1

การถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ และพฤตกรรม

การเปนสมาชกทดขององคการของบคลากรวยท างาน

ยทธนา รงสตานนท

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร วทยาศาสตรมหาบณฑต (การพฒนาทรพยากรมนษยและองคการ)

คณะพฒนาทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

2560

(3)

บทคดยอ

ชอวทยานพนธ การถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของบคลากรวย ท างาน

ชอผเขยน นาย ยทธนา รงสตานนท ชอปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต (การพฒนาทรพยากรมนษยและ องคการ) ปการศกษา 2560

การวจยนมงศกษาการถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพกาย

สขภาพจต และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ กลมตวอยางในการวจยครงนประกอบดวย บคคลากรวยท างานตงแตระดบปฎบตการ ตลอดไปจนถงระดบหวหนางาน จ านวน 392 คน โดยมอายต งแต 16 ป ถง 57 ป ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม (Questionnaire) จ านวน 4 ฉบบ ไดแก (1) แบบสอบถามลกษณะสวนบคคล (2) แบบสอบถามพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ แบงเปน แบบสอบถามการสรางเสรมสขภาพทางกายและทางจต 6 ดาน คอ ดานความรบผดชอบตอสขภาพ ดานการออกก าลงกาย ดานโภชนาการ ดานสมพนธภาพระหวางบคคล ดานการพฒนาทางจตวญญาณ และดานการขจดความเครยด (3) แบบสอบถามการถายทอดทางสงคมในองคการ ประกอบดวยพฤตกรรมยอย 5 ขน ไดแก 1. ขนบรรจเขาท างาน 2. ขนเรยนร 3. ขนยอมรบ 4. ขนด ารงรกษา 5. ขนลาออกและจดจ า (4) แบบสอบถามพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ประกอบดวยพฤตกรรมยอย 5 ดาน คอ ดานการใหความชวยเหลอ ดานการค านงถงผอน ดานความอดทนอดกลน ดานการใหความรวมมอ และดานความส านกในหนาท แบบสอบถามฉบบท 2 ถง 4 ไดรบการตรวจสอบความตรงตามเนอหา และวเคราะหความเชอมนของแบบสอบถาม โดยพบวา มคาสมประสทธแอลฟาของ ครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficients) เทากบ .883, .914 และ .891 ตามล าดบ ผลการวเคราะหขอมลแสดงใหเหนวา (1) พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกาย และสขภาพจตมความสมพนธเชงบวกตอพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ (2) การถายทอดทางสงคมใน

(4)

องคการมความสมพนธกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกายและสขภาพจต (3) การถายทอดทางสงคมในองคการ มความสมพนธกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ผลการศกษาบงชบทบาททส าคญของการถายทอดทางสงคมในองคการในการสรางพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกายและสขภาพจต และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของบคลากรในวยท างาน ทงยงชใหใหเหนถงความสมพนธของการสรางเสรมสขภาพกาย และสขจตและพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการทมความสมพนธตอกนอกดวย การศกษาครงนจงเสนอวา องคการควรมงเนนการถายทอดทางสงคมในองคการและพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกาย และสขภาพจต เพอเสรมสรางพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ

(5)

ABSTRACT

Title of Thesis Organizational Socialization and Health Promotion Behavior in

Relating to Organizational Citizenship Behavior of Working Age

Author Mister Yutthana Rangsitanon Degree Master of Science

(Human Resource and Organization Development) Year 2017

This research was aimed studying at organizational socialization and health

promotion behavior on inducing organizational citizenship behavior. The sample if this research were 392 working age that in operation to manager position. A package of 4 scales was used in collecting data: (1) Personality Questionnaire (2) Health Promotion Behavior Scale, consisting of 6 health promotion subscales: Health responsibility, Physical activity, Nutrition, Interpersonal Relation, Spiritual growth and Stress Management Subscales (3) Organizational Socialization Scale, consisting of 5 subscales: Entry, Learning, Acceptance, Maintenance and Exit & Remembrance Subscales (4) Organizational Citizenship Behavior Scales, consisting of 5 subscales: Altruism, Courtesy, Sportmanship, Civic Virtue, and Conscientiousness Subscales. Reliabilities of the 3 scales were computed, their Cronbach’s alpha coefficients were .883, .914 and .891 respectively The results of this study revealed that: (1) Health Promotion Behavior were positive relationship with Organizational Citizenship Behavior. (2) Organizational Socialization were related with Health Promotion Behavior and (3) Organizational Socialization were related with Organizational Citizenship Behavior. The results of this study indicated the significant roles of organizational socialization on inducing Health Promotion Behavior and Organizational Citizenship

(6)

Behavior of working age and also indicated the relationship between Health Promotion Behavior and Organizationl Citizenship Behavior. The study therefore suggested that organization should aim at organizational socialization and health promotion behavior to improve organizational citizenship behavior of working age.

(7)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส า เ รจลลวงไปไดดวยดดวยความกรณาเปนอยางสงของรองศาสตราจารย ดร.บงอร โสฬส อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ทานประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ รองศาสตราจารย ดร.ดจเดอน พนธมนาวน และทานผชวยศาสตราจารย ดร.ศรณย พมพทอง ซงไดเสยสละเวลาในการใหค าปรกษา แนะน า และตรวจแกไขขอบกพรองตางๆ ดวยความเอาใจใส และมเมตตามาโดยตลอดเพอความสมบรณของวทยานพนธฉบบน ขอขอบพระคณคณาจารยทกทานตงแตอดตจนถงปจจบนทไดประสทธประสาทวชาความรอนมคาใหกบผเขยน รวมทงขอขอบพระคณทานเจาหนาททกทานของคณะพฒนาทรพยากรมนษย และเจาหนาทบรรณารกษทกทานของสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตรทชวยอ านวยความสะดวกในการตดตอประสานงานกบหนวยงานตางๆ องคการภายนอก ตลอดจนคอยใหก าลงใจตลอดระยะเวลรของการศกษา และกวดขนในการท าวทยานพนธเลมนใหเสรจสมบรณ ขอขอบพระคณ คณพรหมภสสร อนนตโชคปฐมา คณพศมย ธโกศร ทสละเวลาชวยในการตดตอผสานงาน อ านวยความสะดวก รวมถงการดแลความเรยบรอยตางๆตลอดระยะเวลาทเกบขอมล ขอขอบพระคณเจาหนาทและสมาชกของ Heat Fitness ทกทานทสละเวลาอนมคาของทานเพอชวยใหการเกบขอมลมาเพอท างานวจยเปนไปอยางราบรน ขอขอบพระคณ คณวชระ ประทาน คณมณฑาทพย ทมประทม คณเรอนทอง ค าหงษา ทชวยใหค าแนะน าและประสานงานใหกบผเขยนมาโดยตลอด อกทงขอขอบคณทกค าชแนะ ก าลงใจและค าแนะน าตางๆจาก คณปรญญา ศรทพย คณกานต ตงสจจะพงษ คณยศธนา ชศร คณณฐ เรอนแกว คณวภาว ทมกลน และเพอนๆคณะพฒนาทรพยากรมนษยรนท 23 ทกคน รวมถงการแชรเรองราวดๆและแงคดตางๆจาก พว วระ ศกดเจรญ ทชวยเปดมมมองประสบการณใหมๆ ในอกหลายๆแงมมทเคยนกถง สดทายนขอกราบขอบพระคณ คณแมกมลรตน และคณพอเรองสทธ รงสตานนท รวมถงครอบครวของผเขยนทกคน ทคอยสนบสนนดานตางๆ รวมถง คณวรณยพา พนธพงศแขง ทคอยเปนก าลงใจชวยใหการท าวทยานพนธในครงนส าเรจไปไดโดยสมบรณ ยทธนา รงสตานนท พฤษภาคม 2561

(8)

สารบญ

หนา

บทคดยอ (3) ABSTRACT (5) กตตกรรมประกาศ (7) สารบญ (8) สารบญตาราง (10) สารบญภาพ (12) บทท 1 บทน า 1 1.1 ทมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 4 1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4 บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ 5 2.1 พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ 5

2.1.1 ความหมายของพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ 5 2.1.2 แนวคดเกยวกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ 6

2.2 แนวคดพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ 12 2.2.1 ความหมายของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ 12 2.2.2 แนวคดเกยวกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ 12

2.3 แนวคดการถายทอดทางสงคมในองคการ 15 2.3.1 ความหมายของการถายทอดทางสงคมในองคการ 15 2.3.2 แนวคดเกยวกบการถายทอดทางสงคมในองคการ 16

2.4 พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ 20 2.5 การถายทอดทางสงคมในองคการกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ 21 2.6 การถายทอดทางสงคมในองคการกบพฤตกรรมสมาชกทดขององคการ 23

(9)

2.7 กรอบแนวคดในการวจย 25 2.8 สมมตฐานของการวจย 26 บทท 3 วธการศกษาวจย 27 3.1 ประชากรและกลมตวอยาง 27 3.2 ตวแปรทศกษา 28 3.3 นยามปฎบตการของตวแปร 29

3.3.1 พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ 29 3.3.2 พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพฯ 29 3.3.3 การถายทอดทางสงคมในองคการ 30

3.4 เครองมอทใชในการวจย 31 3.5 วธการเกบรวบรวมขอมล 34 3.6 การตรวจสอบคณภาพเครองมอทใชในการศกษา 34 3.7 สถตทใชในการวเคราะหขอมล 40 บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล 41 4.1 ผลการวเคราะหขอมลทวไปของกลมตวอยาง 41 4.2 ผลการวเคราะหขอมลเพอทดสอบสมมตฐาน 46 4.3 ผลการวเคราะหขอมลนอกเหนอสมมตฐาน 50 บทท 5 การสรปและอภปรายผล 54 5.1 การสรปและอภปรายผลตามขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม 54 5.2 การสรปและอภปรายผลการทดสอบสมมตฐาน 54

5.2.1 การสรปและอภปรายผลตามสมมตฐานท 1 55 5.2.2 การสรปและอภปรายผลตามสมมตฐานท 2 56 5.2.3 การสรปและอภปรายผลตามสมมตฐานท 3 57

5.3 การสรปและอภปรายนอกเหนอสมมตฐาน 58 5.4 จดเดนของงานวจย 59 5.5 ขอจ ากดของงานวจย 59 5.6 ขอเสนอแนะเพอการประยกตใช 60 5.7 ขอเสนอแนะเพอการวจย 61 บรรณานกรม 62

(10)

ภาคผนวก 69 ภาคผนวก ก แบบสอบถาม 70 ประวตผเขยน 79

(11)

สารบญตาราง

ตารางท หนา 3.1 ตวอยางแบบสอบถามพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ 32 3.2 ตวอยางแบบสอบถามการถายทอดทางสงคมในองคการ 33 3.3 ตวอยางแบบสอบถามพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ 34 3.4 ผลการวเคราะหคณภาพของแบบสอบถามพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ 36 3.5 ผลการวเคราะหคณภาพของแบบสอบถามการถายทอดทางสงคม 37 ในองคการ 3.6 ผลการวเคราะหคณภาพของแบบสอบถามพฤตกรรมการเปนสมาชกทด 39 ขององคการ 4.1 จ านวนและรอยละของลกษณะกลมตวอยางจ าแนกตามเพศและ 42 สถานภาพสมรส 4.2 จ านวนและรอยละของลกษณะกลมตวอยางจ าแนกตามระดบการศกษา 43 รายได องคการทท างาน 4.3 แสดงจ านวนและรอยละของลกษณะกลมตวอยางจ าแนกตามต าแหนงงาน 44 4.4 แสดงจ านวนและรอยละของลกษณะกลมตวอยางจ าแนกตามโรคประจ าตว 45 การออกก าลงกาย การอบอนรางกายกอนออกก าลงกาย และการผอนคลายรางกาย หลงออกก าลงกาย 4.5 แสดงคาต าสด คาสงสด คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยาง 46 จ าแนกตามอาย และอายงาน 4.6 ผลการวเคราะหสมประสทธสหสมพนธระหวาง พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ 47 กบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการทงโดยรวมและรายดาน 4.7 ผลการวเคราะหสมประสทธสหสมพนธ ระหวางองคประกอบยอยของ 49 การถายทอดทางสงคมในองคการ กบองคประกอบยอยของ พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ

(12)

4.8 ผลการวเคราะหสมประสทธสหสมพนธ ระหวางองคประกอบยอยของ 50 การถายทอดทางสงคมในองคการ กบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ รายดาน 4.9 วเคราะหอ านาจในการท านายพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ (HP) โดย 51 การถายทอดทางสงคมในองคการ (OSO) 5 ขน 4.10 วเคราะหอ านาจในการท านายพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ (OCB) 51 โดยการถายทอดทางสงคมในองคการ (OSO) 5 ขน 4.11 ผลการวเคราะหความแตกตางการถายทอดทางสงคมในองคการ 52 พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ระหวางเพศ 4.12 ผลการวเคราะหความแตกตางการถายทอดทางสงคมในองคการของ 53 พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ระหวางอาย 5.1 แสดงความแตกตางระหวางปจจยสวนบคคล และตวแปรตน 58

(13)

สารบญภาพ

ภาพท หนา

2.1 Health Behavior and Health Education. 6 2.2 The Health Promotion Model. 9 2.3 A multi-level process model of organizational socialization. 13 2.4 The Five Phases of a Crisis Organizational Socialization Process. 17 2.5 กระบวนการถายทอดทางสงคมในองคการ 20 2.6 กรอบแนวคดการวจย 25

1

บทท 1

บทน า

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา

ประชาชนชาวไทยจ านวนมาก มการละเลยการดแลสขภาพของตนเอง สงผลใหรางกายมสขภาพออนแอ เปนเหตท าใหเกดการสะสมโรคภยไขเจบตางๆ แผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 11 (2555) มขอมลเชงประจกษชใหเหนถงการขาดความใสใจในการดแลสขภาพของคนไทยอาย 15 ปขนไป พ.ศ. 2551-2552 โดยพบวา มสภาวะน าหนกเกนและอวน (BMI 25 กก./ตร.ม) รอยละ 34.7 (17.6 ลานคน) อวนลงพง (รอบเอว ≥ 90 ซม. ในชาย และ ≥ 80 ซม. ในหญง) ในรอยละ 32.1 (16.2 ลานคน) จากสถตการเปนโรคอวนในขางตน ท าใหทราบถงการขาดการดแลเอาใจใสตอสขภาพรางกายของตนเอง ท าใหเปนบอเกดของโรคภยไขเจบตางๆ โดยพบวามการเขารบการรกษาจากการเจบอนเกดจากโรคมะเรง โรคหวใจ หลอดเลอดสมอง เบาหวาน และความดนโลหตสงเพมสงขนจากป 2548-2551 เปน 1.2-1.6 เทา ปญหาเหลานน าพามาซงความเจบปวย ภาวะโรคแทรกซอน พการ อนจะสงผลกระทบตอหนวยธรกจ รวมถงท าใหบคลากรมประสทธภาพและประสทธผลในการท างานลดลงจากสภาวะการเจบปวยตางๆ ชยสทธ สรยจนทร (2551) ไดท าการศกษาเกยวกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ พบวา องคการทกแหง เมอมการพฒนาความร ทกษะในการท างานของบคลากรในองคกรแลว กมความจ าเปนทจะตองมแนวทางในการสงเสรมพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพใหกบบคลากรในองคกรใหเพมมากยงขน เพอลดปญหาความเจบปวย และเปนแนวปฎบตในการด าเนนชวตใหบคลากรในองคการมคณภาพชวตทดขน มสขภาพกายและสภาพจตใจทความสมดลและมความสข

การรกษาหรอสรางพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกายและสขภาพจต (Health and Mental Health Establishment Behaviors) Pender (1996) อาจารยและนกวจยทางดานการพยาบาลไดเสนอแนวทางใน โดยใชหลก 6 ประการ คอ (1) ดานความรบผดชอบตอรางกาย (2) ดานกจกรรมออกก าลงกาย (3) ดานโภชนาการ (4) ดานสมพนธภาพ (5) ดานการพฒนาทางดานจตวญญาณ และ (6) ดานการจดการกบความเครยด ซงหลก 6 ประการดงกลาว หากบคลากรวยท างาน ยดถอปฏบตกจะท าใหเกดผลดตอสขภาพรางกายของตนเอง และเกดผลบวกทางดานจตใจดวย การสรางพฤตกรรม

2

สรางเสรมสขภาพฯ ดงกลาวมาน จงเปนหนาทประการหนงของนกพฒนาทรพยากรมนษยในองคการ ซงควรใสใจและหาวธการสงเสรมใหบคลากรวยท างานยดถอปฏบต

หนาทหลกของนกพฒนาทรพยากรมนษย บงอร โสฬส (2538) ระบไววา คอ การสรางเสรม ปองกน และแกไข ดานทกษะ ลกษณะทางจต และพฤตกรรม เพอใหบคลากรขององคการมศกยภาพและคณภาพชวตทด สามารถปรบตวไดทนกบสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป หากพจารณาสภาพแวดลอมในปจจบน กลาวไดวา ประเทศไทยไดรบอทธพลจากเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ ทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ท าใหมนษยจ าเปนทจะตองมการเปลยนแปลงและพฒนาตามความกาวหนาของเทคโนโลยไปดวย Marquardt (2005) ไดสรปไววา การเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยการสอสาร ตลอดจนการคมนาคมททนสมย ท าใหโลกมการพฒนาไปอยางรวดเรวในหลายๆ ดาน ไมวาจะเปนทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง วฒนธรรม ประเพณตางๆ ท าใหมนษยจ าเปนตองมการปรบเปลยนพฤตกรรม และท าใหตนเองสามารถปรบตวใหเขากบกระแสโลกาภวฒนทเปลยนแปลงไป วชย โถสวรรณจนดา (2554) ไดกลาวถงประเดนทางดานการพฒนาทรพยากรมนษยเพอท าใหเกดความสามารถในการปรบตวใหทนกบกระแสโลกาภวฒน วา หลายๆองคการตางมการใหความส าคญกบการพฒนาทรพยากรมนษยเปนอยางมาก เพราะมนษยเปนปจจยทท าส าคญทสด และมคณคาในการท าใหองคกรสามารถขบเคลอนไดอยางมประสทธภาพ และเปาหมายส าคญของหลายๆ องคกร คอ การสงเสรมและสรางศกยภาพทพงประสงค เพอท าใหบคลากรทปฏบตงานในองคกรนน สามารถมความร มทกษะ มความสามารถทเหมาะสมกบบทบาทหนาท และต าแหนง รวมไปถงความรบผดชอบของตน เพอท าใหใหงานทไดรบมอบหมายมา มประสทธภาพสงสด

โดยทวไปการพฒนาทรพยากรมนษยเนนเปาหมายไปทประสทธภาพและประสทธผลการท างานทสงสด นกพฒนาทรพยากรมนษยมกใหความส าคญกบการพฒนาทกษะและพฤตกรรมการท างาน รวมถงพฤตกรรมนอกเหนอการท างานทเรยกวาพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ (Organization Citizenship Behaviors: OCB) ซง Organ (1991) เปนผ หนงทไดแสดงถงแนวคดทางดาน “พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคกร (Organization Citizenship Behaviors : OCB)” วาประกอบดวยพฤตกรรมยอย 5 พฤตกรรม คอ (1) พฤตกรรมการใหความชวยเหลอ (Altruism) (2) พฤตกรรมความส านกในหนา ท (Conscientiousness) (3) พฤตกรรมความอดทนอดกล น (Sportsmanship) (4) พฤตกรรมการค านงถงผอน (Courtesy) และ (5) พฤตกรรมการใหความรวมมอ (Civic Virtue) ซงพฤตกรรมทกลาวมานเปนพฤตกรรมทอยนอกเหนอจากการทสมาชกในองคกรหรอบคลากรไดรบมอบหมายในการท างาน แตเปนปจจยทจะท าใหบคลากรในองคกรสามารถน ามาใชในการสนบสนน และท าใหเกดการมสวนรวมในการท างาน เพอท าใหเกดประสทธภาพใน

