รายงานผลการศกษาผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร และความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ของนกเรยนช #นมธยมศกษาปท% & ท%ไดรบการจดการเรยนร ดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

ของ นางสาวกานดา ชาสวสด�

โรงเรยนสตรสมทรปราการ สานกงานเขตพ #นท%การศกษาสมทรปราการ เขต 1

สานกงานคณะกรรมการการศกษาข #นพ #นฐาน กระทรวงศกษาธการ

�

รายงานผลการศกษาผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรและความสามารถดานความคดสรางสรรค

ทางวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � ท&ไดรบการจดการเรยนรดวย ชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

บทคดยอ ของ

กานดา ชาสวสด�

โรงเรยนสตรสมทรปราการ สานกงานเขตพ $นท&การศกษาสมทรปราการ เขต 1

สานกงานคณะกรรมการการศกษาข $นพ $นฐาน กระทรวงศกษาธการ

4

บทคดยอ การวจยคร $งน $ มจดมงหมายเพ&อศกษา ผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรและ

ความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � ท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

กลมตวอยางท&ใชในการวจยคร $งน $ เปนนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � ภาคเรยนท& 1 ปการศกษา �99: โรงเรยนสตรสมทรปราการ จานวน 1 หองเรยน จานวน 4: คน ดาเนนการโดยใชแบบแผนการวจยแบบ One Group Pretest-Posttest Design และการวเคราะหขอมลใชวธการทางสถตแบบ t – test dependent Samples or Correlated Samples

ผลการศกษาพบวา 1. นกเรยนท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทาง

วทยาศาสตร มผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร หลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1

2. นกเรยนท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร มความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1

U

Abtract The purposes of this research was to study on the achievement in science and

scientific creative thinking of mathayomsuksa 2 students through the use of Scientific activities to support creativity in science.

The subjects were 30 mathayomsuksa 2 students of Streesamutprakan in the first semester of for this study. The data were statistically by using t- test dependent.

The results of this study revealed that 1. The students through the use of Scientific activities to support creativity in

science. Have achievement in science between after learning to the students were significantly higher than before learning taught at the .01 level.

2. The students through the use of Scientific activities to support creativity in science. Have scientific creative thinking after learning to the students were significantly higher than before learning taught at the .01 level.

9

รายงานผลการศกษาผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรและความสามารถดานความคดสรางสรรค ทางวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � ท&ไดรบการจดการเรยนรดวย

ชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

จดทาโดย นางสาวกานดา ชาสวสด�

ครชานาญการพเศษ (คศ.4)

โรงเรยนสตรสมทรปราการ สานกงานคณะกรรมการการศกษาข $นพ $นฐาน

กระทรวงศกษาธการ

e

สารบญ บทท% หนา 1 บทนา……………………………………………………………………………………….. 1

ภมหลง............................................................................................................... 1 ความมงหมายของการวจย................................................................................... 4 ความสาคญของการวจย....................................................................................... 4 ขอบเขตของการวจย............................................................................................. 4

ประชากร.................................................................................................. 4 กลมควอยาง............................................................................................. 4 ระยะเวลาท&ใชในการศกษาคนควา............................................................. 4 ตวแปรท&ศกษา......................................................................................... U นยามศพทเฉพาะ..................................................................................... U

สมมตฐานในการศกษาคนควา............................................................................. e � เอกสารและงานวจยท&เก&ยวของ..................................................................................... h

เอกสารและงานวจยท&เก&ยวของกบชดกจกรรม....................................................... i ความหมายของชดกจกรรม..................................................................... i ประเภทของชดกจกรรม......................................................................... i องคประกอบของชดกจกรรม..................................................................... j หลกในการสรางชดกจกรรม.................................................................... 11 เทคนคแผนผงทางปญญา........................................................................ 1U งานวจยท&เก&ยวของกบชดกจกรรม............................................................. 1i

เอกสารและงานวจยท&เก&ยวของผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร........................ 1j ความหมายของผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร................................ 1j การวดและการประเมนผลทางการเรยนวทยาศาสตร................................. �1 ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร....................................................... �� งานวจยท&เก&ยวของกบผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร....................... �i

เอกสารและงานวจยท&เก&ยวของกบความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร.................. �i ความหมายของความคดสรางสรรค......................................................... �i

h

สารบญ (ตอ) บทท% หนา 2 (ตอ)

ความหมายของความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร.............................. 4: องคประกอบของความคดสรางสรรค...................................................... 4: พฒนาการทางความคดสรางสรรคระดบมธยมศกษา............................... 4� การพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร........................................ 44 หลกในการสงเสรมความคดสรางสรรค..................................................... 4U อปสรรคของความคดสรางสรรค.............................................................. 4e งานวจยท&เก&ยวของกบความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร......................... U:

4 วธการวจย................................................................................................................. U1 การกาหนดประชากรและกลมตวอยาง.................................................................. U1 การกาหนดเน $อหาในการศกษาคนควา.................................................................. U1 แบบแผนในการวจย............................................................................................. U� เคร&องมอและการสรางเคร&องมอ............................................................................ U� วธดาเนนการศกษา.............................................................................................. Uh สถตท&ใชในการวเคราะหขอมล............................................................................. Ui

U ผลการวเคราะหขอมล.................................................................................................. 9U สญลกษณท&ใชในการวเคราะหขอมล.................................................................... 9U ผลการวเคราะหขอมล......................................................................................... 9U

9 สรปผล อภปรายและขอเสนอแนะ................................................................................. 9h จดมงหมายในการวจย......................................................................................... 9h สมมตฐานของการวจย.......................................................................................... 9h วธดาเนนการวจย................................................................................................. 9h สรปผลการวจย..................................................................................................... 9i อภปรายผล.......................................................................................................... 9i ขอเสนอแนะ........................................................................................................ e1

i

สารบญ (ตอ) บทท% หนา

บรรณานกรม................................................................................................................. e� ภาคผนวก......................................................................................................................... eh

ภาคผนวก ก ผลการวเคราะหคาความยากงาย (p) คาอานาจจาแนก (r) และคาความเช&อม&น (rtt) ของแบบทดสอบ...........................................................

ei

ภาคผนวก ข …………………………………………………………………………. h: คะแนนผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษา

ปท& � กอนเรยนและหลงเรยนดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร............................................................

h1 คะแนนผลความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรนกเรยน

ช $นมธยมศกษาปท& � กอนเรยนและหลงเรยนดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรค ทางวทยาศาสตร.................................

h4 ภาคผนวก ค ...................................................................................................... h9

ตวอยางชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร................. he แบบทดสอบวดความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร........ i�

j

บญชตาราง ตาราง หนา

1 แสดงแบบแผนการทดลอง.............................................................................. U� � แสดงการเปรยบเทยบผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรระหวางกอนเรยน กบ

หลงเรยนท&สอนโดยใชชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรโดยใชสถต t-test Dependent Sample………………………..

99 3 แสดงการเปรยบเทยบความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

ระหวางกอนเรยนกบหลงเรยนท&สอนโดยใชชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร โดยใชสถต t-test Dependent Sample..........

9e U แสดงผลการวเคราะหคาความยากงาย (p) คาอานาจจาแนก (r) และคาความ

เช&อม&น (rtt) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร..........

ej 9 แสดงผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยนระหวางกอนเรยนและหลง

เรยนดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร...............

h1 e แสดงผลความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยน

ระหวางกอนเรยนและหลงเรยนดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร....................................................................................

h4

1:

บญชภาพประกอบ ภาพประกอบ หนา

1 ภาพประกอบกรอบแนวคดในการวจย.............................................................. e � ภาพประกอบความสมพนธของความรทางวทยาศาสตร...................................... �:

11

บทท% 1 บทนา

ภมหลง วทยาศาสตรมบทบาทสาคญย&งในสงคมโลกปจจบนและอนาคต ผลผลตตาง ๆ ลวนเปน

ผลของความรวทยาศาสตร ผสมผสานกบความคดสรางสรรค ความคดสรางสรรคจงมความสาคญในการพฒนาคน พฒนาสงคมและประเทศชาต ผลจากความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย จะมบทบาทอยางมากในการสรางผลตภณฑท&ตอบสนองความตองการและการแกปญหาเพ&อพฒนาสงคมมนษย ประเทศท&มการคดคนส&งแปลกใหม จะสามารถพฒนาประเทศใหเจรญรดหนาไดอยางรวดเรว (ประทม อตช. �9Uh:19) ประเทศไทยไดตระหนกถงความสาคญและความจาเปนดานคณภาพการคดและความคดสรางสรรค ดงจะเหนไดจากแผนพฒนาเศรษฐกจสงคมและแผนการศกษา ไดมการต $งจดมงหมายจนมการกลาวถงเสมอในการคดเปน ทาเปน แกปญหาไดในทกระดบการศกษา โดยเฉพาะความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยซ&งเปนเปาหมายสาคญในการพฒนาประเทศ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต ฉบบพทธศกราช �9U� (คณะกรรมการการศกษาแหงชาต. �9U� : 9 – e ) ไดกาหนดความมงหมายและหลกการจดการศกษาไวในหมวด 1 มาตรา h วา ในกระบวนการเรยนร ตองมงปลกฝงจตสานกท&ถกตอง เก&ยวกบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข รจกรกษาและสงเสรมสทธ หนาท& เสรภาพ ความเคารพกฎหมาย ความเสมอภาคและศกด�ศร ความเปนมนษย มความภาคภมใจในความเปนไทย รจกรกษาผลประโยชนสวนรวมและของประเทศชาต รวมท $งสงเสรมศาสนา การกฬา ภมปญญาทองถ&น ภมปญญาไทย และความรอนเปนสากล ตลอดจนอนรกษทรพยากรธรรมชาตและส&งแวดลอม มความสามารถในการประกอบอาชพ รจกพ&งพาตนเอง มความคดรเร&มสรางสรรค ใฝร และเรยนรดวยตนเองอยางตอเน&อง

การจดการเรยนการสอนใหผ เรยนไดบรรลจดมงหมายท&ต $งไว นบเปนความทาทายสาหรบผ สอนเปนอยางมาก เน&องจากปจจบน ประเทศไทยนบวาเปนประเทศหน&งท&มปญหาเก&ยวกบการจดการศกษาในเร&องของคณภาพของการศกษา ซ&งนกเรยนมผลสมฤทธ�ทางการเรยนวชาคณตศาสตรและวทยาศาสตรท&มแนวโนมต&าลง อกท $งยงไมไดรบการพฒนาใหมความรความสามารถและทกษะสาหรบโลกยคใหมอยางเพยงพอ เน&องจากกระบวนการจดการเรยนการสอน มงเนนการทองจาเพ&อสอบมากกวามงคดวเคราะห และแสวงหาความรดวยตนเอง ทาใหเดกไทยจานวนมากคดไมเปน ไมชอบอานหนงสอ ไมรวธเรยน (ไสว ฟกขาว. �9UU : 1) ดงน $น การจดการเรยนการสอนใหนกเรยนศกษาหาความรเฉพาะในตาราเรยนเพยงอยางเดยว ไมเพยงพอตอการนาไปใช (กระทรวงศกษาธการ . �9�i : 1Uj) การนาเอาศกยภาพท&มอยในตวบคคลและพฒนาศกยภาพใหเตมขดความสามารถจงเปนส&งจาเปน การจดการเรยนการสอนท&สงเสรมศกยภาพทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยน $น ส&งท&สาคญคอ การสอนใหผ เรยนไดรจกการคด

1�

วเคราะหเก&ยวกบปญหาท&พบ และสามารถคดสงเคราะห รวมถงคดสรางสรรคส&งตาง ๆ ท&จะนามาใชประโยชนในชวตจรงไดดวย

ปญหาในระบบการศกษาปจจบน ในการเรยนการสอนสวนใหญ ใหความสาคญกบการพฒนาดานทกษะ (skill) แตไมไดใหความสาคญกบการพฒนาความคดสรางสรรค นกเรยนตางมความสามารถในการคดสรางสรรค แตขาดการเรยนการสอนและการฝกฝนอยางถกวธ (ชาญณรงค พรรงโรจน. �9Ue : 40) จากงานวจยของ ทศนย บญเตม (2526 : 5) พบวา นกเรยนช $นมธยมศกษาปท& 1 จะมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรต&าลงกวาระดบช $นประถมศกษา เน&องจากความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรน $น สามารถสงเสรมและพฒนาได โดยการจดกจกรรมการเรยนการสอน การจดสภาพแวดลอมและบรรยากาศการเรยนการสอนท&สงเสรมใหเกดความคดสรางสรรคไดอยางเหมาะสม ความคดสรางสรรคเปนคณลกษณะท&มอยในตวคนทกคน และสามารถสงเสรมคณลกษณะน $ใหพฒนาสงข $นได (อาร พนธมณ. �94h : 5 : อางองจาก Gale. 1961) ดวยวธการท&หลากหลาย เทคนคแผนผง ทางปญญา (Mind Mapping Technique) เปนเทคนคหน&งท&สามารถพฒนาความคดสรางสรรคใหเกดข $นกบผ เรยนได โดย โทน บซาน (Tony Buzan. 1970) ไดอธบายวา ในสมองของมนษยมเซลลประสาท ในสมองกวาสบลานเซลล และแตละสวนมการเช&อมโยงกนอยในสมองอยางไมมท&ส $นสด การสรางแผนผงทางปญญา จะตองสรางข $นโดยอาศยการทางานประสานกนของสมองท $งสองซก ท $งซกขวา ท& ม ความเก&ยวของกบภาพ สญลกษณ จนตนาการ และซกซายท&เปนการใชเหตผล และความคด ซ&ง สมาน ถาวรรตนวานช (2541 : 109) ไดศกษาผลของการใชเทคนคแผนผงทางปญญาท&มตอความคดสรางสรรคของนกเรยนช $นประถมศกษาปท& 9 ผลการวจยพบวา นกเรยนท&ไดรบการฝกใชเทคนค แผนผงทางปญญา มความคดสรางสรรคเพ&มข $นอยางมนยสาคญทางสถต ท&ระดบ .:1

จากสภาพปญหาและแนวคดดงกลาว ผ วจยสนใจศกษาผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรและความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � โดยใชชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร โดยนกเรยนไดใชกระบวนการเรยนรดวยตนเอง เพ&อเปนแนวทางในการศกษาหาความรของนกเรยนและเปนแนวทางในการจดการเรยนการสอนของผสอนตอไป

14

ความมงหมายของการวจย ในการวจยคร $งน $ ผ วจยไดต $งความมงหมายไวดงน $

1. เพ&อเปรยบเทยบผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยนท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

2. เพ&อเปรยบเทยบความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยน ท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ความสาคญของการวจย ในการวจยคร $งน $ ผลของการวจยท&ได มประโยชนตาง ๆ ดงตอไปน $

1. ผลการศกษาในคร $งน $ ทาใหทราบถงความสามรรถในการพฒนาความสามารถ ดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรโดยการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

2. ไดตวอยางชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร 3. เปนแนวทางสาหรบครในการวางแผนการจดการเรยนรเพ&อสงเสรมใหนกเรยนไดม

การพฒนาความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ขอบเขตของการวจย ประชากรท%ใชในการวจย ประชากรท&ใชในการศกษาคนควา เปนนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � โรงเรยนสตรสมทรปราการ อาเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ ภาคเรยนท& 1 ปการศกษา �99: จานวน � หองเรยน รวมนกเรยนท $งส $น hh คน กลมตวอยางท%ใชในการวจย กลมตวอยางท&ใชในการศกษาคนควาคร $งน $ เปนนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � โรงเรยนสตรสมทรปราการ จงหวดสมทรปราการ ภาคเรยนท& 1 ปการศกษา �99: จานวน 4: คน ซ&งไดจากการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) โดยการจบฉลากสมหองเรยน จานวน 1 หองเรยน จากท $งหมด � หองเรยน ระยะเวลาท%ใชในการวจย ทาการทดลองในภาคเรยนท& 1 ปการศกษา �99: โดยใชเวลาทดลอง รวม 19 ช&วโมง

1U

ตวแปรท%ศกษา

1. ตวแปรอสระ แบงเปนดงน $ 1.1 การจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

2. ตวแปรตาม ไดแก 2.1 ผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร ซ&งแบงเปน U ดาน คอ

2.1.1 ดานความร – ความจา 2.1.2 ดานความเขาใจ 2.1.3 ดานการนาไปใช 2.1.4 ดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

2.2 ความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร 2.2.1 ความคดคลองทางวทยาศาสตร 2.2.2 ความคดยดหยนทางวทยาศาสตร 2.2.3 ความคดรเร&มทางวทยาศาสตร

นยามศพทเฉพาะ

1. การจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร หมายถง การใหผ เรยนไดสบเสาะแสวงหาความรและปฏบตจากชดกจกรรมดวยตนเอง เพ&อพฒนาความสามารถทางการเรยนวทยาศาสตร องคประกอบของชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรค ทางวทยาศาสตร ประกอบดวย

1.1 ช&อชดกจกรรม หมายถง ชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

1.2 ขอแนะนาในการใชชดกจกรรม หมายถง สวนท&อธบายความมงหมาย ท&สาคญของกจกรรมในการเรยนดวยตนเองจากชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

1.3 ช&อหนวย หมายถง หวเร& องยอยท&ประกอบข $นเปนชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรในแตละชดกจกรรม

1.4 คาช $แจง หมายถง การระบกจกรรมท&นกเรยนตองปฏบตภายในหนวยยอย 1.5 จดประสงคของกจกรรม หมายถง การระบพฤตกรรมการเรยนรของเน $อหา

ในหนวยยอยของชดกจกรรมตามท&หลกสตรกาหนด 1.6 เวลาท&ใช หมายถง ระยะเวลาท&ใชในการปฏบตกจกรรมในแตละหนวยยอย

ของชดกจกรรม 1.7 สาระการเรยนร หมายถง เน $อหารายละเอยดท&สาคญของหนวยการเรยน

ในชดกจกรรม

19

1.8 กจกรรมการเรยนร หมายถง สวนท&นกเรยนไดปฏบตดวยตนเอง เชน

การศกษาคนควาขอมล การปฏบตกจกรรมจากสถานการณท&กาหนด การทดลอง การตอบคาถาม การเช&อมโยงความรและการถายทอดความรโดยการใชแผนผงทางปญญา

1.9 ข $นประเมนผล หมายถง การทดสอบความสามารถของผ เรยนหลงการเรยนดวยหนวยการเรยนในชดกจกรรมน $ โดยใชแบบฝกหดทายกจกรรมและขอสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร ชนดปรนยเลอกตอบ 9 ตวเลอก

2. ผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร หมายถง ความสามารถในการเรยนรวทยาศาสตรในเน $อหาเร& อง การสบพนธ ของพชดอก ซ&งประกอบดวยหนวยการเรยนรยอย ไดแก สวนประกอบของดอกและประเภทของดอก การสบพนธของพชดอกแบบอาศยเพศและการเปล&ยนแปลงของดอกหลงการปฏสนธ ซ&งพจารณาจากคะแนนการตอบแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนท&ผ วจยสรางข $นโดยวดความสามารถดานตาง ๆ U ดาน คอ

2.1 ความร – ความจา หมายถง ความสามารถในการระลกถงส&งท&เคยเรยนมาแลว เก&ยวกบขอเทจจรง ขอตกลง คาศพท หลกการและทฤษฎทางวทยาศาสตร

2.2 ดานความเขาใจ หมายถง ความสามารถในการอธบายความหมาย ขยายความและแปลความรโดยอาศยขอเทจจรง ขอตกลง คาศพท หลกการและทฤษฎทางวทยาศาสตร

2.3 ดานการนาไปใช หมายถง ความสามารถในการนาความรทางวทยาศาสตรไปใชในสถานการณใหมท&แตกตางกนออกไป หรอสถานการณท&คลายคลง โดยเฉพาะอยางย&ง การนาไปใชในชวตประจาวน

2.4 ดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร หมายถง ความสามารถของบคคลในการสบเสาะหาความร โดยผานการปฏบตและฝกฝนความคดอยาง มระบบ จนเ กด ความคลองแคลว ชานาญสามารถเลอกกจกรรมตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม สาหรบทกษะกระบวนการ ทางวทยาศาสตรท&สอดคลองกบเน $อหาในการวจยคร $งน $ ประกอบดวย ทกษะการสงเกต ทกษะการจาแนกประเภท ทกษะการจดกระทาและส&อความหมายขอมล ทกษะการลงความเหนจากขอมล และทกษะ การตความหมายขอมลและลงขอสรป

3. ความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร หมายถง ความสามารถของนกเรยนในการใชหลกการทางวทยาศาสตรมาคดไดกวางไกลหลายทศทาง ดดแปลง ปรงแตง ผสมผสานเปนความคดแปลกใหม และมคณคา ซ&งความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรท&ใชในการศกษาคร $งน $ ประกอบดวยความคด 4 ลกษณะ คอ

1e

3.1 ความคดคลองทางวทยาศาสตร หมายถง ความสามารถของนกเรยนในการ

ใชหลกการทางวทยาศาสตรในการคดตอบสนองตอปญหา หรอเหตการณไดจานวนมากท&สดในเวลาจากด 3.2 ความคดยดหยนทางวทยาศาสตร หมายถง ความสามารถของนกเรยน

ในการใชหลกการทางวทยาศาสตรมาปรบสภาพความคดโดยการนาความคดคลองแคลวทางวทยาศาสตรมาจดเปนหมวดหมโดยใชหลกเกณฑไดหลากหลายมากท&สด

3.3 ความคดรเร&มทางวทยาศาสตร หมายถง ความสามารถของนกเรยนในการใชหลกการทางวทยาศาสตรคดตอบสนองตอเหตการณหรอปญหาโดยเปนความคดแปลกใหม แตกตาง ไปจากความคดของคนอ&น ไมซ $ากบคนสวนใหญเปนความคดท&คนอ&นคาดไมถง กรอบแนวคดในการวจย

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดในการวจย สมมตฐานในการวจย

1. นก เ รยนท& ไ ด รบการจดการ เ รยน ร ด วยชด กจกรรม สง เส รมความ คดส รางสรร ค ทางวทยาศาสตร มผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยน

2. นก เ รยนท& ไ ด รบการจดการ เ รยน ร ด วยชด กจกรรม สง เส รมความ คดส รางสรร ค ทางวทยาศาสตร มความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยน

- การจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

- ผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตร - ความสามารถดานความคดสรางสรรค

ทางวทยาศาสตร

1h

บทท% & เอกสารและงานวจยท%เก%ยวของ

ในการศกษาคร $งน $ ผ วจยไดศกษาคนควาเอกสารและงานวจยท&เก&ยวของ เพ&อเปนแนวทางในการศกษาคนควา และไดนาเสนอตามหวขอตอไปน $

1. เอกสารและงานวจยท&เก&ยวของกบชดกจกรรม 1.1 ความหมายของชดกจกรรม 1.2 ประเภทของชดกจกรรม 1.3 องคประกอบของชดกจกรรม 1.4 หลกในการสรางชดกจกรรม 1.5 เทคนคแผนผงทางปญญา 1.6 งานวจยท&เก&ยวของกบชดกจกรรม

2. เอกสารและงานวจยท&เก&ยวของกบผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร 2.1 ความหมายของผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร 2.2 การวดและการประเมนผลทางการเรยนวทยาศาสตร 2.3 ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร 2.4 งานวจยท&เก&ยวของกบผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร

3. เอกสารและงานวจยท&เก&ยวของกบความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร 3.1 ความหมายของความคดสรางสรรค 3.2 ความหมายของความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร 3.3 องคประกอบของความคดสรางสรรค 3.4 พฒนาการทางความคดสรางสรรคระดบมธยมศกษา 3.5 การพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร 3.6 หลกในการสงเสรมความคดสรางสรรค 3.7 อปสรรคของความคดสรางสรรค 3.8 งานวจยท&เก&ยวของกบความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

