รายงานผลการวิจัยlibrae.mju.ac.th/goverment/20111119104834_librae/File... · 2015-08-04 · สารบัญภาพ หน้า ภาพที

รายงานผลการวจย

เร�อง

การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมสมนไพรบางชนด

Effect of Different Growing Media on Some types Orchids, herbs

โดย

สมบรณ ระดม และแสงเดอน อนชนบท

มหาวทยาลยแมโจ

2555

รหสโครงการวจย มจ. 2-54-079

รายงานผลการวจย

เร�อง การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมสมนไพรบางชนด

Effect of Different Growing Media on Some types Orchids, herbs

ไดรบการจดสรรงบประมาณวจย ประจาป 2554

จานวน 70,000 บาท

หวหนาโครงการ นายสมบรณ ระดม

ผรวมโครงการ นางแสงเดอน อนชนบท

งานวจยเสรจส�นสมบรณ

28 ธนวาคม 2555

กตตกรรมประกาศ

โครงการวจยเร�อง การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมสมนไพรบาง

ชนด (Effects of Diffent Growing Media Some types Orchids,herbs) ไดดาเนนการเสรจลลวง

โดยไดรบทนอดหนนจากสานกวจยและสงเสรมวชาการการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ ประจาป

งบประมาณ พ.ศ.2554 ผวจ ยขอขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.ยงยทธ ขามส� ท�ไดให

คาปรกษาและเอ�อเฟ� อสถานท�ทาการทดลองจนกระท�งงานวจยเสรจส�นสมบรณไดดวยด

ผวจย

สารบญ

หนา

สารบญภาพ ข

สารบญตาราง ง

บทคดยอ 1

Abstract 2

คานา 3

วตถประสงคของการวจย 3

ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ 3

การตรวจเอกสาร 4

อปกรณและวธการวจย 30

ผลการวจย 32

วจารณผลการวจย 67

สรปผลการวจย 68

เอกสารอางอง 69

สารบญภาพ

หนา

ภาพท� 1 ลกษณะดอกและภาพวาดทางพฤกษศาสตรของกลวยไมเอ�องคา 8

ภาพท� 2 การกระจายพนธของกลวยไมเอ�องคา Dendrobium chrysotoxum Lindl.

ท�พบในประเทศไทย (1) และในทวปเอเชย (2) 9

ภาพท� 3 ลกษณะดอก ชอดอก และภาพวาดทางพฤกษศาสตรของกลวยไมเอ�องผ�ง 11

ภาพท� 4 การกระจายพนธของกลวยไมเอ�องผ�ง (Dendrobium lindleyi Steud.)

ท�พบในประเทศไทยและในทวปเอเชย 12

ภาพท� 5 ลกษณะ ดอก และภาพวาดทางพฤกษศาสตร ของกลวยไมเอ�องน� าตน 14

ภาพท� 6 การกระจายพนธของกลวยไมเอ�องน� าตน Calanthe cardioglossa Schltr.

ท�พบในประเทศไทยและในทวปเอเชย 15

ภาพท� 7 ลกษณะดอก ตน และการกระจายพนธของเอ�องมะล

Dendrobium crumenatum Sw. 17

ภาพท� 8 ลกษณะดอก และตน ของเอ�องคาก�ว Dendrobium signatum Rchb. f. 18

ภาพท� 9 ลกษณะดอก และตน ของวานเพชรหงษ

Grammatophyllum Speciosum Blume 20

ภาพท� 10 ลกษณะดอก และชอดอก ของวานอ�ง

Eulophia bicallosa (D. Don) Hunt & Summerh. 21

ภาพท� 11 ลกษณะดอก ตนและการกระจายพนธ ของกลวยไมชางผสมโขลง

Eulophia graminea Lindl. 22

ภาพท� 12 ลกษณะดอก และตน ของวานจงนาง Geodorum recurvum (Roxb.) Alston 23

ภาพท� 13 ลกษณะดอก และตน ของวานหมกล�ง Eulophia andamanensis Rehb. f. 24

ภาพท� 14 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมเอ�องคาในวสดปลกชนดตาง ๆ 57

ภาพท� 15 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมเอ�องมะลในวสดปลกชนดตางๆ 58

ภาพท� 16 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมเอ�องผ�งในวสดปลกชนดตาง ๆ 59

ข

สารบญภาพ

หนา

ภาพท� 17 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมเอ�องคาก�วในวสดปลก

ชนดตาง ๆ 60

ภาพท� 18 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมวานเพชรหงษในวสดปลก


ภาพท� 19 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมวานอ�งในวสดปลกชนดตาง ๆ 62

ภาพท� 20 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมชางผสมโขลงในวสดปลก


ภาพท� 21 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมวานจงนางในวสดปลก


ภาพท� 22 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมเอ�องน� าตนในวสดปลก


ภาพท� 23 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมวานหมกล�งในวสดปลก


ค

สารบญตาราง

หนา

ตารางท� 1 ผลของวสดปลกลงกระถางท�มผลตอการเจรญเตบโตของกลวยไม

เอ�องคา 57


เอ�องมะล 58


เอ�องผ�ง 59


เอ�องคาก�ว 60


วานเพชรหงษ 61


วานอ�ง 62


ชางผสมโขลง 63


วานจงนาง 64


วานน� าตน 65


วานหมกล�ง 66

ง

การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมสมนไพรบางชนด

Effect of Different Growing Media on Some types Orchids,herbs

สมบรณ ระดม1 แสงเดอน อนชนบท2

Somboon Radom1 Sangduen Inchonbot2

สานกวจยและสงเสรมวชาการการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ จ.เชยงใหม 50290

สานกฟารมมหาวทยาลย มหาวทยาลยแมโจ จ.เชยงใหม 50290

บทคดยอ

การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมสมนไพรบางชนด พบวา ในกลม

กลวยไมรากก�งอากาศ : กลวยไมเอ�องคาเจรญเตบโนไดดท�สดในวสดปลกถาน กลวยไมเอ�องมะล

เจรญเตบโนไดดท�สดในวสดปลกหนภเขาไฟ กลวยไมเอ�องผ�งเตบโนไดดท�สดในวสดปลกกาบ

มะพราว กลวยไมเอ�องคาก�วเจรญเตบโนไดดท�สดในวสดปลกมอส และกลวยไมวานเพชรหงษ

เจรญเตบโนไดดท�สดในวสดปลกอฐทบ ในกลวยไมกลมรากดน : กลวยไมวานอ�งเจรญเตบโนได

ดท�สดในวสดปลกสตรท� 4 กลวยไมชางผสมโขลงเจรญเตบโนไดดท�สดในวสดปลกสตรท� 5

กลวยไมวานจงนางเจรญเตบโนไดดท�สดในวสดปลกสตรท� 2 กลวยไมเอ�องน� าตนเจรญเตบโนไดด

ท�สดในวสดปลกสตรท� 2 และกลวยไมหมกล�งเจรญเตบโนไดดท�สดในวสดปลกสตรท� 1

คาสาคญ : กลวยไม , กลวยไมสมนไพร

2

Abstract

Effect of Different Growing Media on Some types Orchids,herbs found in semi-

epiphype : Dendrobium chrysotoxum Lindl growth areas are the best in charcoal plant material.

Dendrobium lindleyi Steud growth areas are the best planted in pumice material. Dendrobium

lindleyi Steud grow areas the best in plant material coconut chips. Dendrobium signatum Rchb.

f growth areas the best plant material moss. And Grammatophyllum Speciosum Blume growth

areas the best in the plant material pounded brick. Orchid group terrestrial : Eulophia bicallosa

(D. Don) Hunt & Summerh growth areas the best in plant material formula 4, Eulophia graminea

Lindl. growth areas the best in plant material formula 5, Geodorum recurvum (Roxb.) Alston and

Calanthe cardioglossa Schltr growth areas the best materials in Formula 2 and Eulophia

andamanensis Rehb. f growth areas best in plant material formula 1.

Key word : Orchid herb

3

คานา

กลวยไม (Orchids) เปนพชวงศขนาดใหญท�มดอกสวยงาม มความหลากหลายท�งสสน

ลวดลาย ขนาด รปทรง และท�สาคญคอมกล�นหอม เรยกไดวาเปนพชดอกท�มลกษณะทาง ชว

ลกษณประเภทหน�ง ท�วโลกจากการสารวจพบวามกลวยไมมากกวา 800 สกล พบในธรรมชาต

มากกวา 25,000 ชนด ดวยความสวยงามและความหลากหลายทาใหกลวยไมเปนท�นยมไปท�วโลก

จงนบไดวากลวยไมมความผกพนและใหประโยชนกบชวตมนษยมากมาย ในประเทศไทยกลวยไม

สวนใหญถอวาเปนกลวยไมเขตรอน ต�งอยในบรเวณตอนกลางของภาคพ�นเอเชยตะวนออกเฉยงใต

และเปนศนยกลางการกระจายของพรรณพชในภมภาคน� ดวยความเหมาะสมและไดเปรยบทาง

ภมศาสตรมพรรณไมในธรรมชาตข�นกระจายอยอยางอดมสมบรณโดยเฉพาะกลวยไม จากการ

สารวจจานวนกลวยไมท�ข�นในประเทศไทย ขอมลป 2543 มจานวน 177 สกล (Genera) จานวน

1,125 ชนด (Species) ในปจจบนกระแสต�นตวเร�องของการดแลสขภาพของคนท�วโลกไมวาเร�อง

อาหาร เคร�องสาอางและการใชเปนเวชภณฑรกษาอาการของโรคตางๆ กลวยไมปาบางชนดของ

ไทยมสรรพคณทางยาท�แพทยแผนไทยไดนามาใชต�งแตสมยโบราณ แตยงอาศยเขาไปเกบจากปา

ธรรมชาต ดงน�นสานกวจยและสงเสรมวชาการการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ จงไดศกษาวสดปลก

และขยายพนธกลวยไมใหเหมาะสมเพ�อลดการเขาไปเกบจากปาธรรมชาตและสามารถทาเปนเชง

อตสาหกรรมได เพ�อสงเสรมแกผท�สนใจตอไป

วตถประสงคของการวจย

เพ�อศกษาชนดของวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมสมนไพรบางชนด

ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

เปนแหลงใหความรเก�ยวกบวสดปลกชนดตางๆท�เหมาะสมกบการปลกเล�ยงกลวยไม

สมนไพร

4

การตรวจเอกสาร

ถ�นกาเนด

กลวยไมเปนพชใบเล� ยงเด�ยว ในวงศ Orchidaceae เปนไมตดดอกยอดนยม เน�องจากม

ลกษณะดอกและสสนลวดลายสวยงาม เปนไมตดดอกท�มอายการใชงานไดนาน กลวยไมเปนพช

เศรษฐกจท�มความสาคญของไทย เพราะเปนไมสงออกขายตางประเทศทารายไดเขา ประเทศปละ

หลายรอยลานบาท มการปลกเล�ยงอยางครบวงจร ต�งแตการผสมเกสร เพาะเล�ยงเน�อเย�อ เล�ยงลก

กลวยไม เล�ยงตนกลวยไมจน กระท�งใหดอก ตดดอกบรรจหบหอและสงออกเอง

แหลงกาเนดกลวยไมปาท�สาคญของโลกม 2 แหลงใหญๆ ดวยกนคอ ลาตนอเมรกา กบเอเชย

แปซฟค สาหรบในลาตนอเมรกาเปน อาณาบรเวณอเมรกากลางตดตอกบเขตเหนอของอเมรกาใต

สวนแหลงกาเนดกลวยไมปาในภมภาคเอเชยและแปซฟค มประเทศไทยเปนศนยกลาง จากการ

คนพบประเทศไทยมพนธกลวยไมปาเปนจานวนมาก แสดงใหเหนวาประเทศไทยมสภาพแวดลอม

เอ�ออานวยตอการเจรญงอกงามของ กลวยไมมาก และกลวยไมปาท�ในพบในภมภาคแถบน� ม

ลกษณะเดนท�เปนเอกลกษณของตนเอง แตกตางจากกลวยไมในภมภาคลาตนอเมรกา

ลกษณะการเตบโต

กลวยไม หรอ เอ�อง เปนพชดอกท�มความหลากหลายมากท�สดกลมหน� ง โดยมประมาณ 880

สกล และประมาณ 22,000 ชนดท�มการยอมรบ(อาจมากกวา 25,000 ชนด) คดเปน 6–11% ของพชม

เมลด มการคนพบราวๆ 800 ชนดทกๆป มสกลใหญๆคอ Bulbophyllum (2,000 ชนด), Epidendrum

(1,500 ชนด), Dendrobium (1,400 ชนด) และ Pleurothallis (1,000 ชนด) สายพนธของกลวยไมท�

ข�นและเตบโตในปาเรยกวา กลวยไมปา

กลวยไมจดอยในกลมพชใบเล�ยงเด�ยว อยในวงศกลวยไม มลกษณะการเตบโตแบบตางๆ

ไดแก

- กลวยไมอากาศ คอ กลวยไมท�เกาะอาศยอยบนตนไมอ�น โดยมรากเกาะอยกบก�งไมหรอ

ลาตน

- กลวยไมดน คอ กลวยไมท�ข�นอยตามพ�นดนท�ปกคลมดวยอนทรยวตถ

- กลวยไมหน คอ กลวยไมท�ข�นตามโขดหน

5

การจาแนกช�นทางวทยาศาสตร

อาณาจกร Plantae

ดวช�น พชดอก(Magnoliophyta)

ช�น พชใบเล�ยงเด�ยว(Liliopsida)

อนดบ แอสพารากาเลส(Asparagales)

สปชส กลวยไม(Orchidaceae) Juss.

