รายงานผลการวจย

เร�อง

ผลผลตระหวางหวพนธท�แตกตางกนของไพล

Yield Evaluation Between Different Type of Cassumun ginger

(Zingiber cassumunar Roxb.) Rhizome

โดย

ชลต พงศศภสมทธ� และคณะ

มหาวทยาลยแมโจ

2555

รหสโครงการวจย มจ. 1-54-045

รายงานผลการวจย

เร�อง ผลผลตระหวางหวพนธท�แตกตางกนของไพล

Yield Evaluation Between Different Type of Cassumun ginger

(Zingiber cassumunar Roxb.) Rhizome.

ไดรบการจดสรรงบประมาณวจย ประจาป 2554

จานวน 273,000 บาท

หวหนาโครงการ นายชลต พงศศภสมทธ�

ผรวมโครงการ นางเบญจวรรณ สมบรณ

นายสภกตร ปญญา

นางสาวนงลกษ ชพนธ

งานวจยเสรจส�นสมบรณ

28 สงหาคม 2555

กตตกรรมประกาศ

โครงการน� เปนโครงการท�ทาตอเน�องจากโครงการ การวจยการผลตไพลแบบ

บรณาการ ท�งน� เพ�อใหการวจย การผลตไพลเชงพาณชย ไดสมบรณย�งข� น อกท�งสานกวจยและ

สงเสรมวชาการการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ ไดใหความสาคญของโครงการท�เก�ยวกบไพลเชนกน

จงไดจดสรรทนอดหนนการวจย งบประมาณ ประจาป 2554 ในคร� งน� ทาใหการวจยไพลคอนขางม

เน�อหาโดยรวมมากและสมบรณข�น จงเปนประโยชนตอประเทศชาตโดยรวม สาหรบการวจยคร� งน�

สาเรจลลวงดวยด เน�องจากผรวมงาน สาขาพชสวนประดบ หลกสตรพชสวน หลกสตรพชไร คณะ

ผลตกรรมการเกษตร ตลอดจนเจาหนาท�สานกวจยและสงเสรมวชาการการเกษตร มหาวทยาลย

แมโจ คณะผทาการวจย จงขอขอบพระคณมา ณ โอกาสน�ดวย

คณะผวจย

ก

สารบญ

หนา

สารบญภาพ ข

บทคดยอ 1

Abstract 1

คานา 2

วตถประสงคของการวจย 2

ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ 3

การตรวจเอกสาร 3

อปกรณและวธดาเนนการ 12

ผลการวจย 15

วจารณผลการทดลอง 16

สรปผลการทดลอง 17

เอกสารอางอง 18

ภาคผนวก 21

ข

สารบญภาพ

หนา

ภาพท� 1 ผงการปลกไพล 14

ผลผลตระหวางหวพนธท�แตกตางกนของไพล

Yield Evaluation Between Different Type of Cassumun ginger

(Zingiber cassumunar Roxb.) Rhizome

ชลต พงศศภสมทธ�1 เบญจวรรณ สมบรณ1 สภกตร ปญญา2 และนงลกษ ชพนธ3

Chalit Pongsupasamit1, Benchawan Somboon1, Supak Punya2 and Nongluk Choopun3

1สาขาพชสวนประดบ ภาควชาพชสวน คณะผลตกรรมการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ จ. เชยงใหม 50290

2สาขาพชไร ภาควชาพชไร คณะผลตกรรมการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ จ. เชยงใหม 50290 3โครงการคนชวตกลวยไมไทยสไพรพฤกษ อนเน�องมาจากพระราชดาร มหาวทยาลยแมโจ จ. เชยงใหม 50290

_______________________

บทคดยอ

การศกษาการเจรญเตบโตของไพลท�ไดจากตนเล�ยงเน�อเย�อหลงจากปลกลงแปลงเปนเวลา

9 เดอน พบวา ตนไพลมความสงเฉล�ยเทากบ 42.21 เซนตเมตร จานวนตนเฉล�ยเทากบ 5.01 ตนตอ

กอ และน� าหนกหวเฉล�ย เทากบ 436.14 กรมตอตน

คาสาคญ: หวพนธท�แตกตาง

Abstract

Growth and development of cassumunar ginger (Zingiber cassumunar Roxb.) from

culture derived plants was studied for plant height, numberous plants per tiller and rhizome

weight per plants at 9 months. The mean for plant height, number of plants per tiller and rhizome

weight per plants were 42.21 cm., 5.01 plants per rhizome and 436.14 grams per plant

respectively.

Key words: rhizome different

2

คานา

ไพลเปนพชสมนไพรท�ใชในตาราแพทยแผนโบราณ โดยอาจจะใชอยางเดยวหรอ

ผสมกบสมนไพรตวอ�นเพ�อรกษาอาการตางๆ เชน รกษาอาการอกเสบ แกเคลดขดยอก ฟกช� า

เสนตง เหนบชา สมานแผล น� ามนไพลเม�อผสมกบแอลกอฮอลสามารถทากนยงได เหงาใชกนเปน

ยาขบลม ขบประจาเดอน แกบด สมานลาไส และมฤทธ� ระบายออน ๆ และแกปวด ซ�งมผลมา

จาก (E) –1–(3, 4- dimethoxyphenyl) but–3e –1–01 (วลภา, 2520 และ วนด, 2538) นอกจากน� ยง

พบวาเหงาไพลมสาร 4-(4 hydroxy - –1 butenyl) veratrole ซ�งมฤทธ� ในการขยายหลอดลม จงม

การทดลองใชผงไพลกบผปวยเดกท�เปนหด ปรากฏวาไดผลดมาก ท�งในรายท�มอาการหอบหด

อยางเฉยบพลนและเร�อรง ไดมงานวจยเก�ยวกบพชวงศ Zingiberaceae ท�มผลตอดานสารเรง การ

เกดมะเรง โดยใชสมนไพร 6 ชนด คอ ขม�น (Curcuma dimestica Valeton) วานชกมดลก

(Curcuma xanthorrhiza Roxb.) เปราะหอม (Kaempferia galanga L.) ไพล (Zingiber cassumunar

Roxb.) ขง (Zingiber officinale Rosc.) และกระทอ (Zingiber zerumbet (L.) Smith) มผลตาน

ไวรสเอพสเตนบาร ดวยสาร TPA (12 - o – tetradecamoyl phor-bo 1-13-acetate) ซ�งเปนสารเรง

การเกดมะเรง (tumour promoter) ขอมลเหลาน� จะเปนประโยชนในการพฒนาสมนไพรเพ�อปองกน

มะเรง โดยเฉพาะในระยะ tumour promoting stage ปจจบนคนไดเร�มมาสนใจใชสมนไพรในการ

รกษา ปองกน และสขภาพดกนมากข�น เพ�อสนองความตองการใชประโยชนจากสมนไพรไดอยาง

สม�าเสมอและเพยงพอ จงควรมการศกษาการขยายพนธโดยวธการเล�ยงเน�อเย�อ และนาออกปลก

เพ�อผลตหวพนธไพลท�มคณภาพท�งในแงโรคของไพลเองและความสม�าเสมอของหวพนธ เพ�อ

ปองกนการขาดแคลนสมนไพร ดงท�ไดกลาวมาแลววาการขยายพนธโดยวธการเล�ยงเน�อเย�อจะ

สามารถขยายพนธไดอยางรวดเรวและไดตนพชท�ปราศจากเช�อโรคตางๆ

วตถประสงคของการวจย

1. เพ�อหาผลผลตของไพลท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อ

2. เพ�อศกษาถงผลผลตของหวพนธท�เกบรกษาในสภาพหองและหวพนธท�เกบรกษาใน

แปลงปลก

3. เพ�อศกษาถงผลผลตท�ไดจากหวพนธท�เกบรกษาในสภาพหองและนามาตดแบง ใหม

ขนาดเลกลง กบหวพนธท�เกบรกษาในสภาพหองท�งกอและหวพนธท�เกบรกษาในแปลงปลก (ไม

เกบเก�ยวผลผลตปแรก)