3

การท างานทเพมมากยงขน การศกษาครงนนอกจากสนใจศกษาพฤตกรรมการเสรมสรางสขภาพกายและสขภาพจต จงเหนวาควรศกษาพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการพรอมกนไป เพอตรวจสอบความสอดคลองของการพฒนาทรพยากรมนษยทเกยวของกบพฤตกรรมสองประเภทน

ส าหรบวธการในการพฒนาทรพยากรมนษยแบบหนงทมการกลาวถง เรยกวา การถายทอดทางสงคมในองคกร (Organization Socialization) ซงเปนกระบวนการทองคกรมการจดหรอสงเสรมใหบคลากรวยท างานเกดการเรยนร และสงตอความรรวมกน เชน การสอนงาน การเปนพเลยงใหกน เพอใหบคลากรวยท างานมทกษะ เจตคต คานยม ตลอดจนวฒนธรรมการท างานทด (บงอร โสฬส, 2538) ซงการถายทอดทางสงคมนน เกดขนไดทงทางตรงจากการจดอบรมตางๆ (Training) หรอ ทางออมจากการซมซบผานตวแบบ (Role Model) การถายทอดทางสงคมจะเรมตงแตกอนเขาท างาน (Investigation) จากการไดยนค าบอกเลาตอๆกนมาตลอดไปจนถงขนจดจ าความหลง (Remembrance) จากการบอกเลาพฤตกรรมอนดใหเปนตวแบบแกบคลากรยคหลง และท าใหบคลากรในองคกรมการเรยนร เปลยนแปลงแนวทางการประพฤตปฎบต ทศนคตตางๆ อยางมความสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกนกบทศทางขององคกร โดยเปนไปตามล าดบขน คอ ขนบรรจเขาท างาน ขนเรยนร และขนยอมรบและด ารงรกษา ทงนการถายทอดทางสงคม เปนกระบวนการหลายขนตอนทเปดใหสมาชกในกลมสงคมหรอองคกร สามารถฝกฝนและพฒนาตนเอง รวมถงการสงตอภมความรเพอท าใหสมาชกคนอน หรอผทท างานรวมกนไดรบความร อนจะเกดประโยชนในการท างานได เชน การฝกอบรม การสอนงาน การมพเลยงส าหรบพนกงานทมาปฏบตงานใหม รวมไปถงการน าบคลากรวยท างาน ไปศกษาดงานเพมเตม ท าใหเกดการสงเสรมความร และทกษะในการท างานทเพมมากยงขน โดยเฉพาะเกดความผกพนกบกลมสงคมทเกยวของ (Deaux & Wrightsman, 1988, อางถงใน บงอร โสฬส 2538) ในท านองเดยวกน Baron and Greenberg (1990, อางถงใน อจนา เตมย, 2554: 23) อธบายวา การถายทอดทางสงคมในองคการ ท าใหพนกงานหรอบคลากรวยท างานเกดการเรยนรรวมกนภายในองคการ และท าใหเกดการปรบตวเพอใหสามารถเขาสงคม และกบสภาพแวดลอมตางๆ ในองคการได ซงสงผลท าใหเกดพฤตกรรมองคการทด ทงในดานพฤตกรรมการท างาน พฤตกรรมทางสงคม และพฤตกรรมอนๆ

ดงทกลาวมาน ท าใหผวจยสนใจทจะท าการศกษาใหกระจางชดถง ความเกยวของสมพนธระหวาง การถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคกรของบคลากรวยท างาน โดยเนนศกษากบกลมตวอยางพนกงานองคกรทเขามาใชบรการในฟตเนสทวไปเปนประจ า โดยกลมตวอยางจะเปดกวางทางดานอาชพ ปญหาดานสขภาพ และสถานภาพทางการเงน เนองจากกลมตวอยางดงกลาวเปนกลมตวอยางทแสดงใหเหนถงการมพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพดานการออกก าลงกาย (Physical Activity) อยางชดเจน

4

1.2 วตถประสงคของการศกษา

การวจยครงนมวตถประสงคของการศกษา คอ 1.2.1 เพอศกษาท าความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกายและสขภาพจตของ

บคลากรวยท างาน 1.2.2 เพอศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพกบพฤตกรรมการ

เปนสมาชกทดขององคกร 1.2.3 เพอศกษาความสมพนธระหวางการถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมการ

สรางเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคกรของบคลากรวยท างาน

1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.3.1 ท าใหทราบถงองคประกอบของพฤตกรรมการเสรมสรางสขภาพกายและสขภาพจตของบคลากรวยท างาน

1.3.2 ท าใหทราบถงความสมพนธระหวางพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคกร

1.3.3 ท าใหทราบถงความสมพนธระหวางการถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคกรของบคลากรวยท างาน

1.3.4 ไดผลทสามารถใชเปนแนวทางในการพฒนาหรอเพมพนพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคกรของบคลากรวยท างานตอไป

5

บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

การวจย เรอง การถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของบคลากรวยท างาน ในครงน ผวจยไดท าการประมวลเอกสารและงานวจยทเกยวของกบตวแปรทศกษา อนไดแก พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ และการถายทอดทางสงคมในองคการ ซงสามารถน าเสนอรายละเอยดความหมายและแนวคดทเกยวของกบตวแปร ตลอดจนความสมพนธระหวางตวแปรเพอตงสมมตฐานและน าเสนอเปนกรอบแนวคดของการวจยครงน โดยล าดบดงตอไปน

2.1 พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ 2.2 พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ 2.3 พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ 2.4 การถายทอดทางสงคมในองคการ 2.5 การถายทอดทางสงคมในองคการกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ 2.6 การถายทอดทางสงคมในองคการกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ 2.7 กรอบแนวคดในการวจย 2.8 สมมตฐานของการวจย

2.1 พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ

2.1.1 ความหมายของพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ ประเวศ วะส (2545) ไดกลาวถง พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพวาหมายถง (1) การ

กระท าทแสดงถงความรบผดชอบตอสขภาพ เชน การออกก าลงกายทท าใหรางกายมสภาวะสมบรณพรอม มความแขงแรง เตบโต อวยวะตางๆ ท างานไดเปนปกต การโภชนาการ คอ รจกเลอกรบประทานอาหารทมประโยชนในปรมาณทพอเหมาะและเพยงพอกบความตองการของรางกาย รวมถงการพกผอนทเพยงพอ และ (2) การปฏบตตนทชวยสรางเสรมใหตนเองมความสข มสมพนธภาพอนดกบบคคลอนในสงคม มความฉลาดทางอารมณ (EQ) มการพฒนาทางจตวญญาณ

6

เชน การนงสมาธ ฝกคดอยางเปนระบบ และการขจดความเครยด เชน การฝกคดบวกตอสงตางๆ ทงน ประเวศ วะส (2545) ไดกลาวถง การมพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพนนวา จะตองท าใหบคคลนนเกดความรและความเขาใจในการดแลรกษาสขภาพรางกายของตนเองใหด มการเตรยมความพรอมท งทางดานรางกาย อารมณ ความรบผดชอบตอสขภาพ (Health Responsibility) กจกรรมการออกก าลงกายทด (Physical Activity) โภชนาการทด (Nutrition) สมพนธภาพระหวางบคคลอนทด (Interpersonal Relation) การขจดความเครยด (Stress Management) เปนตน ซงในตางประเทศ Pender (1996) ระบวา ความคดเหน ทศนคต หรอความมงมงในการรบรการรกษาสขภาพ สงผลท าใหเกดพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพในบคคลนนๆ ตอเนองไป โดยมแนวคดทเกยวของดงจะไดกลาวถงตอไป

2.1.2 แนวคดเกยวกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ

Glanz, Rimer, & Lewis. (2002) ไดมการน าเสนอแนวคดเกยวกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพทเกดขนในองคการ วา พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพทจะท าใหเกดประโยชนสงสด คอมคณภาพชวตทดนน จะมปจจยทส าคญ 2 สวน คอ (1) ความรเรองสขภาพ (Health Education) และ (2) นโยบายของการสงเสรมสขภาพในองคการ (Policy Regulation Organization) ซงสามารถน าเสนอไดตามแผนภาพตอไปน

ภาพท 2.1 : Health Behavior and Health Education แหลงทมา : Glanz, Rimer, & Lewis, 2002.

7

แผนภาพดงกลาวแสดงใหเหนวา การมสขภาพดเปนปจจยส าคญทจะท าใหบคลากรในองคการ สามารถมคณภาพชวตทดในการท างาน ซงองคการทกแหงควรมความตระหนกและใหความส าคญกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของบคลากรในองคการเปนอยางมาก เพราะการทบคลากรมสขภาพรางกายทแขงแรงด จะท าใหองคการไดรบประโยชนจากการทบคลากรคนนน ไมขาดงาน และมศกยภาพทจะท างานไดอยางเตมท เตมประสทธภาพ เตมความสามารถ ซงพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพตามแนวคดน จะเนนทการเสรมสรางความรของบคลากรใหรวา การสงเสรมสขภาพทถกตองเปนอยางไร มปจจยอะไรบางทสงผลกระทบตอสขภาพรางกายของตนเอง และองคการจะตองพจารณาวา นโยบายในการบรหารองคการในปจจบน จะท าใหสขภาพรางกายของบคลากร เกดผลทางลบหรอเปนอนตรายตอสขภาพหรอไม ดวยการศกษาพฤตกรรม และวถการด ารงชวตของบคลากรในองคการ รวมไปถงสภาพแวดลอมในองคการ เพอท าใหทราบวา บคลากรคนนน มความเสยงตอปญหาสขภาพหรอไม และจะไดน ามาเปนขอมลในการวางแผนการพฒนาสขภาพของบคลากรในอนาคต Pender (1982) ไดเสนอแนวคดเกยวกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพไววา การเกดพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพทดตอบคคลหรอมนษยนน จะตองอาศยปจจยทเกยวของอยางนอย 2 ประเภท คอ ปจจย ท เ กด ขนภายในตวบคคล ( Individual Characteristics) ทไดรบมาจากประสบการณ คานยม ความรสกนกคด ทศนคต และพฤตกรรมของบคคลรอบขาง เปนตน รวมไปถง ปจจยทเกดขนจากพฤตกรรมทมการก าหนดเงอนไขไว (Behavior Specific Cognitions and affect) ซงสวนใหญเปนปจจยภายนอกทจะท าใหเกดผลกระทบตอบคคลนนในการรกษาสขภาพ เชน สภาพการณทางการเงน เพอนรวมงาน ครอบครว คานยมหรอบรรทดฐานทางสงคมตางๆ เปนตน ทงนผลลพธจากปจจยภายในและภายนอกทเกดในรปของพฤตกรรม (Behavior Outcome) จะสงผลท าใหบคคลนนเกดพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพทเปนไปในทางบวกหรอทางลบกได การศกษาของเพนเดอร (Pender) ในระยะแรกทน าเสนอแนวคดนใหความสนใจเพยงแคพฤตกรรมของปจเจกบคคลในการปองกนโรคตางๆ แตตอมามการพฒนาตอยอดขนมาเรอยๆ จนในป ค.ศ.1982 เพนเดอรจงไดท าแบบจ าลองการสรางเสรมสขภาพส าเรจ ซงในแบบจ าลองนไมไดใหความส าคญเพยงแค พฤตกรรมของปจเจกบคคลในการปองกนโรค แตยงครอบคลมถงการยกระดบและเสรมสรางสขภาพของแบบจ าลองของ Pender (2006) (ดงแสดงในภาพ 2.2) ไดแบงองคประกอบหลกๆ เปน 3 องคประกอบอนไดแก ลกษณะเฉพาะและประสบการณสวนบคคล ความคดและอารมณตอพฤตกรรม และผลดานพฤตกรรม ทมความส าคญและมอทธพลตอพฤตกรรมสขภาพ โดยมรายละเอยดทส าคญ ดงตอไปน

8

1. ลกษณะเฉพาะและประสบการณสวนบคคล ( Individual Characteristics and Experiences) ซงองคประกอบแรกน เพนเดอร ไดเสนอถงองคประกอบยอยอก 2 ตวคอ พฤตกรรมสวนบคคล และปจจยสวนบคคล โดยองคประกอบยอยทง 2 ตวนจะมความเกยวของตอพฤตกรรมสขภาพในบางพฤตกรรมหรอเพยงบางกลมเทานน คอ

- พฤตกรรมทเกยวโยง (Prior related behavior) พฤตกรรมทเคยท าบอยๆซ าๆใน

อดตจะมอธพลโดยตรงตอการปฎบตตวในปจจบนโดยอตโนมตเนองจากการปฎบตมาบอยๆจะสงผลใหเกดเปนนสย จงใชความตงใจและใสใจเพยงเลกนอยเทานนกสามารถปฎบตพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพไดโดยงาย

- ปจจยสวนบคคล (Personal Factors) ประกอบดวยองคประกอบ 3 อยาง คอ (1)

ปจจยดานชววทยา เชน อาย สภาวะ คาความจปอด คาดชนมวลกาย (BMI) ความแขงแรงของรางกาย ความยดหยนของรางกาย ความสมดลรางกาย และความกระฉบกระเฉง (2) ปจจยดานจตวทยา เชน แรงจงใจ การรบรภาวะสขภาพของตน และ ความมคณคาในตนเอง (3) ปจจยดานสงคมวฒนธรรม เชน สญชาต ชาตพนธ ความเชอ การศกษา และสถานะทางสงคมเศรษฐกจ

9

ภาพท 2.2 : The Health Promotion Model แหลงทมา : Nola Pender (2006, อางถงใน เบญจมาศ สขศรเพง, 2550).

2. ความคดและอารมณตอพฤตกรรม (Behavior-Specific Cognition and Affect) เปนองคประกอบหลกในการสรางกลยทธแรงจงใจ ใหบคคลมการพฒนาปรบเปลยนพฤตกรรมของตน อนประกอบดวยองคประกอบยอยๆ อก 6 องคประกอบ คอ - การรบรประโยชนของการปฎบต (Perceived Benefit of Action)

10

- การรบรอปสรรคในการปฎบต (Perceived Barriers to Action) - การรบรความสามารถตนเอง (Perceived Self-Efficacy) - ความรสกทมตอพฤตกรรม (Activity-Related Affect) - อทธพลระหวางบคคล (Interpersonal Influences) - อทธพลจากสถานการณ (Situational Influences) 3. ผลดานพฤตกรรม (Behavioral Outcome) ซงองคประกอบนจะเกดขนโดยเปนผลลพธจาก 2 องคประกอบ กอนหนาน ซงผลดานพฤตกรรมน ประกอบดวย 3 อยาง คอ

- ความมงมนทจะปฎบตพฤตกรรม (Commitment to a Plan of Actions) คอ ความมงมนตงใจทจะท าตามแผนทวางเอาใจ โดยความตงใจทจะท าจะเปนตวผลกดนใหเกดแรงจงใจในการปฎบตพฤตกรรมสขภาพโดยตรง - ความจ าเปนอนและทางเลอกอนทเกดขนในขณะนน (Immediate Competing Demands and Preferences) คอ พฤตกรรมทอยเหนอการควบคมตนเอง หรอ แผนการปฎบตพฤตกรรมสขภาพ อนเกดจากปจจยภายใน เชน ความพอใจ ความชอบ ความเคยชน หรอปจจยภายนอก เชน ความตองการของคนอน หรอมเหตจ าเปนทท าใหตองเลอกทางเลอกอนนอกเหนอจากการปฎบตตามแผนทวางไว แตอยางไรกดความจ าเปนอนและทางเลอกอนนนไมควรเกดขนบอย หากมบอยเกนไปควรทจะกลบมายอนพจารณาดวาเปนเพราะพยายามหาเหตมาอางเพอทจะไมปฎบตพฤตกรรมสขภาพหรอไม - พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ (Health Promoting Behavior) คอเปาหมายของโมเดล เปนตวบงชถงความส าเรจของผปฎบต ผทสามารถท าไดส าเรจจะน าพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพมาปรบใชเขากบชวตประจ าวน ท าใหมสขภาวะทางกายและใจทดขน รางกายท างานไดสมบรณมสมรรถภาพทด และมคณภาพชวตทดขนในทกชวงการพฒนาการ

ลดาวลย ประทปชยกร (2551) ศกษากระบวนการสงเสรมพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ พบวา แนวคดของ Pender (2006) และ Glanz, Rimer, & Lewis. (2002) สามารถน ามาใชในการปรบปรงและพฒนาพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพในองคการตางๆ ได โดยอาศยหลกวธทส าคญ 6 ประการ คอ

11

1. การเจรญทางจตวญญาณ คอ การทบคคลจะมการตงเปาหมาย และแนวคดตางๆ ของตนเองไวอยางชดเจน รวมไปถงการทบคคลนนๆ จะใชความอดทน อดกลนตอสงตางๆ การสวดมนต ภาวนา เพอท าใหตนเองเกดก าลงใจในการท าใหเกดการสรางเสรมสขภาพทตนเองปรารถนาไว เปนตน

2. การมสมพนธภาพระหวางบคคล คอ การทบคคลนนๆ ไดรบและใหค าปรกษาและ ก าลงใจกบบคคลรอบขาง เพอนรวมงาน อกทงบคคลอนๆ ในทกดาน ไมวาจะเปนในทางทดหรอไมกตาม รวมถงการแกไขปญหารวมกน มความยนด มความคดเหนในทางบวก เพอท าใหตนเองนน เกดความรสกทด มสขภาพทด และสงผลตอรางกายทดตามไปดวย

3. โภชนาการ คอ การทบคคลน น มการรบประทานอาหารทด มคณภาพ มสารอาหารครบ 5 หม เพอท าใหรางกายของตนเอง มสขภาพทด ลดอาการเจบปวยจากการขาดสารอาหารตางๆ ได

4. การจดการความเครยด คอ การทบคคลพยายามทจะลด ละ เลกสงตางๆ ทท าใหเกดความเครยด เพอท าใหสขภาพจตของตนเอง เปนในในทางทด มการยกระดบจตใจ โดยใชกระบวนการตางๆ เชน การสวดมนต ไหวพระ ท าบญ การปลอยวาง การฝกท าสมาธ และการมใจรกเมตตา กรณา เปนตน

5. ความรบผดชอบตอสขภาพ คอ การทบคคลมการใหความส าคญกบการดแลรกษารางกายของตนเองใหแขงแรง เชน การไปตรวจรางกายประจ าป การปฏบตตามค าแนะน าของแพทย ในการดแลรกษาสขภาพรางกายของตน รวมไปถงการตรวจสอบความผดปกตของรางกาย เพอปองกนการเกดโรคตางๆ ในอนาคต เปนตน

6. กจกรรมทางกายหรอการออกก าลงกาย คอ การทบคคลนน มการออกก าลงกายเปนประจ า เพอท าใหรางกายไดมการใชแรงอยางเหมาะสม และท าใหเกดการลดสภาวะทจะท าใหเกดโรคตางๆ เชน โรคอวน หรอโรคหวใจตางๆ ได

การศกษาพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพในการวจยน ใหความหมายการสรางเสรมสขภาพทางกายและทางจต วาคอ การกระท าทแสดงถงความรบผดชอบตอสขภาพทางดานรางกายและท าใหตนเองมความสขทางดานจตใจ โดยใชหลกวธของ ลดาวลย ประทปชยกร (2551) ทมาจากแนวคดของ Pender (2006); Glanz, Rimer, & Lewis. (2002) ซงประกอบดวย การสรางเสรมสขภาพทางกาย ไดแกการมโภชนาการทด การมความรบผดชอบตอสขภาพ และ การมกจกรรมทางกายหรอการออกก าลงกาย กบการสรางเสรมสขภาพทางจต ไดแก การเจรญทางจตวญญาณ การม

12

สมพนธภาพทดระหวางบคคล และการจดการความเครยด ซงบคคลทมสขภาวะทางกายและทางจตทดกยงเกยวพนถงผลการท างานทดขน มประสทธภาพมากขน (ลดาวลย ประทปชยกร, 2551)

2.2 แนวคดพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ

2.2.1 ความหมายของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ เปนแนวคดหนงทมาจาก Katz (1964) ท

เสนอแนะวา สมาชกในองคการทกคน ทกระดบไมวาจะเปนหวหนางาน ผบรหาร ผปฏบตงานทกคนมการปฏบตและใหความส าคญกบการเปนสมาชกทดขององคการใน 3 ดาน คอ (1) ดานระบบงาน (2) ดานบทบาทหนาท และ (3) ดานความคดสรางสรรค โดยในแตละดานนน สมาชกในองคการ จะมลกษณะการปฏบตทแตกตางกนตามบทบาทหนาทและความรบผดชอบตางๆ ตอมา Organ (1991) พจารณาในอกมมหนงวา พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการน นเปนพฤตกรรมนอกเหนอค าสง หนาท ซงตวพนกงานเองยนดทจะปฎบตและพฤตกรรมทวานนเปนประโยชนตอองคการดวย และการศกษาของ ทพยวรรณ มงคลดกลากล (2554) ยงศกษาพบวา พฤตกรรมดงกลาว เปนพฤตกรรมทจะสงเสรมท าใหสมาชกในองคการทงหมด เกดความรวมมอ รวมใจในการท างาน อกทงจะตองไดรบการสนบสนนจากบคคลรอบขาง หรอผบรหารองคการ เพอประโยชนในการบรหารจดการและสนบสนนปจจยตางๆ ในองคการทางหนงดวย

ดงกลาวขางตนสามารถสรปไดวา พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ เปนพฤตกรรมอนพงประสงคท พนกงาน บคลากร ขององคการยนดทจะท า เพอประสทธภาพ ประสทธผล และท าใหเกดการพฒนาในเชงบวกตอตนเอง เพอนรวมงาน รวมถงองคการ แมวาจะอยนอกเหนอขอบเขตหนาทงานหรอความรบผดชอบของตน (Extra-Role Performance)

2.2.2 แนวคดเกยวกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ

แนวคดเกยวกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ตามการศกษาของ Saks และ Ashforth (1997) ไดศกษาถงพฒนาการของแนวคดพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ โดยเรมตนจากการศกษาของ Miller & Jablin, 1991 และตอยอดของนกวชาการอกหลายทานทไดใหความหมายในลกษณะเดยวกนอยาง Ostroff & Kozlowski, 1992; Holton, 1996; Bauer & Green, 1998 พบวา พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ จะมอยหลายระดบและมความแตกตางกนไปตามบรบทตางๆ

13

ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ จะเรมต งแตปจจยทางดานขนาดขององคการ โดยเรมตนจากขนาดใหญ คอ องคการทงหมด รองลงมา คอ ขนาดแผนกหรอสายงานตางๆ จนมาถงขนาดของกลมยอย ในแตละขนาดขององคการจะมสมาชกในองคการทมคณลกษณะและจ านวนทแตกตางกนออกไปตามบรบทหนาท และความรบผดชอบ ของแตละขนาดองคการ แตการทจะสงเสรมใหสมาชกในองคการมพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการไดนนตองอาศยความรวมมอในระดบองคการทจะตองมการศกษาและสนบสนนปจจยตางๆ ทจะสงเสรมและท าใหสมาชกในองคการ สามารถปฏบตงานรวมกนไดอยางถกตอง มความสข หรอเปนไปในทางบวก โดยใชกระบวนการตางๆ เชน การฝกอบรมใหความร หรอการเฝามองการท างานของบคคลกรรายบคคล ท าใหเหนปญหาหรอจดดอยในการท างานของสมาชกในองคการ เพอน ามาเปนขอมลไปใชในการจดแนวทางการฝกอบรมทมความเหมาะสม และน าไปสการก าหนดเปนกลยทธในการเรยนรทจะมงท าใหสมาชกในองคการ มพฤตกรรมทพงประสงค ตอบสนองตอความตองการและเปาหมายขององคการทไดก าหนดไวสงสดได

ภาพท 2.3 : A multi-level process model of organizational socialization. แหลงทมา : Saks & Ashforth, 1997: 239.

Podsakoff, Ahearne, & MacKenzie (1997) ไดศกษาเกยวกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการทจะท าใหเกดประสทธภาพ และคณภาพในการปฏบตงานขององคการ พบวา แนวคดดงกลาว มรากฐานแนวคดมาจากการศกษาของ Organ (1991) ทไดมการระบวา

14

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการเปนแนวคดทจะท าสมาชกในองคการทกคนเกดการมสวนรวมในการท างาน และมปฏสมพนธในทางทด มการรวมกนแกไขปญหาอปสรรคตางๆ เพอใหการท างานนนเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล และจากการศกษาของ Zhang (2011) พบวา องคการทน าแนวคดเกยวกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการมาใชในการบรหารนน จะท าใหเกดประสทธภาพ และประสทธผลในการท างานรวมกนของสมาชกในองคการเพมมากยงขน คดเปนรอยละ 20 นอกจากนนการศกษาดานพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการท Organ ไดศกษานนยงมวตถประสงคเพอสรางแนวทางในการบรหารทรพยกรบคคลในองคการใหกบองคการภาคธรกจ และภาคเอกชนตางๆ ส าหรบหวหนางาน และผอยใตบงคบบญชา ใหสามารถท างานรวมกนไดอยางด มความสข และตอบสนองจดมงหมายสงสดขององคการได ซงองคการสามาถน าแนวคดอนๆ เขามาประยกตกบแนวคดนเพอใหเกดเปนแนวทางปฎบตทสอดคลองกบนโยบายขององคการได

พฤตกรรมการเ ปนสมาชก ท ดขององคการตามแนวคดของ Organ (1991)

ประกอบดวยพฤตกรรม 5 ดาน คอ 1. พฤตกรรมการใหความชวยเหลอ (Altruism) หมายถง การแสดงความชวยเหลอตอ

ผรวมงาน ในเรองทเกยวของกบงานหรอองคการ โดยจะเปนพฤตกรรมทเกดขนโดยทนทเมอเกดปญหาขนไมวาจะเปนชวยใหการปรกษา และค าแนะน าในงาน หรอสอนการใชเครองมอตางๆเพอใหเกดประโยชนตอองคการ

2. พฤตกรรมการค านงถงผอน (Courtesy) คอ การกระท าทแสดงถงการเคารพสทธ และค านงถงผอนเพอหลกเลยงปญหาทอาจจะเกดขน เนองจากการท างานในองคการนนไมสามารถทจะท างานไดทกอยางดวยคนเพยงคนเดยว บคลลากรจ าเปนตองพงพาอาศยซงกนและกน การกระท าใดๆกจะสงผลกระทบตอบคลากรทอยรวมกน จงตองค านงถงผลกระทบจากการท างานของตน ทงปองกนไมท าใหเกดปญหากบคนอน

3. พฤตกรรมความอดทนทดกลน (Sportsmanship) เปนการทพนกงานสามารถอดทนตอปญหาตางๆทเกดขน ทงจากเพอนรวมงาน ระบบ รวมถงหวหนางาน อยางเตมใจ อาจเพราะไมอยากเพมภาระ สรางบรรยากาศทไมดในการท างานใหกบบคคลทรวมงานดวย หรอหลกเลยงทจะสรางความขดแยงภายในองคการกตาม

4. พฤตกรรมการใหความรวมมอ (Civic Virtue) เปนการกระท าแสดงถงการมสวนรวมในการด าเนนงานขององคการ ทงนโยบาย กจกรรม ประกาศตางๆ และรกษาภาพลกษณขององคการ โดยมใชเพยงแคการแสดงความเหน แตรวมถงการลงมอปฎบตดวย

15

5. พฤตกรรมความส านกในหนาท (Conscientiousness) เปนการแสดงออกในการตอบสนองตอกฎระเบยบ นโยบายขององคการอยางเครงครด รวมถงมความทมเทรบผดชอบตอบทบาทหนาทของตนเองในองคการอยางเตมใจ ไมพยายามหลกเลยงการปฎบตงาน

แนวคดดานพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของ Organ (1991) นนเปนแนวคดทมการน ามาใชกนอยางแพรหลายและมความครอบคลมในหลายดาน แตละดานนนกลาวไดวาเปนหวใจส าคญของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ และยงเปนแบบวดทมความนาเชอถอถกน ามาใชและตอยอดในหลายๆ งานวจย เชนงานวจยของ เมธ ศรวรยะเลศกล (2542) พนดา ทองเงา (2548) หรอ Podsakoff & MacKenzie (2006) ทไดน าเอาแนวคดพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของ Organ มาปรบปรงพฒนาและเพมเตมปจจยทจะท าใหเกดพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการจนสามารถแบงออกมาไดเปน 7 ดาน และงานวจยของ ทพยวรรณ มงคลดกลากล (2554) ทน ามาใชวดกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในกลมตวอยางทเปนพยาบาลวชาชพ ในงานวจยครงนผวจยจะขอน าแนวคดหลกของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการทแบงออกเปน 5 ดาน ซงไดรบการยอมรบกนอยางแพรหลายของ Organ (1991) มาใชเปนแนวคดหลกของการศกษาในครงน

2.3 แนวคดการถายทอดทางสงคมในองคการ

2.3.1 ความหมายของการถายทอดทางสงคมในองคการ การถายทอดทางสงคม เปนแนวคดหนงทมาจากการศกษาของนกคดและนกวชาการ

ตางๆ ซง Schein (1978) และ Feldman (1981) ไดเสนอแนวคดทฤษฎการถายทอดทางสงคมในองคการสรปไดวา การทองคการแตละแหงจะมการรบบคคลเขามาท างาน จะตองอาศยปจจยในหลายๆ ดาน เพอทจะท าใหบคคลเหลานนสามารถปฏบตงานในองคการใหประสบความส าเรจ และเกดประสทธภาพ เชน ปจจยทางดานประสบการณทถอไดวาเปนปจจยทมความส าคญหนง และยงมปจจยอนๆ อก ไมวาจะเปนผลตอบแทน ความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน ความสมพนธระหวางหวหนางาน การตดตอสอสาร รวมไปถงพฤตกรรมทบคลากรในองคการทกคนไดมการประพฤต ปฏบต และมสวนรวมในการปฏบตงานในองคการ เปนตน

เมอไมนานมาน Lalonde (2016) ไดกลาวถงการถายทอดทางสงคมวา องคการจะตองตระหนกและใหความส าคญกบปจจยตางๆ เชน การศกษาถงสภาพปญหาอปสรรคตอการถายทอดทางสงคม การเตรยมการรบมอ การแกไขปญหาตางๆ เพอท าใหบคลากรในองคการ สามารถมสวนรวมและมการใชการถายทอดทางสงคมมาสการท างานใหมากทสด ประมาณ 40 ปมาแลว

16

นอกจากนน Van Maanen (1979) ไดใหความหมายของการถายทอดทางสงคมในองคการวา เปนการสงตอความรในเรองของ คานยม (Value) บรรทดฐาน (Norms) ความเชอ (Belief) และทศนคต (Attitude) ซงเปนกระบวนการทเกดความเชอมโยงระหวางต าแหนง สถานะภาพในการท างาน และบทบาทบทบาทหนาทในการท างาน รวมถงความสมพนธระหวางพนกงานรนหนงสพนกงานอกรนหนง

ดงกลาวมาน ท าใหสามารถสรปไดวา การถายทอดทางสงคมในองคการ คอกระบวนการทท าใหเกดการสงตอความคด ทศนคต ความร และกระบวนการท างาน จากบคลากรรนหนงไปสบคลากรอกรนหนง ไมวาจะเปนทางตรงหรอทางออมกตาม โดยเปนทคาดหวงวาบคลากรทไดรบการถายทอด จะยอมรบและปฎบตตามไปในทศทางเดยวกน เรมตงแตทพนกงานเขามาท างานจนกระทงพนกงานออกและยงสามารถจดจ าสงตางๆทเคยไดรบและถายทอดมา อนจะสงผลท าใหเกดความตอเนองในการท างาน และเปนผลตอการบรหารงานในองคการตอไปในอนาคต

2.3.2 แนวคดเกยวกบการถายทอดทางสงคมในองคการ

การศกษาของ Lalonde (2016) ไดกลาวถงวกฤตของการถายทอดทางสงคมในองคการในยคปจจบนไววา ปจจบนเปนยคทการท างานในองคการโดยผปฏบตงานหรอบคลากรจ านวนมาก จะขาดกระบวนการถายทอดความร หรอการเขาหากนอยางถกตอง รวมไปถงความสมพนธตางๆ จะมความเปลยนแปลงไปตามยคสมย และมวฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณทเปลยนแปลงไปดวย ดงนน กระบวนการถายทอดทางสงคม จงจะตองมการปรบปรงและมการพฒนาใหเปนระบบดวยการอาศยปจจยพนฐานตางๆ ทส าคญ 5 ปจจยดงตอไปน

1) Warning signs คอ สญญาณบอกหรอสญญาณเตอนทองคการจะตองมการศกษาถงขอมลตางๆ จากการท างานรวมกนของบคลากรในองคการทงหลาย เชน สมพนธภาพระหวางเพอนรวมงานหรอผอยใตบงคบบญชา ความร ทกษะ และความสามารถทแตละบคคลมอยในงาน และทกษะในการท างานรวมกนของบคลากรตางๆ เพอท าใหทราบวา บคลากรในแตละหนวย แตละแผนกมการถายทอดทางสงคมทด หรอมอปสรรคอยางไร และน าไปสการแกไขปญหาในขนตอนตอไป

2) Preparation/ Prevention คอ กระบวนการทองคการจะตองเตรยมการปองกนหรอการลดปญหาในการท างานทมาจากการถายทอดทางสงคมในองคการทไมถกตอง หรอผดๆ โดยเปนกระบวนการทผานมาจากการศกษาในขนตอนท 1 ซงแนวทางการปองกนนน จะตองมความสอดคลองกบปญหา สอดคลองกบอปสรรคทองคการไดท าการศกษามา

17

3) Mitigation คอ การบรรเทาปญหา การลดปญหา หรอการทจะท าใหปญหาทเกยวของกบการถายทอดทางสงคมในองคการ ลดนอยลงไป จนท าใหสามารถท าใหบคลากรในองคการ สามารถถายทอดความร ทกษะ และท างานรวมกนไดอยางมความถกตอง

4) Return to normal life คอ กระบวนการทองคการจะตองท าใหการถายทอดทางสงคมสามารถน าไปใชในชวตจรงไดดงบคลากรทกคน หรอการพยายามท าใหบคลากรทกคน เชน การจดอบรม สมมนาใหบคลากรทประสบความส าเรจไดน าเสนอวา การท างานทมปญหาอปสรรคตางๆ จะเกดการแกไขปญหานนไดอยางไร และอาจจะท าไดโดยการใชวธการบรหารจดการความร มาเปนพนฐานในการแกไขปญหานน (Knowledge Management) เปนตน

5) Learning คอ การทบคลากรในองคการทกคน จะตองมการเรยนร มการศกษาหาความรเพมเตมในสงทตนเองขาดไป เชน จากการศกษาผานการสอนงานของเพอนรนพ หรอผทปฏบตมากอนอยแลว หรอไดรบการแนะน าจากหวหนางานถงการแกไขปญหาในการท างาน และวธการอนๆ เปนตน

ภาพท 2.4 : The Five Phases of a Crisis Organizational Socialization Process แหลงทมา : Lalonde, 2016: 15.

นอกจากนมแนวคดดานกระบวนการถายทอดทางสงคมทมความครอบคลมและเปนทกลาวถง คอแนวคดของ Deaux & Wrightsman (1988) ซง บงอร โสฬส (2538) ไดน ามาอธบายเปนกระบวนการถายทอดทางสงคมในองคการ มทงหมด 9 ขนโดยแบงเปนชวงการถายทอดทส าคญ 5 ระยะ กบ 4 ชวงตด สลบกนไปดงตอไปน

Warning signs Preparation/ Prevention

Mitigation

Return to normal life Learning

18

ขนท 1 ขนแสวงหาและคดเลอก (Investigation) โดยขนตอนน เปนชวงเวลาหรอระยะทองคการ ท าการศกษาเพอคนหาบคคลทมความเหมาะสมเพอรบเขาเปนบคลากรใหม โดยท าการคดเลอกบคคลทมคณลกษณะ อปนสยทเหมาะสมกบบรบทขององคการ ซงรวมถงเปนบคคลทมใจรกในการเรยนร มมนษยสมพนธทด และอนๆ ตามทองคการตองการ

ขนท 2 ขนบรรจเขาท างาน (Entry) เปนชวงตดส าหรบบคลากรทองคการรบเขามาใหม เปนชวงของการรายงานตว จดท าเอกสาร รบการปฐมนเทศ อบรม เรยนรงาน เรยนรกฎ ระเบยบ ขอบงคบตางๆ ขององคการ

ขนท 3 ขนเรยนร (Socialization/Learning) เปนชวงเวลาหรอระยะทบคลากรเขามาท างานใหม จะตองมการเรยนรในหลายๆ ดาน ไมวาจะเปนดานความรใหมในการท างาน ดานทกษะในการท างาน ดานคานยมในการท างาน ดานขนบธรรมเนยมประเพณ วฒธรมในองคการ ตลอดจนการศกษาถงอปนสยใจคอของเพอนรวมงาน หวหนางาน และบคลากรทตนเองจะตองมสวนรวมในการท างานขององคการ เปนตน โดยอาจเปนชวงของการทดลองงาน ซงหากบคลากรทมาใหม จะมทางเลอกได 2 แนวทาง คอ (1) สามารถปฏบตตนตามบรรยากาศขององคการนนๆ ได หรอ (2) ไมสามารถปฏบตตนตามบรรยากาศขององคการได และท าใหเกดการลาออกจากงานไปในชวงน

ขนท 4 ขนยอมรบ (Acceptance) เปนชวงตดทพนกงานลาออกหรอเปลยนจากสมาชกใหมเปนสมาชกโดยสมบรณ โดยมการเปลยนแปลงทงทศนคต ความคด คานยม การปฎบตตวตางๆ สอดคลองไปในทศทางเดยวกบความตองการขององคการ มความคนเคยกบเพอนรวมงาน มสทธมเสยงเทยบเทากบพนกงานทอยมากอนในระดบต าแหนงเดยวกน ตลอดจนเปดใหรบรขอมลทเปนความลบเฉพาะพนกงานภายใน