การจาแนกวงศยอยของกลวยไม

วงศยอยตางๆ ของกลวยไม ไดแก

- APOSTASIOIDEAE Rchb. f. เปนกลมไมท�เตบโตบนพ�นดนในปา ม 2 สกล คอ

Apostasia และ Neuwiedia

- CYPRIPEDIOIDEAE Lindley เปนกลมไมท�เกดบนพ�นดน โขดหน และบนซาก

อนทรยวตถ ม 4 สกล คอ Cypripedium, Paphiopedilum (สกลรองเทานาร) ,

Phragmipedium และ Selenipedium

- SPIRANTHOIDEAE Dressler ไมพบกลวยไมไทย และลกผสมไทยท�เกดในวงศยอยน�

- ORCHIDOIDEAE ไมพบในไทย

- EPIDENDROIDEAE วงศยอยน�มความหลากหลายดานท�อยอาศย และรปรางลกษณะ ม

หลายสกลในวงศน� ท�พบ และนยมปลกในประเทศไทย ไดแก สกล Vanilla สกลตางๆ ในกลม

แคทลยา สกลหวาย และสกลสงโตกลอกตา

- VANDOIDEAE Endlicher ไดแก กลมแวนดา

6

อนกรมวธาน

ในระบบ APG II (2003) พชวงศน�ถกจดอยในอนดบ Asparagales ซ�งปจจบนมอยหาวงศ

ยอยท�ไดรบการยอมรบ แผนภาพววฒนาการชาตพนธน� แยกตามระบบของ APG :

Apostasioideae: 2 สกล 16 ชนด, เอเชยตะวนตกเฉยงใต

Cypripedioideae: 5 สกล 130 ชนด, เขตอบอนอยางอเมรกาเขตรอน และเอเชย

เขตรอน

Vanilloideae: 15 สกล 180 ชนด, เขตรอนช�นและพ�นท�ใกลเขตรอน,

ทางตะวนออกของอเมรกาเหนอ

Epidendroideae: มากกวา 500 สกล ประมาณ 20,000 ชนด,

พบท�วโลก

Orchidoideae: 208 สกล 3,630 ชนด พบท�วโลก

การกระจายพนธ

พชในวงศกลวยไมน� นสามารถพบไดท�วโลก มถ�นอาศยในหลายๆภมประเทศยกเว น

ทะเลทรายและธารน� าแขง โดยสวนมากจะพบในเขตรอนของโลก คอเอเชย, อเมรกาใต และอเมรกา

กลาง นอกจากน�นยงพบเหนออารกตก เซอรเคลในตอนใตของพาทาโกเนยและยงพบบนเกาะ

แมคควาร ซ�งใกลกบทวปแอนตารกตกา

การกระจายพนธโดยสงเขปมดงน� :

- อเมรกาเขตรอน: 250 - 270 สกล

- เอเชยเขตรอน: 260 - 300 สกล

- แอฟรกาเขตรอน: 230 - 270 สกล

- โอเชยเนย: 50 - 70 สกล

- ยโรปและเอเชยเขตอบอน: 40 - 60 สกล

- อเมรกาเหนอ: 20 - 25 สกล (นรนาม 1 , 2555)

7

ลกษณะทางพฤกษศาสตรของกลวยไมชนดตางๆ

ช�อ เอ�องคา

ช�อวทยาศาสตร Dendrobium chrysotoxum Lindl.

ช�อพอง Callista chrysotoxa (Lindl.) Kze.

ช�ออ�น เอ�องคาหลวง

กลวยไมองอาศย ระบบรากเปนรากก�งอากาศ (Semi – epiphytic) ลาลกกลวยมลกษณะ

รปยาวรสเหลองอมเขยวจนถงเขยวเขม ลาเปนรองตามยาว ข�นชดกนเปนกอ มการเจรญเตบโต

ทางขาง (Sympodial) เสนผานศนย 3 - 5 ซม. ยาว 15 - 40 ซม. ใบสเขยวเขม จานวน 3 - 5 ใบ

ตอลา รปรแกมรปขอบขนาน กวาง 2.5 - 5 ซม. ยาว 8 - 15 ซม. แผนใบหนาเลกนอย ปลายใบ

หยกมน ชอดอกแตกจากบรเวณขอสวนปลายของลาจานวน 1 - 2 ชอตอลา ชอยาว 15 - 30 ซม.

โคงงอลงเลกนอย ดอกเกดจากชอดอกมจานวน 12 - 35 ดอกตอชอ ดอกมสเหลองเขมเปนมน

กลบเล�ยงและกลบดอกมสเหลอง กลบปากแผขอบกลบหยกเปนคล�น โคนกลบปากสเหลองเขม

กวากลบดอกและกลบเล�ยง มลายเสนสแดงใกลโคนกลบปาก ดอกบานเตมท�ขนาด 2.5 - 3 ซม.

ดอกมกล�นหอม

แหลงท�พบในประเทศไทย ปาดบแลงถงดบเขาแถบภาคเหนอ เชน เชยงใหม ลาปาง

ลาพน แมฮองสอน ตาก เชยงราย พษณโลกและเพชรบรณ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เชน เลย

นครพนม และภาคตะวนตก เชน กาญจนบร ออกดอกชวงเดอนมนาคมถงพฤษภาคม ท�ระดบ

ความสง 700 - 1,500 เมตร

การกระจายพนธในทวปเอเชย ไทย อนเดย พมา ลาว เวยดนามและจนตอนใต

8

ลกษณะดอกของกลวยไมเอ�องคา

ภาพวาดทางพฤกษศาสตรของกลวยไมเอ�องคา

ภาพท� 1 ลกษณะดอกและภาพวาดทางพฤกษศาสตรของกลวยไมเอ�องคา

(Dendrobium chrysotoxum Lindl.)

9

(1)

(2)

ภาพท� 2 การกระจายพนธของกลวยไมเอ�องคา Dendrobium chrysotoxum Lindl. ท�พบ

ในประเทศไทย (1) และในทวปเอเชย (2)

10

ช�อ เอ�องผ�ง

ช�อวทยาศาสตร Dendrobium lindleyi Steud.

ช�อพอง Dendrobium aggregatum Roxb.

กลวยไมองอาศย ระบบรากเปนรากก�งอากาศ (Semi – epiphytic) ลาลกกลวยมลกษณะ

เปนรปรสเขยวเขมแกมน� าตาลแดง มรองต�นตามยาว ผวแหง ข�นเปนกอแนน 1 ลาม 1 ใบ ลา

ลกกลวยมเสนผานศนยกลาง 2 - 3 ซม. ยาว 8 - 12 ซม. มการเจรญเตบโตทางขาง (Sympodial)

ใบมแผนใบหนาสเขยวเขม รปรแกมขอบขนาน กวาง 3 - 4 ซม. ยาว 8 - 10 ซม. ปลายใบมน

หยกเวาต�น ๆ ชอดอกแตกออกจากขอหอยลงเปนพวงยาว 15 - 25 ซม. กานชอดอกผอม ดอกมส

เหลองสวยงาม ใน 1 ชอมประมาณ 15 - 30 ดอกตอชอ อาจมหลายชอตอตนกลบเล�ยงและกลบ

ดอกสเหลอง กลบดอกบาง สวนกลบปากแผกวางรปรแกมกลม มแตมสเหลองสมท�โคนกลบและ

มขนนม ดอกบานเตมท�กวาง 3 ซม. มกล�นหอมออน ๆ

แหลงท�พบในประเทศไทย ตามปาผลดใบถงปาดบแลงเกอบทกภาคยกเวนภาคกลางเชน

เชยงใหม ลาปาง เชยงราย พะเยา นาน ลาพน แพร แมฮองสอน ตาก เลย กาญจนบร เพชรบร

และพงงา เปนตน ออกดอกในชวงเดอนกมภาพนธถงเมษายน ท�ระดบความสง 300-1,300 เมตร

การกระจายพนธในทวปเอเชย ไทย สกขม ภฎาน อนเดย พมา จนตอนใต ลาว และ

เวยดนาม

11

ลกษณะดอก

ลกษณะชอดอก ภาพวาดทางพฤกษศาสตร

ภาพท� 3 ลกษณะดอก ชอดอก และภาพวาดทางพฤกษศาสตรของกลวยไมเอ�องผ�ง

(Dendrobium lindleyi Steud.)

12

ภาพท� 4 การกระจายพนธของกลวยไมเอ�องผ�ง (Dendrobium lindleyi Steud.) ท�พบ

ในประเทศไทยและในทวปเอเชย

13

ช�อ เอ�องน� าตน

ช�อ วทยาศาสตร Calanthe cardioglossa Schltr.

ช�อพอง Calanthe hosseusiana KRzl.

ช�ออ�น เอ�องเหล�ยม เฒาน�งฮง สาวสามส

กลวยไมดน ระบบรากเปนรากดน (Terrestrial) ลาลกกลวยมการเจรญเตบโตทางดานขาง

(Sympodial) หวรปรหรอคลายน� าเตา สง 7 - 15 ซม. สเขยวอมเทา ผวของลาลกกลวยเปนรอง

ต�น ๆ ตามความยาว ใบมลกษณะแบนแผเปนรปร กวาง 7 - 10 ซม. ยาว 18 - 25 ซม. ท�งใบกอน

เม�อเร�มจะแทงชอดอก ชอดอกต�งข�นจากโคนของลาลกกลวย สวนปลายโคง ยาว 20 - 50 ซม.

ชอดอก กานดอก และรงไขมขนสขาวปกคลม ดอกมขนาดเลกออกหางกน ดอกยอยบานจาก

โคนชอไปหาสวนปลาย กลบเล�ยงและกลบดอกสชมพเขม และเปล�ยนเปนสสมเม�อใกลโรย หรอ

สขาวแลวเปล�ยนเปนสเหลองออน ดอกบานเตมท�กวาง 1.5 ซม. มจานวนดอก 10 - 12 ดอกตอ

ชอ

แหลงท�พบในประเทศไทย ตามปาดบเขาทกภาคของประเทศ เชน เชยงใหม ลาปาง

นาน เลย ชยภม ตราด และปตตาน ออกดอกชวงเดอนพฤศจกายนถงเดอนมกราคม ท�ระดบความ

สง 980 - 1,600 เมตร

การกระจายพนธในทวปเอเชย ไทย ลาวและเวยดนาม

14

ลกษณะดอกของเอ�องน� าตน

ภาพท� 5 ลกษณะ ดอก และภาพวาดทางพฤกษศาสตร ของกลวยไมเอ�องน� าตน

(Calanthe cardioglossa Schltr.)

15

ภาพท� 6 การกระจายพนธของกลวยไมเอ�องน� าตน Calanthe cardioglossa Schltr. ท�พบ

ในประเทศไทยและในทวปเอเชย

16

ช�อเอ�องมะล

ช�อวทยาศาสตร Dendrobium crumenatum Sw.

ช�ออ�น เอ�องหวายตะมอย บวกลางหาว นกกระยาง ดอกไมไหว

กลวยไมองอาศย ระบบรากเปนรากก� งอากาศ (Semi-epiphytic) ลาลกกลวย เปนรป

ทรงกระบอกกลมและเรยวสวนปลายโคนลาก�วมสเขยว เม�อแกจะมรองต�น ๆ เสนผาศนยกลาง 1-2

ซม. ยาว 30-90 ซม. มการเจรญเตบโตทางขาง (Sympodial) ใบ มลกษณะแบบรปรแกมขอบ ขนาด

กวาง 1.5-3 ซม. ยาว 5-7 ซม. ลาตนแกจะทองใบกอนท�จะผลดอกตามขอ ชอดอกยาวมดอกออกตาม

ขอส�น ๆ ชอยาว 15-50 ซม. ดอก ออกดอกเด�ยวตามขอ สขาวนวล กลบปากมแตมสเหลองท�แผน

กลบปาก ดอกมกล�นหอม บานตอนเชามดแลวรวงโรงตอนค�า ขนาดดอกกวาง 2.5-3 ซม.

แหลงท�พบในประเทศไทย พบท�วประเทศตามปาชายหาด หรอปาดบช�น ออกดอกเกอบ

ตลอดท�งป ประมาณ 3-5 คร� ง

การกระจายพนธในทวปเอเชย ไทย มาเลเซย สงคโปร อนเดยและเอเชยตะวนออกเฉยงใต

สรรพคณทางยา แกโรคมอเทาเยน แกชพจรเดนไมปกต แกโรคกาฬสงคล กระทงพษ แก

พษรอน โรคเตโซซาต โรคสนนบาต โรคเจมทอง แกไอ และใชขบพษ

17

ภาพท� 7 ลกษณะดอก ตน และการกระจายพนธของเอ�องมะล Dendrobium crumenatum Sw.

(ภาพจาก : http://www.discoverlife.org/)

18

ช�อ เอ�องคาก�ว

ช�อวทยาศาสตร Dendrobium signatum Rchb. f.

ช�ออ�น เอ�องเอ�องตนเปด เอ�องตนนก สะเม�งอาง

กลวยไมองอาศย ระบบรากเปนรากก� งอากาศ (Semi-epiphytic) ลาลกกลวยเปนรป

ทรงกระบอกกลางสเหลองยาว โคนตนขอดเรยวเลกกวาลาลกกลวยสวนกลาง ยาว 15-40 ซม.

เสนผาศนยกลาง 1.5-2.5 ซม. มการเจรญเตบโตทางขาง (Sympodial) ใบรปรแกมขอบขนาน จะท�ง

ใบกอนออกดอก ชอดอกออกตามขอปลองสวนปลายของลาลกกลวย มดอก 2-5 ดอกตอชอ ดอก

ออกเปนชอตามขอ กลบเล�ยงและกลบดอกสขาวอมชมพบรเวณปลายกลบ โคนกลบบดเลกนอย

กลบปากสเหลองออน ในกลบปากมสน� าตาลแดง ดอกมขนาดกวาง 6-7 ซม. มกล�นหอม

สรรพคณทางยา แกรอนใน ใชลาลกกลวยปลอกเปลอกออกลางน� าแลวนามาตมด�มกน

แหลงท�พบในประเทศไทยพบตามปาผลดใบและปาดบเขาท�มระดบความสง 600 – 1,300

เมตร จากระดบน� าทะเล ทางภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ออกดอกชวงเดอนกมภาพนธ

ถงเมษายน

การกระจายพนธในทวปเอเชย ไทย พมา และลาว

ภาพท� 8 ลกษณะดอก และตน ของเอ�องคาก�ว Dendrobium signatum Rchb. f.