3

ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

1. สามารถทราบถงข�นตอนการผลตไพลในเชงพาณชยท�ถกตอง

2. ทราบถงผลผลตของไพลท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อ ตอตน ตอป

3. ทราบถงผลของการเกบหวพนธไพลในสภาพแปลงปลกและในสภาพเกบรกษาใน

สภาพแวดลอมของหอง

4. เปนตนแบบในการผลตไพลเชงพาณชย

การตรวจเอกสาร

ไพลเปนพชอยในวงศ (family) Zingiberaceae ม ช� อวทยาศาสตรวา Zingiber

cussumunar Roxb. (สมภพ, 2543) ภาคเหนอเรยกวาปลอย หรอปเลย (รงรตน, 2540) ภาคกลาง

เรยกวา ไฟ ชาวเง�ยวแมฮองสอน เรยกวา ม�นสะลาง (พเยาว, 2529, และวนด, 2538) มถ�นกาเนดใน

ทวปเอเชย ต�งแตประเทศอนเดย พมา ไทย มาเลเซย จนถงอนโดนเซยเปนพชหลายป (perenial) ม

ลาตนใตดนเรยกวาเหงา (rhizome) แตกแขนงทอดขนานไปกบผวดน เปนท�สะสมอาหาร (พวง

เพญ, 2532) เหงามสเหลองแกมเขยว มกล�นเฉพาะ เปลอกนอกสน� าตาลแกมเหลอง เจรญเปนกอ

หนอใหมเจรญทางดานขางนอกสด ในชวงกลางฤดหนาวถงตนฤดรอน ตนบนดนจะแหงตาย และ

จะงอกใหมในตนฤดฝน (วนด, 2538) ลาตนเทยมมขนาดเสนผาศนยกลางประมาณ 0.5 – 1.0

เซนตเมตร สงประมาณ 80 – 150 เซนตเมตร มกาบใบหรอโคนใบหม ใบเปนใบเด�ยวเรยงสลบเปน

สองแถวเปนรปหอก (lorate) ตรงชวงตอระหวางตวใบกบกาบใบจะหกเปนขอศอก ดอกเปนชอ

ขนาดใหญ กานชอดอกยาว โผลจากดนประมาณ 20-30 เซนตเมตร ชอดอกเปนรปกรวย มใบ

ประดบซอนกนแนนเรยบ สของใบประดบเปนสเขยว เม�อยงออนจะปดแนน และจะขยายอาใหเหน

ดอกภายหลง ดอกบานทละ 2-3 ดอก จากขางลางข�นบน กลบดอกบางสเหลอง (พเยาว, 2529) กลบ

ดอกและกลบรองดอกม 3 กลบ มเกสรตวผ 6 อน ผลกลมแขงเสนผาศนยกลางประมาณ 1-1.5

เซนตเมตร

ผลทางเภสชวทยา

สวนหวหรอเหงา (rhizome) ของไพลประกอบดวยน� ามนหอมระเหย (aromatic oil,

curcumin) (สวรรณ, 2537) สารประกอบเทอรปนอยด (terpenoids) (สมภพ, 2543 ; พเยาว, 2529)

เบตาซโตสเตอรอล (B-sitosterol) และในสวนสกดดวยเฮกเซน (Hexane extract) ของไพล ซ�ง

4

แบงทละสวนท�ละลายไดนอย ตรวจพบสาร โมโนเธอรพน (monoterpene) และสารใหมอก 7

ชนด คอ A , B , B’ , C , C’ , D และ E มผลทางเภสชวทยาดงน�

1. ตานอาการอกเสบ จากการศกษาสารสาคญของไพลสามารถแยกสารสาคญ 3 ชนด

จากการสกดดวยเฮกเซนท�นามาสกดตอจากสารสกดเมธานอลของเหงาไพล พบวาเปน terpinene –

4 – 01, a- terpinene และ (E)1-(3 ,4-dimethoxypgenyl)but-3-en-1-01 ซ�งเปนสารฟนลบวตานอยด

จากเหงาไพล มฤทธ� ตานการอกเสบและแกไขแกปวดในสตวทดลองเม�อใหทางปาก จากการ

ทดสอบฤทธ� ตานการอกเสบและบรรเทาปวดผวจยไดสรปวาเปนผลจากสาร (E)1-(3 ,4-

dimethoxypgenyl)but-3-en-1-01 มฤทธ� ตานการอกเสบไดเปน 2 เทา ของไดโครฟแนก

(diclofenac) ซ� งเปนยาแผนปจจบนใชบรรเทาอาการอกเสบ โดยออกฤทธ� ยบย �งเอนไซมไซโค

ลออกซจเนส (cyclooxygenase) และไลโปซจเนส (lipooxygenase) จากการศกษาผลของการรกษา

อาการอกเสบในสตวทดลองโดยวธตางๆ พบวาสามารถลดอาการบวมขององเทาหนจากการฉดคา

ราจแนน และลดอาการอกเสบของหหนจากการทากรดอะราชโนดก (arachinodic acid)

สารอลฟา-พนน (- pinene) และเทอรปนน (terpinene –4-01) ไดมการทดลองแสดง

ใหเหนวามฤทธ� ตานการอกเสบไดท� งท� รบประทานหรอฉดเขาชองทอง โดยใหฤทธ� นานกวา

อนโดเทธาซน สวนเคอรควมน (curcumin) พบวามฤทธ� ตานการอกเสบโดยออกฤทธ� เปนแอนต

ออกซแดนท

2. ฤทธ� บรรเทาปวด อาจเน�องจากยาชาเฉพาะท� โดยมผลลดความสงของศกยทางาน

(action potential) พบวา น� าสกดไพลในขนาดความเขมขน 30, 70, 150, 225 และ 300 มลลกรม

ตอซซ สามารถลดศกยการทางานของเสนประสาท sciatic ไดภายใน 20 นาท โดยผลการลดข�นอย

กบขนาดท�ใช และอาจเน�องจากมผนยมใชไพลเปนยาขบเลอดเสย และขบน� าคาวปลาภายหลง

คลอดบตร โดยปรงเปนยามช�อวายาประสระไพลซ�งเปนยาท�กระทรวงสาธารณสขประกาศใชเปน

ยาสามญประจาบาน ในอดตหมอไทยจะปรงยาขนานน� ตดบานไวเสมอ การท�เปนยาขบน� าคาวปลา

ไดยาน�นตองมฤทธ� ทาใหกลามเน�อมดลกบบตว สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตไดทาการ

ทดลองโดยใชมดลกหน แลวหยดน� าตมไพลลงไป ผลทาใหกลามเน�อมดลกหนคลายตวได 100

เปอรเซนต จากการทดลองทาใหเหนไดอยางชดเจนวา กลามเน�อมดลกไวตอไพลมาก จาก

คณสมบตน�อาจใชไพลเปนยาแกปวดมดลกเวลามประจาเดอนได (นยดา และคณะ , 2522)