ขนท 5 ขนด ารงรกษา (Maintenance) เปนชวงเวลาหลงจากพนกงานไดเขามาเปนสวนหนงกบองคการโดยสมบรณแลว พนกงานจะท างานไปตามสญชาตญาณ ความคนเคยของตน โดยอาจละเลยถงการพฒนาตนเองใหทนตอการเปลยนแปลงจากสภาพแวดลอมรอบขาง องคการจงมกมการถายทอดดวยการกระตนใหพนกงานมการพฒนาตนเองอยางสม าเสมอ ไมวาจะเปนการจดอบรม (Training) ตางๆ และตองกระท าอยางตอเนองเพอรกษาใหพนกงานมความเพรยบพรอมทง ความร (Knowledge) ทกษะ (Skills) และทศนคต (Attitude) ทมความส าคญส าหรบการท างาน อยางไรกดองคการเองกตองไมลมทจะรบฟงขอคดเหน เปดโอกาสใหพนกงานเขามาเปนสวนหนงของการรวมวางแผนพฒนา นอกจากนยงตองค านงถงสงจงใจเพอกระตนและด ารงรกษาพนกงานเกดความกระตอรอรนทจะรวมพฒนาไปดวยกนพรอมกบองคการ เปนตน

19

ขนท 6 ขนหนเห (Divergence) เปนชวงตดทพนกงานทปฏบตงานมาระยะหนงแลว เกดความเบอหนายเกดปญหา หรออปสรรคทไมสามารถแกไขได จงท าใหพนกงานเกดความคดทจะลาออก มองหาทท างานใหม การถายทอดจงมงไปทการใหค าแนะน าปรกษา การยายแผนก หรอหมนเวยนงานใหเกดความทาทายใหมๆ ตลอดไปจนการยบย ง หรอแนะแนวทางปฏบตเพอยตการหนเหของพนกงาน

ขนท 7 ขนทบทวน (Resocialization) เปนชวงเวลาทพนกงานทคงอยกบองคการเปนพนกงานผ รผ เ ชยวชาญของอคการ องคการจะตองพจารณาถงความตองการขององคการ ความกาวหนาหรออนาคตขององคการ ตลอดจนความตองการทบคลากรในองคการตองการในดานตางๆ ไมวาจะเปนดานคาตอบแทน ความพงพอใจในการท างาน หรอสวสดการ เปนตน องคการอาจจดใหมการประชม อภปราย และวางแผนอนาคตรวมกน การอบรมความรใหมๆ เพอใหพนกงานสามารถท างานดวยเทคโนโลยททนสมย กาวหนาพรอมกนไปกบองคการ และมประสทธภาพมากยงขน

ขนท 8 ขนออกจากองคการ (Exit) เปนชวงตดทส าคญของบคลากรทปฏบตงานใน

องคการทกแหง ซงสามารถแบงการเกดขนในระดบนได 2 กรณ คอ กรณท 1 การออกจากองคการ

แบบเปนไปตามวาระ เชน การเกษยณอาย หมดงานโครงการทท าการจางงานไว และกรณท 2 การ

ออกจากองคการแบบวาระฉกเฉน เชน การลาออก หรอ เชญออก องคการจะมการเตรยมสวสดการ

หรอการสรางความประทบใจใหกบพนกงานในขนน โดยมการจดเลยงสงใหกบพนกงานเพอสราง

ความรสกทดส าหรบการรวมงานกนในอนาคตทอาจจะเกดขน หรอการเลยงสงการเกษยณอาย

ใหกบพนกงานทอายครบก าหนดเกษยณและใหพนกงานกลมนเปนตวแบบใหเกดการถายทอกทาง

สงคมแกพนกงานรนตอๆ ไป

ขนท 9 ขนจดจ ำ (Remembrance) เปนชวงเวลำทพนกงำนทออกจำกองคกำรไปแลว ซงองคกำรยงใหควำมส ำคญ ใหกำรระลกถง และใหชวยงำนขององคกำรบำง เชน ชวยเหลอองคกำรในกำรถำยทอดทกษะควำมร หรอควำมรสกตอองคกำรสคนรนตอไป อำจมอบใหเปนตวแทนในกำรชวยเหลอสงคม หรอกำรพดถงองคกำรในทำงทด พนกงำนทไดรบกำรถำยทอดทำงสงคมในองคกำรใน 4 ขนแรก มควำมผกพนตอองคกำรเพมมำกขน จนกระทงเปนสมำชกขององคกำรเตมขน เมอถงขนหนเหและไมสำมำรถด ำรงรกษำควำมเปนสมำชกได ควำมผกพนลดลงจนออกจำกกำรเปนสมำชก ดงแสดงในภำพท 2.5

20

ภาพท 2.5: กระบวนการถายทอดทางสงคมในองคการ แหลงทมา: Deaux & Wrightsman, 1988 อางถงใน บงอร โสฬส, 2538.

ส าหรบการศกษาครงนนน ผวจยไดปรบรวมขนการถายทอดทางสงคมในองคการเปน 5 ขน คอ (1) ขนบรรจเขาท างาน (2) ขนเรยนร (3) ขนยอมรบ (4) ขนด ารงรกษา และ (5) ขนลาออกและจดจ า เพอใหเหมาะสมกบการศกษากลมเปาหมายหรอกลมตวอยางทใชในการวจย คอ บคลากรวยท างาน ซงเปนบคลากรทปฏบตงานในองคการตางๆ อยแลว ซงนาสนใจศกษาการถายทอดทางสงคมในองคการทบตลากรแตละคนไดรบ

2.4 พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ งานวจยทบงชความสมพนธเกยวของระหวางตวแปรการสรางเสรมสขภาพสขภาพจต และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ เชน งานวจยของ Bolino & Turnley (2005) ทพบวาพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการนน แมจะเปนพฤตกรรมเชงบวกทท าใหปจเจกคนและองคการประสบความส าเรจตามเปาหมายรวมกน โดยองคการอาจมสงตอบแทนใหบคคลากรในรปแบบของรางวลเพอแลกกบการทบคลลากรทมเทใหกบงานและเสยสละเวลาสวนตวมาใชกบ

21

องคการ แตกมผลเชงลบในสวนของปจเจกคนคอบคคลากรจะสญเสยทงเวลาและสขภาพไป ซงสงเหลานอาจน าไปสปญหาสวนตวของบคลากรเองจนท าใหเกดผลลพธเชงลบตามมาในภายหลง นอกจากนนการศกษาของ Shi, Liu, Liu, X&Shi (2009) ไดแสดงใหเหนวาภาพลกษณของการเปนทหารทดคอการปฎบตและเชอฟงผบงคบบญชานน จดเปนพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการทมลกษณะเชงบงคบ มความสมพนธกบความเครยดเรองงานซงสงผลโดยตรงตอสขภาพทางกายและจตใจ รวมถงสงผลเชงลบตอตวบคลากรเองในระยะยาว ในประเทศไทย ชญารศม ทรพยรตน (2556) ศกษาถง พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการกบผลลพธทเกดขน พบวาพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการนนแบงออกเปน 4 ลกษณะคอ (1) พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในลกษณะของการเออเฟอเผอแผและการเหนแกประโยชนผอนเปนทตง (2) พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในลกษณะความรบผดชอบทมตอขอผกมดและการแลกเปลยนผลประโยชนระหวางกน (3) พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในลกษณะเชงเครองมอเพอประโยชนสวนตน และ (4) พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในลกษณะของเชงบงคบทเกดจากความกดดน นนคอพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการมทงผลเชงบวกและเชงลบ ซงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในลกษณะของเชงบงคบทเกดจากความกดดน กลายมาเปนบรรทดฐานในองคการตรงขามกบแนวคดดงเดมของ Organ (1988) ทกลาววาเปนพฤตกรรมในเชงอาสาทท าดวยความเตมใจไมหวงผลตอบแทน กลายเปนการกระท าเพราะมแรงกดดน เชน เพอความอยรอดขององคการ ความมนคงในงานของบคลากร การเตบโตในสายงาน โดยตองแลกมากบเวลาและสขภาพทตองเสยไป ดงกลาวมานท าใหสามารถคาดไดวา “พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพมความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ” (สมมตฐานท 1) ซงการวจยทผานมายงไมมการศกษาวจยทชดเจนถง ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ

2.5 การถายทอดทางสงคมในองคการกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ การศกษาทผานมาเกยวกบการขดเกลาทางสงคม (Socialization) ของเดกวยรนในสถานสงเคราะหของ นนทวรรณ รตตวธน (2554) โดยใชวธการวจยเชงคณภาพ กลมเปาหมายเปนวยรนหญงทไดรบการอปการะเพอใหการสงเคราะหและคมครองสวสดภาพในสถานสงเคราะหแหงหนง กลมตวอยางเปนวยรนตอนกลาง จ านวน 21 คน รวมถงคณครสงเสรมการศกษาและวชาชพ และผปกครอง รวมทงสน 31 คน เกบขอมลโดยวธการรวมกบวธวจยแบบสนทนากลม ผลการวจยพบวา

22

เดกในสถานสงเคราะหนนมการซมซบพฤตกรรมตางๆ ผานการสงเกตแมบานซงเปนเสมอนแมและครทมความใกลชด โดยเดกในสถานสงเคราะหนนไดรบการถายทอดขดเกลาใหมสขภาพทางอารมณทดขน สามารถควบคมอารมณของตนเองไดและเขาใจบคคลอนเพมขนเมอเปรยบเทยบกบตอนเขาทเขามายงสถานสงเคราะหในระยะแรก นอกจากนนเดกยงสามารถแสดงเหตผลในเชงจรยธรรมและสามารถแยกแยะผดชอบชวดได รวมถงยงมการแสดงความรสกผดตอพฤตกรรมทไมพงประสงคของตวเอง ซงผลของการขดเกลาทางจตใจนมสวนท าใหความเปนตวตนและบคลกภาพของเดกมการพฒนาไปสทศทางทดตามล าดบ ทงดานจตใจ ทกษะวชาชพ ความมระเบยบวนยและกฏกตกา มความรบผดชอบในหนาทของตนตลอดจนการอยรวมกบผอน ในการศกษากบกลมผใหญ ณชชา โพระดก (2555) ไดศกษาเกยวกบปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของชายวยกลางคนกลมเสยงอาการทางเมตาโบลคในชมชน จงหวดกาญจนบร โดยใชแนวคดทฤษฎการสงเสรมสขภาพของเพนเดอรและคณะ (Pender, Murdaugh & Parsons, 2006) ผลการวจยกบตวอยางจ านวน 210 คน พบวา อาย ระดบการศกษา รายได การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรม และการรบรความสามารถของตนเอง มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ สวนการรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรมมความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพอยางมนยส าคญทางสถต นอกจากนยงพบวา การรบรความสามารถของตนเอง การรบรอปสรรคของการปฏบตพฤตกรรม และอาย สามารถรวมท านายความผนแปรของพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพของกลมตวอยางไดรอยละ 30.9 ซงขอคนพบเสนอแนะให พยาบาลเวชปฏบตชมชนจดกจกรรมสนบสนนการรบรความสามารถของตนเอง เพอใหชายวยกลางคนกลมเสยงอาการเมตาโบลคมพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพทดขน ยอดแกว แกวมหงสา (2556) ไดท าการวจยเชงส ารวจเกยวกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของนสตมหาวทยาลยเกษตรศาสตรวทยาเขตก าแพงแสน กลมตวอยางเปนนสตปรญญาตร จ านวน 396 คน ผลการวจยพบวา นสตเพศชายมพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพโดยรวม คอ การออกก าลงกาย ดานอบตเหต และ ดานแอลกอฮอลกบสารเสพตด มากกวานสตหญง นสตทศกษาคณะแตกตางกน มพฤตกรรมสงเสรมสขภาพโดยรวมแตกตางกน เนองจากเรยนในคณะทเปดสอนในภาคพเศษท าใหนสตตองเรยนในชวงเวลาเยนจงท าใหไมสามารถออกก าลงกายในเวลาทสมควรได ในขณะทคณะทมกจกรรมเกยวกบสขภาพกจะท าใหนสตมพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพทแตกตางกบคณะทไมมกจกรรม และนสตคณะทไดเรยนในวชาทเกยวของกบสขภาพมสขภาพทดกวาดวย

23

การศกษากบบคลากรในองคการ วลาวรรณ สมตน (2557) ไดท าการศกษา พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของบคลากรทางการพยาบาลโรงพยาบาลแหงหนงในจงหวดชมพร จ านวน 158 คน ผลการวจยพบวา บคลากรทางการพยาบาลมพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ (การบรโภคอาหารเพอสขภาพการออกก าลงกายเพอสขภาพ การบรหารจดการความเครยดและการเรยนรในการดแลสขภาพ) อยในระดบปานกลางหรอพอใชคดเปนรอยละ 69.6 รองลงมาอยในระดบไมดหรอควรปรบปรงรอยละ 25.9 และมเพยงรอยละ 4.5 อยในระดบด ในสวนปจจยน า พบวา ระดบการศกษาและลกษณะงาน ไดแก อาชพ และสถานภาพการจางงานมความสมพนธกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพอยางมนยส าคญทางสถต (p = <0.05) ในขณะทไมพบความสมพนธระหวางเพศ อาย สถานภาพ การสมรส รายได ฐานะทางเศรษฐกจโรคประจ าตวการรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคและลกษณะงานเกยวกบต าแหนงเวลา รวมทงปจจยเออ ไดแก การสนบสนนการสรางเสรมสขภาพจากองคการ กบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ สวนการสนบสนนจากบคคลใกลชดในภาพรวม ซงเปนปจจยเสรม พบวา มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพอยางมนยส าคญทางสถต

การศกษาจากงานวจยทผานมาดงกลาวขางตน พบผลการศกษาเกยวกบ การขดเกลาทางสงคม การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ การรบรความสามารถของตนเอง การเรยนในคณะทมกจกรรมเกยวกบสขภาพ และการสนบสนนจสกบคคลใกลชด ซงเปนตวแปรใกลเคยงกบการถายทอดทางสงคมในองคการกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ ผลทพบท าใหผวจยคาดผลการศกษาครงนไดวา “การถายทอดทางสงคมในองคการ มความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของบคลากรวยท างาน” (สมมตฐานท 2)

2.6 การถายทอดทางสงคมในองคการกบพฤตกรรมสมาชกทดขององคการ การศกษาของ ทพยวรรณ มงคลดกลากล (2554) พบบทบาทของการถายทอดทางสงคมในองคการทเกยวของกบความผกพนตอองคการและพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของพยาบาลวชาชพ โดยพบผลชดเจนวา พยาบาลวชาชพทไดรบการถายทอดทางสงคมในองคการมาก มความผกพนตอองคการและพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการมากกวาพยาบาลวชาชพทไดรบการถายทอดทางสงคมในองคการนอย และพยาบาลวชาชพทมความผกพนตอองคการมากมพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการมากกวาพยาบาลวชาชพทมความผกพนตอองคการนอย ในชวงเวลาเดยวกน วลลพ ลอมตะค (2554) ไดศกษา ปจจยเชงสาเหตทสงผลตอพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของพนกงานสายปฏบตการ มหาวทยาลยในก ากบของรฐ พบผลวา

24

ปจจยเชงสาเหตทสงผลทางตรงตอพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของพนกงานสายปฏบตการ ม 2 ปจจย คอการรบรความยตธรรมในองคการ และความผกพนตอองคการ และตอมา สนทร ศกดศร (2557) ไดศกษา ปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดในองคการของบคลากรสายสนบสนนวชาการในมหาวทยาลยแหงหนง ผลการวจยพบวา การเหนคณคาในตนเองและความพงพอใจในการท างานมความสมพนธกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดในองคการอยางมนยส าคญทางสถต การประมวลเอกสารทเกยวของทงหมดน ทงทเปนการศกษาการถายทอดทางสงคมในองคการทางตรงและทางออม ท าใหสามารถคาดผลการศกษาครงนไดวา “การถายทอดทางสงคมในองคการ มความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของบคลากรวยท างาน” (สมมตฐานท 3)

25

2.7 กรอบแนวคดในการวจย

ภาพท 2.6: กรอบแนวคดในการวจย

การถายทอดทางสงคมในองคการ - ขนบรรจเขำท ำงำน - ขนเรยนร - ขนยอมรบ - ขนด ำรงรกษำ - ขนลำออกและจดจ ำ

พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ - ควำมรบผดชอบตอสขภำพ - ดำนกำรออกก ำลงกำย - ดำนโภชนำกำร - ดำนสมพนธภำพระหวำงบคคล - กำรพฒนำทำงดำนจตวญญำณ - ดำนกำรขจดควำมเครยด

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ - พฤตกรรมกำรใหควำมชวยเหลอ - พฤตกรรมกำรค ำนงถงผอน - พฤตกรรมควำมอดทนอดกลน - พฤตกรรมกำรใหควำมรวมมอ - พฤตกรรมควำมส ำนกในหนำท

ปจจยสวนบคคล - เพศ - ระดบกำรศกษำ - สถำนภำพสมรส - รำยได - อำย - อำยงำนในองคกำร - โรคประจ ำตว

26

2.8 สมมตฐานของการวจย

การศกษา เรอง การถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของบคลากรวยท างาน สามารถก าหนดวตถประสงคของการวจย ไดดงตอไปน

สมมตฐานท 1 พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ มความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของบคลากรวยท างาน

สมมตฐานท 2 การถายทอดทางสงคมในองคการ มความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของบคลากรวยท างาน

สมมตฐานท 3 การถายทอดทางสงคมในองคการ มความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของบคลากรวยท างาน

27

บทท 3

วธการศกษาวจย

การศกษาครงนเปนการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) เรอง การศกษาความเกยวของสมพนธระหวาง การถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกาย สขภาพจต และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ในบทนจะกลาวถงรายละเอยดของวธการวจยใน 7 ดาน คอ ประชากรและกลมตวอยาง ตวแปรทใชในการศกษา นยามปฎบตการของตวแปร เครองมอทใชในการวจย การหาคณภาพของเครองมอ วธการเกบรวบรวมขอมล และสถตทใชในการวเคราะหขอมล โดยมรายละเอยด ดงตอไปน

3.1 ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรเปาหมายทใชในการศกษาครงนเปนกลมพนกงานในองคการตางๆตงแตระดบปฎบตงานไปจนกระทงเกษยณออกจากองคการไปในพนทกรงเทพมหานครฯ และจงหวดนนทบร โดยสมตวอยางแบบเจาะจงยดหลกความสะดวกเปนส าคญเพอใหไดกลมตวอยางทมความหลากหลายขององคการ ต าแหนง เงนเดอน และชวงอาย ในเขตกรงเทพฯและปรมณฑล ซงก าหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชวธการสมตวอยางของ Cochran (1977)ในกรณไมทราบสดสวนของประชากร ทระดบความเชอมน 95% ความคลาดเคลอนทยอมใหเกดขน 5% โดยใชสตร

𝑛 =𝑍2

4𝑒2

n = ขนาดของกลมตวอยางทตองการ e = ระดบความคลาดเคลอนของการสมตวอยางทยอมใหเกดขนได Z = ระดบความเชอมนทก าหนด หรอ ระดบนยส าคญทางสถต

- ทระดบความเชอมน 95% หรอระดบนยส าคญ 0.05 มคา Z=1.96

28

แทนคาสตร

𝑛 =𝑍2

4𝑒2 จะได 𝑛 =1.962

4(0.05)2 = 384

เพราะฉะนนจะไดขนาดของกลมตวอยางในการวจยครงนเทากบ 384 คน

3.2 ตวแปรทศกษา ในงานวจยชนน ผวจยไดศกษาถงตวแปรการถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกายและสขภาพจต และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ โดยม ตวแปรตนและตวแปรตามและนยามปฏบตการของตวแปรดงน 3.2.1 ตวแปรอสระ (Independent Variable) 3.2.1.1 การถายทอดทางสงคมในองคการ (Organization Socialization) 3.2.2 ตวแปรตาม (Dependent Variable) 3.2.2.1 พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ (Health Promotion Behaviors)

- พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพทางกาย (Health Establishment Behaviors) - พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพทางจต (Mental Health Establishment Behaviors)

3.2.2.2 พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ (Organization Citizenship Behaviors)

29

3.3 นยามปฎบตการของตวแปร 3.3.1 พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ คอ การกระท าหรอการแสดงออกอนพงประสงคทเกดจากความสมครใจของพนกงาน อนนอกเหนอจากหนาทงานของพนกงานทระบไวอยางเปนทางการ ดวยความเตมใจ สงผลใหเกดประสทธภาพและประสทธผลตอองคการ อนประกอบดวยพฤตกรรม 5 ดาน ไดแก

3.3.1.1 พฤตกรรมดานการใหความชวยเหลอ (Altruism) คอ การยนดทจะรวมเผชญกบปญหาทผอนพบเจอ ไมวาจะเปนเขาไปชวยทางแรงกาย หรอ ชวยแนะน า สอนงานตางๆ เพอประโยชนโดยรวมขององคการ

3.3.1.2 พฤตกรรมดานการค านงถงผอน (Courtesy) คอ การแสดงถงการเคารพสทธและตระหนกถงผลกระทบทอาจจะเกดขนกบผอน โดยมงทจะปองกนและหลกเลยงปญหาทจะเกดขนกบผอนเปนส าคญ

3.3.1.3 พฤตกรรมความอดทนอดกล น (Sportsmanship) คอ การกระท า ทแสดงออกถงการยบย งความไมพอใจอนเกดจากปจจยตางๆ ทงจากเพอนรวมงาน ระบบงาน หวหนางาน การประสานงานกบบคคลอน หรอ สภาพแวดลอมทไมเอออ านวยตอการท างาน เนองจากไมตองการเพมภาระหรอบรรยากาศทไมดในการท างาน

3.3.1.4 พฤตกรรมการใหความรวมมอ (Civic Virtue) คอ การกระท าทแสดงออกถงการมสวนรวมในนโยบาย ประกาศ หรอกจกรรมตางๆ พรอมเสนอความเหนอยางสรางสรรคและลงมอท า และชวยองคการรกษาภาพลกษณอยางเตมใจ

3.3.1.5 พฤตกรรมความส านกในหนาท (Conscientiousness) คอ การกระท าตามกฏระเบยบขององคการ ท างานทไดรบมอบหมายอยางทมเท รบผดชอบตอบทบาททไดรบอยางเครงครด มพฤตกรรมตรงตอเวลา รกษาผลประโยชนขององคการ พรอมทงชวยองคการประหยดทรพยากรตางๆและดแลทรพยสนขององคการเสมอนเปนของสวนตน

3.3.2 พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ หมายถง การปฎบตตนในการใชชวตประจ าเพอให มรางกายทแขงแรง และจตทดมความสข ประกอบดวยการปฎบตกจกรรมทครอบคลมทง 6 ดาน จากแนวคดของ Pender (1996) โดยสามารถแยกเปน 2 ดานใหญๆไดดงน

3.3.2.1 พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกาย หมายถง การปฎบตตนในชวตประจ าเพอใหรางกายแขงแรง สมบรณ สามารถท าไดดวย 1) ดานความรบผดชอบตอสขภาพ เชน การพกผอนนอนหลบทเพยงพอ 2) ดานการออกก าลงกาย เชน ออกก าลงกายอยางถกตองเหมาะสมสม าเสมอ และ 3)

30

ดานโภชนาการ เชน การรบประทานอาหารทถกสขลกษณะครบ 5 หม ใหเพยงพอตอความตองการของรางกาย

3.3.2.2 พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพจต หมายถง การรจกปรบตวใหมความสขกบสภาพแวดลอมทตองเผชญในเวลานนๆ รวมถงการมความสมพนธอนดกบบคคลรอบขาง พรอมเผชญและแกไขกบปญหาตางๆ ซงสามารถท าไดโดย 1) ดานสมพนธภาพระหวางบคคล เชน การสรางสมพนธภาพอนดกบคนรอบตว 2) ดานการพฒนาทางดานจตวญญาณ เชน การนงสมาธ รจกการ คดกอนทจะลงมอท า และ 3) ดานการจดการความเครยด เชน การฝกคดบวก มองโลกในแงด รถงสาเหตของปญหาและทางแกไขปญหาอยางสรางสรรค

3.3.3 การถายทอดทางสงคมในองคการ การถายทอดทางสงคมในองคการหมายถง กระบวนการทกอใหเกดซงการเรยนรทงการสง

ตอ และแลกเปลยนทกษะความรและประสบการณการท างานจากรนหนงไปสอกรนหนง เพอใหพนกงานซมซบและน ามาปรบใชการท างานในองคการ ทงทางดาน พฤตกรรม ทศนคต คานยม บรรทดฐาน กฏระเบยบตางๆ ทงทางตรงและทางออม โดยประกอบดวยขนตอนทงสน 5 ขน ประกอบดวย

- ขนบรรจเขาท างาน (Entry) เปนขนตอนถดมาจากขนการแสวงหาและคดเลอก เมอพบบคลากรทมปจจยตางๆตรงตามทตองการแลวรบเขามาสขนตอนน โดยจะเปนขนตอนของการ “ทดลองงาน” (Probationary Period) เพอฝกหดเรยนรการปฎบตงานตามกฏระเบยบ ขอบงคบ ระเบยบปฎบตตางในองคการ ตลอดจนการสรางความสมพนธอนดกบเพอนรวมงานทอยมากอน

- ขนเรยนร (Socialization/Learning) บคลากรทผานขนทดลองงานมานนจะไดเรยนรในอกหลายๆดาน ท งความรใหมๆในการท างาน ทกษะการท างานดานตางๆ คานยม ขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรมในองคการ ตลอดจนถงนสยใจคอของบคคลตางๆในองคการ โดยในขนนจะเกดทางเลอกขนมาอก 2 แนวทาง คอ ขนยอมรบ อนจะกอใหเกดการถายทอดทางสงคมในขนตอไป หรอ หากไมสามารถยอมรบปจจยตางๆในขนนไดกจะสงผลใหเกดการลาออกจากงาน

- ขนยอมรบ (Acceptance) บคลากรทอยในชวงชนนจะมการยอมรบวธปฎบต คานยม วฒนธรรมตางๆ เปนไปในทศทางเดยวกนและสอดคลองกบความตองการขององคการโดยสมบรณ สามารถเขากนไดกบบคคลรอบขาง และไดรบการยอมรบใหรบรขอมลบางอยางทจะไมเปดเผยกบใหบคคลภายนอก

31

- ขนด ารงรกษา (Maintenance) ในขนนพนกงานจะปฎบตงานตางๆจากความเคยชน สญชาตญาณ และความคนเคยทมจนละเลยการพฒนาตนเอง จงตองไดรบการพฒนา ทกษะตางๆเพอรองรบกบงานในอนาคตทงในสายงานเดมจากการเลอนขน หรอ สายงานใหมจากการโยกยายต าแหนง

- ขนลาออกและจดจ า (Exit) ขนตอนสดทายทส าคญส าหรบการปฎบตงานในทกท องคการจะมการเตรยมสวสดการตางๆหรอการสรางความประทบใจเอาไวใหพนกงานในขนน เพอสรางความรสกและความทรงจ าทดส าหรบการรวมงานกนในอนาคตทอาจจะเกดขน หรอใหพนกงานกลมนมาเปนตวแบบในการถายทอดทางสงคมแกพนกงานรนตอๆไป

3.4 เครองมอทใชในการวจย เค รองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในการวจยในครง น เปนแบบสอบถาม (Questionnaire) ทประกอบดวยแบบสอบถามจ านวน 4 ฉบบ โดยมรายละเอยดของแบบสอบถามแตละฉบบดงน ฉบบท 1 แบบสอบถามขอมลสวนบคลล สอบถามผตอบเกยวกบ เพศ อาย สถานภาพ ระดบการศกษา รายได ต าแหนง อายงานในองคการ โรคประจ าตว พฤตกรรรมการออกก าลงกาย การอบอนรางกาย และการยดกลามเนอ

ฉบบท 2 แบบสอบถามพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ เปนแบบวดทผวจยปรบเรยบเรยงจาก แบบสอบถามพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพของ สภาวด พงสภา (2552) ซงไดสรางขนมาจากนยามปฎบตการและประยกตมาจากแบบวดของ Pender โดยขอค าถามนนจะถามถงพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพทง 6 ดาน โดยแบงเปน การสรางเสรมสขภาพทางกาย 3 ดาน และการสรางเสรมสขภาพทางจต 3 ดาน โดยขอค าถามประกอบดวยค าถามทงหมด 30 ขอดงน

พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกาย

- ดานความรบผดชอบตอสขภาพ ม 5 ขอ (ขอ 1-5) - ดานการออกก าลงกาย ม 5 ขอ (ขอ 6-10) - ดานโภชนาการ ม 5 ขอ (ขอ 11-15) พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพจต - ดานสมพนธภาพระหวางบคคล ม 5 ขอ (ขอ 16-20)

32

- ดานการพฒนาทางจตวญญาณ ม 5 ขอ (ขอ 21-25) - ดานการขจดความเครยด ม 5 ขอ (ขอ 26-30) ลกษณะค าตอบเปนแบบเลอกตอบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ตามมาตรวดแบบลเครด (Likert Type Scale) จากจรงทสดถงไมจรงทสด ลกษณะขอค าถามเปนขอค าถามเชงบวก 27 ขอ การตรวจใหคะแนนค าตอบ จากจรงทสดถงไมจรงทสด เปน 5, 4, 3, 2, 1 ตามล าดบ และมขอค าถามทเปนเชงลบจ านวน 3 ขอ คอขอท 16, 17 และ 23 ทจะใหคะแนนในทางตรงกนขามกน เปน 1, 2, 3, 4, 5 ตามล าดบ ตารางท 3.1 ตวอยางแบบสอบถามพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ

ขอความเกยวกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ เปนประจ า

บอยๆ บางครง นานๆครง

ไมเคยเลย

ดานความความรบผดชอบตอสขภาพ 1. ทานสงเกตความผดปกตของรางกายดวยตวเอง

ฉบบท 3 แบบสอบถามการถายทอดทางสงคมในองคการ ไดน าแบบสอบถามของ อจนา เต

มย (2554) ซงพฒนาขนมาภายในแนวคดของ Feldman (1981 cited in Kinicki and Kreitner, 2008) และ Deaux and Wrightsman (1988 อางถงใน บงอร โสฬส, 2538) มาปรบเรยบเรยงใหมและสรางขอค าถามเพมเตม เพอใหเหมาะสมกบกลมตวอยางทตองการจะศกษามากทสด แบบสอบถาม ประกอบดวยขอค าถาม 30 ขอ ซงครอบคลมระดบขนในการถายทอดทางสงคม 5 ขนคอ (1) ขนบรรจเขาท างาน (2) ขนเรยนร (3) ขนยอมรบ (4) ด ารงรกษา และ(5) ขนลาออกและจดจ า (โดยผวจยไดตดขอค าถามตนฉบบในขนแสวงหาและคดเลอกออก และรวมขอค าถามในขนลาออกและจดจ าเขาดวยกน) รวมม 30 ขอค าถามใน 5 ขนดงน ขนบรรจเขาท างาน ม 5 ขอ (ขอ 1-5) ขนเรยนร ม 5 ขอ (ขอ 6-10) ขนยอมรบ ม 5 ขอ (ขอ 11-15) ขนด ารงรกษา ม 10 ขอ (ขอ 16-25) ขนลาออกและจดจ า ม 5 ขอ (ขอ 26-30)

33

ลกษณะค าตอบเปนแบบเลอกตอบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ตามมาตรวดแบบ ลเครด (Likert Type Scale) จากจรงทสดถงไมจรงทสด ลกษณะขอค าถามเปนขอค าถามเชงบวก 28 ค าถาม ตรวจใหคะแนนจากจรงทสดถงไมจรงทสดเปน 5, 4, 3, 2, 1 ตามล าดบ และมขอค าถามทเปนเชงลบจ านวน 2 ขอ คอขอท 4, 11 ซงจะใหคะแนนในทางตรงกนขามกน

ตารางท 3.2 ตวอยางแบบสอบถามการถายทอดทางสงคมในองคการ

ขอความเกยวกบการท างานในองคการ จรงทสด

จรง ไมแนใจ

ไมจรง ไมจรงทสด

ขนบรรจเขาท างาน (ชวงทดลองงาน) 1. ทานไดรบค าแนะน าเกยวกบการใชอปกรณตางๆท

จ าเปนในการปฎบตงาน

ชดท 4 แบบสอบถามพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ผวจยเลอกใชแบบสอบถาม

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ของ ทพยวรรณ มงคลดกลากล (2554) ซงไดแปลและปรบเรยบเรยงขอค าถามจากแบบสอบถามในงานวจยของ Podsakoff et al. (1990) มาเรยบเรยงใหมใหเหมาะกบบรบทของกลมตวอยางทศกษาครงน โดยมขอค าถามครอบคลมถงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการทง 5 ดาน ประกอบดวยขอค าถามเชงบวกทงหมด 25 ขอ โดยแบงเปนแตละดานดงน

พฤตกรรมดานการใหความชวยเหลอ (Altruism) ม 5 ขอ (ขอ 1-5) พฤตกรรมดานการค านงถงผอน (Courtesy) ม 5 ขอ (ขอ 6-10) พฤตกรรมดานความอดทนอดกลน (Sportsmanship) ม 5 ขอ (ขอ 11-15) พฤตกรรมดานการใหความรวมมอ (Civic Virtue) ม 5 ขอ (ขอ 16-20) พฤตกรรมดานความส านกในหนาท (Conscientiousness) ม 5 ขอ (ขอ 21-25) ลกษณะค าตอบเปนแบบเลอกตอบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ตามเทคนควดของ ลเครด (Likert Type Scale) จากจรงทสดถงไมจรงทสด ลกษณะขอค าถามเปนขอค าถามเชงบวก 25 ค าถาม ใหคะแนนจากขอจรงทสดถงไมจรงทสดเปน 5, 4, 3, 2, 1 ตามล าดบ

34

ตารางท 3.3 ตวอยางแบบสอบถามพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ

ขอความเกยวกบพฤตกรรมการท างาน จรงทสด

จรง ไมแนใจ

ไมจรง

ไม จรงทสด

พฤตกรรมดานการใหความชวยเหลอ 1. ทานท างานแทนเพอนรวมงานทขาดหรอลา

งาน

3.5 วธการเกบรวบรวมขอมล

3.5.1 ผ วจยไดจดท าหนงสอขอความอนเคราะหในการตอบแบบสอบถามจากคณะทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตรไปยงองคการตางๆ ทงในกรมทหาร โรงเรยน สถานออกก าลงกาย บรษทเอกชน และรฐวสาหกจ ในกรงเทพมหานครและเขตปรมณฑลทยนดใหความอนเคราะหรวมมอในการเขาท าการเกบขอมล จ านวน 8 แหง โดยมการชแจงวตถประสงคของการวจยและการตอบแบบสอบถาม ใหกบผแจกแบบสอบถามกบผทใหความอนเคราะหรวมมอ และเจาหนาทขององคการตางๆ ทเปนตวแทนในการแจกและเกบรวบรวมแบบสอบถามแกกลมตวอยาง เพอสามารถอธบายใหตวอยางตอไป โดยก าหนดแจกใหกบผทยนดตอบแบบสอบถามในหลากหลายสายอาชพ และหลายชวงวยของผตอบแบบสอบถาม

3.5.2 น าแบบสอบถามทไดรบกลบคนมา มาตรวจสอบความถกตองและความสมบรณ จากนนจงตรวจใหคะแนนตามเกณฑทไดก าหนดไวกอนน าขอมลมาบนทกลงในโปรมแกรมคอมพวเตอร

3.5.3 วเคราะหขอมลทไดบนทกโดยใชโปรแกรมส าเรจรปทางสถตดวยคอมพวเตอร

35

3.6 การตรวจสอบคณภาพเครองมอทใชในการศกษา ในการวจยครงนผวจยไดท าการหาคณภาพของเครองมอแบบสอบถาม ทงแบบสอบถามพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ แบบสอบถามพฤตกรรรมสรางเสรมสขภาพ และแบบสอบถามการถายทอดทางสงคมในองคการโดยเรมจากหาความเทยงตรงการประมวลเอกสารงานวจยเพอก าหนดนยามปฎบตการของตวแปรและตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) ของแบบสอบถามเพอตรวจสอบถงความครอบคลมของเนอหา การใชภาษา ใหถกตองและเหมาะสมกบกลมตวอยางทจะใชในการศกษา โดยน าชดแบบสอบถามทสรางขนปรกษาคณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธเพอตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหาและเหมาะสมกบกลมตวอยางทศกษา หลงจากแกไขปรบปรงขอค าถามแลวจงจดท าเปนชดแบบสอบถาม และน าไปทดสอบกลมตวอยางทดสอบ (Pilot Test) น าขอมลทไดมาหาคาความเชอมน (Reliability) โดยใชสมประสทธอลฟา (Cronbach’s Alpha Coefficient) และหาความสมพนธระหวางรายขอกบของแบบวดทงฉบบ (Item-total correlation) จากนนท าการวเคราะหหาอ านาจจ าแนกรายขอ (Item Analysis) ดวยการทดสอบแบบท (t-Test) และแบบสอบถามฉบบสมบรณทจะน าไปใชเลอกใชเฉพาะขอค าถามทมคาอ านาจจ าแนกและคาสมประสทธอลฟาสงเทานน

ผลการวเคราะหคณภาพแบบสอบถามตามทแสดงในตารางท 3.4, 3.5 และ 3.6 พบวา แบบสอบถามพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ มคาความเชอมนเทากบ .883, N = 30 แบบสอบถามพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ มคาความเชอมนเทากบ .891, N = 25 และ แบบสอบถามการถายทอดทางสงคมในองคการ มคาความเชอมน .914, N = 30 และขอค าถามทกขอมคณภาพดทระดบนยส าคญ 0.05

36

ตารางท 3.4 ผลการวเคราะหคณภาพของแบบสอบถามพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ (α = .883, N = 30) ขอท คาเฉลย คาเบยงเบน

มาตรฐาน ความสมพนธรายขอกบทงฉบบ (r)

คาอ านาจจ าแนก (t)

เลอก/ไมเลอกใช

1 3.69 .734 .410 2.192* เลอกใช 2 3.74 .787 .442 2.879* เลอกใช 3 3.81 .861 .418 2.894* เลอกใช 4 3.53 .893 .406 3.969* เลอกใช 5 3.77 .712 .334 4.102* เลอกใช 6 3.78 .750 .548 3.095* เลอกใช 7 3.81 .813 .431 2.807* เลอกใช 8 3.87 .765 .495 3.491* เลอกใช 9 3.61 1.114 .530 5.783* เลอกใช

10 3.72 .986 .504 4.308* เลอกใช 11 3.83 .829 .492 3.568* เลอกใช 12 3.98 .724 .384 3.120* เลอกใช 13 3.84 .728 .546 3.974* เลอกใช 14 3.32 .909 .454 3.967* เลอกใช 15 3.73 .886 -.415 -4.015* ไมเลอกใช 16 3.58 .858 .520 3.454* เลอกใช 17 3.55 .788 .572 4.574* เลอกใช 18 3.48 .825 .553 4.012* เลอกใช 19 3.58 .798 .631 6.057* เลอกใช 20 3.60 .832 -.496 -5.695* ไมเลอกใช 21 3.65 .812 .465 4.557* เลอกใช 22 3.44 1.002 .540 5.093* เลอกใช 23 3.73 .880 .499 3.384* เลอกใช 24 3.57 .871 .578 4.208* เลอกใช 25 3.61 .793 .510 3.541* เลอกใช

