Ağrı

Ağrı hissinin oluşması

Ağrı hissinin iletilmesi

Ağrı hissinin yorumlanması

Periferik Sinirde İletim

Nöron yapısı Sinir lifi tipleri Sinir membranı’nın yapısı Sinirde elektriksel iletim Saltatorik iletim

Nöron

Anestezi

• An:-sız,-siz ön eki

• Aesthetos: hissetmek

• Genellikle cerrahi müdahalelerden önce uygulanan ve vücudun bir bölümü veya tamamının ağrıya duyarsız hale gelmesini sağlayan işlem

Analjezi

• Ağrı hissinin oluşmasının önlenmesi veya azaltılması

Ağrı

• Uluslararası Ağrı Araştırmaları Birliği(IASP)

Olası veya var olan doku hasarına eşlik eden veya bu hasarla tanımlanabilen; hoş olmayan, duyusal ve emosyonel bir deneyim

Ağrı

• Ağrı şiddetine, süresine, lokalizasyonuna veya ilerleyişine göre kişiden kişiye değişebilen bir durumdur.

Ağrı

• Ağrının komponentleri;

1. Ağrı hissinin oluşması

2. Oluşan ağrı hissinin sinirler yolu ile beyine iletilmesi

3. Beyinde ağrı olarak algılanıp yorumlanması

• Ağrı hissinin ağrı reseptörleri tarafından alınıp beyine iletildiği düşünülmektedir.

• Ağrı hissi yüzeyel, derin ve visseral dokularda bulunan miyelinli ve miyelinsiz sinir lifleri tarafından alınır.

Ağrı hissinin oluşması

• Dört temel enerji tipi;

• Mekanik

• Termik

• Kimyasal

• Elektriksel uyaranlar sinir liflerini uyarır.

Ağrı hissinin oluşması

• Ağrılı uyaran bölgesel olarak bazı kimyasal maddelerin açığa çıkmasına neden olurlar.

• Bu ağrı mediatörleri de ağrı reseptörlerini uyarırlar

• Bradikinin

• 5-HT(5 hidroksitriptamin) veya seratonin

• Histamin

• Prostoglandinler

Ağrı hissinin iletilmesi

• Ağrı hissini alan reseptörlere bağlı afferent lifler ağrıyı önce medulla spinalise oradan da beyine iletirler.

• Ağrı hissinin iletilmesinde 2 tip lif görev alır.

• A-Delta ve C lifleri

Ağrı hissinin iletilmesi

• A-Delta lifleri: 2-35m/sn hızla ileti yapabilen ince miyelinli liflerdir.Mekanik ve elektriksel uyaranların neden olduğu keskin ve batıcı tip ağrıların iletiminden sorumludurlar

Ağrı hissinin iletilmesi

• C lifleri: 0.7-1.5m/sn hızla ileti yapabilen ince miyelinsiz afferent lifler olup sızı ve karıncalanma gibi yanıcı, devamlı ve gecikmiş karaktere sahip ağrıyı taşırlar.

Ağrı Mekanizmasının Komponentleri

• 1. Ağrı hissinin oluşması: Ağrı duyusu vücudun çeşitli yerlerine dağılmış olan reseptörlerin stimuluslarla uyarılması ile oluşur.

• Püskürtülerek veya sürülerek uygulananlokal anesteziklerle ağrı reseptörlerinin duyarsız hale getirilmesi konjuktiva ve müköz membralar (uretra, farinks,larinks, burun mukozası ve ağız mukozası) üzerinde topikal anestezi şeklindedir.

Ağrı Mekanizmasının Komponentleri

• 2. Ağrı impulsunun sinirler yoluyla beyine iletilmesi: Uygun ilaçların impulsları taşıyan sinir yakınına enjekte edilmesi ile iletim geçici olarak durdurulabilir. Ağrı impulsu oluştuğu halde beyine ulaştırılamadığı için hasta ağrı duymayacaktır.

• Lokal infiltrasyon, regional, spinal, epidural anesteziler

Ağrı Mekanizmasının Komponentleri

• 3. Reseptörlerde oluşan ağrı normal yolla beyine ulaştığı halde, beyin bu ağrıyı yorumlayacak durumda değilse hasta ağrı duymayacaktır.

• Uygun ilaç ve maddelerle beyinin geçici olarak duyarsız hale getirilmesine genel anestezi denir.

Periferik Sinirde İletim

• Sinir sistemi dış ortamdan ve vücut içinden gelen uyarıları iletmek ve cevaplandırmak için farklılaşmış sinir hücreleri topluluğuna verilen isimdir.

Periferik Sinirde İletim

• Sinir sisteminin beyin ve omurilikten oluşan bölümüne Santral Sinir Sistemi(SSS)

• Bu sistemi organizmanın bütün bölümlerine bağlayan sinirler ile bunların yolları üzerindeki ganglionlara da periferik Sinir Sistemi denir.

Nöron’un yapısı

• Beyin ve medulla spinalisin gri cevherinde ve periferik ganglionlarda bulunurlar. Uzantıları mevcuttur. Bu uzantılarına göre unipolar, bipolar ve multipolar olmak üzere üçe ayrılırlar.

Nöron’un yapısı

• Multipolar tipteki uzantılar en çok görülenleridir.

• Dendrit ve akson olarak adlandırılırlar

• Bu uzantılar; dağılma şekli, yapısı ve fonksiyon bakımından birbirlerinden farklıdır.