(องคการสวนพฤกษศาสตร , 2546)

19

ช�อ วานเพชรหงษ

ช�อวทยาศาสตร Grammatophyllum Speciosum Blume

ช�ออ�น วานหางชาง วานงเหลอม

กลวยไมองอาศยท�ใหญท�สดในโลก ระบบราก เปนรากก�งอากาศ ( Semi-epiphytic ) ลาลก

กลวย เปนแทงกลมขนาดใหญยาว 1 – 2 เมตร เสนผานศนยกลาง 4 - 6 เซนตเมตร มการ

เจรญเตบโตทางขาง ( Sympodial ) ใบ เปนรปแถบยาว 30 – 60 เซนตเมตร กวาง 2.5 – 4

เซนตเมตร เรยงตวระนาบเดยว ชอดอก แตกบรเวณโคนตนยาว 180 – 250 เซนตเมตร อาจมหลาย

ชอตอกอ ดอก มขนาดใหญเสนผานศนยกลาง 6 – 8 เซนตเมตร เม�อนานเตมท� กลบเล�ยงและ

กลบดอกพ�นมสเหลองอมเขยว มจดประสน� าตาลแกมมวงกระจายท�วท�งกลบดอก แยกเปน 3 แฉก

สวนกลางกลบมสนนนเปน 3 สน

แหลงท�พบในประเทศไทย พบไดตามปาดบช�น ทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาค

ตะวนออกและภาคใต ออกดอกชวงเดอน กรกฎาคม – ตลาคม

การกระจายพนธในทวปเอเชย ไทย มาเลเซย

สรรพคณทางยา

ใบ โดยนาเอาใบมา 3 ใบ แลวตมปรงเปนยาตม ใชเปนยาระบายอจาระ และบรรเทาโรค

กระดกพการของสภาพสตรไดด

เหงา ตากใหแหงใชประมาณ 5-10 กรม นาไปตมหรอบดเปนผงกน ใหเหงาสดค�นเอาแต

น� ากน หรอใชเปนยาภายนอก โดยบดเปนผงใชเปาคอหรอทา เหงามรสขมและเยนจด แตมพษใช

รกษาอาการ ตาง ๆ ดงน�

- รกษาโรคคางทม โดยใชเหงาประมาณ 10-15 กรม นาไปตมกนหลงอาการวนละ 2 เวลา

รกษาอาการทองมาน โดยใชเหงาสด นามาค�นเอาแตน� ากนบอย ๆ

- รกษาอาการไอ หรออาการหอบหด ใชเหงาแหงประมาณ 6 กรม ม�วอ� งแหงประมาณ 3

กรม ขงแหงประมาณ 3 กรม โสยชนแหงประมาณ 2 กรม โควม�จ� แหงประมาณ 2 กรม จ�อวงแหง

10 กรม และลกพรทราจนประมาณ 4 ผล นามาตมรวมกนเอาแตน� ากน

- รกษาอาการเจบคอ โดยใชเหงาสดประมาณ 15 กรม ผสมกบน� าสมสายช ตมคนเอาน� าชบ

สาล อมกลนแตน� าชา ๆ

20

- รกษาฝท�เตานมบวมมหนองในระยะเร�มแรก ใชเหงาแหง 1 เหงา รากดอกไมจนแหง

ประมาณ 10 กรม นามารวมกนบดใชเปนผงแลวผสมน� าผ�งกน

- รกษาฝประคารอยใหใชเหงาแหงเหล�ยงเค�ยว แหโกวเชาแหงอยางละเทา ๆ กน นาไปบด

เปนผง ผสมทาเปนยาเมด กนคร� งละ 6 กรมหลงอาหาร

- รกษาอาการผ�นคน มน� าเหลองท�ขาจากการทานา ใชเหงาแหงใสน� าแลวตมใหเดอดผสมเกลอแกง

เลกนอย แลวทาตามบรเวณท�เปนแผล วนละ 2 เวลา เชา – เยน (นรนาม2 , 2555)

ภาพท� 9 ลกษณะดอก และตน ของวานเพชรหงษ Grammatophyllum Speciosum Blume

21

ช�อ วานอ�ง

ช�อวทยาศาสตร Eulophia bicallosa (D. Don) Hunt & Summerh.

กลวยไมดน ลาลกกลวยอยใตผวดนมลกษณะคลายอ�งเกาะกนเปนกลม ๆ เปลอกนอกส

เขยวออน ๆ เน�อในขาวนวลและมยาง ลาตนเปนเหงาสเขยว ลกษณะกลมแบนสงประมาณ 50 – 70

ซม. กานใบแขงสน� าตาลแผออกเปนกาบหมกนเปนลาตน ใบ ต�งตรงรปรขาวขนาดกวาง 4-8 ซม.

ยาว 20-30 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบแคบแผนใบสเขยวแกมน� าตาล ดานลางจะมกานใบท�แขง

และเรยงตวตามความยาวของใบ วานน� จะเจรญเตบโตแตกตวไปทางขาง (Sympodial) เม�องอกหว

ใหมกจะออมใบใหมเปนตนใหมไปเร�อย ๆ หวเกาจะท�งใบ หวท�สองกจะเจรญเตบโตตอไป แตเม�อ

งอกหวท�สามหวแรกกจะฝอแหงตายไป

แหลงท�พบในประเทศไทยพบในพ�นท�ปาโปรงทางภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

การกระจายพนธในทวปเอเชย พบในประเทศไทย ลาว พมาและกมพชา

การปลก ควรปลกในเคร�องปลกท�ระบายน� าและอากาศไดด ไมมน� าขงแฉะ ใชดนรวนปน

ทรายผสมกบอฐหกทบละเอยด วางไวในท�ท�แสงแดดราไรและมอากาศถายเท

สรรพคณทางยา

หวหรอเหงา ฝนกบน� ามะนาวแกพษแมลงสตวกดตอย ( นรนาม 3 , 2555)

ช�อ ชางผสมโขลง ภาพท� 10 ลกษณะดอก และชอดอก ของวานอ�ง Eulophia bicallosa (D. Don) Hunt & Summerh.

22

ช�อวทยาศาสตร Eulophia graminea Lindl.

ช�ออ�น หวขาวตม หมกล�ง

กลวยไมดน ลาลกกลวยอยระดบผวดนรปเกอบกลม ใบรปแถบกวาง 7-10 ซม. ยาว

13-30 ซม. ดอกขนาดบานมความกวาง 1.5-2 ซม. ออกดอกเปนชอสง 40-60 ซม. กลบเล�ยงและ

กลบดอกสเขยวแกมน� าตาล กลบปากสขาว ขอบกลบหยกเปนคล�นกลางกลบมระยางคเปนขนส

ชมพแกมมวง

แหลงท�พบในประเทศไทย พบตามพ�นท�ปาท�เปดโลงหรอปาหญาเกอบทกภาค ยกเวน

ภาคใต ออกดอกชวงเดอนกมภาพนธถงเมษายน

การกระจายพนธในทวปเอเชย ไทย อนเดย และอนโดนเชย

สรรพคณทางยา ยารกษาฝ แกฝหวเดยว สาหรบสภาพสตรท�เปนฝท�เตานม และเปนยา

ปลกกาหนดออน ๆ

ภาพท� 11 ลกษณะดอก ตนและการกระจายพนธ ของกลวยไมชางผสมโขลง Eulophia graminea Lindl.

23

ช�อ วานจงนาง

ช�อวทยาศาสตร Geodorum recurvum (Roxb.) Alston

ช�ออ�น วานนางตาม วานนางลอย

เปนกลวยไมดน สง 25-30 ซม. ลาลกกลวยรปร ใบแผรปร แถบขอบขนานกวาง 5-7 ซม.

ยาว 17-20 ซม. ดอกออกเปนชอต�งสง 10-17 ซม. ดอกในชอยอยเรยงกนแนนเปนกระจกกลมท�

ปลายชอ บานเตมท�กวาง 2-3 ซม. กลบเล�ยงและกลบดอกสขาวหมนหรอสครม กลบปากมแตมส

เหลองสมวงแดง

แหลงท�พบในประเทศไทย พบตามปาผลดใบช�น ปาดบเขา ทางภาคเหนอ ภาคตะวน-

ออกเฉยงเหนอ และภาคตะวนตก ออกดอกชวงเดอนเมษายนถงพฤษภาคม

การกระจายพนธในทวปเอเชย พบในประเทศไทย มาเลเซย กมพชาและเวยดนาม

สรรพคณทางยา หวใชเปนยาบารงกาลง บารงหวใจ เจรญอาหาร กามตายดาน ม

สรรพคณตอความเช�อ เปนวานมหาเสนห (นรนาม4 , 2555)

ภาพท� 12 ลกษณะดอก และตน ของวานจงนาง Geodorum recurvum (Roxb.) Alston

24

ช�อ วานหมกล�ง

ช�อวทยาศาสตร Eulophia andamanensis Rehb. f.

ช�ออ�น ชางผสมโขลง

เปนกลวยไมดน ลาลกกลวยเปนหวสเขยวรปรหรอคลายหนอไมเลก ๆ ขนาด 3-8 x 2-4

ซม. หวอยเหนอดน ใบรปแถบกวาง 1.5-2 ซม. ยาว 10-25 ซม. แผนใบบางและรวงในชวงฤดแลง

แลวจงออกดอก ดอกออกเปนชอต�งตรงสง 20-50 ซม. ดอกในชอโปรง ขนาดดอก 1.5-2.5 ซม.

กลบเล�ยงและกลบดอกรปแถบแกมรปหอก สเขยวแกมน�าตาล กลบปากรปไขกลบสขาว มเสนส

น� าตาลแดงเกอบท�วกลบ กลางกลบม 3 สน ขอบกลบบดงอเปนคล�น กลวยไมชนดน� ข�นเปนกระจก

แนน ในธรรมชาตมกแพรกระจายเปนบรเวณกวาง

แหลงท�พบในประเทศไทย พบข�นตามปาโปรงปาผลดใบท�วประเทศ แตท�พบมาแถบ

ภาคใตของไทย ออกดอกชวงเดอนมนาคมถงพฤษภาคม

การกระจายพนธในทวปเอเชย ไทย อนโดจน หมเกาะในทะเลอนดามน พมาตอนใต

มาเลเซย และเกาะสมาตรา

สรรพคณทางยา เปนยาบารงกาลง บารงหวใจ เจรญอาหาร แกกามตายตาน

กระชมกระชวย บารงกาหนดมสรรพคณคลายโสม

ภาพท� 13 ลกษณะดอก และตน ของวานหมกล�ง Eulophia andamanensis Rehb. f.

25

วสดปลกกลวยไม

การเลอกใชวสดปลกควรคานงถงชนดของพช(แหลงอาศยเดม) คณสมบตของวสดปลกวา

มคณสมบตในการชวยระบายน� า อากาศไดด เกบความช�นไดด อายการใชงานนาน ไมจาเปนตองม

แรธาตท�จาเปนตอพช ไมเปนแหลงสะสมโรคและควรเปนวสดท�หางายในทองถ�นและราคาถก ซ�ง

วสดปลกท�นยมใชไดแก อฐมอญทบ ถาน หนเกรด ปะการง ออสมนดา ใบทองหลางหรอใบกามปผ

ปยหมกจากเศษใบไมผ หรอปยคอก ดนขยไผ เปลอกถ�วลสงหมก หรอโฟมหกเปนช�นเลกๆ

นอกจากน� ยงมการนาเมดดนเผาหรอเพอรไลท (perlite) เปนสวนผสมของวสดปลกแตมราคาแพง

(ฉตรนภาและคณะ, 2552)

วสดปลก(media)และภาชนะปลก(containers) กลวยไมมความจาเปนสาหรบใชหอหมสวน

ของรากและมความสาคญตอการเจรญเตบโตของระบบราก รากทาหนาท�ลาเลยงน� าและแรธาต

(translocation) ไปยงสวนของลาตนเพ�อใหตนเจรญเตบโตและพฒนาออกดอกและใหผล (ฝก)

นอกจากน� กลวยไมประเภทรากอากาศและก� งอากาศ(epiphyte) มหนาท�ท�แตกตางจากพชอ�นๆ

กลาวคอ เซลลรากกลวยไมมคลอโรฟลล(chlorophylls) จงสมารถสรางอาหารเองไดโดยวธการ

สงเคราะหดวยแสง (photosynthesis) อาหารท�รากสรางข� นจะนาไปใชในกระบวนการตาง ๆ

(metabolism) ในสวนของรากเองและสวนอ�นๆ ท�ไมมการสงเคราะหดวยแสง

วสดปลกหรอเคร�องปลกมหนาท�ใหรากเกาะยดเพ�อใหลาตนต�งตรง ไมโอนเอนหรอลม

วสดปลกยงทาหนาท�สาหรบเกบความช�นและธาตอาหารเพ�อใหรากดดไปใช ขณะเดยวกนวสด

ปลกกมสวนเก�ยวของกบการระบายน� าและการถายเทอากาศรอบๆระบบราก การพจารณาเลอก

วสดปลกตองคานงถงคณสมบตดงน�

1. ชวยใหระบบรากและตนกลวยไมเจรญงอกงามด

2. หาไดงาย

3. ราคาไมแพง

4. ทนทานไมยอยสลายเรวเกนไป

5. ปราศจากสารพษเจอปน

6. สะดวกตอการใชปลก

26

ชนดและคณสมบตของวสดปลกท�ใชตองคานงถงลกษณะการเจรญเตบโตของตนกลวยไม

ซ�งลกษณะการเจรญเตบโตของตนกลวยไมสามารถจดแบงออกไดเปน 2 ประเภทคอ

1. กลวยไมรากอากาศก�งอากาศ(epiphytes) กลวยไมประเภทน� ตองการวสดปลกท�มการ

ถายเทอากาศและการระบายน� าท�ด โดเฉพาะกลวยไมรากอากาศซ�งมรากขนาดใหญ ไดแก กลวยไม

สกลแวนดา (Vanda spp.) สกลชาง(Rhynchostylis spp.) สกลเขม (Ascocentrum spp.) สกลกหลาบ