3. ฤทธ� ตานฮสตามน (histamine) ทาใหกลามเน�อเรยบคลายตว อนพนธฟนวบวตา

นอยดในเหงาไพล ทาใหกลามเน�อเรยบลาไสเลกสวนปลายของหนตะเภาคลายตว สามารถตาน

ฤทธ� อะเซตลโคลน (acetylcholine), นโคตน(nicotine), และเซโรโตนน (seotonin) มรายงาน

ผลการวจยในคนไขและในสตวทดลอง พบวาสารสกดจากไพลมฤทธ� ขยายหลอดลม โดยทดลอง

5

ใชกบคนไขท� เปนโรคหอบหดท�งเดกและผใหญ จากการศกษาในผปวยเดก พบวาการให

รบประทานเหงาไพลบดแหงขนาด 11-25 มลลกรมตอกโลกรม มฤทธ� ตานฮสตามนอยางม

นยสาคญทางสถต แตมฤทธ� นอยกวายาคลอเฟนนรามน จากการศกษาพบขอดของไพลเม�อใช

รกษาผปวยโรคหอบหดท�มภาวะภมแพท�เย�อโพรงจมกรวมดวยใชไดดท�งขณะหอบและปองกนการ

หอบเน�องจาก compound D และอนพนธ 2 ชนด ไดแก compound D acetate และ compound D

palmitate ซ�งเปนสารท�สกดมาจากไพล ปจจบนนามาทดลองใชทายารกษาโรคหอบหด ซ�งสาร

ท�ง 3 ชนดมลกษณะดงตอไปน�

ก. compound D ลกษณะเปนของเหลวขนหนดสเหลองออน ช�อทางเคม คอ

4-(3’, 4’-dimethoxy-phenyl) – but-3-en-1-01 สตรเคมคอ C12H16O3

ข. compound D acetate ลกษณะเปนของเหลวขนหนดสเหลองออน ช�อทางเคมคอ

4-(3’,4’- dimethoxy-phenyl) – but-3-en-1-yl acetate สตรทางเคมคอ C14H18O4

ค. compound D palmitate ลกษณะเปนของแขงไมมส ช�อทางเคม คอ 4-

(3’, 4’-dimethoxy-phenyl) – but-3-en-1-yl palmitate สตรทางเคมคอ C28H46O4

4. ตอตานสารเรงการเกดมะเรง โดยสมนไพร 6 ชนด ขม�น (Curcuma dimestica

Valeton) วานชกมดลก (Curcuma xanthorrhiza Roxb.) เปราะหอม (Kaempferia galanga L.) ไพล

(Zingiber cassumunar Roxb.) ขง (Zingiber officinale Rosc.) และกระทอ (Zingiber zerumbet

(L.) Smith) มผลตานไวรสเอพสเตนบาร ดวยสาร TPA (12 - o – tetradecamoyl phor-bo 1-13-

acetate) ซ�งเปนสารเรงการเกดมะเรง (tumour promoter) ขอมลเหลาน� จะเปนประโยชนในการ

พฒนาสมนไพรเพ�อปองกนมะเรง โดยเฉพาะในระยะ tumour promoting stage

5. ฤทธ� ตานจลชพ ใชทาแผลฝหนองหรอโรคผวหนงบางชนดเน�องจากไพลมฤทธ� ตาน

จลชพท�เปนสาเหตของฝหนอง และเช�อราบางชนดได

6. ใชเปนยาทากนยงได นามนหอมระเหยท�สกดจากเหงาไพล เม�อใชทาผวหนงใช

ปองกนยงได อาจใชผงไพลแชในแอลกอฮอล 95 เปอรเซนต แลวนาไประเหยใหเขมขน 30

เปอรเซนต สามารถปองกนยงได 3 ช�วโมง นอกจากน� ยงสามารถใชเหงากนเปนยาขบลม มฤทธ�

ระบายออน ๆ แกบด สมานลาไส

การขยายพนธ

การขยายพนธพชในวงศน�ทาไดหลายวธคอ

6

การเพาะเมลด

การเพาะเมลดเชนเดยวกบเพาะเมลดขนาดกลางของพชท�วไป นาเมลดมาเพาะใน

กระบะบรรจทรายผสมถานแกลบ อตราสวน 1: 1 โดยใหเมลดจมลงในวสดปลก ประมาณ 0.5 –

1.0 เซนตเมตร (สรวช, 2537)

การแยกเหงา

โดยการขดเหงาจากกอเดม ตดลาตนท�งและนาไปปลกลงหลมท�เตรยมไว ใชฟางแหง

คลมดนเพ�อชวยรกษาความชมช�น และปองกนวชพช ในหน� งฤดปลกเหงา 1 เหงาเกดเปนลาตน

เทยมซ�งจะแตกหนอในหน�งฤดปลกไดประมาณ 2-20 หนอ เม�อส�นฤดปลกแลวแตละกอจะมเหงา

หลายเหงาเช�อมตดกนแตสามารถหกกลมของเหงาออกเปนเหงาเด�ยวๆ ไดงาย (รงรตน, 2540 และ

สรวช, 2537)

การผาเหงา

วธน� เปนการนาเหงาท�ไดจากการแยกเหงามาผา แบงตามยาวเปน 2 สวนเทาๆ กน ช�น

เหงาท�ไดควรมตาท�สมบรณ ไมนอยกวา 1 ตา และมรากสะสมอาหารตดมาดวยอยางนอย 1ราก

(สรวช , 2537)

การเล�ยงเน�อเย�อ

การเล�ยงเน�อเย�อพชสามารถทาไดสาเรจ จากการนาเอาสวนใดสวนหน� งของพชไมวา

จะเปนอวยวะ (organs) เน�อเย�อ (tissues) เซลล (cell) หรอสวนท�ไมมผนงเซลลท�เรยกวาโปรโต

พลาสต (protoplast) โดยใชสวนประกอบของอาหาร สารควบคมการเจรญเตบโต (Growth

regulator) และการปรบสภาพแวดลอมของการเล�ยงจนช�นสวนของพชเหลาน�นสามารถเจรญ

เตบโต และพฒนาเปนตนพชได

การขยายพนธพชโดยการเล�ยงเน�อเย�อ

การเล�ยงเน�อเย�อสวนยอด

การเล�ยงช�นสวนปลายยอดของเหงาดาหลา (Etlingera elatior) บนอาหารสตร MS

ดดแปลง โดยเตมสารควบคมการเจรญเตบโตหลายชนด และหลายสดสวนความเขมขน ภายใต

สภาพแวดลอมท�แตกตางกน พบวาปลายยอดสามารถพฒนาไปเปนยอดสงสด 1.05 – 1.35 ยอดตอ

ช�นสวน เม�อนาช�นสวนปลายยอดแบงคร� งตามยาวมาเล�ยงบนอาหารสตร MS ดดแปลงโดยเตม

BA ความเขมขน 1.0 –1.4 มลลกรมตอลตร และ sucrose 2-3 เปอรเซนต นอกจากน� ยงพบวาน� า

มะพราวท�ความเขมขนตางกน ไมมผลตอการเจรญของดาหลา (อภชาต, 2539) สวนจามจร (2533)