37

ตารางท 3.4 (ตอ)

ขอท คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน

ความสมพนธรายขอกบทงฉบบ (r)

คาอ านาจจ าแนก (t)

เลอก/ไมเลอกใช

26 3.62 .911 .439 3.218* เลอกใช 27 3.49 .838 .504 3.967* เลอกใช 28 3.457 .815 .517 4.909* เลอกใช 29 3.25 1.034 .475 4.530* เลอกใช 30 3.35 1.043 .466 3.789* เลอกใช

หมายเหต: *ระดบนยส าคญทางสถตท 0.05 ตารางท 3.5 ผลการวเคราะหคณภาพของแบบสอบถามถารถายทอดทางสงคมในองคการ (α = .914, N = 30) ขอท คาเฉลย คาเบยงเบน

มาตรฐาน ความสมพนธรายขอกบทงฉบบ (r)

คาอ านาจจ าแนก (t)

เลอก/ไมเลอกใช

1 3.94 .973 .545 5.349* เลอกใช 2 3.71 1.094 .361 2.940* เลอกใช 3 4.10 1.193 .586 5.294* เลอกใช 4 3.96 1.019 .645 6.608* เลอกใช 5 4.07 1.081 .574 5.347* เลอกใช 6 3.48 1.243 .623 7.392* เลอกใช 7 3.56 1.206 .676 7.916* เลอกใช 8 3.79 1.175 .619 5.530* เลอกใช 9 3.85 1.039 .750 8.196* เลอกใช 10 3.51 1.248 .702 7.653* เลอกใช 11 4.08 1.041 .419 3.668* เลอกใช 12 4.01 1.000 .552 6.567* เลอกใช 13 4.19 .929 .347 4.051* เลอกใช

38

ตารางท 3.5 (ตอ)

ขอท คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน

ความสมพนธรายขอกบทงฉบบ (r)

คาอ านาจจ าแนก (t)

เลอก/ไมเลอกใช

14 3.79 .957 .519 5.312* เลอกใช 15 3.14 1.035 -.183 -.578 ไมเลอกใช 16 3.39 1.063 .658 6.657* เลอกใช 17 3.07 1.139 .731 6.618* เลอกใช 18 3.27 1.238 .695 9.029* เลอกใช 19 3.92 .950 .477 4.623* เลอกใช 20 3.03 1.224 .152 1.232 เลอกใช 21 3.67 .853 .204 2.273* เลอกใช 22 4.07 .828 .261 1.835 เลอกใช 23 3.86 .865 .483 4.873* เลอกใช 24 3.86 .948 .412 3.858* เลอกใช 25 3.72 1.016 .566 5.060* เลอกใช 26 3.76 .866 .453 4.251* เลอกใช 27 3.99 .785 .526 4.963* เลอกใช 28 3.81 .955 .326 2.937* เลอกใช 29 4.05 .809 .418 4.451* เลอกใช 30 3.61 1.014 .498 5.500* เลอกใช

หมายเหต: *ระดบนยส าคญทางสถตท 0.05

39

ตารางท 3.6 ผลการวเคราะหคณภาพของแบบสอบถามพฤตกรรมการเปนสมาชกทด (α = .891, N = 25) ขอท คาเฉลย คาเบยงเบน

มาตรฐาน ความสมพนธรายขอกบทงฉบบ (r)

คาอ านาจจ าแนก (t)

เลอก/ไมเลอกใช

1 3.63 .764 .405 4.212* เลอกใช 2 3.83 .655 .558 5.297* เลอกใช 3 3.64 .775 .361 4.056* เลอกใช 4 2.38 .914 -.520 -3.828* ไมเลอกใช 5 3.75 .787 .368 3.596* เลอกใช 6 3.79 .760 .639 6.514* เลอกใช 7 3.81 .738 .686 6.643* เลอกใช 8 3.80 .833 .659 6.436* เลอกใช 9 3.85 .761 .622 5.087* เลอกใช 10 4.02 .700 .613 5.113* เลอกใช 11 3.74 .828 .323 3.006* เลอกใช 12 3.73 .753 .316 2.252* เลอกใช 13 3.85 .755 .275 3.832* เลอกใช 14 3.70 .692 .499 4.781* เลอกใช 15 3.66 .859 .445 4.792* เลอกใช 16 3.94 .793 .585 6.861* เลอกใช 17 3.95 .813 .564 7.284* เลอกใช 18 4.04 .844 .629 6.252* เลอกใช 19 3.77 .780 .500 5.603* เลอกใช 20 3.98 .670 .574 5.178* เลอกใช 21 3.94 .712 .685 7.485* เลอกใช 22 3.82 .800 .494 5.813* เลอกใช 23 3.94 .757 .616 7.170* เลอกใช 24 3.99 .776 .673 7.002* เลอกใช

40

ตารางท 3.6 (ตอ)

ขอท คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน

ความสมพนธรายขอกบทงฉบบ (r)

คาอ านาจจ าแนก (t)

เลอก/ไมเลอกใช

25 4.12 .836 .481 4.656* เลอกใช หมายเหต: *ระดบนยส าคญทางสถตท 0.05

3.7 สถตทใชในการวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลใชวธการทางสถตดงน 3.7.1 สถตพรรณา (Desctiptive Statistics) โดยการหาคาความถ (Frequency) รอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) เพอแจกแจงลกษณะทวไปของกลมตวอยาง 3.7.2 สถตอนมาน (Inferential Statistic) เพอทดสอบสมมตฐาน โดยการหาคาสมประสทธสหสมพนธเพยรสน (Pearson’s Product Moment Correlation Coefficients) และการวเคราะหความถดถอยพหคณแบบเพมทละตวแปร (Multiple Regression Analysis: Stepwise) เพอหาคารอยละในการพยากรณของตวท านาย

41

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล

ในบทนท าการวเคราะหขอมลเพอแจกแจงลกษณะทวไปของกลมตวอยางทศกษา และทดสอบสมมตฐานการวจยทตงไว ผลการวเคราะหขอมลมรายละเอยดดงน

4.1 ผลการวเคราะหขอมลทวไปของกลมตวอยาง

ผลการวเคราะหสถตพรรณนา พบวา ตวอยางสวนใหญเปนเพศหญงจ านวน 222 คน คดเปนรอยละ 56.6 ส าหรบเพศชายจ านวน 170 คน คดเปนรอยละ 34.4 สถานภาพสมรส สวนใหญมสถานภาพสมรสเปนโสดจ านวน 207 คน คดเปนรอยละ 52.8 สมรสจ านวน 162 คน คดเปนรอยละ 41.3 หมาย/หยา/แยกกนอย 17 คน คดเปนรอยละ 4.3 โดยกลมตวอยางสวนใหญมอาย 31 ปหรอต ากวา คดเปนรอยละ 53.32 มอายมากกวา 31 ป 177 คน คดเปนรอยละ 45.15 และไมระบอาย 6 คน คดเปนรอยละ 1.53 (ดงแสดงในตารางท 4.1)

42

ตารางท 4.1 จ านวนและรอยละของลกษณะกลมตวอยางจ าแนกตามเพศและสถานภาพสมรส

ลกษณะทวไป จ านวน(n) รอยละ(%)

เพศ: ชาย หญง

170 222

34.4 56.6

สถานภาพสมรส: โสด สมรส หมาย/หยา/แยกกนอย ไมระบ

207 162 17 6

52.8 41.3 4.3 1.5

อาย ≤31 ป > 31 ป ไมระบ

209 177 6

53.32 45.15 1.53

ผลการวเคราะหสถตพรรณนาดงแสดงในตารางท 4.2 พบวา ตวอยางสวนใหญระดบ

การศกษาปรญญาตร จ านวน 186 คน คดเปนรอยละ 47.4 ปรญญาโท จ านวน 55 คน คดเปนรอยละ 14.0 มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. 52 คน คดเปนรอยละ 13.3 อนๆ จ านวน 40 คน คดเปนรอยละ 10.2 อนปรญญา/ปวส. จ านาน 29 คน คดเปนรอยละ 7.4 มธยมศกษาตอนตน จ านวน 18 คน คดเปนรอยละ 4.6 ประถมศกษา จ านวน 9 คน คดเปนรอยละ 2.3 ปรญญาเอก จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 0.5 สวนใหญมรายไดแบบพอใชจายและเหลอเกบ จ านวน 214 คน คดเปนรอยละ 54.6 รองลงมา พอใชจายแตไมเหลอเกบ จ านวน 150 คน คดเปนรอยละ 38.3 ไมพอใชจาย จ านวน 23 คน คดเปนรอยละ 5.9 สวนใหญท างานอยในองคการทท างานทเปนองคกรภาคเอกชน จ านวน 162 คน คดเปนรอยละ 41.3 รองลงมา เปนองคกรภาครฐ จ านวน 148 คน คดเปนรอยละ 37.8 อนๆ 44 คน คดเปนรอยละ 11.2 รฐวสาหกจ จ านวน 19 คน คดเปนรอยละ 4.8

43

ตารางท 4.2 จ านวนและรอยละของลกษณะกลมตวอยางจ าแนกตามระดบการศกษา รายได องคการ ทท างาน

ลกษณะทวไป จ านวน(n) รอยละ(%)

ระดบการศกษา: ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. อนปรญญา/ปวส. ปรญญาตร ปรญญาโท ปรญญาเอก อนๆ ไมระบ

9

18 52 29

186 55 2

40 1

2.3 4.6

13.3 7.4

47.4 14.0 0.5

10.2 0.3

รายได: พอใชจายแตไมเหลอเกบ พอใชจายและเหลอเกบ ไมพอใชจาย ไมระบ

150 214 23 5

38.3 54.6 5.9 1.3

องคการทท างาน: องคกรภาครฐ องคกรภาคเอกชน รฐวสาหกจ อนๆ ไมระบ

148 162 19 44 19

37.8 41.3 4.8

11.2 4.8

ผลการวเคราะหสถตพรรณนาดงแสดงในตารางท 4.3 พบวา สวนใหญมต าแหนงงานเปน

ครและผชวยคร จ านวน 82 คน คดเปนรอยละ 41.02 รองลงมาเปนกลมบรหาร จ านวน 64 คน คดเปนรอยละ 19.16 และกลมผปฎบตงาน จ านวน 51 คน คดเปนรอยละ 15.27

44

ตารางท 4.3 แสดงจ านวนและรอยละของลกษณะกลมตวอยางจ าแนกตามต าแหนงงาน

ลกษณะทวไป จ านวน (n) รอยละ % กลมบรหาร กลมผปฎบตงาน คร และผชวยคร ไมระบ

64 51 82

137

19.16 15.27 24.55 41.02

ผลการวเคราะหสถตพรรณนาดงแสดงในตารางท 4.4 พบวา ตวอยางสวนใหญมโรค

ประจ าตว จ านวน 334 คน คดเปนรอยละ 85.2 รองลงมาคอไมมโรคประจ าตว จ านวน 57 คน คดเปนรอยละ 14.6 สวนใหญออกก าลงกาย 1-2 วนตอสปดาห จ านวน 140 คน คดเปนรอยละ 35.7 รองลงมา ไมออกก าลงกายเลย จ านวน 134 คน คดเปนรอยละ 34.2 ออกก าลงกาย 3-4 วนตอสปดาห จ านวน 76 คน คดเปนรอยละ 19.4 ออกก าลงกาย 5-6 วนตอสปดาห จ านวน 29 คน คดเปนรอยละ 7.4 ออกก าลงกายทกวน จ านวน 12 คน คดเปนรอยละ 3.1 สวนใหญมการอบอนรางกายกอนออกก าลงกายบางครง จ านวน 138 คน คดเปนรอยละ 35.2 รองลงมา แบบทกครง จ านวน 93 คน คดเปนรอยละ 23.7 3 คะแนน แบบไมเคยจ านวน 84 คน คดเปนรอยละ 21.4 แบบบอยครง จ านวน 77 คน คดเปนรอยละ 19.6 ตวอยางสวนใหญมการผอนคลายรางกายหลงออกก าลงกายแบบบางครง จ านวน 142 คน คดเปนรอยละ 36.2 รองลงมาแบบไมเคย จ านวน 117 คน คดเปนรอยละ 29.8 แบบทกครง จ านวน 73 คน คดเปนรอยละ 18.6 แบบบอยครง จ านวน 60 คน คดเปนรอยละ 15.3

45

ตารางท 4.4 แสดงจ านวนและรอยละของลกษณะกลมตวอยางจ าแนกตามโรคประจ าตว การออก

ก าลงกาย การอบอนรางกายกอนออกก าลงกาย และการผอนคลายรางกายหลงออก ก าลงกาย

ลกษณะทวไป จ านวน(n) รอยละ(%)

โรคประจ าตว: มโรคประจ าตว ไมมโรคประจ าตว ไมระบ

334 57 1

85.2 14.6 0.3

การออกก าลงกาย: ไมออกก าลงกายเลย ออกก าลงกาย 1-2 วนตอสปดาห ออกก าลงกาย 3-4 วนตอสปดาห ออกก าลงกาย 5-6 วนตอสปดาห ออกก าลงกายทกวน ไมระบ

134 140 76 29 12 1

34.2 35.7 19.4 7.4 3.1 0.3

การอบอนรางกายกอนออกก าลงกาย: ทกครง บอยครง บางครง ไมเคย

93 77 138 84

23.7 19.6 35.2 21.4

การผอนคลายรางกายหลงออกก าลงกาย: ทกครง บอยครง บางครง ไมเคย

73 60 142 117

18.6 15.3 36.2 29.8

46

ผลการวเคราะหสถตพรรณนาดงแสดงในตารางท 4.5 พบวา กลมตวอยางอายนอยทสด 16 ป อายมากทสด 57 ป มคาเฉลย(x) เทากบ 31.96 ป และมสวนเบยงเบนมาตรฐาน(S.D.) เทากบ 8.61 อายงานในองคการนอยทสดคอท างานมา 1 ป อายมากทสดคอท างานมา 33 ป มคาเฉลย(x) เทากบ 4.86 ป และมสวนเบยงเบนมาตรฐาน(S.D.) เทากบ 5.95

ตารางท 4.5 แสดงคาต าสด คาสงสด คาเฉลย คาเบยงเบนมาตราฐานของกลมตวอยางจ าแนกตาม

อายและอายงาน

จ านวนผใหขอมล ต าสด สงสด คาเฉลย (x) S.D. อาย 386 16 57 31.96 8.61 อายงาน 327 1 33 4.86 5.95

ผลการวเคราะหสถตพรรณนาดงแสดงในตารางท 4.6 พบวา กลมตวอยางทมการถายทอด

ทางสงคมนอยทสด 2.23 มากทสด 4.90 มคาเฉลย(x) เทากบ 3.6687 และมสวนเบยงเบนมาตรฐาน(S.D.) เทากบ 0.5093 พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพนอยทสดคอ1.47 มากทสดคอ 4.67 มคาเฉลย(x) เทากบ 3.6451 และมสวนเบยงเบนมาตรฐาน(S.D.) เทากบ 0.4043 พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการนอยทสด 2.52 มากทสด 4.88 มคาเฉลย(x) เทากบ 3.9318 และมสวนเบยงเบนมาตรฐาน(S.D.) เทากบ 0.4345

4.2 ผลการวเคราะหขอมลเพอทดสอบสมมตฐาน 4.2.1 ความสมพนธระหวางพฤตกรรมสขภาพกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดของ

องคการ ผลการวเคราะหหาสมประสทธสหสมพนธระหวางพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกายและ

สขภาพจตกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ พบวา พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกายและสขภาพจตมความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการอยางมนยส าคญทางสถต (r = .300, p < .01 ดงแสดงในตารางท 4.6) โดยพบความสมพนธเชงบวกระหวางพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกายและสขภาพจตโดยรวมกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการรายดานทกดานทถงระดบนยส าคญทางสถต (r = .604, .470, .495, .536, .478, p < .05 ดงแสดงในคอลมนสดทาย ตารางท 4.6) เมอวเคราะหความสมพนธระหวางองคประกอบยอย พบวา

47

พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพมความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการรายดานทกดาน สามารถกลาวไดวา ผลทพบสนบสนนสมมตฐานท 1 ทวา “พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพมความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของบคลากรวยท างาน” ตารางท 4.6 ผลการวเคราะหสมประสทธสหสมพนธ ระหวาง พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพทางกาย

และทางจต กบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการทงโดยรวมและรายดาน

ตวแปร

พฤตกรรม สรางเสรมสขภาพ

ทางกาย

พฤตกรรม สรางเสรมสขภาพ

ทางจต

พฤตกรรม สรางเสรมสขภาพ (โดยรวม)

พฤตกรรมสมาชกทด ความรบผดชอบ

การออกก าลงกาย

โภชนาการ

สมพนธภาพ

พฒนาทางจต

จดการความเคร

ยด

- ดานใหการชวยเหลอ .468** .571** .501**

.479**

.505**

.287** .604**

- ดานการค านงถงผอน

.391** .440** .487**

.404**

.392**

.123* .470**

- ดานความอดทนอดกลน

.323** .455** .403**

.415**

.425**

.277** .495**

- ดานการใหความรวมมอ

.471** .494** .489** .467**

.371**

.228** .536**

- ดานความส านกในหนาท

.380** .452** .426** .387**

.391**

.205** .478**

- พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการโดยรวม

.504** .595** .571** .534**

.506**

.276** .636**

หมายเหต: **มนยส าคญทางสถตทระดบ .01

48

4.2.2 ความสมพนธระหวางการถายทอดทางสงคมในองคการกบพฤตกรรมสรางเสรม สขภาพ

ผลการวเคราะหหาสมประสทธสหสมพนธระหวางการถายทอดทางสงคมในองคการกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกายและสขภาพจต พบวา การถายทอดทางสงคมในองคการมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพโดยรวมอยางมนยส าคญทางสถต (r = .422, p < .01 ดงแสดงในตารางท 4.7) โดยพบความสมพนธเชงบวกระหวางการถายทอดทางสงคมในองคการโดยรวมกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกายและสขภาพจตรายดานทกดานทถงระดบนยส าคญทางสถต (r = .206, .367, .288, .354, .328, .381, p < .05) ดงแสดงในคอลมนสดทาย ตารางท 4.7 เมอวเคราะหความสมพนธระหวางองคประกอบยอย พบวาการถายทอดทางสงคมในองคการขนยอมรบ ขนด ารงรกษา และขนลาออกและจดจ า มความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกายและสขภาพจตรายดานทกดาน ( r = .206, .367, .288, .354, .328, .381, p < .05) พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกายดานการออกก าลงกาย และพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพจตทกดาน มความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการรายดานทกดาน (r = .206, .367, .288, .354, .328, .381, p < .05 ในตารางท 4.7) แตการถายทอดทางสงคมในองคการขนบรรจเขาท างาน และขนเรยนร ไมพบความสมพนธทชดเจนกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกายและสขภาพจตบางดาน (คอลมนท 2, 3 ในตารางท 4.7) อยางไรกตามกลาวไดวาผลทพบสวนใหญสนบสนนสมมตฐานท 2 ทวา “การถายทอดทางสงคมในองคการ มความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพฯ ของบคลากรวยท างาน”