(Aerides spp.) ฯลฯ กลวยไมพวกน� ตองการการถายเทอากาศและการระบายน� าท�ดมาก กลาวคอ

ขนาดวสดปลกตองมขนาดใหญและไมอมน� ามากนก และถาสามารถรดน� าไดบอยๆ หรอบรเวณท�

ปลกเล�ยงมความช�นสงพอกไมมความจาเปนตองใสวสดปลก วสดปลกท�มคณสมบตเหลาน� ไดแก

1.1 ออสมนดา เปนรากเฟรนสกลออสมนดา (Osmunda spp.) มลกษณะเปนเสนฝอย

(fiber) มขอดคอ มการถายเทอากาศและการระบายน� าดมาก แมวาจะอดแนน จงไมมปญหาเร�องให

น� ามากเกนไป เกบน� าไดดประมาณ 140 % ของน� าหนกตวเอง มธาตอหารเปนองคประกอบซ�งรา

กลวยไมสามารถจะดดไปใชไดและมน� าหนกเบา จงสะดวกในการเคล�อนยาย แตมขอเสยคอ หา

ไดยาก ราคาแพง และใชงานยากเน�องจากตองตดแยกเสยเวลานาน ออสมนดาใชไดดกบกลวยไม

รากอากาศและก�งอากาศทกชนด แตเน�องจากมราคาแพงมากจงมกนยมใชกบกลวยไมท�มราคาแพง

และตนกลาของกลวยไมรากอากาศซ�งรากมขนาดใหญและตองการการถายเทอากาศและการระบาย

น� าท�ด

1.2 ถาน เปนวสดปลกท�ไดจากการเผาไมเน�อแขง มธาตคารบอนเปนองประกอบ ไมมแร

ธาตอ�นๆ เม�อนามาใชเปนวสดปลกจงจาเปนตองใสปยใหครบถวน ถานไมยอยสลาย มน� าหนกเบา

ไมมปญหาเร�องรดน� าเน�องจากมการระบายน� าด ถานเปนวสดปลกท�มคณสมบตเหมาะสมตอการ

เจรญเตบโตของรากและตนกลวยไมรองจากออสมนดา แตมขอท�ดกวาคอ ราคาไมแพงนกและ

สะดวกในการใชปลก ถานท�ใชควรจะนามาทบใหมขนาดเสนผาศนยกลางระหวาง 0.5 – 2.0 ซม.

ท�งน� ข�นอยกบขนาดของราก ถารากมขนาดเลกกใชถานท�มขนาดเลก

1.3 กาบมะพราว เปนวสดปลกท�มราคาถกและหาไดงาย จงนยมใชปลกเล�ยงกลวยไมเปน

สวนใหญ โดยเฉพาะเพ�อการคา ขอเสยของกาบมะพราวคอ ถารดน� ามากเกนไปกาบมะพราวจะอม

น� าไวมากและอาจทาใหรากเนาไดงาย นอกจากน� กาบมะรพราวยอยสลายเรวจงตองเปล�ยนวสด

27

ปลกบอยๆ การปลกดวยกาบมะพราวสามารถตดขนาดไดตามตองการ จงไมจาเปนตองใสใน

ภาชนะปลกอกท�หน�ง รปรางและขนาดของกาบมะพราวท�ใชมดงน�

1.3.1 ลกอดกาบมะพราวขนาดประมาณ 1 น�ว ใชปลกลกกลวยไมท�เพ�งเอาออกจากขวด

หรอจากกระถางหม

1.3.2 ลกอดกาบมะพราวขนาด 4 น�ว และใชลวดรดไวกบตนท�โตพรอมจะออกดอกหรอ

อาจจะใสลงกระถางขนาด 4 น�ว อกทหน�ง

1.3.3 กาบมะพราว ใชวางบนโตะแลวนาตนกลวยไมวางบางบน อาจจะเจาะรบนกาบ

มะพราวเพ�อฝงตนไมใหลมหรอใชไมไผขนาดเลกปกเปนหลก หรอใชเชอกลวดหรอสายโทรศพท

ขงเปนแนวยาวตามความยาวโตะแลวใชลวดรดตนกบเชอก วน�มกใชในการปลกเล�ยงกลวยไมสกล

หวายเพ�อตดดอก

1.3.4 กระบะกาบมะพราวขนาด 24x32 ตร.ซม. ใชกบตนท�โตพอสมควรแตละกระบะจะ

ปลกได 4 – 5 ตน แลววางกระบะลงบนโตะใหแตละกระบะมระยะหางพอสมควร วธน� ใชในการ

ปลกกลวยไมสกลหวายเพ�อตดดอก

1.4 อฐหกหรอกระถางแตก เกบความช�นไดด ไมยอยสลายแตมน� าหนกมาก ทาใหใช

แรงงานมากในการปลกและการเคล�อนยาย นอกจากน� ถาต�งตนกลวยไมบนโตะหรอแขวนบนราว

โครงสรางของโตะท�วางหรอรราวท�ใชแขวนตองมความแขงแรงมากกวาการใชออสมนดาหรอถาน

ซ�งทาใหตนทนโครงสรางสงข�น นอกจากน� ยงมปญหาเร�องตะไครน� าข�นท�ผววสดปลกและราก

กลวยไม ถาบรเวณท�ปลกมความช�นสงมาก ทาใหประสทธภาพการสงเคราะหแสงของรากลดลง

ดวย กลวยไมจะเจรญเตบโตไมดเทาท�ควร ดงน�นวสดปลกพวกน� จงมกใชกบกลวยไมท�ต�งอยบน

พ�นดนเปนแปลงใหญเพ�อชวยระบายน� า

1.5 โฟม เปนวสดเหลอใชท�ใชหอหมสนคา ตดใหมขนาดพอเหมาะแลวใสในกระถาง

แทนวสดปลกอ�นๆ มผปลกเล�ยงกลวยไมคอคณบญชาและคณดารงค หงสแสนยาธรรม ท�สวน

กลวยไมอาเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร ไดทดลองใชโฟมเปนวสดปลก และปรากกฎผลวา

การเจรญเตบโตไมแตกตางจากการใชวสดปลกอ�น ขอดของโฟมคอ มน� าหนกเบา ไมอมน� าแต

ชองวางระหวางกอนโฟมสามารถเกบความช�นไดด มความยดหยนทาใหยดตนไดดไมโอนเอน และ

28

รากสามารถแทงผานกอนโฟมได นอกจากน� มราคาถกมากหรอเปนวสดเหลอใชไมตองเสย

คาใชจายและชวยลดปรมาณขยะจากโฟม

2. กลวยไมดน(Terrestrials) พบข� นอยตามพ�นดนท�ปกคลมดวยอนทรยวตถ(Organic

matter) ดงน�น วสดปลกท�ใชจงควรมสวนประกอบ คอ ดนรวนผสมปยอนทรยและอาจมถานหรอ

อฐหกปนบางเพ�อใหมการระบายน� าท�ดข�น (ครรชต , 2547)

29

งานวจยท�เก�ยวของ

ชมพและคณะ 2550 กลาววา จากการศกษาวสดปลกท�เหมาะสมในการปลกเล�ยงกลวยไม

รองเทานารในทองถ�นภาคตะวนออก พบวาวสดปลกท�มสวนผสมของอฐแดงทบ : ใบกามปหมก :

เปลอกมะพราวสบ : ถาน อตราสวน 1:2:0.5:1 เปนวสดปลกท�ทาใหรองเทานารมการเจรญเตบโตด

สมบรณ แขงแรงและมการออกดอกสวยงามมความสมบรณตนเฉล�ย 72.98% ไมตางจากวสดปลกท�

นยมใชเปนการคาในปจจบนท�มสวนผสมของหนภเขาไฟ : ใบกามปหมก : เปลอกมะพราวสบ :

ถาน อตราสวน 1:2:0.5:1 มความสมบรณตน 73.06% และยงมราคาตนทนของวสดปลกท�ต �ากวาม

ตนทน 2.41 บาท/กระถาง และหาซ�องายในทองถ�น นอกจากน� วสดปลกท�สามารถเลอกใชในการ

ปลกรองเทานารและหาซ�องายในทองถ�น ไดแก วสดปลกท�มสวนผสมของอฐแดงทบ : เปลอกถ�ว

ลสง : ทรายหยาบ : ถาน, หนเกรด : ดนรวน : ทรายหยาบ : เปลอกถ�วลสง, กะลามะพราว : ใบไมผ :

โฟมหก : ถาน อตรา 1:1:0.5:1 ทาใหรองเทานารมความสมบรณตนระหวาง 71.52-73.95% ซ�งการท�

จะเลอกใชวสดปลกชนดใดน�นควรคานงถงคณสมบตของวสดปลกควรมคณสมบตในการชวย

ระบายน� าและอากาศไดด เกบความช�นไดด อายการใชงานนาน ไมจาเปนตองมแรธาตท�จาเปนตอ

พช ไมเปนแหลงสะสมโรคและคราบเกลอ หรอปลดปลอยสารพษใหกบราก ควรเปนวสดท�หางาย

และราคาถก สวนชวลต (2546) ไดกลาวไววาในการพจารณาท�จะใชเคร�องปลกชนดใดน�น จะตอง

พจารณาถงสถานท�ปลกเปนหลกสาคญ ถาสถานท�ปลกน�นเปนท�คอนขางแหงแลง ควรจะใชเคร�อง

ปลกท�สามารถเกบความช�นไดด เคร�องปลกท�เกบความช�นไดดไดแก ออสมนดา ถาสถานท�น�นเปน

สถานท�มความช�นสง ฝนตกชก กควรใชเคร�องปลกท�มคณสมบตระบายน� าไดด เชน อฐ ถาน หรอ

ออสมนดา สาหรบศวพรและคณะ(2553) กลาววา จากการเปรยบเทยบผลของวสดปลก 5 ชนดตอ

การเพ�มจานวนและคณภาพรากของกลวยไมดนใบหมากลกผสม ‘จฬาลกษณ’ และลกผสมสเหลอง

พบวา ลกผสม‘จฬาลกษณ’ ท�ปลกในขยมะพราว เกดรากมากท�สดถง 8.40±3.58 ราก กรณลกผสมส

เหลองใหจานวนรากสงสดถง 5.20±3.11 ราก เม�อปลกในทราย สวนความยาวรากเม�อปลกในพ

ทมอส ใหความยาวรากเฉล�ยมากท�สด คอ 1.38±0.16 ซม.

30

อปกรณและวธการวจย

อปกรณ

1. ตนพนธกลวยไม ท�ง 10 ชนด

2. กลองถายรป

3. วสดปลกประเภทตางๆ

4. สายวด

5. สมดบนทก ปากกา

6. โรงเรอน

7. กระถางปลกกลวยไม

วธการ

- เร�มดาเนนการ : 1 สงหาคม – 30 พฤศจกายน 2555

- สถานท�ทาการทดลอง : มหาวทยาลยแมโจ จงหวดเชยงใหม

งานทดลองท� 1 การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมกลมรากก�งอากาศ

1. จดหาสายพนธกลวยไมสมนไพร จานวน 5 สายพนธ ไดแก เอ�องคา , เอ�องมะล ,

เอ�องผ�ง , เอ�องคาก�ว และวานเพชรหงษ

2. วางแผนการทดลอง แบบสมอยางสมบรณ Completely Randomized Design

(CRD) จานวน 5 วสดปลก ( Treatment ) 5 ซ�า(Replication) ดงน� วสดปลกท� 1 :

กาบมะพราว , วสดปลกท� 2 : มอสจน , วสดปลกท� 3 : ถาน , วสดปลกท� 4 :

หนภเขาไฟ , วสดปลกท� 5 : อฐมอญทบ

3. จดเตรยมโรงเรอนปลก โดยหลงคาโรงเรอนโปรงแสงพรางดวยตาขายพรางแสง

สดา 70 เปอรเซนต

4. จดเตรยมกระถางและวสดปลกตามแผนการท�กาหนดไว

5. ดาเนนการปลกกลวยไมชนดตางๆ ตามแผนการทดลองท�กาหนดไว

6. บนทกขอมลการเจรญเตบโตจานวน(เดอนละ 1 คร� ง) ดงน� จานวนหนอท�แตก

31

ใหม , เสนผาศนยกลางตน และความสงตน

7. วเคราะหขอมลทางสถต โดยใชโปรแกรม SAS (Statistical Analysis System)

งานทดลองท� 2 การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมกลมรากดน

1. จดหาสายพนธกลวยไมสมนไพร จานวน 5 สายพนธ ไดแก ชางผสมโขลง , วาน

จงนาง , วานอ�ง , เอ�องน� าตน และ วานหมกล�ง

2. วางแผนการทดลอง แบบสมอยางสมบรณ Completely Randomized Design

(CRD) จานวน 5 วสดปลก ( Treatment ) 5 ซ�า(Replication) ดงน�

สตรท� 1 ดนรวน / กาบมะพราวสบ / แกลบดบ อตราสวน 1 : 1 : 1

สตรท� 2 ดนรวน / แกลบดบ / ปยคอก / เปลอกถ�ว อตราสวน 1 : 1 : 1 : 1

สตรท� 3 ดนรวน / ใบกามป / ปยคอก /เปลอกถ�ว / กาบมะพราวสบ

อตราสวน 1 : 1 : 1 : 1 : 1

สตรท� 4 ดนรวน / ถาน/ เปลอกถ�ว / แกลบดบ /ปยหมก

อตราสวน 1 : 1 : 1 : 1 : 1

สตรท� 5 ดนรวน /กาบมะพราว / ใบกามป / แกลบ / เปลอกถ�ว

อตราสวน 1 : 1 : 1 : 1 : 1

3. จดเตรยมโรงเรอนปลก โดยหลงคาโรงเรอนโปรงแสงพรางดวยตาขายพรางแสง

สดา 70 เปอรเซนต

4. จดเตรยมกระถางและวสดปลกตามแผนการท�กาหนดไว

5. ดาเนนการปลกกลวยไมชนดตางๆ ตามแผนการทดลองท�กาหนดไว

6. บนทกขอมลการเจรญเตบโตจานวน(เดอนละ 1 คร� ง) ดงน� จานวนหนอท�แตก

ใหม , เสนผาศนยกลางตน และความสงตน

7. วเคราะหขอมลทางสถต โดยใชโปรแกรม SAS (Statistical Analysis System)