7

ไดศกษาถงช�นสวนกระเจยวแดง (Curcuma roscoeana Wall.) โดยใชช�นสวนท�เหมาะสมท�สด

ไดแกช�นสวนท�ตดจากรอยตอของตนและรากขนาด 10 มลลเมตร ช�นสวนจากตนท�มอาย 4, 6

และ 8 สปดาห เหมาะมากกวาช�นสวนท�มอายนอยกวาคอ 2 สปดาห นามาเล�ยงบนอาหารวน

และอาหารเหลวสตร MS ดดแปลงโดยเตม kinetin ความเขมขน 0 – 0.1 มลลกรมตอลตร ทา

ใหไดตนใหมท�สมบรณเฉล�ย 2.5 – 3 ตนตอช�นสวน และสามรารถใช BA แทน kinetin ได

นอกจากน� ฐตภาส (2530) พบวาการเล� ยงเน�อเย�อจากสวนตาขางของขงบนอาหารสตร MS

ดดแปลงโดยเตม BA รวมกบ streptomycin สามารถเพ�มจานวนตนเฉล�ยตอยอดไดสงสด คอ 3.6

ตน ในเวลา 1 เดอน และถาใช BA เขมขน 10.0 รวมกบ streptomycin 50.0 มลลกรมตอลตร

เปนความเขมขนท�สามารถชกนาใหเกดจานวนตนมากท�สด เชนเดยวกบ สเม (2537) ศกษา

วธการขยายพนธขงแดงโดยใชตายอดของเหงาหรอหนอท�แตกใหม นามาเล�ยงบนอาหารสตร MS

ดดแปลงโดยเตม BA ความเขมขนท�ระดบตางๆ กนคอ 0, 1.0, 5.0, 10.0 และ 15.0 มลลกรมตอ

ลตร พบวา BA ความเขมขน 5.0 มลลกรมตอลตร เหมาะสมตอการเพ�มจานวนยอดมากท�สด

และอาหารสตร MS ดดแปลงโดยเตม BA เขมขน 1.0 และ NAA 1.5 มลลกรมตอลตร ทาให

ยอดเกดรากดท� สด และยงมการแตกหนอเพ�มข� น นอกจากน� ยงไดศกษาการยายตนขงแดง

(plantlets) ปลกนอกสภาพปลอดเช�อ โดยปลกในวสดปลกชนดตางๆ พบวา ทรายผสมข� เล�อย

อตราสวน 1 : 1 ทาใหตนขงแดงมเปอรเซนตรอดตายมากท�สด สวนทพยสดา (2544) ไดทาการ

ทดลองชกนาใหเกดตนใหมจากชอดอกออน ของกระเจยวพลอยทกษณ เบอร A033 (Curcuma

aurantica van Zijp.) บนอาหารสตร MS ดดแปลง โดยเตม kinetin ในระดบความเขมขนท�

แตกตางกน โดยเล�ยงไวภายใตอณหภม 25 องศาเซลเซยส ไดรบแสงความเขมขน 1700 ลกซ

เปนเวลา 16 ช�วโมงตอวน ระยะเวลา 1 เดอน พบวาสามารถชกนาใหเกดตนเฉล�ย 2.2 ตนตอ

ช�นสวน เม�อใชช�นสวนท�มการตดแบงออกเปน ½ สวนตามยาว ขนาดความสงช�นสวน 0.3 – 1.0

เซนตเมตร นาไปเล�ยงในอาหารเหลวสตร MS ดดแปลงโดยเตม BA ความเขมขน 3.0 มลลกรม

ตอลตร พบวาเกดจานวนตนเฉล�ย 1.3 – 1.9 ตนตอช�นสวน สวนการเพ�มน� ามะพราว 10 และ 20

เปอรเซนต (ปรมาตรตอปรมาตร) ไมมผลตอการเกดยอด และทาใหจานวนตนเฉล�ยและความสง

เฉล�ยลดลง ตอมา สมนา และคณะ (2542) ศกษาผลของสารควบคมการเจรญเตบโตท�มการเจรญ

และพฒนาของเน�อเย�อขม�นชน โดยนาช�นสวนมาเล�ยงบนอาหารสตร MS ดดแปลงโดยเตม BA

และ NAA หรอ 2, 4-D เด�ยวๆ หรอ BA รวมกบ 2, 4-D ความเขมขนตางๆ กน พบวาใน

อาหารสตร MS ดดแปลงโดยเตม BA เขมขน 5.0 ppm สามารถชกนาใหเกดรากมากท�สด

(เฉล�ยจานวน 4.2 ตนตอช�นสวน) สวนบนอาหารสตร MS ดดแปลงโดยเตม NAA เขมขน 1.0

รวมกบ BA 5.0 ppm สามารถชกนาใหเน�อเย�อพฒนาเปนแคลลสไดดท�สด และณฐณชา (2546)

8

ศกษาการขยายพนธกระชายดา (Kaempferia paviflora Wall. Ex Bak.) โดยใชหนอท�ผานการ

ฟอกฆาเช�อเล�ยงบนอาหาร MS ดดแปลงโดยเตมสารควบคมการเจรญเตบโต NAA เขมขน 0,

0.25, 0.50 และ 1.0 รวมกบ BA 0, 1.0, 2.0 และ 3.0 มลลกรมตอลตร เปนเวลา 4 สปดาห

พบวาอาหารสตร MS ดดแปลงโดยเตม NAA เขมขน 0.5 รวมกบ BA 3.0 มลลกรมตอลตร

สามารถชกนาใหเกดจานวนยอดเฉล�ยมากท�สด 2.40 ยอด สวนเบญจพร (2536) ไดนาเน�อเย�อขง

ออนมาฟอกฆาเช�อดวยสารละลายเมอควรกคลอไรด (HgCl2) ความเขมขนและเวลาตางๆ กน

พบวาความเขมขน 0.2 เปอรเซนต เปนเวลา 10 นาท ชวยใหพนธพชปลอดเช�อดท�สดถง 90

เปอรเซนต และเม�อเล�ยงบนอาหารวนสตร MS ดดแปลง โดยเตม NAA และ BA ความเขมขน

1.0 มลลกรมตอลตร เทากน พบวาสามารถชกนาใหเกดยอดจานวนมากแตไมพบการเกดแคลลส

เลย และ Wannakrairoj (1992) รายงานการชกนาใหเกดตนจานวนมากจากช�นสวนตาของเหงา

ปทมมา (Curcuma alismatifolia Gagnep.) โดยนาไปฆาเช�อในน� าอณหภม 52 องศาเซลเซยส

เปนเวลา 5 นาท แทนการใชสารพวกยาปฏชวนะตามดวยการฟอกฆาเช�อโดยใชโซเดยมไฮโป

คลอไรด จะชวยลดการเกดการปนเป� อนของเช�อแบคทเรยไดอยางมประสทธภาพ ตอมาป 1997

ไดรายงานวาสวนตาท�เล�ยงบนอาหารวนสตร MS ดดแปลงโดยเตม BA ความเขมขน 0, 6.67,

13.32, 19.98, 26.64 ไมโครโมล รวมกบ kinetin เขมขน0.19, 0.65, 1.67 และ 5.0 ไมโครโมล

และ sucrose เขมขน 2, 3 และ 5 เปอรเซนต พบวาความเขมขนของ BA 13.32 ไมโครโมล

สามารถชกนาใหเกดตนไดมากท�สด และ sucrose ความเขมขนตางๆ ใหผลไมแตกตางกน

(Wannakrairoj ,1992) นอกจากน� Sotthikul และ Apavatijrut (1996) พบวาเม�อนาสวนโคนตน

กระเจยวแดงท�อยในสภาพปลอดเช�อมาเล� ยงบนอาหารดดแปลงท�เตม NAA เขมขน 0-8.0

มลลกรมตอลตร และ kinetin เขมขน 0-0.5 มลลกรมตอลตร พบวาไมมความแตกตางทางสถต

โดยใหจานวนยอดใหม 3.1 ยอดตอช�นสวน และเม�อใช BA เขมขน 0-8.0 มลลกรมตอลตร

สามารถชกนาใหเกดยอดใหมได 2.8-3.7 ยอดตอช�นสวน เชนเดยวกบ Nadgauda และคณะ

(1978) ศกษาการขยายพนธขม�น (Curcuma longa Linn.) ใหไดจานวนมากโดยใชวธเล�ยงเน�อเย�อ

โดยใชตาออนซ�งกาลงงอกจากลาตนใตดน (rhizome) ของขม�นพนธ Duggrirala และ Tekurpeta

พบวาตาจะยดตวไดเม�อเล�ยงบนอาหารสตร MS ดดแปลงโดยเตมน� ามะพราว kinetin และ BA

บนอาหารสตร MS ดดแปลงโดยเตม น� ามะพราว , kinetin, BA และ inositol เม�อยายดอกท�ยดตว