4.2.3 ความสมพนธระหวางการถายทอดทางสงคมในองคการกบพฤตกรรมการเปน สมาชกทขององคการ

ผลการวเคราะหหาสมประสทธสหสมพนธระหวางการถายทอดทางสงคมในองคการกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทขององคการ พบวา การถายทอดทางสงคมในองคการมความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการอยางมนยส าคญทางสถต (r = .299 , p < .01 ดงแสดงในตารางท 4.8) โดยพบความสมพนธเชงบวกระหวางการถายทอดทางสงคมในองคการโดยรวมกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการรายดานทกดานทถงระดบนยส าคญทางสถต (r = .219, .118, .295, .263, .284 , p < .05) ดงแดงในคอมลมนสดทาย ตารางท 4.8 เมอวเคราะหความสมพนธระหวางองคประกอบยอย พบวาการถายทอดทางสงคมในองคการขนยอมรบ ขนด ารงรกษา และขนลาออกและจดจ า มความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดของ

49

องคการรายดานทกดาน (r = .219, .118, .295, .263, .284 , p < .05) แตการถายทอดทางสงคมในขนบรรจเขาท างาน และขนเรยนร ไมพบความสมพนธทชดเจนกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ (คอลมนท 2, 3 ในตารางท 4.8) อยางไรกตามจากผลทพบสวนใหญสนบสนนสมมตฐานท 3 ทวา “การถายทอดทางสงคมในองคการ มความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของบคลากรวยท างาน” ตารางท 4.7 ผลการวเคราะหสมประสทธสหสมพนธ ระหวางองคประกอบยอยของการถายทอด

ทางสงคมในองคการ กบองคประกอบยอยของพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ

พฤตกรรม

การถายทอดทางสงคมในองคการ ขนบรรจ เขาท างาน

ขนเรยนร ขนยอมรบ

ขนด ารงรกษา

ขนลาออกและจดจ า

โดยรวม

พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกาย

- ดานความรบผดชอบ .052 .053 .317** .199** .255** .206** - ดานการออกก าลงกาย .182** .215** .306** .363** .367** .367** - ดานโภชนาการ .106* .136** .227** .285** .406** .288** พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพจต

- ดานสมพนธภาพบคคล

.171** .205** .352** .339** .332** .354**

- ดานพฒนาจตวญญาณ .182** .163** .216** .379** .311** .328** - ดานการขจดความเครยด

.337** .273** .234** .397** .149** .381**

พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพรวม

.234** .233** .357** .433** .386** .422**

หมายเหต: **มนยส าคญทางสถตทระดบ .01

50

ตารางท 4.8 ผลการวเคราะหสมประสทธสหสมพนธ ระหวางองคประกอบยอยของการถายทอด ทางสงคมในองคการ กบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการรายดาน

พฤตกรรม การถายทอดทางสงคมในองคการ

ขนบรรจ เขาท างาน

ขนเรยนร ขนยอมรบ

ขนด ารงรกษา

ขนลาออกและจดจ า

โดยรวม

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ

- ดานใหการชวยเหลอ .051 .081 .211** .250** .292** .219** - ดานการค านงถงผอน -.073 .001 .109* .127* .380** .118* - ดานความอดทนอดกลน

.125* .145** .178** .302** .420** .295**

- ดานการใหความรวมมอ

.040 .117* .340** .232** .379** .263**

- ดานความส านกในหนาท

.118* .096 .299** .269** .396** .284**

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการรวม

.063 .115* .289** .294** .477** .299**

หมายเหต: **มนยส าคญทางสถตทระดบ .01

4.3 ผลการวเคราะหขอมลนอกเหนอสมมตฐาน ในทนไดท าการวเคราะหขอมลในอก 2 สวนคอ (1) วเคราะหอ านาจในการท านายพฤตกรรมแตละตวโดยการถายทอดทางสงคม 5 ขน และ (2) วเคราะหความแตกตางของตวแปรระหวางกลมตวอยางทมลกษณะตางกน

51

4.3.1 อ านาจในการท านายพฤตกรรมพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการ เปนสมาชกทดขององคการ โดยการถายทอดทางสงคม

ผลการวเคราะหอ านาจในการท านายพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ โดยการถายทอดทางสงคมในองคการ พบวา การถายทอดทางสงคมในองคการ 5 ขน สามารถท านายพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพไดรอยละ 19.9 โดยพบวาขนเรยนรสามารถท านายไดมากทสด รอยละ 14.9 และขนบรรจเขาท างาน สามารถท านายได รอยละ 5 ดงแสดงในตารางท 4.9

ผลการวเคราะหอ านาจในการท านายพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ โดยการถายทอดทางสงคมในองคการ พบวา การถายทอดทางสงคมในองคการ 5 ขน สามารถท านายพฤตกรรมการเปนสมาชกทดไดรอยละ 45.2 โดยพบวาขนเรยนรสามารถท านายไดมากทสด รอยละ 36.2 และรองลงมาคอ ขนบรรจเขาท างานสามารถท านายได รอยละ 4.8 ดงแสดงในตารางท 4.10

ตารางท 4.9 วเคราะหอ านาจในการท านายพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ (HP) โดยการถายทอดทาง สงคม (OSO) 5 ขน

ตารางท 4.10 วเคราะหอ านาจในการท านายพฤตกรรมพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ (OCB) โดยการถายทอดทางสงคม (OSO) 5 ขน

HP R R2 R2 change β T ขนเรยนร .386 .149 .149 .386 8.213 ขนบรรจเขาท างาน .446 .199 .050 .246 4.873

OSO R R2 R2 change β T

ขนเรยนร .601 .362 .362 .601 14.745 ขนบรรจเขาท างาน .640 .410 .048 .259 5.585

ขนยอมรบ .660 .436 .026 .199 4.232 ขนด ารงรกษา .672 .452 .016 .185 3.300

52

ความแตกตางของตวแปรระหวางกลมตวอยางทมลกษณะสวนบคคลตางกน

(1) ผลการวเคราะหความแตกตางของการถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมสราง

เสรมสขภาพ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ระหวางบคลากรชายกบหญง ปรากฏวา ไมพบความแตกตาง ทถงระดบนยส าคญทางสถต (t < 1, p > .10, ดงแสดงในตารางท 4.11) ผลทพบแสดงวา บคลากรชายกบหญงไดรบการถายทอดทางสงคมในองคการไมแตกตางกน และมพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ กบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการไมแตกตางกนดวย

ตารางท 4.11 ผลการวเคราะหความแตกตางการถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมสรางเสรม สขภาพ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ระหวางเพศ

ตวแปร

ชาย หญง t N x SD N x SD

การถายทอด ทางสงคมฯ

170 3.6578 .3750 222 3.6353 .4260 .547

พฤตกรรม สรางเสรมสขภาพ

170 3.6773 .5244 222 3.6622 .4985 .290

พฤตกรรมสมาชกทด

170 3.9005 .4246 222 3.9559 .4343 -1.267

(2) ผลการวเคราะหความแตกตางของการถายทอดทางสงคมในองคการของพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพและพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ระหวางกลมตวอยาง ทมอายแตกตางกน พบวากลมอายนอยรายงานวาไดรบการถายทอดทางสงคมในองคการมากกวากลมอายมากอยางมนยส าคญทางสถต (3.71 > 3.57, t = 3.33, p < .001) และมพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการมากกวากลมอายมากดวย (3.98 > 3.89, t = 2.03, p < .05) สวนพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพไมพบวาแตกตางกนถงระดบนยส าคญทางสถต (ดงแสดงในตารางท 4.12)

53

ตารางท 4.12 ผลการวเคราะหความแตกตางการถายทอดทางสงคมในองคการ ของพฤตกรรมสราง เสรมสขภาพ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ระหวาง อาย

ตวแปร

อายนอยกวา 31 อาย 31 ปและมากกวา t N x SD N x SD

การถายทอด ทางสงคมฯ

209 3.7099 .3200 177 3.5748 .4733 3.326***

พฤตกรรม สรางเสรมสขภาพ

209 3.6510 .4932 177 3.7006 .5302 -.950

พฤตกรรมสมาชกทด

209 3.9788 .3838 177 3.8911 .4657 2.028*

หมายเหต: * มนยส าคญทางสถตทระดบ .05 *** มนยส าคญทางสถตทระดบ .001

54

บทท 5

การสรป และ อภปรายผล

การวจยเรอง “การถายทอดทางสงคม พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของบคลากรวยท างาน” ไดศกษากลมตวอยางทมาจากหลากหลายสาขาอาชพจ านวนทงสน 398 คน ในบทนจะไดสรป และอภปรายผลการวเคราะหขอมลของการศกษาครงน รวมทงน าเสนอขอเสนอแนะทไดจากการศกษาครงน

5.1 การสรปและอภปรายผลตามขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ในการวจยครงน จากการเกบรวบรวมขอมลของกลมตวอยางทเปนบคลากรทวไป จ านวน 392 คน ลกษณะของกลมตวอยางทศกษาเปนเพศชาย 170 คน เพศหญง 222 คน โดยสวนใหญมสถานภาพโสด มระดบการศกษาปรญญาตร ท างานอยองคกรภาคเอกชน มรายไดพอใชจายและเหลอเกบ มอายเฉลย 31.96 ป และมอายนอยทสดอยท 16 ป อายสงทสด 57 ป กลมตวอยางสวนใหญมโรคประจ าตวโดยมอตราการความถในการออกก าลงกาย 1-2 วนตอสปดาห จะมการวอรมรางกายกอนและหลงออกก าลงกายเพยงบางครง

5.2 การสรปและอภปรายผลการทดสอบสมมตฐาน การศกษาวจยทผานมาสามารถอภปรายผลการศกษาตามล าดบสมมตฐานทตงไวแตละขอ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

สมมตฐานท 1 พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพฯ มความสมพนธกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของบคลากรวยท างาน

สมมตฐานท 2 การถายทอดทางสงคมในองคการ มความสมพนธกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของบคลากรวยท างาน

55

สมมตฐานท 3 การถายทอดทางสงคมในองคการ มความสมพนธกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของบคลากรวยท างาน

5.2.1 การสรปและอภปรายผลตามสมมตฐานท 1

สมมตฐานท 1 ตงไววา “พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพฯ มความสมพนธกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของบคลากรวยท างาน” ผลการวเคราะหสมประสทธสหสมพนธเพอหาความสมพนธของตวแปรพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพฯและพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการนนพบผลสนบสนนสมมตฐานท 1 กลาวคอ พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพฯ มความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการทงโดยรวมและรายดานทกดาน ไดแก ดานความรบผดชอบ ดานการออกก าลงกาย ดานโภชนาการ ดานสมพนธภาพระหวางบคคล ดานการพฒนาดานจตวญญาณและ ดานการขจดความเครยด โดยผลดงกลาวสามารถระบชชดไดวาบคคลากรทมพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพมากนน มพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการสงพรอมกนไปดวย

ผลการศกษาในครงนยงสามารถกลาวไดอกวาพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพจะท าใหแตละบคคลมสขภาพกาย สขภาพจตใจ และคณภาพชวตทดขน สอดคลองกบงานวจยของ ลดาวลย ประทปชยกร (2551) ซงบคคลทมสขภาวะทางกายและทางจตทดนนยงจะผลเกยวพนไปถงผลการท างานทดขน มประสทธภาพมากขน และยงสนบสนนผลของงานวจยของ เบญจมาศ สขศรเพง (2550) ทกลาววาองคประกอบทางดานความคดและอารมณจะสงผลตอพฤตกรรมทแสดงออกมา นอกจากนนพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพฯ ยงชวยใหเกดสมพนธภาพระหวางบคคลใหไดรจกกนมากขน รวมถงผทพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพในระดบสงยงชวยใหเปนคนทมระเบยบวนยในตนเอง รจกรบผดชอบตอสงทท า และทนตอสภาวะกดดนตางๆไดด รจกการเขาสงคมและเหนอกเหนใจแกผอน และมอตราการลางานจากสภาวะเจบปวยตางๆลดลงจากการทมสขภาพกายทแขงแรงขน รจกการจดระเบยบสงทตองท าและท าใหมบรรยากาศทดในการท างานในองคการซงสงเหลานเปนปจจยทจะสงผลใหเกดพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการดวย แตสงหนงทยงเปนปจจยดานลบของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการกคอการทบคคลากรทมเทใหกบองคการมากเกนไปไมวาลกๆแลวตวบคคลากรจะหวงในเรองของผลประโยชนหรอไมกตามสงนนจะสงผลกระทบตอสขภาพของตวบคคลากรเองสอดคลองกบงานวจยเรอง “พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการกบผลลพธทเกดขน” ของ ชญารศม ทรพยรตน (2556) องคการจงควรทจะใหความส าคญกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพไมใหยงหยอนไปกวาพฤตกรรมอนๆของบคคลากรในองคการเพอนประสทธภาพและประสทธผลขององคการในระยะยาว

56

5.2.2 การสรปและอภปรายผลตามสมมตฐานท 2 สมมตฐานท 2 ระบไววา “การถายทอดทางสงคมในองคการ มความสมพนธกบพฤตกรรม

การสรางเสรมสขภาพฯของบคลากรวยท างาน” ผลการศกษาครงนพบถงผลสนบสนนในสมมตฐานท 2 ยกเวนตวแปรการถายทอดทาง

สงคมในขนบรรจเขาท างานนนทไมพบความสมพนธกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพในดานสมพนธภาพระหวางบคคล ดานการออกก าลงกาย และดานความรบผดชอบตอสขภาพ และการถายทอดทางสงคมในองคการขนยอมรบกไมพบความแตกตางตอพฤตกรรมดานออกก าลงกาย รวมถงการถายทอดทางสงคมในขนลาออกและจดจ าไมพบความแตกตางตอพฤตกรรมดานการค านงถงผอน

ผลจากการศกษาในสวนนชใหเหนวาพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพฯนน ไดรบการถายทอดทางสงคมในองคการไดไมวาจะเปนทางตรงหรอทางออมกตาม จะสงเกตเหนไดวาพนกงานใหมจะไดรบการถายทอดพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพฯตางๆ จากพนกงานทอยมากอน โดยในขนบรรจเขาท างานนนพฤตกรรมดานความรบผดชอบตอสขภาพและดานการออกก าลงกาย และดานสมพนธภาพระหวางบคคลจะยงไมพบความแตกตางในขนน เปนเพราะพนกงานทเขามาใหมยงไมคนเคยกบสถานท สงแวดลอม และบคคลรอบๆตวในองคการ แตหลงจากผานขนนมาไดแลวพนกงานจะมความคนเคยกบสถานทและสงแวดลอมรอบขางมากขน รวมถงในขนเรยนรพนกงานจะเรมซมซบผานกระบวนการถายทอดทางสงคมไมวาจะเปนทางตรงหรอทางออม จากการสงเกต ลอกเลยนแบบ ฝกหด ลงมอปฎบต รวมไปถงกระบวนการสอนงาน ( Job Coaching Process) จากพนกงานพเลยง ซงสงเหลานจะเปนสงทท าใหพนกงานใหมไดเรยนรทละเลกทละนอยดวยการตดตอสมพนธกบผอนผานกระบวนการถายทอดทางสงคม (สนทร วงศไวศยวรรณ, 2540) จนกระทงเขาสขนยอมรบพนกงานจงเรมมการยอมรบและเปลยนแปลง คานยม ทศนคต พฤตกรรมตางๆใหสอดคลองกบองคการ ซงโดยทวไปแลวองคการตางๆ มกจะใหความส าคญมงเนนไปทการสรางประสทธภาพและประสทธผลในการท างาน ไมไดใหการสนบสนนดานสขภาพของพนกงานเทาทควร และตวพนกงานเองเมอยอมรบการเปนสมาชกขององคการโดยสมบรณแลวจงอยากทจะมงเนนไปทการสรางผลสมฤทธทางดานการท างานจงท าใหขาดความเอาใจใสในพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพฯดานการออกก าลงกาย สอดคลองกบงานวจยของ อจนา เตมย (2554) ทพบวาคณลกษณะทางจตนนสงผลตอพฤตกรรมดานการท างาน และคณภาพชวตของพนกงานในโรงแรม และกระบวนการถายทอดทางสงคมในองคการและจตลกษณะดานแรงจงใจใฝสมฤทธนนสามารถรวมกนท านายพฤตกรรมการท างานของพนกงานในโรงแรมได จงกลาวไดวา

57

พฤตกรรมดานการสรางเสรมสขภาพฯ เองกสามารถทจะไดรบการถายทอดผานกระบวกการถายทอดทางสงคมในองคการได เชนกน

5.2.3 การสรปและอภปรายผลตามสมมตฐานท 3 สมมตฐานท 3 ตงไววา “การถายทอดทางสงคมในองคการ มความสมพนธกบพฤตกรรม

การเปนสมาชกทดขององคการของบคลากรวยท างาน” ผลจากการวเคราะหดวยกระบวนการทางสถตของการศกษาวจยในครงนพบวา ตวแปรการ

ถายทอดทางสงคมในองคการและตวแปรพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการนนสนบสนน สมมตฐานท 3 คอการถายทอดทางสงคมในองคการนนสงผลตอพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการโดยรวม แตไมพบความสมพนธระหวางการถายทอดทางสงคมในองคการขนลาออกและจดจ ากบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการดานการค านงถงผอน อยางไรกตามพนกงานทอยในขนลาออกและจดจ ายงคงมความสมพนธกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในดานการใหความชวยเหลอ ดานความอดทนอดกลน ดานการใหความรวมมอและความส านกในหนาท

ผลการศกษาในสวนนสนบสนนสมมตฐานท 3 ในขางตนเพยงบางสวน สามารถอธบายไดวาการถายทอดทางสงคมนนเปนปจจยส าคญทมสวนชวยใหเกดการพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ สอดคลองกบงานวจยของ ทพยวรรณ มงคลดกลากล (2554) ทพบวา การถายทอดทางสงคมในองคการนนมสวนชวยใหพยาบาลทเพงจบมาใหม สามารถเรยนร ปรบตว และมความผกพนรวมถงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ซงชวยสนบสนนงานวจยของ สาลาวาตและคณะ (Salavati, Ahmadi, Sheikhesmaeili and Mirzaei, 2011) ทพบถงความสมพนธอยางมนยและไดรบการยอมรบวาตวแปรการถายทอดทางสงคมนนมผลตอปจจยของการเปนสมาชกทดขององคการอนประกอบดวย พฤตกรรมความส านกในหนาท พฤตกรรมการใหความชวยเหลอ พฤตกรรมทมมารยาท พฤตกรรมการอดทนอดกลน และพฤตกรรมการใหความรวมมอ แตในขนของการลาออกและจดจ านนจะเปนขนทบคคลากรทมาถงขนนมระดบความสมพนธกบคนอนๆในองคการลดนอยลง จนมาถงจดสดทายของสายอาชพ จงไมพบความแตกตางใหเกดพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการดานการค านงถงผอน โดยพนกงานทอยในขนนกจะมเหลอเพยงความทรงจ าของตวบคคล และสงทเคยท าใหเปนแบบอยางแกคนรนหลงในองคการเทานน (ธงชย สมบรณ, 2549) นอกจากงานวจยทไดกลาวมาในขางตน ยงพบงานวจยทเปนจ านวนมากทไดผลจากการวจยทสอดคลองไปในทศทางเดยวกนวา การถายทอดทางสงคมนน สามารถทจะสงตอพฤตกรรม ความคด คานยม ทศนคต ใหกบพนกงานจากรนสรนได เชน งานวจยของ วรต ปานศลา (2542) ทไดศกษาการถายทอดทางสงคมในองคการกบกลมตวอยางทเปนบคลากรสาธารณสข ใน