1i

1. เอกสารและงานวจยท%เก%ยวของกบชดกจกรรม

1.1 ความหมายของชดกจกรรม ชดกจกรรม เปนนวตกรรมทางการศกษาประเภทหน&งท&มช&อเรยกแตกตางกนไป เชน

ชดการสอน ชดการเรยนการสอน ชดการสอนรายบคคล ชดการเรยนสาเรจรป ชดกจกรรม ซ&งในการวจยคร $งน $ ผ วจยใชคาวา ชดกจกรรม ซ&งมนกการศกษาหลายทานไดใหความหมายไวดงน $

กาญจนา เกยรตประวต (2527 : 174 – 175) กลาววา ชดการเรยนการสอน เปนระบบการผลตส&อและการนาส&อการเรยนตาง ๆ ท&สมพนธกบเน $อหามาสงเสรมใหผ เรยนเกดการเปล&ยนแปลงพฤตกรรมการเรยนรตามจดประสงคอยางมประสทธภาพมากข $น เปนการเปดโอกาสใหผ เรยนไดใชส&อ ตาง ๆ ในชดการเรยนการสอน

สมจต สวธนไพบลย (2537 : 6) ใหความหมายวา ชดกจกรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนชดส&อประสมท&จดเปนระบบอยางสมพนธกนระหวางกระบวนการทางวทยาศาสตรและความร ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

เคปเฟอรและเคปเฟอร (สมชย อนอนนต. �94j : 24 ; อางองจาก Kapfer and Kapfer. 1972 : 3 – 10) ใหความหมายวา ชดกจกรรมเปนรปแบบของการส&อสาร ระหวางครกบนกเรยน ซ&งประกอบดวย คาแนะนาท&ใหนกเรยนทากจกรรมการเรยนจนบรรลพฤตกรรมท&เปนผลของการเรยนรและรวบรวมเน $อหาท&นามาสรางเปนชดกจกรรมน $น ไดมาจากขอบขายของความรท&หลกสตรตองการใหนกเรยนไดเรยนร เน $อหาจะตองตรงและชดเจน ท&จะส&อความหมายใหผ เรยนไดเกดพฤตกรรมตามเปาหมายของ การเรยน

ไชยยศ เรองสวรรณ (2542 : 151) ใหความหมายวา ชดการสอนเปนระบบการนาส&อประสมท&สอดคลองกบเน $อหาวชาประสบการณของแตละหนวย มาชวยในการเปล&ยนพฤตกรรมการเรยนรของผ เรยนแตละคนใหบรรลจดมงหมาย

จากความหมายท&กลาวมาขางตน สรปไดวา ชดกจกรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนชดส&อประสมท&จดอยางเปนระบบ โดยสอดคลองกบเน $อหาวชาและส&อความหมายใหผ เรยนไดเกดพฤตกรรมตามเปาหมายของการเรยนเพ&อพฒนาความสามารถทางการเรยนวทยาศาสตรของผ เรยน

1.2 ประเภทของชดกจกรรม

คณะกรรมการพฒนาการสอนและผลตอปกรณทางวทยาศาสตร (2524 : 250 – 251) ไดแบงชดกจกรรมออกเปน 4 ประเภท คอ

1. ชดกจกรรมสาหรบคร เปนชดจดใหคร ประกอบดวยคมอและเคร&องมอสาหรบคร ท&พรอมในการนาไปใชสอนกบนกเรยนได ครเปนผ ดาเนนการควบคมกจกรรมท $งหมด นกเรยนมสวนรวม ในการทากจกรรมโดยครเปนผดแล

1j

2. ชดกจกรรมสาหรบนกเรยน เปนชดกจกรรมท&จดใหนกเรยนเรยนดวยตนเอง ครมหนาท&

ในการจดเตรยมอปกรณและมอบชดกจกรรมให แลวรายงานผลเปนระยะ ๆ ใหคาแนะนาเม&อมปญหาและประเมนผลชดกจกรรมการเรยนร เปนการฝกการเรยนรดวยตนเอง เม&อจบการศกษาไปแลว กสามารถเรยนรหรอศกษาส&งตาง ๆ ไดดวยตนเอง

3. ชดกจกรรมท&ครและนกเรยนรวมกนใช ชดน $มลกษณะผสมระหวางชดแบบท& 1 และแบบท& � ครเปนผคอยดแลและกจกรรมบางอยางครตองเปนผแสดงใหนกเรยนด และกจกรรมบางอยางนกเรยนตองทาดวยตนเอง ชดกจกรรมลกษณะน $เหมาะสาหรบนกเรยนระดบมธยมศกษา ซ&งเร&มฝกใหรจกการเรยนดวยตนเอง โดยมครเปนผดแล

ชดการเรยนการสอนหรอชดกจกรรมแตละประเภท มการกาหนดบทบาทของผ เรยนและผสอนท&แตกตางกนออกไป ในการสรางชดกจกรรมข $นอยกบผ สรางวา จะสรางในประเภทใดใหเหมาะสมกบผ เรยนและจดประสงคท&กาหนดไว การสรางชดกจกรรมวทยาศาสตรในคร $งน $ ผ วจยไดสรางชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรท&จดใหนกเรยนเรยนดวยตนเอง โดยผ วจยทาหนาท&แนะนา เม&อผ เรยนเกดปญหาหรอขอสงสย

1.3 องคประกอบของชดกจกรรม ในการสรางชดกจกรรม จะตองมการกาหนดองคประกอบของชดกจกรรมใหครอบคลม

ท $งเน $อหาและกจกรรมท&ปฏบต ใหตรงตามวตถประสงคท&คาดหวงไว ซ&งนกการศกษาหลายทานไดกาหนดองคประกอบของชดกจกรรมไวดงน $

สมจต สวธนไพบลย (2537 : 43) ไดกลาวถงองคประกอบของชดกจกรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลย ประกอบดวยองคประกอบดงน $

1. ช&อชด หมายถง ลาดบท&ของชดและหวเร&อง 2. เวลา หมายถง กาหนดเวลาเรยนเปน 9: นาท หรอ 1:: นาท ตามหลกสตรของ

กระทรวงศกษาธการ 3. จดประสงคการเรยนร หมายถง การระบพฤตกรรมการเรยนรตามหลกสตร 4. ขอชวนคด หมายถง การกาหนดคตพจนใหคดนาไปสการสรางจตสานก การพ&งพา

ตนเอง 5. กจกรรม หมายถง การกาหนดงานปฏบต การอานคนควาจากเอกสาร หนงสอเรยน

การทดลอง โดยมวตถอปกรณให 6. การตรวจสอบบทสรป หมายถง การตรวจสอบขอความท&สรปไวใหวาถกตองกบ

ความเขาใจ

�:

7. การทากจกรรมสะสมคะแนน หมายถง การใหนกเรยนเลอกทากจกรรมตามลาดบ

ความสนใจ 8. การตอบคาถามทายกจกรรม หมายถง การกาหนดคาถามตามจดประสงคใหนกเรยน

ตอบ 9. การตรวจคาตอบ หมายถง การใหนกเรยนตรวจคาตอบดวยตนเอง โดยดจากแบบเฉลย

คาตอบท&ใหไว 10. แบบประเมนผลดวยตนเอง หมายถง แบบฟอรมใหนกเรยนกรอกคะแนนท&ไดจาก

การประเมนผลดวยตนเอง วรรณทพา รอดแรงคา และพมพนธ เตชะคปต (2542 : 1 – 2) ไดกลาวถงองคประกอบสาคญของ

ชดกจกรรมฝกทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรไวดงน $ 1. ช&อกจกรรม เปนส&งท&บอกใหทราบถงลกษณะท&ตองการฝก 2. คาช $แจง เปนสวนท&อธบายความมงหมายท&สาคญของกจกรรม 3. จดมงหมาย เปนสวนท&ระบจดมงหมายท&สาคญของกจกรรมน $น

3.1 จดมงหมายท&วไป เปนสวนท&บอกจดหมายปลายทางหรอพฤตกรรมท&ตองการ ใหเกดข $นตามกจกรรมน $น

3.2 จดมงหมายเชงพฤตกรรม เปนสวนท&ช $บงใหผ เรยนไดแสดงพฤตกรรมท&กาหนดโดยสงเกตและวดได และเปนไปตามเกณฑท&คาดหวง

4. แนวคด เปนสวนท&ระบเน $อหาหรอมโนมตของกจกรรม 5. ส&อ เปนสวนท&ระบถงวสดอปกรณท&จาเปนในการดาเนนกจกรรม 6. เวลาท&ใช เปนสวนท&ระบจานวนโดยประมาณวากจกรรมน $น ควรใชเวลาเพยงใด 7. ข $นตอนในการดาเนนกจกรรม เปนสวนท& ระบว ธการจดกจกรรมเพ&อใหบรรล

ตามวตถประสงคท&ต $งไว วธการดาเนนกจกรรมน $ ไดจดไวเปนข $นตอน 7.1 ข $นนา เปนการเตรยมความพรอมของผ เรยนกอนเร&มทากจกรรม 7.2 ข $นกจกรรม เปนสวนชวยใหผ เรยนมสวนรวมในกจกรรม ไดฝกปฏบตการ

ทดลอง 7.3 ข $นอภปราย เปนสวนท&ผ เ รยนไดมโอกาสนาเอาประสบการณท&ไดรบจาก

ข $นกจกรรมมาวเคราะห เพ&อใหเกดความเขาใจท&ชดเจนและแมนยา 7.4 ข $นสรป เปนสวนท&ผสอนและผ เรยน ประมวลขอมลความรท&ไดจากข $นกจกรรม

และข $นอภปราย แลวนามาสรปหาสาระใจความสาคญ 8. การประเมน เปนการทดสอบผ เรยนหลงจากจบบทเรยนของแตละกจกรรม 9. ภาคผนวก เปนสวนท&ใหความรกบผสอน

�1

ในการสรางชดกจกรรม จะตองมการกาหนดองคประกอบของชดกจกรรมใหครอบคลมท $ง

เน $อหาและกจกรรมท&ปฏบต ใหตรงตามวตถประสงคท&คาดหวงไว ซ&งในการสรางชดกจกรรมน $ ไดกาหนดองคประกอบของชดกจกรรมประกอบดวย ช&อชดกจกรรม ช&อหนวย คาช $แจงสาหรบนกเรยนในการปฏบตกจกรรมในชดกจกรรม สาระการเรยนร ตวบงช $ในการเรยนร เวลาท&ใช กจกรรมการเรยนรในหนวยและ การประเมนผล

1.4 หลกในการสรางชดกจกรรม

ในการสรางชดกจกรรม ตองคานงถงหลกการสราง โดยมนกการศกษาไดกลาวไวดงน $ วชย วงษใหญ (2525 : 189 – 192) ไดเสนอข $นตอนในการสรางชดการสอนไว 1: ข $นตอน คอ

1. ศกษาเน $อหาสาระของวชาท $งหมดอยางละเอยดวา ส&งท&เราจะนามาทาเปนชดการสอนน $น จะมงเนนใหเกดหลกการของการเรยนรอะไรบางใหกบผ เรยน นาวชาท&ไดทาการศกษาวเคราะหแลวมาแบงเปนหนวยของการเรยนการสอน ในแตละหนวยน $นจะมหวเร&องยอย ๆ รวมอยอกท&เราจะตองศกษาพจารณาใหละเอยดชดเจน เพ&อไมใหเกดการซ $าซอนในหนวยอ&น ๆ และควรคานงถงการแบงหนวยการเรยนการสอนของแตละวชาน $น ควรเรยงลาดบข $นตอนของเน $อหาสาระใหถกตองวา อะไรเปนส&งจาเปนท&ผ เรยนจะตองเรยนรกอนอนเปนพ $นฐานตามข $นตอนของความรและลกษณะธรรมชาตในวชาน $น

2. เม&อศกษาเน $อหาสาระและแบงหนวยการเรยนไดแลว จะตองพจารณาตดสนใจอกคร $งวา จะทาชดการสอนแบบใด โดยคานงถงขอกาหนดวา ผ เรยนคอใคร จะใหกบอะไร ผ เรยนจะทากจกรรมอยางไร และจะทาไดดอยางไร ส&งเหลาน $เปนเกณฑในการกาหนดการเรยน

3. กาหนดหนวยการเรยนการสอน โดยประมาณเน $อหาสาระท&เราจะสามารถถายทอดความรแกนกเรยน หาส&อการเรยนไดงาย พยายามศกษาวเคราะหใหละเอยดอกคร $งวา หนวยการเรยน การสอนน $มหลกการหรอความคดรวบยอดอะไร และหวขอยอยอะไรอกท&รวมกนอยในหนวยน $

4. กาหนดความคดรวบยอด ความคดรวบยอดท&เรากาหนดข $นจะตองสอดคลองกบหนวยและหวเร&อง โดยสรปแนวคดสาระและหลกเกณฑท&สาคญ เพ&อเปนแนวทางในการจดกจกรรม การเรยนใหสอดคลองกน

5. จดประสงคการเรยน การกาหนดจดประสงคการเรยน จะตองใหสอดคลองกบความคดรวบยอด โดยกาหนดเปนจดประสงคในเชงพฤตกรรม ซ&งหมายถงความสามารถของผ เรยน ท&แสดงออกใหเปนไดภายหลงการเรยนการสอนบทเรยนแตละเร&องจบไปแลว

6. การวเคราะหงาน คอ การนาจดประสงคการเรยนแตละขอมาทาการวเคราะหงานเพ&อจดกจกรรมการเรยนการสอน แลวจดลาดบกจกรรมการเรยนใหเหมาะสมถกตอง สอดคลองกบจดประสงคท&กาหนดไวในแตละขอ

��

7. เรยงลาดบกจกรรมการเรยน เพ&อใหเกดการประสานกลมกลนของการเรยนการสอน

จะตองนากจกรรมการเรยนของแตละขอท&ทาการวเคราะหงาน และเรยงกจกรรมไวท $งหมด นามาหลอมรวมกจกรรมการเรยนข $นท&สมบรณท&สด เพ&อไมใหเกดความซ $าซอนในการเรยน โดยคานงถงพฤตกรรมพ $นฐานของผ เรยน วธดาเนนการสอน ตลอดจนตดตามผลและการประเมนผลพฤตกรรมท&ผ เรยนแสดงออกมาเม&อมการเรยนการสอนแลว

8. ส&อการเรยน คอ อปกรณและกจกรรมการเรยนท&ครและนกเรยน จะตองกระทาเพ&อเปนแนวทางในการเรยนร ซ&งครจะตองจดทาข $นและจดหาไวใหเรยบรอย ถาส&อการเรยนเปนของท&ใหญโตหรอมคณคาท&จะตองจดเตรยมมากอน จะตองเขยนบอกไวใหชดเจนในคมอครเก&ยวกบการใชชดการสอนวา จะจดหาได ณ ท&ใด

9. การประเมนผล คอ การตรวจสอบดวา หลงการเรยนการสอนแลว ไดมการเปล&ยนแปลงพฤตกรรมตามท&จดประสงคการเรยนกาหนดไวหรอไม การประเมนผลน $จะใชวธใดกตามแตจะตองสอดคลองกบจดประสงคการเรยนท&เราต $งไว

10. การทดลองใชชดการสอนเพ&อหาประสทธภาพ การหาประสทธภาพของชดการสอนเพ&อปรบปรงใหเหมาะสม ควรนาไปทดลองใชกบกลมเลกดกอน เพ&อตรวจสอบหาขอบกพรองและแกไขปรบปรงอยางดแลว จงนาไปทดลองใชกบเดกท $งช $นหรอเปนกลม

วาสนา ชาวหา (2535 : 132 – 137) ไดกลาวถงหลกการสรางไวดงน $ 1. ข $นวางแผนทางวชาการ ประกอบดวย

1.1 กาหนดเน $อเ ร& อง ขอบขายของเร& องและระดบช $น เพ&อจะไดดาเนนเร& อง ใหเหมาะสมกบวยของผ เรยน

1.2 การวางจดมงหมาย เ พ&อ เ ปนแนวทางในการเ ขยนบทเ รยนให เ ปนไป ตามจดหมายท&วางไว ซ&งแบงเปน � ชนด

1.2.1 จดมงหมายท&วไป เปนจดมงหมายกวาง ๆ ของวชาน $น 1.2.2 จดมงหมายเชงพฤตกรรม ซ&งเปนส&งสาคญมากเพราะจะทาใหดาเนน

เร&องไดตามความมงหมาย เพราะเปนจดหมายชนดท&กระจางท&สด ซ&งทกคนสามารถเขาใจตรงกนและผวดสามารถวดในส&งท&ตองการวดได

1.3 การวเคราะหเน $อหา เปนการแตกเน $อหาใหละเอยด และเรยงลาดบจากงาย ไปหายาก โดยระมดระวงการขามข $นตอนท&ควรจะกลาวถง และความสบสนในการเรยงลาดบเน $อหา ส&งใดควรกลาวกอน ส&งใดควรกลาวหลง การกระทาข $นน $เรยกวา “การวเคราะหภารกจ” ซ&งเปนส&งสาคญมาก เพราะจะทาใหผ เรยนสามารถเขาใจไดดตลอดบทเรยน

�4

1.4 การสรางแบบทดสอบ เพ&อนาไปใชสอบกอนเรยน และหลงจากไดเรยนบทเรยน

แลว ซ&งเปนเคร&องช $วาบทเรยนน $ใชไดหรอไม แบบทดสอบท&ใชกอนและหลงบทเรยนสาเรจรปน $ ควรจะเปนฉบบเดยวกน หรอถาเปนคนละฉบบ กควรเปนแบบทดสอบท&วดในเน $อหาเดมและตรงตามจดมงหมาย เชงพฤตกรรม เพยงแตวาขอความหรอวธการพลกแพลงแตกตางกนออกไป

2. ข $นดาเนนการเขยน ในการเขยนบทเรยนน $น ประกอบดวยหนวยยอย ๆ ท&เรยกกวากรอบ โดยเร&มจากกรอบเร&มตน แลวตามดวยกรอบฝกท $งสองกรอบน $เรยกรวมวา “กรอบสอน” ในกรอบสอนน $ จะปอนความรใหทละนอย จนคาดวาผ เรยนเขาใจดในเร&องยอยหรอจดสอน ในจดสดทายของกรอบสอน จะมแนวขอสอบเพ&อดวาเดกนกเรยนเขาใจเร&องท&เรยนหรอยง แลวจงนาไปยงกรอบสอนและกรอบฝกตอไป

3. ข $นนาออกทดลอง ซ&งแบงเปน 4 ระยะดงน $ ระยะท& 1 การทดลองเปนรายบคคลและแกไข ควรเลอกนกเรยนในการทดลองท&

ออนกวา ปานกลางเลกนอย โดยการทดลองเสยกอน จากน $นใหนกเรยนเรยนบทเรยน ในขณะเดยวกนผ สรางบทเรยนตองคอยสงเกตพฤตกรรมของผ เรยนและจดบนทกไว เพ&อท&จะไดนาไปขดเกลาบทเรยน ใหใชไดตามความเหมาะสมตอไป เม&อนกเรยนเรยนจบแลวใหทาแบบทดสอบอกคร $ง

ระยะท& � การทดลองเปนกลมและปรบปรงแกไข นกเรยนท&จะนามาทดลองในระยะน $ ควรเปนนกเรยนปานกลาง 9 – i คน กอนจะทาการทดลอง ควรจะสรางความเขาใจแกนกเรยนเสยกอน เพ&อใหนกเรยนเขาใจวาตนเปนท&ปรกษาและใหความชวยเหลอในการแกไขปรบปรงบทเรยนใหดข $น จากน $นกดาเนนการเหมอนกบการทดลองระยะท& 1

ระยะท& 4 การทดลองภาคสนาม หรอการทดลองกบหองเรยนจรง และปรบปรงแกไขดาเนนการเหมอนระยะแรก ๆ เพ&อนาผลท&ไดมาปรบปรงแกไขจนเปนท&แนใจวา เหมาะสมท&จะนาไปใช

4. ข $นท&ใชผลต เปนข $นท&นาบทเรยนท&ผานการทดลองท $ง 4 คร $งไปใชกบนกเรยนท&อยในสภาพช $นเรยนท&วไป ซ&งผสรางจะตองตดตามผลการใชบทเรยนอยเสมอ เพ&อเปนแนวทางในการปรบปรง ใหดข $น

จากเอกสารดงกลาวขางตน ผ วจยไดนาหลกการตาง ๆ มาเปนแนวทางในการสรางชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เพ&อใหนกเรยนเกดการเรยนรและไดรบประสบการณจรงจากการใชชดกจกรรมวทยาศาสตร

�U

1.5 เทคนคแผนผงทางปญญา

แผนผงทางปญญา (Mind Mapping) เปนเทคนคท&พฒนาข $นโดย โทน บซาน (Tony Buzan) ในป พ.ศ. 1jjh ซ&งไดอธบายวา ในสมองของมนษยมเซลลประสาทในสมองกวาสบลานเซลล และแตละสวนมการเช&อมโยงกนดวยสวนท&เรยกวา dendrite ท&ย&นออกไปรอบทศทางเพ&อรบขอมลจากเซลลอ&น ๆ และ axon ท&ใชในการสงขอมลไปยงเซลลประสาทอ&น ท $ง dendrite และ axon ท&ใชในการสงขอมลไปยงเซลลประสาทสวนอ&น ๆ ท $ง dendrite และ axon มการโยงใยกนอยในสมองอยางไมมท&ส $นสด ซ&งการทางานในสมองมนษยดงกลาวน $ บซาน (Buzan. 1997 : 26 – 57) เรยกวา การคดรอบทศทาง เปนโครงสรางและกระบวนการท&อยในสมองมนษย

แผนผงทางปญญา เปนเสมอนกระจกท&สะทอนเงาการคดรอบทศทางของเราออกมาใหไดรบร ทาใหเขาใจระบบการคดของตนเองและทาใหเกดอสระในการคด ลกษณะของแผนผงทางปญญาเปนการเขยนรอบทศทาง ไมมท&ส $นสด (Buzan. 1997 : 31) ในการสรางแผนผงทางปญญา จะตองสรางข $นอาศยการทางานประสานกนของสมองท $งสองซก ท $งซกขวาท&มความเก&ยวของกบภาพสญลกษณ จนตนาการ และซกซายท&เปนการใชเหตผล และการคดเชงตรรกะ (Gelb. 1995 ; wycoff. 1991) ดงมการอธบายเก&ยวกบคณลกษณะสาคญ กฎเกณฑในการสรางแผนผงทางปญญา สาระสาคญ ข $นตอนการสรางและ การใชประโยชน สรปไดดงน $

1.5.1 คณลกษณะสาคญของแผนผงทางปญญา

บซาน (Buzan. 1997 : 59) ไดสรปคณลกษณะเฉพาะของแผนผงทางปญญาไว U ลกษณะดงน $

1. ประเดนท&นาสนใจถกสรางข $นภายในภาพตรงกลาง 2. หวขอหลกของประเดนอยรอบภาพตรงกลางทกทศทาง เปรยบเสมอน

ก&งกานของตนไม 3. ก&งกานประกอบดวยภาพ หรอคาสาคญท&เขยนบนเสนท&โยงใยกน สวนคา

อ&น ๆ ท&มความสาคญรองลงมาจะถกเขยนในก&งกานท&แตกออกในลาดบตอ ๆ ไป 4. ก&งกานจะถกเช&อมโยงกนในลกษณะท&แตกตางกนตามตาแหนงและ

ความสาคญ

1.5.2 กฎเกณฑของแผนผงทางปญญา การสรางแผนผงทางปญญามกฎเกณฑกาหนดลกษณะพ $นฐานไวดงตอไปน $

(Buzan. 997 : 97 – 105)

