การกำหนดวิธีการพยากรณ์backoffice.thaiedresearch.org/uploads/paper/e9a6e88c2e7d... · 2019-10-03 · การคาดประมาณภาวะการมีงานทำระดับมหภาคอาจทำได้หลายวิธีซึ่งอาจจัดเป็น

โครงการศกษาเพอทบทวนความตองการกำลงคนเพอใชวางแผนการผลตและพฒนาทรพยากรมนษยของประเทศ 94

4.1 การทบทวนวรรณกรรมวธการคาดประมาณความตองการกำลงคนและประสบการณ

ในตางประเทศ

4.1.1 ทบทวนเชงสงเคราะหนโยบายและแผนดานการผลตและพฒนากำลงคนทเกยวของ การศกษา การวางแผนการศกษาหรอการวางแผนกำลงคนเปนเรองของการจดการอปทานแรงงาน เพอวางแผนการผลตและพฒนาทรพยากรมนษยของประเทศซงจำเปนตองศกษาวาจะมแรงงานกคนเขาสตลาดแรงงานมการศกษาหรอการฝกอบรมอยางไร เพยงใด หรอมคณลกษณะใด เปนเรองของความพยายาม ทจะกำหนดความตองการการศกษาและการฝกอบรมเพอวางแผนอปทานแรงงานใหตรงกบความตองการแรงงานของประเทศ (Hopkins 2000, 1) ขณะเดยวกน เพอวางแผนดานอปทานดงกลาวใหสอดคลอง (เทาทจะสามารถทำได) กบอปสงคหรอความตองการกำลงคนหรอแรงงาน นกวางแผนจำเปนตองศกษา ความตองการกำลงคนของประเทศ ซงความตองการกำลงคนดงกลาวเปนเรองของความตองการจางแรงงานหรอภาวะการมงานทำในอนาคต ดงนนการวางแผนการศกษาและการผลตกำลงคนจงตองศกษาดาน ความตองการกำลงคนดวย ซงในงานศกษานจะเรยกรวมๆ กนวาภาวะการมงานทำ ในทนจะแบงการทบทวนออกเปนสสวนคอ สวนทหนงเปนการทบทวนวธการคาดประมาณภาวะการมงานทำ (Employment) สวนทสอง วธการคาดประมาณอปทานแรงงาน สวนทสามเปนการทบทวนงานคาดประมาณภาวะการมงานทำในประเทศไทย และสวนทสเปนกรณศกษาจากตางประเทศ ซงในเบองตนในเลอกมาศกษาสามประเทศ คอประเทศเวยดนาม ประเทศฟลปปนส และประเทศสงคโปร ซงเปนสามประเทศทมลกษณะการคาดประมาณการณความตองการแรงงานทตางกน

1) วธการคาดประมาณภาวะการมงานทำ (Employment) 1.1) ความหมายและขอบขายของการคาดประมาณ สงทควรตระหนกในการคาดประมาณความตองการกำลงคน คอไมมใครทจะสามารถทำนายความตองการกำลงคนอนาคตไดถกตอง Zymelman (1980) จงจำแนกการคาดประมาณออกเปน 3 ประเภท ประเภทแรกเรยกวา Pure forecast หรอ การพยากรณ ซงหมายถงการคาดประมาณ ในลกษณะของการทำนาย (Prediction) เหตการณในอนาคต เรยกอกอยางหนงวา Positive forecast หรอการคาดประมาณในสงทจะเกดขนจรงๆ โดยไมมการนำเงอนไขหรอเปาหมายของโครงการเขามาเกยวของโดยตรง ประเภททสองเรยกวา Conditional forecast หรอ การคาดประมาณตามเงอนไข เปนการคาดประมาณสงทจะเกดขนในอนาคตโดยมการระบเงอนไขอยางชดเจน หรออาจกลาวไดวาเปนการฉายภาพ

4 การกำหนดวธการพยากรณ


(Projection) และประเภททสามเรยกวา Teleological forecast หรอ การคาดประมาณเชงวางแผน เปนการคาดประมาณโดยกำหนดเปาหมายไวกอนแลวคาดประมาณสงทตองทำวาตองทำอะไร อยางไรบาง เพอใหบรรลเปาหมายทตงไว วธนเรยกอกอยางหนงวา Normative forecast หรอการคาดประมาณเพอทราบ สงทควรทำ หรอควรเปน การจำแนกประเภทของการคาดประมาณดงกลาวสามารถนำไปใชไดกบแบบจำลองเศรษฐมต โดยแบบจำลองทใชเพอการวางแผนมกจะเปน แบบ Conditional forecast หรอ Teleological forecast ซงใช Policy variables และ การ Simulation เปนหลก การคาดประมาณภาวะการมงานทำ มความคลายคลงกบการคาดประมาณความตองการแรงงานหรอกำลงคน ทงน เนองจากการคาดประมาณความตองการกำลงคนกคอ การคาดประมาณความตองการแรงงานหรอการจางงาน เชน ความตองการ กำลงคนในภาคอตสาหกรรมกคอ การจางงานหรอภาวะการมงานทำในภาคอตสาหกรรมเปนตน ดงนน วธการทใชในการคาดประมาณภาวะการมงานทำกบวธการในการคาดประมาณความตองการกำลงคนจงสามารถนำมาใชทดแทนกนได

1.2) วธการคาดประมาณอปสงคแรงงานและภาวะการมงานทำ การคาดประมาณภาวะการมงานทำระดบมหภาคอาจทำไดหลายวธ ซงอาจจดเปน กลมไดประมาณ 10 วธหลกๆ คอ1 1) วธการสอบถามนายจาง (Delphi method) 2) วธใชแนวโนมจากอดตหรอการเปลยนแปลงสดสวนแรงงานตอผลผลต (Historical trend) 3) วธอตราสวน (Density ratio) 4) วธ Parnes - MRP หรอ GDP per Worker approach 5) วธความยดหยนของการจางงานตอรายได (Employment-income elasticity หรอ Labor absorption approach) 6) วธเปรยบเทยบกบประเทศอน (International comparison) 7) วธแบบจำลองเศรษฐมต 8) วธตารางปจจยการผลต-ผลผลต (Input-output table) 9) วธสหประชาชาต (United Nations Method) 10) วธ BLS (Bureau of Labor Statistics Method) โดยมรายละเอยดเพมเตมดงน 1.2.1) วธสอบถามนายจาง(Delphimethod) (Fulton, et.al.,1982) วธนโดยทวไปอาจเปนการถามผร ผเชยวชาญทอยในวงการ (บางทจงเรยกวาวธ Expert opinion หรอ Expert interview) หรออาจเปนการสอบถามนายจางโดยตรงแบบสมตวอยาง หรอการสงแบบสอบถามไปยงนายจางใหแจงและคาดประมาณความตองการรบพนกงานตำแหนงและคณวฒตางๆ ในระยะเวลาตางๆ เปนจำนวนอยางละเทาใด เมอทราบยอดรวมจำนวนความตองการแรงงานแตละตำแหนงอาชพหรอวฒการศกษาของนายจางทงหมดแลวจะตองบวกแรงงานทจะตองใชทดแทนแรงงานเดมทออกจากงาน เนองจากเกษยณหรอตายดวย วธนใชกนมากโดยเฉพาะเมอตองการทราบความตองการแรงงาน ในบางสาขาอาชพหรอวชาชพเปนพเศษ เชน การศกษาความตองการวศวกร หรอชางเทคนคในอตสาหกรรมใดอตสาหกรรมหนง ตวอยางของการศกษาอปสงคในลกษณะน เชน การศกษาของ TDRI เรอง ความตองการแรงงานฝมอในชวงเวลาของแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 (พ.ศ.2540-2544) (สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย 2540) และการศกษาของ คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยเรอง ความตองการแรงงานและการขาดแคลนแรงงาน (คณะเศรษฐศาสตร จฬาฯ 2540) การศกษาทงสองฉบบนนงานหลกสวนหนงคอ การสอบถามนายจางแตในรายละเอยดของวธการสำรวจและการศกษาประกอบจะแตกตางกน

1 ในการศกษานไมไดกลาวถงวธ Rate of return เนองจากเหนวาไมใชวธคาดประมาณภาวะการมงานทำ


การคาดประมาณอปสงคแรงงานวธนอาจเปนการสอบถามผรทอยในวงการโดยการประชมระดมสมองหรอการสมภาษณผรดงกลาวเปนรายบคคล ตวอยางเชน นายกสมาคมโรงแรมอาจจะชวยใหขอมลความตองการกำลงคนในธรกจโรงแรมไดแมจะไมละเอยดเทาการสำรวจสอบถามนายจาง แตการคาดประมาณในอนาคตบางทผรเหลานอาจจะทราบทศทางหรอกระแสดกวา วธคาดประมาณความอปสงคแรงงานวธนจำเปนมากสำหรบการทราบจำนวนกำลงคนอาชพหรอวชาชพตางๆ ทมอย (stock) ของสถานประกอบการรวมทงราชการ รวมทงเปนการขอทราบความตองการของผใชโดยตรงทงนโดยสมมตฐานวานายจางทราบความตองการกำลงคนของตนหรอสามารถคาดประมาณความตองการกำลงคนไดถกตอง อยางไรกตาม วธนมขอจำกดทสำคญหลายประการ อาท ก) ผกรอกไมทราบ ความตองการทแทจรง หรอผใหขอมลอาจไมใชนายจาง หรอการใหขอมลแบบเดาสมหรอขอไปท ข) นายจางไมสามารถคาดประมาณความตองการในอนาคตไดนานนก เนองจากปจจยภายนอกทคาดไมได ค) เหมาะสำหรบ การคาดประมาณอปสงคแรงงานบางอาชพหรอบางอตสาหกรรม แตไมเหมาะสำหรบการคาดประมาณอปสงคโดยรวมทงประเทศหรอทกอตสาหกรรม เนองจากจะตองทำเปนกจกรรมใหญและขณะเดยวกนการควบคมคณภาพขอมลจะทำไดยากขน นอกจากนนแลว ง) ไมสามารถทราบความตองการของ ของการจางงาน นอกระบบหรอนอกสถานประกอบการ จ) อปสงคทนายจางระบบางสวนอาจไมใช Effective demand เนองจากไมมการระบคาจางทเสนอใหสถานประกอบการมหลายตำแหนงวางแตไมสามารถบรรจคนเนองจากตกลงกนเรองคาจางไมได บางครงการระบจำนวนความตองการเปนการระบจำนวนคนท “อยากได” เทานน แตไมไดมการศกษางบประมาณในการจางอยางจรงจง หรอไมกอาจมเงอนไขในเรองอตราคาจางทตองการ อยแลว

1.2.2) วธแนวโนมจากอดต (Extrapolation of historical trends หรอIncrementalLabor-OutputRatioMethod) วธคาดประมาณความตองการกำลงจากแนวโนมในอดตทำไดหลายรปแบบเชน วธแรก ใหคาความตองการกำลงคนเปนฟงชนก (เสนตรง) กบเวลา เรยกวาแนวโนมตามเวลา ดงน Ei = a + bT โดย Ei = การจางงานในสาขาเศรษฐกจ i หรอ อาชพ i และ T = เวลา

วธทสอง อาจใหความตองการกำลงคนในสาขาเศรษฐกจหรออาชพ i เปนฟงชนกกบผลผลต เชน GDP ในสาขา i เชน ใหจำนวนวศวกรทตองการเปนสมการเสนตรงกบรายไดประชาชาต อยางทเคยใชในกรณของประเทศเนเธอรแลนด (De Wolff. 1963) หรออาจใหสดสวนของวศวกรคดเปนรอยละของกำลงคนทงหมดเปนฟงชนกกบแนวโนมผลผลตตอวศวกร อยางทเคยใชในสวเดน (Fulton et.al. 1982.47) วธนจงเรยกอกอยางหนงวา วธสดสวนกำลงคนตอผลผลตทเพมขน (IncrementalLabor-Output Ratio Method) (Ibid.) ขอดของวธนคอ ก) เปนวธทไมยงยากสลบซบซอน ข) ใชไดทงระดบมหภาคและจลภาค ค) ใชขอมลนอยประเภท ง) พอใชไดสำหรบการฉายภาพระยะสนๆ และใชวจารณญาณประกอบ สวนขอจำกด คอ ก) ตองมขอมล time-series หลายป ข) ขอมลตองมความตอเนองและเชอถอได ค) รปสมการทใชตองเหมาะสม สมการเสนตรงอาจไมถกตองในการคาดประมาณระยะยาวเกน 3-5 ป เพราะ


2 บางแหงไดสรปเหลอเพยง 4 ขน (Uthoff and Pernia, 1986,34) และสามารถดรายละเอยดของแตละขนตอนไดทหนงสอ Forecasting Educational Needs for Economic and Social Development (Fulton et.al., 1982, 50)

อาจจะใหคาทเปนไปไมได ง) เสนสหสมพนธทไดตองคงเสนคงวา (stable) และ จ) ไมสามารถอธบายปจจย ทกำหนดแนวโนมความตองการ

1.2.3) วธกำหนดอตราสวน (Density ratio หรอ Normativemethod) วธนอาจจะเปนวธทงายทสดเพราะเพยงแตกำหนดวาตองการจะใหกำลงคนประเภททตองการเปนจำนวนกคนตอประชากรจำนวนหนง เชน ตงเปาหมายวาจำนวนแพทยควรเพมจาก 5 คนตอประชากร 10,000 คน เปน 10 คน ตอ ประชากร 10,000 คน ภายในระยะเวลาทกำหนด เปนตน วธนเพยงแตเรมจากการดสดสวนแรงงานทตองการตอประชากรในปจจบนแลวกำหนดคาทดขน โดยอาจอาศยดจากประเทศทเจรญแลวหรอความตองการของประชาชนในประเทศ การกำหนดอตราสวนเชนนอาจทำใหการประมาณความตองการแรงงานงายขนเชนเมอทราบจำนวนนกเรยนกสามารถหาจำนวนครได หรอถาทราบจำนวนคนไขกสามารถหาจำนวนแพทยหรอพยาบาลได ขอจำกด คอ ก) ตองสามารถคาดประมาณประชากรเปาหมายใหถกตอง ข) เปนการมองดานปรมาณเพยงอยางเดยว โดยไมไดดตวแปรอยางอน เชน แพทยอาจเกงขนหรอมคณภาพดขน เครองมอเครองทนแรง ตลอดจนเวชภณฑตางๆ ดขน การคมนาคมดขน และ) การกำหนดอตราสวนเปาหมายไมมมาตรฐานแนนอน เชน อตราสวนแพทยตอประชากรในประเทศพฒนาแลวกบในประเทศกำลงพฒนาจะเทยบกนไมไดเพราะประชากรมการศกษาตางกน มบรการสาธารณปโภคตางกน ฯลฯ

1.2.4) วธความตองการกำลงคน (Parnes-MRP หรอ GDP per WorkerApproach) วธนเรมโดย Herbert Parnes ในโครงการ Mediterenean Regional Project ของ องคการ Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (Ref.) จงมผเรยกวธนวา Parnes - MRP วธ Parnes หรอ Manpower Requirements Approach อาจสรปยอๆ ได 8 ขน2 คอ 1. วเคราะหสตอคกำลงคนในปฐาน โดยจำแนกออกเปนรายอตสาหกรรมและสาขาอาชพซงจำแนกออกตามระดบหรอวฒการศกษา 2. คาดประมาณกำลงแรงงานในปเปาหมาย 3. คาดประมาณความตองการกำลงคน (การจางงาน) จำแนกตามสาขาเศรษฐกจ 4. จำแนกการจางงานออกเปนอาชพตางๆ (ตามมาตรฐานอาชพซงองคการแแรงงานระหวางประเทศไดกำหนดเอาไว) 5. แปลคาอาชพตางๆ ออกเปนวฒการศกษาโดยอาศยการศกษาจาก ขนท 1 และสมมตใหความสมพนธคงท 6. คำนวณอปทานกำลงคนในระยะเวลาตามเปาหมายจำแนกตาม วฒการศกษา โดยคำนงถงจำนวนทมอย ผเกษยณอาย ตาย ยายออกนอกประเทศและผทจะสำเรจการศกษา 7. คำนวณขนาดอปทานกำลงคนวฒตางๆ ทสถาบนการศกษาตองปรบเพอใหสมดลกบความตองการ


8. คำนวณจำนวนนกเรยนทจำเปนตองรบสมครเพอใหไดจำนวนผจบ ตามตองการโดยมการเผอไวสำหรบการสอบตก เรยนชำชน หรอออกกอนจบ ฯลฯ

สำหรบวธการในแตละขนนน พานสมการใชวธการทกวธทกลาวมาแลว (ตามกรอบท 1) อาท การคาดประมาณอปสงคกำลงคนรายสาขาเศรษฐกจตามขนท 3 นน พานสแนะนำวาอาจใชวธคำนวณจากแนวโนมจากอดตตามวธท 2 ประกอบกบวธอตราสวนกได หรอจะใชการคำนวณจาก คาประสทธภาพการผลตของแรงงาน (Labour productivity) ในรปของ GDP ตอ แรงงาน (Parnes, Ibid., 30-34) โดยการฉายภาพผลผลต (GDP) จำแนกตามสาขาเศรษฐกจและคำนวณหาการเปลยนแปลงของประสทธภาพการผลตของแรงงาน (เพอจะไดทราบคาประสทธภาพการผลตของแรงงานในปทตองการ) การจางงานในปทตองการทราบ (t) จะเทากบ GDPt/ประสทธภาพการผลตของแรงงานในปเดยวกน ดงสตร

GDPt

= GDPo x (CLF

t - U

t)/ (CLF

o - U

o) x H

t/ H

o x Pt

โดย GDP

o = GDP ในปฐาน

CLFt = กำลงแรงงานพลเรอนในป t

Ut = การวางงานตามปรกต (Frictional) ในป t

CLFo = กำลงแรงงานพลเรอนในปฐาน

Uo = การวางงานตามปรกต (Frictional) ในปฐาน

Ht = จำนวนชวโมงทำงานเฉลยในป t

Ho = จำนวนชวโมงทำงานเฉลยในปฐาน

Pt = อตราการเพมประสทธภาพการผลตของแรงงานตอป ยกกำลงดวยจำนวนประหวางปฐานกบป t

จากสตรขางตนเราสามารถคำนวณคาการจางงานในป t ได โดยเพอใหงายเขาเราสมมตให Ut กบ Uo เทากน คอชวโมงทำงานไมเปลยนแปลง และให (CLF - U) คอการจางงาน (EM) ในป o กบ ป t จะได GDP

t = GDP

o x EM

t/EM

o x Pt

GDPt = (GDP

o/EM

o) x P

t x EM

t

EMt

= GDPt / {(GDP

o x EM

o) Pt}

จะเหนไดวา เทอม (GDPo x EM

o) Pt คอ คาประสทธภาพการผลตของ

แรงงานในป t ทคำนวณไดจากคา GDP per Worker ในปฐานโดยใชอตราเพมทกำหนดให วธนจงมผเรยกวาวธ GDP per worker ประโยชนหรอขอดของวธนมยอๆ คอ 1) เปนวธทใหขอมลความตองการกำลงคนไดกวางขวางทกระดบและสมพนธกบตวเลขการวางแผนเศรษฐกจ 2) วธการคอนขางยดหยนไมม กฏตายตวใชไดทงกรณทมขอมลและมฐานขอมลด ทงนในกรณทมขอมลยอมใหผลการคาดประมาณทชดเจนและมรายละเอยดมากกวา 3) เปนวธทใหความสำคญในเรองกำลงคนเพอปฏบตงานเศรษฐกจมากและ ตรงประเดนกวาวธอน 4) สามารถโยงความตองการกำลงคนออกเปนความตองการทางการศกษาไดใน


ระดบหนง 5) สามารถสรางภาพ (Scenario) เพอการวางแผนไดถาผใชมความเขาใจผลการคาดประมาณ 6) เปนวธทนำเอาวธการคาดประมาณความตองการแรงงานมาใชหลายหลากวธ สำหรบขอจำกดวธ Parnes - MRP มการใชวธคำนวณอนๆ หลายวธประกอบดงนนขอจำกดทวไปของวธอนทนำมาใชนนกเหมอนๆ กน และหลายประเดนกเปนเรองทแกไขปรบปรงได ทงนในปจจบนระบบขอมล เครองมอในการประมวลผล ตลอดจนวธการในการศกษาไดม การพฒนากวาในอดตมาก ดงนน ขอวจารณทมผกลาวไวเมอ 20 กวาปมาแลวอาจจะไมใชปญหาสำคญตอไป แมแตขอวพากษในเชงทฤษฎตางๆ กมขอแมและอธบายไดณ ระดบหนง อาท ก) ตองมตวเลข GDP และตวเลขการจางงานในอดตทถกตอง ตอเนองสมำเสมอ ขอนสำหรบประเทศไทยขอมลแรงงานทนำมาใชอาจตองระวงบาง เนองจากมการเปลยนแปลงคำจำกดความบาง มการปรบจำนวนประชากรทใชถวงนำหนกบาง ระยะเวลาการสำรวจทแตกตางกนไป หรอแมกระทงระยะเวลาอางองของกจกรรม (Reference period) ซงอาจมการเปลยนแปลงทำใหขอมลทนำมาใชในลกษณะอนกรมเวลามความคลาดเคลอน ข) ตองทราบเปาหมาย ทางเศรษฐกจ ตรงนปญหาสำคญนาจะอยทความสามารถในการคาดคะเนแนวโนมทางเศรษฐกจไดอยาง ถกตองมากกวา เนองจากการกำหนดเปาหมายนนไมใชเรองยากและประเทศกำลงพฒนาในปจจบนรวมทงประเทศไทยสวนใหญจะมการจดทำแผนพฒนาฯ และกำหนดเปาหมายทางเศรษฐกจและสงคมในแผน ดงกลาว แตการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจโดยเฉพาะอยางยงในยคสมยปจจบนทกอยางเกดขนรวดเรวและ ผลกระทบจากปจจยภายนอกซงอยนอกเหนอการควบคมของนกวางแผนมมาก การคาดประมาณแนวโนมทางเศรษฐกจหรอการกำหนดเปาหมายและการดำเนนการใหบรรลเปาหมายจะทำไดยากกวาแตกอน และหาก นำเรองจดออนของความทไมสามารถทราบการเปลยนแปลงแนวโนมของเศรษฐกจมาพจารณาตดสนความเหมาะสมของวธการคาดประมาณความตองการกำลงคนแลว ไมวาการคาดประมาณฯ ดวยวธใดกจะมปญหาน เชนกน ค) สมประสทธของแรงงานคงท ใชปจจยอนแทนไมได ในขอนอาจจำเปนสำหรบการคาดประมาณในอดตเนองจากขอจำกดของขอมล ซงอาจจะปรบปรงวธการใหนำเอาการทดแทนแรงงานดวยเครองจกรหรอเทคโนโลยเขามาพจารณาถามขอมล ง) ไมมการวดตนทน-ผลได กลมผสนบสนนวธทนมนษยมกจะกลาววา วธนไมนกถงตนทนและผลไดซงอาจจะจรงสำหรบ ในระดบจลภาคคอ ไมมการวดโดยตรงแตทจรงแลวจะเหนวา ในการคาดประมาณความตองการแรงงานระดบมหภาคของอาชพตางๆ สารพดอาชพของทงประเทศ การศกษาเรองตนทน-ผลไดควรเปนเรองทควรทำตางหาก มฉะนนปรมาณงานคงจะเกนความสามารถผทำงานประมาณการทจะทำใหสำเรจได จ) ยดความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลก (Growth-oriented) ไมคำนงถง ความตองการทางสงคม (Psachoropoulos,13) ตรงนเชนกนความตองการทางเศรษฐกจและทางสงคม บางครงจะแยกกนไมออก การวางแผนกำลงคนไมไดมองขามความตองการทางสงคมแตอยางใด เพยงแต ไมกลาวออกมาอยางชดเจนเทานน นอกจากนนยงมนกวชาการอกลมหนงทนำวธความตองการกำลงคนมาใชอยางเหมาะสม (de Grip and Heijke 1998) Van Eijs (1994) ใหความเหนวา การคาดประมาณความตองการกำลงคนมหนาท 2 ประการ ประการแรก เปนดานนโยบาย (Policy function) และ อกประการหนง คอเปนการใหขอมล (Informastion function) โดยในดานนโยบาย ขอมลการคาดประมาณใชเปนจดอางองในการเสนอแนะนโยบายแกผกำหนดนโยบายเพอการตดสนใจในการลงทนทางการศกษาหรอนโยบายแรงงานอนๆ ในขณะทในดานขอมลสามารถใชเปนเครองมอในการแนะแนวอาชพหรอการศกษาตลอดจนเปนขอมลใหภาคธรกจใชในการวางแผนกำลงคนของตน


1.2.5) วธความยดหยนของการจางงานตอรายได (Employment - IncomeElasticityหรอLaborAbsorptionMethod)(Oshima, 1971; Farooq, 1975; Sumalee, 1986, 17) วธนมผใชสำหรบการคาดประมาณการจางงานตามสาขาเศรษฐกจโดยการคำนวณหาอตราเพมของการจางงาน จากอตราเพมของผลผลตหรอรายไดประชาชาตโดยอาศยคาความยดหยนของอตราเพมของการจางงาน ตออตราเพมของรายไดดงสตร E

ei = G

ei/G

yi

โดย E

ei = คาความยดหยนของการจางงานตอผลผลตในสาขาเศรษฐกจ i

Gei = อตราเพมของการจางงานในสาขาเศรษฐกจ i = ΔEMi/EMi

โดย EMi = การจางงานในสาขาเศรษฐกจ i G

yi = อตราเพมผลผลตสาขาเศรษฐกจi = ΔY/Y โดย Yi = ผลผลต

ในสาขาเศรษฐกจ i จะเหนไดวาจากสตรดงกลาว ถาเราทราบคา E

ei และ G

yi แลว เราสามารถ

หาคาของ Gei ไดและเมอทราบคา G

ei และคาการจางงานในปฐานกสามารถหาคาขนาดการจางงานในอนาคต

ไดในทางปฏบตจะคำนวณหาคา elasticity จากสมการ log-linear ระหวางการจางงานกบผลผลตตามสาขาเศรษฐกจ โดยใชขอมลอนกรมเวลา ดงนคอ

log EMi = a + b log Yi

คา b ทคำนวณไดจาก Regression คอ คา elasticity วธนนอกจากจะใชคำนวณหาการจางงานรายสาขาเศรษฐกจแลววธนยงมการนำไปใชในการคาดประมาณความตองการแรงงานในอาชพตางๆ ดวย (Zymelman, 1980) ดงตวอยางสมการ เชน

log EN = a + log PRO +c log YPC

โดย EN = จำนวนวศวกร PRO = ผลผลต (GDP) ตอวศวกร และ YPC = รายไดตอหวประชากร

ขอดคอ วธนไมสลบซบซอนและคอนขางงายแตมขอจำกดบางประการ ขอจำกดคอ ก) วธนมสมมตฐานวาอตราการจางงานและผลผลตหรอรายไดมความสมพนธกนและ ความสมพนธคงท ซงเปนเรองทตองทดสอบความสมพนธจากขอมลจรง (empirical data) ข) คาความยดหยน มการเปลยนแปลงไปตามเวลาและการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยตลอดจนการเปลยนหรอการเคลอนยายระหวางอาชพ (Farooq, op.cit., 59) ดงนน การสมมตใหคาความยดหยนคงทจงขดกบขอเทจจรง ค) ขอมลอนกรมเวลาของผลผลตจำแนกตามอาชพหาไดยาก ง) ไมเหมาะสำหรบการคาดประมาณการจางงานในสาขาเศรษฐกจทมการทำงานตำระดบมากๆ เนองจากอตราเพมของการจางงานจะไมสมพนธกบอตราการเพมของรายได (Ibid.)