แลวน� ไปเล�ยงในอาหารเหลวสตร White ซ�งมน� าตาลซโครส 2 เปอรเซนต พบวายอดมการพฒนา

ระบบรากท�แขงแรง และสามารถยายไปปลกในกระถางได ความสามารถในการเกดยอดน� จะ

เพ�มข�นหลงจากการยายคร� งแรกและจะคงท�หลงจากทาการยายไป 3-4 คร� ง และยงพบวา จานวน

ของตนพชท�ไดจะมากข�นถามการเล�ยงตนพชน�นไวอยางนอย 4 สปดาห การเพ�มปรมาณโดยการ

9

ยายไปเล�ยงบนอาหารใหมสามารถทาไดตลอดท�งป โดยไมมการพกตวตามปกตเหมอนตนท�ปลก

ในแปลง สวน Bhagyalakshmi และ Singh (1988) ศกษาผลขององคประกอบของอาหารตอการ

ชกนาใหเกดตนใหมจากปลายยอดของขงพนธ Wynad Local โดยเม�อนาช�นสวนปลายยอดมา

เล�ยงบนอาหารวนสตร MS ดดแปลงโดยเตม ธาตอาหาร ¾ และวตามน น� ามะพราวความเขมขน

ตางๆ กน ภายใตสภาพอณหภม 25 องศาเซลเซยส เปนเวลา 1 เดอน พบวาสามารถพฒนาไป

เปนตนไดจานวนมากเม�อเล�ยงบนอาหารท�มน� าตาล 6 เปอรเซนต น� ามะพราว 20 เปอรเซนต

ascorbic acid 10 มลลกรมตอลตร ,glutamine 400 มลลกรมตอลตร , activated charcoal (AC)

250 มลลกรมตอลตร , kinetin เขมขน 0.01- 0.8 มลลกรมตอลตร และ NAA ความเขมขน

0.01-0.8 มลลกรมตอลตร นอกจากน� ยงพบวาอาหารวนมผลตอการพฒนาของช�นสวนไดดกวา

อาหารเหลว ในปเดยวกน Noguchi และ Yamakawa (1988) รายงานถงผลของสารควบคมการ

เจรญเตบโตตอการพฒนาเปนตนใหมจากตาขางและสวนลาตนของขง โดยนาช�นสวนตาขางและ

สวนของลาตนมาเล�ยงบนอาหารวนสตร MS (1962) และสตร B5 ดดแปลงโดยเตม NAA, 2,4-

D และ BA ความเขมขนตาง ๆ ภายใตสภาพอณหภม 25 องศาเซลเซยส เปนเวลา 1 เดอน

พบวาสามารถชกนาใหตาขางเกดยอดและรากมากท�สดเม�อเล�ยงบนอาหารสตร MS ดดแปลงโดย

เตม NAA เขมขน 5.0 รวมกบ BA 3.0 มลลกรมตอลตร นอกจากน� ยงพบวาสามารถชกนาให

ช�นสวนลาตนเกดแคลลสเม�อเล�ยงบนอาหารสตร MS ดดแปลง โดยเตม 2, 4-D เขมขน 1.0

มลลกรมตอลตร และเม�อยายไปเล�ยงบนอาหารสตร MS ดดแปลงโดยเตม BA เขมขน 3.0

มลลกรมตอลตร พบวาแคลลสสามารถเจรญเตบโตพฒนาเปนตนท�สมบรณได ในปตอมา Ikeda

และ Tanabe (1989) ศกษาการเกดตนใหมเปนจานวนมากจากสวนลาตนเทยมของขง โดยใช

ช�นสวนของลาตนเทยมมาเล�ยงบนอาหารวนสตร MS ดดแปลงโดยเตม NAA และ BA ความ

เขมขนตางๆ กน พบวาสามารถชกนาใหเกดยอดและรากมากท�สดเม�อเล�ยงบนอาหารสตร MS

ดดแปลงโดยเตม BA เพยงอยางเดยวความเขมขน 11.0 ไมโครโมล เกดยอดจานวน 11 ยอดตอ

ช�นสวน และรากจานวน 16.3 รากตอช�นสวน และ Inden และ คณะ (1990) พบวาสามารถชก

นาใหขงเกดยอดได 4 ยอดตอช�นสวนท�เล�ยง ภายใน 9 สปดาห เม�อเล�ยงบนอาหารสตร MS

ดดแปลงโดยเตม BA เขมขน 5.0 รวมกบ NAA 0.5 มลลกรมตอลตร และน� าตาลซโครส 20

กรมตอลตร นอกจากน� Barthakur and Bordoloi (1994) ทดลองการชกนาใหเกดตนท�สมบรณ

จากตาของขงพนธ Mango Ginger (Curcuma amada Roxb.) โดยนาตาจากสวนของเหงามาเล�ยง

บนอาหารวนสตร MS ดดแปลงโดยเตม NAA และ BA ความเขมขนตาง ๆ กนเปนเวลา 1 เดอน

พบวาเกดยอดและรากจานวนมากเม�อเล�ยงบนอาหารวนสตร MS ดดแปลงโดยเตม NAA เขมขน

0.5 รวมกบ BA 4.0 มลลกรมตอลตร สวน Huang (1996) ไดเล�ยงสวนปลายยอดขงขนาด 0.2-0.9

10

มลลเมตร บนอาหารสตร MS ดดแปลงโดยเตม BA เขมขน 2.0 รวมกบ NAA 0.6 มลลกรม

ตอลตร พบวามการเกดยอดและรากไดด โดยมอตราการเจรญประมาณ 6 เทาใน 1 เดอน บน

อาหารสตร MS ดดแปลงโดยเตม manitol 3.0 เปอรเซนต โดยเล�ยงท�อณหภมท� 25 องศา

เซลเซยส ความเขมแสง 1200 ลกซ โดยไมมการเปล�ยนแปลงทางพนธกรรม สวนการเล�ยงบน

อาหารสตร MS ดดแปลงโดยเตม BA เขมขน 1.0 รวมกบ NAA 0.6 มลลกรมตอลตร จะเกด

ยอดและรากไดเชนเดยวกน เชนเดยวกบ Pillai and Kumar (1982) รายงานผลการเล�ยงปลายยอด

ของขงบนอาหารก�งแขงสตร Schenk and Hildebrandt (SH),1972 พบวาเกดยอดไดท�โคนของยอด

แรกในเวลา 3 เดอน เปนจานวน 15 ตน โดยมการพฒนารากได บางคร� งพบแคลลสเกดข�นดวย

แตแคลลสน�นไมเจรญตอ เม�อยายตนท�เกดข�นลงบนอาหารใหม จะไดตนจานวนมากข�น การ

ขยายพนธขงสามารถทาไดตลอดป โดยไมมชวงพกตว สวน Choi (1993) และ Kim (1993)