�9

เทคนคแผนผงทางปญญา เปนเคร&องมอท&อาศยเทคนคท&ชวยทาใหมประสทธภาพ

ในการคดเพ&มข $น ซ&งถอวาเปนลกษณะพ $นฐานท&ตองมในแผนผงทางปญญาทกแผนผง โดยแบงออกเปน U ลกษณะ ดงน $

1. ใชการเนน ผสรางแผนผงทางปญญาจะใชการเนนถงความสาคญของการคดในแผนผงโดยผานองคประกอบตาง ๆ ไดแก

1.1 การใชรปภาพตรงกลาง และใชสต $งแต 4 สข $นไป 1.2 การใชรปภาพและคาท&มมตแตกตางกน 1.3 การใชคาหรอรปภาพท&สามารถรบรและเขาใจไดงาย 1.4 การใชคา เสน และรปภาพท&มขนาดแตกตางกน 1.5 การเวนระยะระหวางองคประกอบตาง ๆ ของแผนผงท&เหมาะสม

2. ใชการเช&อมโยงสมพนธ ในการสรางแผนผงทางปญญา ตองอาศยความเช&อมโยงของความคดท&ผสรางสามารถถายทอดออกมาดวยการใชเทคนคตาง ๆ ดงน $

2.1 การใชลกศรเม&อตองการเช&อมโยงความคดภายในความคดหลกเดยวกนหรอระหวางความคดหลกแตละความคด

2.2 การใชสเดยวกนในการแสดงความเช&อมโยงของความคด 2.3 การใชรหสหรอสญลกษณตาง ๆ ในการแสดงความเช&อมโยง

ความคด 3. มความชดเจน แผนผงทางปญญาจะตองมความชดเจนในประเดนตอไปน $

3.1 ใชคาในการแสดงความคด 1 คาตอ 1 เสน 3.2 เขยนคาทกคาท&เปนการแสดงถงความคดของผสรางแผนผงลงบน

แผนผงทางปญญาโดยคาท&ใชส $นกะทดรด และตาแหนงบนแผนผงแสดงถงความสาคญ 3.3 เขยนคาเหนอเสน 3.4 ลากเสนใหมความยาวเทากบความยาวของคา 3.5 ลากเสนหลกเพ&อเช&อมโยงรปภาพตรงกลางกบความคดหลก 3.6 แสดงความเช&อมโยงเสนแตละเสนกบเสนอ&น ๆ 3.7 ลากเสนหลกใหหนากวาเสนอ&น 3.8 สรางแผนผงทางปญญาท&มลกษณะรวมเปนหน&งเดยวไมขาดตอน

ออกจากกน 3.9 วาดรปภาพใหมความชดเจนท&สดเทาท&เปนไปได 3.10 พยายามวางกระดาษในการสรางแผนผงใหอยในแนวนอน 3.11 เขยนคาไมใหหวกลบ

�e

4. มการพฒนารปแบบตนเอง แตในขณะเดยวกนกตองรกษากฎเกณฑ

พ $นฐานของแผนผงทางปญญาดวยการสรางแผนผงทางปญญา เปนการแสดงถงลกษณะความคดเหนสวนตวของผ สรางแผนผง แตจะตองรกษากฎเกณฑพ $นฐานของแผนผงทางปญญาไวใหครบถวนดวย แบบแผนของแผนผง การสรางแผนผงทางปญญา นอกจากใชเทคนคตาง ๆ ชวยใหแผนผงมประสทธภาพแลว ยงตองอาศยการวางรปแบบของแผนผงท&ดอกดวย ไดแก

4.1 การใชความเรยงลาดบข $นของความคด ในการสรางแผนผง ทางปญญา ตองมการคดกอนและหลงในเร&องตาง ๆ

4.2 การใชการเรยงลาดบเก&ยวกบตวเลข การสรางแผนผงทางปญญาในงานบางอยาง เชน การพด การเรยงความ และการตอบขอสอบ ตองมลาดบข $นในการเขยนหรอการพด ตวเลขเปนสญลกษณท&จะอางองถงข $นตอนไดดท&สด

ท $งน $มขอเสนอแนะเก&ยวกบลกษณะของแผนผงทางปญญาท&ด ควรมลกษณะดงตอไปน $

1. แผนผงทางปญญา ไมมความยงเหยง ถงแมจะมการแตกแขนงของความคดมาก แตผอานแผนผงกสามารถเขาใจถงความคดและข $นตอนของความคดท&แสดงในแผนผงทางปญญาไดโดยไมสบสน

2. รปภาพและคามความหมายชดเจนและมความเปนรปธรรมมาก สามารถเขาใจไดงายและใชเวลานอย

1.5.3 สาระสาคญของแผนผงทางปญญา (mind mapping elements) 1. การเร&ม ในการเร&มสรางแผนผงทางปญญา ตองอาศยการเร&มจากคาหรอ

มโนทศนท&จะเปนประเดนหลกของการทาแผนผงทางปญญา 2. การใชแผนผงทางปญญา จะใช 4 องคประกอบยอย ดงน $

2.1 คาสาคญ เปนคาท&แสดงถงส&งท&ตองการเช&อมโยงหรอเก&ยวของกบคาหรอมโนทศนท&เปนประเดนหลก โดยคาสาคญไมจากดวา จะเปนคาท&มความหมายเปนรปธรรมหรอนามธรรมมากเทาใด

2.2 การเช&อมโยง ในการทาแผนผงทางปญญาตองแสดงถงความเช&อมโยงของคาสาคญท&ปรากฏอยบนแผนผง จะทาใหความคดมความตอเน&อง และคาสาคญมความหมายมากข $น โดยการเช&อมโยงน $น สามารถใชวธการไดหลายวธการ เชน การแสดงดวยลกษณะของเสนลกศรแบบตาง ๆ หรอการใชรหสกได

�h

2.3 การเนนความสาคญ เปนการทาใหผ ทาแผนผงทางปญญาสามารถลาดบ

ความคดใหเปนระบบ รถงความสาคญมากนอย หรอลาดบกอนหลงได โดยวธการน $สามารถทาไดหลายวธเชนกน เชน การใชขนาดตวอกษร สตาง ๆ กน หรออาจใชตวหนงสอท&มมต

3. การเขยน (Print) การทาแผนผงทางปญญา ตองมการเขยนแตกตางกนไปตามจดประสงคผสราง ซ&งไมมตวหนงสอหรอคาเทาน $น ควรตองมภาพประกอบ หรอสญลกษณตาง ๆ เพ&อใหเกดความหมายมากย&งข $น

ข $นตอนในการสรางแผนผงทางปญญา ข $นท& 1 เร&มดวยสญลกษณ หรอรปภาพลงบนกลางกระดาษ ข $นท& � ระบคาสาคญหลก ข $นท& 4 เช&อมโยงคาอ&น ๆ ท& เ ก&ยวของกบคาสาคญหลกดวยเสนโยงจาก

คาสาคญหลกตรงกลางออกไปทกทศทกทาง ข $นท& U เขยนคาท&ตองการ 1 คา ตอ 1 เสน และแตละเสนควรเก&ยวของกบเสน

อ&น ๆ ดวย ข $นท& 9 ขยายคาสาคญอ&น ๆ ท&เก&ยวของใหมากท&สดเทาท&จะเปนไปได ข $นท& e ใชส รปภาพ ลกษณะของเสน เปนการระบถงลกษณะความเช&อมโยง

การเนนหรอลาดบ สาหรบอปกรณในการสรางแผนผงทางปญญาน $น ควรม ปากกาสตาง ๆ กน

(อยางนอย U ส) เพ&อใชในการทาแผนผงทางปญญาท&มความหลากหลายและสะดวก และพ $นท&ท&จะใชในการทาแผนผงทางปญญา ตองมขนาดกวางพอสมควร อาจจะเปนกระดาขนาดใหญ หรอกระดานดากได

1.5.4 การนาแผนผงทางปญญามาใชในงานตาง ๆ

บซาน (Buzan. 1997 : 175 – 283) ไดเสนอไววา แผนผงทางปญญาสามารถนามาใชประโยชนในงานตาง ๆ ไดมากมาย เชน

1. การจดบนทก โดยท&วไปคนสวนใหญมกใชการจดแบบตามแนวนอนหรอตามแนวต $งทางเดยวตามสวนของภาษาน $น ๆ ทาใหไมไดประโยชนจากการจดบนทกอยางเตมท& เน&องจากไมเหนถงจดสาคญและความสมพนธของเน $อหาอยางชดเจน แตหากเปล&ยนรปแบบการจดบนทกเปน แบบแผนผงทางปญญา จะทาใหผจดบนทกเหนถงจดสาคญ และความเช&อมโยงของเน $อหา มความเปนอสระจนเกดความเขาใจเน $อหาน $นมากข $น

�i

2. การแกปญหา เม&อบคคลพบกบปญหาแลวไมสามารถแกไขได เปนเพราะ

ไมทราบสาเหตท&แทจรง และไมสามารถคดกระบวนการท&จะแกปญหาน $นได แตถาใชแผนผงทางปญญา ในการแกปญหา กจะทาใหผแกปญหาสามารถรถงสาเหตท&แทจรงงายข $น และยงเช&อมโยงสาเหตกบปญหาไดงายข $น รวมท $งสามารถสรางทางเลอกท&หลากหลายและจดลาดบการแกปญหาไดสะดวกข $น

บซาน (Buzan. 1997 : 185 - 186) ไดเสนอข $นตอนในการใชแผนผงทางปญญาไวดงน $

ข $นท& 1 การเตรยมพรอมเก&ยวกบส&งแวดลอมรอบตว เปนข $นสารวจดวยตนเอง เก&ยวกบทรพยากรท&มอยรอบ ๆ ท&จะใชไดสะดวก และสามารถสนบสนนการแกปญหาได

ข $นท& � การสรางแผนผงทางปญญา เปนข $นท&ดาเนนการสรางแผนผงทางปญญาซ&งจะพยายามระดมความคดใหไดปรมาณมากท&สด โดยคานงถง 4 หลกท&ควรพจารณา ไดแก ส&งท&ไมชอบ เปนส&งท&พจารณาส&งท&จะมาขดขวางการแกปญหา ส&งท&ชอบ เปนส&งท&สงเสรมในการคดแกปญหาไดสะดวก การแกปญหา เปนการแยกแยะและดาเนนการวางแผนการแกปญหา

ข $นท& 4 การวางแผน ตองวเคราะหถงปจจยท&เก&ยวของกบงานตาง ๆ ท&จะดาเนนการ เชน จดประสงค บคคลท&เก&ยวของ สถานท& เวลาท&เหมาะสม เปนตน เพราะฉะน $นหากใชแผนผงทางปญญาในการวางแผนกจะทาใหวเคราะหปจจยตาง ๆ ไดงายและครบถวน ทาใหการวางแผนมประสทธภาพมากข $น

3. การวางแผน ตองวเคราะหถงปจจยท& เก&ยวของกบงานตาง ๆ ท&จะดาเนนการ เชน จดประสงค บคคลท&เก&ยวของ สถานท& เวลาท&เหมาะสม เปนตน เพราะฉะน $นหากใชแผนผงทางปญญาในการวางแผน กจะทาใหวเคราะหปจจยตาง ๆ ไดงายและครบถวน ทาใหการวางแผนมประสทธภาพมากข $น

จากขอมลท&กลาวมาขางตน ผ วจยไดสรางชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร โดยใหผ เรยนไดแสดงความคดเหน ถายทอดความรและเช&อมโยงความรโดยใชแผนผงทางปญญา ในกจกรรมการเรยนรแตละหนวยของชดกจกรรม เพ&อใหผ เรยนไดใชระบบการคดดงกลาวพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

1.6 งานวจยท%เก%ยวของกบชดกจกรรม ววาส (Vias. 1985 : 603) ไดศกษาเก&ยวกบการออกแบบพฒนาและประเมนคาของการรบร

ทางความคดของนกเรยน โดยใชชดกจกรรมการสอน จากการศกษาเก&ยวกบความเขาใจในการพฒนาทกษะท $ง 9 ดาน ความคด ความพรอมในการเรยน ความคดสรางสรรค เชาวปญญา และดานการปรบตว ผลการวจยพบวา นกเรยนท&ไดรบการสอนโดยชดการสอน มความสามารถเพ&มข $นท $ง 9 ดาน สงกวานกเรยนท&ไดรบการสอนแบบปกต

�j

กรรณกา ไผทฉนท (2541 : 103) ไดศกษาผลการใชชดกจกรรมส&งแวดลอมตามวธการวจย

ในการพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร และเจตคตตอส&งแวดลอมในกจกรรมชมนม กจกรรมวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& 4 ผลการวจยพบวา ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ข $นบรณาการของนกเรยนท&ไดรบการสอน โดยใชชดกจกรรมส&งแวดลอมกบนกเรยนท&ไดรบการสอน แบบสบเสาะหาความรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1

สมาล โชตชม (2544 : บทคดยอ) ไดศกษาผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร และเชาวอารมณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท& � ดวยการสอนโดยใชชดกจกรรมการเรยนวทยาศาสตร ท&สงเสรมเชาวอารมณกบการสอนตามคมอคร ผลการวจยพบวา ผลสมฤทธ�ทางการเรยนวชาวทยาศาสตร แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1 สวนผลสมฤทธ�ทางการเรยนวชาวทยาศาสตรกบเชาวอารมณ มความสมพนธกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

ศรลกษณ หนองเส (2545 : บทคดยอ) ไดศกษาความสามารถทางการพ&งพาตนเองดานวทยาศาสตรกบเทคโนโลยของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& 4 ท&ไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมสงเสรมศกยภาพการเ รยนรทาง วทยาศาสตร ผลการวจยพบวา ความสามารถทางการพ& งพาตนเอง ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยดานผลสมฤทธ�ทางการเรยนวชาวทยาศาสตรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:9 และความสามารถทางการพ&งพาตนเองดานวทยาศาสตรกบเทคโนโลยดานความสามารถในการสรางส&งประดษฐทางวทยาศาสตร แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1

2. เอกสารและงานวจยท%เก%ยวของกบผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร

2.1 ความหมายของผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร ผลสมฤทธ�ทางการเรยน เปนพฤตกรรมท&คาดหวงใหเกดข $นกบตวผ เรยนหลงการจดกจกรรม

การเรยนการสอนของผสอน ซ&งนกการศกษาหลายทานไดใหความหมายไวดงน $ ไพรตน คาปา (2541 : 34) ไดกลาววา ผลสมฤทธ�ทางการเรยน หมายถง ความสามารถของ

บคคลท&เกดจากการเรยนการสอน ท $งดานความรและทกษะท&เกดหลงการไดรบการฝกอบรมหรอการสอน บงอร ภทรโกมล (2541 : 31) ไดกลาววา ผลสมฤทธ�ทางการเรยน หมายถง การวดการ

เปล&ยนแปลงพฤตกรรม สมรรถภาพทางสมองและสตปญญา เชน ความร ความเขาใจในเร&องตาง ๆ ท&เรยนไปแลวมากนอยเพยงใด โดยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธ� ซ&งวดภายหลงการเรยนและจะตองวดตามจดประสงคของวชาและเน $อหาท&สอน ซ&งวดจากคะแนนท&นกเรยนตอบแบบทดสอบ

4:

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการไดปรบปรง

หลกสตรวชาวทยาศาสตรระดบมธยมศกษาตอนตน พทธศกราช �9�1 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. �944) ใหมลกษณะท&เอ $อตอการพฒนาความสามารถของนกเรยน โดยยดจดประสงคดงน $ (กระทรวงศกษาธการ. �94e)

1. เพ&อใหเกดความเขาใจในหลกการและทฤษฎข $นพ $นฐานของวชาวทยาศาสตร 2. เพ&อใหเกดความเขาใจในลกษณะ ขอบเขต และวงจากดของวชาวทยาศาสตร 3. เพ&อใหเกดทกษะท& สาคญในการศกษาคนควา และคดคนทางวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย 4. เพ&อใหเกดเจตคตทางวทยาศาสตร 5. เพ&อใหเกดความเขาใจในความสมพนธระหวางวทยาศาสตรและเทคโนโลยและ

อทธพลของวทยาศาสตรและเทคโนโลยท&มตอมวลมนษยและสภาพแวดลอม 6. เพ&อใหสามารถนาความร ความเขาใจในเร& องวทยาศาสตรและเทคโนโลยไปใช

ประโยชนตอสงคมและการพฒนาคณภาพชวต ความหมายท&แทจรงของวทยาศาสตร หมายถง สวนท&เปนตวความรทางวทยาศาสตร ไดแก

ขอเทจจรง มโนมต หลกการ กฎ ทฤษฎ สมมตฐาน และสวนท&เปนกระบวนการแสวงหาความร ซ&ง สมจต สวธนไพบลย (2535 : 94) ไดกลาวถงความรทางวทยาศาสตรวา คอ สวนหน&งของผลผลตทางวทยาศาสตร โดยท&วไปความรทางวทยาศาสตรจะเกดข $นหลงจากท&ไดมการใชกระบวนการแสวงหาความร ดาเนนการคนควาสบเสาะ ตรวจสอบจนเปนท&นาเช&อถอได ความรน $นจะถกรวบรวมเปนหมวดหม ซ&งสรปความสมพนธไดดงน $

ภาพประกอบ � ความสมพนธของความรทางวทยาศาสตร

ความรทางวทยาศาสตร กฎ, หลกการ

ทฤษฎ

ขอเทจจรง สมมตฐาน มโนมต อปมาน + จนตนาการ หรอความคดสรางสรรค

อนมาน

อปมาน

41

กระบวนการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร เปนกระบวนการคดและการกระทาอยางม

ระบบในการคนหาขอเทจจรง หาความรตาง ๆ จากประสบการณ และจากสถานการณท&อยรอบตวเรา ดวยวธการทางวทยาศาสตร ซ&งประกอบดวยข $นตอนดงน $ (วชร เล&ยนบรรจง. 2539 : 38 : อางองจากสมจต สวธนไพบลย. 2535 : 101 – 103 )

1. ระบปญหา 2. ต $งสมมตฐาน 3. พสจนหรอทดลอง 4. สรปผลและนาไปใช

2.2 การวดและการประเมนผลทางการเรยนวทยาศาสตร การวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร เปนการวดความเปล&ยนแปลงพฤตกรรมของ

ผ เรยน ท&เปนผลมาจากการไดรบประสบการณจากการเรยนการสอนหรอการสบเสาะแสวงหาความร โดยสามารถวดและประเมนออกมาได โดยใชแบบวดผลการเรยนดานความร

ประทม อตช (2547 : 3) กลาววา การวดผลการเรยนรดานความรใหครอบคลมท $งความรดานวทยาศาสตรและกระบวนการหาความรทางวทยาศาสตรน $น จาแนกพฤตกรรมท&พงประสงคหรอพฤตกรรมท&ตองการวดออกเปน U ดาน คอ

1. ดานความร – ความจา หมายถง ความสามารถในการราลกส&งท&เคยเรยนมาแลวเก&ยวกบขอเทจจรง ความคดรวบยอด หลกการและทฤษฎ

2. ดานความเขาใจ หมายถง ความสามารถในการอธบาย จาแนกความรไดเม&อปรากฏอยในรปใหม โดยการแปลความหมายแลวเปรยบเทยบหรอผสมผสานส&งใหมท&พบเหนกบประสบการณเดม

3. ดานการนาความรไปใช หมายถง ความสามารถในการนาความร วธการทางวทยาศาสตรไปใชในสถานการณใหมท&แตกตางออกไป โดยเฉพาะอยางย&งการนาไปใชในชวตประจาวน

4. ดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร หมายถง ความชานาญในการคดและการปฏบตทางวทยาศาสตร ซ&งเกดจากการปฏบตและฝกฝนความคดทางสมอง

คลอฟเฟอร (พมพนธ เตชะคปต. �9U9 : 110 – 113 ; อางองจาก Kolpfer. 1971) ไดกลาวถงการประเมนผลดานการเรยนรดานความร ซ&งสามารถวดไดจากกจกรรมท $ง U ดาน คอ

1. ดานความร – ความจา หมายถง พฤตกรรมท&นกเรยนมความจาในเร&องราวตาง ๆ ท&ไดรบรจากการคนควาดวยกระบวนการทางวทยาศาสตรจากการอานหนงสอ และการฟงการบรรยาย เปนตน ความรทางวทยาศาสตร แบงอกเปน i ประเภท คอ

4�

1.1 ความรเก&ยวกบความจรงเด&ยว 1.2 ความรเก&ยวกบมโนมตหรอมโนทศน 1.3 ความรเก&ยวกบหลกการและกฎทางวทยาศาสตร 1.4 ความรเก&ยวกบขอตกลง 1.5 ความรเก&ยวกบลาดบข $นตอนของปรากฏการณตาง ๆ 1.6 ความรเก&ยวกบกฎเกณฑในการแบงประเภทของส&งตาง ๆ 1.7 ความรเก&ยวกบเทคนคและกรรมวธทางวทยาศาสตร 1.8 ความรเก&ยวกบศพทวทยาศาสตร

2. ดานความเขาใจ หมายถง พฤตกรรมท&นกเรยนใชความคดท&สงกวาดานความร – ความจา แบงเปน � ประเภท

2.1 ความเขาใจขอเทจจรง วธการ กฎเกณฑ หลกการและทฤษฎตาง ๆ คอ เปนการบรรยายในรปแบบใหมท&แตกตางจากท&เคยเรยน

2.2 ความเขาใจเก&ยวกบการแปลความหมายขอเทจจรง คาศพท มโนมต หลกการและทฤษฎท&อยในรปของสญลกษณหน&งไปเปนสญลกษณอ&นได

3. ดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร หมายถง พฤตกรรมท&นกเรยนแสวงหาความรและแกปญหาดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร ซ&งตองอาศยวธการทางวทยาศาสตร กระบวนการทางวทยาศาสตรและเจตคตทางวทยาศาสตร

4. ดานการนาความรและกระบวนการทางวทยาศาสตรไปใช หมายถง พฤตกรรมท&นกเรยนนาความร มโนมต กฎ หลกการ ตลอดจนวธการทางวทยาศาสตรไปใชแกปญหาในสถานการณใหมได โดยสามารถแกปญหาไดอยางนอย 4 ประการ คอ

4.1 แกปญหาท&เปนเร&องวทยาศาสตรในสาขาเดยวกน 4.2 แกปญหาท&เปนเร&องวทยาศาสตรสาขาอ&น 4.3 แกปญหาท&นอกเหนอจากเร&องของวทยาศาสตร

2.3 ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ซ&ง เปนสวนสาคญในการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร ซ&งคณะกรรมการการศกษาวทยาศาสตร (Commission of Science Education) ของสมาคมอเมรกนเพ&อความกาวหนาทางวทยาศาสตร (American Association for The Advancement of Science – AAAS) ไดแบงทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรเปน 14 ทกษะ โดยแบงออกเปน � ประเภท ดงน $ (ภพ เลาหไพบรณ. �94h : 14 – 29 )

44

1. ทกษะข $นพ $นฐาน ม i ทกษะ ไดแก

1.1 ทกษะการสงเกต 1.2 ทกษะการวด 1.3 ทกษะการคานวณ 1.4 ทกษะการจาแนกประเภท 1.5 ทกษะการหาความสมพนธระหวางสเปสกบสเปสและสเปสกบเวลา 1.6 ทกษะการจดกระทาและส&อความหมายขอมล 1.7 ทกษะการลงความคดเหน 1.8 ทกษะการพยากรณ

2. ทกษะข $นผสมบรณาการ ม 9 ทกษะ ไดแก 2.1 ทกษะการต $งสมมตฐาน 2.2 ทกษะการกาหนดนยามเชงปฏบตการ 2.3 ทกษะการกาหนดและควบคมตวแปร 2.4 ทกษะการทดลอง 2.5 ทกษะการตความหมายขอมลและลงขอสรป