32

ผลการวจย

งานทดลองท� 1 การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมกลมรากก�งอากาศ

1. การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมเอ�องคา

เดอนสงหาคม

จานวนลาลกกลวยใหมพบวา ไมมความแตกตางกนทางสถต โดยวสดปลกท� 1 มจานวน

ลาลกกลวยใหมสงสด 3.0 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกท� 4 จานวน 2.4 ลา วสดปลกท� 5 จานวน

2.0 ลา และวสดปลกท� 2 จานวน 2.0 ลา ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 3 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด

จานวน 1.8 ลา (ตาราง ท� 1)

ความสมบรณของลาลกกลวย (เสนรอบวง) พบวาไมมความแตกตางกนทางสถต โดยวสด

ปลกท� 3 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 4.3 เซนตเมตร รองลงมาไดแก วสดปลกท� 2

เทากบ 4.1 เซนตเมตร วสดปลกท� 1 เทากบ 4.02 เซนตเมตร และวสดปลกท� 4 เทากบ 3.72

เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 5 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 3.20

เซนตเมตร (ตารางท� 1)

ความสงของลาลกกลวยพบวามความแตกตางทางสถต โดยวสดปลกท� 2 มความสงของลา

ลกกลวยสงท�สดเทากบ 12.9 เซนตเมตร รองลงมาไดแกวสดปลกท� 1 เทากบ 12.6 เซนตเมตร วสด

ปลกท� 3 เทากบ 11.7 เซนตเมตร และวสดปลกท� 5 เทากบ 8.6 เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลก

ท� 4 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 8.5 เซนตเมตร (ตารางท� 1)

เดอนกนยายน

จานวนลาลกกลวยใหม พบวาไมมความแตกตางกนทางสถต โดยวสดปลกท� 4 มจานวนลา

ลกกลวยใหมสงสด 5.4 ลา รองลงมาไดแกวสดปลกท� 1 จานวน 5.0 ลา วสดปลกท� 2 จานวน 4.0 ลา

ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 3 และวสดปลกท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 3.2 ลา (ตาราง

ท� 1)

ความสมบรณของลาลกกลวย (เสนรอบวง) พบวาไมมความแตกตางกนทางสถต โดย

วสดปลกท� 3 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 7.68 เซนตเมตร รองลงมาไดแกวสด

33

ปลกท� 4 เทากบ 5.78 เซนตเมตร วสดปลกท� 1 เทากบ 5.72 เซนตเมตร และวสดปลกท� 5 เทากบ

5.72 เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 2 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 5.70


ความสงของลาลกกลวย พบวามความแตกตางทางสถต โดยวสดปลกท� 3 มความสงของลา

ลกกลวยสงท�สดเทากบ 17.68 เซนตเมตร รองลงมาไดแกวสดปลกท� 1 เทากบ 17.48 เซนตเมตร

วสดปลกท� 2 เทากบ 17.12 เซนตเมตร และวสดปลกท� 5 เทากบ 16.12 เซนตเมตร ตามลาดบ สวน

วสดปลกท� 4 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 15.7 เซนตเมตร (ตารางท� 1)

เดอนตลาคม

จานวนลาลกกลวย พบวาไมมความแตกตางกนทางสถต โดยวสดปลกท� 4 มจานวนลาลก

กลวยใหมสงสด จานวน 5.4 ลา รองลงมาไดแกวสดปลกท� 1 จานวน 5.0 ลา วสดปลกท� 2 จานวน

4.4 ลา ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 3 และวสดปลกท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 3.2 ลา

(ตารางท� 1)


วสดปลกท� 3 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 8.6 เซนตเมตร รองลงมาไดแก วสดปลก

ท� 1 เทากบ 6.6 เซนตเมตร วสดปลกท� 4 และ วสดปลกท� 5 เทากบ 6.54 เซนตเมตร ตามลาดบ

สวนวสดปลกท� 2 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 6.44 เซนตเมตร (ตารางท� 1)

ความสงของลาลกกลวย พบวาไมมความแตกตางทางสถต โดยวสดปลกท� 3 มความสง

ของลาลกกลวยสงท�สดเทากบ 18.74 เซนตเมตร รองลงมาไดแกวสดปลกท� 1 เทากบ 17.74

เซนตเมตร วสดปลกท� 2 เทากบ 17.36 เซนตเมตร และวสดปลกท� 5 เทากบ 17.0 เซนตเมตร

ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 4 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 16.16 เซนตเมตร (ตาราง

ท� 1)

34

เดอนพฤศจกายน


กลวยใหมสงสด 5.4 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกท� 1 จานวน 5.0 ลา วสดปลกท� 2 จานวน 4.4 ลา

ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 3 และวสดปลกท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 3.2 ลา (ตาราง

ท� 1)


วสดปลกท� 3 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 9.16 เซนตเมตร รองลงมาไดแก วสด

ปลกท� 1 เทากบ 7.6 เซนตเมตร วสดปลกท� 5 เทากบ 7.06 เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 2

และวสดปลกท� 4 มความสมบรณลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 6.98 เซนตเมตร (ตารางท� 1)

ความสงของลาลกกลวย พบวา มความแตกตางทางสถต โดยวสดปลกท� 3 มความสงของ

ลาลกกลวยสงท�สด เทากบ 18.82 เซนตเมตร รองลงมาไดแกวสดปลกท� 1 เทากบ 18.24 เซนตเมตร


วสดปลกท� 4 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 16.5 8เซนตเมตร (ตารางท� 1)

2. การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมเอ�องมะล



กลวยใหมสงสด 1.8 ลา รองลงมาไดแกวสดปลกท� 4 และวสดปลกท� 1 จานวน 1.6 ลา วสดปลกท� 2

จานวน 1.2 ลา ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 3 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 1.0 ลา (ตารางท� 2)

ความสมบรณของลาลกกลวย(เสนรอบวง) พบวา ไมมความแตกตางกนทางสถต โดย

วสดปลกท� 1 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 2.34 เซนตเมตร รองลงมาไดแก วสด

ปลกท� 4 เทากบ 2.26 เซนตเมตร วสดปลกท� 2 เทากบ 2.0 เซนตเมตร และวสดปลกท� 3 เทากบ 1.92

เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 5 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท� สด เทากบ 1.8




35

วสดปลกท� 1 เทากบ 12.7 เซนตเมตร และวสดปลกท� 3 เทากบ 12.5 เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสด

ปลกท� 2 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 10.0 เซนตเมตร (ตารางท� 2)


จานวนลาลกกลวย พบวา ไมมความแตกตางกนทางสถต โดยวสดปลกท� 1 มจานวนลาลก

กลวยใหมสงสด 3.8 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกท� 3 จานวน 3.4 ลา วสดปลกท� 2 และวสดปลก

ท� 4 จานวน 2.8 ลา ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 2.6 ลา


ความสมบรณของลาลกกลวย(เสนรอบวง) พบวา ไมมความแตกตางกนทางสถต โดยวสด








วสดปลกท� 2 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 16.04 เซนตเมตร (ตารางท� 2)



กลวยใหมสงสด จานวน 3.8 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกท� 2 วสดปลกท� 3 และ วสดปลกท� 4

จานวน 2.8 ลา ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 2.6 ลา (ตารางท� 2)


ปลกท� 1 และวสดปลกท� 3 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 4.1 เซนตเมตร รองลงมา

ไดแก วสดปลกท� 5 เทากบ 4.06 เซนตเมตร และ วสดปลกท� 4 เทากบ 3.68 เซนตเมตร ตามลาดบ


36

ความสงของลาลกกลวย พบวา ไมมความแตกตางทางสถต โดยวสดปลกท� 4 มความสง

ของลาลกกลวยสงท�สด เทากบ 25.1 เซนตเมตร รองลงมาไดแกว สดปลกท� 3 เทากบ 24.8



ท� 2)



กลวยใหมสงสด 3.8 ลา รองลงมาไดแกวสดปลกท� 2 จานวน 3.6 ลา วสดปลก 3 และวสดปลกท�

4 จานวน 2.8 ลา ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 2.0 ลา (ตาราง

ท� 2)



เทากบ 4.58 เซนตเมตร วสดปลกท� 1 เทากบ 4.56 เซนตเมตร วสดปลกท� 4 เทากบ 4.2 เซนตเมตร

ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 2 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 3.66 เซนตเมตร





วสดปลกท� 2 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 28.66เซนตเมตร (ตารางท� 2)

3. การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมเอ�องผ�ง



กลวยใหมสงสด 2.8 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกท� 2 จานวน 2.2 ลา สวนวสดปลกท� 3 วสดปลก

ท� 4 และวสดปลกท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 2.0 ลา (ตารางท� 3)

37


ปลกท� 3 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 2.22 เซนตเมตร รองลงมาไดแก วสดปลกท�

1 เทากบ 2.14 เซนตเมตร วสดปลกท� 2 เทากบ 2.1 เซนตเมตร และวสดปลกท� 5 เทากบ 1.9





เซนตเมตร ว สดปลกท� 2 เทากบ 2.44 เซนตเมตร และวสดปลกท� 4 เทากบ 2.37 เซนตเมตร

ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 1 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 2.30 เซนตเมตร (ตารางท� 3)



กลวยใหมสงสด 4.6 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกท� 2 จานวน 4.4 ลา วสดปลกท� 1 จานวน 4.2

ลา และวสดปลกท� 3 จานวน 3.8 ลา ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 4 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด

จานวน 3.2 ลา (ตาราง ท� 3)



4 และวสดปลกท� 3 เทากบ 3.72 เซนตเมตร และวสดปลกท� 2 เทากบ 3.46 เซนตเมตร ตามลาดบ



ของลาลกกลวยสงท�สด เทากบ 5.4 เซนตเมตร รองลงมาไดแกวสดปลกท� 3 เทากบ 5.1 เซนตเมตร

วสดปลกท� 2 เทากบ 4เซนตเมตร และวสดปลกท� 4 เทากบ 4.2 เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลก

ท� 5 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 4.0 เซนตเมตร (ตารางท� 3)

38



กลวยใหมสงสด จานวน 5.2 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกท� 5 จานวน 5.0 ลา วสดปลกท� 2 จานวน

4.6 ลา และวสดปลกท� 3 จานวน 4.2 ลา ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 4 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด

จานวน 3.2 ลา (ตารางท� 3)



2 เทากบ 3.9 เซนตเมตร ว สดปลกท� 3 เทากบ 3.80 เซนตเมตร วสดปลกท� 4 เทากบ 3.79









กลวยใหมสงสด 5.4 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกท� 2 และวสดปลกท� 5 จานวน 4.6 ลา วสดปลกท�

3 จานวน 4.2 ลา ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 4 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 3.6 ลา (ตาราง

ท� 3)



เทากบ 4.58 เซนตเมตร วสดปลกท� 1 เทากบ 4.56 เซนตเมตร วสดปลกท� 4 เทากบ 4.2 เซนตเมตร



39





4. การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมเอ�องคาก�ว



กลวยใหมสงสด 2.8 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกท� 4 และวสดปลกท� 3 จานวน 2.2 ลา วสดปลก









ของลาลกกลวยสงท� สด เทากบ 9.10 เซนตเมตร รองลงมาไดแกว สดปลกท� 1 เทากบ 8.78

เซนตเมตร ว สดปลกท� 5 เทากบ 8.42 เซนตเมตร และวสดปลกท� 4 เทากบ 7.88 เซนตเมตร



จานวนลาลกกลวย พบวา มความแตกตางกนทางสถต โดยวสดปลกท� 3 และวสดปลกท� 2

มจานวนลาลกกลวยใหมสงสด 6.4 ลา รองลงมาไดแกวสดปลกท� 1 จานวน 3.8 ลา และ วสดปลก

ท� 4 จานวน 3.6 ลา สวนวสดปลกท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 3.4 ลา (ตารางท� 4)

40



เทากบ 2.84 เซนตเมตร วสดปลกท� 3 และวสดปลกท� 2 เทากบ 2.42 ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 5

มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 2.18 เซนตเมตร (ตารางท� 4)


ของลาลกกลวยสงท�สด เทากบ 18.24เซนตเมตร รองลงมาไดแกวสดปลกท� 5 เทากบ 13.0



ท� 4)



มจานวนลาลกกลวยใหมสงสด จานวน 6.4 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกท� 1 จานวน 3.8 ลา และ

วสดปลกท� 4 จานวน 3.6 ลา สวนวสดปลกท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 3.4 ลา (ตาราง

ท� 4)



4 เทากบ 3.08 เซนตเมตร วสดปลกท� 3 เทากบ 2.7 และวสดปลกท� 2 เทากบ 2.52 เซนตเมตร




ของลาลกกลวยสงท�สด เทากบ 18.88 เซนตเมตร รองลงมาไดแกวสดปลกท� 5 เทากบ 13.74



ท� 4)

41



มจานวนลาลกกลวยใหมสงสด 6.4 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกท� 1 จานวน 3.8 ลา และวสดปลก

ท� 4 จานวน 3.6 ลา ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 3.4 ลา (ตาราง

ท� 4)









ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 3 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 12.3 เซนตเมตร (ตารางท�4)

5. การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมวานเพชรหงษ



กลวยใหมสงสด 2.0 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกท� 1 วสดปลกท� 3 และวสดปลกท� 5 จานวน 1.8

ลา สวนวสดปลกท� 2 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 1.6 ลา (ตารางท� 5)




เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 4 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท� สด เทากบ 3.2


42


ของลาลกกลวยสงท�สด เทากบ 9.3 เซนตเมตร รองลงมาไดแกวสดปลกท� 3 เทากบ 7.74 เซนตเมตร

วสดปลกท� 4 เทากบ 7.46 เซนตเมตร และวสดปลกท� 1 เทากบ 7.02 เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสด

ปลกท� 2 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 6.88 เซนตเมตร (ตารางท� 5)