ศกษาการชกนาใหเกดตนใหมจากสวนปลายยอดของขง โดยนาช�นสวนจากปลายยอดมาเล�ยงบน

อาหารวนสตร MS ดดแปลงโดยเตม BA และ NAA ความเขมขนตางๆ กนเปนเวลา 10

สปดาห พบวาสามารถพฒนาไปเปนตนจานวนมากท�สด เม�อเล�ยงบนอาหารสตร MS ดดแปลง

โดยเตม BA ความเขมขน 0.5 และ NAA 0.5 มลลกรมตอลตร และ Balachandran และคณะ

(1990) ศกษาการเล�ยงเน�อเย�อขงโดยใชสวนตาของเหงา บนอาหารสตร MS (1962) พบวาการเกด

ยอดเปนจานวนมาก ข� นอยกบความเขมขนของ BA และ kinetin และความเขมขนของ BA ท�

เหมาะสมท�สดคอ 3.0 มลลกรมตอลตร สามารถชกนาใหเกดยอดไดจานวนมาก ตอมา Dogra

และคณะ (1995) รายงานการขยายพนธโดยการเล�ยงเน�อเย�อขงจานวน 2 พนธ คอ SG 666 และ

SDR ได เม�อใชเน�อเย�อลกษณะเชนเดยวกน โดยเล�ยงบนอาหารสตร MS ดดแปลงโดยเตม BA

เขมขน 2.5 และ NAA 0.5 มลลกรมตอลตร พบวาสามารถชกนาใหเกดยอดไดจานวนมาก และ

เม�อยายไปเล�ยงบนอาหารดดแปลงโดยเตม NAA เขมขน 1.0 มลลกรมตอลตร สามารถกระตน

ใหเกดราก จงทาใหสามารถยายตนไปปลกในแปลงได

การเล�ยงเน�อเย�อสวนยอดในอาหารเหลว

จามจร (2533) ศกษาถงช�นสวนกระเจยวแดง (Curcuma roscoeana Wall.) โดยใช

ช�นสวนท�เหมาะสมท�สด ไดแกช�นสวนท�ตดจากรอยตอของตนและรากใหสง 10 มลลเมตร

ช�นสวนจากตนท�มอาย 4, 6 และ 8 สปดาห เหมาะสมมากกวาช�นสวนท�มอายนอยกวาคอ 2

สปดาห นามาเล�ยงบนอาหารวน และอาหารเหลวสตร MS ดดแปลงโดยเตม kinetin ความ

เขมขน 0-0.1 มลลกรมตอลตร ทาใหไดตนใหมท�สมบรณเฉล�ย 2.5-3.1 ตนตอช�นสวน และ

สามารถใช BA แทน kinetin ได สวน Bhagyalakshmi และ Singh (1988) รายงานผลการเล�ยง

11

เน�อเย�อเจรญขงสายพนธพ�นเมอง โดยนาช�นสวนปลายยอดมาเล�ยง พบวา ตนสามารถพฒนาดาน

ความสงในอาหารสตร MS ดดแปลงโดยเตม BA เขมขน 0.5, IBA เขมขน 0.4 มลลลตร

เปรยบเทยบการเล�ยงในอาหารเหลว พบวาไดผลดนอยกวาในอาหารวน นอกจากน� Chang และ

Criley (1993) พบวาการพฒนาตนและรากของ Pink gingers (Alponia pumurata (Veill)K.

Schum.) โดยใชกลบประดบจากชอดอกของพนธ Ginoza Hybrid No.5 เล�ยงในอาหารเหลวสตร

MS ดดแปลงโดยเตม BA เขมขน 4.4 ไมโครโมล มการพฒนาตน และรากเกดข�น และ

Arimura และคณะ (2000) ไดศกษาการเจรญเตบโตและพฒนาของขงบนอาหารสตร MS ดดแปลง

โดยเตม NAA ความเขมขน 0, 0.25, 0.5, 0.75 และ 1.0 มลลกรมตอลตร และ BA เขมขน 0, 0.25,

0.5, 0.75 และ 1.0 มลลกรมตอลตร บนอาหารวนและในอาหารเหลว พบวา NAA ชวยเพ�มความ

สงของยอด ท�งในอาหารเหลวและบนอาหารวน และความเขมขน 0.5 มลลกรมตอลตร เกดราก

เปนจานวนมากท�สดและใหความยาวรากสงสด สวน BA มอทธพลตอจานวนยอด โดยบนอาหาร

วนความเขมขน 1.0 มลลกรมตอลตร สามารถเกดยอดไดมากท�สด แตในอาหารเหลว พบวา

อาหารท�ไมเตม BA สามารถเกดยอดไดมากท�สด ความสงของตนไดรบอทธพลรวมระหวาง

NAA และ BA สวนจานวนรากและความยาวรากถกกระตนใหเกดไดดในอาหารเหลวท�ไมเตม

ฮอรโมนใดๆ ท�งส�น

การยายปลกในสภาพเรอนโรง

การเล�ยงเน�อเย�อสวนยอดของไพลบนอาหารสตร MS ดดแปลง โดยเตม NAA เขมขน

0.5 ppm. เปนเวลา 30 วนและทาการยายปลก ในวสดปลกเปนเวลา 30 วน พบวาตนไพลมอตราการ

รอด 100 เปอรเซนต (ชลตและคณะ, 2551)

ผลผลตระหวางตนท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อและหวพนธ ของพชตระกลขงขา

จากการทดลองทาตนขงจากการเล�ยงเน�อเย�อมาปลกเปรยบเทยบกบหวพนธ พบวา

ผลผลตจากหวพนธใหผลผลตท�สงกวาตนท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อ (Hepperly et al, 2004) สวน

ไพล เม�อปลกได 150 วน พบวา ตนท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อมผลผลต 202.72 กรมตอตน หวพนธ

จากตนเล�ยงเน�อเย�ออาย 1 ป มผลผลต 292.75 กรมตอตน สวนหวพนธอายหลายปมผลผลต 538.19

กรมตอตน (ชลต และคณะ , 2553)

12

เวลาและสถานท�

เวลา เร�มดาเนนการ เม�อวนท� 1 ตลาคม 2553

เสรจส�น เม�อวนท� 28 สงหาคม 2555

สถานท� อาคารปฏบตการเล�ยงเน�อเย�อพช ภาควชาพชสวนและภาควชาพชไร

คณะผลตกรรมการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ

อ.สนทราย จ.เชยงใหม

อปกรณและวธดาเนนการ

อปกรณ

1. ตนไพลในสภาพปลอดเช�อ

2. เคร�องมอท�ใชในการเล�ยงเน�อเย�อไดแก

- เคร�องช�ง

- หมอน�งความดน

- เคร�องวดความเปนกรด-ดาง

- ตปลอดเช�อ

- เคร�องเขยา (shaker)

- เคร�องมอผาตด ไดแก มดผาตด ปากคบ ตะเกยงแอลกอฮอล

- หองเล�ยงเน�อเย�อ

- อปกรณในการเกบขอมล

- อ�นๆ ไดแก สาล อลมน�มฟอยด

3. สารเคม ไดแก

- สารเคมท�ใชในการเตรยมอาหารวทยาศาสตร สตร Murashige และ

Skoog (MS)

- สารควบคมการเจรญเตบโต (plant growth regulators ไดแก -

naphthalene acetic acid (NAA) และ 6–benzylamino purine (BA)

- น�ากล�น

- สารเคมท�ใชปรบคาเปนกรด – ดาง ไดแก กรดเกลอ (HCl) และ

โปรแตสเซยมไฮดรอกไชด (KOH)

- น�าตาล (sucrose) และวน (agar)

13

4. วสดการเกษตร ไดแก

- สารเคมปองกนและกาจดโรคและแมลง

- กระถาง

- วสดปลก ไดแก ดนดา ทรายหยาบ ปยคอกและวสดปลกอ�นๆ

- สายยางรดน� า

- พลาสตกและซาแลน

- ตนพนธไพลจากการเล�ยงเน�อเย�อ

วธดาเนนการ

การวจยดาเนนการดงน� คอ

13.1 การวางแผนการทดลอง

ปท� 1 ทาการผลตตนไพลจากการเพาะเล� ยงเน�อเย�อ แลวยายออกปลกภายใน

โรงเรอน ประมาณ 30- 45 วน จากน�นทาการยายตนไพลท�แขงแรงมขนาดเทา ๆ กน ลงปลกใน

แปลง โดยการวางแผนทดลองแบบ Randomized Completely Block Design (RCBD) จานวน 6 ซ� า

โดยใชแปลงปลกขนาด 1.2 x 5 เมตร ใน 1 แปลง ปลก 3 แถวๆละ 15 ตน รวมเปน 45 ตนเม�อปลก

ไพลไดประมาณ 9 เดอน ไพลจะเร� มแสดงอาการพกตว คอตนจะเหลองและคอย ๆ แหงเปนส

น� าตาล ทาการขดไพลโดยการขดเปนแปลง ๆ เฉพาะส�งทดลอง (Treatment) ท� 2 และ 3ตาม

แผนการทดลองท�ไดวางไวและแยกเกบไวเปนตน ๆ นาหวไพลเกบไวท�อณหภมหอง สวนส�ง

ทดลองท� 1 ท�งหวไวในแปลง เพ�อเปนหวพนธของส�งทดลองท� 1ในการทดลองปท� 2 (ภาพท� 1)