1. ทกษะการสงเกต หมายถง ความสามารถในการใชประสาทสมผสอยางใดอยางหน&ง

หรอหลายอยางรวมกน ไดแก ตา ห จมก ล $น และผวกาย เขาไปสมผสโดยตรงกบวตถหรอปรากฏการณ ตาง ๆ โดยไมลงความเหนของผสงเกตลงไปดวย

ความสามารถท&แสดงวาเกดทกษะน $ คอ 1.1 ช $บงและบรรยายสมบตของวตถหรอสถานการณ โดยใชประสาทสมผส

อยางใดอยางหน&ง หรอหลายอยางไดอยางถกตอง เหมาะสม 1.2 บรรยายถงสมบตเชงปรมาณของวตถ โดยการกะประมาณ 1.3 บรรยายการเปล&ยนแปลงของส&งท&สงเกตได

2. ทกษะการวด หมายถง ความสามารถในการเลอกใชเคร&องมอและการใชเคร&องมอวดหาปรมาณของส&งตาง ๆ ออกมาเปนตวเลขท&แนนอนไดอยางถกตองและเหมาะสมกบส&งท&จะวด โดยมหนวยกากบเสมอ

ความสามารถท&แสดงวาเกดทกษะน $ คอ 2.1 เลอกเคร&องมอไดเหมาะสมกบส&งท&จะวด 2.2 บอกเหตผลในการเลอกเคร&องมอวดได 2.3 บอกวธวดและวธใชเคร&องมอไดอยางถกตอง

4U

2.4 ทาการวดความกวาง ความยาว ความสง อณหภม ปรมาตร น $าหนกได

ถกตอง 2.5 ระบหนวยของตวเลขท&ไดจากการวดได

3. ทกษะการคานวณ หมายถง ความสามารถในการบวก ลบ คณ หาร หรอจดกระทา

กบตวเลขท&แสดงคาปรมาณของส&งใดส&งหน&ง ซ&งไดจากการสงเกต การวด การทดลองโดยตรงหรอจาก แหลงอ&น

ความสามารถท&แสดงวาเกดทกษะน $ คอ 3.1 การนบ ไดแก นบจานวนส&งของไดถกตอง ใชตวเลขแสดงจานวนท&นบได

และตดสนวาส&งของในแตละกลมมจานวนเทากนหรอตางกน 3.2 การคานวณ ไดแก บอกวธคานวณได คดคานวณไดถกตอง และแสดง

วธการคดคานวณได 3.3 การหาคาเฉล&ย ไดแก บอกวธการหาคาเฉล&ย หาคาเฉล&ย และแสดงวธการ

หาคาเฉล&ย 4. ทกษะการจาแนกประเภท หมายถง ความสามารถในการจดจาแนก หรอเรยงลาดบ

วตถ หรอส&งท&อยในปรากฏการณตาง ๆ ออกเปนหมวดหม โดยมเกณฑในการจดจาแนกเกณฑดงกลาว อาจใชความเหมอน ความแตกตางกน หรอความสมพนธอยางหน&งอยางใดกได

ความสามารถท&แสดงวาเกดทกษะน $ คอ 4.1 บงช $และบรรยายคณสมบตของส&งท&ศกษาได เพ&อใชเกณฑในการจาแนก

ประเภทของวตถ 4.2 จาแนกส&งท&ศกษากลมหน&ง ออกเปนหลายประเภทตามเกณฑในการ

จาแนกท&สรางข $น 4.3 จาแนกส&งท&ศกษาตามเกณฑท&ผ อ&นกาหนดใหได 4.4 บอกเกณฑท&ผ อ&นใชจาแนกส&งท&ศกษาได

5. ทกษะการหาความสมพนธระหวางสเปสกบสเปสและสเปสกบเวลา หมายถง ความสามารถในการหาความสมพนธระหวาง � มต กบ 4 มต ส&งท&อยหนากระจกเงากบภาพท&ปรากฏในกระจกเงาวา จะเปนซายขวาของกนและกนอยางไร ตาแหนงท&อยของวตถหน&งกบอกวตถหน&งและการเปล&ยนตาแหนงท&อยของวตถกบเวลา หรอสเปสของวตถท&เปล&ยนแปลงไปตามเวลา

ความสามารถท&แสดงวาเกดทกษะน $ คอ 5.1 วาดรป 4 มต ของวตถจรงท&วไปได

49

5.2 บอกจานวนเสนสมมาตรของรป � มต และระนาบสมมาตรของรป 4 มตได 5.3 บอกความสมพนธระหวางรป � มต และรป 4 มตได 5.4 ระบความสมพนธของส&งท&ปรากฏหนากระจกเงา กบส&งท&ปรากฏอยใน

กระจกเงาได 5.5 ระบความสมพนธระหวางตาแหนงท&อยของวตถหน&งกบอกวตถหน&ง

กลาวคอ บอกไดวา วตถอยในตาแหนงหรอทศใดของอกวตถหน&ง 5.6 ระบความสมพนธระหวางการเปล&ยนตาแหนงท&อยของวตถกบเวลา

6. ทกษะการจดกระทาและส%อความหมายขอมล หมายถง ความสามารถในการนาขอมลท&ไดจากการสงเกต การวด การทดลอง และจากแหลงอ&นมาจดกระทาเสยใหม โดยวธการตาง ๆ เชน การจดเรยงลาดบ จดแยกประเภทหรอคานวณหาคาใหม เพ&อใหผ อ&นเขาใจความหมายของขอมลชดน $น ดข $น โดยอาจนาเสนอในรปตาราง แผนภม แผนภาพ กราฟ เปนตน

ความสามารถท&แสดงวาเกดทกษะน $ คอ 6.1 เลอกรปแบบท&จะใชในการเสนอขอมลไดเหมาะสม 6.2 บอกเหตผลในการเลอกรปแบบท&จะใชในการเสนอขอมลได 6.3 ออกแบบการเสนอขอมลใหอยในรปใหมท&เขาใจดข $นได 6.4 บรรยายลกษณะของส&งหน&งส&งใดดวยขอความท&เหมาะสม กะทดรด จนส&อ

ความหมายใหผ อ&นเขาใจได 6.5 บรรยายหรอวาดแผนผงแสดงตาแหนงจนส&อสารความหมายใหผ อ&นเขาใจ

ได 7. ทกษะการลงความคดเหน หมายถง ความสามารถในการอธบายในการอธบาย

ขอมลท&มอยอยางมเหตมผล โดยอาศยความรหรอประสบการณเดมชวย ขอมลท&มอาจไดจากการสงเกต การวดหรอการทดลอง คาอธบายน $นเปนส&งท&ไดจากความรหรอประสบการณเดมของผสงเกตท&พยายามโยงบางสวนของความรหรอประสบการณเดมใหมาสมพนธกบขอมลท&ตนเองมอย

ความสามารถท&แสดงวาเกดทกษะน $ข $น คอ ความสามารถอธบายหรอสรปเร&องหน&ง ๆ โดยการเพ&มความเหนใหกบขอมลท&ไดจากการสงเกต การวด การทดลอง โดยใชความรและประสบการณเดมมาชวย

8. ทกษะการพยากรณ หมายถง ความสามารถในการทานาย หรอคาดคะเนส&งท& จะเกดข $นลวงหนา โดยอาศยการสงเกต ปรากฏการณท&เกดซ $า ๆ หรอความรท&เปนหลกการ กฎ หรอทฤษฎในเร&องน $นมาชวยในการทานาย การทานายอาจทาไดภายในขอบเขตของขอมล และภายนอกขอบเขตขอมล

4e

ความสามารถท&แสดงวาเกดทกษะน $ข $น คอ

8.1 ทานายผลท&เกดข $นจากขอมลท&เปนกฎ หลกการ หรอทฤษฎท&มอยได 8.2 ทานายผลท&เกดข $นภายในขอบเขตของขอมลเชงปรมาณท&มอยได 8.3 ทานายผลท&เกดข $นนอกขอบเขตของขอมลเชงปรมาณท&มอยได

9. ทกษะการต #งสมมตฐาน หมายถง ความสามารถในการใหคาอธบาย ซ&งเปนคาตอบลวงหนากอนท&จะดาเนนการทดลอง เพ&อตรวจสอบความถกตองเปนจรงในเร&องน $น ๆ ตอไป

สมมตฐาน เปนขอความท&แสดงการคาดคะเน ซ&งอาจเปนคาอธบายของส&งท&ไมสามารถตรวจสอบโดยการสงเกตได หรออาจเปนขอความท&แสดงความสมพนธท&คาดคะเนวาจะเกดข $นระหวางตวแปรตนกบตวแปรตามท&ต $งข $น อาจจะถกหรอผดกได จงจาเปนจะตองมการทดลองเพ&อตรวจสอบสมมตฐาน

ความสามารถท&แสดงวาเกดทกษะน $ข $น คอ 9.1 สรางสมมตฐานซ&งเปนการสรปรวบยอดจากผลการสงเกตหรอลงความเหน

จากขอมลได 9.2 ความสามารถในการสรางหรอแสดงใหเหนถงวธท&จะทดสอบสมมตฐาน 9.3 สามารถปรบปรงสมมตฐานภายหลงจากการสงเกตเพ&อทดสอบสมมตฐาน

น $นได 10. ทกษะการกาหนดนยามเชงปฏบตการ หมายถง ความสามารถในการกาหนด

ความหมายและขอบเขตของคา หรอตวแปรตาง ๆ ใหเขาใจตรงกน และสามารถสงเกตและวดได คานยามเชงปฏบตการ เปนความหมายของคาศพทเฉพาะ เปนภาษางาย ๆ ชดเจน

ไมกากวม ระบส&งท&สงเกตได และระบการกระทาซ&งอาจเปนการวด ทดสอบ การทดลองไวดวย ความสามารถท&แสดงวาเกดทกษะน $ คอ การกาหนดความหมายและขอบเขตของคา

หรอตวแปรตาง ๆ ใหสงเกตและวดได 11. ทกษะการกาหนดและควบคมตวแปร หมายถง ความสามารถท&จะบงช $ไดวา

ตวแปรใดเปนตวแปรตน ตวแปรใดเปนตวแปรตาม ตวแปรใดเปนตวแปรควบคม ในการหาความสมพนธ ท&เกดข $นระหวางตวแปรในสมมตฐานหน&ง ๆ หรอปรากฏการณหน&ง ๆ

ตวแปรตน เปนตวแปรท&มอทธพลตอผลท&ตองการศกษา หรอตวแปรท&ตองการทดลองดวาจะกอใหเกดผลเชนน $นจรงหรอไม

ตวแปรตาม เปนตวแปรท&เปนผลเน&องมาจากตวแปรตน เม&อตวแปรตนเปล&ยนไป ตวแปรตามจะเปล&ยนตามไปดวย

4h

ตวแปรควบคม เปนตวแปรตนอ&น ๆ ท&ยงไมสนใจศกษา อาจจะมผลตอตวแปรตาม

ในขณะน $น จงจาเปนตองมการควบคมใหคงท&ไวกอน มฉะน $น อาจทาใหผลการทดลองคลาดเคล&อน ความสามารถท&แสดงวาเกดทกษะน $ข $น คอ ช $บงและกาหนดตวแปรตน ตวแปรตาม

ตวแปรควบคมได 12. ทกษะการทดลอง หมายถง ความสามารถในการดาเนนการตรวจสอบสมมตฐาน

โดยการทดลอง โดยเร&มต $งแตการออกแบบ การทดลอง การปฏบตการทดลองตามข $นตอนท&ออกแบบไว ตลอดจนการใชวสดอปกรณไดอยางถกตอง และการบนทกผลการทดลอง

การออกแบบการทดลอง หมายถง การวางแผนการทดลองกอนลงมอทดลองจรง เพ&อกาหนดวธดาเนนการทดลอง ซ&งเก&ยวกบการกาหนดและควบคมตวแปร และวสดอปกรณท&ตองการใชในการทดลอง

การปฏบตการทดลอง หมายถง การลงมอปฏบตการทดลองจรง ๆ การบนทกผลการทดลอง หมายถง การจดบนทกขอมลท&ไดจากากรทดลอง ซ&งอาจ

เปนผลของการสงเกต การวด และอ&น ๆ ความสามารถท&แสดงวาเกดทกษะน $ คอ

12.1 กาหนดวธการทดลองไดถกตองและเหมาะสม โดยคานงถงตวแปรตน ตวแปรตาม และตวแปรท&ตองควบคม รวมถงการระบอปกรณ หรอสารเคมท&จะตองใชในการทดลอง

12.2 บนทกผลการทดลองไดคลองแคลวและถกตอง 13. ทกษะการตความหมายขอมลและลงขอสรป หมายถง ความสามารถในการบอก

ความหมายของขอมลท&ไดจดกระทาและอยในรปแบบท&ใชในการส&อความหมายแลว ซ&งอาจอยในรปของตาราง กราฟ แผนภม หรอภาพตาง ๆ รวมท $งสามารถในการบอกความหมายของขอมลในเชงสถตดวย และสามารถลงขอสรปโดยการนาเอาความหมายของขอมลท&ไดท $งหมด สรปใหเหนความสมพนธของขอมลท&เก&ยวกบตวแปรท&ตองการศกษาภายในของเขตของการทดลองน $น

ความสามารถท&แสดงวาเกดทกษะน $ คอ 13.1 แปลความหมาย หรอบรรยายลกษณะและสมบตของขอมลท&มอยได เชน

การตความหมายจากกราฟ การตความหมายขอมลท&อาศยทกษะการคานวณ เปนตน 13.2 บอกความสมพนธของขอมลท&มอย ผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร

เปนการเปล&ยนแปลงพฤตกรรมของผ เรยนท&เปนผลมาจากการเรยนรท&สามารถวดและประเมนผลได

4i

ในการวจยคร $งน $ ผ วจยไดศกษาการเรยนรดานความรโดยศกษาผลสมฤทธ�ทางการเรยน

วทยาศาสตรของผ เรยนในการทาแบบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร เร&อง การสบพนธของ พชดอก เปนแบบปรนย 9 ตวเลอก ซ&งวดพฤตกรรมดานความร – ความจา ความเขาใจ กระบวนการเสาะแสวงหาความรทางวทยาศาสตรและการนาความรวทยาศาสตรไปใช โดยกาหนดเกณฑในการวดผลการเรยนรท&ไดจากการทดลองกบนกเรยน 1: คน ไวอยในระดบกลาง มคารอยละ e:

2.4 งานวจยท%เก%ยวของกบผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร

จรพรรณ ทะเขยว. (2543 : 82) ไดศกษาเปรยบเทยบทกษะภาคปฏบตทางวทยาศาสตรทางทะเลและผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& 1 ท&สอนโดยใชชดกจกรรมอปกรณวทยาศาสตรกบการสอนตามคมอคร ผลการศกษาพบวาทกษะภาคปฏบตทางวทยาศาสตรและผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1 และทกษะภาคปฏบตทางวทยาศาสตร และผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1

หน&งนช กาฬภกด (2543 : บทคดยอ) ไดศกษาเปรยบเทยบความสามารถในการคดระดบสง และผลสมฤทธ�ทางการเรยนวชาวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& 1 ท&ไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมวทยาศาสตรแบบปฏบตการตามแนวคอนสตรคตวซม กบการสอนตามคมอคร พบวา ผลสมฤทธ�

ทางการเรยนวชาวทยาศาสตรของนกเรยนท&ไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมวทยาศาสตรแบบปฏบตการตามแนวคอนสตรคตวซม กบการสอนตามคมอครแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:9

3. เอกสารและงานวจยท%เก%ยวของกบความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

3.1 ความหมายของความคดสรางสรรค ความคดสรางสรรค (creative thinking) นบเปนความสามารถท&สาคญอยางหน&งของ

มนษย ซ&งมความสามารถมากกวาความสามารถดานอ&น ๆ ซ&งนกจตวทยาและนกการศกษาท $งหลาย ไดใหความหมายของความคดสรางสรรคดงน $

อาร รงสนนท (2526 : 5) ไดใหความหมายวา ความคดสรางสรรคเปนกระบวนการทางสมองท&คดในลกษณะอเนกนย อนนาไปสการคดคนส&งแปลกใหม ดวยการคดดดแปลง ปรงแตงความคดเดมผสมผสานกนใหเกดส&งใหม ซ&งรวมท $งการประดษฐคนพบส&งตาง ๆ ตลอดจนวธการคด ทฤษฎ หลกการไดสาเรจ ความคดสรางสรรคจะเกดข $นไดน $ มใชเพยงแตในส&งท&เปนไปไดหรอส&งท&เปนเหตเปนผลเพยง อยางเดยวเทาน $น หากแตการคดจนตนาการ กเปนส&งสาคญย&งท&จะกอใหเกดความแปลกใหม และตองควบคกนไปกบความพยายามท&จะสรางความคดฝน หรอจนตนาการใหเปนไปได หรอท& เ รยกวา เปนจนตนาการประยกตน&นเอง จงทาใหเกดผลงานจากความคดสรางสรรคข $น

4j

ณฐพงษ เจรญทพย (2541 : 103) ไดใหความหมายวา ความคดสรางสรรค

เปนความสามารถในการคดนอกกรอบ เพ&อสรางแนวคดใหมท&จะนามาใชแกปญหาไดหลาย ๆ แนวคด และนาแนวคดเหลาน $ไปพฒนาตอ เพ&อใหสามารถใชแกปญหาท&ตองการได

อษณย โพธสขและคณะ (2544 : 29) ไดใหความหมายวา ความคดสรางสรรค เปนกระบวนการทางปญญาระดบสงท&ใชในกระบวนการคดหลาย ๆ อยางมารวมกน เพ&อสรางสรรคส&งใหมหรอแกปญหาท&มอยใหดข $น ความคดสรางสรรคจะเกดข $นไดกตอเม&อผสรางสรรคมอสรภาพทางความคด

วอลลชและโคเกน (ชาญณรงค พรรงโรจน. 2546 : 5 ; อางองจาก Wallach & Kogan.1955) ไดใหความหมายวา ความคดสรางสรรค เปนความสามารถท&คดส&งท&ตอเน&องสมพนธเปนลกโซ เรยกวา “ความคดโยงสมพนธ” คอ เม&อระลกถงส&งใดส&งหน&ง ส&งน $นจะเปนสะพานชวยเช&อมโยงใหระลกถงส&งอ&น ๆ ท&สมพนธกนตอไปเร&อย ๆ ย&งคดเช&อมโยงไดมากเพยงไรกย&งบงช $ถงศกยภาพของความคดสรางสรรคไดมากข $นเพยงน $น

มาสน (ชาญณรงค พรรงโรจน. 2546 : 5 ; อางองจาก Mason. 1960) ไดใหความหมายวา ความคดสรางสรรค เปนความสามารถในการ “เช&อมโยง” คนท&มความคดสรางสรรคสง เปนผ ท&สามารถเช&อมโยงส&งตาง ๆ ต $งแตสองส&งข $นไปใหสมพนธกน และมองเหนความสมพนธของส&งน $นไดโดยท&ความสมพนธเชนน $น อาจไมเคยมมากอน หรอมอยแลวแตมกถกมองขามไป

ฟรอมม (ชาญณรงค พรรงโรจน. 2546 : 5 ; อางองจาก Fromm. 1963) ไดใหความหมายวา ความคดสรางสรรคเปนความสามารถของบคคลท&จะสงเกตเหน รบร เขาใจ และมปฏกรยาตอบสนอง เชนเม&อเหนดอกไมบคคลผ มความคดสรางสรรคอาจมปฏกรยาตอบสนองโดยการวาดรป เขยนบทกว แตงเพลง เปนตน

เมดนค (ชาญณรงค พรรงโรจน. 2546 : 5 ; อางองจาก Mednic. 1970) ไดใหความหมายวา ความคดสรางสรรคเปนความสามารถในการมองเหนความสมพนธของส&งตาง ๆ โดยมส&งเราเปนตวกระต นใหเกดความคดใหม ๆ ตอเน&องกนไป ผ มความคดสรางสรรคคอผ ท& มความสามารถสรางความสมพนธระหวาง “ส&งเรา” กบ “การตอบสนอง” ไดแตกตางหลากหลาย และแปลกใหม

จากความหมายของความคดสรางสรรคท&กลาวมา สรปไดวา ความคดสรางสรรค เปนกระบวนการคดและการกระทาเพ&อใหไดผลผลตท&แปลกใหมและมคณคา และผ ท&มความคดสรางสรรค เปนผ ท&สามารถเช&อมโยงส&งตาง ๆ ต $งแตสองส&งข $นไปใหสมพนธกนไดโดยท&ความสมพนธเชนน $นอาจไมเคยมมากอน

U:

3.2 ความหมายของความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

ความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร มความหมายใกลเคยงกบความคดสรางสรรคท&วไป แตแตกตางกน ความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เปนความคดและการกระทาของบคคลในการเรยนการแกปญหา โดยตองทราบถงหลกและกระบวนการทางวทยาศาสตร ซ&งนกการศกษาหลายทานไดใหความหมาย ดงน $

ทศนย บญเตม (2526 : 3) ไดใหความหมายวา ความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เปนความคดยดหยน ความคดรเร&มและความคลองในการแกปญหาโดยอาศยทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

สมจต สวธนไพบลย (2527 : 3) ไดใหความหมายวา ความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เปนท $งกระบวนการคดและการกระทาท&ใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและเนนผลผลตของความคดท&จะตองมคณคาตอสงคมและสงผลผลกดนใหโลกเจรญไปขางหนาย&ง ๆ ข $นไป สวนองคประกอบของความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ซ&งเปนการคดอเนกนยน $น จาแนกได U ลกษณะ ตามแนวคดของ Guilford คอ

1. ความคดคลองทางวทยาศาสตร 2. ความคดยดหยนทางวทยาศาสตร 3. ความคดรเร&มทางวทยาศาสตร 4. ความคดละเอยดลออทางวทยาศาสตร

สมสข ธระไพจตร (2537 : 139) ไดใหความหมายวา ความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร มความหมายใกลเคยงกบความคดสรางสรรคในสวนท&เปนกระบวนการคดและเปนการกระทาท&ทาใหเกดผลผลตตาง ๆ แตจะมลกษณะพเศษท&ความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร อาศยทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ซ&งจะกอใหเกดการพฒนาทางดานสตปญญา การแกปญหา การคนหาความรใหม ๆ อยางมประสทธภาพ

จะเหนไดวา ความคดสรางสรรคและความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร มความหมายใกลเคยงกน ซ&งมกระบวนการคดและการกระทาเพ&อใหไดผลผลตท&แปลกใหมและมคณคา โดยความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เนนการใชหลกการทางวทยาศาสตรในการคดแกปญหา และคนหาความรใหม ๆ อยางมประสทธภาพ

3.3 องคประกอบของความคดสรางสรรค

นกจตวทยาและนกการศกษา ไดกลาวถงองคประกอบของความคดสรางสรรคไว อยางหลากหลาย ตามแนวคดของแตละคนดงน $

U1

กลฟอรด (ชาญณรงค พรรงโรจน. 2546 : 5 ; อางองจาก Guilford. 1976) อธบายวา

ความคดสรางสรรค เปนวธการคดแบบเอกนย กลาวคอ เม&อมเน $อหาหรอขอมลผานเขามาในการรบร ผ มความคดสรางสรรคจะสามารถตอบสนองไดหลากหลายท $งในปรมาณและคณภาพ

ลกษณะการคดแบบเอกนย ซ&งเปนลกษณะการคดอยางสรางสรรคประกอบดวย 1. ความคดรเร& ม หมายถง ลกษณะการคดแปลกใหม ซ&งแตกตางไปจาก

ความคนเคย ความคดรเร&มแปลกใหมในท&น $อาจแสดงออกในรปลกษณะทางผลผลตหรอกระบวนการคด กได โดยความคดรเร&มไมจาเปนตองเปนส&งใหม ซ&งไมเคยปรากฏมากอน แตอาศยการสะสมและรวบรวมความรเดมมาดดแปลงหรอประยกตใหดข $น มประสทธภาพมากข $นโดยอาศยแนวทางการพฒนา อยางตอเน&อง