กลวยใหมสงสด 4.4 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกท� 1 จานวน 3.6 ลา วสดปลกท� 4 จานวน 3.2 ลา

และวสดปลกท� 3 จานวน 2.8 ลา สวนวสดปลกท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 2.0 ลา


ความสมบรณของลาลกกลวย(เสนรอบวง) พบวา มความแตกตางกนทางสถตอยางม

นยสาคญ โดยวสดปลกท� 5 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 6.46 เซนตเมตร รองลงมา

ไดแก วสดปลกท� 3 เทากบ 5.88 เซนตเมตร วสดปลกท� 2 เทากบ 5.78 เและวสดปลกท� 1 เทากบ

5.4 ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 4 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 3.4 เซนตเมตร








กลวยใหมสงสด จานวน 4.4 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกท� 1 และวสดปลกท� 4 จานวน 3.2 ลา

และวสดปลกท� 3 จานวน 2.8 ลา สวนวสดปลกท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 2.0 ลา


43

ความสมบรณของลาลกกลวย(เสนรอบวง) พบวา มความแตกตางกนทางสถต โดยวสด


3 เทากบ 6.24 เซนตเมตร วสดปลกท� 2 เทากบ 6.1 และวสดปลกท� 4 เทากบ 6.08 เซนตเมตร

ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 1 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 5.4 เซนตเมตร (ตาราง

ท� 5)







กลวยใหมสงสด 4.4 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกท� 1 และวสดปลกท� 4 จานวน 3.2 ลา วสดปลก










เซนตเมตร วสดปลกท� 4 เทากบ 16.36 เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกท� 2 และวสดปลกท� 4

เทากบ 16.36 เซนตเมตร สาหรบวสดปลกท� 1 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 12.72

เซนตเมตร (ตารางท�5)

44

งานทดลองท� 2 การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมกลมรากดน

1. การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมวานอ�ง


จานวนลาลกกลวย พบวา ไมมความแตกตางกนทางสถต โดยวสดปลกสตรท� 4 มจานวน

ลาลกกลวยใหมสงสด 1.6 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 3 จานวน 1.25 ลา สวนวสดปลก

สตรท� 1 วสดปลกสตรท� 2 และวสดปลกสตรท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 1 ลา (ตาราง

ท� 6)


ปลกสตรท� 2 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 1.23 เซนตเมตร รองลงมาไดแก วสด

ปลกสตรท� 5 เทากบ 1.12 เซนตเมตร วสดปลกสตรท� 1 เทากบ 0.90 เซนตเมตร และวสดปลกสตร

ท� 4 เทากบ 0.88 เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 3 มความสมบรณของลาลกกลวยต�า

ท�สด เทากบ 0.70 เซนตเมตร (ตาราง ท� 6)

ความสงของลาลกกลวย พบวา ไมมความแตกตางทางสถต โดยวสดปลกสตรท� 2 มความ

สงของลาลกกลวยสงท�สด เทากบ 4.66 เซนตเมตร รองลงมาไดแกวสดปลกสตรท� 5 เทากบ 3.87

เซนตเมตร วสดปลกสตรท� 1 เซนตเมตร เทากบ 3.0 เซนตเมตร และวสดปลกสตรท� 4 เทากบ 2.90

เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 3 มความสงของลาลกกลวยต� าท� สด เทากบ 2.12



จานวนลาลกกลวย พบวา ไมมความแตกตางกนทางสถต โดยวสดปลกสตรท� 3 และวสด

ปลกสตรท� 5 มจานวนลาลกกลวยใหมสงสด 1.4 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 2 และวสด

ปลกสตรท� 4 จานวน 1.2 ลา สวนวสดปลกสตรท� 1 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 1.0 ลา



ปลกสตรท� 5และวสดปลกสตรท� 4 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ1.86 เซนตเมตร

45

รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 3 เทากบ 1.80 เซนตเมตร สวนวสดปลกสตรท� 2 และวสดปลก

สตรท� 1 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 1.60 เซนตเมตร (ตารางท� 6)



เซนตเมตร วสดปลกสตรท� 4 เทากบ 5.5 เซนตเมตร และวสดปลกสตรท� 1 เทากบ 5.4 เซนตเมตร

ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 5 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 5.0 เซนตเมตร (ตาราง

ท� 6)


จานวนลาลกกลวย พบวา ไมมความแตกตางกนทางสถต โดยวสดปลกสตรท� 5 วสดปลกท�

2 วสดปลกสตรท� 3 และวสดปลกสตรท� 4 มจานวนลาลกกลวยใหมสงสด จานวน 1.4 ลา สวน

วสดปลกสตรท� 1 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 1.0 ลา (ตารางท� 6)



ปลกสตรท� 4 และวสดปลกสตรท� 5 เทากบ 1.86 วสดปลกสตรท� 2 เทากบ 1.76 เซนตเมตร สวน

วสดปลกสตรท� 1 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 1.60 เซนตเมตร (ตารางท� 6)





ท� 6)


จานวนลาลกกลวย พบวา ไมมความแตกตางกนทางสถต โดยวสดปลกสตรท� 5 วสดปลก

สตรท� 2 และวสดปลกสตรท� 3 มจานวนลาลกกลวยใหมสงสด 1.4 ลา รองลงมาไดแก วสดปลก

46

สตรท� 4 จานวน 1.2 ลา สวนวสดปลกสตรท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 1.0 ลา (ตาราง

ท� 6)

ความสมบรณลาลกกลวย(เสนรอบวง) พบวา ไมมความแตกตางกนทางสถต โดยวสดปลก

สตรท� 5 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 2.36 เซนตเมตร รองลงมาไดแก วสดปลก

สตรท� 4 เทากบ 7.36 เซนตเมตร วสดปลกสตรท� 3 และวสดปลกสตรท� 2 เทากบ 2.26 เซนตเมตร

สวนวสดปลกสตรท� 1 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 2.1 เซนตเมตร (ตารางท� 6)





ท� 6)

2. การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมชางผสมโขลง



ปลกสตรท� 4 มจานวนลาลกกลวยใหมสงสด 1.25 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 3 จานวน

1.20 ลา สวนวสดปลกสตรท� 2 และวสดปลกสตรท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 1.0 ลา



ปลกสตรท� 1 วสดปลกสตรท� 4 และวสดปลกสตรท� 3 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสด

เทากบ 1.7 เซนตเมตร รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 2 เทากบ 1.5 เซนตเมตร สวนวสดปลก

สตรท� 5 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 1.1 เซนตเมตร (ตารางท� 7)



เซนตเมตร วสดปลกสตรท� 3 เซนตเมตร เทากบ 4.26 เซนตเมตร และวสดปลกสตรท� 4 เทากบ

47

4.12 เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 5 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 3.12




ลาลกกลวยใหมสงสด 1.8 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 4 จานวน 1.6 ลา วสดปลกท� 2

จานวน 1.4 ลา และวสดปลกสตรท� 3 จานวน 1.2 ลา ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 5 มลาลก

กลวยใหมนอยท�สด จานวน 1.0 ลา (ตารางท� 7)


ปลกสตรท� 5 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 3.3 เซนตเมตร รองลงมาไดแก วสดปลก

สตรท� 4 เทากบ 2.76 เซนตเมตร วสดปลกสตรท� 3 เทากบ 2.6 เซนตเมตร และวสดปลกสตรท� 1

เทากบ 2.56 เซนตเมตร สวนวสดปลกสตรท� 5 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 1.83



สงของลาลกกลวยสงท�สด เทากบ 10.5เซนตเมตร รองลงมาไดแกวสดปลกสตรท� 4 เทากบ 7.54



ท� 7)



กลวยใหมสงสด จานวน 1.8 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 4 จานวน 1.6 ลา วสดปลกสตร

ท� 2 จานวน 1.4 ลาลกกลวย และวสดปลกสตรท� 3 จานวน 1.2 ลา ตามลาดบ สวน วสดปลกสตร

ท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 1.0 ลา (ตารางท� 7)


ปลกสตรท� 2 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 3.3 เซนตเมตร รองลงมาไดแก วสดปลก

48

สตรท� 3 เทากบ 2.6 เซนตเมตร วสดปลกสตรท� 1 และวสดปลกสตรท� 4 เทากบ 2.56 เซนตเมตร

สวนวสดปลกสตรท� 5 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 1.83 เซนตเมตร (ตารางท� 7)





ท� 7)



ลาลกกลวยใหมสงสด 2.2 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 1 จานวน 1.2 ลา วสดปลกสตรท� 3

จานวน 1.6 ลา และวสดปลกสตรท� 2 จานวน 1.4 ลา สวนวสดปลกสตรท� 5 มลาลกกลวยใหม

นอยท�สด จานวน 1.0 ลา (ตารางท� 7)


นยสาคญย�ง โดยวสดปลกสตรท� 5 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 10.4 เซนตเมตร

รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 4 เทากบ 8.9 เซนตเมตร วสดปลกสตรท� 2 เทากบ 3.72 เซนตเมตร

และวสดปลกสตรท� 1 เทากบ 3.06 เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 3 มความสมบรณ

ของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 3.02 เซนตเมตร (ตารางท� 7)


ของลาลกกลวยสงท�สด เทากบ 10.6 เซนตเมตร รองลงมาไดแกวสดปลกสตรท� 2 เทากบ 10.56


ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 1 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 6.28 เซนตเมตร


49

3. การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมวานจงนาง



ลาลกกลวยใหมสงสด 2.8 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 5 จานวน 2.4 ลา สวนวสดปลกสตร

ท� 2 วสดปลกสตรท� 4 และวสดปลกสตรท� 3 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 2.2 ลา (ตารางท�

8)



ปลกสตรท� 2 เทากบ 0.54 เซนตเมตร วสดปลกสตรท� 1 และวสดปลกสตรท� 5 เทากบ 0.50

เซนตเมตร สวนวสดปลกสตรท� 4 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 0.46 เซนตเมตร




เซนตเมตร วสดปลกท� 2 เทากบ 1.92 เซนตเมตร และวสดปลกสตรท� 4 เทากบ 1.82 เซนตเมตร


ท� 8)


จานวนลาลกกลวย พบวา มความแตกตางกนทางสถต โดยวสดปลกสตรท� 2 มจานวนลา

ลกกลวยใหมสงสด 8.6 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 3 จานวน 6.4 ลา วสดปลกสตรท� 4

จานวน 5.6 ลาลกกลวย และวสดปลกสตรท� 5 จานวน 5.4 ลา ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 1 ม

ลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 5.0 ลา (ตารางท� 8)


ปลกท� 3และวสดปลกท� 1 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 0.64 เซนตเมตร รองลงมา

ไดแก วสดปลกท� 2 เทากบ 0.58 เซนตเมตร และวสดปลกท� 5 เทากบ 0.52 เซนตเมตร สวนวสด

ปลกท� 4 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 0.50 เซนตเมตร (ตารางท� 8)

50



เซนตเมตร วสดปลกสตรท� 5 เทากบ 2.42 เซนตเมตร และวสดปลกสตรท� 2 เทากบ 2.36

เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 4 มความสงของลาลกกลวยต� าท� สด เทากบ 2.1




ลกกลวยใหมสงสด จานวน 8.6 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 3 จานวน 6.6 ลา วสดปลก

สตรท� 5 จานวน 6.4 ลา และวสดปลกสตรท� 4 จานวน 6.2 ลา ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 1

มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 5.0 ลา (ตารางท� 8)

ความสมบรณของลาลกกลวย(เสนรอบวง) พบวา มความแตกตางกนทางสถต โดยวสด


ปลกสตรท� 1 เทากบ 0.64 เซนตเมตร วสดปลกสตรท� 2 เทากบ 0.60 เซนตเมตร และวสดปลก

สตรท� 5 เทากบ 0.54 เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 4 มความสมบรณของลาลก

กลวยต�าท�สด เทากบ 0.50 เซนตเมตร (ตาราง ท� 8)



เซนตเมตร ว สดปลกสตรท� 5 เทากบ 2.52 เซนตเมตร และวสดปลกสตรท� 2 เทากบ 2.42

เซนตเมตร สวนวสดปลกสตรท� 4 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 2.14 เซนตเมตร (ตาราง

ท� 8)



ลกกลวยใหมสงสด 8.6 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 3 จานวน 6.6 ลา วสดปลกสตรท� 5

51

จานวน 6.4 ลา และวสดปลกสตรท� 4 จานวน 6.2 ลา สวนวสดปลกสตรท� 1 มลาลกกลวยใหม



นยสาคญย�ง โดยวสดปลกสตรท� 3 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 0.92 เซนตเมตร

รองลงมาไดแก ว สดปลกสตรท� 2 เทากบ 0.86 เซนตเมตร ว สดปลกสตรท� 1 เทากบ 0.84

เซนตเมตร และวสดปลกสตรท� 4 เทากบ 0.7 เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 5 มความ

สมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 0.62 เซนตเมตร (ตารางท� 8)




เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 4 มความสงของลาลกกลวยต�าท� สด เทากบ 2.70


4. การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมเอ�องน� าตน


จานวนลาลกกลวย พบวา ไมมความแตกตางกนทางสถต โดยทกวสดปลกมจานวนลาลก

กลวยใหมเทากบ 1.0 ลา (ตารางท� 9)




ท� 1 เทากบ 0.5 เซนตเมตร สวนวสดปลกสตรท� 4 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ

0.46 เซนตเมตร (ตารางท� 8)


สงของลาลกกลวยสงท�สด เทากบ 4.4 เซนตเมตร รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 5 เทากบ 4.1

เซนตเมตร และวสดปลกสตรท� 3 เทากบ 4.0 เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 2 และ

วสดปลกสตรท� 1 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 3.9 เซนตเมตร (ตารางท� 9)

52


จานวนลาลกกลวย พบวา ไมมความแตกตางกนทางสถต โดยวสดปลกทกสตรมจานวนลา

ลกกลวยใหมเทากบ 1.0 ลา (ตารางท� 9)


ปลกสตรท� 1 และวสดปลกสตรท� 2 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 8.60 เซนตเมตร

รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 3 เทากบ 8.36 เซนตเมตร และวสดปลกสตรท� 4 เทากบ 8.0