1.2.6) วธเปรยบเทยบกบประเทศอน(InternationalComparisons) เปาหมาย ของวธนคอ การคำนวณหาโครงสรางอาชพของการจางงานในแตละสาขาเศรษฐกจ วธการอาจกลาวโดยยอไดคอ3 ก) คำนวณหรอกำหนดเปาหมาย GDP หรอ GDP/worker ในสาขาเศรษฐกจทตองการ ข) คำนวณหา การจางงานในสาขาเศรษฐกจนน ค) ศกษาดวามประเทศใดทม GDP/worker ในสาขาเศรษฐกจทกำหนด ในระดบใกลเคยงกนเพอนำมาใชเปนโมเดล อาจจะเลอกโมเดลมาหลายประเทศกไดโดยใชคาเฉลย โมเดลทไดคอ โครงสรางอาชพในแตละสาขาอตสาหกรรมโดยทวไปจะเปนโครงสรางในระดบ หมวดใหญ (ทศนยม 1 ตำแหนง) หรอหมวดยอยรองลงมาในระดบทศนยม 2 ตำแหนง ง) คาดประมาณการจางงานอาชพตางๆ ตามโมเดลโดยใชโครงสรางอาชพทไดคณกบจำนวนการจางงานในแตละสาขาอาชพในสาขาเศรษฐกจทกำหนด ขอจำกดคอ ไมจำเปนวาประเทศทมระดบการพฒนาเศรษฐกจเทากนจะตองมโครงสรางกำลงคนและ การศกษาเทากน การศกษาของ OECD พบวาประเทศตางๆ ทมการพฒนาเศรษฐกจในระดบเดยวกนอาจมโครงสรางอาชพและการศกษาไดหลายตอหลายแบบเนองจากเหตผลประการหนงคอกำลงคนประเภทตางๆ สามารถใชทดแทนกนได (OECD, 1970, 383) อกประการหนงคอ ปจจยทกำหนดระดบการพฒนาประเทศนนนอกจากกำลงคนแลวยงมปจจยอนๆ อกมากมาย เคยมผใชในกรณทไมมขอมลทจะใชคาดประมาณกำลงคนรายอาชพ การใชแนวทางจากประเทศทพฒนามาแลวอาจใหทศทางของโครงสรางอาชพอยางหยาบๆ แตไมควรใชตวเลขทคำนวณไดเปนเปาหมายทตายตว

1.2.7) วธใชแบบจำลองเศรษฐมต (Econometric model) ในทนหมายถงโมเดลขนาดใหญ หรอขนาดกลางทสรางขนโดยตรงเพอศกษาและแสดงความสมพนธ (Correlation analysis) ระหวางความตองการกำลงคนหรอการจางงานจำแนกตามอาชพและวฒการศกษาตางๆ กบปจจยตางๆ ทางเศรษฐกจและสงคมซงเปนตวแปรอธบาย (Explanatory variables) ในลกษณะของตลาดแรงงานทเชอมโยง กบตลาดสนคาและบรการและตลาดอนๆ ทเกยวของ ตวอยางของการคาดประมาณโดยการใชแบบจำลองทางเศรษฐมต เชน การศกษา ของ Manuel Zymelman, เรอง Forecasting Manpower Demand. (1980) และแบบจำลองของธนาคารโลกซงศกษาโดย Ismail Serageldin และ Bob Li, เรอง. Tools for Manpower Planning: the World Bank Models. (1983) และการศกษาของสมาลและกตต (Sumalee and Kitti, 1987) เปนตน การใชวธนยงไมคอยแพรหลายนกเนองจากเหตผลหลายประการ อาท ก) ตองใชขอมลมากโดยเฉพาะอยางยงขอมลอนกรมเวลา ข) ยงไมมการสรางและพฒนาโมเดลทใชการได เนองจากโมเดลทดควรจะตองสามารถคาดประมาณการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจไดพรอมๆ กบการคาดประมาณความตองการกำลงคน และโมเดลทดควรจะตองมการนำเอาปจจยหรอตวแปรทางเศรษฐกจและสงคมทสำคญตางๆ มาใช ปจจบนอาจมบางโมเดลทสามารถคาดประมาณหรอฉายภาพการจางงานเปนรายสาขาเศรษฐกจได แตยงไมมโมเดลใดทสามารถคาดประมาณหรอฉายภาพความตองการกำลงคนอาชพตางๆ ในรายละเอยดได และ ค) โมเดลเศรษฐมตจะถกจำกดดวยรปแบบของสมการการผลต (Production function) เชน Cobb-Douglas หรอ Constant Elasticity of Substitution (Wynn and Holden,1974)

3 วธการโดยละเอยดอาจดใน (สราวธ.2530.536-539)


ซงมการจำกดการกำหนดสดสวนของทนกบแรงงานตามรปแบบของแตละสมการ นอกจากนนแลวในการคำนวณหาความตองการแรงงานเปนอาชพตางๆ มากมายซงมอตราการใชแทนกนระหวางอาชพนานบอาชพตลอดจนการทดแทนระหวางกำลงคนกบทน ในกรณเชนนการใชสมการการผลตแทบจะไมมประโยชนเลย (Zymelman,1980,3) ง) เหตผลทเปนขอจำกดทสำคญอกประการหนงคอ ความสมพนธของตวแปรความตองการกำลงคนกบตวแปรอธบายอาจเปลยนแปลงไปเมอไรกไดเปนผลใหการคาดประมาณใชการไมได (Levitan et.al., 1972, 235)

1.2.8) วธใชตาราง Input-output การคาดประมาณการจางงานตามวธน จะอาศยคาสมประสทธการจางแรงงาน (labor coefficients) จากตารางปจจยการผลต-ผลผลต (Input-output table) เปนตวบอกวา ในการผลตผลผลตอยางใดอยางหนงหรอในอตสาหกรรมหนงจะตองใชปจจยแรงงานเทาใด การคาดประมาณตามวธนในเบองตนจะไดการจางงานจำแนกตามสาขาอตสาหกรรม หากตองการจำแนกออกตามสาขาอาชพจะตองอาศยวธอนประกอบ วธ Input-output นจะไดกลาวถง เพมเตมในหวขอวธ BLS และ โครงการ Early Warning System for Employment (EWSE) อกครงหนง

1.2.9) วธสหประชาชาต (UnitedNationsMethod)องคการสหประชาชาตโดย Department of International Economics and Social Affairs ไดจดทำเอกสารชอวา Projection Methods for Integrating Population Variables into Development Planning: Volume I, Methods for Comprehensive Planning (United Nations, 1990) เพอเปนแนวทางใหประเทศสมาชกรจก การทำการคาดประมาณการจางงานเพอใชในการวางแผนเศรษฐกจและสงคม วธท UN แนะนำมหลายวธตามความเหมาะสมของขอมลและความพรอม ซงวธเหลานจะมความยากงายตางกนใชขอมลมากนอยตางกนและใหผลการคาดประมาณทมความแมนยำและละเอยดออนตางกน อาท การคาดประมาณการจางงาน (จำแนกตามสาขาเศรษฐกจ) อาจทำได 2 วธ วธแรกทำโดยการสมมตใหอตราการเปลยนแปลงของประสทธภาพ การผลตของแรงงานคงท (Constant rate of change in labour productivity) และวธทสองเปนการใชสมการแสดงความสมพนธการจางงานตอมลคาเพม (Employment-Value Added Function) วธแรกนนคลายกนมากกบวธของ Parnes กลาวคอ ทงายทสดทำไดโดยการใชมลคาเพมหรอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (Value added) จำแนกตามสาขาเศรษฐกจซงไดจากประมาณการหารดวยคาเฉลยประสทธภาพ การผลตของแรงงานในสาขาเดยวกน ซงหาไดสองวธคอสมมตคงทหรอใหเพมขนในอตราคงท จะเหนไดวา การสมมตใหประสทธภาพแรงงานคงทนนไมเหมาะสำหรบการวางแผนระยะกลางและระยะยาวเพราะเปนไปไมไดทอตราเพมของประสทธภาพการผลตของแรงงานเปนศนย สวนวธทสองของ UN ตางกบวธขางตนตรงทมการใชเศรษฐมตหาความสมพนธของ การจางงานกบ Value Added โดยไมตองตงสมมตฐานใหประสทธภาพการผลตของแรงงานคงท อกวธหนงซง UN กลาวถงคอ การใช Inverse Cobb-Douglas Production Function หรอสมการการผลตแบบ Cobb-Douglas แปรรปเปนสมการการจางงาน (United Nations, Ibid., 405-406) ซงในคมอแสดงสมการ Inverse ดงกลาวดงนคอ


Em ( i,t) = a’(i).VA( i,t’)b’( i) . CAP(i,t’)c’(i) . e [d’(i)’t’]

i = 1,….,i

โดยให

a’( i) เปนคา intercept สำหรบอตสาหกรรม i b’( i) เปนคาความยดหยนของแรงงานตอ Value added ในอตสาหกรรม i e’ ( c) เปนคาความยดหยนของแรงงานตอทน (capital stock) ในอตสาหกรรม i และ d’ ( i) เปนคาแสดงความสมพนธระหวางแรงงานตอเวลาในอตสาหกรรม i

ในทางปฏบตจะแปลงสมการขางตนเปนรป logarithm (log-linear transformation) เพอใหสามารถนำไปใชคำนวณดวยสมการเสนตรงโดยวธ Ordinary least square และใชคา Coefficients ทคำนวณไดในการคาดประมาณการจางงานตอไปดงสมการขางลาง

lnEM( i,t) = ln a’(i ) + b’ ( i ) . ln VA( i, t’) + c’ ( i ) . lnCAP (i, t’) + d’ (i ) . t’; i = 1,… ,i โดย ln คอ คา natural logarithm

1.2.10) วธ BLS (Bureau of Labor Statistics Method) วธการคาดประมาณการจางงานของสำนกงานสถตแรงงาน (Bureau of Labor Statistics – BLS) ของสหรฐอเมรกาเปนวธการทคอนขางทนสมยและละเอยด BLS ทำการคาดประมาณการจางงานมานานแลวอยางตอเนองทกๆ 2 ป โดยมการปรบปรงวธการอยเสมอตามขอมลใหมๆ แตตงแต พ.ศ. 2513 เปนตนมา วธการพนฐานไมคอยมการเปลยนแปลงโดยอาศยตาราง Input-output เปนหลก กลาวโดยยอ วธการของ BLS มอย 7 ขนหรอ 7 สวน คอ 1) การศกษาขนาดและโครงสรางทางประชากรของกำลงแรงงาน 2) อตราการเตบโตของเศรษฐกจ 3) อปสงคสดทาย (Final demand) หรอ GDP จำแนกตามสาขาการบรโภค 4) ความสมพนธระหวางปจจยการผลต-ผลผลต (Input-output) 5) ผลผลตและการจางงานจำแนกตามอตสาหกรรม 6) การจางงานจำแนกตามสาขาอาชพ และ 7) การศกษาความตองการเพอทดแทน (Replacement Needs) กำลงแรงงาน BLS อาศยการฉายภาพประชากรของสำนกงานสำมะโนประชากร (U.S. Bureau of the Census) ประกอบกบการคาดประมาณอตราการเขาสแรงงานจำแนกตามอาย เพศ และเชอชาต ซงการคาดประมาณอตราการเขาสแรงงานนนขนแรกจะดจากแนวโนมของชวง 8 ปกอน ขนทสองกจะมการปรบปรงหากพบวาแนวโนมตามเวลาไมสอดคลองกบการวเคราะหแบบตดขวาง (Cross-sectional) และแบบ Cohort analysis ซงในขนนจะชวยใหการคาดประมาณอตราการเขาสแรงงานของกลมประชากรตางๆ มความสอดคลองกน จากนนจงคำนวณขนาดกำลงแรงงานโดยการคณอตราการเขาสแรงงานกบประชากรในกลมอายและเพศเดยวกน การเตบโตของเศรษฐกจ BLS มการคาดประมาณ GDP โดยใชแบบจำลองทางเศรษฐกจ แบบจำลองนจะทำงานโดยอาศยตวแปรภายนอก (exogeneous variables) ซง BLS กำหนดขนเพอวาดภาพการเตบโตทางเศรษฐกจของสหรฐอเมรกาในลกษณะมหภาค อปสงคสดทาย นอกจากแบบจำลองศกษาภาพเศรษฐกจมหภาค BLS ยงทำการศกษารายละเอยดผลผลตในระดบ


อตสาหกรรมเพมเตมโดยจำแนกระบบเศรษฐกจออกเปน 180 สาขา โดยอาศยกรอบจากบญช Input-output ซงใหขอมลเกยวกบการใชจายซอสนคาของผบรโภคสดทายและอตสาหกรรมตางๆ เพอการผลตสนคาและบรการ อปสงคสดทายเปนวธการมอง GDP อยางหนงโดยดจากการกระจายระหวางผใชสนคาและบรการ ขนสดทายซงอาจจำแนกออกเปน 4 กลมคอ 1) คาใชจายการบรโภคสวนบคคล (Personal consumption expenditures: PCE) 2) การลงทนธรกจ 3) การคาระหวางประเทศ และ 4) การใชจายภาครฐ ความสมพนธระหวางอตสาหกรรม (ปจจยการผลต-ผลผลต) อาจเรยกไดวาหวใจของการคาดประมาณการจางงานของ BLS อยทการใชตารางปจจยการผลต-ผลผลต เพราะตารางดงกลาวจะชวยใหเหนการใชแรงงานในการผลตทกระดบจากตนนำถงปลายนำ จากขนตอนการผลตแตละขนๆ จนถงผลตภณฑขนสดทาย4 การจางงานจำแนกตามอตสาหกรรม BLS คำนวณทงจำนวนตำแหนงงานและชวโมงทำงานทงคนงานรบจางและผประกอบอาชพอสระ (Self-employed) การคาดประมาณอปสงคแรงงานรบจางตามชวโมงคำนวณโดยอาศยสมการการผลตแบบคาความยดหยนการแทนคงท (Constant elasticity of substitution: CES Production function) ซงปรบปรงโดยใสตวแปรเวลา (Time variable) เขาไปดวย สมการนแสดงความสมพนธระหวางผลผลต อตราคาจางสมพทธกบราคาผลผลตและแนวโนมเวลา จำนวนชวโมงจางงานเฉลยตอสปดาหตอหนงตำแหนงงานจะคำนวณโดยใชเปนสมการทขนกบเวลาและอตราการวางงาน ซงคาทประมาณไดนจะนำไปใชเพอคำนวณตำแหนงงานตอไป การทบทวนขนสดทาย BLS มการทบทวนผลการคาดประมาณทกขนตอนในแงของความมเหตผลและความสอดคลองกบผลการวเคราะหในสวนอนๆ ตวอยางเชน การพจารณาความสมพนธระหวางโครงสรางบคลากรในแบบจำลองการกระจายตามอาชพกบการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยและผลกระทบตอประสทธภาพการผลตของแรงงานจะมการเชญผเชยวชาญสาขาตางๆ มารวมกนพจารณารวมกน ดงนน ตวเลขการคาดประมาณทไดจะมความสอดคลองกนสง สวนทสำคญของการศกษาของ BLS คอ การศกษาความตองการแรงงานเพอ ทดแทนแรงงานทออกจากกำลงแรงงานดวยสาเหตตางๆ เชน เสยชวต เกษยณ พการ เลกประกอบอาชพ ฯลฯ โดยการศกษาของ BLS ถอวาความตองการแรงงาน ประกอบดวย 2 สวน คอ ความตองการเพอขยายกจการ และความตองการเพอทดแทนแรงงานทออกจากอาชพไป ซงมจำนวนมาก และในบางกรณมจำนวนมากกวาความตองการขยายกจการเสยอก รายละเอยดวธการคำนวณ อยในเอกสารของ BLS เรอง Estimating Occupational Replacement Needs (BLS 2012) และ งานวจยของ de Grip และ Heijke (1998) เรอง Beyond Manpower Planning: ROA’s Labour Market Model and Its Forecasts to 2002 หวขอ Replacement demand forecasts การจางงานจำแนกตามอาชพ BLS อาศยตารางการกระจายอาชพตามอตสาหกรรม (Industry-occupation matrix) ซงแสดงการกระจายของการจางงานตามหมวดอาชพ 500 อาชพในกวา 250 สาขาอตสาหกรรม ซงแบบแผนการกระจายตวตามหมวดอาชพตามอตสาหกรรม ดงกลาว ไดมาจากการสำรวจของแตละรฐ ตารางนสามารถทำเปนคาสมประสทธ (Coefficient) หรอสดสวน

4 อาจศกษาเพมเตมจาก United Nations, ESCAP. (1985) Input-Output Models: Theory, Data and Applications; Baumol, Williams J. (1965) Economic Theory and Operations Analysis (Second edition), Prentice-Hall International Series in Management, (Ch.20); (เศรษฐศาสตรจฬา.2541. บทท4)


ของแรงงานในแตละอตสาหกรรมจำแนกออกเปนอาชพตางๆ ไวเพอการใชและการปรบปรงการเปลยนแปลงตามกาลเวลาและการเปลยนแปลงโครงสรางอาชพ เนองจากบคคลมกมการเปลยนงานจากบรษทหนงไปสอกบรษทหนง โดยทไมไดมการเปลยนแปลงในอาชพ ทงนจากวธการคาดประมาณความตองการกำลงคนตางๆ ทง 10 วธขางตนนนเปนวธ สามารถสรปไดดงตารางท 4.1 ตารางท 4.1 ภาพรวมวธการคาดประมาณความตองการกำลงคน


วธความตองการกำลงคนเปนทนยมแพรหลายมากโดยเฉพาะอยางยงในประเทศกำลงพฒนาในอดตซงมกจะมปญหากำลงคนเปนปญหาพนฐานในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม ถาไมขาดแคลนกมมากเกนไป ปญหาการวางงาน การมงานทำ การทำงานไมเตมท การขาดแคลนกำลงคนทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย อยางกรณของประเทศไทย ปญหาดงกลาวไดมการกลาวถง ศกษา วางแผนและแกปญหากนมาตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 จนบดนกยงเปนปญหาอย วธความตองการกำลงคนจงมผสนใจวจารณขอจำกดอยหลายทาน เชน Mark Blaug (1970) Fulton et.al. (op.cit.) Godfrey และ Stavenuiter (1986) และ Psacharopoulos et.al.(1983) ซงขอวพากษบางอนกมเหตผล แตบางอนกเปนพยายามหา


ขอบกพรองหรอจบผดเพอเสนอวธคดของตน เชน การเปรยบเทยบกบวธอตราผลการตอบแทนการลงทนของ Blaug บางอนกวจารณเพราะไมอยากเหนวธความตองการกำลงคนผกขาดตลาดวางแผนกำลงคนอยวธเดยว 5

ขอจำกด 1) ความสามารถในการทำนายความตองการ จากการประเมนความถกตองของการคาดประมาณความตองการดวยวธน พบวาไมสามารถ “ทำนาย” ไดถกตอง (Hollister, 1966; Colclough, 1972; Ahamad and Blaug, 1973; Amjad, 1986) ซงความเหนนนบวาไมยตธรรมนกดวยเหตผลสำคญ 2 ประการคอ ประการแรกการคาดประมาณความตองการกำลงคนนาจะถอเปน “การฉายภาพ” และการกำหนดเปาหมาย (Norm) สำหรบการปฏบตตามแผนในลกษณะของ Teleological forecast ดงนนการ “พลาดเปา” จงเปนเรองของการปฏบตตามแผนทไมสามารถจะบรรลผลไดรอยเปอรเซนเสมอไปเนองจากสถานการณและเงอนไขเปลยนไป ผลสำเรจจงนาจะวดกนทภาพรวมของความสำเรจวาโครงการตางๆ บรรลผลมากนอยเพยงใดมากกวาจะดทจำนวนการจางงานทแยกตามอาชพอยางเดยว นอกจากนนแลว ถาจะลองประเมนความสามารถในการทำนายอนาคตของการคาดประมาณทางเศรษฐศาสตรจะพบวาไมวา จะเปนวธการหรอโมเดลวจตรพศดาร อยางไรกตาม เปนการยากทจะทำนายเหตการณอนาคตได 2) การเปลยนแปลงทางเทคโนโลยและการพฒนาทางการศกษาทเปนไปอยางรวดเรวในปจจบนจะทำใหประสทธภาพการผลตของแรงงานสงขนในอตราทสงกวาในอดตและมผลอยางมากใหการคาดประมาณในแงปรมาณกำลงคนทตองการจะสงเกนความเปนจรง 3) ผลกระทบจากการเปดเสรทางการคาและการเคลอนยายคนระหวางประเทศจะเปนปจจยสำคญอกประการหนงททำใหตวเลขอปสงคและอปทานมความเบยงเบนสง ขอจำกดของกระบวนวธความตองการกำลงคนทเหนวาทคอนขางจะเปนปญหาและจำเปนตองทำความเขาใจเสยแตแรก คอขนตอนของการแปลการจางงานในแตละสาขาเศรษฐกจออกเปนหมวดอาชพตางๆ ทงระดบหมวดใหญและหมวดยอยซงในปจจบนยงไมมวธการใดทจะนำมาใชในการคาดประมาณโครงสรางในอนาคตเนองจากเหตผลหลายประการ ประการแรก โดยเฉพาะอยางยงในหมวดอาชพระดบยอยๆ ของกำลงคนระดบกลางและระดบชางฝมอซงมการเคลอนยายเขาออกงานสงซงอาจรวมถงการเปลยนแปลงอาชพสง ประการทสองผลผลตตอหวของกำลงคนในอาชพตางๆ มไดขนอยกบจำนวนคนในแตละอาชพเพยงอยางเดยวแตยงขนอยกบปจจยอนๆ เชน เทคโนโลย การใชเครองจกรหรอสนคาประเภททน การจดการทแตกตางกน การแขงขน ฯลฯ ประการทสาม นอกจากการเคลอนยายระหวางอาชพแลว การเคลอนยายระหวางภมภาคตางๆ กทำใหการประมาณการผดพลาดไดงายเนองจากความเหลอมลำระหวางอปสงคและอปทานของภมภาคตางๆ และการเคลอนยายทรพยากรมนษยมปจจยอนๆ นอกจากคาจางและการมงานทำเขามาเกยวของ กลาวอกอยางหนงคอในการวเคราะหสวนใหญมไดเอาปญหาการกระจายกำลงคนเขามาพจารณา ประการทส อาชพตางๆ โดยเฉพาะอยางยงแรงงานระดบเทคนคและชางฝมอในยค โลกาภวตนมความหลากหลายและเปลยนแปลงคอนขางรวดเรวตามเทคโนโลยและการพฒนาเครองจกรเครองมอทใช ขอจำกดตรงนอยทความจำกดของขอมลในอดตทใชเปนฐานในการคาดประมาณ โดยเฉพาะ อยางยงตวเลขการสำรวจแรงงานหรอสำมะโนประชากรทจำแนกการจางงานออกตามรายอาชพโดยยดถอ

5 Psachoropoulos et.al. เปนตน กลาววา... the theme of this and subsequent chapters is the need for a more eclectic approach to the use of techniques and the substitution or complementation of technique by a planning process, it is the monolithic position of the manpower planning requirements approach which needs to be addressed.