• Dendritler uyartı impulslarını sinir hücresinin cismine doğru iletirler.

Nöron’un yapısı

• Aksonlar ise sinir lifi görevi görürler

• Uyarıları daha uzun mesafelere organlardan merkeze , merkezden organa taşırlar.

• Aksonların bir araya gelmesi ile sinirler oluşur.

• Akson sinir hücresinden çıktıktan sonra kısa bir süre çıplak seyreder ve sonra bir veya birkaç kılıf ile kaplanır.

Nöron’un yapısı

• Sinir lifleri miyelinli ve miyelinsiz olmak üzere iki gruba ayrılır.

• Miyelin; sinir liflerinin çoğunluğunda akson’un çevresinde lipit ve protein tabakasından oluşan ve life beyaz rengini veren bir kılıftır.

• Duyusal ve motor impulslar iletilirken sinir liflerinin izolasyonu gereklidir.

• Miyelin bu görevi yerine getirir.

Nöron’un yapısı

• Miyelin; izolasyon özelliği olan kolestrin, lesitin serebrosit ile asit ve alkalilere dayanıklı nörokeratin adı verilen bir maddeden oluşan yağsı bir kılıftır.

• Sinir hücresi üzerinde devamlılık göstermez

• 0.5-3mm aralıklarla boşluklar oluşur.

• Ranvier düğümü

Nöron’un yapısı

• Miyelin kılıf elektriksel izolatör görevi gördüğü için impulslar miyelinli sinirlerde hızlı bir şekilde hareket ederler.

• İki ranvier düğümü arasındaki bu iletime saltatorik iletim denir.

Nöron’un yapısı

• Miyelinsiz olan otonom sinir sişteminde ise uyarılar hem geniş bir sahaya yayılırlar hem de izolasyon iyi olmadığı için iletim serebro-spinal sisteme göre çok daha yavaştır.

Sinir Lifi Tipleri

• Erlanger, Gasser ve Bishop iletim hızına göre aksonları A-B-C olmak üzere üç grupta toplamışlardır.

• A lifleri miyelinli somatik liflerdir.Alfa, beta gama ve delta olmak üzere 4 alt gruba ayrılırlar

Sinir Lifi Tipleri

• A-Delta lifleri; batıcı ve yanıcı tarzdaki ani ağrı ve ısı hissini iletirler. İletim hızları 25m/sn.’dir.

• C lifleri; Miyelinsiz sinirlerde bulunurlar. İletim hızları yavaştır.(1-2m/sn)

• Uzun süren ve yavaş duyulan ağrı hissini(sızı) iletirler.

Sinir Membranı

• Akson; aksoplazma-sinir membranından oluşur.

• Membran aksoplazmayı ekstrasellüler ortamdan ayırır.

• Sinir membranı 70-80Å kalınlığında içte ve dışta birer tabaka protein ile ortada iki katlı lipit tabakasından oluşur.

Sinir Membranı

Sinir Membranı

• Lipit moleküllerinin hidrofobik(Su sevmez) kısımları ortada biribirine bakacak şekilde, hidrofilik kısımları ise dışa yani ekstrasellüler sıvıya bakacak şekilde dizilmişlerdir.

Sinir Membranı

• Membran; içte K⁺ iyonlarından zengin intrasellüler ortam ile dışta Na⁺iyonlarından zengin ekstrasellüler ortamı birbirinden ayırır.

• Bu zar aminoasit, protein ve Na⁺ iyonlarının hareketini engellerken Cl⁻ve K⁺ iyonlarının geçişine izin verir. Seçici geçirgen özelliktedir.

Sinirde Elektriksel İletim

• Sinir hücresi istirahat halinde polarize durumdadır.

• İç kısım dış ortama göre negatif(-) yüklüdür.

• Membranın iki tarafında iyon farkından dolayı -70-90mV’luk bir potansiyel farkı meydana gelir.

• İstirahat membran potansiyeli denir. Helmholtz çift tabakası

Sinirde Elektriksel İletim

• Elektriksel yüklerin bu şekilde düzenli sıralanmasına polarizasyon denir.

• Helmholtz’un çift tabakası çok labil olup; mekanik veya elektriksel bir uyarıda bozulabilir.

• Sinir potansiyeli -70-90mV

+20+30mV

Sinirde Elektriksel İletim

• Normalde Na⁺’iyonlarına kapalı olan porlar birden açılarak Na⁺’iyonlarının içeri girmesine imkan hazırlar.

• Ekstrasellüler ortamdan bol miktarda Na⁺içeri girerken K⁺ iyonları hücreyi terk etmeye başlar.

• Böylece membran depolarize olur ki buna yani istirahat potansiyelinin tersine dönmesine aksiyon potansiyeli denir.

Sinirde Elektriksel İletim

• Depolarizasyon dalgası hızla sinir boyunca ilerler.

• Arkada kalan bölgeler tekrar polarize olurlar ki buna repolarizayon adı verilir.

• Depolarizasyon dalgası sinir boyunca herhangi bir yerde kesilirse sinirde iletim bloke olur.

• Lokal anestezi

• Geçici etki,sinire zarar vermez (Alkol-Fenol hariç)

Sinirde Elektriksel İletim

• Lokal anestezikler non-depolarizan blok yaparlar.

• Sinir hücresi porlarını tıkayarak Na⁺iyonlarının içeri girmesini yani depolarizasyonu önlerler