เซนตเมตร สวนวสดปลกสตรท� 5 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 7.2 เซนตเมตร


ความสงของลาลกกลวย พบวา ไมมความแตกตางทางสถต โดยวสดปลกสตรท� 1 และวสด

ปลกสตรท� 2 มความสงของลาลกกลวยสงท�สด เทากบ 6.4 เซนตเมตร รองลงมาไดแกวสดปลก

สตรท� 5 เทากบ 6.2 เซนตเมตร สวนวสดปลกสตรท� 4 และวสดปลกสตรท� 3 มความสงของลาลก

กลวยต�าท�สด เทากบ 6.0 เซนตเมตร (ตารางท� 9)


จานวนลาลกกลวย พบวา ไมมความแตกตางกนทางสถต โดยวสดปลกสตรท� 4 มจานวนลา

ลกกลวยใหมสงสด จานวน 1.6 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 5 จานวน 1.4 ลา วสดปลก

สตรท� 3 และวสดปลกสตรท� 1 จานวน 1.2 ลา ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 2 มลาลกกลวยใหม









53


สวนวสดปลกสตรท� 4 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 5.66 เซนตเมตร (ตารางท� 9)



ปลกสตรท� 3 มจานวนลาลกกลวยใหมสงสด 1.2 ลา สวนวสดปลกสตรท� 2 วสดปลกสตรท� 4

และ วสดปลกสตรท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 1.0 ลา (ตารางท� 9)




ท� 4 เทากบ 8.3 เซนตเมตร ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 5 มความสมบรณของลาลกกลวยต�า

ท�สด เทากบ 7.36 เซนตเมตร (ตาราง ท� 9)




เซนตเมตร สวนวสดปลกสตรท� 4 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 6.1 เซนตเมตร (ตาราง

ท� 9)

5. การศกษาวสดปลกท�เหมาะสมตอการปลกเล�ยงกลวยไมวานหมกล�ง


จานวนลาลกกลวย พบวา ไมมความแตกตางกนทางสถต โดยวสดปลกสตรท� 1 วสดปลก

สตรท� 4 และวสดปลกสตรท� 3 มจานวนลาลกกลวยใหมสงสด จานวน 1.6 ลา รองลงมาไดแก

วสดปลกสตรท� 2 จานวน 1.4 ลา สวนวสดปลกสตรท� 5 มลาลกกลวยใหมนอยท�สด จานวน 1.2

ลา (ตารางท� 10)



54

ปลกสตรท� 2 เทากบ 4.6 เซนตเมตร วสดปลกสตรท� 4 เทากบ 4.46 เซนตเมตร และวสดปลกสตรท�

1 เทากบ 4.22 เซนตเมตร สวนวสดปลกสตรท� 5 มความสมบรณของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 4.1



สงของลาลกกลวยสงท�สด เทากบ 3.82 เซนตเมตร รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 3 เทากบ 3.52



ท� 10)


จานวนลาลกกลวย พบวา ไมมความแตกตางกนทางสถต โดยวสดปลกสตรท� 3 มจานวนลา

ลกกลวยใหมสงสด จานวน 2.8 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 2 และวสดปลกสตรท� 4

จานวน 2.6 ลา วสดปลกสตรท� 5 จานวน 2.4 ลา ตามลาดบ สวนวสดปลกสตรท� 1 มลาลกกลวย

ใหมนอยท�สด จานวน 2.0 ลา (ตารางท� 10)








เซนตเมตร วสดปลกสตรท� 3 เทากบ 5.78 เซนตเมตร สวนวสดปลกสตรท� 5 และวสดปลกสตรท� 4

มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 4.96 เซนตเมตร (ตารางท� 10)

55



ลาลกกลวยใหมสงสด จานวน 2.8 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 2 และวสดปลกสตรท� 4

จานวน 2.6 ลา วสดปลกสตรท� 5 จานวน 2.4 ลา สวนวสดปลกสตรท� 1 มลาลกกลวยใหมนอย

ท�สด จานวน 2.0 ลา (ตารางท� 10)








เซนตเมตร วสดปลกสตรท� 3 เทากบ 5.78 เซนตเมตร และวสดปลกสตรท� 2 เทากบ 4.98

เซนตเมตร สวนวสดปลกสตรท� 5 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 4.96 เซนตเมตร




ลาลกกลวยใหมสงสด จานวน 2.8 ลา รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 2 และวสดปลกสตรท� 4

จานวน 2.6 ลา วสดปลกสตรท� 5 จานวน 2.4 ลา สวนวสดปลกสตรท� 1 มลาลกกลวยใหมนอย

ท�สด จานวน 2.0 ลา (ตารางท� 10)


ปลกสตรท� 4 มความสมบรณของลาลกกลวยสงสดเทากบ 9. 4 เซนตเมตร รองลงมาไดแก วสด




56



เซนตเมตร วสดปลกสตรท� 4 เทากบ 6.02 เซนตเมตร เซนตเมตร สวนวสดปลกสตรท� 2 และ

วสดปลกสตรท� 5 มความสงของลาลกกลวยต�าท�สด เทากบ 5.16 เซนตเมตร (ตารางท� 10)

57

ส�งทดลอง

สงหาคม กนยายน ตลาคม พฤศจกายน

จานวน เสนผาศนยกลาง

ตน ความสงตน1/ จานวน เสนผาศนยกลาง

ตน ความสงตน1/ จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน

หนอ (ซม) (ซม) หนอ (ซม) (ซม) หนอ (ซม) (ซม) หนอ (ซม) (ซม)

1 3.00 4.00 12.6 a 5.00 5.72 17.4 a 5.00 6.60 17.74 5.00 7.60 18.24

2 2.00 4.16 12.9 a 4.00 5.70 17.1 a 4.40 6.44 17.36 4.40 6.98 18.82

3 1.80 4.30 11.7 ab 3.20 7.68 17.6 ab 3.20 8.60 18.74 3.20 9.16 18.82

4 2.40 3.72 8.5 b 5.40 5.78 15.7 b 5.40 6.54 16.16 5.40 6.98 16.58

5 2.00 3.20 8.6 b 3.20 5.72 16.1 b 3.20 6.50 17.00 3.20 7.06 17.38

คาเฉล�ย 2.24 3.88 10.87 4.2 6.12 16.82 4.24 6.94 17.4 4.2 7.55 17.78

CV(%) 44.6 30.5 23.3 42.3 26 22.5 45.3 23.1 21.3 45.3 21.8 21.6

F-test ns ns * ns ns * ns ns ns ns ns ns

ตารางท� 1 ผลของวสดปลกลงกระถางท�มผลตอการเจรญเตบโตของกลวยไมเอ�องคา

1/ คาเฉล�ยตามดวยตวอกษรท�ตางกน มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบความเช�อม �น 95 เปอรเซนต วเคราะหความแตกตางโดยวธ DMRT

ภาพท� 14 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมเอ�องคาในวสดปลกชนดตางๆ

57

58



จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน


1 1.60 2.34 12.70 3.80 3.70 21.02 3.80 4.10 24.42 3.80 4.56 30.22

2 1.20 2.00 10.00 2.80 2.74 16.04 2.80 3.10 19.26 3.66 3.66 28.66

3 1.00 1.92 12.50 3.40 3.56 17.68 2.80 4.10 24.80 2.80 4.60 32.22

4 1.60 2.26 15.00 2.80 3.26 21.90 2.80 3.68 25.10 2.80 4.20 33.90

5 1.80 1.80 14.20 2.60 3.62 21.36 2.60 4.00 24.52 2.60 4.58 31.80

คาเฉล�ย 1.45 2.07 12.89 3.08 3.37 19.60 2.96 3.80 23.62 3.12 4.32 31.36

CV(%) 38.5 21.2 41.7 41.5 31.5 29.1 40.2 26.8 26.5 31.0 23.8 19.2

F-test ns ns ns ns ns ns ns ns ns ns ns ns

1/ คาเฉล�ยตามดวยตวอกษรท�ตางกน มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบความเช�อม�น 95 เปอรเซนต วเคราะหความแตกตางโดยวธ DMRT

ตารางท� 2 ผลของวสดปลกลงกระถางท�มผลตอการเจรญเตบโตของกลวยไมเอ�องมะล

ภาพท� 15 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมเอ�องมะลในวสดปลกชนดตางๆ

58

59



จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลางตน1/

ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลาง

ตน ความสงตน1/


1 2.80 2.14 2.30 4.20 3.88 5.40 5.20 3.98 5.74 5.40 4.56 5.84

2 2.20 2.10 2.44 4.40 3.46 4.44 4.60 3.90 5.02 4.60 3.66 5.24

3 2.00 2.22 2.58 3.80 3.72 5.10 4.20 3.80 5.16 4.20 4.60 5.32

4 2.00 1.74 2.37 3.20 3.72 4.20 3.20 3.79 4.36 3.60 4.20 4.56

5 2.00 1.90 2.46 4.60 2.82 4.00 5.00 3.08 4.12 4.60 4.58 4.24

คาเฉล�ย 2.20 2.02 2.43 4.04 3.52 4.60 4.44 3.64 4.80 4.48 4.32 5.04

CV(%) 35.3 30.6 28.4 39.4 21.8 18.7 34.0 19.1 18.7 35.8 23.8 18.8


ตารางท� 3 ผลของวสดปลกลงกระถางท�มผลตอการเจรญเตบโตของกลวยไมเอ�องผ�ง


ภาพท� 16 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมเอ�องผ�งในวสดปลกชนดตางๆ

59

60

ส�งทดลอง สงหาคม กนยายน ตลาคม พฤศจกายน

จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน1/

หนอ (ซม) (ซม) หนอ1/ (ซม) (ซม) หนอ1/ (ซม) (ซม) หนอ1/ (ซม) (ซม)

1 2.80 1.48 8.78 3.8b 3.00 12.96 3.8b 3.16 13.22 3.8b 3.62 13.62

2 1.60 1.44 6.47 6.4a 2.42 12.34 6.4a 2.52 12.58 6.4a 3.26 13.0

3 2.20 1.70 9.10 6.4a 2.42 11.88 6.4a 2.70 12.02 6.4a 3.12 12.3

4 2.20 1.56 7.88 3.6b 2.84 18.24 3.6b 3.08 18.88 3.6b 3.46 3.4

5 2.08 1.66 8.42 3.4b 2.18 13.00 3.4b 2.26 13.74 3.4b 2.72 13.96

คาเฉล�ย 2.17 1.56 8.2 4.72 2.57 13.0 4.72 2.74 14.08 4.72 3.23 14.45

CV(%) 46.5 20.8 30.5 38.37 23.4 14.4 38.3 21.2 40.1 38.3 19.9 39.9

F-test ns ns ns * ns ns * ns ns * ns *

ตารางท� 4 ผลของวสดปลกลงกระถางท�มผลตอการเจรญเตบโตของกลวยไมเอ�องคาก�ว


ภาพท� 17 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมเอ�องคาก�วในวสดปลกชนดตางๆ

60

61



จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลางตน1/

ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลางตน1/

ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน


1 1.80 3.48 7.02 3.0 5.40a 10.5 3.20 5.4b 11.6 3.20 5.50 12.72

2 1.60 3.60 6.88 4.40 5.78a 10.90 4.40 6.1a 14.18 4.40 7.40 16.36

3 1.80 3.34 7.24 2.80 5.88a 13.00 2.80 6.24a 13.72 2.80 6.62 18.66

4 2.00 3.20 7.46 3.20 3.4b 12.56 3.20 6.08a 13.96 3.20 6.90 16.36

5 1.80 3.40 9.3 2.00 6.46a 16.20 2.00 6.72a 17.04 2.00 7.36 18.04

คาเฉล�ย 1.8 3.4 7.68 3.24 5.38 12.63 3.12 5.85 14.1 3.12 6.75 16.42

CV(%) 49..0 14.7 21.9 38 22 28.9 38.9 22.6 25.8 38.9 20 30.68

F-test ns ns ns ns ** ns ns * ns ns ns ns

ตารางท� 5 ผลของวสดปลกลงกระถางท�มผลตอการเจรญเตบโตของกลวยไมวานเพชรหงษ


ภาพท� 18 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมวานเพชรหงษในวสดปลกชนดตางๆ

61

62




1 1.0 0.9 3.0 1.0 1.6 5.4 1.0 1.6 5.6 1.0 2.1 5.6

2 1.0 1.2 4.7 1.2 1.6 7.0 1.4 1.8 7.3 1.4 2.3 7.4

3 1.3 0.7 2.1 1.4 1.8 5.6 1.4 1.9 6.2 1.4 2.3 6.3

4 1.6 0.9 2.9 1.2 1.9 5.5 1.4 1.9 6.5 1.2 2.4 6.5

5 1.0 1.1 3.9 1.4 1.9 5.0 1.4 1.9 6.6 1.4 2.4 6.6

คาเฉล�ย 1.21 0.95 3.23 1.2 1.74 5.7 1.32 1.79 6.44 1.28 2.26 6.27

CV(%) 30.8 46.1 64 44 45.8 57.5 44.1 45.4 50.3 44.1 35.3 50.7


ตารางท� 6 ผลของวสดปลกลงกระถางท�มผลตอการเจรญเตบโตของกลวยไมวานอ�ง


ภาพท� 19 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมวานอ�งในวสดปลกชนดตางๆ 62

63


จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลางตน ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลางตน1/

ความสงตน


1 1.25 1.70 5.25 1.80 2.56 6.02 1.80 2.56 6.02 1.80 3.06b 6.28

2 1.00 1.50 5.20 1.40 3.30 10.50 1.40 3.30 10.50 1.40 3.72b 10.56

3 1.20 1.70 4.26 1.20 2.60 7.54 1.20 2.60 7.70 1.60 3.02b 7.92

4 1.25 1.70 4.12 1.60 2.76 7.40 1.60 2.56 8.24 2.20 8.9a 10.60

5 1.0 1.10 3.12 1.00 1.83 4.83 1.00 1.83 4.90 1.00 10.4a 6.60

คาเฉล�ย 1.19 1.54 4.38 1.39 22.67 7.46 1.39 2.63 7.69 1.6 5.82 8.39

CV(%) 36.6 30.1 42.8 38.6 37.7 45.8 38.6 40.7 41.5 55.9 48.3 36.5

F-test ns ns ns ns ns ns ns ns ns ns ** ns

ตารางท� 7 ผลของวสดปลกลงกระถางท�มผลตอการเจรญเตบโตของกลวยไมชางผสมโขลง


ภาพท� 20 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมชางผสมโขลงในวสดปลกชนดตางๆ