การจำแนกอาชพตามมาตรฐานองคการแรงงานระหวางประเทศจะเปนการจำแนกคอนขางกวางและอาศย รปแบบของโครงสรางอาชพทไมคอยทนสมย ตรงนจะทำใหการฉายภาพโครงสรางอาชพจะอยในวงจำกด ประการทหา การจำแนกการจางงานตามอาชพทำเหมอนกบวาอาชพตางๆ สามารถแยกจากกนไดโดยเดดขาด (Mutually exclusive) ซงทจรงแลวในกำลงคนระดบกลางและระดบลางอาชพตางๆ จะสบเปลยนกนได ลกษณะนจะทำใหไมสามารถกำหนดปรมาณกำลงคนตามอาชพไดตายตว ปญหาตอมาอกประการหนงคอ การแปลจำนวนตำแหนงอาชพตางๆ เปนความตองการทางการศกษา ตรงนจะเหนวานอกจากผสำเรจการศกษาประเภททจบออกมาแลวมงานทำเลย (เชน โรงเรยนทหารหรอตำรวจ แพทย พยาบาล) แลว สวนใหญโดยเฉพาะอยางยงผจบการศกษาดานสงคมศาสตร และผจบการศกษาระดบตำกวามหาวทยาลย กำลงคนระดบกลาง ชางฝมอและกงฝมอ เหลาน การกำหนดความสมพนธระหวางอาชพกบการศกษาทำไดยาก ขอสงเกตประการสำคญประการหนงในวธการคาดประมาณการจางงานทไดทบทวนไป คอประการแรกสวนใหญจะไมมการศกษาการทำงานของตลาดแรงงานโดยตรงดวยการนำคาจางของตลาดแรงงานตางๆ มาพจารณาโดยตรง6 ประการทสอง ไมมการพจารณาการแบงตลาดแรงงาน (Labor market segmentation) โดยเฉพาะอยางยงการแบงตลาดระหวางทางการ (Formal sectors) และตลาดลำลอง (Informal sector) ซงเปนลกษณะของประเทศกำลงพฒนาและเพงพฒนา ประการทสาม ไมมการพจารณาการจางงานตามฤดกาล ซงเปนลกษณะของประเทศทประชากรและแรงงานไมนอยกวาครงหนงของประเทศอยในภาคเกษตรเชนกรณประเทศไทย

2) วธการคาดประมาณอปทานแรงงาน ในตอนทแลวไดกลาวถงการคาดประมาณกำลงแรงงานไปบางแลวในฐานะทเปนสวนหนงของการคาดประมาณภาวะการมงานทำของบางวธ เชน วธพารนและวธของ BLS เปนตน โดยทวไปการคาดประมาณขนาดกำลงแรงงานจะคำนวณจากขนาดของประชากรในกลมอายและเพศตางๆ คณดวยอตราการเขาสแรงงานของประชากรในกลมนนๆ ดงนน วธเบองตนในการคาดประมาณอปทานแรงงานคอ การฉายภาพประชากรตามอายและเพศกบการคาดประมาณอตราการเขาสแรงงานของประชากรในกลมอายและเพศนนๆ ในบางกรณอาจทำการคาดประมาณอปทานแรงงานจำแนกตามการศกษาดวย ซงอาจคาดประมาณไดโดยการหาอตราการเขาสแรงงานของผจบการศกษาในระดบตางๆ ซงโดยพนฐานแลวการคาดประมาณอปทานแรงงานจะไมแตกกนมากนกโดยเฉพาะอยางยงเมอใชผลการฉายภาพประชากรฐานเดยวกน ความแตกตาง จะขนกบการคาดประมาณอตราการเขาสแรงงาน การกำหนดรายละเอยดโครงสรางของกำลงแรงงานอก และคณภาพของขอมลทใช โดยทวไปอาจจดกลมวธการคาดประมาณกำลงแรงงานออกดงน

2.1) วธอตราการเขาสกำลงแรงงาน (Participation rate approach) วธนเปน วธพนฐานทคาดประมาณกำลงแรงงานโดยอาศยการฉายภาพประชากรจำแนกตามเพศและกลมอายและอตราการเขาสแรงงานของประชากรในเพศและกลมอายเดยวกน การฉายประชากรมกจะใชจากผลการศกษาทมอยหรอสวนราชการทำไว ในขณะทอตราการเขาสแรงงานตามเพศและอาย7 อาจใชวธตงสมมตฐานโดยอาศยด

6 วธการทใชตารางInput-output เปนการมองทางดาน Production และสมมตวาระบบเศรษฐกจมดลยภาพโดยทวไป (General equilibrium)

7 อตราสวนของผอยในกำลงแรงงานเพศและกลมอายใดๆ ตอจำนวนประชากรในเพศและกลมอายเดยวกน


จากแนวโนมในอดต (ถามขอมล) โดยอาจจะนำมา extrapolate ไปในอนาคตโดยการวธงายๆ ดวยการคำนวณหาอตราเพมหรอลดเฉลยตอปหรอตอ 5 ปตามทตองการ หรออาจใชสมการสหสมพนธเสนตรงใหอตราการเขาสแรงงานสมพนธกบเวลาหรอตวแปรอธบาย เชน GDP หรอรายจายรฐบาลในหมวดทเกยวของ ในการตงสมมตฐานเกยวกบอตราการเขาสแรงงานอาจตงขอสงเกตของประชากร 4 กลมคอ ในวยเรยนใหดแนวโนมของการศกษา ในกลมผสงอายใหพจารณาดการใหบรการสงคมสงเคราะหแกผสงอายของประเทศ ในขณะทกลมแรงงานวยฉกรรจ (Prime working age) ซงโดยทวไปถอวาเพศชายจะมอตราการเขาสแรงงานคอนขางคงทและสงในขณะทอตราของสตรจะขนกบตวแปรทางเศรษฐกจและสงคมตลอดจนการมบตรและการเลยงดบตร การศกษารายไดและการขยายตวของเขตเมอง (Urbanization) การคาดประมาณกำลงแรงงานอาจจะมการจำแนกออกตามเขตในเมองและชนบท เนองจากอตราการเขาสแรงงานมความแตกตางกนระหวางในเมองและชนบท ตวอยางของวธการในกลมนอาจดไดจาก เอกสารขององคการสหประชาชาต (United Nations,1990,V) และการศกษาของ TDRI เรองความตองการแรงงานฝมอในชวงระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 (สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย 2540) สำหรบป 2540-2544 และ 2545-2549 สวนอตราการเขาสแรงงาน (Labor force participation rate หรอ Activity rate) จำแนกตามกลมอายและเพศในปทตองการ ในขนแรกไดศกษาจากแนวโนมของอตราดงกลาวโดยวธสหสมพนธ แตเนองจากแนวโนมตามเสนสหสมพนธจำเปนตองมการปรบปรงเนองจากคาสหสมพนธบางสมการไมมนยสำคญ บางสมการมแนวโนม บางอยางเปนไปไมได เชน มคาตดลบ และการศกษานโยบายของรฐบาลชใหเหนวาอาจมการเปลยนแปลงจากแนวโนมไดโดยนโยบายและการดำเนนตามนโยบายของรฐเกยวกบการศกษา เชน การศกษาภาคบงคบหรอการกำหนดอายขนตำของแรงงานเปนตน ปจจยเหลานเปนสงทตองนำพจารณาในการคาดประมาณแนวโนมในอนาคตของอตราการเขาสแรงงาน

2.2) วธใชอตราการศกษาตอ (Enrolment rate approach) เปนอกวธหนงทอาจ นำมาใชคาดประมาณกำลงแรงงานได โดยเฉพาะอยางยงในกรณทตองการคาดประมาณกำลงแรงงานทจำแนกตามระดบการศกษา ตวอยางของการคาดประมาณโดยวธนอาจดไดจากการศกษาของฉลองภพ เรอง Population-Education-Workforce: Projection and Simulation (Sussangkarn, 1991) การศกษาของมทนาและศกดนา (ในการศกษาเรอง แนวทางการพฒนากำลงคนรองรบการพฒนาอตสาหกรรมระยะยาว (2541ก) และ สศช. เรองทศทางและโอกาสการมงานทำในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 (สศช. 2535)

วธโดยทวไปอาจทำไดดงน 1) เรมจากการแบงประชากรในวยแรงงานกลมอายและเพศตางๆ ออกเปน สองสวนคอ นกเรยนนกศกษา และประชากรทไมไดเรยน โดยในกลมหลงนอาจแยกออกเปนผอยในกำลงแรงงานและนอกกำลงแรงงาน 2) ในกลมแรกจะทำการศกษาวาในแตละปๆ จะมผทเรยนตอไปเทาใด โดยการใชฐานขอมลจำนวนนกเรยนนกศกษาจำแนกตามกลมอาย เพศและระดบการศกษา คณดวยอตราการเรยนตอของนกเรยนในกลมอาย เพศและระดบการศกษาเดยวกน 3) เปรยบเทยบจำนวนนกเรยนทเรยนตอกบจำนวนประชากรในกลมอายและ เพศเดยวกน สวนตางทไดคอ จำนวนประชากรทไมไดเรยนจำแนกตามระดบการศกษาตางๆ


4) หาขนาดกำลงแรงงาน (ของจำนวนประชากรทไมไดเรยนตอ) โดยการคณดวยอตราการเขาสแรงงานจำแนกตามระดบการศกษา สงเกตดวยวาอตราการเขารวมแรงงานนเปนการจำแนกตามระดบการศกษาตางกบอตราทใชในวธทแลวทจำแนกตามกลมอาย โดยอตราทจำแนกตามระดบการศกษาเปนสดสวนรอยละของกำลงแรงงานในระดบการศกษาใดๆ ตอประชากรทมการศกษาระดบนนๆ 5) อตราการเรยนตอกดหรออตราการเขารวมแรงงานของผออกจากสถานศกษากดอาจไดจากการตงสมมตฐานโดยอาศยขอมลในอดตเปนแนวทางหรออาจทำการคาด ประมาณดวยวธการทางเศรษฐมตกได ประโยชนของการคาดประมาณตามวธนทเหนไดชดคอ สามารถจำแนกกำลงแรงงานออกตามระดบการศกษาและสามารถทราบไดวาแรงงานใหมทเพงออกสตลาดแรงงานนนมการศกษาระดบใดบางซงจะเปนประโยชนตอการวางแผนการจดหางานหรอการสรรหากำลงคน อยางไรกตามขอควรระวงของวธนประการแรกคอ ตองสามารถคาดประมาณอตราการเรยนตอไดใกลเคยงความจรง ประการทสองตองระวงการนบซำโดยเฉพาะอยางยงในกรณทมมหาวทยาลยเปดและสถาบนการอดมศกษาของเอกชนซงอาจทำใหเกดปญหาการนบซำของผทเรยนอยกบผทอยในกำลงแรงงานแลว นอกจากนนแลวขอมลกำลงแรงงานจำแนกตามระดบการศกษาทอาศยขอมลจากการสำรวจภาวะการมงานทำของประชากรมโอกาส ผดพลาดเนองจากการสมตวอยาง (Sampling errors)

2.3) วธใชแบบจำลอง (Econometric approach) กลาวโดยยอการคาดประมาณกำลงแรงงานอาจทำไดโดยการใชแบบจำลองทางเศรษฐมตซงมความละเอยดตางกนออกไปแบบจำลองบางแบบอาจเรมตงแตการฉายภาพประชากรจำแนกตามเพศและกลมอาย และจำแนกออกเปนเขตเมองและชนบท แบบจำลองบางแบบอาจมการคำนวณ GDP จำแนกตามสาขาเศรษฐกจและการเปลยนแปลงหรอ การคาดประมาณคาในอนาคตในตวแบบจำลองเอง แตโดยพนฐานแลวสวนสำคญของการคาดประมาณโดยใชแบบจำลองจะอยทการคาดประมาณอตราการเขาสแรงงานจำแนกตามเพศ กลมอายและลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมอนๆ และนำคาดงกลาวไปคณกบประชากรในเพศ กลมอายหรอลกษณะการจำแนกอนๆ เดยวกน แบบจำลองบางแบบอาจจะเลอกใชวธอตราการเรยนตอเปนหลก ตวอยางของงานประเภทหลงนอาจศกษาไดจากงานของกตตและธเนศ (Kitti and Thaneit, 1989) งานของกตตและธเนศดงกลาวเปนการใชแบบจำลองของกตตและสมาล (Sumalee and Kitti, 1987) ชอ Population, Education, Manpower and Employment Forecasting Model for Thailand (PEMLS) เพอคาดประมาณกำลงแรงงานจำแนกตามระดบการศกษา โดยการใชสมมตฐานอตราการเรยนตอ (Transition rates) อตราตางๆ แบบจำลองยอย เพอคาดประมาณกำลงแรงงาน (Labor supply forecasting sub-model) เรมจากจำนวนประชากรในวยประถมศกษาทเขาโรงเรยน ชนประถมศกษาแลวสวนหนงจะออกจากโรงเรยนกอนตอไปชนมธยมศกษา อาชวศกษา มหาวทยาลยตามอตรา Transition หรอ transmission rates ในแตละระดบการศกษาและสวนหนงของผทออกจากโรงเรยนจะเขาสกำลงแรงงาน ตามอตราการเขาสแรงงานของประชากรในแตละระดบการศกษาทำนองเดยวกบทกลาวแลวขางตนเรองวธใชอตราการศกษาตอ แตในแบบจำลองนจะนำจำนวนและอตราการเรยนซำชนมาพจารณาดวย อยางไรกตาม สงทอาจเปนจดออนของแบบจำลองนสวนหนงคอ การใชสมมตฐานคอนขางมาก เชน สมมตใหอตราการออกจากโรงเรยนกลางคน การเรยนซำชนการสำเรจการศกษา มอตราคงท สมมตใหอตราการเลอนชนจากชนประถมศกษาไปมธยมศกษาตอนตนเพมขนรอยละหนงตอปและใหอตราการเลอนชนจาก


มธยมตนไปมธยมปลายคงทตลอดชวงเวลาของการคาดประมาณใหอตราการเลอนชนจากปวช. ไป ปวส. เพมขนรอยละ 1-2 ตอป ตลอดชวงเวลาของการคาดประมาณ ฯลฯ ซงการใชสมมตฐานดงกลาวทำให การคาดประมาณขดความเปนจรงเนองจากหากอตราตางๆ นนมการเคลอนไหวตางไปจากทสมมตยอมทำใหจำนวนประชากรทคาดประมาณผดไปจากความจรง

3) การคาดประมาณภาวะการมงานทำในประเทศไทย การคาดประมาณภาวะการมงานทำในประเทศมมานานแลวตงแตปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 รฐบาลไดตงคณะทำงานการศกษาทรพยากรมนษยไทย-ยซอม (Joint Thai-USOM Human Resources Study Task Force) ในป พ.ศ. 2506 คณะทำงานดงกลาวไดทำการคาดประมาณความตองการกำลงคนระยะยาวสำหรบชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 (2503-2539) และชวงพ.ศ. 2503-2523 ในครงนน คณะทำงานไดทำการคาดประมาณไว 4 สวน สวนทหนงเปนการฉายภาพประชากรเพอใชเปนกรอบในการศกษา ความตองการผสำเรจการศกษา สวนทสอง เรยกวา Modified trend projection methods เปนการศกษาการเคลอนยายระหวางอาชพ (Occupational mobility) รวมกบแนวโนมการเปลยนแปลงประชากร สวน ทสามเปนการคาดประมาณความตองการกำลงคนโดยใชวธ GDP per worker หรอทคณะทำงานเรยกวา “Trend in economic output approach” ในสวนสดทายเปนการศกษาความตองการกำลงคนระดบกลางและระดบสง บางสาขาอาชพโดยอาศยแนวโนมการเปลยนแปลงโครงสรางอาชพและโครงสรางการศกษาของกำลงคนในอาชพตางๆ โดยในขณะนนยงมความขาดแคลนขอมลอยมาก ดงนนตวแปรทสำคญหลายตวจงตองสมมตคาขนเองและมผลใหการคาดประมาณเบยงเบนไปไดมาก ตอมาสมยเรมเตรยมแผนพฒนาฯ ฉบบท 2 กองวางแผนกำลงคน (ชอเรยกในขณะนน) สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไดรบความชวยเหลอจากองคการแรงงานระหวางประเทศชวยทำการคาดประมาณความตองการกำลงคน ซงไดจดทำรายงานเรอง Methodology on Manpower and Employment Projections in the Second Plan of Thailand” (NEDB, 1967) การคาดประมาณการจางงานและความตองการกำลงคนโดยใชวธ GDP per worker และวธ International comparison ประกอบกน โดยใช GDP per worker หาการจางงานจำแนกตามสาขาเศรษฐกจและหาการจางงานจำแนกออกเปนอาชพตางๆ โดยการเปรยบเทยบระดบ GDP per worker กบประเทศอนเดย ปากสถานและฝรงเศส เพออาศยโครงสรางอาชพเฉลยของสามประเทศนเปนแนวทาง นอกจากนนแลวยงมการพจารณาถงการจางงานทดแทนแรงงานทออกจากอาชพ โดยการใช Attrition rate มาคำนวณหา ความตองการเพม อยางไรกตาม การคาดประมาณดงกลาวไมมการนำกลไกทางตลาดแรงงานมาพจารณาวเคราะหมากนก มการวเคราะหเลกนอยเรองสถานการณการมงานทำ การวางงานและการทำงานตำระดบ คาจางตำทงในภาคเอกชนและราชการ ปญหาแรงงานสมพนธ การยายถนจากภาคชนบท (Sumalee, 1986, 11) ในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 3 การคาดประมาณภาวะการมงานทำซงทางราชการโดย กองวางแผนประชากรและกำลงคน สศช. ยงคงใชวธความตองการกำลงคน (Manpower requirement approach) เพอศกษากรอบความตองการกำลงคนเพอใชประกอบแผนพฒนาฯ แตเรมปรบเปลยนวธการ โดยใหความสนใจการวางแผนการมงานทำ การวางแผนประชากร และการวางแผนทรพยากรมนษยมากขนและมการกลาวถงการวางแผนการศกษาโดยวธอตราผลตอบแทนการลงทน


ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 ขณะทสศช. เลกการคาดประมาณความตองการกำลงคนเปนรายอาชพและการศกษาเนองจากสาเหตหนงคอ ในชวงนนเกดภาวะการวางงานของผมการศกษาในอตราสงซงเปนภาวะตรงกนขามกบการขาดแคลนกำลงคนจงใหความสนใจศกษาปญหาและแนวโนมการมงานทำของผสำเรจการศกษาระดบกลางและระดบสงมากกวา ในป 2529 สมาล (Sumalee, 1986,17) ไดทำ การคาดประมาณภาวะการมงานทำดวยวธ Employment – Income Elasticity หรอ Labor Absorption Approach และลองเปรยบเทยบกบตวเลขทไดจากการสำรวจพบวา ตวเลขการคาดประมาณประมาณ การมงานทำกวาทเปนจรงและประมาณการวางงานสงเกนไป สมาลตงขอสงเกตวาอาจเปนเพราะตวเลข การคาดประมาณ GDP growth ตำเกนไป แตสราวธ (Srawooth, 1978, 18) ใหความเหนวาวธความยดหยนทใชอาจไมเหมาะเพราะในขณะนนคาความยดหยนทใช ไมไดมการทดสอบหาความสมพนธระหวางอตราการเปลยนแปลงการจางงานกบอตราการเตบโตของเศรษฐกจแตอยางใด การคาดประมาณภาวะการมงานทำในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 และแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ไมคอยมปรากฎใหเหนโดยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดมการจดทำการประมาณการความตองการกำลงคนแตไมไดนำออกมาใชเนองจากพบวาขอมลมความคลาดเคลอนสงเพราะเปนระยะทมวกฤตการณนำมนและเศรษฐกจไดรบผลกระทบอยางมาก ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 (2530-2534) นกวางแผนหนไปใหความสนใจการวางแผนทรพยากรมนษยแบบผสมผสาน (Integrated human resources planning) มากกวาการแกปญหาการวางงานและการมงานทำโดยเฉพาะ อยางไรกตาม ไดมการศกษาความตองการคนทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซงจดทำโดยสถาบนพฒนาทรพยากรมนษยและกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 ความสนใจตอปญหาการวางงานและภาวะ การมงานทำเรมกลบมา ในป พ.ศ.2530 สมาลกบกตต (Sumalee and Kitti, 1987) ไดจดทำแบบจำลองเรอง A Population-Education-Manpower and Employment Forecasting Model for Thailand เพอ คาดประมาณภาวะการจางงานจำแนกตามระดบการศกษา โดยแบบจำลองนประกอบดวยแบบจำลองยอย (Sub-model หรอ module) 4 สวน คอ Population projection module เพอคาดประมาณประชากร Education projection module เพอ ประมาณการจำนวนนกเรยนนกศกษาระดบตางๆ Labor supply projection module เพอคาดประมาณกำลงแรงงานจำแนกตามอาย เพศและระดบการศกษา และ Labor demand module เพอคาดประมาณความตองการการจางงานโดยใหเปนสมการสมพนธกบมลคาเพมและ คาจาง ในปเดยวกนเรมมผใหความสนใจศกษาลกษณะทสำคญสองประการของตลาดแรงงานไทยคอ การเคลอนยายแรงงานตามฤดกาลและการแบงตลาดแรงงาน โดยฉลองภพ (Chalongphop, 1987) ไดทำการศกษาตลาดแรงงานเรอง The Thai Labor Market: A Study of Seasonality and Segmentation โดยพจารณาถงปจจยดงกลาว นอกจากการศกษาตวแปรทมผลกระทบตอการยายถนของแรงงานแลว ในการศกษาดงกลาวมการประมาณการการยายถนของแรงงานโดยใช Probit model โดยมตวแปรทอธบายประกอบดวยเขตทอยอาศย การศกษา สถานภาพการสมรส และการมบตร รวมทง อาย สำหรบการแบงตลาดแรงงานนน มการแยกตลาดออกเปนตลาดในระบบและตลาด นอกระบบ โดยตลาดในระบบนนหมายถงตลาดทมอปสรรคในการเขาทำงาน และมกมการทำสญญาเปน ลายลกษณอกษร และมสหภาพแรงงานหรอความเชอมโยงกบสหภาพแรงงาน มอตราคาจางทคอนขางแนนอนไมเปลยนแปลงตามอปสงคอปทานเฉพาะหนา (ภาวะตลาดระยะสน) ตลาดแรงงานประเภทนไดแก


ภาคราชการและรฐวสาหกจ และภาคธรกจเอกชนขนาดใหญ (มากกวา 10 คนขนไป ตามขอมลทม) สวนตลาดนอกระบบจะมลกษณะตรงกนขามกบแบบแรก กลาวคอ เปนตลาดทไมคอยมอปสรรคในการเขาทำงาน เขางายออกงาย การจางงานมความยดหยน คาจางจะถกกำหนดโดยภาวะตลาด8 การแบงตลาดออกในลกษณะนจะชวยใหศกษาการวางงานแบบเปดเผยไดชดเจนขนเนองจากผทควรวางงานแบบเปดเผยแต ไมวางเพราะสวนหนงสามารถถกดดซมเขาไปโดยตลาดนอกระบบ ในการศกษาสวนนฉลองภพไดสรางแบบจำลองเศรษฐมตประกอบดวย 4 สมการคอ

I = a’X + e (1)

J = b’Y + t (2)

WF = c’P + u (3)

WI = d’Q + v (4)

โดยสมการ 1 และ 2 เปนสมการ Probit ทจะบอกวาแรงงานจะเขาสตลาดในระบบ หรอไม ถา Ii > 0 แรงงาน i จะเขาตลาดในระบบ และถา <0 จะไมเขา คอ อาจเขาทำงานในตลาดนอกระบบหรอวางงาน ซงจะถกกำหนดโดยสมการท 2 ถา J< 0 แรงงานผนนจะเขาตลาดนอกระบบ และถา > 0 เขาจะวางงาน (X Y P และ Q เปน Vector ของลกษณะตางๆ ของแรงงานเชนทอยอาศย เพศ การศกษา อาย จำนวนปทอพยพ) ในสมการ 3 และ 4 เปนสมการคาจาง โดยสมการท 3 เปนอตราคาจางในตลาดในระบบและสมการ 4 เปนคาจางในตลาดนอกระบบ ถงแมการศกษาชนนยงไมมการคาดประมาณการจางงานออกมาโดยตรงเนองจากวตถประสงคเบองตนคอ การอธบายการวางงานโดยเปดเผย แตฉลองภพไดใชการศกษานและการศกษาเรอง Population-Education-Workforce: Projections and Simulations (Chalongphop, 1991) เปนแนวทางและรากฐานในการคาดประมาณภาวะการมงานทำในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 (สศช. 2535) ในปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 ในป 2534 มงานทนาสนใจและเกยวของกบงานขางตนอกชนหนงของฉลองภพคอ การศกษาเรอง Labour Market and Macroeconomic Performance ซงในการศกษานเปนการเชอมโยง ระหวาง Population Projection, Education Enrollment Projection, Labour Market modelling and Macroeconomic modeling เพอทจะคาดการสภาพของตลาดแรงงานในอนาคต แบบจำลองหลกทใชคอ Macroeconomic model แบบ Computable General Equilibrium (CGE) Model ซงสามารถเชอมโยงสวนตางๆ ของแตละภาคเศรษฐกจได แตแบบจำลองน มขอจำกดคอ ไมมการแบงแยกแรงงานตามระดบการศกษาหรอตามอาย จงไดมการเพมเตม และนำขอมลจาก (Chalongphop,1991a) โดยแบงแรงงานออกตามระดบการศกษา 6 ระดบ คอ ประถมศกษา, มธยมศกษาตอนตน, มธยมศกษาตอนปลาย, อาชวศกษา, เทคโนโลย และมหาวทยาลย และแบงสาขาการผลตออกเปน 26 สาขา แบงปจจยทนออกเปน 2 ประเภท คอ ทนในสนคาเกษตร และทนทไมใชสนคาเกษตร แบงภาค ครวเรอนเปน 5 ประเภท แบงการนำเขาเปน 22 ประเภท และมการแบงธรกจเปน 4 ภาค คอ รฐบาล, รฐวสาหกจ, ธรกจเอกชน และ the rest of the world