2. ความคลองแคลวในการคด หมายถง ความสามารถในการผลตความคด ท&แตกตางและหลากหลาย ภายใตกรอบจากดของเวลา เปนความสามารถเบ $องตนซ&งนาไปสการคดอยางมคณภาพ และการคดเพ&อแกปญหาอยางมประสทธภาพตอไป แบงเปน

2.1 ความคลองแคลวดานถอยคา เปนความสามารถในการใชถอยคาอยางคลองแคลว

2.2 ความคลองแคลวดานการโดยสมพนธ เปนความสามารถในการหาถอยคาท&มความหมายเหมอนหรอคลายคลงกนไดอยางรวดเรว

2.3 ความคลองแคลวดานการแสดงออก เปนความสามารถในการนาคามาเรยงกนเปนวล และประโยคเพ&อแสดงจดหมายท&ตองการไดอยางเหมาะสม

2.4 ความคลองแคลวในการคด เปนความสามารถในการคดส&งท&ตองการ โดยผลตความคดไดอยางหลากหลาย

3. ความยดหยนในการคด เปนความสามารถในการคดนอกกรอบไมตกอยภายใตกฎเกณฑหรอความคนเคย ความยดหยนมสวนสมพนธกบความคดในการดดแปลงและความอสระในการคด กลาวคอ ผ มความสามารถในการดดแปลงสง ยอมแสดงถงความสามารถในการยดหยนสงดวย

4. ความละเอยดลออในการคด หมายถง การคดตกแตงในรายละเอยดเพ&อขยายความหลกใหสมบรณ ความละเอยดลออสมพนธกบความสามารถในการสงเกต ไมละเลย ในรายละเอยดเลก ๆ นอย ๆ

หลกความคดสรางสรรคของกลฟอรด มงไปท&ความสามารถของบคคลท&คดไดรวดเรว กวางขวางและมความคดรเร&ม ถามส&งกระตนใหเกดความคดน $น ๆ ส&งเราท&จะมากระตนไดเกดความคดน $น มอยดวยกน U ชนด คอ

1. รปภาพ 2. สญลกษณ

U�

3. ภาษา 4. พฤตกรรม

ฮทชนสน (สมจต สวธนไพบลย. �9U1 : อางองจาก Hutchinson. 1949) ไดกลาววาความคดสรางสรรคเปนกระบวนการเช&อมโยงความรท&มอยเขาดวยกน อนจะนาไปสการแกปญหาใหม ท&อาจจะใชระยะเวลาคดอนรวดเรว หรอยาวนาน ท $งน $ข $นอยกบปญหาน $น หรอความคดสรางสรรค คอ การหย&งรน&นเอง ซ&งมลาดบของการคดดงน $

1. ข $นเตรยม เปนข $นการรวบรวมประกบการณเกา ๆ รจกลองผดลองถก และต $งสมมตฐานเพ&อแกปญหาตาง ๆ

2. ข $นครนคด เปนระยะท&มอารมณตาง ๆ เชน กระวนกระวาย รสกตงเครยด อนเน&องจากการครนคดท&จะแกปญหาน $น แตยงคดไมออก

3. ข $นของการเกดความคด เปนระยะท& เ กดความคดแวบข $นมาในสมองทนททนใด มองเหนวธแกปญหาน $น ๆ หรอเดาคาตอบออก

4. ข $นพสจน เปนระยะตรวจประเมนผลโดยใชเกณฑตาง ๆ เพ&อดวาคาตอบท&คดน $น เปนจรงหรอไม

จากแนวคดดงกลาว พบวา นกการศกษาและนกจตวทยาเช&อวา ความคดสรางสรรค เปนความสามารถท&มอยในทกคน และเราสามารถพฒนาความคดสรางสรรคในตวบคคลได อนจะกอใหเกดประโยชนอยางย&งในการท&จะนาไปพจารณาในการจดการเรยนการสอน เพ&อพฒนาความคดสรางสรรค

3.4 พฒนาการทางความคดสรางสรรคระดบมธยมศกษา

ลกอน (อาร พนธมณ. 2537 : 61 – 63 ; อางองจาก Ligon. 1957) ไดศกษาพฒนาการทางความคดสรางสรรคของเดกระหวางอาย 1� – 1i ป สรปผลดงน $

อาย 1� – 1U ป ตองการเรยนรและโอกาสเลอกและทดลองทาอาชพท&สนใจเพ&อเตรยมตวลวงหนา แมวาในอนาคตเขาจะเปล&ยนอาชพใหม ระยะน $เดกควรไดรบประสบการณในการตดสนใจในเร&องตาง ๆ และดาเนนการในเร&องท&ไดตดสนใจแลวใหตลอด เดกควรไดรบการฝกใหวางแผนงานท&นาต&นเตนของคนอ&น และใหรจกยอมรบและยกยองเพ&อน ๆ และแสดงออกอยางสรางสรรค

นอกจากน $ เดกท&อยในชวงอาย 1� – 1e ป ยงเปนระยะท&ตองการความชวยเหลอ เพ&อใหเดก รจกคด และใหเดกไดรจกนาความสามารถของเขาไปใชเพ&อทาใหประสบความสาเรจในการประกอบอาชพในอนาคต เปนชวงเวลาท&ตองการใหเดกไดทราบความสามารถของตนตามความเปนจรง และเปนชวงเวลาท&ตองการเรยนรเก&ยวกบทกษะในการแกปญหา

U4

อาย 1U – 1e ป ชวงอายการจนตนาการสวนมากจะเก&ยวกบอาชพท&เดกมงหวง

ในอนาคต ท $งเดกหญงและเดกชาย ยงคงชอบการผจญภย ความสนใจทศนคตของเดกพฒนาข $น อยางรวดเรว แมไมคงท&นก เดกยงตองเรยนรวาตนจะนาหลกการตาง ๆ ไปประยกตอยางสรางสรรค ไดอยางไร แตจะเรยนรส&งใดถก ส&งใดผด เดกมกกงวลในเร&องการยอมรบของกลมเพ&อน และมกจะกลวเก&ยวกบการสารวจ ทดลองความสามารถ

อาย 1e – 1i ป ตองการท&จะใชจนตนาการของตนเองอยางเตมท& เดกมกจะจนตนาการของตนไวในแงด มความทะเยอทะยาน ความสนใจของเดกม&นคงพอท&จะกาหนดเก&ยวกบทศนคตท&สาคญของเขาและทาใหชวงอายน $ เปนชวงอายท&เหมาะสมสาหรบไดรบคาแนะนาและทดสอบตอการเลอกอาชพ เขามความสามารถท&จะคดเก&ยวกบส&งท&เปนนามธรรม และถายทอดความคดไปสประสบการณ โดยเฉพาะได เดกสามารถเรยนรการใชอารมณอยางสรางสรรค สามารถแกปญหาและสามารถทางานรวมกบกลมอยางแขงขน

ชวงน $ผ ใหญควรจดหากจกรรมท&สงเสรมความคด ใหแกเยาวชนดวยการจดกจกรรมสงเสรมทกษะ และความสนใจเก&ยวกบสนทรยภาพ ควรไดรบการสงเสรม ตลอดจนสงเสรมเยาวชนและเพ&อน ๆ รวมมอกนทางานมากกวาการใหมการแขงขน การทดสอบทางดานความสนใจ ความสามารถและทศนคตเก&ยวกบชวตไดประโยชนอยางมาก วยน $สามารถแกปญหาซ&งตองใหการประยกตในส&งท&ไดเรยนไปแลวมาแกปญหาไดอยางสรางสรรค เดกตองการความชวยเหลอใหคนพบแนวทางท&ยนหยดอยบนความเช&อ และตองการฝกหดทางความคดของตน ผ ใหญควรชวยเหลอใหเดกไดแสดงออกอยางสรางสรรค หากเดกเกดการขดแยงข $น พลงทางอารมณควรจะใชไปในทางสรางสรรคมากกวาทาลาย

3.5 การพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

การพฒนาความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรจะมหลกการเชนเดยวกบการพฒนาความคดสรางสรรค แตมงเนนในแนวทางท&มความเก&ยวของกบวทยาศาสตร โดยมขอเสนอแนะดงน $

1. ปลกฝงใหเดกมเจตคตท&ดตอวทยาศาสตร หรอมความชอบและเหนคณคาของวทยาศาสตร และมเจตคตทางวทยาศาสตร ซ&งในสาระการเรยนรวทยาศาสตรหลกสตร �9UU เรยกวา จตวทยาศาสตร (Scientific mind) ซ&งประกอบดวย ความสนใจใฝร ความอดทนมงม&น การมใจกวางและยอมรบฟงความคดเหนของคนอ&น มความคดสรางสรรค มความสงสย กระตอรอรนหาคาตอบ และยอมรบเม&อมประจกษพยานหรอเหตผลเพยงพอ ซ&งคณลกษณะของจตวทยาศาสตรดงกลาว สอดคลองกนกบลกษณะของผ มความคดสรางสรรค

UU

2. สรางลกษณะนสยความเปนคนชางสงเกต ชางคด ชางสงสย ต $งแตวยเดก

ตอนตน เชน การสงเกตเก&ยวกบธรรมชาตรอบ ๆ ตว การพดคยกบเดกถงเร&องตาง ๆ ท $งท&พบเหนในชวตประจาวน และเม&อพาเดกไปยงสถานท& อ&น ๆ เดกจะไดเรยนรเก&ยวกบปรากฏการณ และการเปล&ยนแปลง

3. หาโอกาสพาเดกไปศกษาสภาพระบบนเวศชนดตาง ๆ เพ&อเรยนรการดารงชวตของพชและสตวในส&งแวดลอมท&แตกตางกน

4. จดหาส&อเก&ยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซ&งอาจเปนของเลนท&มช $นสวนท&แยกและประกอบได หนงสอเก&ยวกบชวประวตการทางานของนกวทยาศาสตรท&แสดงถงความพยายามจนตนาการ และการคนพบความสามารถในการประดษฐคดคนในส&งท&คาดไมถง

5. จดหาอปกรณท&ใชทดลองวทยาศาสตรอยางงาย และปลอดภยสาหรบเดก เพ&อใหไดทดลองศกษาในส&งท&เดกสนใจ

6. สนบสนนให เดกไดเ ขา รวมกจกรรมทางวทยาศาสตร เชน กจกรรม คายวทยาศาสตร เปนสมาชกชมรม ชมนมวทยาศาสตร ทาโครงงานวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพ&อใหเดกไดแงมมในการคดท&กวางขวางไมยดตดกบความคดและวธการใดวธการหน&ง

7. ใหเดกไดเหนตวอยางการปรบปรง หรอดดแปลงวสดตาง ๆ จากผ ใหญ อาจเปนวสดเหลอใช นามาดดแปลง และควรใหเดกมสวนรวมในการทางานเพ&อใหเดกไดเกด ความภาคภมใจในผลงานท&สาเรจของตนเอง

3.6 หลกในการสงเสรมความคดสรางสรรค โรเจอร (อาร พนธมณ. �94h : 81 ; อางองจาก Roger. 1959) ไดเสนอแนะการสราง

สถานการณท&สงเสรมความคดสรางสรรคไวดงน $ 1. ความรสกปลอดภยทางจต ซ&งจะสรางไวดวยกระบวนการท&สมพนธกน 4

อยางคอ 1.1 ยอมรบในคณคาของแตละบคคลไมมเง&อนไข ทาใหเดกสามารถคนพบ

ส&งตาง ๆ ท&มคณคาหรอมความหมายสาหรบตน กลาท&จะลองและสรางความสาเรจใหม ๆ ใหแกตนเองและทาไดเองโดยไมมใครกระตน

1.2 สรางบรรยากาศท&ไมมการวดผลและประเมนผลจากภายนอก จะทาใหเดกเกดความรสกเปนอสระ เปนตวของตวเอง และกลาแสดงออกท $งความคดและการกระทาอยางสรางสรรค

1.3 ความเขาใจยอมรบในตวตนท&เปนจรงของเดก การแสดงออกตาง ๆ รวมถงความคดสรางสรรคส&งแปลก ๆ

U9

2. ความเปนอสระทางจต เปนการใหอสรภาพแกทกคนในการท&จะคด รสก

เปนอะไรกตามท&อยในตว เปนการสงเสรมความเปดเผยและการแสดงออก และวธการรบรการสรางสงกปและความหมายโดยตนเอง ซ&งเปนสวนหน&งของความคดสรางสรรค

ทอแรนซ (อาร พนธมณ. �94h : 82 – 83 ; อางองจาก Torrance. 1959) ไดเสนอหลกในการสงเสรมความคดสรางสรรคไวหลายประการ โดยเนนการปฏสมพนธระหวางครกบนกเรยนเปนสาคญ ดงน $

1. การสงเสรมใหเดกถามและใหความสนใจตอคาถามและคาถามท&แปลก ๆ ของเดก

2. ต $งใจฟงและเอาใจใสตอความคดแปลก ๆ ของเดกดวยใจเปนกลาง 3. กระตอรอรนตอคาถามแปลก ๆ ของเดกดวยการตอบคาถามอยางมชวตชวา

หรอช $แนะใหเดกตอบคาถามจากแหลงตาง ๆ ดวยตนเอง 4. แสดงเนนใหเดกเหนวาความคดของเดกน $น มคณคาและนาไปใชใหเกด

ประโยชนได 5. กระตนและสงเสรมใหเดกไดเรยนรดวยตนเอง ใหโอกาสและเตรยมการใหเดก

เรยนรดวยตนเองและยกยองเดกท&มการเรยนรดวยตนเอง ครเปล&ยนบทบาทเปนผ ช $แนะ ลดการบรรยายและการอธบาย เพ&มการใหนกเรยนมสวนในการรเร&มบทบาทดวยตนเองใหมากข $น

6. เปดโอกาสใหนกเรยนไดเรยนร คนควาอยางตอเน&องอยเสมอโดยไมตองใชวธใหคะแนน การสอบหรอการตรวจสอบ เปนตน

7. พงระลกวา การพฒนาความคดสรางสรรคในเดกจะตองใชเวลาพฒนาอยางคอยเปนคอยไป

8. สงเสรมใหเดกใชจนตนาการของตนเอง และยกยองชมเชยเดกท&มจนตนาการท&แปลกและมคณคา

บลอนทและคลอสไมเยอร (อาร พนธมณ. �94h : i4 ; อางองจาก Blaunt and Klausmier. 1965) ไดเสนอแนะวธการท&จะชวยสงเสรมใหนกเรยนมความคดสรางสรรคไวดงน $

1. สนบสนนและกระตนการแสดงความคดหลาย ๆ ดานตลอดจนการแสดงออกทางอารมณ

2. เนนสถานการณท&สงเสรมความสามารถอนจะนาไปสความคดสรางสรรค ไมจากดการแสดงออกของนกเรยนใหเปนไปในรปแบบเดยวตลอด

3. ไมหลอหลอมหรอกาหนดแบบใหเดกและนกเรยนมความคดและบคลกภาพเหมอนกนหมด ควรสนบสนนและสงเสรมการผลตส&งท&แปลก ๆ ใหม ๆ ตลอดจนความคดและวธการ ท&แปลกใหมเสมอ

Ue

4. การไมเขมงวดกวดขนหรอยดม&นจารตประเพณ ซ&งยอมรบการกระทาเพยง � หรอ 4 อยางเทาน $น ส&งอ&นใดท&นอกเหนอไปจากแบบแผนผดท $งหมด

5. อยาสนบสนนหรอใหรางวลแตเฉพาะผลงานท&เปนท&ยอมรบกนแลว ผลงานแปลก ๆ ใหม ๆ ควรไดรบคาชมเชยดวย

3.7 อปสรรคของความคดสรางสรรค

การพฒนาความคดสรางสรรค จะมอปสรรคท&จะสกดก $นหรอกดขวางไมใหความคดสรางสรรคพฒนาไปเทาท&ควร อปสรรคเหลาน $นเกดข $นจากปจจยหลาย ๆ ดาน ซ&งนกจตวทยาและนกการ ศกษาไดใหรายละเอยดไวดงน $

อาร พนธมณ (2537 : 122) กลาวถงอปสรรคของความคดสรางสรรคไวดงน $ 1. การไมชอบใหซกถาม หมายถง การท&ผ ใหญไมชอบและไมสนบสนนใหเดก

เปนคนชางซกชางถาม หรอยบย $งการถามและรสกราคาญ ไมพอใจท&เดกซกถามบอยๆ โดยเฉพาะคาถามแปลก ๆ การกระทาดงกลาวจะไมสงเสรมความคดสรางสรรค และยบย $งลดรอนขจดความอยากรอยากเหนของเดกใหหมดไป

2. การเอาอยางกน หรอการทาตามกน หมายถง การกระทาท&ชอบเอาอยางกน คดตามกน คดในส&งท&เคยม ไมกลาคดและกระทาใหแตกตางจากคนอ&นหรอของเดม เพราะกลวถกหวเราะเยาะ กลวสงคมไมยอมรบ

3. การเนนบทบาทและความแตกตางทางเพศมากเกนไป หมายถง การท&สงคมไดกาหนดบทบาทเพศหญงและเพศชายอยางเครงครด ทาใหท $งสองเพศไมกลาลวงล $าในขดกาหนดไว ท $งท&ตนเองมความสามารถ

4. วฒนธรรมท&เนนความสาเรจและประณามความลมเหลว หมายถง การท&สงคมมคานยมตอความสาเรจมากเกนไป เม&อทาส&งใดแลวตองทาใหสาเรจ ความลมเหลวเปนส&งท& ไมยอมรบและทาใหอบอาย ลกษณะเหลาน $เปนเหตใหเกดความหวาดกลว ไมกลาทดลอง ความคด ความสนใจหรอวทยาการใหมๆ นาไปสการสรางสรรค

5. บรรยากาศท&เครงครด และเอาจรงเอาจงมากเกนไป หมายถง การกระทาและความคดทกอยางจะตองอยในระเบยบแบบแผนอยางเครงครด จะคลาดเคล&อนหรอเบ&ยงเบนแมแตเลกนอยถอเปนความผดอนย&งใหญและไมสามารถใหอภยได บรรยากาศท&เครงครดและเอาจรงเอาจงจะทาใหเดกรสกอดอด หวาดกลวและไมกลาคดสรางสรรค

6. ความหลว หมายถง ความไมกลาคด ไมกลาแสดงออกและไมกลากระทาส&งใหม เพราะกลวถกหวเราะเยาะ กลวการถกตาหนตเตยน ความกลวทาใหเปนคนลงเล ขาดความเช&อม&น อดอดใจและต&นตกใจงาย เปนเหตใหสมองไมสามารถคดและทางานไดอยางมประสทธภาพ

Uh

7. ความมอคตหรอความลาเอยง หมายถง ความเช&อและคดตามทศนะของตน

ลาเอยงและยดม&นกบความเขาใจของตนเอง โดยไมยอมรบรส&งใหม ทาใหเกดทศนะท&คบแคบ ไมยอมเช&อถอแนวทางอ&น ๆ คดเพยงวาคาตอบท&ถกมเพยงคาตอบเดยวเทาน $น

8. ความเฉ&อยชา หมายถง ความอดอาด เช&องชา และความลาชาในการรเร&ม ท $งความคดและการกระทา ความเฉ&อยชาเปนอปสรรคสาคญอยางย&งตอความคดสรางสรรค แสดงถงการขาดความรเร&ม ขาดแรงกระตนท&จะผลกดนใหทาส&งใหม ๆ ความเฉ&อยชาจงเปนศตรสาคญของงานทกชนด และไมเหมาะสมในสภาพสงคมท&กาลงเปล&ยนแปลง กาวหนาไปอยางรวดเรว ท $งทางเทคโนโลยและอ&น ๆ

9. ความเกยจคราน หมายถง ลกษณะท&ทาเพยงใหผานไป ไมเอาจรงเอาจง ในส&งใด ทางานไมเตมท& ไมเตมความสามารถ ชอบแตความสบาย บคคลท&มความเกยจครานจะไมสามารถสรางสรรคผลงานท&ดได

ซมเบอรก (โรจน กมสงเนน. 2537 : 34 ; อางองจาก Simpberg. 1971 : 119) กลาววา อปสรรคท&ขดขวางการพฒนาความคดสรางสรรคของบคคลม 4 ประการคอ

1. อปสรรคดานการรบร ไดแก การท&คนเราไมสามารถมองเหนปญหาท&แทจรง ไดเปนเหตใหการแกปญหาน $นดาเนนไปโดยปราศจากเปาหมายท&ชดเจนและแนนอน ตวอยางอปสรรคประเภทน $ไดแก

1.1 ความยากในการจาแนกปญหาท&แทจรงจากปญหาท&วไป 1.2 การมองปญหาแคบเกนไป ขาดการพจารณาสภาพแวดลอมของ

ปญหาน $น 1.3 ความสามารถท&จะทาใหคาจากดความหรอนยามของปญหา

เปนเหตใหส&อความเขาใจใหตรงกนไมได 1.4 ความไมสามารถท&จะใหประสาทสมผสท $งหลายในการสงเกต

การสงเกตน $น เราสามารถใชประสาทสมผสท $งหมด คอ ตา ห จมก และกายสมผส ชวยในการสงเกตได 1.5 ความยากท&จะมองเหนความสมพนธของวตถ หรอเหตการณ

ท&เก&ยวของกนนอย ทาใหไมสามารถแกปญหาได 1.6 การมองขามส&งท&ใกลตวหรอส&งท&เดนชด ซ&งบางคร $งความเคยชนกบ

ปญหาหรอสถานการณท&คนเคย อาจทาใหมองขามประเดนท&นาสนใจไปได 1.7 ความลมเหลวในการจาแนกเหตและผล มหลายสถานการณท&ยาก

แกการแยกแยะไดอยางชดเจนวา อะไรเปนผลแกกน เชน การสงเกตพบวา นกศกษาท&เร&มเรยนออน มกจะสบบหร&มากกวานกศกษาท&เรยนเกง จงเปนปญหาวา การสบบหร& เปนสาเหตตอการเรยนออน และการ สบบหร& เปนผลรวมมาจากสาเหตอ&น ๆ หรอไมไดเก&ยวของกนเลย เปนตน ผ ท&มความคดสรางสรรคสง จะไมสรปสาเหตและผลจนกวาจะรแนชดเสยกอน

Ui

2. อปสรรคดานวฒนธรรม เปนผลเน&องมาจากกฎเกณฑของสงคม ซ&งเปนส&งท&

กาหนดใหบคคลตองมพฤตกรรมอยในกรอบระเบยบแบบแผน ทาใหมผลตอการสกดก $นความทาทายตอการคดคนและการเปล&ยนแปลง อนเปนคณลกษณะความคดสรางสรรคของตวบคคล อปสรรคประเภทน $ไดแก

2.1 ความตองการทาตามแบบอยางในกรอบท&ไมแตกตางจากผ อ&น ทาใหรปแบบพฤตกรรมและการมองปญหาคลายคลงกน การหาวธแกปญหากยดตดกบระเบยบแบบแผนมากไป ทาใหบางคร $งไมสามารถแกปญหาน $นได

2.2 การมงเนนในความประหยดและใหสามารถปฏบตไดเกนไป ซ&งมผลทาใหเกดการตดสนใจท&รวดเรวเกนไป ทาใหบคคลไมพยายามท&จะใชความคดของตนในส&งท&แปลกใหม ซ $ากบของเดม เพราะการกระทาเชนน $ตองลงทนท $งเวลาและเงนมากข $น ซ $ายงไมแนใจในความสาเรจอกดวย

2.3 ความกลวท&จะเปนคนไมสภาพเรยบรอย กลวผ อ&นเหนวาเปนบคคลท&นาราคาญ จงทาใหขาดความอยากรอยากเหน ไมกลาซกถาม หรออภปรายในส&งท&ตนยงไมเขาใจ ทาใหกลายเปนคนท&ขาดจตสานกแหงการสบคน

