษาใชในการขบเคลอนนโยบาย

ปฏรปการศกษาทศวรรษแรกสงสด คอ การนเทศ ก ากบ ตดตามการด าเนนงานตามนโยบาย

ปฏรปการศกษาสสถานศกษาอยางเปนระบบ ตอเนอง รองลงมา คอ การระดมความคดจากผ

ปฏบตระดบสถานศกษา ทงคร ผบรหาร ชมชน เกยวกบแนวทางการสรางความเขาใจในแนว

ปฏบตเรองการปฏรปการศกษาแลวหนวยงานตนสงกด เชน เขตพนทการศกษาท าการเสรมหนน

กลยทธการสงตอนโยบายการปฏรปการศกษาผานทางผบรหารสถานศกษาหรอตวแทน เพอ

น าไปขยายผลแกบคลากรในสถานศกษา และกลยทธการจดท าแผนขบเคลอนนโยบายปฏรป

การศกษาทชดเจน เพอสงตอนโยบายปฏรปการศกษาลงสสถานศกษาตามล าดบ จากขอคน

พบวาดงกลาวทเขตพนทการศกษาใชกลยทธการนเทศ ก ากบ ตดตามการด าเนนงานตาม

นโยบายปฏรปการศกษาสสถานศกษาอยางเปนระบบ ตอเนองสงสดขอคนพบดงกลาวสะทอนให

เหนวาการทส านกงานเขตพนทการศกษาไดใชระบบการนเทศ ก ากบ ตดตามการด าเนนงานเปน

กลยทธการขบเคลอนนโยบายปฏรปการศกษาในทศวรรษแรกสงสด อาจเนองมาจากการนเทศ

เปนกระบวนการทสนบสนนสงเสรมและกระตนใหผบรหารสถานศกษา คร และผมสวนไดสวน

เสยจากการจดการศกษาทกฝายไดรวมมอ รวมใจกนปฏรปวธการจดการเรยนการสอน วธการ

บรหารจดการศกษาทมงสความส าเรจตามเปาหมายของนโยบายของการปฏรปการศกษา และ

ท าใหคณภาพของสถานศกษาสงขน และรกษาไวไดอยางตอเนองดวยความเตมใจสอดคลองกบ

แนวคดของอญชล ธรรมะวธกล (2552) ทกลาวไววาปจจบนการจดการศกษาไดเจรญกาวหนา

11

ไปมาก มการเปลยนแปลงหลาย ๆ ประการ เชน การเปลยนแปลงหลกสตร การเปลยนแปลง

การการเรยนร ฯลฯ ความรในสาขาวชาการตาง ๆ จงเพมขน แนวความคดและแนวการเรยน

การสอนใหม ๆ เพมขน ตลอดจนการเปลยนแปลงจดมงหมายของการศกษา แตยงพบวา

ผบรหาร คร และผเกยวของบางคนยงไมสามารถปรบเปลยนใหทนตอความเปลยนแปลง ปญหา

ดงกลาวขางตนสามารถจะแกไขไดโดยอาศยระบบการนเทศ ผนเทศหรอศกษานเทศก ซงม

หนาทนเทศการศกษาใหครและผจดการศกษามความเจรญงอกงามทางวชาการ สามารถ

พงตนเองไดและประสบความส าเรจเปนไปตามเปาหมายของการจดการศกษา

เมอพจารณากลยทธทส านกงานเขตพนทการศกษาใชในการขบเคลอนนโยบายปฏรป

การศกษาทศวรรษแรก รองจากการนเทศ ก ากบ ตดตามการด าเนนงานฯ คอ การระดมความคด

จากผปฏบตระดบสถานศกษาเกยวกบแนวทางการสรางความเขาใจในแนวปฏบตเรองการปฏรป

การศกษาแลวหนวยงานตนสงกดท าการเสรมหนนกลยทธการสงตอนโยบายการปฏรปการศกษา

ผานทางผบรหารสถานศกษาหรอตวแทนเพอน าไปขยายผลแกบคลากรในสถานศกษา จะเหนได

วากลยทธดงกลาวเปนการใชกระบวนการมสวนรวมเพอระดมความคดเหนจากผมสวนเกยวของ

ไดชวยเหลอรวมมอกนเพอพฒนาคณภาพการศกษา โดยเขตพนทการศกษาเปนผเสรมหนน/

สนบสนน เนองจากกระบวนการมสวนรวมนบเปนหวใจส าคญในการพฒนาในทกระดบเปนการ

เปดโอกาสใหประชาชนรวมคดวเคราะห ตดสนใจ การวางแผน การปฏบตตามแผนการตดตาม

ประเมนผลในกจกรรม/โครงการตางๆ เปนการสรางและปลกฝงจตส านกและความเปนเจาใน

กจกรรมและโครงการตาง ๆ ขอคนพบจากผลการวจยในประเดนดงกลาวนสอดคลองกบ

ผลการวจยของสวมล วองวาณช และนงลกษณ วรชชย (2548) ทไดตดตามและประเมนผลการ

ปฏรปการศกษาการศกษาตามนโยบายพนฐานแหงรฐและพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ท