8 สำหรบผประกอบอาชพอสระและผทำงานใหครอบครว ฉลองภพกลาววามลกษณะผสมระหวางในระบบและนอกระบบและยงไมสามารถจำแนกไดในขณะนน เพราะไมมขอมล (Chalongphop, 1987, 39)


การจางงานออกเปน 4 ประเภท คอ ลกจางภาครฐบาล ลกจางรฐวสาหกจ การจางงาน ในระบบ และการจางงานนอกระบบ แบบจำลองนทำใหสามารถหาอตราคาจางจำแนกตามระดบการศกษา ในแตละภาคการผลตได และการเปลยนแปลงของคาจางจะมผลกระทบตอการวางงาน โดยทจากแบบจำลองนฉลองภพไดทำการ Simulate 8 กรณ คอ ใหแรงงานทระดบศกษาในแตละระดบเพมขน 1 เปอรเซนต และการนำเขาและสงออกเพมขน 5 เปอรเซนต ตามลำดบ ซงผลทไดจะออกมาในรปของอตราคาจางทเปลยนไป ทำใหเหนภาพของการกระจายรายได และการเปลยนแปลงของโครงสรางการจางงาน ในป 2538 มการศกษาภาวะการมงานทำดวยวธการความตองการกำลงคนฉบบหนง เรอง Demand for and Supply of Manpower in Agriculture โดย ดร.ประดษฐ ชาสมบต จากมหาวทยาลยเกษตรศาสตร และ ดร. Svend Kreiner จากมหาวทยาลย Copenhagen ซงทำใหกบกรมอาชวศกษา กระทรวงศกษาธการ การศกษาฉบบนพจารณาทงดานอปสงคและอปทานกำลงคน ในสาขาเกษตร จำแนกตามระดบการศกษา โดยครอบคลมภาคการเกษตร 3 ดานคอ การผลตและบรการทางเกษตร (Agricultural production and services) อตสาหกรรมการเกษตร (Agro-industries) และธรกจการเกษตร (Agri-business) ซงทงหมดนแตกรายละเอยดไดเปน 8 หมวดคอ พชสวน (Crops) ปศสตว (Livestock) ประมง (Fisheries) ปาไม (Forestry) เกษตรบรการ (Services) อาหาร (Food industry) อตสาหกรรมเกษตร (Agricultural manufacturing) ธรกจเกษตร (Agri-business) ในแงของการคาดประมาณความตองการกำลงคนการศกษานมขอจำกดทงทางดานขอมลและวธการคอ การฉายภาพการจางงานในภาคเกษตร (จำแนกตามหมวดการเกษตรและสาขาวชา) อาศย การวเคราะหแนวโนมซงคำนวณจากสมการถดถอยเสนตรงและใชขอมลเพยง 5 ประหวาง 2531-2535 แตฉายภาพไปถง 10 ประหวาง 2537-2547 (Pradit and Kreiner, 1995, 13 และ 42) และปรบปรงตวเลขดวยการอาศยการคาดคะเน (expectation) กบนโยบาย เชน ในหมวดพชสวน จะดจากขอมลการจางงาน ในหมวดนป 2531-2535 วามผจบระดบอาชวศกษาปละกคน เพมขนหรอลดลงเฉลยปละกคนและอตรา การเพม/ลดเฉลยปละกเปอรเซนตในชวง 5 ปดงกลาว ตามวธนพบวา สำหรบระดบอาชวศกษามการจางงานเพมเฉลยปละ 800 คน โดยแยกออกเปนสาขาพชสวน 3,500 คน ปศสตว 1,000 คน ประมง 30 ฯลฯ โดยทำนองเดยวกนพบวาการจางงานระดบเทคนคและระดบมหาวทยาลยจะเพมขนเฉลยปละ 6,000 และ 4,900 คนตามลำดบ จากตวเลขทไดนนกวจยนำไปปรบดวยตวเลขแนวโนมการผลตทางเกษตรและ การทดแทนผออกจากอาชพ ตวเลขทไดจากวธนเปนจำนวนความตองการกำลงคนเฉลยตอป จำแนกตามสาขาและระดบวชา9 ถงแมวธการและขอมลทใชคอนขางจำกดแตนกวจยไดใหขอสงเกตและขอควรระวงในการใชตวเลข (Ibid., 48) และการศกษานยงไดมการเสรมดวยการสำรวจความตองการกำลงคนในสถานประกอบการเกษตรไวเพอชวยในการพจารณาแลว

9 รายงานฉบบดงกลาวมไดอธบายขนตอนการคำนวณใหชดเจน โดยเฉพาะอยางยงในสตรการคาดประมาณ Total demand ตอนหนงคำนวณจากแนวโนมการจางงานกบการทดแทนผออกจากอาชพแตตอมาเลกนอยกลบเปนการคำนวณจากแนวโนมการผลต งานกบการทดแทนผออกจากอาชพ (Ibid., 48)


ในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 วามการศกษาความตองการคนทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดย ดร.จรวย บญยคล จากคณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย แตในการศกษาไมไดแสดงผลทบทวนไวเนองจากไมอาจหารายงานฉบบดงกลาวได10

ในชวงระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 (2540-2544) เรมมความตนตวในการคาดประมาณภาวะการมงานทำอกครงหนง เนองจากแนวโนมของการคาเสรและความพยายามของภาครฐบาลทจะเพมความสามารถในการแขงขนกบตางประเทศในตอนปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 และตนแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 และภาวะวกฤตเศรษฐกจทเกดขนในตนแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 ซงมผลกระทบใหมการเลกจางและการวางงานในอตราสงกวาทเคยเปนในอดต งานคาดประมาณภาวะการมงานทำและ/หรอความตองการแรงงานอาชพตางๆ ทสำคญ คอ (1) ประมาณการกำลงแรงงานและการมงานทำป 2540 (กรมสวสดการและคมครองแรงงาน กรส. 2540) (2) “กำลงแรงงาน การมงานทำ และการวางงานในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 (พ.ศ. 2540-2544) (เกษมสนตและคณะ 2538) (3) ความตองการแรงงานฝมอในชวงระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 (พ.ศ. 2540-2544) (TDRI, 2540) (4) แนวทางการพฒนากำลงคนรองรบการพฒนาอตสาหกรรมในระยะยาว (2541) (TDRI, 2541ก) (5) แผนแมบทการพฒนากำลงคนเพออตสาหกรรมการผลตและบรการของประเทศไทย พ.ศ. 2541-2549 (TDRI, 2541ข) (6) การประมาณการความตองการแรงงานจำแนกตามระดบการศกษาในแตละประเภทอตสาหกรรมในระหวางป 2540-2550 (มทนาและนรต. 2541) (7) ความตองการแรงงานและการขาดแคลนแรงงาน (เศรษฐศาสตรจฬา 2541) (8) แบบจำลองระบบขอมลเตอนภยดานสงคมและแรงงาน EWSE (Early warning system for employment) บรษท CCIV จฬา (9) โครงการ NESDB/ADB EWS (Early warning system, Brooker Group) และยงมการคาดประมาณโดยคณะกรรมการจดทำขอมลกำลงแรงงาน การมงานทำและการวางงาน กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม ซงจดทำขอมล ดงกลาวเพอใชในราชการและไมมการจดพมพเอกสารรายงาน ในการคาดประมาณกำลงแรงงานของกรมสวสดการและคมครองแรงงานนน ประมาณโดยใชโปรแกรมสำเรจรป Population and Labour Force Projection (PLFP) โดยนำ Labour Force Participation Rate จากรายงานการสำรวจแรงงานทวราชอาณาจกรป 2524 – 2538 โดยแยกเปน 1. แรงงานทมอายตำกวา 13 ป* และแรงงานทอยนอกวยแรงงาน 2. แรงงานทอยในวยแรงงาน

สำหรบแรงงานในกลมทสองนน เรมดวยการหาจำนวนประชากรทงระดบประเทศและระดบภาค จากการคาดประมาณประชากรของประเทศไทย ป 2533-2563 โดยกองวางแผนทรพยากรมนษย สำนกงานคณะกรรมการการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ภายใตขอสมมตภาวะเจรญพนธระดบปานกลาง จากจำนวนประชากร จงนำมาประมาณกำลงแรงงานโดยวธตางๆ คอ ใชวธกำลงสองนอยทสด (Least Square Method) ทงสมการเสนตรงและสมการกำลงสอง วธอตราสวน (Ratio Method) และ วธอนกรมเวลา การศกษาดงกลาวใหผลคอนขางหยาบและไมคอยมผนำมาใช

10 ขอสงเกตจากคณะทำงานทปรกษาดานวชาการ งานพฒนาแบบจำลองกำลงแรงงาน การมงานทำและการวางงาน สศช. 28 เมษายน 2543

* กำลงแรงงานรวม หมายถง ผทมอายตงแต 13 ปขนไป ซงเปนผทอยในกำลงแรงงานปจจบน หรอเปนผถกจดจำแนกอยในประเภทกำลงแรงงานทรอฤดกาล


การศกษาของเกษมสนตและคณะใชวธการเดยวกบ สศช. ใชสำหรบการทำแผนพฒนาฯ ฉบบท 7 (สศช. 2535) คอ วธศกษาภาวะการมงานทำโดยแบงตลาดแรงงานเปนตลาดในระบบและตลาด นอกระบบ การศกษาความตองการแรงงานฝมอในชวงระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 (พ.ศ.2540-2544) โดย TDRI (2540) นนคาดประมาณการจางงานโดยวธของพารนส หรอ GDP per worker และคาดประมาณกำลงแรงงานโดยการคำนวณหาแนวโนมของอตราการเขาสแรงงานในปเปาหมาย ในขณะท “แนวทาง การพฒนากำลงคนรองรบการพฒนาอตสาหกรรมในระยะยาว” (TDRI, 2541ก) และ “แผนแมบทการพฒนากำลงคนเพออตสาหกรรมการผลตและบรการของประเทศไทย พ.ศ. 2541-2549” “การประมาณการ ความตองการแรงงานจำแนกตามระดบการศกษาในแตละประเภทอตสาหกรรมในระหวางป 2540-2550” รวมทงการคาดประมาณโดยคณะกรรมการจดทำขอมลกำลงแรงงาน การมงานทำและการวางงานใชวธ employment-income elasticity คาดประมาณภาวะการมงานทำจำแนกอาชพและคาดประมาณกำลงแรงงานโดยการใชอตราการเรยนตอของประชากรในวยเรยนเปนหลก ซงในบรรดาการศกษาทงสงานน การศกษาของมทนาและนรต นบวามการใชวธการทคอนขางรดกมโดยมการศกษาหาความสมพนธระหวางอตราการเตบโตของการจางงานกบผลผลตเปนรายสาขาเศรษฐกจอยางชดเจนโดยใชคาสมประสทธทไดจากการคำนวณทางสถต สำหรบการศกษาของคณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยนนเปนการสำรวจและการคาดประมาณโดยใชตารางปจจยการผลต-ผลผลต ซงครอบคลมเฉพาะภาคเอกชนและการคาดประมาณความตองการกำลงคนไมมการพจารณาการทดแทนแรงงานทออกจากตลาดแรงงาน (Attrition) ในป 2542 กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมไดวาจางใหบรษทซแอนดซ อนเตอรเนชนแนล เวนเจอร จำกด (CCIV) พฒนาแบบจำลองเศรษฐมตระบบขอมลเตอนภยดานสงคมและแรงงาน EWSE (Early warning system for employment) ทงในระดบมหภาค (ประเทศ) และระดบจลภาคในจงหวดนำรองไดแก เชยงใหมและนครราชสมา แบบจำลองทจดทำขนเพอเตอนภยดานแรงงานและสงคมตามโครงการนม 2 สวนคอ แบบจำลอง Early Warning System for Employment (EWSE) เพอเตอนภยดานแรงงานและแบบจำลองเพอการเตอนภยดานแรงงานและสงคมเชงสถต โดยในสวนแรก EWSE เปนการประยกตใชตารางปจจยผลผลตของประเทศไทยซงจดทำโดยสำนกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) เพอคำนวณหาอปสงคของแรงงานเพอนำมาเปรยบเทยบกบอปทานแรงงานเพอคำนวณจำนวนผวางงานและระดบของภยตอไป ขณะทในสวนของแบบจำลองเพอการเตอนภยดานแรงงานเชงสถตจะนำขอมลจำนวนผวางงาน อตราผมงานทำ อตราผไมมงานทำในอดตมาวเคราะหโดยอาศยเวลาและตวแปรอธบายเพอพยากรณระดบภยดานแรงงานใน 2-3 ปขางหนา สวนของแบบจำลองเพอการเตอนภยดานสงคมเชงสถต ไดนำเอาขอมลดานสงคมทคาดวาจะสงผลกระทบตอภยดานสงคมมาวเคราะหโดยวธวเคราะหแนวโนม (trend analysis)

แบบจำลอง EWSE สามารถแสดงในรปของสมการ 3 สมการดงนคอ

(1) Q = [I – A ]-1 F

(2) Qit = w Ld

it หรอ Ld

it = 1/w .Q

it

(3) Lsit = f(p)


โดย Q แทน Vector ของ ผลผลต

I แทน Identity matrix

A แทน Matrix คาสมประสทธเทคโนโลย (Technical coefficients) จากตาราง I/O

F แทน Vector คาพยากรณของตวแปรการเตอนภยซงประกอบดวย การบรโภค เอกชน การบรโภคของรฐ การลงทน การสงออก และการนำเขา ซงเปนอปสงคสดทาย (Final demand)

i แทน ประเภทอตสาหกรรม 9 ประเภท

w = ผลตภาพของแรงงาน

Ld = อปสงคแรงงาน

Ls = อปทานแรงงาน

t = เวลานบเปนป

p = ประมาณการประชากร

แบบจำลอง EWSE มแนวคดคลายกบวธของ BLS ทไดกลาวไปแลวขางตนคอ อาศยตารางปจจยผลผลต (Inout-output tableหรอตาราง I/O) เปนหลกในการแปลขอมลเศรษฐกจออกเปน การจางงานโดยอาศยคาสมประสทธการจางงานของตารางดงกลาว แตในรายละเอยดแลวยงไมอาจ เปรยบเทยบไดกบวธ BLS เนองจาก BLS มตาราง I/O ททนสมยมการตรวจสอบการเปลยนแปลงของ คาสมประสทธอยอยางใกลชดโดย BLS เอง ซงจำเปนมากในยคปจจบนทมการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย เรวกวาในอดต ในขณะท กรส. ไมมตาราง I/O ของตนเองตองรอผลการปรบปรงจาก สศช. อนนอาจเปนอปสรรคตองานเตอนภยซงตองสามารถใหขอมลททนสมยไดอยางรวดเรว ขอจำกดทเหนไดชดอกประการหนงคอ การพยากรณการวางงานโดยใชคาอปสงคของแรงงานทคำนวณจากตาราง I/O เทยบกบคาอปทานแรงงานทคณะผศกษากำหนดใหเปนสมการของ ประชากร (Ls = f (p) โดย Ls คอ อปทานแรงงาน และ p คอ ประมาณการประชากร) นนไมมการแสดงการคำนวณทชดเจน สำหรบในระดบจงหวดผสรางแบบจำลอง กลาววายงมปญหาดานขอมลอยมาก นอกจาก EWSE แลว ในชวงวกฤตเศรษฐกจป 2542 สศช. รวมกบธนาคารเพอการพฒนาเอเซย (ADB: Asian Development Bank) ไดมอบใหบรษท The Brooker Group Ltd จดทำโครงการขอมลเตอนภย (Early Warning System: EWS) ซงมสวนประกอบทสำคญสามสวนคอ ระบบตดตามและเตอนภยในภาพรวมระดบประเทศ (National level) การวเคราะหการจางงานและแนวโนมจากการคาดการณ ของภาคธรกจ (Business expectation) และการวเคราะหฐานขอมลรายละเอยดการจางงานภาคชนบท (Community Unemployment Register:CUR) ในระดบประเทศ EWS ใชวธการ 2 วธคอ โดยใชกราฟและวธหาความสมพนธระหวางภาวะการมงานทำรวมกบตวแปรตางๆ โดยวธจบคทละค เชน สรางกราฟหาความสมพนธของบญชเดนสะพดกบการมงานทำ ดชนราคากบการมงานทำ อตราการแลกเปลยนกบการมงานทำ ฯลฯ ในทำนองเดยวกนการหาความสมพนธทางสถตกใชวธนโดยดเหมอนเปนการหาความทางสถตลวนๆ โดยไมไดใชทฤษฏเศรษฐศาสตรหรอความรเรองตลาดแรงงานมาอธบายความสมพนธพฤตกรรมของตลาดแรงงานแตอยางใด EWS ไดทำการคาดประมาณการมงานทำจำแนกตามสาขาเศรษฐกจดวยโดยใชสมการทเขาเรยกวา Simple demand function ในลกษณะของ Double log functional form ดงน


ln Nit = b

1+b

2i(lnE

it-lnAVE

jt) + b

4i(lnM

t-1-lnPPIFIN

t-1)

+ b5i(lnM2

t-1 – lnPPIFN

t-1) + b

6S + b

7lnE

i(t-1)+ e

it

โดย i ,j = AG, MQ, MF, CONS, EW, TP, COM, SV

และ S = 1, ถาเปนไตรมาสท 3

ในเอกสารทนำเสนอไมไดกำกบคำจำกดความของ N, E, AVE, etc. ไวใหชดเจนเนองจากเปนแผนใส อนงในขณะททบทวนวรรณกรรมนยงไมไดทราบความคบหนาขนสดทายของโครงการ โดยเฉพาะอยางยงทเปนเอกสารเผยแพรจงไมทราบวามการปรบปรงเปลยนแปลงการคาดประมาณการวางงานอยางใด คาดวาคงจะมการปรบปรงไปพอสมควรและมความชดเจนขน ทงนในสวนการคาดประมาณภาวะการมงานทำในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 9-12 นน คณะผวจยจะดำเนนงานทบทวนเพมเตมในรายงานฉบบตอไป

4) กรณศกษาจากตางประเทศ 4.1) ประเทศฟลปปนส (The Philippines Employment Projections Model: PEPM Model) 4.1.1) ภาพรวมดานขอมลและแบบจำลอง ในสวนของประเทศฟลปปนสงานวจยทเลอกมาศกษาทบทวนคองานวจยเรอง The Philippines Employment Projections Model: Employment targeting and scenarios (2013)11 ซงเปนงานศกษาขององคกรแรงงานระหวางประเทศทไดประมาณการแรงงานของประเทศฟลปปนส ซงเปนแบบจำลองทใชตารางปจจยการผลตและผลผลต (Input-Output Table) เปนหลก ประโยชนของ การใชกรอบการคาดประมาณการจางงานตามแบบจำลองการจางงานนกคอ การนำตวแปรภาคตลาดแรงงานมาตวชวยใหผใชขอมลได วเคราะหความสมพนธระหวางชดของตวแปรสองชดโดยเฉพาะชดของขอมลทางเศรษฐกจ ซงรวมถงขอมลจากตารางปจจยการผลตและผลผลต (Input-Output Table), ขอมลผลตภณฑ มวลรวมในประเทศ (GDP), ขอมลผลตภณฑมวลรวมในประเทศทแทจรง รวมถง GDP รายสาขา สวนทสำคญทสดกคอขอมลในตาราง Input-Output ซงแบบจำลองไดแสดงใหเหนถงความเชอมโยงระหวางอตสาหกรรม เชนเดยวกบสวนแบง (Distributes) ทแตละอตสาหกรรมทมตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศทงดานรายรบและรายจาย ในสวนของตวแปรตลาดแรงงาน อาท การจางงานจำแนกตามสาขาเศรษฐกจ และตามอาชพ ขอมลกำลงแรงงาน ขอมลประชากรวยแรงงาน ขอมลอตราการมสวนรวมในตลาดแรงงาน ขอมลอตราการวางงานและขอมลอนๆ ทเกยวของ ในแบบจำลองนไดใชขอมลรายไตรมาสของฐานขอมล การสำรวจภาวะการมงานทำของประชากรมาประมวลผลเปนขอมลรายป โดยใชขอมลป 2544-2555 ผนวกรวมกบขอมลการสำรวจรายไดและรายจายของครอบครวป 2543, 2546, 2549 และป 2552 เพอ แสดงถงความคงทในเรองของนยามและวธการทใช

11 โดย Souleima El Achkar Hilal, Theo Sparreboom, Douglas Meade


โดยในสวนของขอมลแรงงานปคาดการณจะใชขอมลจาก Economically Active Population Estimates and Projections (EAPEP) ขององคกรแรงงานระหวางประเทศกจะถก นำมาใชเปนขอสมมตฐานภายนอก (ชดขอมลป 2543 -2563) และแหลงขอมลจากหนวยงานทเกยวของในระดบประเทศไดแก National Statistics Office (NSO), National Economic Development Authority (NEDA), National Statistical Coordination Bureau (NSCB) ขอมลการสงเงนจาก Philippines Central Bank, ขอมลดานการคลงของภาครฐจากฐานขอมล World Bank’s World Development Indicators (WDI), ขอมล GDP จาก Economist Intelligence Unit (EIU) และ International Monetary Fund (IMF). แบบจำลองทใชเกยวของกบสมมตฐานของเศรษฐกจมหภาคในกรณตางๆและการเปลยนแปลงทางโครงสราง ทกษะ รวมถงความสอดคลองของคณสมบตกบตำแหนงงาน (Skill Matching) การผสานกนระหวางความดงเดมและความทนสมย ในลกษณะของแตละสาขาเศรษฐกจและโครงสรางตลาดแรงงานของประเทศกำลงพฒนา ไดสะทอนผานทางความแตกตางในดานคณภาพของงาน ระดบของผลตภาพ ระดบการคมครองทางสงคม ระดบการศกษาทสำเรจและคณสมบตอนๆ (Campbell, 2013) โดยเกณฑหลกๆ สองขอในการวดคณภาพของงาน (Job quality) กคอ 1) อตราการจางงานทไมมนคง (Vulnerable employment rate) ซงคำนวณจากจำนวนคนทำงานอสระและคนทำงานในกจการของครอบครว หารดวยจำนวนการจางงานทงหมด โดยอยบนฐานของการแบงผมงานทำทจำแนกตามสถานภาพในการจางงาน (ICSE) 2) อตราการการทำงานของผยากจน ซงคำนวณจากผมงานทำทมจากครวเรอน ทสมาชกอยใตเสนความยากจน โดยเทยบกบการการจางงานทงหมด เพอคดเปนสดสวนตอการจางงานทงหมด สำหรบโมเดลการจางงานของประเทศฟลปปนสในตวชวดทงสองตว การพยากรณใชสวนแบงตามสาขาเศรษฐกจทง 25 สาขา ซงการคำนวณสามารถจะเลอกลกษณะของการจางงาน รปแบบอนๆ เพมเขาไปในการพยากรณได เชน เรองการจางงานนอกระบบ กเปนประเดนทเพมเขามาได หากเปนประเดนทสนใจ

4.1.2) ผลการคาดประมาณ ผลจากการใชแบบจำลองในการคาดประมาณความตองการแรงงานในตลาดฟลปปนสจากงานศกษาพบวา จากการเตบโตของ GDP ทราวๆ รอยละ 5.2 ตอปในชวงปทพยากรณ โดยคาดการณใหการเตบโตของการจางงานเพมขนเรวกวาเลกนอยกวาอตราการเตบโตประชากรในวยแรงงาน ไดผลความตองการแรงงานทระดบ 5.4 ลานคน ตลอดชวงพยากรณในกรณท เศรษฐกจเตบโต ตามกรณฐาน นอกจากการประมาณการในเชงของจำนวนแลว ยงพบวาผมงานทำจำนวนมากนนเกยวของผลตภาพแรงงานทตำ เกยวของกบการจางงานทไมมนคง (Vulnerable employment) ซงสวนใหญ อยภาคนอกระบบ ตวเลขการจางการงานและการวางงานโดยทวไปจงไมสามารถสะทอนสถานการณแรงงานภายใตเศรษฐกจไดด ในขณะทแบบจำลองนสามารถทจะปรบการคาดประมาณการในสวนตวชวดทตองการ จะทราบเพมได ซงจะทำใหทราบถงคณภาพของการจางงานและมาตรฐานการครองชพของแรงงานได จากกรณของประเทศฟลปปนส ผลทไดจากแบบจำลองพบวา อตราผมงานทำของผททำงานทไมมนคง (Vulnerable Job) และผมงานทำทมาจากครอบครวยากจนมแนวโนมลดลง แตเมอดในเชงจำนวนแลว