ปท� 2 เม�อหวไพลพนระยะพกตว จะทาความสะอาดแปลงท�มหวไพลอย โดยการ

ถางหญาและทาความสะอาดแปลงท�ขดหวไพลออกมาเกบรกษา คอส�งทดลองท� 2 และ 3 (Treatmet

ท� 2 และ 3) โดยส�งทดลองท� 2 ทาการแบงหวพนธใหมขนาดเทาๆ กน สวนส�งทดลองท� 3 จะปลก

ท�งกอโดยไมแบงหวพนธ เน�องจากการวางแผนทดลองไดเร�มต�งแตปท� 1 ดงน�นการวางแผนการ

ทดลองในปท� 2 จงเปนแบบ RCBD ตามปท� 1 (ภาพท� 1)

14

Block 6 Block 5 Block 4

T3R6 T1R6 T2R6 T3R5 T2R5 T1R5 T2R4 T1R4 T3R4

Block1 Block 2 Block 3

T1R1 T2R1 T2R1 T2R2 T3R2 T1R2 T3R3 T2R3 T1R3

ภาพท� 1 ผงการปลกไพล โดยวางแผนการทดลอง แบบ RCBD ซ�งกาหนดให

T1 = แปลงท�ไมขดหว

T2 = แปลงท�ขดหวข�นมาเกบรกษาไวในอณหภมหองและแบงหวกอนนาไปปลกใหม

T3 = แปลงท�ขดหวข�นมาเกบไวในอณหภมหองและนาปลกท�งกอโดยไมแบงหว

15

ผลการวจย

การศกษาการเจรญเตบโตของไพลของตนท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อ เปนเวลา 9

เดอน พบวา

ความสง

หลงจากปลกไพลจากตนท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อ ได 9 เดอน กอนทาการขดหว

ไพล 1 วนไดวดความสงของไพลจากตนสม 10 ตน ในทกส�งการทดลอง (treatment) และทกๆ ซ� า

(replication) พบวาตนไพลมความสงเฉล�ย เทากบ 42.21 เซนตเมตร

จานวนตน

หลงจากปลกไพลจากตนท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อ ได 9 เดอน กอนทาการขดหว

ไพล 1 วน ไดนบจานวนตนของไพลในแตละกอ จากตนสม 10 ตน ในทกส�งการทดลอง(treatment)

และทกๆ ซ�า (replication) พบวาตนไพลมจานวนตนเฉล�ยตอกอ เทากบ 5.01 ตนตอกอ

น�าหนกหว

หลงจากปลกไพลจากตนท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อ ได 9 เดอน ไดทาการขดหว ใน

ส�งการทดลอง (treatment) ท� 2 และ 3 และทกซ�า (replication) ของการทดลองท� 2 และ 3 ยกเวนส�ง

การทดลองท� 1 ทกซ�าเน�องจากเปนส�งการทดลองท�จะตองเกบหวไวในพ�นท�ปลก พบวา มน� าหนก

เฉล�ยตอตนเทากบ 436.14 กรม

16

วจารณผลการทดลอง

การศกษาการเจรญเตบโตของไพลจากตนท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อ ในงานทดลอง

น� ไมไดมส�งทดลองมาเปรยบเทยบ แตเปนการสรางหรอผลตหวพนธไพลเปนส�งทดลองในฤดกาล

หนา(งานทดลองหนา) ดงน�นการเกบสถตจงเปนเพยงหาคาเฉล�ยของการเจรญเตบโตในดานความ

สงของตน จานวนตนตอกอและน� าหนกหวพนธตอกอ ดงรายละเอยดดงน� คอ

ความสง

หลงจากปลกไพลจากตนท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อเปนเวลา 9 เดอน พบวา ตนไพล

มความสง เฉล�ยเทากบ 42.21 เซนตเมตร ซ�งมความสงแตกตางกนกบการทดลองของ ชลตและ

คณะ (2553) ท�พบวาตนไพลท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อมความสงกอนการเกบเก�ยว 1 วนแตกตางกน

คอมความสงเฉล�ยเทากบ 85.40 เซนตเมตร ท�งน� อาจเปนเพราะวาตนไพลท�ปลกในงานทดลองน�

ไดรบผลกระทบจากฝนตกหนกในระยะเร�มปลกทาใหตนเดมตาย หนอท�เกดข�นมาใหมจงมขนาด

ความสงของตนนอยกวา

จานวนตน

หลงจากปลกไพล จากตนท�ไดจากกการเล�ยงเน�อเย�อ เปนเวลา 9 เดอน พบวาตน

ไพลมจานวนตนเฉล�ยเทากบ 5.01 ตนตอกอ ซ�งมความแตกตางจากงานทดลองของ ชลต และคณะ

(2553) ท�พบวาตนไพลท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อมจานวนตนเฉล�ยกอนการเกบเก�ยว 1 วน แตกตาง

กนคอมจานวนตนเฉล�ยเทากบ 3.96 ตนตอกอ ท�งน�อาจจะเปนเพราะวางานทดลองน� มฝนตกหนก

ทาใหตนเดมตายเปนผลใหอทธพลเก�ยวกบการขมตาขางสญเสยไปดวย จงทาใหหนอใหมเกดเปน

จานวนมาก

น�าหนกหว

หลงจากปลกไพลจากตนท�ไดจากการเล� ยงเน�อเย�อได 9 เดอน พบวาตนไพลม

น� าหนกหวเฉล�ยเทากบ 436.10 กรมตอตน ซ�งมความแตกตางจากงานทดลองของ ชลต และคณะ

(2553) ท�พบวาตนไพลท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อมผลผลตของหว 202.72 กรมตอตนท�งน� อาจจะเปน

เพราะวาตนเดมท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อตาย เกดหนอใหมเปนจานวนมาก จงทาใหน� าหนกหว

เพ�มข�นดวย และเม�อคานวณจานวนตนตอไร โดยปลกในแปลงทดลอง ขนาด 1.2 x 5 เมตร เวน

ระยะระหวางรอง 50 เซนตเมตร และเวนระยะรองตอรอง 50 เซนตเมตร เชนกน ในงานทดลอง

คร� งน� ไดใชพ�นท�ทดลอง 160.65 ตารางเมตร โดยปลกท�งหมด 18 รอง และปลกรองละ 45 ตน จง

ปลกไพลจากการเล�ยงเน�อเย�อท�งหมด 810 ตน ทาใหในพ�นท�ปลก 1 ไร จะสามารถปลกไพลได

17

810 x 1600

160.65 เทากบ เทากบ 8067 ตน ดงน�นในพ�นท� 1 ไร ควรจะมผลผลตเทากบ 436.14 x 8067

เทากบ 3518.34 กโลกรม

สรปผลการทดลอง

จากการทดลองปลกไพลจากตนท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อเปนเวลา 9 เดอน พบวา

จานวนตนตอกอจะมผลโดยตรงกบผลผลต และการเกดหนอหรอตนใหมจะมผลมาจากตนเดมท�

ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อตาย ซ�งในการทดลองคร� งน� เกดจากฝนตกหนกมากหลงจากการปลกไดเพยง

2 วน จงทาใหตนเดมตาย ควรจะไดมการทดลองตอไปในเร�องของการเดดตนเดมท�งเพ�อใหเกด

หนอใหม เพ�อเพ�มผลผลต

18

เอกสารอางอง

จามจร โสตถกล. 2533. การขยายพนธกระเจยวแดงในสภาพปลอดเช�อ. วทยานพนธปรญญาโท.

มหาวทยาลยเชยงใหม.

ชลต พงศศภสมทธ� ขนษฐา ดวงสงค และเบญจวรรณ สมบรณ. 2551. การผลตไพลแบบบรณาการ.

รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ. เชยงใหม. 103 หนา

ชลต พงศศภสมทธ� สภกตร ปญญา และเบญจวรรณ สมบรณ. 2553. ผลผลตและองคประกอบของ

ผลผลตไพลจากตนท�ไดจากการเล�ยงเน�อเย�อและหวพนธ. รายงานผลการวจย มหาวทยาลย

แมโจ. เชยงใหม. 33 หนา

ฐตภาส ชตโชต. 2530. การผลตตนพนธขงปลอดโรคโดยวธการเพาะเล�ยงเน�อเย�อ. ปญหาพเศษ

ปรญญาตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ณฐณชา พนช�น. 2546. การขยายพนธกระชายดาในสภาพปลอดเช�อ. ปญหาพเศษ ปรญญาตร.

มหาวทยาลยเชยงใหม.

ทพยสดา อนนกล. 2544. การขยายพนธกระเจยวพลอยทกษณเบอร A033 ในสภาพปลอดเช�อ.

วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเชยงใหม

นยดา เกยรตย�งองศล, มนส หวงหมด, กมล สวสดมงคล และ มงคล โมกขะสมต. 2522.

การศกษาทางเภสชวทยาของสาระสาคญจากไพล. วทยาศาสตรการแพทย. 21(1):13-23.

เบญจพร เสยงเพราะ. 2536. การขยายพนธขงโดยวธการเล�ยงเน�อเย�อ. สงขลา: โครงงานชววทยา

มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

พเยาว เหมอนวงษญาต. 2529. ตาราวทยาศาสตรสมนไพร. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

พวงเพญ ศรรกษ. 2532. รายงานการวจยเร�อง การสารวจพชวงศขง ในบรเวณภาคใตของประเทศ

ไทย. ภาควชาชววทยา มหาวทยาลยสงขลานครนทร. 47 หนา.

รงรตน เหลองนทเทพ. 2540. พชเคร�องเทศและสมนไพร. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.

ว นด กฤษณพนธ. 2538 . สมนไพรสารพดประโยชน. กรงเทพฯ: ภาควชาเภสชว นจฉย

มหาวทยาลยมหดล.

วลภา อนนตศานต. 2520. สมนไพรหรอปเลยกบงานวจยทางเภสชวทยา. เภสชกรรม. 31, 4

(มนาคม – พฤษภาคม): 31 – 38.

สมภพ ประธานธรารกษ. 2543. ขอมลเชงวชาการของไพล. (ระบบออนไลน). 17 (กมภาพนธ):1-5

แหลงท�มา hpp://www.medplant.mahidol.ac.th (31 มนาคม 2544).

19

สมนา นระ, อพชชตา เศรษศรม, ปรชา นระและรวมชาต แตพงษโสรถ. 2542. ผลของสารควบคม

การเจรญเตบโตบางชนดท�มตอการเจรญพฒนาของเน�อเย�อขม�นชน. แกนเกษตร. 27, 1

(มกราคม - มนาคม): 25-29

สเม อรญนารถ. 2537. การเพาะเล� ยงเน�อเย�อขงแดง. เกษตรพระจอมเกลา. 12, 12(พฤษภาคม -

สงหาคม):67-71.

สวรรณ ธระวรพนธ. 2537. ไพลกบฤทธ�ตานอกเสบ. กรงเทพฯ: ประพนธสาสน. (จลสาร)

สรวช วรรณไกรโรจน. 2537. ปทมมาและกระเจยว ไมตดดอกเขตรอน กลมไมดอกไมประดบ.

กรงเทพฯ : กองสงเสรมพชสวน กรมสงเสรมการเกษตร.

อภชาต ชตบร. 2539. การขยายพนธดาหลาในสภาพปลอดเช�อ. วทยานพนธปรญญาโท.

มหาวทยาลยเชยงใหม.

Arimura, C.T., F.L. Finger and V.W.D. Casali. 2000. Effice of NAA and BA on ginger (Zingiber

officnale Rosc.) sprouting in solid and liquid medium. Revista Brasileira de Plantas

Medicinais. 2(2):23-26.

Balachandran, S.M., S.R. Bhat and K.P. Chandet. 1990. In vitro clonal Multiplication of tumeric

(Curcuma spp.) and gigger (Zingiber officnale Rosc.). Plant Cell Reports. 8:521-524.

Barthakur, M.P. and D.N. Bordoloi. 1994. Micropropagation of Curcuma amada (Roxb.).

Horticultural Abstracts. 64(4):412

Bhagyalakshmi, M. and N.S. Singh. 1988. Meristem culture and micropropagation of a variety of

ginger (Zingiber officnale Rosc.) with a high yield of oleorreain. Hort. Science.

41(12):321-327.

Chang, K.W.B. and R.A.Crily. 1993. “Clonal propagation of pink ginger in vitro,” Hort. Science.

41 (12) : 1203

Choi, S.K. 1993. “Studied on the clonal multiplication of ginger through the in vitro cuttings.

Horticultural Abstracts. 63 (7) : 5388

Dogra, S.P., Korla B.N. and P.P. Sharma. 1995. In vitro clonal propagation of ginger (Zingiber

officnale Rosc.). Horticultural Abstracts. 65(8):7360.

Hepperly, P., Zee F., Kai R.M., Arakawa C.W., Meisner M., Krarky B., Hamamoto K.M. and D.

Sato. 2004. Producing bacterial wilt-free gigger in greenhouse culture. Extension service

Bulletins. 6p.

20

Huang, J.H. 1996. In vitro propagation and preservation of ginger germplasm resources.

Horticultural Abstracts. 66(3):317.

Ikeda, L.R. and M.J. Tanabe. 1989. In vitro subculture application for ginger. Hort. Science.

24(1):142-143.

Inden, H., Asahira, T. and A. Hirano. 1990. Micropropagation of ginger. Horticultural

Abstracts. 60(3):1340.

Kim,K.W. and J.S. Lee. 1993. Difference in cultivar on formation and growth of the Gladiolus

callus in vitro. Horticultural Abstracts. 65:412

Murashige, T. and F. Skoog. 1962. A revised medium for rapid growth and bioassays with

tobacco tissue cultures. Physiol. Plant. 15:473 – 497.

Murashige, T. 1974. Plant propagation through tissue culture. Annu. Rev. Plant Physiol. 25:135

– 166.

Nadgauda, R.S. Massarenhas A.F., Hendre R.R. and V. Jagannthar. 1978. Rapid multiplication of

turmeric (Curcuma longa Linn.) Plants by tissue culture. Horticultural Abstracts.

47(3):959.

Noguchi, Y. and O. Yamakawa O. 1988. Rapid clonal propagation of ginger (Zingiber officnale

Rosc) by roller tube culture. Journal Breed. 38: 437-442.

Pillai, S.K. and K.B. Kumar. 1982. Note on the clonal multiplication of ginger In vitro Indian.

Agriculture Science. 52(6):397-399.

Shabde-Moses, M., and Murashige, T. 1979. Organ culture. In Nicotiana. Procedures for

experimental use, ed. R. D. Durbin, pp. 40 – 51.

Sotthikul, C. and P. Apavatjrut. 1996. Effect of explant size and age on in vitro propagation of

Curcuma roscoeana Wall. Hort. Science. 31(4):629.

Wannakrairoj, S. 1992. “In vitro propagation of patumma (Curcuma alismatifolia Gangnap.).

Hort. Science. 27 (6) : 97.

21

ภาคผนวก

22

ภาพประกอบงานวจย

ภาพผนวก 1 ตนไพลท�ไดจากการเล�ยง

เน�อเย�อหลงยายปลก 1 เดอน ภาพผนวก 2 ตนไพลหลงการยายปลก 4 เดอน

ภาพผนวก 3 ตนไพล อาย 9 เดอน (กอนขด 1 วน)