พบวาในดานการมสวนรวมของชมชน ภมปญญา องคกรอน พบวามการด าเนนงานทมทศทางท

ดขนมาก ส านกงานเขตพนทการศกษารายงานวาการจดการศกษาระดบการศกษาขนพนฐานม

สถานศกษาประมาณรอยละ 89 ทชมชนเหนความส าคญของการมสวนรวมในการจดการศกษา

ประมาณรอยละ 82 ทมการระดมทนเพอการศกษา และประมาณรอยละ 83 มการใชภม

ปญญาทองถน

ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะในกำรน ำผลกำรวจยไปใช

หนวยงานทเกยวของในทกระดบ ทงระดบนโยบาย และระดบของผปฏบต ควรไดน า

ผลการวจยครงน ไปวางแผนและก าหนดนโยบายเพอขบเคลอนการปฏรปการศกษาในทศวรรษ

ทสองใหมประสทธภาพสงยงขนตอไป เชน การใชภาคเครอขายรวมขบเคลอนการปฏรป

12

การศกษา การสรางความเขมแขงและวฒนธรรมคณภาพของเขตพนทการศกษา การพฒนาคร

ทสอดคลองกบความตองการจ าเปนดวยรปแบบการฝกอบรมโดยใชพนทเปนฐาน การนเทศ

ก ากบ ตดตามการด าเนนงานอยางตอเนอง เปนระบบ และสรางจตส านกและความตระหนกแก

บคลากรทกภาคสวน

2. ขอเสนอแนะกำรวจยครงตอไป

1) การวจยครงนเปนการวจยเชงส ารวจดวยการใชแบบสอบถามทางไปรษณย ท าให

ขอมลในเชงปรมาณ ซงขาดความลมลกเทาทควรดงนนควรไดมการเกบขอมลเชงคณภาพ ดวย

การลงพนทในเขตพนทการศกษา เพอศกษาขอมลเชงคณภาพในเขตพนททประสบความส าเรจ

จากการขบเคลอนนโยบายปฏรปการศกษาทศวรรษแรก เพอจะไดน าขอมลมาใชในวางแผนและ

พฒนาเพอการขบเคลอนการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสองใหประสบผลส าเรจตอไป

2) การวจยครงตอไปควรไดมถอดประสบการณหรอวเคราะหรปแบบ/กลยทธจาก

ส านกงานเขตพนทการศกษาทประสบความส าเรจในการขบเคลอนปฏรปการศกษาทศวรรษใน

ประเดนตาง ๆ ไดแก การพฒนาครการพฒนาหลกสตรและการจดการเรยนการสอนการวจยใน

ชนเรยนการพฒนาสอ/แหลงเรยนรการวดและประเมนผลและการประกนคณภาพการศกษาเพอ

ใชเปนตนแบบในการเผยแพรและขยายผลยงส านกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษาอน ๆ

ตอไป

เอกสำรอำงอง

วบลยบญยธโรกล. (2545). คมอวทยากรและผจดการฝกอบรม. กรงเทพมหานคร: ดานสทธาการพมพ.

สวมล วองวาณช และนงลกษณ วรชชย. (2548). การตดตามและประเมนผลการปฏรป

การศกษาการศกษาตามนโยบายพนฐานแหงรฐและพระราชบญญตการศกษาแหงชาต.

กรงเทพมหานคร: ส านกงานสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2552). ขอเสนอการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง

(พ.ศ.2552-2561). กรงเทพมหานคร: พรกหวานกราฟฟค.

อญชลธรรมะวธกล. (2552). ความรเบองตนเกยวกบการนเทศการศกษา.แหลงทมา:

http://panchalee.wordpress.com/2009/03/30/supervision/[5 กมภาพนธ 2554)

Agochiya, D. (2002). Every trainer’s handbook. New Delhi: Sage Publications.

Blanchard, P. N. and Thacker, J. W. (2003). Effective training systems, strategies and

practices. New Jersey: Pearson Prentice Hall.

Hill, M. L. (2005). The public policy process. 4th ed London: Pearson Education.

13

Joseph, C et. Al (2008). Implementation of resource management plans: Indentifying keys

to success. Journal of Environmental. Vol. 88, pp. 594-606.

Pulzl, H. & Treib, O. (2007). Implementing public policy. In Fischer, Frank, Miller, Gerald., &

Sidney, Mara S., eds. Handbook of public policy analysis: Theory, politics and

methods. New York: CRC Press.

Sabatier, P. A. &Mazmanian, D. A. (1983). Can Regulation Work? The Implementation of

the 1972 Califonia Coastal Initiative. Plenum: New York.

Willis, D. (2003). Training: techniques, tools and tips. London: Spiro Press.