เพมขนในชวงทผานมา ซงแสดงใหเหนวาในภาคการจางงานขนาดใหญนนถกขบเคลอนดวยประชากร วยแรงงาน แตมการเพมขนของงานทมคณคาในระดบทนอยกวา ขอมลทไดจากแบบจำลองยงสามารถทำใหวางนโนบายภาคอตสาหกรรม ไดเหมาะสม เพราะสามารถแสดงความเชอมโยงระหวางอตสาหกรรมและการเปลยนแปลงทางโครงสราง การจางงาน จากผลการคาดประมาณของประเทศฟลปปนส คาดวาอตราการเตบโตของการจางงานใน ภาคเกษตรจะมแนวโนมเตบโตชามากกวาแนวโนมเฉลยในอดต และสดสวนการจางงานภาคเกษตรกม แนวโนมลดลง ในสวนของภาคอตสาหกรรมกมอตราการเตบโตทชะลอตวลงเมอเทยบกบในอดต และมนยสำคญ ททำใหคาดการณไดวาจะเปนเชนนนเนองดวยภาคอตสาหกรรมมสดสวนของโอกาสในงานทมคณคา (Decent work) และผลตภาพของงานทสงกวา ผนวกกบอตราการเตบโตของการจางงานในภาคอตสาหกรรมการผลตในบางสาขาถกคาดการณใหมอตราการเตบโตตำทสด สบเนองจากผลการดำเนนทไมดอยางตอเนอง เหตทงหมดจงสะทอนออกมาวาภาคอตสาหกรรมจะมอตราการเตบโตทชะลอตวลงเมอเทยบกบในอดต สำหรบภาคบรการเปนภาคเศรษฐกจทใหญทสดของฟลปปนส ทงในแงของมลคาและการกำลงคนจากกำลงแรงงานของตลาด เนองจากในหลายสาขามผลตภาพแรงงานและโอกาสในงานทมคณคาทสง สาขาทมอตราการเตบโตของการจางงานทสง คอ การบรการทางไอท อยางไรกตามในแงของจำนวนผมงานทำตามรายสาขาเศรษฐกจแลว ภาคการคาสงและคาปลกและภาคเกษตรจะยงคงเปนสองภาคหลก ทจะยงคงดดซบกำลงแรงงานขนาดใหญไป โดยทงสองสาขามผลตภาพแรงงานทตำกวาและมสดสวนการจางงานทไมมนคงสงกวาสาขายอยอนๆ แบบจำลองสามารถทจะวเคราะหประเดนความไมสอดคลองของการจางงาน กบทกษะ (Skill mismatch) ซงเปนประเดนสำคญทตองวเคราะหถง กลาวคอความไมสอดคลองดงกลาว ไมเพยงแตนำไปสการวางงานทสงขน แตยงนำไปสการจางงานทไมสอดคลองกบตำแหนงงานทงในลกษณะทมคณสมบตทสงกวาตำแหนงงานและมคณสมบตทตำกวาตำแหนงงาน ซงกอใหเกดความสญเสยทางเศรษฐกจและทรพยากร ตารางท 4.2 รอยละของความไมสอดคลองระหวางคณสมบตกบตำแหนงงาน


ผลการคาดประมาณความไมสอดคลองของทกษะของแรงงานกบการจางงาน พบวา สดสวนของคนทมคณสมบตสงกวาตำแหนงงานมแนวโนมเพมขน และคนทมคณสมบตไมเพยงพอ กบตำแหนงงานมแนวโนมลดง เมอวเคราะหตามระดบการศกษาพบขอมลทนาสนใจวา การลดลงของ ความไมสอดคลองนนสวนใหญมาจากภาคการศกษาระดบทตำกวาระดบมธยมศกษา ในขณะสดสวน การจางงานในระดบทสงกวามแนวโนมทจะโตขน แตกมลกษณะของความไมสอดคลองระหวางทกษะกบตำแหนงงานสงขน และคาดการณวากำลงแรงงานทจบการศกษาในระดบมธยมศกษาจะมอตราการวางงาน ทสงขน ในขณะทระดบอดมศกษามแนวโนมอตราการวางงานทลดลง ในป 2559 ความสำคญอกประการหนงของแบบจำลองน คอ ความสามารถในการประยกตใชแบบจำลองกบการจดทำนโยบายระดบประเทศ โดยการปรบขอสมมตฐานเพอใหเกดกรณทางเลอกตางๆ เชน ในงานของฟลปปนสไดจำลองผลกระทบของนโยบายทางดายการคลง ผลจากแบบจำลองไดแสดงถง ระดบศกยภาพทางเศรษฐกจมหภาคสงคมและผลกระทบตอตลาดแรงงานในการบรรลวตถประสงคของรฐบาลเพอลดการขาดดลการคลงในระยะกลาง ผลกระทบทเกดขนกบตลาดแรงงานคอ อตราการเตบโตชาลงของการจางงาน อตราการเตบโตของผลตภาพแรงงานลดลงในกลมแรงงานทมาจากครอบครวยากจนและในกลมแรงงานททำงานทไมมนคง และจะมการวางงานสงขนในกลมทมการศกษาสง ทงนผลกระทบทางลบตางๆ อาจลดลงหากไปตดงบประมาณในโครงการทไมมประสทธภาพ โดยยงคงการใชจายทมประสทธภาพไวในโครงการสาธารณปโภคขนพนฐาน โครงการดานสขภาพ และโครงการดานการศกษา ซงเปนประเดนทาทายรฐบาลสหรฐทจะตองเผชญหนาตอไป ถงแมแบบจำลอง PEPM จะเปนแบบจำลองทมประโยชนมากตอการวเคราะห แตกมจดทสามารถปรบปรงไดอก เชน การจางงานสามารถวเคราะหใหละเอยดขนได เชน จำแนกตามเพศ หรอวเคราะหตอเพศเมอเกดผลกระทบจากตวแปรภายนอกหรอการเปลยนแปลงทางนโยบาย ขอมลการจางงานยงสามารถจำแนกตามภมภาคหรอพนทกได ซงขนอยกบความสนใจ เชนตองการเหนความ แตกตางระหวางในเมองกบนอกเมอง เชน ของฟลปปนส งานดานไอทสรางอตราการเตบโตใหกบการจางงานในเมอง แตงานภาคเกษตรกทำใหคนในชนบทมงานทำ ในแงของการกระทบ (shocks) ตวแปรภายนอกเขาไป เชน ภยพบต กจะเหนความนาสนใจของสดสวนคนทไดรบผลกระทบวาอาจจะไมเทากน การแบงแยกตามพนทยงทำใหเหนรปแบบของการยายถนในประเทศทมการเปลยนแปลงทางโครงสรางทางเศรษฐกจและ การจางงาน นอกจากนการเปลยนแปลงในทางเทคนคอนๆ กสามารถทำได เชน การใหการคาดการณ กำลงแรงงานเปนตวแปรภายใน ทตอบสนองตอการเปลยนแปลงตอภาพทางเศรษฐกจ โดยทไมตองมการปรบขอสมมตฐานภายนอก เพมตวกำหนด(determination block) ราคาและรายได และเพอใหสามารถวด การเปลยนแปลงทางโครงสรางไดดขนกควรใหคาสมประสทธทางเทคนค และคาสมประสทธอตสาหกรรม-อาชพ เปลยนแปลงตามชวงเวลาทพยากรณ หรอเรองการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจกบความไมสอดคลองในทกษะการจางงาน เปนตน


4.2) กรณ ศกษาประเทศเวยดนาม (Discrete Grey model (DGM), Reynold’s Averaged Simulation (RAS) และ logit odd-ratio) 4.2.1) ภาพรวมดานขอมลและแบบจำลอง ในสวนของประเทศเวยดนามงานวจยทเลอกมาศกษาทบทวนคองานวจยเรอง Labor Demand and Supply in Vietnam: The Medium to Long-Term Forecasts (2014)12 ซงไดแสดงๆ ใหเหนถงแบบจำลองและแนวคดวาการประมาณการการจางงานโดยจำแนกตามอตสาหกรรม จำแนกตามอตสาหกรรมและอาชพ รวมถงการคาดประมาณณอปสงคและอปทานในตลาดแรงงานจำแนกตามการศกษา โดยใชแบบจำลอง Discrete Grey model (DGM), Reynold’s Averaged Simulation (RAS) และ logit odd-ratio โมเดล โดยแนวคดของการพยากรณแสดงใหเหนดงแผนภาพกลาวคอ การพยากรณ ความตองการในแรงงาน (หรอเรยกกนอกอยางหนงวา การคาดประมาณการจางงาน) และอกดานหนงแสดงการพยากรณอปทานแรงงาน ซงในขนแรกจะสามารถแบงการพยากรณไดตามอตสาหกรรมและอาชพ และในขนตอไปกจะสามารถพยากรณประชากรวยแรงงาน (productive population forecast) และการพยากรณกลมประชากรทเปนกำลงแรงาน (economically active population forecast) โดยแบงตามเพศ อาย การศกษาทจบ โดยแผนภาพแสดงกรอบระยะกลาง-ระยะยาว ในการคาดประมาณซงเปนกรอบหลกจาก สำนกสถตแรงงานของประเทศอเมรกา (U.S Bureau of Labor Statistics) โดยปรบใหเขากบบรบทของประเทศเวยดนาม ตารางท 4.3 กรอบแนวคด

12 โดย Wang Lai Wang1 & Tuyen Thanh Tran


แบบจำลองนใชแบงภาคอตสาหกรรมเปน 21 อตสาหกรรม 9 อาชพ และการศกษา 3 ระดบ สมมตหลกคอความตองการแรงงานเกดจากความตองการทมาจากการเตบโตทางเศรษฐกจ โดยใชลกษณะบางประการทเกดของประชากรมาประการจำนวนอปทาน โดยแบงกลมวยแรงงาน อตราการมสวนรวมในแรงงาน และกลมทเปนกำลงแรงงาน โดยการพยากรณ GDP และมลคาเพมในแตละภาคอตสาหกรรมนนอยบนฐานของการเตบโตตามมลคาทางบญช ( Growth account method) ในสวนของการพยากรณการจางงานจำแนกตามอตสาหกรรมประยกตจาก Discrete Grey model (DGM) โดยการคาดประมาณสมประสทธอตสาหกรรมเศรษฐกจ ดานการพยากรณการจางงานตามอตสาหกรรมและอาชพ สามารถคำนวณไดจากจาก Multi-logit odd ratio หรอจากวธ RAS หลงจากไดพยากรณการจางงานตามอาชพแลว

4.2.2) ผลการคาดประมาณ ผลทไดจากการพยากรณอปสงคหรอความตองการแรงงานจำแนกตาม การศกษา คอ สดสวนการจางงานในการศกษากลม 3 คอ วทยาลยขนไปไดเพมขนราวๆ รอยละ 8 ในชวง ป 2554 เปนรอยละ 14 ในชวงป 2563 ในสวนของการจางงานในการศกษากลม 2 คอ สายอาชพ (Vocational training in general and professional) มสดสวนทคงทตลอดชวงพยากรณ คอทราวๆ รอยละ 8 ในชวงป 2554 เปนรอยละ 9 ในชวงป 2563 สวนกลมระดบกลม 1 คอระดบมธยมปลายหรอ ตำกวา มแนวลดลงมาจากรอยละ 85 ในชวงป 2554 เปนรอยละ 77 ในชวงป 2563 ตารางท 4.4 การพยากรณอปสงคแรงงานจำแนกตามการศกษา

ดานการพยากรณอปทานแรงงานจำแนกตามการศกษานน ในงานศกษานไดแสดงใหเหนวาประเทศเวยดนามมขอจำกดอยางมากในเรองของขอมลกลาวคอ อตราการเขาเรยนในโรงเรยนแสดงขอมลเปนสดสวนของผเขาเรยนจากประชากรในชวงอาย 6-24 ป ในแตละระดบชนเรยน (แบงเปนสามระดบชน)โดยการพยากรณขอมลอปทานแรงงานตองการขอมลหลกๆ สามสวน คอจำนวนประชากรวยทำงาน, ระดบการศกษาจบในทกชวงอายของประชากรวยทำงาน และสดทายคอ อตราการมสวนรวม ของกำลงแรงงานทจำแนกตามระดบการศกษา แตขอมลทประเทศเวยดนามมไมแสดงถงระดบการศกษาของ ผทอยในวยทำงานจำแนกตามอาย จงไมสามารถพยากรณไดดวยฐานขอมลของเวยดนาม และทงนถงแมจะพยายามตงสมมตฐานเขามาจากฐานของอตราการเขาเรยนวามผเขยนเทาน จะมผจบจำนวนเทาไหรนน กจะตดขดในสวนของอายในชวงอนๆ เชน เนองจากขอมลอตราการเขาเรยนในชวงขอมลอาย 20-24 ป เมอ หารดวยจำนวนประชากรในชวงอายกจะไดอตราจบจากวทยาลยทรอยละ 26 กจะทราบเพยงแตชวงอายนน ไมสามารถหาขอมลชวงอายอนได


อยางไรกตาม งานวจยจงใชแบบจำลองอนเพอพยากรณอตราการเขาเรยนในประเทศเวยดนาม โดยใชการวธเสนคาเฉลยเคลอนท รวมกบการปรบวธคำนวณ logit odd-ratio ทนำมาจากวธ BLS ของสำนกสถตแรงงานของสหรฐอเมรกามาใช โดยสาเหตทเลอกนำวธ BLS มาปรบใชเพราะ ผลของอตราการเขาเรยนตามระดบทไดนนจะเปนผลผลตของประเทศเวยดนาม ซงควรจะเปนวธทไดรบ การยอมรบโดยเฉพาะจากสถาบนทางการศกษาของประเทศเวยดนาม และกเปนเรองรฐบาลดวยทจะตดสนใจวางแผนในดานขอมลเพอใหเออตอการคาดประมาณในอนาคต ผลทไดจากการพยากรณอตราการเรยนของการศกษากลม C คอ วทยาลยขนไปไดเพมขนเลกนอยทรอยละ 8.6 ในชวงป 2554 เปนรอยละ 9 ในชวงป 2563 ในสวนของการจางงานในการศกษากลม B คอ สายอาชพ (Vocational training in general and professional) มสดสวนทเพมขนตลอดชวงพยากรณ คอทราวๆ รอยละ 2.4 ในชวงป 2553 เปนรอยละ 3.7 ในชวงป 2563 สวนกลมระดบกลม A คอระดบมธยมปลายหรอตำกวาไมมการเปลยนแปลงตลอดชวงพยากรณ ตารางท 4.5 สดสวนการเขาเรยนของนกเรยนจำแนกตามระดบการศกษา

ขอจำกดและขอเสนอแนะเชงนโยบายทไดจากพยากรณอปสงคและอปทานแรงงานในประเทศเวยดนาม 1. ประเทศเวยดนามไมมขอมลระดบจลภาค (Micro data) ซงการสำรวจขอมลภาวะการทำงานของประชากร (Labor Force Survey) ควรมการสำรวจทกป และดวยการขาดขอมลทำใหตองใชวธรวมจากการสำรวจสำมะโน ป 2542 กบป 2554 ซงอาจจะทำใหความไมคงทของชดขอมล อยบางในการพยากรณ ซงเปนผลจากการรวมชดขอมล 2. การจำแนกลำดบการศกษาควรมอยในรายละเอยดในการสำรวจขอมลภาวะการทำงานของประชากร เพอใหสามารถทำขอมลมาใชพยากรณอปสงค หรออปทาน ในสวนของขอมลการศกษามเพยงสองชด โดยชดแรก แบงการศกษาเปนสามกลมคอ 1) ไมมการศกษา 2) สายอาชพและวชาชพเฉพาะทาง (Vocational training in general and professional) 3) วทยาลยขนไป สำหรบในสวนกลมอปทานแรงงานกมการแบงเปนสามกลมเชนกนคอ กลม A) มธยมศกษาและตำกวา B) สายอาชพ (Vocational training) C) วทยาลย จากขอมลทเหนกพบวาดวยนยามและการแบงระดบขอมลการศกษา ทไมสอดคลองกนทำใหเกดปญหาการดความสมดลดานอปสงคและอปทานดานแรงงานในเวยดนาม


4.3) กรณศกษาประเทศสงคโปร (Manpower Employment Outlook Survey) 4.3.1) ภาพรวมดานขอมลและแบบจำลอง สงคโปรไมมการคาดประมาณความตองการกำลงคนระยะยาว แตใชการสำรวจ ความตองการกำลงคนเพอการจางงานในประเทศสงคโปรในลกษณะของขอมลตลาดแรงงาน โดยไดดำเนนการเปนรายไตรมาส โดยสำรวจเพอทจะวดความตงใจของนายจางวาจะเพมหรอลดจำนวนพนกงานหรอแรงงานของตนในชวงไตรมาสถดไป การคาดการณทครอบคลม การดำเนนการของกลมสำรวจกำลงคน (Manpower Group) เพอทจะทราบความตองการจางงานไดทำการมานานกวา 50 ป และเปนหนงในการสำรวจทเชอถอ ไดมากทสดในโลกในเรองการจางงาน ปจจยตาง ๆ ทหนนความสำเรจของการสำรวจ คอความเปนเอกลกษณ ทงในเรองของขนาดการสำรวจ ขอบเขต ความยงยน และเรองของประเดนการสำรวจทมงเนน นอกจากน การสำรวจของสงคโปรนนไมเพยงแตเนนการมองไปในอนาคต แตยงเนนไปทการศกษาขอมลยอนหลงเพอรายงานเกยวกบสงทเกดขนในอดตทผานมาพรอมกบภาพทจะเกดขนในอนาคต สำหรบวธการนนไดเลอกใชจากกลมตวอยางทวประเทศ ทงนในสวนของคำถามกลมตวอยางไดรบคำถามวา คณมการคาดวาการจางงานของพนทน ในชวงสามเดอนขางหนาจนถง สนเดอนมนาคม 255813 วาจะเพมขนหรอลดลงอยางไรจากไตรมาสในปจจบน โดยการสำรวจกรายงานผลเปนรายอตสาหกรรม 7 อตสาหกรรม (สาขาเศรษฐกจ) ไดแก สาขาการเงน การประกนภย และอสงหารมทรพย สาขาการผลต สาขาเหมองแรและการกอสราง สาขาโยธาและการศกษา สาขาอตสาหกรรมการคาสงคาปลก และสาขาการคมนาคมและขนสง วธการการสำรวจความตองการการจางงานจะดำเนนการโดยใชวธการใหเปนไปตามมาตรฐานสงสดในการวจยตลาด การสำรวจไดถกออกแบบเพอใหขอมลทไดแสดงภาพเศรษฐกจของประเทศ ขอบขายของขอผดพลาด (margin of error) ไมเกนรอยละ +/- 3.9

4.3.2) ผลการสำรวจความตองการจางงาน ขอมลจากการสำรวจนายจางในชวงไตรมาสท 1 ป 2558 พบวา นายจางรอยละ 19 คาดวาจะมการเพมจำนวนพนกงานในองคกร นายจางรอยละ 3 คาดวาจะมการจางงานลดลง นายจางรอยละ 78 คาดวาจะไมมการเปลยนแปลงจำนวนการจางงาน โดยสรปการคาดการณการจางงานสทธจะเพมขนทรอยละ 16 ตารางท 4.6 ภาพรวมความตองการในการจางงาน ไตรมาสท 1 ป พ.ศ. 2558

13 เปลยนตามชวงเวลาทถาม ตามแตละไตรมาส


โดยสาขาเศรษฐกจทคาดวาจะมการจางงานมากทสดคอ สาขาบรการ คาดการณวาจะมการจางงานเพมสทธทราวๆรอยละ 25 รองลงมา คอสาขาการคมนาคมและสาธารณปโภค (Transportation & utilities), สาขาการบรหารจดการภาครฐและการศกษา (Public Administration & Education sector) และสาขาคาปลกและคาสง โดยคาดวาจะมการจางงานเพมทรอยละ 20, 19 และ 18 ตามลำดบ

5) สรปภาพรวมตางประเทศทไดศกษา คณะวจยไดเลอกประเทศสำหรบทบทวนวธคาดประมาณกำลงคน ในเบองตนมา 3 ประเทศ คอประเทศ ฟลปปนส เวยดนาม และสงคโปร ดวยทงสามประเทศเปนประเทศในอาเซยนทม วธการประมาณ การใชฐานขอมล ทแตกตางกน ในประเทศฟลปปนสแบบจำลองขององคกรแรงงานระหวางประเทศ ไดใชฐานขอมลหลกจากตารางปจจยการผลตและผลผลต (Input-Output Table) และแบบจำลอง มความยดหยนโดยสามารถปรบแบบจำลองโดยเพมประเดนทมความสนใจเขาไปได เชน จากแบบจำลอง EPM ไมเพยงแตมความสนใจดานปรมาณแรงงานเทานน แตยงสนใจในประเดนเฉพาะ เชน คณภาพของงาน โอกาสในการทำงานทมากขนของคนทมาจากครวเรอนยากจน เปนตน สำหรบประเทศเวยดนาม พบวา งานดานกำลงคนสวนใหญ จะเนนไปทการวางแผนพฒนาทรพยากรมนษย ทงจากงานขององคกรระหวางประเทศและงานของกระทรวงตางๆ ทเกยวของของเวยดนาม เชน รายงานเรอง การฝกอาชพ ของ กระทรวงศกษาธการและการฝกอบรม (Ministry of Education and Training ) และสำหรบประเทศสงคโปรพบวา เคยมการพยากรณความตองการกำลงคนในอดต ประมาณป 2530-2541 แตปจจบนเปลยนวธทำโดยใชวธการสำรวจความตองการแรงงาน เนนการศกษาความตองการกำลงคนระยะสนดวยการสำรวจแบบวธสอบถามจากนายจางโดยตรง (Delphi Method) โดยไมไดประมาณการณจำนวนแรงงานในระยะยาว 4.2 การกำหนดรปแบบวธการการคาดประมาณความตองการกำลงคนและการผลตกำลงคน

การวางแผนกำลงคนเปนสงสำคญตอการบรหารจดการนโยบายดานตางๆ ของประเทศ อาท การศกษาและแรงงาน ประเทศตางๆ ตองคาดประมาณ (forecast) หรอฉายภาพ (project) กำลงคนในอนาคตเพอเปนแนวทางการในกำหนดนโยบายใหเหมาะสม โดยทวไปแลว ขอมลทนำมาใชในการคาดประมาณหรอฉายภาพสวนใหญเปนขอมลจากการสำรวจภาวะการมงานทำของประชากร (Labor Force Survey) รวมกบขอมลดานประชากรและการสำรวจอตสาหกรรม การปรบปรงขอมลดานกำลงคนใหทนสมยอยเสมอเปนสงจำเปน เนองจากแรงงานและเศรษฐกจนนเปลยนแปลงตลอดเวลาอาจทำใหผลการประมาณคาหรอการฉายภาพอาจเกดความคลาดเคลอนได สำหรบการประมาณการกำลงคนของตางประเทศสวนมากจะปรบปรงขอมลทก 5 ป โดยแบงระดบตามอตสาหกรรมและอาชพ การประมาณกำลงคนในตางประเทศ สวนใหญใชแบบจำลองทางเศรษฐมตระดบมหภาคในการคำนวณ (ตารางท 4.7 และ 4.8) แบบจำลองทใชในแตละประเทศแตกตางกนไปตามลกษณะเศรษฐกจและขอมลทนำมาใช และอาจไมสามารถชชดไดวาวธการเปนวธการทดทสด ขนอยกบความเหมาะสมและขอจำกดของขอมล


ตารางท 4.7 ภาพรวมการวางแผนกำลงคนของออสเตรเลย แคนาดา เยอรมน และฮองกง


ตารางท 4.8 ภาพรวมการวางแผนกำลงคนของญปน เนเธอรแลนด องกฤษ และสหรฐฯ


อยางไรกตาม งานวจยของ Bryant et al. (1973) ไดเปรยบเทยบวธการพยากรณกำลงคน 4 วธคอ Time Series projection, Bottom-up, Top-down และ Labor Market Analysis (LMA) พบวาแตละวธ มขอดและขอเสยทแตกตางกน ดงตารางท 4.9 ตารางท 4.9 วธการพยากรณกำลงคน

การเปรยบเทยบวธการพยากรณใชหลกเกณฑดงตอไปน Forecasting คอ ความสามารถในการประมาณความตองการกำลงคนในอนาคตหรอผลกระทบจากการคาคการณปญหาของกำลงคนทแทจรง Scheduling คอ ระยะเวลาของความพงพอใจตอการคาดการณกำลงคนทตองการ Cost คอ คาใชจายสำหรบการพยากรณกำลงแรงงาน Uncertainty คอ การประเมนความไมแนนอนของเหตการณในอนาคต Time horizon คอ ชวงระยะเวลาทพยากรณ (L คอ 10 ปหรอมากกวา; M คอ ประมาณ 5 ป; S คอ นอยกวา 1 ป) Aggregate คอ ความสามารถในการพยากรณกำลงคนทตองการทงหมด Individual คอ ความสามารถในการตรวจสอบความตองการงานของแตละบคคล