2.4 การมงเนนในเร&องการแขงขน หรอการรวมมอกนนอยเกนไป บคคลท&วไปมกคดวาการรวมมอกนน $น แตละคนจะตองลดความคดของตนเอง เพ&อใหสอดคลองกบความคดของกลมหรอลดความขดแยงลง ซ&งเปนท&เขาใจท&ไมถกตองนก ความจรง ความรวมมอ หมายถง การทางานรวมกบบคคลอ&นไดโดยตองสามารถอธบายหรอช $แจงความคดของตนใหผ อ&นเขาใจหรอยอมรบได สวนการมงแขงขนจนเกนไปน $น กมผลทาใหบคคลมองขามเปาหมายท&แทจรงของงานน $นไป โดยมงจะเอาชนะ แตอยางเดยว ทาใหละเลยความคดรเร&มของตนไป

2.5 การยดม&นสถตมากเกนไป การยดม&นหรอเช&อตวเลขโดยไมพจารณาตวแปรอ&น ๆ ท&เก&ยวของ รวมท $งสถานการณท&เปล&ยนแปลงไป ทาใหเขาใจในสภาพความเปนจรงผดไปได

2.6 ความยากในการสรปอางองพฤตกรรมของบคคล เพราะแตละคนกมพฤตกรรมเปนเอกลกษณของตนเอง จงเปนการยากในการมอบหมายงานท&เหมาะสมกบแตละบคคล

2.7 การยดม&นในเหตผลและความจรงมากเกนไป หรอการหลงเช&อ ความจรงในอดตมากเกนไป มผลใหบคคลขาดความคดสรางสรรคได เชน หากคนเราเช&อวาพาหนะ ท&เบากวาอากาศเทาน $นท&สามารถบนได จนบดน $กยงคงไมมเคร&องบนใชแน

2.8 การขาดความประนประนอมในความคดเหนท&ไมสอดคลองกน เขาดวยกน สวนมากแลว บคคลจะมแนวโนมท&จะตอตานหรอไมยอมรบความคดท&ไมตรงกบตนโดยส $นเชง และจะยอมรบความคดท&ตรงกบตนในทนท ลกษณะเชนน $จะมผลทาใหไมเกดความคดใหมข $นมา

Uj

2.9 การมความรเก&ยวกบขอบขายงานท&ปฏบตมากนอยเกนไป บคคลท&ม

ความรนอยหรอแคบเกนไป กไมสามารถนามาอภปรายและสรางสรรคใหเกดความคดรเร&มใหม ๆ ข $นมา เชนเดยวกน บคคลท&มความรมากหรอเปนผ เช&ยวชาญในเร&องน $น ๆ จะมความรสกวาความคดของตนถกตองดกวาผ อ&นเสมอ จงไมรบฟงความคดเหนของผ อ&นเลย ลกษณะเชนน $กเปนอปสรรคตอความคดสรางสรรคของบคคลในองคกรน $น ๆ

2.10 การมความเช&อวา ความคดฝนเปนส&งท&ไรคา บคคลจงไมยอมรบฟงความคดฝนในส&งท&แปลกใหม โดยเหนวาเปนเร&องไรสาระ ซ&งความเปนจรงแลว ประดษฐกรรมใหม ๆ ท&เกดข $นน $น สวนใหญจะไดมาจากความคดฝนมากอนท $งน $น

3. อปสรรคทางอารมณ จดเปนอปสรรคท&สาคญประการหน&ง ท $งน $เพราะอารมณของบคคลอนไดแก ความโกรธ ความกลว ความรก และความเกลยด เปนตน นบวามความสาคญตอปญหาและเหตผล ถามอารมณเกดข $นสง ความสามารถทางปญญาและเหตผลของคนน $นจะต&าลง น&นคอ อารมณเปนตวสกดก $นความคดและเหตผล ตลอดจนความคดสรางสรรคของบคคล อปสรรค ทางอารมณท&สาคญ ไดแก

3.1 ความกลวท&จะทาผดหรอทาในส&งท&ผ อ&นมองวาโง ดวยความกลวเชนน $ จงทาใหสญเสยความคดด ๆ ไป เพราะเจาของความคดไมกลาท&จะเสนอความคดน $นออกมา ดวยเกรงจะถกผมองวาเปนเร&องไรสาระ

3.2 การดวนท&จะตดสนใจรบความคดเหนอนแรกท&จะเกดข $น โดยไมเปดโอกาสคดหาแนวทางอ&นท&แตกตางออกไป ความจรงความคดอนแรกน $น อาจไมใชความคดท&ดท&สดเสมอไป อาจจะมความคดอ&นท&ดกวาได ถายอมรบต $งแตแรกแลว จะเปนการสกดก $นความคดอ&น ๆ ไป

3.3 กา ร ย ด ต ดกบ ค ว า ม คด ข อ ง ตน แ ล ะ ย าก ท& จ ะ เ ป ล& ย น แ ป ล ง ตามความคดหรอขอเสนอแนะของผ อ&น และจะตอตานความคดท&ไมตรงกบความคดของตนเองดวย

3.4 ความไมอดทนอดกล $นตอการแสวงหาวธแกปญหาท&ยงยาก บคคลท&วไปจะมงหวงในผลสาเรจไวสง เม&องานน $นประสบปญหากจะเกดความคบของใจ และมงแกปญหาน $นแบบหวชนฝา ไมพยายามท&รวบรวมสตและความคดในการหาหนทางอ&น

3.5 ความตองการความปลอดภยสงเกนไป ทกคนมความตองการความปลอดภย แตถาความตองการสงเกนไปกทาใหเปนโรคประสาทได และเม&อบคคลตางมงไปท&ความปลอดภยของตนเองแลว กจะมผลทาใหละเลยตอโอกาสท&จะไดรบรส&งใหม ๆ ไปอยางนาเสยดาย

3.6 ความกลวตอการนเทศแนะนาและไมไ ววางใจเพ&อนรวมงาน ความรสกเชนน $ ทาใหบคคลขาดความเช&อม&นและความไววางใจซ&งกนและกน อนเปนพ $นฐานสาคญตอการสกดก $นความสามารถในการแกปญหาและการกระทากจกรรมสรางสรรค

9:

3.7 การขาดความพยายามท&จะแกปญหาโดยตลอดจนสาเรจ บคคล

สวนมากชอบท&จะดาเนนโครงการใหม ๆ และใหความสนใจกบโครงการระยะส $น ๆ ในระยะยาวบคคลมกจะขาดการเอาใจใสตดตามแกปญหาและหาวธใหม ๆ มาดาเนนการใหโครงการน $สาเรจลลวงดวยด

3.8 การขาดแรงจงใจในการแกปญหา สาเหตเน&องมาจากขาดผ เหนดวย หรอขาดการเอาใจใสตดตามปญหาท&ตนไดเสนออาจเปนเพราะไมแนใจในแนวทางแกปญหาน $น หรอมความรความเขาใจไมดพอ จงมผลทาใหผ เสนอทางแกไขน $นขาดแรงจงใจท&จะคดตอ

3.8 งานวจยท%เก%ยวของกบความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

ลดดา อตสาหะ (2518 : บทคดยอ) ไดศกษาความสมพนธระหวางความคดสรางสรรคเชงวทยาศาสตรกบผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& 4 ผลการวจยพบวา ความคดสรางสรรคเชงวทยาศาสตรในดานความคลองแคลวในการคด มความสมพนธกบผลสมฤทธ�

ทางการเรยนวทยาศาสตรอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1 ความคดสรางสรรคของกลมท&มผลสมฤทธ�

ทางการเรยนวทยาศาสตรสงและต&า แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:9 ความคดสรางสรรคเชงวทยาศาสตรของนกเรยนชายกบนกเรยนหญงในดานความคลองในการคดและความยดหยนในการคดแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:9 สวนในดานความคดรเร&มแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1

พรทพย อนทน (2529 : บทคดยอ) ไดศกษาเปรยบเทยบความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � ท&ไดรบการอบรมเล $ยงดแตกตางกน ผลการวจยพบวานกเรยนท&ไดรบการเล $ยงดตางกน มความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1 โดยนกเรยนท&ไดรบการอบรมเล $ยงดแบบเสมอภาคในครอบครวและแบบมเหตผล มความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรสงกวานกเรยนท&ไดรบการเล $ยงดแบบเขมงวดกวดขนแบบยอมตามใจบตร แบบปลอยปละละเลยและแบบทอดท $งปฏเสธ อยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1 นกเรยนชาย และนกเรยนหญงท&ไดรบการอบรมเล $ยงดแบบเดยวกน มความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1

สมปญญา ศรภคนานนท (2535 : 11e) ไดศกษาความสามารถในการสรางส&งประดษฐทางวทยาศาสตร และความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � โดยใชชดกจกรรมการสรางส&งประดษฐทางวทยาศาสตรกบชดกจกรรมการซอมแปลงส&งประดษฐทางวทยาศาสตร ผลการวจยพบวา ความสามารถในการสรางส&งประดษฐทางวทยาศาสตรและความคดสรางสรรค ทางวทยาศาสตร สมพนธกนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:9

91

บทท% Q วธดาเนนการวจย

ในการวจยคร $งน $ ผ วจยไดดาเนนการตามข $นตอนดงน $

1. การกาหนดประชากรและกลมตวอยาง 2. เน $อหาท&ใชในการวจย 3. แบบแผนการทดลอง 4. การสรางเคร&องมอท&ใชในการวจย 5. การเกบรวบรวมขอมล 6. การจดกระทาและการวเคราะหขอมล

การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง ประชากรท%ใชในการวจย

ประชากรท&ใชในการศกษาคนควา เปนนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � โรงเรยนสตรสมทรปราการ ภาคเรยนท& 1 ปการศกษา �99: จานวน � หองเรยน รวมนกเรยนท $งส $น hh คน

กลมตวอยางท%ใชในการวจย

กลมตวอยางท&ใชในการศกษาคนควาคร $งน $ เปนนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � โรงเรยนสตรสมทรปราการ ภาคเรยนท& 1 ปการศกษา �99: จานวน 4: คน ซ&งไดจากการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) โดยการจบฉลากสมหองเรยน จานวน 1 หองเรยนจากท $งหมด � หองเรยน โดยมหองเรยนเปนหนวยการสม (Sampling Unit) เพ&อเปนกลมทดลอง

เน #อหาท%ใชในการวจย

เน $อหาท&ใชในการศกษาคนควา เปนเน $อหาสาระการเรยนรกลมวทยาศาสตร ชวงช $นท& 4 ช $นมธยมศกษาปท& � ตามหลกสตรการศกษาข $นพ $นฐาน เร&อง การสบพนธของพชดอก โดยมหวขอตอไปน $

1. สวนประกอบดอกและประเภทของดอก 2. การสบพนธของพชดอกแบบอาศยเพศ 3. การเปล&ยนแปลงของดอกหลงการปฏสนธ

9�

แบบแผนในการวจย การวจยคร $งน $ เปนการวจยเชงทดลอง ซ&งดาเนนการทดลองแบบแผนการทดลอง

One-Group Pretest – Posttest Design (พวงรตน ทวรตน. 2543 : 59 – 60 ) มแบบแผนการทดลองดงน $

ตาราง 1 แสดงแบบแผนการทดลอง

กลม สอบกอน ทดลอง สอบหลง

E T1 X T2

สญลกษณท&ใชในแบบแผนการทดลอง

E แทน กลมตวอยางท&เปนกลมทดลอง T1 แทน การทดสอบกอนเรยน X แทน การสอนโดยใชชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรค

ทางวทยาศาสตร T2 แทน การทดสอบหลงเรยน

การสรางเคร%องมอท%ใชในการวจย เคร%องมอท%ใชในการวจยคร#งน # ประกอบดวย

1. ชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร 2. แบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร 3. แบบทดสอบวดความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

1. ข #นตอนในการสรางชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

ดาเนนการสรางตามข $นตอนดงน $ 1. ศกษาหลกสตร จดมงหมายของหลกสตร จดประสงคการเรยนร ขอบเขตเน $อหาจาก

หนงสอหลกสตรการศกษาข $นพ $นฐาน พทธศกราช �9UU และหลกสตรสถานศกษาเพ&อเปนแนวทางในการกาหนดข $นตอนในการสรางชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

2. ศกษาเอกสารและงานวจยท&เก&ยวของกบชดกจกรรมเพ&อเปนแนวทางในการจดเน $อหาและการจดกจกรรมการเรยนรใหเหมาะสม

3. ศกษางานวจยท&เก&ยวของกบการจดกจกรรมการเรยนรท&พฒนาผ เรยนโดยการใชแผนผงทางปญญา

94

4. ศกษางานวจยท&เก&ยวของกบความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรเพ&อวเคราะหหาคณลกษณะของความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรในแตละดานเพ&อใชเปนแนวทางในการสรางชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

5. ศกษารายละเอยดขอบเขตเน $อหาท&ใชในการวจยคร $งน $ จากคมอครเอกสารแบบเรยนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชวงช $นท& 4 (มธยมศกษาปท& 1 – 4) วทยาศาสตร 1 จากหลกสตรการศกษาข $นพ $นฐาน พทธศกราช �9UU และหลกสตรสถานศกษา เร&อง การสบพนธของพชดอก

6. ดาเนนการสรางชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ซ&งผ วจย ไดนาแนวคดการสรางชดกจกรรมของ อสตน และคนอ&น ๆ (วาสนา ชาวหา 2525 : 140 อางองจาก คารดาแรลล& (Cardarelli. 1973 : 150) ดวน (Duann. 1973 : 169) เดอรวโต และครอกโคเวอร (Devito and Krockorver. 1976 :388) มาประยกตใชในการจดกจกรรมการเรยนรซ&งประกอบดวย

6.1 ช&อชดกจกรรม เปนสวนท&ระบช&อกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

6.2 ขอแนะนาในการใชชดกจกรรม เปนสวนท&อธบายความมงหมายท& สาคญ แนวทางการปฏบต เปนขอตกลงเบ $องตนในการท&ผ เรยนจะใชชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของกจกรรมในการเรยนดวยตนเอง จากชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

6.3 คาช $แจง เปนการระบกจกรรมท&นกเรยนตองปฏบตภายในหนวยยอย 6.4 ช&อหนวย เปนหวเร& องยอยท&ประกอบข $นเปนชดกจกรรมสงเสรมความคด

สรางสรรคทางวทยาศาสตรในแตละชดกจกรรม ชดท& 1 สวนประกอบดอกและประเภทของดอก ชดท& � การสบพนธของพชดอกแบบอาศยเพศ ชดท& 4 การเปล&ยนแปลงของดอกหลงการปฏสนธ

6.5 จดประสงคการเรยนร เปนสวนท&ระบเปาหมายท&ผ เรยนตองปฏบตใหบรรลเม&อจบกจกรรมการเรยนร

6.6 เวลาท&ใช เปนการกาหนดระยะเวลาท&ใชในการปฏบตกจกรรมในแตละหนวยยอยของชดกจกรรม

6.7 สาระการเรยนร เปนเน $อหารายละเอยดท&สาคญของหนวยการเรยนในชดกจกรรม

6.8 กจกรรมการเรยนร เปนสวนหน&งท&นกเรยนไดปฏบตดวยตนเอง โดยการศกษาคนควาขอมล การปฏบตกจกรรมจากสถานการณท&กาหนด การทดลอง การตอบคาถาม การเช&อมโยงความรและการถายทอดความรโดยการใชแผนผงทางปญญา

9U

6.9 การประเมนผล เปนสวนท&เปนแบบทดสอบท&ใชประเมนผลสมฤทธ�หลงการปฏบตกจกรรมการเรยนรของแตละกจกรรมยอยน $น ๆ

7. วธการหาคณภาพของชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ในการหาคณภาพของชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ท&สรางข $นกระทาตามข $นตอนตอไปน $

7.1 นาชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรท&สรางข $นไปใหผ เช&ยวชาญทางการจดการเรยนรวทยาศาสตร จานวน 4 ทาน ตรวจสอบเพ&อพจารณาเก&ยวกบความเหมาะสมของเน $อหา ภาษา ความสอดคลองของจดประสงคกบสาระการเรยนร กจกรรมการจดการเรยนรกบสาระการเรยนรและความเหมาะสมของเวลาในการใชปฏบตกจกรรม ตลอดจนขอบกพรองตาง ๆ โดยพจารณาคาดชนความสอดคลอง (IC) ซ&งไดคาดชนความสอดคลองในแตละดานดงน $ ดานเน $อหา :.i4 ดานกจกรรมการเรยนวทยาศาสตร :.j� ดานการใชภาษา :.j4 และความเหมาะสมของชดกจกรรม โดยภาพรวม 1 ตลอดจนขอบกพรองอ&น ๆ เพ&อนามาปรบปรงแกไข

7.2 นาชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรท&ปรบปรงแกไข ไปแลวไปทดลองใชกบนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � ท&ไมใชกลมตวอยาง เพ&อหาประสทธภาพของ ชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ดงน $

7.2.1 ทดลองกลมเลกกบนกเรยน 9 คน เพ&อดความเหมาะสมของกจกรรม เวลาท&ใชและเพ&อหาขอบกพรองของชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

7.2.2 ทดลองภาคสนาม นาชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ท&ไดปรบปรงแกไขแลวไปทดลองใชกบนกเรยน 4: คน แลวนามาปรบปรงอกคร $ง

เกณฑใชในการปรบปรงกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร พจารณาจากการตอบคาถามในชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรแตละชด และแบบทดสอบทาย ชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ในเกณฑมาตรฐานอยางนอย i:/i:

i: ตวแรก หมายถง คะแนนเฉล&ยของนกเรยนท $งหมดท&ทาแบบฝกหดทายกจกรรม ในแตละชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ไดคะแนนไมต&ากวา i:%

i: ตวหลง หมายถง คะแนนเฉล&ยของนกเรยนท $งหมดท&ทาแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ของการเรยนหลงเรยนดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ไดคะแนนไมต&ากวา i:%

เม&อพจารณาขอมล i: ตวแรก และ i: ตวหลง ถาถงเกณฑ i:/i: กถอวาเปนชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรท&สมบรณ แตถาไมถงเกณฑ i:/i: ถอวาเปนชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรท&ไมสมบรณ ตองปรบปรงแกไข ซ&งชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร มผลท&ไดคอ i:.�� / i1.eh

99

2. ข #นตอนในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตร

ในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร ดาเนนการสรางตามข $นตอนดงน $

1. ศกษาเอกสารท&เก&ยวกบการวดผลประเมนผล วธการสรางแบบทดสอบและการเขยนขอสอบสาระการเรยนรวทยาศาสตร

2. ศกษาผลจากการเรยนรท&คาดหวง คณลกษณะอนพงประสงคของโรงเรยนและสาระการเรยนรวทยาศาสตรจากหลกสตรคมอคร เอกสารตาง ๆ ท&เก&ยวของ ของช $นมธยมศกษาปท& 1 เพ&อสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตร โดยแบงออกเปน U ดาน คอ ดานความร – ความจา ดานความเขาใจ ดานการนาไปใช และดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

วธหาคณภาพของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตร ทาตามข $นตอนดงตอไปน $

1. นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรไปใหผ เช&ยวชาญทางการจดการเรยนรวทยาศาสตร จานวน 4 ทาน ตรวจสอบความชดเจนของคาถาม ความสอดคลองกบผลการเรยนรท&คาดหวงความเหมาะสมของตวเลอก โดยพจารณาจากคาดชนความสอดคลองของขอสอบกบพฤตกรรมการวดความเท&ยงตรงของเน $อหา โดยพจารณาคาดชนความสอดคลองของขอสอบ กบลกษณะพฤตกรรม (IC) ท&มคาต $งแต :.9 ข $นไป โดยไดผลเทากบ :.eh – 1 (พวงรตน ทวรตน. 2543 : 117) เพ&อนาปรบปรงแกไข

2. นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรท&ปรบปรงแกไขแลว นาไปทดลองใชกบนกเรยนท&เรยนเร&อง การสบพนธของพชดอก ท&ไมใชกลมตวอยาง จานวน 1:: คน

3. นากระดาษคาตอบท&นกเรยนตอบแลวมาตรวจใหคะแนน โดยขอท&ตอบถกให 1 คะแนน ขอท&ตอบผดให : คะแนน เม&อตรวจสอบคะแนนเรยบรอยแลว นามาเรยงคาคะแนนจากสง ไปหาต&า ตดกลมสงโดยใชสดสวน �h% แลวแยกกระดาษคาตอบเปน � ชด กลมสง 1 ชด กลมต&า 1 ชด แลววเคราะหดงตอไปน $

3.1 หาความยากงาย (P) และอานาจจาแนก (R) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตรท&สรางข $นเปนรายขอ โดยใชเทคนค �h% ของ จล เตหฟาน

3.2 คดเลอกขอสอบท&มความยาวระหวาง :.Ui – :.he และมคาอานาจจาแนกต $งแต :.�� ข $นไป จาก U: ขอ คดเลอกไวจานวน 4: ขอ

9e

4. นาแบบทดสอบ วดผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตรท&คดเลอกไวในทดสอบกบ

นกเรยนท&เรยน เร&อง การสบพนธของพชมาแลว และไมใชกลมตวอยาง จานวน 1:: คน เพ&อหาความเช&อม&นของแบบทดสอบท $งฉบบ โดยคานวณจากสตร KR – 20 ของคเดอร – รชารดสน (พวงรตน ทวรตน. 2540 : 125) ไดคาความเช&อม&น :.h4

5. นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธ� ทางการเ รยน ร วทยาศาสตรไปใชกบนกเ รยน กลมตวอยางชวงช $นท& 4 ช $นมธยมศกษาปท& � ภาคเรยนท& 1 ปการศกษา �99: โรงเรยนสตรสมทรปราการ

3. ข #นตอนในการสรางแบบทดสอบวดความสามารถดานความคดสรางสรรคทาง

วทยาศาสตร 1. ศกษาทฤษฎ เอกสารและงานวจยท&เก&ยวของกบความคดสรางสรรค และเน $อหาวชา

ทางวทยาศาสตรช $นมธยมศกษาปท& 1 เพ&อเปนแนวทางในการสรางแบบทดสอบ 2. สรางแบบทดสอบความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรใหสอดคลองกบนยามศพท

เฉพาะและเน $อหาวชาวทยาศาสตร ซ&งเปนแบบอตนย มท $งหมด � ขอ แตละขอแบงเปน � ตอน คอ ตอนท& 1 ใหบอกสาเหตของปญหาจากสถานการณหรอภาพท&กาหนดใหและตอนท& � ใหนกเรยนเสนอวธแกปญหาจากสถานการณหรอภาพท&กาหนด

3. นาแบบทดสอบวดความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรท&สรางข $น ไปใหผ เช&ยวชาญทางการจดการเรยนรวทยาศาสตร จานวน 4 ทาน ตรวจสอบความเท&ยงตรงเชงประจกษ

4. นาแบบทดสอบวดความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรมาปรบปรงแกไขแลวนาไปทดลองใชกบนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � ท&ไมใชกลมตวอยาง จานวน 1:: คน

5. นาแบบทดสอบไปหาความสอดคลองในการตรวจแบบทดสอบ ลกษณะของแบบทดสอบ

แบบทดสอบความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เปนแบบสถานการณปลายเปดประเภทเขยนตอบ 4 ขอ ใชเวลาทาแบบทดสอบขอละ 1: นาท รวมท $งส $น 4: นาท โดยมรายละเอยด ดงน $

ขอท& 1 การแกปญหา ขอท& � การคาดคะเนเหตการณ ขอท& 4 การบอกประโยชนของส&งของ

9h

การตรวจใหคะแนน

การตรวจใหคะแนนแบบทดสอบความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรท $ง 4 ขอ พจารณาคาตอบของนกเรยนในแตละขอ โดยในแบบทดสอบแตละขอจะตรวจใหคะแนน 4 ดาน คอ ความคดคลองแคลวทางวทยาศาสตร ความคดยดหยนทางวทยาศาสตรและความคดรเร&มทางวทยาศาสตร ซ&งแตละขอไมมคะแนนเตม แตจากดเวลา การตรวจใหคะแนนมหลกดงน $

1. คะแนนความคดคลองแคลวทางวทยาศาสตร ใหคะแนนคาตอบละ 1 คะแนน โดยนบจากคาตอบท&นกเรยนตอบได ไมวาคาตอบน $นจะซ $ากบคนอ&นหรอไม

2. คะแนนความคดยดหยนทางวทยาศาสตร ใหคะแนนโดยนบจานวนกลมหรอจานวนประเภทของคาตอบ โดยนาคาตอบจากการใหคะแนนความคดคลองแคลวทางวทยาศาสตร ไปจดกลมหรอประเภทใหม คาตอบใดเปนคาตอบทศทางเดยวกนหรอความหมายเดยวกน จดเปน กลมเดยวกน แลวนบจานวนกลมและใหคะแนนตามจานวนกลมหรอประเภทของคาตอบท&จดไวน $น โดยใหกลมละ 1 คะแนน

3. คะแนนความคดรเร&มทางวทยาศาสตร ใหคะแนนเฉพาะคาตอบท&แปลกใหม ไมซ $ากบนกเรยนคนอ&นท&เขาสอบ โดยมเกณฑการใหคะแนนรเร&ม ดงน $

คาตอบท&ซ $ากนเกน 9 คนข $นไป ให : คะแนน คาตอบท&ซ $ากน 9 คน ให 1 คะแนน คาตอบท&ซ $ากน U คน ให � คะแนน คาตอบท&ซ $ากน 4 คน ให 4 คะแนน คาตอบท&ซ $ากน � คน ให U คะแนน คาตอบท&ซ $ากน 1 คนหรอไมซ $ากบคนอ&น ให 9 คะแนน

คะแนนความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนแตละคน ไดจากผลบวกของคะแนนความคดสรางสรรคในแตละดาน ไดแก ความคดคลองแคลวทางวทยาศาสตร ความคดยดหยน ทางวทยาศาสตร และความคดรเร&มทางวทยาศาสตร จากท $ง 4 ขอมารวมกน วธดาเนนการศกษา การวจยคร $งน $ เปนการวจยเชงทดลอง มวธการดาเนนการดงน $

1. สมนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � เขาเปนกลมตวอยางมนกเรยนท $งหมด 4: คน 2. กอนการจดการเรยนรทดสอบกลมตวอยางดวยแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการ

เรยนรวทยาศาสตรและแบบสอบทดสอบวดความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรแลวนาผลของการสอบมาตรวจใหคะแนน

9i

3. ดาเนนการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร 4. เม&อส $นสดการสอนตามข $นตอนท&ระบในชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทาง

วทยาศาสตรแลว ทาการทดสอบหลงการเรยนกบนกเรยนกลมตวอยาง โดยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�

ทางการเรยนรวทยาศาสตรและแบบทดสอบวดความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร การวเคราะหขอมล สถตท%ใชในการวเคราะหขอมล

1. สถตพ #นฐาน 1.1 หาคะแนนเฉล&ยเลขคณต (Mean) โดยคานวณจากสตร (ลวน สายยศ และ องคณา

สายยศ. 2538 : 73)

n

XX

∑=

เม&อ X แทน คะแนนเฉล&ย ∑X แทน ผลรวมของคะแนนท $งหมด

N แทน จานวนนกเรยนในกลมทดลอง

1.2 หาคาสวนเบ&ยงเบนมาตรฐาน คานวณจากสตร (ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ.