63

64



จานวน เสนผาศนยกลาง

ตน ความสงตน จานวน เสนผาศนยกลาง

ตน ความสงตน จานวน1/

เสนผาศนยกลาง

ตน1/

ความสงตน จานวน

เสนผาศนยกลาง

ตน1/

ความสงตน

หนอ (ซม) (ซม) หนอ1/ (ซม) (ซม) หนอ (ซม) (ซม) หนอ1/ (ซม) (ซม)

1 2.80 0.50 2.38 5.0b 0.64 3.28 5.0b 0.64a 3.28 5.0b 0.84ab 3.56

2 2.20 0.54 1.92 8.6a 0.58 2.36 8.6a 0.60ab 2.42 8.6a 0.86ab 2.78

3 2.20 0.64 2.22 6.4ab 0.64 2.6 6.6ab 0.66a 2.74 6.6ab 0.92a 3.06

4 2.20 0.46 1.72 5.6b 0.50 2.1 6.2ab 0.5b 2.14 6.2ab 0.7bc 2.7

5 2.40 0.50 1.82 5.4b 0.52 2.42 6.4ab 0.54b 2.52 6.4ab 0.62c 2.76

คาเฉล�ย 2.36 0.54 2.01 6.2 0.57 2.5 6.56 0.58 2.63 6.56 0.78 2.9

CV(%) 35.9 27 36.0 27.6 16.4 23.0 26 16.5 23.0 26 17 21.7

F-test ns ns ns * ns ns * * ns * ** ns

ตารางท� 8 ผลของวสดปลกลงกระถางท�มผลตอการเจรญเตบโตของกลวยไมวานจงนาง


ภาพท� 21 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมวานจงนางในวสดปลกชนดตางๆ

64

65




1 1.0 3.90 2.80 1.0 8.60 6.40 1.20 8.9 6.56 1.20 9.01 6.64

2 1.0 3.90 3.10 1.0 8.60 6.40 1.00 8.70 7.00 1.00 9.02 7.40

3 1.0 4.00 3.20 1.0 8.36 6.00 1.20 8.40 6.10 1.20 8.78 6.20

4 1.0 4.40 3.30 1.0 8.00 5.66 1.0 8.1 6.00 1.00 8.30 6.10

5 1.0 4.10 3.10 1.0 7.20 6.20 1.0 7.3 6.5 1.00 7.36 6.70

คาเฉล�ย 1.0 4.06 3.1 1.0 8.15 6.13 1.08 8.28 6.43 1.08 8.4 6.6

CV(%) 0 12 12 0 10.3 13.1 34.9 18.9 18 19.2 12.7 14

F-test - ns ns - ns ns ns ns ns ns ns ns

ตารางท� 9 ผลของวสดปลกลงกระถางท�มผลตอการเจรญเตบโตของกลวยไมเอ�องน�าตน


ภาพท� 22 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมเอ�องน� าตนในวสดปลกชนดตางๆ 65

66




1 1.60 4.22 2.90 2.00 6.96 6.46 2.00 7.24 6.46 2.00 7.78 6.54

2 1.40 4.60 3.82 2.60 6.90 4.96 2.60 7.08 4.98 2.60 7.38 5.16

3 1.60 4.72 3.52 2.80 8.10 5.78 2.80 8.22 5.78 2.80 8.58 6.04

4 1.60 4.46 3.32 2.60 8.90 5.80 2.60 9.04 5.82 2.60 9.40 6.02

5 1.20 4.10 3.1 2.40 7.06 4.96 2.40 7.10 4.96 2.40 7.56 5.16

คาเฉล�ย 1.48 4.42 3.32 2.48 7.58 5.59 2.48 7.7 5.6 2.48 8.14 5.78

CV(%) 35.7 26.7 22.6 26.1 26 24 26.1 26.1 24 26.1 24.2 22.38


ตารางท� 10 ผลของวสดปลกลงกระถางท�มผลตอการเจรญเตบโตของกลวยไมวานหมกล�ง


ภาพท� 23 แสดงลกษณะการเจรญเตบโตของกลวยไมวานหมกล�งในวสดปลกชนดตางๆ 66

67

วจารณผลการวจย

จากการนากลวยไมในกลมรากก�งอากาศ จานวน 5 สายพนธทดลองปลกในวสดปลก 5

ชนด โดยเฉล�ยพบวาวสดปลกท�ใชมอสจน มการเจรญเตบโตและความสมบรณของลาลกกลวยด

ท�สด อาจเปนเพราะมอสจนมคณสมบตดานการมแรธาตอาหารและเกบความช�นท�เหมาะสมตอการ

เจรญเตบโตของกลวยไมมากกวาวสดปลกชนดอ�นท�ใชในการทดลอง แตถาหากจะแยกวสดท�ม

คาเฉล�ยท�ดท�สดของกลวยไมแตละสายพนธจะพบวากลวยไมแตละสายพนธมความชอบวสดปลกท�

แตกตางกน คอวสดกาบมะพราวกลวยไมท�เจรญเตบโตไดดท�สดคอเอ�องผ� ง, วสดปลกมอสจน

กลวยไมท� เจรญเตบโตไดดท� สดคอกลวยไมค าก�ว ว สดปลกถานทบกลวยไมเอ�องคามการ

เจรญเตบโตดท�สด สวนหนภเขาไฟกลวยไมท�มการเจรญเตบโตมากท�สดคอเอ�องมะล และกลวยไม

ท�มการเจรญเตบโตไดดในวสดปลกอฐมอญทบคอกลวยไมวานเพชรหงษ ดงน�นจะเหนไดวาใน

กลมกลวยไมรากก�งอากาศมการเจรญเตบโตไดดในวสดปลกท�แตกตางกน ดงน�นหากผท�สนใจ

ปลกกลวยไมกลมรากก�งอากาศสายพนธใด กอนนากลวยไมไปปลกกควรพจารณาวากลวยไมชนด

น�นจะสามารถเจรญเตบโตไดดหรอชอบวสดปลกประเภทใด ซ�งหากเลอกใชชนดของวสดปลกไม

เหมาะสมกบสายพนธของกลวยไมกจะสงผลตอการการเจรญเตบโตของกลวยไมชนดน�นๆใน

อนาคตตอไป

สวนกลวยไมในกลมรากดน จานวน 5 สายพนธ พบวากลวยไมแตละชนดมการ

เจรญเตบโตในวสดปลกสตรแตกตางกน ดงน� วสดปลกสตรท� 1 กลวยไมสายพนธวานหมกล�งม

การเจรญเตบโตเฉล�ยไดดท�สด วสดปลกสตรท� 2 กลวยไมวานจงนางและกลวยไมเอ�องน� าตน

เจรญเตบโตเฉล�ยไดดท�สด วสดปลกสตรท� 4 กลวยไมวานอ�งมการเจรญเตบโตเฉล�ยดท�สด และ

วสดปลกในสตรท� 5 กลวยไมชางผสมโขลงมการเจรญเตบโตเฉล�ยดท�สด สวนวสดปลกสตรท� 3

พบวากลวยไมกลมรากดนท�ง 5 ชนดมอตราการเจรญเตบโตเฉล�ยต�าท�สด

จากผลการทดลองวสดปลกในแตละสตรแสดงใหเหนไดวากลวยไมดนแตละชนดมการ

เจรญเตบโตหรอความชอบในวสดปลกแตละสตรท�แตกตางกน ดงน�นหากสนใจปลกกลวยไมดน

กอนปลกกควรมการศกษาขอมลเก�ยวกบวสดปลกหรอสตรผสมวสดปลกใหดกอนวากลวยไมดน

แตละชนดหรอในสกลหรอในชนดท�ใกลเคยงกนมความตองการวสดท�ใชสาหรบเปนอาหารชนด

ใดในการเจรญเตบโตเพ�อท�จะไมตองเสยเวลาในการปลกเล�ยง

68

สรปผลการวจย

จากการศกษาวสดปลกท� เหมาะสมตอการปลกเล� ยงกลวยไมในกลมรากอากาศ พบวา

กลวยไมเอ�องคา สามารถเจรญเตบโนไดดท�สดในวสดปลกถาน รองลงมาไดแก มอส กาบ

มะพราว อฐทบ และหนภเขาไฟ ตามลาดบ กลวยไมเอ�องมะลสามารถเจรญเตบโนไดดท�สดใน

วสดปลกหนภเขาไฟ รองลงมาไดแก อฐทบ มอส กาบมะพราว และถาน ตามลาดบ กลวยไมเอ�อง

ผ�งสามารถเจรญเตบโนไดดท�สดในวสดปลกกาบมะพราว รองลงมาไดแก มอส อฐทบ ถาน และ

หนภเขาไฟ ตามลาดบ กลวยไมเอ�องคาก�วสามารถเจรญเตบโนไดดท�สดในวสดปลกมอส

รองลงมาไดแก ถาน หนภเขาไฟ อฐทบ และกาบมะพราว ตามลาดบ กลวยไมเอ�องเพชรหงษ

สามารถเจรญเตบโนไดดท�สดในวสดปลกอฐทบ รองลงมาไดแก หนภเขาไฟ กาบมะพราว ถาน

และมอส ตามลาดบ สวนในกลมรากดน พบวา กลวยไมวานอ�งสามารถเจรญเตบโนไดดท�สดใน

วสดปลกสตรท� 4 รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 1 วสดปลกสตรท� 5 วสดปลกสตรท� 3 และวสด

ปลกสตรท� 2 ตามลาดบ กลวยไมชางผสมโขลงสามารถเจรญเตบโนไดดท�สดในวสดปลกสตรท� 5

รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 2 วสดปลกสตรท� 3 วสดปลกสตรท� 1 และวสดปลกสตรท� 4

ตามลาดบ กลวยไมจงนางสามารถเจรญเตบโนไดดท�สดในวสดปลกสตรท� 2 รองลงมาไดแก วสด

ปลกสตรท� 4 วสดปลกสตรท� 3 วสดปลกสตรท� 1 และวสดปลกสตรท� 5 ตามลาดบ กลวยไมเอ�อง

น� าตนสามารถเจรญเตบโนไดดท�สดในวสดปลกสตรท� 2 รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 1 วสด

ปลกสตรท� 4 วสดปลกสตรท� 5 และวสดปลกสตรท� 3 ตามลาดบ กลวยไมหมกล�งสามารถเจรญ

เตบโนไดดท�สดในวสดปลกสตรท� 1 รองลงมาไดแก วสดปลกสตรท� 4 วสดปลกสตรท� 2 วสด

ปลกสตรท� 3 วสดปลกสตรท� 5 ตามลาดบ

69

บรรณานกรม

ครรชต ธรรมศร. 2547. เทคโนโลยการผลตกลวยไม. พมพท�บรษท อมรนทรพร�นต�งแอนดพลบ

ลชช�ง จากด (มหาชน), กรงเทพฯ. 283 น.

ฉตรนภา ขมอาวธ สากล มสข สนอง จรนทร อทย นพคณวงศ. 2552. วสดปลกท�เหมาะสมใน

การปลกเล�ยงกลวยไมรองเทานารในทองถ�นภาคเหนอ. รายงานผลงานวจย. จาก

http://orchidcenter.org/research/search/detail.php?or_id=1027 (23 สงหาคม 2555)

ชวลต ดาบแกว. มปพ. คมอการปลกเล�ยงกลวยไมสาหรบผแรกเร�ม. สานกพมพโอเดยนสโตร.

พมพท� โพธ� สามตนการพมพ . กรงเทพฯ.128 หนา.

ชมพ จนท อภรด กอรปไพบลย ศรพร วรกลดารงชย และ อจฉรา ศรทองคา . 2550. ศกษา

วสดปลกท�เหมาะสมในการปลกเล�ยงกลวยไมรองเทานารในทองถ�นภาคตะวนออก.

ฐานขอมลงานวจย กรมวชาการเกษตร. จาก http://it.doa.go.th/ (18 ธนวาคม 2554)

นรนาม 1. 2555. กลวยไม. จาก http://th.wikipedia.org/wiki/ (23 สงหาคม 2555).

นรนาม2 . 2555. วานเพชรหงษ .จาก http ://www.oknation.net/ ( 23 สงหาคม 2555)

นรนาม 3 . 2555. วานอ�ง. จาก http :// www.panmai.com/warn/warn_ORCHID_O2.shtm/

(25 สงหาคม 2555)

นรนาม4 . 2555 .กลวยไมสมนไพร . จาก http://orchidsuki.blog.com/2010/06/12/กลวยไม/

(30 สงหาคม 2555)

ศวพร แกวชมช�น และ เฌอมาลย วงศชาวจนท. 2553. ผลของชนดวสดปลกตอปรมาณ

และคณภาพรากของกลวยไมดนใบหมากลกผสม เพ�อใชสาหรบการวเคราะหทาง

เซลลวทยา . ว. วทย. กษ. 41(3/1)(พเศษ): 121-124 .

สานกงานอทยานการเรยนรสงกดสานกงานบรหารและพฒนาองคความร(องคการ

มหาชน). 2553. มหศจรรยพรรณพฤกษ ตอน เสนหกลวยไม. จาก

http://tkpark.or.th/ (30 สงหาคม 2553)

องคการสวนพฤกษศาสตร.2543. กลวยไมไทย เลม 6. องคการสวนพฤกษศาสตร กระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและส�งแวดลอม. พมพท� โอ เอส ปร�นต�งเฮา .กรงเทพฯ. 292 น.

Documents

รายงานผลการวิจัยlibrae.mju.ac.th/goverment/20111119104834_librae/File... · 2015-08-04 · สารบัญภาพ หน้า ภาพที