การประมาณการกำลงแรงงานตามการศกษานจะเรมตนดวยการใชแบบจำลอง Top-down เนองจากมขอดมากทสดและเหมาะสมตอขอมลทใชในการคำนวณและโครงสรางทางเศรษฐกจของประเทศไทย ขอมลทนำมาใชเปนขอมลจากการสำรวจภาวะการทำงานของประชากร (Labor Force Survey : LFS) อยางไรกตามการนำวธการของตางประเทศมาใชกบขอมลของประเทศไทยยงมขอจำกดหลายประการ การศกษาครงนจงใชการประยกตวธการของประเทศออสเตรเลยมาบางสวน เนองจากเปนวธการทสามารถ นำมาใชกบขอมลของประเทศไทยไดเหมาะสมมากทสด วธการประมาณการใชแบบจำลอง ARIMA สำหรบการประมาณการอปสงคแรงงานใชขอมลจำนวนแรงงานจากLFS ไตรมาสท 3 เรมตงแตป พ.ศ. 2536–2558 การประมาณการเรมจากการประมาณการอปสงคแรงงานภาครวมทงประเทศและจำแนกตามสาขาของอตสาหกรรมทสำคญตอการพฒนาประเทศ การประมาณการอปทานแรงงานใชขอมลกำลงแรงงานจาก LFS รวมกบขอมลการประมาณการจำนวนประชากรดวยโปรแกรม spectrum ทพฒนาโดยสถาบน Avenir Health วธการประมาณการใชแบบจำลอง Quadratic regression สำหรบการประมาณการอปทานแรงงาน สำหรบขนตอนการประมาณการของอปสงคแรงงานและอปทานแรงงาน มดงน

Testing policy change คอ การกำหนดผลกระทบจากนโยบายของรฐบาลตอระดบกำลงคน Hierarchy level คอ ประเภทของบคลากรทนำมาประยกตใชในวธการพยากรณ (U คอ ตำแหนง ผจดการหรอผบรหาร; M คอ ตำแหนงทางเทคนคและผตรวจสอบ; L คอ แรงงาน เชน แรงงานทใชในการผลต แรงงานในสถานททำงาน พนกงานธรการ) Static คอ สถานการณคงทเมอเทยบกบการเปลยนแปลงและผลกระทบในชวงเวลาหนง Dynamic คอ สถานการณเปนพลวตเมอเทยบกบการเปลยนแปลงและผลกระทบในชวงเวลาหนง ผลการเปรยบเทยบพบวา วธการพยากรณกำลงคนแบบจำลองบนลงลาง (Top-down approach) เปนวธทดทสดเมอเปรยบเทยบตามหลกเกณฑทกำหนด ดงตารางท 4.10 การพยากรณกำลงแรงงานแบบ บนลงลางเปนการวเคราะหภาพรวมเศรษฐกจทงประเทศลงมาทอตสาหกรรมและรายอาชพในแตละอตสาหกรรม ตารางท 4.10 การเปรยบเทยบวธการพยากรณกำลงคน


4.2.1 แบบจำลอง ARIMA แบบจำลอง ARIMA มขอสมมตวาคาปจจบนของคาสงเกตเปนฟงกชนเชงเสนของคาสงเกต และคาความเคลอนสมในอดต โดยสามารถเขยนในรปสมการไดดงน

โดย เปนคาสงเกตของอนกรมเวลาทเวลา t

เปนคาคงทในแบบจำลอง

เปนคาความคลาดเคลอนสมทเวลา t ซงมขอสมมตวา เปนตวแปรสมทเปน อสระกน คาเฉลยเทากบ 0 และความแปรปรวนคงท

เปนพารามเตอรในแบบจำลอง สวน p และ q เปนจำนวนเตมซงแสดงอนดบของแบบจำลอง ถา q = 0 จะเปนแบบจำลอง AR(p) แตถา p = 0 จะเปนแบบจำลอง MA(q)

การสรางแบบจำลอง ARIMA ขนตอนของการสรางแบบจำลอง ARIMA ตามแผนภาพ 4.1 แบงเปน 3 ขนตอน คอ 1. การกำหนด แบบจำลอง 2. การประมาณคาพารามเตอรของแบบจำลอง และ 3. การตรวจสอบแบบจำลอง 1. การกำหนดแบบจำลอง ขอมลอนกรมเวลาทจะนำมาสรางแบบจำลองตองมคณสมบตความนง (Stationary) คอ ลกษณะทางสถต เชน คาเฉลย ความแปรปรวน และลกษณะของสหสมพนธใน ตวเองคงทตลอดชวงเวลา ถาขอมลอนกรมเวลามแนวโนม (Trend) หรอความแปรปรวนไมคงท จะตองปรบใหมคณสมบตความนงกอนโดยการหาผลตาง (Differencing) หรอการแปลงรปกำลง (Power Transformation) ในการกำหนดแบบจำลองหรออนดบของแบบจำลองจะทำโดยการเปรยบเทยบลกษณะของฟงกชนสหสมพนธในตวเอง (Auto-correlation Function: ACF) และฟงกชนสหสมพนธในตวเองบางสวน (Partial Auto-correlation Function: PACF) ของคาสงเกต กบลกษณะของ ACF และ PACF ตามทฤษฎของแบบจำลอง ARIMA อนดบตางๆ ซงเสนอโดย Box-Jenkins (1976) 2. การประมาณคาพารามเตอรของแบบจำลอง เปนขนตอนการหาคาประมาณการของ แบบจำลอง โดยคาประมาณทไดนนใหคาความคลาดเคลอนนอยสด 3. การตรวจสอบแบบจำลอง การตรวจสอบแบบจำลองสวนใหญจะเปนการตรวจสอบวา สวนเหลอทไดจากตวแบบมลกษณะสอดคลองกบขอสมมตของความคลาดเคลอนหรอไม ถาไมสอดคลอง จะตองปรบแบบจำลองใหม และทำซำจนไดแบบจำลองทสอดคลองกบขอสมมตของความคลาดเคลอน


แผนภาพท 4.1 ขนตอนการสรางแบบจำลอง ARIMA

4.2.2 แบบจำลอง Quadratic regression การคาดประมาณอปทานแรงงานไดนำแบบจำลองทางเศรษฐมตมาใชในการคาดประมาณอปทานของแรงงาน เนองจากประชากรไทยในแตละชวงอายและการเขาสตลาดแรงงานของประชากรมการเปลยนแปลงอยางไมคงท (Non-linear) การคาดประมาณจงเปนการประมาณแนวโนมแบบ Non-linear regression โดยใชแบบจำลอง Quadratic regression หรอ Polynomial regression order two ในการคาดประมาณอปทานของแรงงาน ดงสมการท (1)

Quadratic Model

(1)

ปจจยดานจำนวนประชากรเปนปจจยทมนยสำคญตอการกำหนดอปทานของจำนวนแรงงาน ดงนนจงกำหนดใหอปทานของแรงงานถกกำหนดโดยจำนวนประชากร ดงสมการท (2)

(2)

โดยท y คอ กำลงแรงงาน x คอ จำนวนป pop คอ จำนวนประชากร

ขอจำกดของการประมาณดวยวธขางตน คอ จำนวนประชากรจากการคาดประมาณไดจากโปรแกรม spectrum ทพฒนาโดยสถาบน Avenir Health ซงการคาดประมาณประชากรไมสามารถทจะคาดประมาณตวเลขประชากรไดอยางละเอยด เชน จำแนกตามระดบการศกษา หรอจำแนกตามอตสาหกรรม เนองจากการตองใชฐานขอมลทละเอยดและใชขอมลเปนจำนวนมาก ดงนนการคาดประมาณอปทานแรงงานจะเพมตวแปรประชากรเฉพาะการศกษาทจำแนกตามเพศและชวงอายของประชากรเทานน


4.3 การนำบทเรยนจากตางประเทศมาปรบใชและขอควรคำนงถง

การนำบทเรยนจากตางประเทศมาปรบใชในการพยากรณของไทยนน ไมสามารถทจะนำบทเรยนจากประเทศใดประเทศหนงมาใชไดอยางสมบรณแบบ แตสามารถเลอกและนำแตละวธมาใชได โดยมขอทจะตองคำนงถงทสำคญสามประการ คอ 1. ความสอดคลองของชวงเวลาคาดประมาณกบวธทใช เชน หากผวางนโยบาย (Policy Planner) ตองการการคาดประมาณทใหขอมลไดแมนยำสงและรวดเรว ตองการขอมลททนตอเหตการณ กอาจจะเลอกใชวธการสำรวจแบบประเทศสงคโปร (Manpower Employments Outlook Survey) เปนตน หรอหากตองการขอมลทยงคงมความแมนยำสง และสามารถใชเพอการคาดประมาณในระยะยาวไดนน หนงในวธ ทใชไดดและไดรบการยอมรบอยางกวางขวางคอ วธ BLS ซงเปนวธทประเทศอเมรกา ไดใชมากกวา 30 ป 2. ความจำเปนในการสรางฐานขอมลทประเทศตองใชจะตองมการเรมเตรยมการตงแตตอนนเพอใหมฐานขอมลทสมบรณใชในอนาคต เชน หากประเทศไทยตองการทจะใชวธ BLS กมความจำเปนทจะตองใชขอมล Replacement need (การทดแทนแรงงาน) ซงจะใชขอมลอตราการตาย อตราการออกจากแรงงาน (ในแตละอาย อาชพ และอตสาหกรรม เปนตน) เพอทจะทราบไดวามแรงงานทหยดประกอบอาชพแตละปเปนจำนวนเทาไหร และเพอทจะไดวางแผนทดแทนแรงงานทหายไปไดอยางถกตอง อนงนอกจากวธ BLS แลว กยงสามารถนำขอมล Replacement need ไปใชกบแบบจำลองการคาดการณแรงงานในแบบจำลองอนๆ ไดและทำใหมความสมบรณขน จงสรปไดวาการสรางฐานขอมลทสำคญและจำเปนโดยเฉพาะขอมล Replacement need เปนเรองทจะตองตระหนกถงและเรมทำตงแตวนน 3. ประเดนทจะขาดไมไดเลยในการพยากรณดวยแบบจำลองใดกตาม คอ การคำนงถงเรองการเคลอนยายแรงงานระหวางประเทศ ดวยปจจบนประเทศไทยไดมการตกลงเรองกรอบการคาเสร ซงมผลตอการเคลอนยายแรงงาน ทงจากการขยายตำแหนงงานหรอลดตำแหนงงานกด เนองจากการผลตกำลงคนในปจจบน ไมไดใชเวลามากเหมอนในอดตเพราะมนำเขาสงออกแรงงาน (การเคลอนยายแรงงาน) โดยเฉพาะในสายวชาชพ เชน แพทย พยาบาล ไปทำงานในตางประเทศเปนจำนวนมาก ซงหากไมมการตระหนกถงประเดนน ไมวาจะผลตบคลากรมามากเทาใดกตามกไมเพยงพอกบความตองการ ในทางกลบกนในบางวชาชพ กมการนำเขา คนทำงานมาจากตางประเทศ เชน วศวกรในสาขาขาดแคลน การเฝาระวงตดตามขอมลการเคลอนยายแรงงาน (Monitoring) ระหวางประเทศ จงมความสำคญกบการพยากรณไดอยางถกตองมากขน จากการนำบทเรยนจากตางประเทศมาปรบใชใหเหมาะสมกบขอมลของประเทศไทยสำหรบ การประมาณการกำลงแรงงานจะประยกตใชวธการแบบ Bureau of Labor Statistics (BLS) เปนวธการหลกและใชการคำนวณบางขนตอนใชจากวธการอนมาเสรม เพอใหไดคาประมาณความตองการกำลงแรงงาน ทตรงตามความเปนจรงมากทสดภายใตขอจำกดของขอมลทนำมาวเคราะห 4.4 วธการประมาณความตองการแบบ BLS กบขอมลของประเทศไทย

การประมาณการดวยวธ BLS มหลายประเทศทนำมาใชสำหรบการประมาณคาความตองการกำลงแรงงานในอนาคต เชน สหรฐอเมรกา เกาหล ฮองกง อยางไรกตามการนำวธการ BLS ไปใชในแตละประเทศ มการประยกตใชใหเหมาะสมกบขอมลและลกษณะอาชพของแตละประเทศ วธการ BLS แบงการประมาณการ ออกเปน 2 ขนตอนตามแผนภาพท 4.2 โดยขนแรกทำการประมาณจำนวนความตองการกำลงแรงงานและ


ประมาณจำนวนอปทานของกำลงแรงงานในอนาคต ขนทสองนำจำนวนกำลงแรงงานทงสองสวนมารวม เขาดวยกน (Matching) ดวยเมทรกซคณสมบตของอาชพของแตละอตสาหกรรม (Industry-occupation matrix) ผลลพธทไดสามารถแบงกลมกำลงแรงงานทประมาณการออกเปน 3 กลม ดงน 1. กลมกำลงแรงงานเทากนระหวางความตองการแรงงานและอปทานแรงงาน (Labor Supply-Demand Matching) 2. กลมอปทานแรงงานมากกวาความตองการแรงงาน (Excess Supply of Labor) 3. กลมความตองการแรงงานมากกวาอปทานแรงงาน (Excess Demand of Labor) แผนภาพท 4.2 กรอบแนวคดการประมาณการดวยวธ BLS

โดยขนตอนประมาณการดวย BLS มดงน 1) การประมาณการอปสงคแรงงาน (Labor Demand Forecasting) 1.1) การประมาณการอตราการเตบโตของการจางงานตามภาพรวมของแตละอตสาหกรรมโดยแบงตามตำแหนงงาน ระดบการศกษาหรอทกษะฝมอ (high, medium, low skill) ขอมลทใชสำหรบ การประมาณอตราการเตบโตของการจางงานตามตารางท 4.11 วธการวเคราะหทางเศรษฐมตจะใชวธแบบจำลองเวกเตอรการปรบตวสดลยภาพระยะยาว (Vector Error Correction Model: VECM) เนองจากลกษณะของขอมลทใชในการทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรเปนขอมลเชงอนกรมเวลา (Time Series) แบบจำลองพยากรณระดบการจางงานของประเทศสามารถเขยนไดดงน


โดยท คอ ระดบการจางงาน

คอ ดชนผลผลตอตสาหกรรม

คอ สดสวนปจจยทนตอแรงงาน

คอ อตสาหกรรม

คอ เวลา การใชแบบจำลอง VECM พยากรณตวแปรใดตวแปรหนง จะตองทดสอบกอนวาตวแปร ทกตวในแบบจำลองมคณสมบตความไมนง (Non-stationary) หรอไม วธ Unit Root Test ทใชทดสอบ คอ Augmented Dickey Fuller (ADF) Test และทดสอบตอไปวาตวแปรดงกลาวมความสมพนธเชงดลยภาพระยะยาว (Cointegration) หรอไม โดยใชวธ Johansen Test การประมาณคาพารามเตอรของความสมพนธเชงดลยภาพระยะยาวของตวแปรทมากกวาสองตวขนไปใชวธ Maximum Likelihood และประมาณคา Cointegrating Vector จากนนทำการประมาณคาสมประสทธของแบบจำลอง Vector Error Correction Model แลวจงนำไปพยากรณระดบการจางงานเพอนำมาใชประมาณการอตราการเตบโตของการจางงาน ตอไป แนวโนมของอตราการเตบโตของการจางงานในแตละอตสาหกรรมทไดจากการประมาณการ จะตองผานการตรวจสอบจากผเชยวชาญในแตละอตสาหกรรม กอนจะนำมาใชในการประมาณการอตราการเตบโตของการจางงานในลำดบตอไป อยางไรกตามวธการประมาณ อตราการเตบโตของการจางงานของ อปสงคสามารถปรบเปลยนไดตามความเหมาะสมของขอมลและการกำหนด scenario ในแบบจำลอง เชน นโยบายสงเสรม 10 อตสาหกรรมเปาหมายของรฐบาล วกฤตการณทางเศรษฐกจ เปนตน

1.2) การประมาณความตองการแรงงานจากการทดแทนตำแหนงงานทวางลงดวยหรอ Replacement neesds ประมาณการโดยใช Replacement rate ใชวธทางเศรษฐมตโดยใชแบบจำลอง โพบทในการหาความนาจะเปนของการทดแทนตำแหนงงาน ดงสมการตอไปน

Replacement rate = Occupational Transfer Rate + Labor Force Exit Rate กำหนดให

Occupational Transfer Rate: Prob(Transfer) =f(age, sex, occupation, education, Unemployment rate) Labor Force Exit Rate: Prob(Exit) =f(age, sex, age*sex, occupation, education)


ตารางท 4.11 ขอมลการประมาณการอปสงคแรงงาน

1.3) สรางเมทรกซคณสมบตของอาชพของแตละอตสาหกรรม (Industry-occupation matrix) ตวอยางตามตารางท 4.12 เนองจากเมทรกซคณสมบตยงไมมการจดทำขน ดงนนการสรางเมทรกซคณสมบตจงใชการวเคราะหจากขอมล Labor Force Survey ของสำนกงานสถตแหงชาตและสงใหผเชยวชาญในแตละอตสาหกรรมตรวจสอบกอนนำมาใชจรง ตารางท 4.12 ตวอยาง Industry-occupation matrix

2) การประมาณการอปทานแรงงาน (Labor Supply Forecasting) คอ การประมาณอตรา การเตบโตของจำนวนแรงงานทจะเขาสตลาดแรงงานตามระดบการศกษา ใชวธการประมาณการแนวโนม (Trend projection) สำหรบขอมลทนำมาวเคราะหใชขอมลตามตารางท 4.13 ตารางท 4.13 ขอมลการประมาณคาอปทานแรงงาน


ขอจำกดในการประมาณความตองการกำลงแรงงานแบบ BLS กบขอมลของประเทศไทย 1. ขอมลทใชสำหรบการวเคราะหมาจาก 2 แหลง คอ การสำรวจภาวะการมงานทำ (LFS) และ การสำรวจสถานภาพทางเศรษฐกจและสงคม (SES) 1.1 การศกษาจำเปนตองใชขอมลยอนหลงหลายป แตการเกบรวบรวมขอมลมการเปลยนและพฒนารหสทใชในการกำหนดอาชพและอตสาหกรรมทละเอยดยงขน และเปนสาขาทใหม จงยากตอการทจะรวบรวมขอมลกบขอมมลในอดตและปรบขอมลใหมความใกลเคยงกนมากทสดหรอมความคลาดเคลอน นอยทสด 1.2 การกำหนดรหสของอาชพและอตสาหกรรมของขอมลทง 2 แหลง ชวงเวลาในการปรบเปลยน รหสทใชในการเกบรวบรวมขอมลเกดขนไมพรอมกน

2. ขอมลทนำมาศกษาไมสามารถระบจำนวนปประสบการณของแรงงานได การเขาสตลาดแรงงานของแรงงานไทยสวนหนงทำงานไมตรงกบสาขาวชาทเรยนมา และถาหากมการเปลยนงานสวนหนงจะเปลยนไปทำงานทแตกตางจากอาชพเดมจงไมสามารถทจะสะทอนประสบการณการทำงานในปจจบน หรอการทำงาน ในสาขาวชาทจบมาไดอยางแมนยำ 3. การศกษารายละเอยดของแรงงานโดยจำแนกอตสาหกรรม อาชพ ตำแนงงาน และระดบ การศกษาทสำเรจ ขอมลทไดออกมาเปนขอมลทไมตอเนองและไมสามารถสะทอนสภาพแรงงานในสงคมไดเนองจากการแบงรายละเอยดทซำซอนจะสงผลใหขอมลในบางกลมขาดหายไปในบางป

14 ประชากรททำงานเชงเศรษฐกจ (economically active population) ประกอบดวยคนทมงานทำอย และคนทไมมงานทำแตกำลงหางานทำ


5.1 การคาดประมาณอปสงคแรงงาน

การคาดประมาณอปสงคตอแรงงานหรอความตองการแรงงานในการศกษานใชขอมลจากการสำรวจภาวะการทำงานของประชากร (Labor Force Survey) โดยสำนกงานสถตแหงชาตตงแตป พ.ศ. 2536–2558 (ขอมลทใชเปนการสำรวจในไตรมาสท 3 ซงถอวาเปนชวงทแรงงานทำงานในภาคหรออาชพประจำของตนมากทสด) การเกบรวบรวมขอมลในการสำรวจครอบคลมแรงงานทงในภาครฐ ภาคเอกชน และผประกอบอาชพอสระ การวเคราะหความตองการแรงงานในสวนนใชแบบจำลอง ARIMA (Autoregressive Integrated Moving Average Model) ตามทไดกลาวไปแลวในบทท 4 ผลการพยากรณทไดสะทอนถงความตองการแรงงานใน 10 ปขางหนา (พ.ศ. 2559–2568) และนำมาใชวเคราะหแนวโนมแรงงานตามกจกรรมทางเศรษฐกจ และความตองการแรงงานในกลม S&T และ non-S&T ในอนาคต

5.1.1 ผลการคาดประมาณอปสงคแรงงาน 1) อปสงคตอแรงงานจำแนกตามกจกรรมทางเศรษฐกจ จากการพยากรณจำนวนแรงงานของประเทศไทยในชวงป พ.ศ. 2559–2563 พบวา ความตองการแรงงานมแนวโนมเพมขนทกปแตในอตราทตำ อตราการเพมขนเฉลยตลอดชวงปพยากรณ คดเปนประมาณรอยละ 0.65 ตอป ความตองการแรงงานในป พ.ศ. 2559 มจำนวน 38.73 ลานคน เพมเปน 39.25 ลานคน และ 39.75 ลานคน ในป พ.ศ. 2561 และป พ.ศ. 2563 ตามลำดบ (โปรดดแผนภาพท 5.1 และ 5.2) เมอพจารณาตามกจกรรมทางเศรษฐกจ พบวา ภาคบรการยงคงเปนภาคทมจำนวนแรงงานมากทสด อตราการเตบโตเฉลยตลอดชวงปทพยากรณอยทประมาณรอยละ 0.80 ตอป ความตองการแรงงานในภาคบรการนนเทากบ 16.79 ลานคนในป พ.ศ. 2559 เพมขนเปน 17.11 ลานคนในป พ.ศ. 2561 และ 17.33 ลานคนในป พ.ศ. 2563 ตามลำดบ ภาคทมการจางงานรองลงมาคอภาคเกษตร จากการพยากรณจำนวนแรงงานในภาคเกษตร พบวาความตองการแรงงานมจำนวนลดลงในป พ.ศ. 2559 และ ป พ.ศ. 2560 แลวจงปรบตวเพมขนในชวงถดมาโดยคดเปนอตราการเตบโตเฉลยตลอดชวงพยากรณประมาณรอยละ 0.44 ตอป จำนวนการจางงานทพยากรณเทากบ 12.95 ลานคนในป พ.ศ. 2559 เพมขนเลกนอยเปน 13.01 ลานคนในป พ.ศ. 2561 และ 13.17 ลานคนในป พ.ศ. 2563 ตามลำดบ ภาคอตสาหกรรมเปนภาคทมการจางงานนอยทสด จากการพยากรณพบวาแรงงานในอนาคตของภาคอตสาหกรรมมแนวโนมเพมขนคดเปนอตราการเตบโตเฉลยตลอดชวงการพยากรณประมาณรอยละ 2.82 ตอป ในป พ.ศ. 2559 จะมจำนวนแรงงานประมาณ 9.06 ลานคนและเพมขนเปน 9.58 ลานคน ในป พ.ศ. 2561 และ 10.14 ลานคนในป พ.ศ.2563 ตามลำดบ

5 การคาดประมาณอปสงคและอปทานของแรงงาน


ขอสงเกตจากสภาวการณในปจจบนเหนไดวาจำนวนแรงงานภาคอตสาหกรรมและบรการไดรบผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจและวกฤตการเมองสงผลทำใหอตราการเตบโตของภาคธรกจหยดชะงกและทำใหการจางงานไมเตบโตมากนก นอกจากน แรงงานในภาคเกษตรกรรมยงไดรบผลกระทบจาก ภยธรรมชาตและราคาสนคาเกษตรตกตำสงผลใหแรงงานบางสวนเขามาทำงานในภาคอตสาหกรรมและบรการ แผนภาพท 5.1 ผลการพยากรณจำนวนแรงงานของไทย ตงแต ป พ.ศ. 2559-2563