2538 : 79)

( ) ( ))1(

22

−

∑∑=

∑nn

SXXn

เม&อ S แทน ความเบ&ยงเบนมาตรฐานของคะแนน ∑X2 แทน ผลรวมของกาลงสองของคะแนน (∑X)2 แทน กาลงสองของผลรวมชองผลรวมคะแนน

N แทน จานวนนกเรยนในกลมตวอยาง

9j

1.3 หาคาความแปรปรวน (Variance) จากสตร (ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ.

2538 : 79)

( ))1(

22

2

−

−=

∑∑nn

XXnS

เม&อ S2 แทน ความเบ&ยงเบนมาตรฐานของคะแนน ∑X แทน ผลรวมของคะแนนท $งหมด ∑X2 แทน ผลรวมของคะแนนแตละตวยกกาลง n แทน จานวนนกเรยนในกลมตวอยาง

2. สถตท%ใชในการตรวจสอบคณภาพเคร%องมอท%ใชในการทดลอง 2.1 การหาคาความเท&ยงตรงของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตร

โดยใชดชนความสอดคลองระหวางขอสอบกบผลการเรยนรท&คาดหวง (พวงรตน ทวรตน. 2538 : 117) สตร

n

RIC

∑=

เม&อ IC แทน ดชนความสอดคลองระหวางขอสอบกบผลการ

เรยนรท&คาดหวง ∑R แทน ผลรวมของคะแนนความคดเหนของผ เช&ยวชาญ n แทน จานวนผ เช&ยวชาญ

2.2 หาคาความยาว (P) และคาอานาจจาแนก (r) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตรโดยใชเทคนค �h% จากตารางวเคราะหขอสอบของ จง เตห ฟาน (Fan. 1952 : 6-32)

e:

2.3 หาอานาจจาแนก ( t) เ ปนรายขอของแบบทดสอบวดความคดส รางสรร ค

ทางวทยาศาสตร โดยใชวธทดลองความแตกตางระหวางคาเฉล&ยของกลมสงและกลมต&าจากสตร (พวงรตน ทวรตน. 2538 : 141 – 14�)

nS

nS

XX

L

L

H

H

LHt22

+

−=

เม&อ t แทน คาท&ใชพจารณาการแจกแจงแบบท X H

แทน คะแนนเฉล&ยของกลมสง X L

แทน คะแนนเฉล&ยของกลมต&า S2

H แทน คะแนนความแปรปรวนของกลมสง S2

L แทน คะแนนความแปรปรวนของกลมต&า nH แทน จานวนคนในกลมสง nL แทน จานวนคนในกลมต&า

2.4 หาความเช&อม&นของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตรโดยคานวณ

จากสตร KR 20 ดเดอร – รชารดสน (Kuder Richardson) (ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ. 2538 : 197 – 199)

∑−

−=

SR

t

tt

pq

n

n2

11

เม&อ Rtt แทน คาความเช&อม&นของแบบทดสอบ n แทน จานวนขอสอบของแบบทดสอบ P แทน สดสวนของผ ท&ทาไดในขอหน&ง ๆ หรอ

จานวนคนท&ตอบถก จานวนคนท $งหมด

q แทน สดสวนของผ ท&ทาผดในขอหน&ง ๆ คอ 1-P S2

t แทน คะแนนความแปรปรวนของเคร&องมอฉบบน $น

e1

2.5 คานวณหาประสทธภาพของชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

โดยใชสตร E1/E2 (เสาวนย สกขาบณฑต. 2528 : 295)

สตรท& 1

1001

×

∑

=A

n

X

E

เม&อ E1 แทน ประสทธภาพของกระบวนการท&จดไวในชดกจกรรม

คดเปนรอยละของคะแนนเฉล&ยท&ไดจากการทาแบบฝกหด ∑X แทน คะแนนรวมจากการทาแบบฝกหดและหรอการประกอบ

กจกรรมระหวางการเรยนของนกเรยน n แทน จานวนนกเรยนท $งหมด A แทน คะแนนเตมของแบบฝกหดระหวางเรยนและหรอกจกรรม

การเรยน สตรท& 2

1002

×

∑

=B

n

F

E

เม&อ E2 แทน ประสทธภาพของผลลพธ (พฤตกรรมท&เปล&ยนในตวผ เรยน

หลงจากการเรยนดวยชดกจกรรม) คดเปนรอยละของคะแนนเฉล&ยท&ไดจากการทาแบบทดสอบหลงเรยนและหรอประกอบกจกรรมหลงเรยน

∑F แทน คะแนนรวมจากการทาแบบทดสอบหลงเรยนและหรอการประกอบกจกรรมหลงเรยน

n แทน จานวนนกเรยนท $งหมด B แทน คะแนนเตมของการสอบหลงเรยนและหรอกจกรรมหลงเรยน

e�

2.6 หาคาความเช&อม&นของแบบทดสอบความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร โดยคานวณ

คาสมประสทธ�แอลฟกของครอนบค ซ&งคานวณจากสตร (พวงรตน ทวรตน. 2538 : 125 – 126)

−

−=

∑S

S

t

i

n

n2

2

11

α

เม&อ α แทน สมประสทธ�ความเช&อม&น n แทน จานวนขอ S2

i แทน คะแนนความแปรปรวนแตละขอ S2

t แทน คะแนนความแปรปรวนท $งฉบบ 3. สถตท%ใชในการทดสอบสมมตฐาน

3.1 สถตเพ&อทดสอบสมมตฐานขอท& 1 ผลสมฤทธ�ทางการเรยนรทางวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& 1 ท&เรยนดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร หลงเรยนสงกวากอนเรยน โดยใชการทดสอบทแบบกลมตวอยางไมอสระจากกน (t – test Dependent Sample) (พวงรตน ทวรตน. �9U: ซ 1ee) มสตรดงน $

( )1,

1

22−=

−

−

∑=

∑∑ndf

n

Dt

DDn

เม&อ ∑D แทน ผลรวมมองความแตกตางระหวางคะแนนทดสอบของ

นกเรยนกอนเรยนและหลงเรยนดวยชดกจกรรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

∑D2 แทน ผลรวมของกาลงสองของความแตกตางระหวางคะแนนทดสอบของนกเรยนกอนเรยนและหลงเรยนดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

n แทน จานวนผ เรยนในกลมตวอยาง

e4

3.2 สถตเพ&อทดสอบสมมตฐานขอท& � นกเรยนมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร หลงเรยนสงกวากอนเรยน โดยใชวธการทางสถตทเทส (t – test Dependent Sample) (พวงรตน ทวรตน. �9U: : 166) มสตรดงน $

( )1,

1

22−=

−

−

∑=

∑∑ndf

n

Dt

DDn

เม&อ ∑D แทน ผลรวมมองความแตกตางระหวางคะแนนความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนกอนเรยน และหลงเรยนดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

∑D2 แทน ผลรวมของกาลงสองของความแตกตางระหวางคะแนนความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนกอนเรยนและหลงเรยนดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

n แทน จานวนผ เรยนในกลมตวอยาง

eU

บทท% R ผลการวเคราะหขอมล

สญลกษณท%ใชในการวเคราะหขอมล ในการวเคราะหขอมล ผ วจยใชสญลกษณในการวเคราะหขอมล ดงน $

n แทน จานวนตวอยาง

X แทน คาคะแนนเฉล&ย S.D. แทน คาความเบ&ยงเบนมาตรฐาน K แทน คะแนนเตมของแบบทดสอบ t แทน คาพจารณาในการแจกแจงแบบท (t-distribution) df แทน คาช $นของความเปนอสระ (Degrees of freedom) ** แทน ความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1

ผลการวเคราะหขอมล การนาเสนอผลการวเคราะหขอมลและแปลขอมล ผ วจยไดเสนอตามข $นตอนดงน $

1. เปรยบเทยบผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร โดยใชสถต t-test Dependent Sample

2. เปรยบเทยบความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรโดยใชสถต t-test Dependent Sample

e9

ตาราง � การเปรยบเทยบผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรกอนเรยนและหลงเรยนท&ไดรบการ

จดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร โดยใชสถต t-test Dependent Sample

กลมทดลอง n k X S.D. t กอนเรยน 30 30 13.50 2.26 17.74 หลงเรยน 30 30 21.57 3.78

(t.01 df = 29 = 2.462)

ผลการวเคราะหจากตาราง � พบวา คะแนนเฉล&ยและความเบ&ยงเบนมาตรฐานของ

ผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยนกอนไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เทากบ 14.9: และ �.�e ตามลาดบ และหลงจากไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร มคะแนนเฉล&ยและความเบ&ยงเบนมาตรฐานเทากบ �1.9h และ 4.hi ตามลาดบ

เม&อเปรยบเทยบคะแนนเฉล&ยและความเบ&ยงเบนมาตรฐานของผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรกอนและหลงเรยน พบวา นกเรยนท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร มคะแนนผลสมฤทธ�ทางการเรยนเฉล&ยสงข $นอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1 และเม&อพจารณาคาความเบ&ยงเบนมาตรฐาน พบวา คาความเบ&ยงเบนมาตรฐานหลงเรยนมคาสงข $น แสดงวา คะแนนมการกระจายมากข $น คอ หลงเรยนนกเรยนมคะแนนผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรแตกตางกน

ee

ตาราง 4 การเปรยบเทยบทางดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรกอนเรยนและหลงเรยนท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร โดยใชสถต t-test Dependent Sample

กลมทดลอง n X S.D. t กอนเรยน 30 29.97 10.79 21.68 หลงเรยน 30 54.33 11.56

(t.01 df = 29 = 2.462)

ผลการวเคราะหจากตาราง 3 พบวา คะแนนเฉล&ยและความเบ&ยงเบนมาตรฐานของ

ความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรกอนเรยนและหลงเรยนท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เทากบ �j.jh และ 1:.hj ตามลาดบ และหลงจากไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร มคะแนนเฉล&ยและความเบ&ยงเบนมาตรฐานเทากบ 9U.44 และ 11.9e ตามลาดบ

เม&อเปรยบเทยบคะแนนเฉล&ยและความเบ&ยงเบนมาตรฐานของความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรกอนและหลงเรยน พบวา นกเรยนท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร มคะแนนความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรเฉล&ยสงข $นอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1 และเม&อพจารณาคาความเบ&ยงเบนมาตรฐาน พบวา คาความเบ&ยงเบนมาตรฐานหลงเรยนมคาสงข $น แสดงวา คะแนนมการกระจายมากข $น คอ หลงเรยนนกเรยนมคะแนนความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรแตกตางกน

eh

บทท% W สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาคนควาคร $งน $ เปนการวจยเชงทดลองเพ&อศกษาผลสมฤทธ�ทางการเรยนและ

ความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � ท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ซ&งสรปผลการศกษาไดดงน $ ความมงหมายของการวจย

ในการวจยคร $งน $ ผ วจยไดต $งความมงหมายไวดงน $ 1. เพ&อเปรยบเทยบผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยนท&ไดรบการจดการ

เรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร 2. เพ&อเปรยบเทยบความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนท&

ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร สมมตฐานในการวจย

1. นกเรยนท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรมผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยน

2. นกเรยนท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรมความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยน วธดาเนนการวจย

1. กลมตวอยางท&ใชในการศกษาคนควาคร $งน $ เปนนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � โรงเรยนสตรสมทรปราการ ภาคเรยนท& 1 ปการศกษา �99: จานวน 4: คน ซ&งไดจากการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) โดยการจบฉลากสมหองเรยน จานวน 1 หองเรยน จากท $งหมด � หองเรยน เพ&อเปนกลมทดลองในการเปรยบเทยบตวแปรท&ศกษา กอนเรยนและหลงเรยน โดยมข $นตอนดงน $

1.1 นารายช&อหองเรยนมาทาการจบฉลากตามท&โรงเรยนไดจดนกเรยนเขาหองเรยน 1.2 จบฉลากหองเรยน 1 หองเรยน จากท $งหมด h หองเรยน

2. เคร&องมอท&ใชในการวจย 2.1 ชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร 2.2 แบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร 2.3 แบบทดสอบวดความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

ei

3. วธดาเนนการทดลอง ผ วจยดาเนนการตามข $นตอนดงน $

3.1 สมนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � เขาเปนกลมตวอยาง จานวน 4: คน 3.2 กอนการจดการเรยนรทดสอบกลมตวอยางดวยแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�

ทางการเรยนวทยาศาสตรและแบบทดสอบวดความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร แลวนาผลของการสอบมาตรวจใหคะแนน

3.3 ดาเนนการเรยนรโดยใชชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร จานวน 4 หนวยการเรยนร เม&อนกเรยนจบบทเรยนแตละชดใหนกเรยนทาแบบทดสอบยอยทายชดกจกรรมน $น

3.4 เม&อส $นสดการจดการเรยนรตามข $นตอนท&ระบในชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรแลว ทาการทดสอบหลงเรยนกบนกเรยนกลมตวอยาง โดยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเ รยนวทยาศาสตรและแบบทดสอบวดความสามารถดานความคดสรางสรรค ทางวทยาศาสตร แลวนาผลของการสอบมาตรวจใหคะแนน สรปผลการวจย

การศกษาผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรและความสามารถดานความคดสรางสรรค ทางวทยาศาสตร นกเรยนช $นมธยมศกษาปท& 1 ท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร สรปผลไดดงน $

1. นก เ รยนท& ไ ด รบการจดการ เ รยน ร ด วยชด กจกรรม สง เส รมความ คดส รางสรร ค ทางวทยาศาสตร มผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญ ทางสถตท&ระดบ .:1

2. นกเรยนท&ไดรบการจดการเรยนรชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร มความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1 อภปรายผลการวเคราะหขอมล

การวจยคร $งน $ มจดมงหมายเพ&อศกษาผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรและความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � ท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ผลการวจยสามารถอภปรายผลไดดงน $

ej

1. เปรยบเทยบผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& �

ท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรกอนเรยนและ หลงเรยน พบวา ผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถต ท&ระดบ .:1 ซ&งเปนไปตามสมมตฐานขอท& 1 จากผลการวจยดงกลาว สรปไดดงน $

นกเรยนท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร มผลสมฤทธ�ทางการเรยนหลงเรยนสงกวากอนเรยนเน&องจากชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เปนส&อการสอนท&มการจดลาดบข $นตอนไวอยางชดเจน โดยมกจกรรมการเรยนรท&เนนใหผ เรยนไดมการพฒนาความสามารถทางดานการอาน การเขยน และสงเสรมในดานการใชความคด รปแบบของกจกรรมสามารถใหผ เรยนเรยนรไดอยางอสระ สงเสรมใหเรยนรจากประสบการณจรง ฝกใหมการลงมอปฏบต เกบรวบรวมขอมล ผ เรยนไดมโอกาสลงมอปฏบตกจกรรมตาง ๆ ดวยตนเอง และกจกรรมท&จดข $นในชดกจกรรมน $นไดเอ $อตอการพฒนาดานความคดดวยการฝกใหนกเรยนไดสรปความรโดยการเขยนแผนผงทางปญญาหลงจากการเรยนเน $อหาสาระสาคญไปแลว สอดคลองกบงานวจยของ ชลสต จนทาส (�9U4) ไดศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธ�ทางการเรยนวชาวทยาศาสตรและความสามารถในการตดสนใจอยางสรางสรรคของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& 1 ท&ไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมการตดสนใจทางวทยาศาสตรกบการสอนตามคมอคร ผลการศกษาพบวาผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรและความสามารถในการตดสนใจอยางสรางสรรคแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:9

นอกจากน $ การท&นกเรยนไดลงมอปฏบตกจกรรมตาง ๆ ดวยตนเอง ทาใหนกเรยนไดรบประสบการณตรง ผ เรยนจงเกดการเรยนรไดด สอดคลองกบแนวคดของเพยเจท ท&เช&อวาสตปญญาและความคดเร&มตนพฒนาจากการมปฏสมพนธอยางตอเน&องในการเรยนรส&งตาง ๆ เพยเจทมองวา เปนส&งท&ถกสรางข $นโดยผานการกระทา ผ เรยนไมใชผ น&งรบความร แตเปนผ แสวงหาความรโดยการกระทาดวยตนเอง เพ&อพฒนาสตปญญา กจกรรมท&เปนระบบและมข $นตอนตามลาดบ ทาใหผ เรยนเกดการเรยนรอยางตอเน&อง และสามารถเช&อมโยงความรจากสถานการณหน&งไปสสถานการณหน&งได นอกจากน $ การสรปความรโดยการใชแผนผงทางปญญา ทาใหผ เรยนไดฝกการจดระบบความคด เรยงลาดบความคดอยางถกตอง เหมาะสม สามารถนาประสบการณเดมเช&อมโยงกบความคดใหมไดเปนอยางดและมประสทธภาพ

จากเหตผลดงกลาวขางตน นกเรยนท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร จงมผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรสงข $น หลงจากไดรบ การจดการเรยนรจบทกหนวย

h:

2. เปรยบเทยบความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนช $น

มธยมศกษาปท& � ท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรกอนเรยนและหลงเรยน พบวา ความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตท&ระดบ .:1 ซ&งเปนไปตามสมมตฐานขอท& � จากผลการวจยดงกลาว สรปไดดงน $

ชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร เปดโอกาสใหผ เรยนไดวางแผนการคดอยางเปนระบบดวยการสรปองคความรโดยใชแผนผงทางปญญา ท&สามารถพฒนาความคดสรางสรรคใหเกดข $นกบผ เรยนได โดย โทน บซาน (Tony Buzan. 1970) ไดอธบายวา ในสมองของมนษยมเซลลประสาทในสมองกวาสบลานเซลลและแตละสวนมการเช&อมโยงกนอยในสมองอยางไมมท&ส $นสด การสรางแผนผงทางปญญาจะตองสรางข $นโดยอาศยการทางานประสานกนของสมองท $งสองซก ท $งซกขวาท&มความเก&ยวของกบภาพ สญลกษณ จนตนาการ และซกซายท&เปนการใชเหตผล ซ&งเปนการใหผ เรยนไดรจกการแสดงความคดเช&อมโยง คา สญลกษณ รปภาพ สและเสน โดยนกเรยนสามารถท&จะเขยนคา สญลกษณหรอวาดรปในตาแหนงหรอทศทางใดกไดรอบรปตรงกลาง หรอคาหลกท&แสดงถงประเดนท&ตองการสรางแผนผงทางปญญา โดยใหนกเรยนเปนผ กาหนดข $นเอง ทาใหนกเรยนมความรสกเปนอสระ ดงท& รอเจอร (Rogers. 1954 : 69 – 81) กลาววา ความเปนอสระทางจต เปนการใหอสรภาพแกทกคนในการท&จะคด รสก เปนการสงเสรมความเปดเผย จะทาใหมความเปนอสระ ไมกลวตอการเปล&ยนแปลง และสถานการณใหม กลาท&จะยอมรบความผดพลาด นาไปสการประเมนภายในตวเอง ทายท&สดกสามารถสรางสรรค ส&งตาง ๆ ไดดวยตนเอง สอดคลองกบเอนเดอรสน และคนอ&น ๆ (Anderson and others. 1970 : 93) กลาววา ทกคนสามารถพฒนาความคดสรางสรรคไดทกระดบอาย ดวยการจดประสบการณท&เหมาะสม ตลอดจนการจดส&งแวดลอมท&สงเสรมและเอ $ออานวยใหใชความคด ความสามารถอยางอสระ ทาใหนกเรยนเกดความรสกท&ดตอตนเอง มความเช&อม&นในตนเองและสามารถพฒนาความสามารถพฒนาความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรใหสงข $นได ซ&งสอดคลองกบงานวจยของ สมาน ถาวรรตนวานช (�9U1) ไดศกษาผลของการใชเทคนคแผนผงทางปญญาท&มตอความคดสรางสรรคของนกเรยนช $นประถมศกษาปท& 9 พบวา นกเรยนท&ไดรบการฝกใชเทคนคแผนผงทางปญญา มความคดสรางสรรคเพ&มข $นอยางมนยสาคญทางสถต ท&ระดบ .:1

จากเหตผลดงกลาวขางตน นกเรยนท&ไดรบการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร จงมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรสงข $น หลงจากไดรบการจดการเรยนรจบทกหนวย

h1

ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะท%วไป 1.1 ครผสอนควรอธบายกระบวนการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมใหนกเรยนเขาใจกอนการ

จดกจกรรมการเรยนการสอน 1.2 ครผสอนควรอธบายถงการสรางองคความรโดยการใชแผนผงทางปญญาใหเขาใจอยาง

ละเอยด เพ&อใหผ เรยนเกดความม&นใจในการปฏบตกจกรรมและสามารถพฒนาความสามารถทางดานความคดสรางสรรคไดอยางบเตมความสามารถ

1.3 ครผสอนควรนาชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ไปใชในการจดกจกรรมการเรยนการสอนวทยาศาสตร ท $งน $เพราะชดกจกรรมน $ สามารถชวยใหผ เรยนสามารถพฒนาการเรยนรดวยตนเอง และมความสามารถทางความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

2. ขอเสนอแนะเพ%อการวจยคร#งตอไป 2.1 ควรมการศกษาการใชชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรกบตว

แปรตามอ&น ๆ เชน ความฉลาดทางอารมณ ความรบผดชอบตอการเรยน เปนตน 2.2 ควรมการศกษาผลการจดการเรยนรดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรค

ทางวทยาศาสตร กบผ เรยนในระดบช $นอ&น ๆ 2.3 ควรศกษาการสงเสรมความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร กบวธการ

จดการเรยนรในรปแบบอ&น เชน การสอนผานส&ออเลคโทรนค เปนตน

h�

บรรณานกรม

h4

บรรณานกรม กรรณกา ไผทฉนท. (�9U1) ผลการใชชดกจกรรมส&งแวดลอมตามวธการวจยในการพฒนาทกษะ

กระบวนการทางวทยาศาสตรและเจตคตตอส&งแวดลอมในกจกรรมชมนมวทยาศาสตร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

กาญจนา เกยรตประวต. (�9�h) วธสอนท&วไปและทกษะการสอน. กรงเทพฯ : วฒนาพานช. คณะกรรมการพฒนาการสอนและผลตอปกรณทางวทยาศาสตร. (�9�U) ทกษะกระบวนการทาง

วทยาศาสตร ชดการเรยนการสอนหนวยท& 4. กรงเทพฯ : ทบวงมหาวทยาลย. ชาญณรงค พรรงโรจน. (�9Ue) ความคดสรางสรรค. กรงเทพฯ : สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ไชยยศ เรองสวรรณ. (�9U�) หลกการทฤษฎเทคโนโลยและนวตกรรมทางการศกษา. พมพคร $งท& � ม.ป.พ. ณฎฐพงษ เจรญพทย. (�9U1) การศกษาลกษณะการคดสรางสรรคและข $นตอนการคดสรางสรรคกรณ

นกวทยาศาสตรรนใหม นกเรยนวทยาศาสตรกลมคดสรร ผใหญนกประดษฐและนกเรยนนกประดษฐ. ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ทศนย บญเตม. (�9�e) ความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : วทยาศาสตร. บงอร ภทรโกมล. (�9U1) การศกษาผลสมฤทธ�ทางการเรยนวชาวทยาศาสตรและความสามารถในการ

แกปญหาของนกเรยนช $นประถมศกษาปท& e กลมสรางเสรมประสบการณชวต หนวยตวเรา ดวยวธสอนแบบโครงการ. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การประถมศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ประทม อตช (�9Uh). ความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ประวตร ชศลป. (�9�U) หลกการประเมนผลวทยาศาสตรแผนใหม. กรงเทพฯ : จงเจรญการพมพ. พรทพย อนทน. (�9�j) การเปรยบเทยบความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาป

ท& � ท&ไดรบการอบรมเล $ยงดแตกตางกน. วทยานพนธ ค.ม. (มธยมศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

พวงรตน ทวรตน. (�9U4) วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. พมพคร $งท& i. กรงเทพฯ : สานกทดสอบทางการศกษาและจตวทยา. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

พมพนธ เตชะคปต. (�9U9). พฤตกรรมการสอนวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : เดอรมาสเตอรกรป.

hU

ไพรตน คาปา. (�9U1) ผลสมฤทธ�ทางการเรยนวชาวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& 1 ท&ไดรบ

การสอนตามรปแบบการเรยนรแบบสรางสรรคความรโดยเนนการเรยนรรวมกน. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ภพ เลกหไพบลย. (�94h) แนวการสอนวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. ลวน สายยศและองคณา สายยศ. (�94i). เทคนคการวจยทางการศกษา. กรงเทพฯ : ภาควชาวดผลและ

วจยทางการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ลดดา อตสาหะ. (�91i). ความสมพนธระหวางความคดสรางสรรคเชงวทยาศาสตรกบผลสมฤทธ�ทางการ

เรยนวทยาศาสตรของนกเรยนช $นประถมศกษาปท& 4 โรงเรยนสาธต จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต (ประถมศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร

วรรทพา รอดแรงคา และพมพนธ เตชะคปต. (�9U�). กจกรรมทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรสาหรบคร. กรงเทพฯ : เดอะมาสเตอรกรปแบนเนจเมนท.

วชร เล&ยนบรรจง. (�94j). การศกษาผลสมฤทธ�ทางการเรยนวชาวทยาศาสตรและความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& 1 ท&ไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมแกปญหาทางวทยาศาสตรกบการสอนตามคมอคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

วาสนา ชาวหา. (�949). เทคโนโลยทางการศกษา. กรงเทพฯ : อกษรสยามการพมพ. วชย วงศใหญ. (�9�9). กระบวนการพฒนาการเรยนการสอนภาคปฏบต. กรงเทพฯ : สรยสานส. ศรลกษณ หนองเส. (�9U9). การศกษาความสามารถทางการพ&งพาตนเองดานวทยาศาสตร และ

เทคโนโลยของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& 4 ท&ไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมสงเสรมศกยภาพการเรยนรวทยาศาสตร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ศกษาธการ, กระทรวง. (�944). หลกสตรประถมศกษา พทธศกราช �9�1 (ฉบบปรบปรง). กรงเทพฯ : กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (�9�e). ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย.

สมาน ถาวรรตนวานช. (�9U1). ผลของการฝกใชเทคนคแผนผงทางปญญาท&มตอความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนช $นประถมศกษาปท& 9. วทยานพนธ ปรญญาครศาสตรมหาบณฑต. กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

h9

สมจต สวธนไพบลย. (�9�h). “สมรรถภาพการสอนของคร” การพฒนาความคดสรางสรรคทาง

วทยาศาสตร. กรงเทพฯ : ภาควชาหลกสตรและการสอน คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

---------- . (�949). ธรรมชาตของวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : ภาควชาหลกสตรและการสอน คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

---------- . (�94h). การศกษาความสามารถทางการพ&งพาตนเองดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของนกเรยนระดบมธยมศกษาจากการเรยนดวยชดกจกรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลย. กรงเทพฯ : ภาควชาหลกสตรและการสอน คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

---------- . �9U1 ประชมปฏบตการการสอนวทยาศาสตร. ฝายฝกการอบรม สวนวชาชพคร สมาคมสงเสรมศกยภาพทรพยากรมนษย. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

สมชย อนอนนต. (�94j). การศกษาผลการใชชดกจกรรมเทคโนโลยทองถ&นท&มผลตอความสามารถในการคดแกปญหาทางวทยาศาสตรและความสนใจทางวทยาศาสตร และเทคโนโลยของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& 4. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

สมปญญา ศรภคนานนท. (�949). การศกษาความสามารถในการสรางส&งประดษฐ และความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � ท&เรยนโดยใชชดกจกรรมสรางส&งประดษฐกบชดกจกรรมซอมแปลงส&งประดษฐทางวทยาศาสตร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา. กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

สมสข ธระไพจตร. (�94h). “การสอนวทยาศาสตร” ประมวลชดวชาสารตถะวทยวธทางวทยาศาสตร หนวยท& j. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สมาล โชตชม. (�9UU). การศกษาผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตรและเชาวอารมณของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � ดวยการสอนโดยใชชดการเรยนวทยาศาสตรกบการสอนตามคมอคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

เสาวนย สกขาบณฑต. (�9�i). การเรยนการสอนรายบคคล. กรงเทพฯ : โรงพมพสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

ไสว ฟกขาว. (�9UU). เอกสารประกอบการสมมนาเชงปฏบตการเพ&อการเปนครวทยาศาสตรมออาชพ. กรงเทพฯ : สานกพมพเอมพนธ. ถายเอกสาร.

อาร พนธมณ. (�94h). ความคดสรางสรรค. กรงเทพฯ : สานกพมพตนออ. อาร รงสนนท. (�9�e). ความคดสรางสรรค. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

he

อษณย โพธสขและคณะ. (�9UU). สรางสรรคนกคด : คมอการจดการศกษาสาหรบผ มความสามารถพเศษ

ดานทกษะความคดระดบสง. คณะกรรมการการศกษาแหงชาต สานกนายกรฐมนตร. Anderson, Ronald D. (1970). Developing Children’ s Thinking Through Science. Englewood Cliffs.

New Jersey : Prentice – Hall Inc. American Association for The Advancement of Science. (AAAS) (1970). Science A Process

Approach. New York : Community for Teacher. Washington D.C. : AAAS. Buzan, Tony, and Buzan, Barry. (1997). The Mind Map Book : Radiant Thinking. London : BBC

Books. Buzan, Tony. (1989). Use Both Sides of your Brain. 3rd ed. New York : Peguin. Cadarelli. Sally M. (1973). Individualized Instruction Programmed and Material. New York :

Englewood cliffs. Guilford, J.P. (1966). Intelligence 1965 Model. American Psychologist 21 : 20 – 26. Hutchinson, E.D. (1949). How to Think Creativity. New York : Abingdon Press. 1949. Kapfer. Phillip and Mirian Kapfer. (1967). Learning package in American Education. New Jersey :

Education Technology Publication. Klopfer, L.E. (1971. Summer). “Evaluation of Learning in Science.” A Handbook Formative and

Summative Evaluation of Student Learning. New York : Mc Graw – Hill. Roger, C.R. (1954). Toward a Theory of Creativity. Etc : A Review of General sematics. 11 : 249 –

260 . Torrance, E.P. (1964). Education the Creative Potential. Minneapolis : The Lund Press. __________ . (1973). Encouraging Creativity in the Classroom. Lowa : WM.C. Brown Company

Publishers. Vivas, David A. (1985 , September). “The Design and Evaluation of Course in Thinking Operation

for First Grades in Venezuela (Cognitive, Elementary Learning), Dissertation Abstract International. 46(03Z) : 603.

Wallach, M. and Kogan N. (1949). Modes of Thinking in Young Children. New York : Holt, Rinehart and Winston, Inc.

hh

ภาคผนวก

hi

ภาคผนวก ก

- ผลการวเคราะหคาความยากงาย (p) คาอานาจจาแนก (r) และคาความเช&อม&น (rtt) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร

hj

ตาราง U ผลการวเคราะหคาความยากงาย (p) คาอานาจจาแนก (r) และคาความเช&อม&น (rtt) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนวทยาศาสตร

ขอท& คาความยาก

(P) คาอานาจจาแนก

(r) ขอท&

คาความยาก (P)

คาอานาจจาแนก (r)

1 0.69 0.26 16 0.56 0.44 2 0.67 0.52 17 0.46 0.56 3 0.57 0.41 18 0.57 0.41 4 0.65 0.41 19 0.63 0.30 5 0.67 0.30 20 0.48 0.52 6 0.57 0.48 21 0.57 0.48 7 0.54 0.56 22 0.61 0.63 8 0.59 0.22 23 0.63 0.22 9 0.69 0.33 24 0.76 0.26 10 0.69 0.41 25 0.50 0.41 11 0.63 0.44 26 0.69 0.41 12 0.57 0.41 27 0.48 0.74 13 0.56 0.59 28 0.48 0.44 14 0.57 0.48 29 0.61 0.26 15 0.59 0.22 30 0.54 0.48

คาความเช&อม&นของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตรมคาเทากบ :.h4

i:

ภาคผนวก ข

- คะแนนผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � กอนเรยนและหลงเรยนดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

- คะแนนผลความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � กอนเรยนและหลงเรยนดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรค ทางวทยาศาสตร

i1

ตาราง 9 คะแนนผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตรของนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& � กอนเรยนและ

หลงเรยนดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

คนท% Pre-test

(Q\ คะแนน) Post-test

(Q\ คะแนน) ผลตาง (D) D2

1 9 17 8 64 2 11 20 9 81 3 13 20 7 49 4 14 22 8 64 5 16 21 5 25 6 12 24 12 144 7 16 21 5 25 8 9 17 8 64 9 13 17 4 16

10 10 15 5 25 11 14 23 9 81 12 15 25 10 100 13 13 19 6 36 14 12 20 8 64 15 11 18 7 49 16 11 15 4 16 17 16 27 11 121 18 15 23 8 64 19 17 27 10 100 20 14 23 9 81 21 12 20 8 64 22 15 27 12 144 23 14 20 6 36 24 14 27 13 169 25 17 28 11 121 26 13 19 6 36 27 12 20 8 64 28 16 28 12 144 29 15 22 7 49 30 16 22 6 36 X 13.50 21.57 - -

∑D - - 242 -

∑D2 - - - 2132

i�

การคานวณคา t-test Dependent

( )1,

1

22−=

−

−

∑=

∑∑ndf

n

Dt

DDn

( ) ( )1,

130

213230

242

2422

−=

−

−= ndft

t = 17.74

i4

ตาราง e คะแนนผลความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& �

กอนเรยนและหลงเรยนดวยชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรค ทางวทยาศาสตร

คนท% Pre-test

(Q\ คะแนน) Post-test

(Q\ คะแนน) ผลตาง (D) D2

1 1h U1 �U 9he 2 41 Uj 1i 4�U 3 49 99 �: U:: 4 11 4U �4 9�j 5 4: 94 �4 9�j 6 4� 9� �: U:: 7 4: U9 19 ��9 8 4h 94 1e �9e 9 �h 4h 1: 1::

10 4j eh �i hiU 11 �� 9U 4� 1:�U 12 �e e4 4h 14ej 13 UU ee �� UiU 14 4� 9: 1i 4�U 15 41 e: �j iU1 16 49 9j �U 9he 17 U4 ee �4 9�j 18 9h i4 �e ehe 19 �e 9h 41 je1 20 14 4i �9 e�9 21 �� Ue �U 9he 22 1j U9 �e ehe 23 1U Uj 49 1��9 24 1e 4i �� UiU 25 �1 Uj �i hiU 26 49 h1 4e 1�je 27 UU h� �i hiU 28 UU eU �: U:: 29 4e 9j �4 9�j 30 4: 99 �9 e�9

X �j.jh 9U.44 - -

∑D - - h41 -

∑D2 - - - 1ij11

iU

การคานวณคา t-test Dependent

( )1,

1

22−=

−

−

∑=

∑∑ndf

n

Dt

DDn

( )1,

130

)18911(30

731

7312

−=

−

−= ndft

t = 21.68

i9

ภาคผนวก ค

- ตวอยางชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร - แบบทดสอบวดผลสมฤทธ�ทางการเรยนรวทยาศาสตร เร&อง พลงงานทดแทน - แบบทดสอบวดความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร

ie

ช&อ............................................................................. เลขท&....................... ช $น.................................

โรงเรยน................................................................................

ih

ชดกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรเปนชดกจกรรมท&ทาใหนกเรยนเกดการเรยนรโดยศกษาคนควาขอมลจากสาระการเรยนรท&กาหนด เช&อมโยงความรและถายทอดความรโดยการใชแผนผงทางปญญา ภายในชดกจกรรมประกอบดวย 4 หนวย ดงน $

หนวยท& 1 เร&อง พลงงานปโตรเลยม (9 ช&วโมง) หนวยท& 2 เร&อง ประเภทของพลงงาน (9 ช&วโมง) หนวยท& 4 เร&อง พลงงานทดแทน (9 ช&วโมง)

กระบวนการจดการเรยนรวทยาศาสตรจากกจกรรมชดน $

1. อานทาความเขาใจ ขอแนะนา การเรยนรจากกจกรรมชดน $ใหชดเจน 2. สรางความรสกท&ดใหกบตนเองวาเปนผ มความสามารถและพรอมท&จะเรยนรทกส&งอยาง

สรางสรรค 3. ปฏบตตามกจกรรมอยางเตมความสามารถ

ขอแนะนาในการใชชดกจกรรม

ii

ใหนกเรยนเขยนถง “พลงงานทดแทน” โดยเขยนเปนคาส $น ๆ ไมตองอธบายความ ใหไดมากท&สด ภายใน 4: วนาท .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................

กจกรรมการเรยนรท% & ประลองปญญา

นกเรยนเขยนได...................คา เพ&อนในหองท&เขยนไดมากท&สด....................คา นกเรยนเขยนไดจานวนมากเปนลาดบท&......................

ij

นกเรยนอานคาตอไปน $แลว ลองคดคาใหเปนภาพในสมอง ท&คดวาเปนสญลกษณของคาเหลาน $น ภายในเวลา 1 นาท

ดวงอาทตย ถานหน รถยนต น $าตก นวเคลยร คล&น กงหนลม แสง

ถายทอดภาพท&คดไวลงในพ $นท&วางดานลาง โดยไมตองเรยงลาดบคา ใชพ $นท&ไดตามความคดของตน และเชยนคากากบในส&งท&วาด

กจกรรมการเรยนรท% 3 พลงงานทดแทน

นกเรยนคดวา ภาพท&วาด จดเปนสญลกษณของคาไดดเพยงใด...........................

j:

ใหนกเรยนนาความรท&ไดรบ เร&อง พลงงานทดแทน มาเขยนเปนแผนผงทางปญญา โดยปฏบตตามขอความตอไปน $ทละข $นตอน

1. กระดาษ A4 1 แผน ในหนาตอไป ขอใหนกเรยนใชใหเตมท& 2. นกเ รยนเ ขยนคาวา “พลงงาน” ไ วกลางหนากระดาษในแนวนอน และวาด

ภาพประกอบ 3. นกเรยนเขยนสวนท&เปน สวนประกอบของพลงงานทดแทน ไวรอบคาวา “พลงงาน”

โดยลากเสนโยงจากคาก&งกลางไปยงคาตาง ๆ (คาตาง ๆ ท&เขยนลงไปไมควรมกรอบลอมรอบ)

4. นกเรยนบอกหนาท&ของสวนประกอบแตละสวนของ พลงงานทดแทน ลากเสนโยงจากสวนประกอบไปยงหนาท&และวาดภาพภาพประกอบ

5. นกเรยนลากเสนเช&อมโยงคาตอไปในหวขอท&นกเรยนสนใจ และทางานใหเสรจสมบรณ

กจกรรมการเรยนรท% R การเขยนแผนผงทางปญญา

j1

นกเรยนตรวจสอบผลงานของตนเองและทาเคร&องหมาย � ลงในชองตรงกบลกษณะผลงานของนกเรยน

หวขอ ลกษณะงานของนกเรยน ทาไดด ปรบปรงแกไข

1. แกนกลาง (ภาพกลาง) มขนาดท&เหมาะสมกบกระดาษ A4 2. ไมลอมกรอบภาพหรอคาดวยเสนรอบวงใด ๆ 3. เสนท&เช&อมโยงภาพตองมสวนในสวนหน&งสมผสกนเสมอ 4. คาย&งส $นย&งด 5. เสนมความยาวสมพนธกบคนหรอภาพ 6. เสนท&แตกออกจากกนมสเดยวกนท $งแขนง 7. ตองแตกก&งท&จดสดทายของเสนเสมอ 8. ไมหมนกระดาษกลบเปนวงกลมจนทาใหคาบางคากลบ

หวกลบหาง

9. ไมใชวลหรอประโยค เลอกแตคาท&เปนประเดนหลก 10. เสนทกเสนโยงเช&อมตอกน 11. ไมเขยนภาพหรอคา แลวลอมดวยวงกลมหรอรปเหล&ยม 12. ไมเขยนคา / ภาพปดทาย 13. ไมเขยนคา / ภาพ ท $งบนและใตเสนเดยวกน

ตรวจสอบผลงาน

นกเรยนมสวนทาไดด.........................ขอ มสวนท&ตองปรบปรง......................ขอ

j�

แบบทดสอบวดความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร สาหรบนกเรยนช #นมธยมศกษาปท% &

คาช #แจงสาหรบนกเรยน

ใหนกเรยนอานขอความตอไปน $อยางละเอยดใหเขาใจ กอนท&จะทาแบบทดสอบวดความสามารถ

ดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร สาหรบนกเรยนช $นมธยมศกษาปท& 1 1. แบบทดสอบวดความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรชดน $ มจานวน

4 ขอ ใชเวลาทาขอละ 1: นาท 2. เขยนช&อ – นามสกล และโรงเรยนใหเสรจกอนลงมอทาแบบทดสอบ

ขอใหนกเรยนทาแบบทดสอบใหเตมความสามารถ สนกกบการใชความคดสรางสรรคอยางเตมท&

และขอขอบคณทกคนท&ใหความรวมมอเปนอยางดในการคดและทาแบบทดสอบน $

j4

แบบทดสอบวดความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร ประโยชนของพลงงานทดแทน

ช&อ – นามสกล.................................................................... ช $น....................... เลขท&....................

ใหนกเรยนบอกประโยชนของส&งของ

ใหนกเรยนบอกประโยชนของส&งของท&กาหนดใหตอไปน $ ใหนกเรยนตอบมาใหไดมากท&สดเปนคาตอบท&แปลกใหม และถาเปนคาของท&ไมซ $ากบใคร นกเรยนจะไดคะแนนมาก

“นกเรยนจะนา “ส&งใด” มาใชประโยชน “เปนพลงงานทดแทน” ไดบาง

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

jU

แบบทดสอบวดความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร การคาดคะเนเหตการณ

ช&อ – นามสกล.................................................................... ช $น....................... เลขท&....................

ใหนกเรยนคาดคะเนผลท&เกดข $นจากเหตการณท&กาหนดให ซ&งเปนเหตการณท&สมมตข $น วาถา

เหตการณน $นเปนไปไดจรง จะมผลตามมาอยางไร ใหนกเรยนตอบมาใหไดมากท&สด เปนคาตอบท&แปลกใหม และถาเปนคาตอบท&ไมซ $ากบใคร นกเรยนจะไดคะแนนมาก

“ถาตนไมทกตนในโลกน $ ไมวาจะเปนตนไมประเภทใด เม&อโตเตมท&จะมความสงไมเกน 1

เซนตเมตร นกเรยนคดวาจะมเหตการณอะไรเกดข $นกบโลกของเรา” .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................

j9

แบบทดสอบวดความสามารถดานความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร การแกปญหา

ช&อ – นามสกล.................................................................... ช $น....................... เลขท&....................

ใหนกเรยนบอกวธการแกปญหาจากเหตการณท&กาหนดให ซ&งเปนเหตการณท&สมมตข $น วาถา

เหตการณน $นเปนไปไดจรง นกเรยนจะมวธแกปญหาอยางไร ตอบมาใหไดมากท&สด เปนคาตอบท&แปลกใหม และถาเปนคาของท&ไมซ $ากบใคร นกเรยนจะไดคะแนนมาก

“จากการตรวจสอบของนกวทยาศาสตรในปจจบน พบวา บรรยากาศบรเวณพ $นผวของโลกเราม

อณหภมโดยเฉล&ยสงข $นทกป ซ&งถาหากเปนเชนน $ไปเร&อย ๆ เม&อถงจดหน&งจะทาใหน $าแขงบรเวณข $วโลกเกดการละลาย และจะเกดภาวะน $าทวมโลกท&วท $งภมภาคของโลก นกเรยนคดวาจะมวธการแกปญหาหรอเตรยมตวเพ&อรบสถานการณน $อยางไรบาง” .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................

je

ประวตยอผทาสารนพนธ

jh

ประวตยอผทาสารนพนธ