แผนภาพท 5.2 อตราการเตบโตของจำนวนแรงงานของไทย ตงแต ป พ.ศ. 2536-2563


แผนภาพท 5.3 ผลการพยากรณจำนวนแรงงานของไทย ตงแต ป พ.ศ. 2559-2568

แผนภาพท 5.4 อตราการเตบโตของจำนวนแรงงานของไทย ตงแตป พ.ศ. 2536-2568


ตารางท 5.1 จำนวนแรงงานและอตราการเตบโตของจำนวนแรงงานของไทย ตงแต ป พ.ศ. 2536-2568


ตารางท 5.2 อตราการเตบโตของจำนวนแรงงานเฉลยตลอดชวงพยากรณ

2) อปสงคตอแรงงานจำแนกตามกจกรรมทางเศรษฐกจและระดบการศกษา ผลจากการวเคราะหอปสงคตอแรงงานจำแนกตามกจกรรมทางเศรษฐกจและระดบ การศกษาพบวาความตองการแรงงานในภาคเกษตรมแนวโนมลดลงทกปในอตรารอยละ -3.32 ตอป ในป พ.ศ. 2568 สดสวนความตองการแรงงานในภาคเกษตรกรรมสวนใหญ คอกลมกำลงแรงงานทจบการศกษา ตำกวาระดบประถมศกษา ขณะเดยวทความตองการแรงงานทมอตราการขยายตวมากทสดเปนผทจบ การศกษาในระดบตงแตปรญญาตรขนไปโดยมอตราการขยายตวอยทรอยละ 5.74 ตอป อตราการขยายตว ทสงขนนเนองจากความตองการแรงงานในภาคเกษตรกรรมททำงานในตำแหนงวจยและพฒนาและใชเทคโนโลยในการทำงานสงผลตอความตองการแรงงานทจบการศกษาในระดบทสงขนเพอทำงานในตำแหนง ทตองใชความรความสามารถทสงขน ความตองการแรงงานทมอตราการขยายตวนอยทสดเปนกลมผทจบในระดบมธยมศกษาตอนตนโดยมอตราการขยายตวอยทรอยละ 2.30 ตอป สวนระดบตำกวาประถมศกษา ประถมศกษา และ ปวส. หรออนปรญญานนมแนวโนมลดลงทกป เมอพจารณาพบวา ความตองการแรงงานในภาคอตสาหกรรมมแนวโนมเพมขนทกป โดยคดเปนอตราการขยายตวรอยละ 1.36 ตอป ความตองการแรงงานในภาคอตสาหกรรมสวนใหญเปน กลมแรงงานทจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนโดยเพมขนจาก 1.85 ลานคนในป พ.ศ. 2559 เปนจำนวน 2.24 ลานคนในป พ.ศ.2568 หรอคดเปนอตราการขยายตวรอยละ 2.17 ตอป ยงไปกวานน ความตองการ แรงงานทจบปวส. หรออนปรญญามอตราการขยายตวสงทสดคดเปนรอยละ 5.97 ตอป สาเหตหนงอาจมาจากภาคอตสาหกรรมตองการแรงงานทมความรความสามารถและมประสบการณในการทำงานทำใหความตองการแรงงานทจบปวส. หรออนปรญญามอตราการขยายตวมากทสด ขณะเดยวกนตลาดแรงงานตองการ ผทจบระดบประถมศกษาและตำกวาลดลงสะทอนใหเหนวาภาคอตสาหกรรมตองการบคลากรทมความรและความเชยวชาญเพมมากขน ภาคบรการจดเปนอตสาหกรรมทมอตราการขยายตวของความตองการแรงงานสงทสด คดเปนรอยละ 2.52 ตอปและมแนวโนมเพมขนทกป ความตองการแรงงานในภาคบรการสวนใหญเปนผทจบตงแตระดบปรญญาตรขนไปและมอตราการขยายตวเพมขนรอยละ 4.71 ตอป สวนความตองการแรงงานทมอตราการขยายตวตำทสด คอผทจบมธยมศกษาตอนตนโดยมอตราการขยายตวคดเปนรอยละ 0.45 ตอป นอกจากน ตลาดแรงงานในภาคบรการตองการผทสำเรจการศกษาระดบตำกวาประถมศกษาลดลงโดยมอตราการขยายตวตดลบคดเปนรอยละ -3.76 ตอป จากทกลาวมานแสดงใหเหนวาตลาดแรงงานในภาคบรการ มความตองการผทจบระดบการศกษาทสงขน (ดงตารางท 5.3)


ตารา

งท 5

.3 ป

ระมา

ณกา

รจำน

วนอป

สงคแ

รงงา

นจำแ

นกตา

มกจก

รรมท

างเศ

รษฐก

จและ

ระดบ

การศ

กษา

ป พ

.ศ.2

559

– 25

68


ตารา

งท 5

.3 (

ตอ)


3) อปสงคตอแรงงานจำแนกตามระดบการศกษาและสาขาวชา ผลการศกษาอปสงคตอแรงงานจำแนกตามสาขาทสำเรจการศกษา พบวา ความตองการแรงงานทจบสาขาเกษตรศาสตรมแนวโนมเพมขนและมอตราการขยายตวสงทสดคดเปนรอยละ 8.96 ตอป โดยเฉพาะผทสำเรจการศกษาในระดบปรญญาตรและสงกวา ขณะทความตองการแรงงานทจบปวส. หรออนปรญญาในสาขาเกษตรศาสตรมอตราการขยายตวตำทสด ผทจบสาขาการบรการมแนวโนมเพมขนเปนอนดบสองรองจากสาขาเกษตรศาสตรโดยคดเปน อตราการขยายตวรอยละ 6.64 ตอป ในสาขาน ตลาดแรงงานมความตองการเพมขนในทกระดบการศกษา ระดบการศกษาทมอตราการขยายตวสงทสด คอ ผทสำเรจการศกษาระดบสงกวาปรญญาตร ขณะทผทจบสาขาการศกษามอตราการขยายตวรอยละ 5.75 ตอป โดยตลาดตองการแรงงานทจบสาขานในระดบสงกวาปรญญาตร นอกจากน สาขาสงคมศาสตร วทยาศาสตร และวศวกรรมศาสตร เปนสาขาทมอตรา การขยายตวของความตองการแรงงานใกลเคยงกนคดเปนรอยละ 3.56 ตอป รอยะละ 4.19 ตอป และรอยละ 3.10 ตอป ตามลำดบ ตลาดแรงงานตองการบคลากรทจบสาขาสงคมศาสตรในระดบ ปวช. และบคลากรทจบสาขาวทยาศาสตรและวศวกรรมศาสตรในระดบสงกวาปรญญาตรมากทสด สวนความตองการแรงงานทจบสาขาสขภาพและสวสดการมอตราการขยายตวตำทสด โดยคดเปนรอยละ 1.72 ตอป แรงงานทจบระดบ ปวช. มอตราการขยายตวสงสดคดเปนรอยละ 24.29 ตอป ขณะทแรงงานทจบในระดบสงกวาปรญญามอตราการขยายตวตดลบมากทสดคอรอยละ -33.33 ตอป สาขา ทมอตราการขยายตวตดลบ คอ สาขามนษยศาสตร โดยความตองการแรงงานสาขามนษยศาสตรในระดบปรญญานนมอตราการขยายตวทตดลบรอยละ -2.80 ตอป (ดงตารางท 5.4–5.8)


ตารา

งท 5

.4 ป

ระมา

ณกา

รอปส

งคแร

งงาน

ระดบ

ประก

าศนย

บตรว

ชาชพ

(ปวช

.) จำ

แนกต

ามสา

ขาวช

า ป

พ.ศ

.255

9 –

2568


ตารา

งท 5

.5 ป

ระมา

ณกา

รอปส

งคแร

งงาน

ระดบ

ประก

าศนย

บตรว

ชาชพ

ชนสง

(ปวส

.) หร

ออนป

รญญ

า จำ

แนกต

ามสา

ขาวช

า ป

พ.ศ

.255

9 –

2568


ตารา

งท 5

.6 ป

ระมา

ณกา

รอปส

งคแร

งงาน

ระดบ

ปรญ

ญาต

ร จำ

แนกต

ามสา

ขาวช

า ป

พ.ศ

.255

9 –

2568


ตารา

งท 5

.7 ป

ระมา

ณกา

รอปส

งคแร

งงาน

ระดบ

สงกว

าปรญ

ญาต

ร จำ

แนกต

ามสา

ขาวช

า ป

พ.ศ

. 255

9 –

2568


ตารา

งท 5

.8 ป

ระมา

ณกา

รอปส

งคแร

งงาน

ทกระ

ดบกา

รศกษ

า จำ

แนกต

ามสา

ขาวช

า ป

พ.ศ

. 255

9 –

2568


4) อปสงคตอแรงงานจำแนกตามระดบการศกษา ในกลม S&T และ Non-S&T จากการพยากรณจำนวนแรงงานในกลม S&T พบวาตงแต ป พ.ศ.2559-2568 ความตองการแรงงานมแนวโนมเพมขนทกปโดยมอตราการขยายตวเฉลยอยทรอยละ 6.91 ตอป ระดบ การศกษาของแรงงานทมความตองการมากทสดในป พ.ศ. 2568 คอแรงงานทจบระดบปวส. หรออนปรญญาซงมอตราการขยายตวรอยละ 9.65 ตอป สวนความตองการแรงงานในระดบปรญญาตรมสดสวนทสงรองลงมาและมอตราการขยายตวเพมขนรอยละ 7.29 ตอป (ดงตารางท 5.9) ความตองการแรงงานในกลม Non-S&T อยในระดบทมากกวาในกลม S&T เนองจากเปนกลมทรวมสาขาวชาทางดานการบรการ (ซงเปนกลมทมสดสวนจำนวนแรงงานทสงของประเทศ) ความตองการแรงงานในกลม Non-S&T มอตราการขยายตวเพมขนรอยละ 2.99 ตอป ในกลมน ความตองการแรงงานทจบระดบปรญญาตร มจำนวนมากทสด ขณะทอตราการขยายตวของความตองการแรงงานทจบระดบปรญญาโทมอตราการขยายตวสงสดคดเปนรอยละ 5.01 ตอป (ดงตารางท 5.10)


ตารา

งท 5

.9 ป

ระมา

ณกา

รจำน

วนอป

สงคแ

รงงา

นและ

อตรา

การเ

ตบโต

ของจ

ำนวน

แรงง

านใน

กลม

S&T

ตา

รางท

5.1

0 ป

ระมา

ณกา

รจำน

วนอป

สงคแ

รงงา

นและ

อตรา

การเ

ตบโต

ของจ

ำนวน

แรงง

านใน

กลม

Non-

S&T


5) ประมาณการจำนวนแรงงาน จำแนกตามกจกรรมทางเศรษฐกจ ในการคาดการณแนวโนมจำนวนแรงงานจำแนกตามกจกรรมทางเศรษฐกจ คณะวจย ใชขอมลจากการสำรวจภาวะการมงานทำของประชากรในชวงป พ.ศ. 2544-2558 ขณะทการแบงกลมอตสาหกรรมนนใชรหสอตสาหกรรมระดบ 2 หลก (2-Digit Industry Code) ในชวงเวลาดงกลาวรหสอตสาหกรรมทใชนนแตกตางกนโดยสามารถจำแนกออกไดเปนสองชวงเวลาดงน 1. ระหวางป 2544-2553 ใชรหสอตสาหกรรมแบบ International Standard Industrial Classification of All Economic Activities (ISIC) 2. ระหวางป 2554-2558 ใชรหสอตสาหกรรมแบบ Thailand Standard Industrial Classification (TSIC 2009) ในการประมาณการ คณะวจยใชแบบจำลอง ARIMA ซงจำเปนตองใชขอมลอนกรมเวลา (time series) เพอใหไดผลลพธทถกตองตามหลกทฤษฎมากทสด การทรหสอตสาหกรรมแตกตางกนทำใหการรวมขอมล 2 ชดนนเปนไปไดยาก อยางไรกตาม คณะวจยไดทำการรวมขอมลทงสองชดเขาดวยกน โดยเทยบเคยงลกษณะกจกรรมทางเศรษฐกจของอตสาหกรรม ผลจากการรวมขอมลสามารถจำแนกตามกจกรรมทางเศรษฐกจได 16 กลม ดงน 1. เกษตรกรรม การปาไม และการประมง 2. การทำเหมองแรและเหมองหน 3. การผลต 4. การไฟฟา กาซ และการประปา 5. การกอสราง 6. การขายสงและการขายปลก การซอมยานยนตและจกรยานยนต 7. การขนสงและสถานทเกบสนคา 8. ทพกแรมและบรการดานอาหาร 9. กจกรรมทางการเงนและการประกนภย 10. กจกรรมดานอสงหารมทรพย การใหเชา และกจกรรมทางธรกจ 11. การบรหารราชการ การปองกนประเทศ และการประกนสงคมภาคบงคบ 12. การศกษา 13. กจกรรมดานสขภาพและงานสงคมสงเคราะห 14. กจกรรมดานการบรการชมชน สงคมและการบรการสวนบคคลอนๆ 15. กจกรรมการจางงานในครวเรอนสวนบคคล กจกรรมการผลตสนคาและบรการ ททำขนเองเพอใชในครวเรอน ซงไมสามารถจำแนกกจกรรมไดอยางชดเจน 16. กจกรรมขององคการระหวางประเทศและภาคสมาชก


ผลการประมาณการจำนวนแรงงานจำแนกตามกจกรรมทางเศรษฐกจระหวางป พ.ศ. 2559-2568 ตามตารางท 5.11 และแผนภาพท 5.5 ถง 5.7 พบวา เกษตรกรรม การปาไม และ การประมง เปนกจกรรมทมแนวโนมจำนวนแรงงานลดลงหรอคดเปนอตราการขยายตวรอยละ -1.93 ตอป โดยป พ.ศ. 2568 มจำนวนแรงงานเพยง 10,925,544 คน ลดลงจากป พ.ศ. 2558 ประมาณ 2 ลานคน อยางไรกตาม เกษตรกรรม การปาไม และการประมงยงคงเปนกจกรรมทมสดสวนจำนวนแรงงานมากทสด คดเปนรอยละ 26.8 ของจำนวนแรงงานใน 16 กจกรรมทางเศรษฐกจ สำหรบกจกรรมการผลตและการขายสงและการขายปลก การซอมยานยนตและจกรยานยนต เปนกจกรรมทมแนวโนมจำนวนแรงงานเพมขน คดเปนอตราการขยายตวรอยละ 1.49 และ 1.07 ตามลำดบ ในป พ.ศ. 2568 มจำนวนแรงงานเทากบ 7,500,313 คน และ 6,817,199 คน ตามลำดบ ขณะททพกแรมและบรการดานอาหาร มแนวโนมการเตบโตคอนขางคงท ในป พ.ศ. 2568 มแรงงานจำนวน 2,610,550 คน กจกรรมทางเศรษฐกจทมแนวโนมการเตบโตทนาสนใจ ไดแก การขนสงและสถานทเกบสนคามอตราการขยายตวรอยละ 2.94 ตอป โดยในป พ.ศ. 2568 มจำนวนแรงงาน 1,658,289 คน การขยายตวของกจกรรมการขนสงและสถานทเกบสนคามปจจยสนบสนนจากนโยบายการสงเสรมการคาระหวางประเทศและนโยบายการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษตามจงหวดทางแนวชายแดนของประเทศไทยสงผลใหกจกรรมดงกลาวเตบโตและสงผลตออตราการจางงานในอนาคต


ตารา

งท 5

.11

ประ

มาณ

การจ

ำนวน

แรงง

านจำ

แนกต

าม 1

6 กจ

กรรม

ทางเ

ศรษฐ

กจ ป

พ.ศ

. 255

9 –

2568


ตารา

งท 5

.11

(ตอ)


แผนภ

าพท

5.5

แนว

โนมก

ารปร

ะมาณ

การจ

ำนวน

แรงง

านจำ

แนกต

ามกจ

กรรม

ทางเ

ศรษฐ

กจ ก

ลมแร

งงาน

ทมจำ

นวนม

ากกว

า 2

ลานค

น ป

พ.ศ.

255

9 –

2568


แผนภ

าพท

5.6

แนว

โนมก

ารปร

ะมาณ

การจ

ำนวน

แรงง

านจำ

แนกต

ามกจ

กรรม

ทางเ

ศรษฐ

กจ ก

ลมแร

งงาน

ทมจำ

นวนม

ากกว

า 1

ลานค

น แต

ไมเก

น 2

ลานค

น

ป พ

.ศ 2

559

– 25

68


แผนภ

าพท

5.7

แนว

โนมก

ารปร

ะมาณ

การจ

ำนวน

แรงง

านจำ

แนกต

ามกจ

กรรม

ทางเ

ศรษฐ

กจ ก

ลมแร

งงาน

ทมจำ

นวนน

อยกว

า 1

ลานค

น ป

พ.ศ.

255

9 –

2568


5.2 การคาดประมาณอปทานแรงงาน

อปทานแรงงานในประเทศไทยมแนวโนมทเปลยนแปลงไปจากอดต เนองจากการเปลยนแปลงของโครงสรางประชากรของไทยซงเปนปจจยสำคญทสงผลตอจำนวนอปทานแรงงาน แนวโนมของประชากร วยแรงงานโดยรวมในอก 5-10 ปขางหนามแนวโนมเพมขนแตสวนใหญเปนกลมประชากรอาย 30 ปขนไป ในป พ.ศ. 2578 ประชากรไทยจำนวนไมนอยจะเปนผสงอาย ขณะทอตราการเกดของประชากรนนลดลง อยางเหนไดชดดงแผนภาพท 5.8 แผนภาพท 5.8 แนวโนมโครงสรางประชากรไทย

5.2.1 ผลการคาดประมาณอปทานแรงงาน 1) ภาพรวมอปทานแรงงาน การคาดประมาณแนวโนมอปทานแรงงานใชแบบจำลอง Quadratic regression หรอ Polynomial regression order two ในการคาดประมาณอปทานของแรงงานตามทไดกลาวมาแลวในบทท 4 ผลการศกษาอปทานแรงงานจำแนกตามเพศและอาย พบวาในป พ.ศ. 2559 ประเทศไทยจะมกำลงแรงงานเทากบ 37.98 ลานคน และในป พ.ศ. 2568 มกำลงแรงงานเทากบ 38.63 ลานคน โดยจำแนกเปนเพศชายรอยละ 55 และเพศหญงรอยละ 45 กำลงแรงงานเพศชายมอตราการขยายตวเพมขนรอยละ 0.23 ตอป ขณะทกำลงแรงงานเพศหญงมอตราการขยายตวรอยละ 0.14 ตอป สงผลใหกำลงแรงงานโดยรวมมอตรา การขยายตวรอยละ 0.19 ตอป


อตราการขยายตวของกำลงแรงงานจบใหมหรอชวงอาย 15–19 ป มอตราการขยายตว ทสงทสดเมอเทยบกบชวงอายอนๆ โดยทเพศหญงมอตราการขยายตวมากกวาเพศชาย (ดงตารางท 5.12) รองลงคอ กลมกำลงแรงงานอาย 60-69 ป ขณะทกำลงแรงงานทงเพศชายและเพศหญงกลมอาย 20-29 ป 30-39 ป และ 40-49 ป มอตราการขยายตวทลดลงแสดงใหเหนวาในชวง 5-10 ป ขางหนาตลาดแรงงานไทยอาจจะขาดแคลนแรงงาน เนองจากกำลงแรงงานในวยสงอายมจำนวนมากขน กลมอาชพทตองใชแรงงาน อาจจะสงผลตอผลตภาพแรงงานทลดลง นอกจากนกำลงแรงงานอายนอยหรอกำลงแรงงานจบใหมอาจจะ มแนวโนมการเขาสตลาดแรงงานทไมแนนอน เนองจากคานยมและวฒนธรรมในการทำงานของสงคมไทย ทเปลยนแปลงไป


ตารา

งท 5

.12

ประ

มาณ

การจ

ำนวน

อปทา

นแรง

งานจ

ำแนก

ตามเ

พศแ

ละอา

ย ป

พ.ศ

. 255

9 –

2568


2) อปทานแรงงานจำแนกเพศ อาย และระดบการศกษา ผลการศกษากำลงแรงงานจำแนกตามเพศ อาย และระดบการศกษาพบวาภาพรวมกำลงแรงงานในป พ.ศ. 2559–2568 มแนวโนมเพมสงขน เมอพจารณาสดสวนของกำลงแรงงานโดยจำแนกตามระดบการศกษาพบวา กำลงแรงงานสวนใหญมการศกษาอยในระดบประถมศกษา ขณะทอตราการขยายตวของกำลงแรงงานในระดบมธยมศกษาตอนปลายมแนวโนมขยายตวเพมขนสงทสดคดเปนรอยละ 4.64 ตอป รองลงมาคอ ระดบปรญญาตรหรอสงกวา มแนวโนมขยายตวเพมขนรอยละ 4.40 ตอป และระดบประถมศกษามแนวโนมทจะขยายตวเพมขนรอยละ 4.01 ตอป เมอพจารณากำลงแรงงานจำแนกตามเพศพบวา สดสวนของกำลงแรงงานเพศชายและเพศหญงสวนใหญมการศกษาอยในระดบประถมศกษาคดเปนรอยละ 30 ของกำลงแรงงานชายทงหมด กำลงแรงงานในระดบมธยมศกษาตอนปลายมแนวโนมทจะขยายตวเพมขนมากทสดทงเพศชายและเพศหญง คดเปนรอยละ 4.47 ตอป และ รอยละ 4.85 ตอป รองลงมาคอระดบปรญญาตรหรอสงกวาคดเปนรอยละ 4.00 ตอป และ 4.69 ตอป ตามลำดบ กำลงแรงงานทจบระดบปรญญาตรสวนใหญอยในกลมอาย 30-39 ป ขณะทกำลงแรงงานเพศชายและเพศหญงระดบปรญญาทมอตราการขยายตวสงทสดคอ กลมอาย 60-69 ป โดยมอตราการขยายตวรอยละ 6.37 ตอป และรอยละ 7.41 ตอป ตามลำดบ ในสวนของกำลงแรงงานระดบตำกวาประถมศกษาของเพศชายมอตราการขยายตวทลดลงรอยละ -0.28 ตอป สงผลใหกำลงแรงงานทจบระดบตำกวาประถมศกษาโดยรวมในตลาดมอตราการขยายตวทตำ สวนกำลงแรงงานทจบระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) มสดสวนแรงงานทนอยทสดทงเพศชายและเพศหญงและมอตราการขยายตวทตำคดเปนรอยละ 0.71 ตอป และรอยละ 1.83 ตอป ตามลำดบ เมอพจารณาจำแนกชวงอายของกำลงแรงงานทจบระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) พบวาสดสวนกำลงแรงงานเพศชายและเพศหญงสวนใหญอยในชวงอาย 20-29 ป แตมอตราการขยายตวทตำคดเปนรอยละ 0.56 ตอป และรอยละ 3.25 ตอป ตามลำดบ สวนกำลงแรงงานชวงอาย 30-39 ป มอตราขยายตวทลดลงมากทสดคดเปนรอยละ -5.24 ตอป และรอยละ -4.15 ตอป ตามลำดบ (ดงตารางท 5.13)


ตารา

งท 5

.13

ประ

มาณ

การอ

ปทาน

แรงง

านจำ

แนกต

ามเพ

ศและ

ระดบ

การศ

กษา

ป พ

.ศ. 2

559

– 25

68


ตารา

งท 5

.13

(ตอ)


3) อปทานแรงงานจำแนกตามระดบการศกษาและสาขาวชา ในการประมาณการกำลงแรงงานจำแนกตามระดบการศกษา คณะวจยไดศกษาในระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) ประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) หรออนปรญญา ปรญญาตร และปรญญาโท และจำแนกตามสาขาวชาทศกษาโดยมผลการศกษาดงน ผลจากการประมาณการกำลงแรงงานทสำเรจการศกษาในระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) พบวากำลงแรงงานโดยรวมมแนวโนมเพมขน ซงมอตราการขยายตวรอยละ 2.85 ตอป (ตารางท 5.14) กำลงแรงงานสวนใหญศกษาในสาขาวชาวศวกรรมศาสตร การผลต และการกอสรางมแนวโนมทเพมขน อยางตอเนอง อตราการขยายตวของกำลงแรงงานในกลมนคดเปนรอยละ 2.31 ตอป ซงเปนอตราทตำเมอเทยบกบกำลงแรงงานทศกษาสาขาการศกษา และสขภาพ และสวสดการซงมสดสวนกำลงแรงงานทนอย แตมอตราการขยายตวทสงคดเปนรอยละ 11.12 ตอป และ รอยละ 9.93 ตอป ตามลำดบ กำลงแรงงานทศกษาสาขาการบรการมจำนวนกำลงแรงงานทลดลงเรอยๆ มอตราการขยายตวทลดลงรอยละ -6.01 ตอป ขณะทการประมาณการกำลงแรงงานในระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) หรออนปรญญาพบวา ภาพรวมกำลงแรงงานมอตราการขยายตวทลดลงคดเปนรอยละ -1.30 ตอป เมอพจารณาตามสาขาวชาพบวากำลงแรงงานในระดบ ปวส. หรออนปรญญามแนวโนมลดลงเกอบทกสาขาวชา สาขาวชา ทมอตราการขยายตวลดลงมากทสดคอสาขาการบรการ รองลงมาคอ สาขาสงคมศาสตร ธรกจ และกฎหมาย และสาขาสขภาพและสวสดการ ตามลำดบ สวนสาขาวชาทกำลงแรงงานมอตราการขยายตวทเพมขนไดแก สาขาวศวกรรมศาสตร การผลต และการกอสราง สาขาเกษตรศาสตร และสาขาอนๆ (ดงตารางท 5.15) กำลงแรงงานในระดบปรญญาตรในภาพรวมมแนวโนมเพมขนจาก 5.44 ลานคนในป พ.ศ. 2559 เปน 9.03 ลานคนในป พ.ศ. 2568 หรอคดเปนอตราการขยายตวรอยละ 5.77 ตอป เมอพจารณาตามสาขาวชาพบวา กำลงแรงงานสวนใหญสำเรจสาขาวชาสงคมศาสตร ธรกจ และกฎหมายคดเปนรอยละ 50 ของกำลงแรงงานในระดบปรญญาตรและมอตราการขยายตวทเพมขนรอยละ 6.58 ตอป สวนกำลงแรงงานในสาขาวชาวศวกรรมศาสตร การผลต และการกอสรางมอตราการขยายตวสงทสดคดเปนรอยละ 11.19 ตอป ในขณะทสาขาวชาทกำลงแรงงานมแนวโนมลดลงมากทสดคอ สาขาเกษตรศาสตร และเปนสาขาวชาทมกำลงแรงงานศกษาในระดบปรญญาตรนอยทสดคดเปนรอยละ 1.96 ของกำลงแรงงานในระดบปรญญาตรในป พ.ศ. 2559 และเหลอเพยงรอยละ 0.33 ในป พ.ศ.2568 (ดงตารางท 5.16) จากการประมาณการกำลงแรงงานทสำเรจการศกษาในระดบสงกวาปรญญาตร พบวา กำลงแรงงานในป พ.ศ. 2559 มจำนวน 0.86 ลานคน และมแนวโนมเพมขนเปน 1.61 ลานคนในป พ.ศ. 2568 หรอคดเปนอตราการขยายตวรอยละ 7.22 ตอป เมอพจารณารายสาขาวชาพบวากำลงแรงงานระดบสงกวาปรญญาตรมอตราการขยายตวทเพมขนเกอบทกสาขาวชา สาขาทมอตราการขยายตวมากทสด คอสาขาวศวกรรมศาสตร การผลต และกอสรางคดเปนรอยละ 11.41 ตอป รองลงมาคอสาขาการศกษา และสาขาวทยาศาสตร และคอมพวเตอรมอตราการขยายตวรอยละ 9.96 ตอป และ รอยละ 6.32 ตอป ตามลำดบ ขณะทสาขาสงคมศาสตร ธรกจ และกฎหมายเปนสาขาทมสดสวนแรงงานมากทสดประมาณรอยละ 50 ของกำลงแรงงานทจบการศกษาระดบสงกวาปรญญาตร และมอตราการขยายตวรอยละ 5.94 ตอป (ดงตาราง ท 5.17)


ตารา

งท 5

.14

ประ

มาณ

การอ

ปทาน

แรงง

านระ

ดบปร

ะกาศ

นยบต

รวชา

ชพ (ป

วช.)

จำแน

กตาม

สาขา

วชา

ป พ

.ศ. 2

559

– 25

68


ตารา

งท 5

.15

ประ

มาณ

การอ

ปทาน

แรงง

านระ

ดบปร

ะกาศ

นยบต

รวชา

ชพชน

สง (ป

วส.)

หรออ

นปรญ

ญาจ

ำแนก

ตามส

าขาว

ชา ป

พ.ศ

. 255

9 –

2568


ตารา

งท 5

.16

ประ

มาณ

การอ

ปทาน

แรงง

านระ

ดบปร

ญญ

าตร

จำแน

กตาม

สาขา

วชา

ป พ

.ศ. 2

559

– 25

68


ตารา

งท 5

.17

ประ

มาณ

การอ

ปทาน

แรงง

านระ

ดบสง

กวาป

รญญ

าตร

จำแน

กตาม

สาขา

วชา

ป พ

.ศ. 2

559

– 25

68


4) อปทานแรงงานจำแนกตามระดบการศกษา ในกลม S&T และ Non-S&T ผลจากการคาดประมาณอปทานแรงงานในกลม S&T พบวากำลงแรงงานทจบการศกษาระดบปรญญาตร มสดสวนทสงทสดโดยมจำนวน 1.42 ลานคนในป พ.ศ. 2559 และเพมขนเปน 2.61 ลานคน ในป พ.ศ. 2568 หรอคดเปนอตราการขยายตวรอยละ 7.01 ตอป สดสวนกำลงแรงงานในกลมปรญญาตร มมากทสดเนองจากกำลงแรงงานสวนใหญเลอกเรยนในระดบอดมศกษามากกวาอาชวศกษา นอกจากนกำลงแรงงานบางสวนทจบการศกษาในระดบอาชวศกษาไดเขาศกษาตอในระดบปรญญาตรจงทำใหสดสวนกำลงแรงงานกลมนมจำนวนมาก สวนกำลงแรงงานในระดบปรญญาเอกมอตราการขยายตวมากทสดคดเปนรอยละ 17.28 ตอป รองลงมาเปนกลมกำลงแรงงานทจบในระดบปรญญาตร และปรญญาโท ตามลำดบ (ดงตาราง ท 5.18) ขณะทผลจากการคาดประมาณอปทานแรงงานในกลม Non-S&T พบวาแนวโนมกำลงแรงงานทจบระดบปรญญาตรเปนกลมทมสดสวนมากทสด สวนกำลงแรงงานทจบการศกษาในระดบปรญญาโท มอตราการขยายตวมากทสดคดเปนรอยละ 7.24 ตอป รองลงมาคอระดบปรญญาตร และปรญญาเอกคดเปนรอยละ 5.31 และ 1.62 ตอป ตามลำดบ ระดบปรญญาโทมอตราการขยายมากทสดเนองจากคานยมของสงคมทตองการเรยนในระดบทสงขนจงสงผลใหกำลงแรงงานในระดบการศกษาทสงมอตราการขยายตวทมาก ขณะทกำลงแรงงานทจบการศกษาระดบปวช. และปวส. หรออนปรญญามอตราการขยายตวทตำคดเปน รอยละ 0.36 ตอป และ รอยละ -7.99 ตอป ตามลำดบ (ดงตารางท 5.19)


ตารา

งท 5

.18

ประ

มาณ

การอ

ปทาน

แรงง

านใน

กลม

S&T

จำแน

กตาม

ระดบ

การศ

กษา

ป พ

.ศ. 2

559

– 25

68

ตารา

งท 5

.19

ประ

มาณ

การอ

ปทาน

แรงง

านใน

กลม

Non-

S&T

จำแน

กตาม

ระดบ

การศ

กษา

ป พ

.ศ. 2

559

– 25

68


5.3 การเปรยบเทยบผลการคาดประมาณการอปสงคและอปทานของแรงงาน

1) เปรยบเทยบอปสงคและอปทานของแรงงานจำแนกตามระดบการศกษา และสาขาวชา

1.1) อปสงคและอปทานของแรงงานระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) ผลจากการคาดประมาณอปสงคและอปทานของแรงงานในระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) พบวาในป พ.ศ. 2563 สาขาสงคมศาสตร ธรกจ และกฎหมายเปนสาขาทความตองการแรงงาน มมากกวากำลงแรงงานหรอเกดอปสงคสวนเกนมากทสดและเปนสาขาทมแนวโนมทจะเกดอปสงคสวนเกนสงสดถง 0.22 ลานคนใน ป พ.ศ.2568 รองลงมาคอสาขาการบรการ สาเหตสวนหนงมาจากผเขาศกษาในระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) มแนวโนมลดลงสงผลใหอตราการขยายตวของกำลงแรงงานในสาขาวชาดงกลาวมนอยกวาอตราการขยายตวของความตองการแรงงานจงทำใหกำลงแรงงานไมเพยงพอตอความตองการ นอกจากน สาขาทตองการแรงงานในระดบ ปวช. มากกวากวากำลงแรงงานทมอยในตลาดไดแก สาขาการศกษา สาขาเกษตรศาตร และสาขาสขภาพและสวสดการ ขณะทสาขาวทยาศาสตรและคอมพวเตอรมกำลงแรงงานมากกวาความตองการแรงงาน สงผลใหเกดอปทานสวนเกนในตลาดแรงงานเนองจากเปนสาขาทมผสำเรจการศกษามากกวาความตองการของแรงงานในตลาด สวนสาขาวศวกรรมศาสตร การผลต และการกอสรางเปนสาขาทมอปทานสวนเกน มากทสดเมอเปรยบเทยบกบสาขาวชาอนๆ (ดงแผนภาพท 5.9 และ 5.10) แผนภาพท 5.9 อปสงคและอปทานของแรงงานระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) จำแนกตามสาขาวชา ป พ.ศ. 2563


แผนภาพท 5.10 อปสงคและอปทานของแรงงานระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) จำแนกตามสาขาวชา

1.2) อปสงคและอปทานของแรงงานระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) หรออนปรญญา ผลจากการคาดประมาณอปสงคและอปทานของแรงงานในระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) หรออนปรญญาพบวา ในป พ.ศ. 2563 และ ป พ.ศ. 2568 สาขาวศวกรรมศาสตร การผลต และการกอสราง และสาขาสงคมศาสตร ธรกจ และกฎหมายเปนสาขาทมสดสวนเปนจำนวนมากเมอเทยบกบสาขาวชาอน แตความตองการแรงงานมสงมากกวากำลงแรงงานทสำเรจการศกษาในระดบปวส. หรออนปรญญาสงผลใหเกดอปสงคสวนเกนในตลาดแรงงานระดบปวส. หรออนปรญญา และเกดอปสงคสวนเกนจำนวนทมากกวาสาขาวชาอน ผลดงกลาวแสดงใหเหนวาแมมผศกษาในระดบปวส. หรออนปรญญาเปนจำนวนมากแตยงไมเพยงพอตอความตองการของตลาดแรงงาน สวนสาขาวชาทมกำลงแรงงานมากกวาความตองการแรงงานหรอเกดอปทานสวนเกนเปนสาขาวชาทมสดสวนจำนวนแรงงานและกำลงแรงงานไมสงนก เชน สาขาเกษตรศาสตรมอปทานแรงงาน สวนเกนเทากบ 0.004 ลานคนในป พ.ศ. 2563 และมแนวโนมเพมขนเปน 0.007 ลานคน ในป พ.ศ. 2568 (ดงแผนภาพท 5.11 และ 5.12)


แผนภาพท 5.11 อปสงคและอปทานของแรงงานระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) หรออนปรญญา จำแนกตามสาขาวชา ป พ.ศ. 2563

แผนภาพท 5.12 อปสงคและอปทานของแรงงานระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) หรออนปรญญา จำแนกตามสาขาวชา ป พ.ศ. 2568


1.3) อปสงคและอปทานของแรงงานระดบปรญญาตร ผลจากการคาดประมาณอปสงคและอปทานของตลาดแรงงานระดบปรญญาตรพบวาใน ป พ.ศ. 2563 สาขาวชาเกษตรศาสตรเปนสาขาวชาทความตองการแรงงานมมากกวากำลงแรงงานเนองจากอตราการขยายตวของความตองการแรงงานในสาขาเกษตรศาสตรเพมขนแตอตราการขยายตวของกำลงแรงงานลดลงสงผลใหความตองการแรงงานสวนเกนมแนวโนมเพมขนในป พ.ศ. 2568 สาขาวทยาศาสตรและคอมพวเตอรมความตองการแรงงานทสงกวากำลงแรงงานในป พ.ศ. 2563 และมอตราการขยายตวทเพมขนทงความตองการแรงงานและกำลงแรงงาน แตอตราการขยายตวของความตองการแรงงานมสงกวากำลงแรงงานจงสงผลใหเกดความตองการแรงงานเพมสงขนในป พ.ศ. 2568 ขณะทสาขาวชาทกำลงแรงงานยง ไมเพยงพอตอความตองการแรงงานไดแก สาขามนษยศาสตรและศลปกรรมศาสตร สาขาสขภาพและสวสดการ และสาขาการบรการ สวนสาขาวชาการศกษา สาขาสงคมศาสตรธรกจและกฎหมาย และสาขาวศวกรรมศาสตร การผลตและกอสรางเปนสาขาวชาทมกำลงแรงงานสวนเกนในตลาดเปนจำนวนมากเนองจากอตราการขยายตว ของกำลงแรงงานเพมสงขนมากกวาความตองการแรงงานทแทจรงสงผลใหภาพรวมของตลาดแรงงานในระดบปรญญาตรมแนวโนมทจะเกดอปทานสวนเกนเทากบ 0.74 ลานคนในป พ.ศ. 2563 และเพมขนเปน 2.25 ลานคนในป พ.ศ. 2568 สาขาวชาทมกำลงแรงงานสวนเกนมากทสด คอ สาขาสงคมศาสตร ธรกจ และกฎหมาย (ดงแผนภาพท 5.13 และ 5.14) แผนภาพท 5.13 อปสงคและอปทานของแรงงานระดบปรญญาตร จำแนกตามสาขาวชา ป พ.ศ. 2563


แผนภาพท 5.14 อปสงคและอปทานของแรงงานระดบปรญญาตร จำแนกตามสาขาวชา ป พ.ศ. 2568

1.4) อปสงคและอปทานของแรงงานระดบสงกวาปรญญาตร ผลจากการคาดประมาณอปสงคและอปทานของแรงงานระดบสงกวาปรญญาตรพบวา ภาพรวมความตองการแรงงานในป พ.ศ. 2563 และป พ.ศ. 2568 มมากกวากวากำลงแรงงานในตลาดแรงงาน ในป พ.ศ. 2563 สาขาวชาการศกษามความตองการแรงงานสวนเกนมากทสดเทากบ 0.15 ลานคน และ มแนวโนมเพมขนเปน 0.43 ลานคนในป พ.ศ. 2568 สาขาวชาการศกษาเปนสาขาวชาทมความตองการแรงงานสวนเกนสงสดเมอเปรยบเทยบกบสาชาวชาอนๆ สวนสาขาวทยาศาสตรและคอมพวเตอรมความตองการแรงงานสวนเกนเทากบ 0.03 ลานคน ในป พ.ศ. 2563 และป พ.ศ. 2568 กำลงแรงงานในสาขาสขภาพและสวสดการมแนวโนมทจะมากกวาความตองการแรงงาน โดยมกำลงแรงงานสวนเกนเทากบ 0.006 ลานคนในป พ.ศ. 2563 และเพมขนเปน 0.032 ลานคนในป พ.ศ. 2568 ขณะทสาขาสงคมศาสตร ธรกจ และกฎหมายเปนสาขาทมอตราการขยายตวของกำลงแรงงาน มากกวาความตองการแรงงานสงผลใหเกดกำลงแรงงานสวนเกนในป พ.ศ. 2563 เทากบ 0.02 ลานคน และ มแนวโนมเพมขนเปน 0.05 ลานคน ในป พ.ศ. 2568 สาขาสงคมศาสตร ธรกจ และกฎหมายเปนสาขาทมสดสวนผเลอกศกษาในระดบสงกวาปรญญาตรสงทสด สงผลใหเปนสาขาทมกำลงแรงงานสวนเกนมากทสด (ดงแผนภาพท 5.15 และ 5.16)


แผนภาพท 5.15 อปสงคและอปทานของแรงงานระดบสงกวาปรญญาตร จำแนกตามสาขาวชา ป พ.ศ. 2563

แผนภาพท 5.16 อปสงคและอปทานของแรงงานระดบสงกวาปรญญาตร จำแนกตามสาขาวชา ป พ.ศ. 2568


2) เปรยบเทยบอปสงคและอปทานของแรงงานจำแนกตามกลม S&T และ Non-S&T และระดบการศกษา

2.1) อปสงคและอปทานของแรงงานในกลม S&T ผลการคาดประมาณอปสงคและอปทานของแรงงานในกลม S&T ใน ป พ.ศ. 2563 และ ป พ.ศ. 2568 พบวาความตองการแรงงานในระดบการศกษา ปวช. ปวส.หรออนปรญญา และปรญญาตร มมากกวากำลงแรงงานหรออปทานในตลาดแรงงาน เนองจากกลม S&T ยงเปนกลมทมความตองการแรงงานอยเปนจำนวนมากโดยเฉพาะในระดบอาชวศกษาทมจำนวนผทจบการศกษาจำนวนนอยกวาความตองการของแรงงาน ดงนนความตองการแรงงานสวนเกนของแรงงานทจบการศกษาระดบ ปวช. ปวส.หรออนปรญญา และปรญญาตรในป พ.ศ. 2563 เทากบ 0.07 ลานคน 0.73 ลานคน และ 0.01 ลานคน และเพมขนเปน 0.17 ลานคน 1.79 ลานคน และ 0.05 ลานคน ในป พ.ศ. 2568 ตามลำดบ ขณะทผทจบการศกษาในระดบปรญญาโทและปรญญาเอกนน ความตองการแรงงาน มนอยกวากำลงแรงงานเนองจากกำลงแรงงานมอตราการขยายตวทมากกวาความตองการของแรงงานสงผล ใหเกดอปทานสวนเกนในตลาดแรงงาน (ดงแผนภาพท 5.17 และ 5.18) แผนภาพท 5.17 จำนวนอปสงคและอปทานของแรงงานจำแนกตามระดบการศกษาในกลม S&T ป พ.ศ. 2563


แผนภาพท 5.18 จำนวนอปสงคและอปทานของแรงงานจำแนกตามระดบการศกษาในกลม S&T ป พ.ศ. 2568

2.2) อปสงคและอปทานของแรงงานในกลม Non-S&T ผลการคาดประมาณอปสงคและอปทานของแรงงานในกลม Non-S&T พบวาใน ป พ.ศ. 2563 ความตองการกำลงแรงงานในระดบปวช. มมากกวากำลงแรงงานในตลาด อยางไรกตามความตองการแรงงานในระดบสาขาเชน สาขาทางดานการบรการ และสาขาทางดานสงคมศาสตรมแนวโนมลดลง ขณะทกำลงแรงงานมแนวโนมเพมขนสงผลใหในป พ.ศ. 2568 ความตองการแรงงานในระดบปวช. มนอยกวากำลงแรงงานหรอเกดอปทานสวนเกนในตลาดแรงงาน สำหรบความตองการแรงงานในระดบปวส. หรออนปรญญา ในป พ.ศ. 2563 และป พ.ศ. 2568 นน มมากกวากำลงแรงงาน ความตองการแรงงานของผทจบการศกษาในระดบปรญญาตรในป พ.ศ.2563 มแนวโนม ทตำกวากำลงแรงงาน แตกำลงแรงงานทจบในระดบปรญญาตรมอตราการขยายตวทสงกวาความตองการแรงงานจงสงผลให ในป พ.ศ. 2568 มอปทานสวนเกนในตลาดแรงงานของผทจบระดบปรญญาตรสงถง 1.21 ลานคน สวนความตองการแรงงานระดบปรญญาโทนนนอยกวากำลงแรงงานเนองจากกำลงแรงงานมอตราการขยายตวทมากกวาความตองการแรงงานจงสงผลใหเกดอปทานสวนเกนในตลาดแรงงาน ขณะทตลาดแรงงานระดบปรญญาเอกมกำลงแรงงานทนอยกวาความตองการแรงงานสงผลใหเกดอปสงคสวนเกน (ดงแผนภาพท 5.19 และ 5.20)


แผนภาพท 5.19 จำนวนอปสงคและอปทานของแรงงานจำแนกตามระดบการศกษาในกลม Non-S&T ป พ.ศ. 2563

แผนภาพท 5.20 จำนวนอปสงคและอปทานของแรงงานจำแนกตามระดบการศกษาในกลม Non-S&T ป พ.ศ. 2568


5.4 แรงงานในสาขาทเปนเปาหมายหลกในการพฒนาประเทศ

มตคณะรฐมนตรเมอวนท 17 พฤศจกายน พ.ศ.2558 ไดกำหนดอตสาหกรรมเปาหมายเพอผลกดนเศรษฐกจและพฒนาประเทศใหเจรญเตบโตโดยไดระบอตสาหกรรมเปาหมายทมศกยภาพ (S-curve) ในการพฒนาประเทศดงน 1) อตสาหกรรมยานยนตสมยใหม (Next–Generation Automotive) 2) อตสาหกรรมอเลกทรอนกสอจฉรยะ (Smart Electronics) 3) อตสาหกรรมการทองเทยวกลมรายไดดและการทองเทยวเชงสขภาพ (Affluent, Medical and Wellness Tourism) 4) การเกษตรและเทคโนโลยชวภาพ (Agriculture and Biotechnology) 5) อตสาหกรรมการแปรรปอาหาร (Food for the Future)

นอกจากอตสาหกรรมทมในประเทศแลวยงไดกำหนดอตสาหกรรมใหมทจะเกดขนในอนาคต (New S-curve) ทเปนทตองการของประเทศเพอใหประเทศพฒนาเศรษฐกจอยางกาวกระโดดและเปนอตสาหกรรมทตอยอดมาจากอตสาหกรรมเดม ไดแก 1) อตสาหกรรมหนยนต (Robotics) 2) อตสาหกรรมการบนและโลจสตกส (Aviation and Logistics) 3) อตสาหกรรมเชอเพลงชวภาพและเคมชวภาพ (Biofuels and Biochemicals) 4) อตสาหกรรมดจตอล (Digital) 5) อตสาหกรรมการแพทยครบวงจร (Medical Hub)

ในการศกษาความตองการแรงงานในสาขาทเปนเปาหมายหลกในการพฒนาประเทศจำเปนตองทราบสาขาการศกษาเพอเตรยมแรงงานเขาสตลาดในอตสาหกรรมตางๆ ตามความตองการแรงงานของแตละอตสาหกรรม อยางไรกตาม จากปญหาความตองการแรงงานไมสอดคลองกนระหวางสาขาวชาทแรงงานสำเรจการศกษาจรงกบสาขาทแรงงานเขาสตลาดแรงงาน (mismatch) เนองจากในบางอตสาหกรรม อปทานของแรงงานมนอยกวาอปสงคของแรงงานทำใหนายจางตองสรรหาแรงงานทจบจากสาขาวชาอนมาทดแทน การศกษาในประเดนดงกลาวไมสามารถทจะจำแนกประเภทสาขาทสำเรจการศกษาไดเนองจากปจจบนหนวยงานตางๆ ในประเทศไทยยงมไดเกบรวบรวมขอมลความตองการแรงงานในแตละอตสาหกรรมหรอความตองการแรงงานของนายจางในกจการตางๆ การศกษานไมสามารถทจะคาดประมาณความตองการแรงงานในสาขาทเปนเปาหมายหลกในการพฒนาประเทศและสาขาใหมทประเทศตองการได อยางไรกตาม การประมาณการแนวโนมจำนวนแรงงานของประเภทอตสาหกรรมทเกยวของตอการพฒนาอตสาหกรรมเปาหมายของประเทศเพอใชเปนขอมลประกอบการจดทำนโยบายเปนทางเลอกหนงทสามารถทำไดในเบองตน คณะวจยไดดำเนนการโดยเลอกประเภทอตสาหกรรมทสามารถพฒนาและตอยอดเพอสงเสรมอตสาหกรรมหลกทเปนเปาหมายของประเทศตามกจกรรมทางเศรษฐกจของ TSIC 2009 ของสำนกงานสถตแหงชาต (รายละเอยดตามตารางท 5.20) และใชวธประมาณการดวยวธการทำใหเรยบแบบ เอกโพเนลเชยล(Exponential Smoothing) ขอควรระวงในการนำผลการศกษาในสวนนไปใชคอ ผลการประมาณ การแนวโนมทไดอาจคลาดเคลอนสงเนองจากขอจำกดดานขอมลทนำมาศกษา


ตารางท 5.20 อตสาหกรรมเปาหมายจำแนกตามประเภทอตสาหกรรม


ผลการศกษาแนวโนมของจำนวนแรงงานในอตสาหกรรมเปาหมายทมศกยภาพในการพฒนาประเทศ (S-curve) และอตสาหกรรมใหมทจะเกดขนในอนาคต (New S-curve) ตามตารางท 5.21 และ 5.22 พบวา ในภาพรวมยงคงมแนวโนมจำนวนแรงงานทเพมขนตามการเตบโตของเศรษฐกจในสถานการณปกตทไมมวฤตการทางเศรษฐกจ อตสาหกรรมทมแนวโนมการขยายตวของจำนวนแรงงานมากทสด ไดแก อตสาหกรรมเชอเพลงชวภาพและเคมชวภาพ อตสาหกรรมการบนและโลจสตกส และอตสาหกรรมดจตอล โดยมอตรา การเจรญเตบโตรอยละ 11.62 รอยละ 9.74 และรอยละ 9.55 ตอป ตามลำดบ สาเหตของการเพมขนมาจากนโยบายการสงเสรมการลงทนในกลมอตสาหกรรมเปาหมายททำใหเกดการเขามาลงทนในอตสาหกรรม มากขนสงผลตอการจางงานทเพมขนในอนาคต จำนวนแรงงานในอตสาหกรรมทมอตราการขยายตวมากทสด 3 อตสาหกรรมเปนอตสาหกรรมใหม (New S-curve) ซงอาจเปนสาเหตหนงททำใหจำนวนแรงงานเพมขนมากในชวงแรกแตเมอถงระยะเวลาหนงทจำนวนแรงงานเขาสตลาดแรงงานเตมทแลว อตราการขยายตวของจำนวนแรงงานอาจไมสงมากนก แนวโนมของสดสวนจำนวนแรงงานสวนใหญอยทอตสาหกรรมการแปรรปอาหารโดยในป พ.ศ. 2568 มจำนวน 2,425,661 คน สาเหตอาจเกดจากการทอตสาหกรรมแปรรปอาหารสวนใหญยงเนนการใชกำลงแรงงานในการผลตมากกวาการใชเทคโนโลยเขามาทดแทนแรงงาน จากขอมลการสำรวจภาวะการมงานทำของประชากรของสำนกงานสถตแหงชาตแสดงใหเหนวา แรงงานททำงานในอตสาหกรรมแปรรปอาหาร สวนมากเปนแรงงานทมระดบการศกษามธยมศกษาตอนตนหรอตำกวาซงเปนกลมแรงงานทมแนวโนมลดลงแตยงไมสงผลกระทบมากนก เนองจากสามารถหาแรงงานตางดาวมาทดแทนได การพฒนาอตสาหกรรม โดยเฉพาะอตสาหกรรมใหมทจะเกดขนในอนาคตตองใชเงนลงทนทสงมาก ขณะทการพฒนาอตสาหกรรม ดานนจะตองใชระยะนาน การเตรยมความพรอมสำหรบการรองรบอตสาหกรรมใหมทจะเกดขนในอนาคตเปนการวางแผนดานกำลงคนทดแตควรพจารณาควบคไปกบความชดเจนของอตสาหกรรมทจะเขามาลงทนในอนาคตดวย


ตารา

งท 5

.21

แนว

โนมจ

ำนวน

แรงง

านจำ

แนกต

ามอต

สาหก

รรมเ

ปาหม

ายทม

ศกยภ

าพใน

การพ

ฒนา

ประเ

ทศ (S

-cur

ve)


ตารา

งท 5

.22

แนว

โนมจ

ำนวน

แรงง

านจำ

แนกต

ามอต

สาหก

รรมใ

หมทจ

ะเกด

ขนใน

อนาค

ต (N

ew S

-cur

ve)

Documents