58

ภาคเหนอของประเทศไทยพบวาการถายทอดทางสงคมนนสามารถรวมกบตวแปร การมงอนาคตควบคมตน และแรงจงใจใฝสมฤทธในการท านายพฤตกรรมการท างานได ซงจะเหนไดวาพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคกานนเกดจากสภาวะภายในแลวจงแสดงออกมาทการกระท า และสามารถถายทอดซงกนและกนได

5.3 การสรปและอภปรายนอกเหนอสมมตฐาน ผลการศกษาและวเคราะหตวแปร การถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพฯ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ พบความแตกตางในพนกงานทมปจจยสวนบคคลแตกตางกนอยางมนยส าคญ สามารถสรปและอภปรายผลไดดงตารางขางลางน ตารางท 5.1 แสดงความแตกตางระหวางปจจยสวนบคคล และตวแปรตน

ตวแปร การถายทอดทางสงคมในองคการ

พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพฯ

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดของ

องคการ เพศ X X X อาย ✓ X ✓

กลมตวอยางทมปจจยสวนบคคลแตกตางกนทางดาน เพศ และอาย ท าใหมพฤตกรรมของตวแปรดานตางๆทแตกตางกน โดยสามารถกลาวไดวา 1. กลมตวอยางทม เพศ แตกตางกนไมพบความแตกตางตอการถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพฯ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการอยางมนยส าคญทางสถต 2. กลมตวอยางทม อาย แตกตางกนจะมการถายทอดทางสงคมในองคการและพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการแตกตางกน โดยพบวากลมพนกงานทมอายนอยกวา 31 ป จะมการถายทอดทางสงคมในองคการ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการสงกวากลมตวอยางทอายมากกวา 31 ป

59

5.4 จดเดนของงานวจย การศกษาในครงนเปนการศกษาทมงเนนหาความสมพนธระหวางตวแปรทง 3 ตว อนไดแก การถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ โดยมกลมตวอยางเปนพนกงานองคการทวไป ทงยงท าการทดสอบอทธพลของตวแปรอสระทสามารถรวมกนท านายตวแปรตางๆได โดยการศกษาในเรองดงกลาวนยงไมมการพบวา มนกวชาการทานใดไดเคยท าการศกษาถงการน าพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพฯมาประยกตใชกบบรบทตางๆในองคการ จงเปนการสรางองคความรใหมๆในแวดวงของการพฒนาทรพยากรมนษยทไมใชเพยงนกถงแตผลการปฎบตแตยงรวมไปถงการใสใจในพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพฯเพอใหบคลากรในองคการมคณภาพชวตทดมากยงขน นอกจากนนกระบวนการถายทอดทางสงคมตามแนวคดของ Deaux and Wrightsman (1988 อางถงใน บงอร โสฬส, 2538) ถกใหความส าคญเปนอนดบแรกเพอศกษาถงการถายทอดพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการดานตางๆ และพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพฯ โดยเฉพาะการจบคกบตวแปรพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพฯ นนยงไมปรากฏพบถงงานวจยในไทยทไดท าการศกษาถงตวแปรนในการน ามาประยกตใชกบภาคองคการ ท าใหผลการศกษาทไดเปนประโยชนตอทงแวดวงวชาการและการน ามาประยกตใชในการบรหารจดการพฒนาทรพยากรมนษย เพอตอยอดพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของบคลากรในองคการทเหมาะสมตอไป

5.5 ขอจ ากดของงานวจย

การเลอกกลมตวอยางในการศกษาครงนไมไดเจาะจงเฉพาะกลม เพออยากหาความแตกตางวาปจจยสวนบคคลทแตกตางกนนนสงผลตอ การถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ และพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพฯ แตกตางกนหรอไม จงท าใหขอมลในสวนของอาชพ อาย อายการท างาน มการกระจายตวสง และแบบวดหรอขอค าถามทน ามาใชในการเกบขอมลนน มจ านวนมากถง 85 ขอ 7 หนา โดยไมรวมขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถามอก 1 หนา ท าใหผตอบแบบสอบถามตองใชเวลานานในการอานเพอท าความเขาใจในขอค าถามนานพอสมควร และผตอบแบบสอบถามยงมภาระงานทตองเรงท า จงสามารถสงผลกระทบตอการตอบในชดค าถามขอหลงๆสงผลใหเกดความเบยงเบนไปได นอกจากนนยงมขอค าถามในสวนของโรคประจ าตว รายได ความเพยงพอของรายได ซงอาจเปนค าถามทผตอบ

60

แบบสอบถามตองการเกบไวเปนความลบจงท าใหผตอบบางรายกรอกขอมลไมครบถวนหรอไมไดตอบตามความเปนจรง แตผวจยกไดแกปญหาในเบองตนดวยการหาของขวญเลกๆนอยๆเพอเปนการขอบคณแกผทมาตอบ แตกไมสามารถแกปญหาทงหมดได

5.6 ขอเสนอแนะเพอการประยกตใช ผลจากการศกษาสามารถระบไดวา ตวแปรการถายทอดทางสงคมในองคการกบตวแปรพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการและพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพฯ มความสมพนธซงกนและกนโดยเฉพาะพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององตการทมความสมพนธกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพทงโดยรวมและรายดาน จงอาจกลาวไดวาพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพฯ ไมใชเพยงแคท าใหบคลลากรในองคการมรางกายทแขงแรงและรจกกบการรบมอกบความเครยดเทานน แตยงสงผลใหเกดสมพนธภาพขนในองคการซงเปนสวนชวยสนบสนนใหเกดพฤตกรรมการเปนสมาชกทดในองคการ และในอกแงหนงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการนนยงเปนเหตปจจยทท าใหพนกงานเกดความเครยดทตองทมเท แบกรบกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการท าใหพนกงานเกดความเครยดและสงผลเสยตอตวพนกงานเองในระยะยาว (ชญารศม ทรพยรตน, 2556) พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพฯจงสามารถเขามาชวยแกปญหาในสวนนได องคการจงไมควรมองขามเหตปจจยดานสขภาพเนองจากบคคลากรในองคการกเปนเสมอนทจะคอยขบเคลอนองคการใหเกนไปขางหนาหากมฟนเฟองตวใดช ารด กจะท าใหเกดการตดขดในการขบเคลอน แมจะเปลยนเอาอนใหมมาแทนทกจะตองเสยเวลาในการท าใหสามารถใชงานไดดดงเดม ปจจยส าคญอกอยางหนงทจะสรางพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพฯใหเกดขน กคอการถายทอดทางสงคมในองคการ องคการตองท าหนาทเปนผสนบสนนใหเกดการเปลยนแปลง ปลกฝงและสรางสภาพแวดลอมใหเหมาะสมกบสงทตองการจะท า และไมเพยงแตใหการสนบสนนในชวงแรกเทานนแตองคการควรพฒนาใหมการรกษาไวซงการเปลยนแปลงทด โดยใน ขนบรรจเขาท างาน องคการควรจดกจกรรมตางๆเพอใหในการถายโอนพฤตกรรมตางๆ จากพนกงานทอยมากอน โดยผานการปฐมนเทศ จดใหมระบบพเลยง การฝกอบรมขณะปฎบตงาน หรอการสงเกตจากบคคลตนแบบ (อาภรณ ภวทยพนธ, 2547) ใหพนกงานทบรรจใหมไดปรบตวและเปนแนวปฎบตส าหรบตนเอง แตองคการกตองไมลมทจะผลกดนและใหการสนบสนนอยางตอเนองเพอคงไวซงพฤตกรรมอนเปนทพงประสงคขององคการ

61

5.7 ขอเสนอแนะเพอการวจย

1. การวจยครงนไดท าการศกษากลมตวอยางทเปนวงกวาง ท าใหมขอแตกตางหลายอยางทอาจสงผลกระทบตอการวจย ผสนใจอาจท าการวจยโดยการจ ากดกลมตวอยางใหมตวแปรทคลายคลงกนมากยงขน เพอใหไดผลการศกษาทชดเจนมากยงขน 2. การศกษาในปจจบนมการศกษาเพยงขอดของตวแปรตางๆ จนลมนกถงดานลบของตวแปร ตางๆ ทงการถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ และพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพฯ องคการควรใหความส าคญกบผลกระทบดานลบทตามมาและการแนวทางการแกไขผลกระทบดานลบ ของตวแปรตางๆเพมเตม

62

บรรณานกรม

กระทรวงสาธารณสข. คณะกรรมการอ านวยการจดท าแผนพฒนาสขภาพแหงชาต. 2555.

แผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 11. นนทบร: คณะกรรมการอ านวยการจดท าแผนพฒนาสขภาพแหงชาต กระทรวงสาธารณสข.

กญยชร ชยนภสภมร. 2550. การรบรสมาชกองคกรทมตอวฒนธรรมองคกรกบความผกพนองคกร: กรณศกษาบรษทดานอสงหารมทรพย. ภาคนพนธคณะทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

กงแกว ทรพยพระวงศ. 2544. จตวทยาสงคม. พมพครงท 10. กรงเทพมหานคร: ธรรมดาเพรส. ชญารศม ทรพยรตน. 2556. พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการกบผลลพธทเกดขน. FEU

Academic Review. 7 (มถนายน - พฤศจกายน): 7. ชยสทธ สรยจนทร. 2551. สขศกษา ม.1 (ฉบบปรบปรง). กรงเทพมหานคร: ส านกพมพ วบค. ชตมา ชตชวานนท. 2554. พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการทมผลตอองคการแหงการ

เรยนร กรณศกษา กลมธรกจผใหบรการโทรศพทเคลอนท. ภาคนพนธปรญญามหาบณฑต. มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ณชชา โพระดก. 2555. ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของชายวยกลางคนกล มเ สยงอาการเมตาโบลคในชมชนจงหวดกาญจนบร . วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. มหาวทยาลยครสเตยน.

ณฐธยาน พงษประวต. 2552. ลกษณะทางจตและการถายทอดทางวชาชพพยาบาลทเกยวของกบการปฎบตงานพยาบาลตามบทบาทวชาชพของพยาบาลจบใหมโรงพยาบา ลมหาวทยาลยในก ากบของรฐ เขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ทพยวรรณ มงคลดกลากล. 2554. บทบาทของการถายทอดทางสงคมในองคการและจตลกษณะมงอนาคตควบคมตนทเกยวของกบความผกพนตอองคการ และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของพยาบาลวชาชพ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

63

ธงชย สมบรณ. 2549. การบรหารและจดการมนษยในองคการ. กรงเทพมหานครฯ: ปราชญสยาม. นนทวรรณ รตตวธน. 2554. การขดเกลาทางสงคมของเดกวยรนในสถานสงเคราะหกรณศกษา

สถานสงเคราะหเดกหญงบานราชวถ . วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

บงอร โสฬส. 2538. การพฒนาทรพยากรมนษย: ความเปนมาและกระบวนการทควรจะเปน. วารสารพฒนบรหารศาสตร. 1 (มกราคม-มนาคม): 67.

เบญจมาศ สขศรเพง . 2550. แบบแผนความเชอดานสขภาพ. คนวนท 27 มถนายน 2559 จาก http://gotoknow.org/profile/s_benjamars.

ประเวศ วะส. 2545. สขภาพสงคมสสงคมสนตภาพ. นนทบร: ส านกงานปฎรปสขภาพและสถาบนวจยระบบสขภาพ.

ประไพพร สงหเดช. 2539. การศกษาคณลกษณะบคลากรทมตอคณภาพชวตการท างานและพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ: กรณศกษา ขาราชการกรมคมประพฤต. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พนดา ทองเงา. 2548. ความสมพนธระหวางการรบรความยตธรรมในองคการ การรบรพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ และการรบรคณภาพการบรการ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ภนนท สงหกฤตยา. 2553. ศกษาการประยกตใชกระบวนทศนและกระบวนการสรางเสรมสขภาพตามแนวพระพทธศาสนา. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

เมธ ศรวรยะเลศกล. 2542. ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการกบความพงพอใจในงานและผลปฎบตงานของพนกงานองคการเอกชนขนาดใหญแหงหนง. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ยอดแกว แกวมหงสา. 2556. พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของนสตมหาวทยาลยเกษตรศาสตรวทยาเขตก าแพงแสน. ภาควชาพลศกษาและกฬา คณะศกษาศาสตรและพฒนศาสตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน.

64

ลดาวลย ประทปชยกร. 2551. ภาวะสขภาพและพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพของบคลากร: กรณศกษาคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร. สงขลานครนทรเวชสาร. 2 (มนาคม-เมษายน ): 152.

วลลภ ลอมตะค. 2554. ปจจยเชงสาเหตทสงผลตอพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของพนกงานสายปฎบตการ มหาวทยาลยในก ากบของรฐ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.

วชย โถสวรรณจนดา. 2554. แนวคดแรงงานสมพนธทดกบการสงเสรมแรงงานสมพนธ. วารสารเกษมบณฑต. ปท 12 ฉบบท 1 (มกราคม - มถนายน ): 178.

วรต ปานศลา. 2542. การถายทอดทางสงคมในการท างาน จตลกษณะ และการรบรเกยวกบบทบาททสมพนธกบพฤตกรรมการท างานของบคลากรสาธารณสขระดบต าบล ในภาคเหนอของประเทศไทย. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

วรณธ ธรรมนารถสกล. 2544. อทธพลของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดตอองคการตอผลการปฎบตงานของพยาบาลวชาชพ: ศกษาอทธพลทางตรง อทธพลคนกลางและอทธพลสอดแทรก. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

วลาวรรณ สมตน . 2557. พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของบคลากรทางการพยาบาล โรงพยาบาลหลงสวน จงหวดชมพร . วารสารวชาการแพทยเขต 11. 8 (มกราคม - มนาคม ): 37.

เศรษฐนนท โคววารนทร. 2549. การรบรวฒนธรรมองคการและพฤตกรรมการเปนสมาชก ทดขององคการ กรณศกษา: บมจ. ซโน-ไทย เอนจเนยรง แอนด คอนสตรคชน. ภาคนพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (การพฒนาทรพยากรมนษยและองคการ) โครงการบณฑตศกษาการพฒนาทรพยากรมนษย.

สมจตร เหงาเกษ. 2539. ความสมพนธระหวางปจจยคดสรรกบวถชวตทสงเสรมสขภาพของพยาบาล วชาชพศนยบรการสาธารณสข ส านกงานอนามย กรงเทพมหานคร . วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. มหาวทยาลยมหดล.

สฎาย ธระวณชตระกล. 2547. การสงเสรมพฤตกรรมการเปนสมาชกทดตอองคการสการพฒนาทรพยากรมนษยในองคการอยางยงยน. วารสารศกษาศาสตร. 16 (มถนายน-ตลาคม): 15-28.

สฐสร กระแสรสนทร. 2554. การศกษาปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดตอองคกรของขาราชการส านกวชาการ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. กรงเทพมหานคร: ส านกวชาการ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร.

65

สนทร วงศไวศยวรรณ. 2540. วฒนธรรมองคการ : แนวคด งานวจย และประสบการณ. กรงเทพฯ : โฟรเพช

สนทร ศกดศร และ นนทรตน พฒนภกด. 2557 ปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดในองคการของบคลากรสายสนบสนนวชาการในมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร และสถานบนเทคโนโลยเจาคณทหารลาดกระบง . วารสารวชาการศลปศาสตรประยกต. 12 (กรกฎาคม - ธนวาคม ): 1-11.

สภาวด พงสภา. 2552. ลกษณะทางจตสงคมและลกษณะทางพทธทเกยวของกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของพยาบาล ศนยการแพทยโรงพยาบาลกรงเทพ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

อจนา เตมย. 2554. การถายทอดทางสงคมในองคการ จตลกษณะ คณภาพชวตการท างานและพฤตกรรมการท างานของพนกงานโรงแรมในกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

อ าพล จนดาวฒนะ. 2550. การสรางเสรมสขภาพ: แนวคด หลกการ และบทเรยนชองคนไทย. กรงเทพมหานคร: หมอชาวบาน.

Bauer Talya N. and Green Stephen G. 1 9 9 8 . Testing the Combined Effects of Newcomer Information Seeking and Manager Behavior on Socialization. Journal of Applied Psychology. 83 : 72 - 83.

Bolino, M.C., & Turnley, W.H. 2005. The personal costs of citizenship behavior: The relationship between individual initiative and role overload, job stress, and workfamily conflict. Journal of Applied Psychology. 90: 740–748.

Carole Lalonde. 2016. Dramaturgical awareness of Consultants through the rhetoric and rituals of cooperation. Journal of Organizational Change Management. 29 (July): 630-656.

Chatman, J.A. 1991. Matching People and Organizations: Selection and Socialization in Public Accounting Firms. Administrative Science Quarterly. 36 (September): 359-484.

Cochran, W.G. 1977. Sampling Techniques. 3rd ed. New York: John Wiley and Sons Inc. Deaux, K. & Wrightsman, L.S. 1988. Social Psychology. 5th ed. California: Brooks/Cole. Deww Zhang. 2011. Organizational Citizenship Behavior. PSYCH761 White paper (OCB)

4629332.

66

Feldman, D.C. 1981. Quoted in Kinichi and Kreitner. 2008. Organizational Behavior: Key Concepts, Skills and Best Practices. 3rd ed. Boston: McGraw-Hill.

Gilley, J. W. & Eggland, S. A. 1989. Principles of Human Resource Development. Massachusetts: Addison-Wesley.

Glanz, K., Rimer, B.K. & Lewis, F.M. 2002. Health Behavior and Health Education: Theory, Research and Practice, 3rd edn, Jossey-Bass, San Francisco, CA.

Gochman. 1988. Health Behavior: Emerging Research Perspective. New York: Plenume Press.

Graham, J. W. 1991. An essay on Organizational Citizenship Behavior. Employee Responsibilities and Rights Journal. 4: 249-270.

Holton, E.F. 1996. New Employee Development: A review and Reconceptualization. Human Resource Development. Quarterly 7: 233-252.

Katz, D. 1964. The Motivational Basis of Organizational Behavior. Behavioral Science. 9 (Winter): 131-133.

Kinicki, A. & Williams, B. 2009. องคการและการจดการ. แปลจาก Management 3rd ed. เรยบเรยงโดย กงกาญจน วรนทศน และคนอนๆ. กรงเทพมหานคร: McGraw-Hill.

Konovsky, Mary A. , & Pugh, S. Douglas. 1994. Citizenship Behavior and Social Exchange. Academy of Management Journal. 37: 656-669.

Louis, M. R. 1980. Surprise and Sensemaking: What Newcomers Experience in Entering Unfamiliar Organizational Settings. Administrative Science Quarterly. 25 (February): 226-248.

Marquardt, J.Michael. 2005. Building the Learning Organization: Mastering the 5 Elements for Corporate Learning. California. U.S.A.: Davies-Black Publishing.

Miller, V. D.; & Jablin, F. M. 1991. Information Seeking during Organizational Entry: Influences, Tactics, and a Model of the Process. Academy of Management Review. 16: 92-120.

Organ, D.W. 1991. The Applied Psychology of Work Behavior: A Book of Reading. New York: Richard D. Irwin.

Ostroff, C.; & Kozlowski, S. W. J. 1992. Organizational Socialization as a Learning Process : the Role of Information Acquisition. Personal Psychology. 45 (4) : 849-874.

Pender, Nola.J. 1982. Health Promotion in Nursing Practice. Norwalk : Appleton & Lange.

67

Pender, Nola.J. 1996. Health Promotion in Nursing Practice. 3rd ed. Connecticut: Appleton and Lange.

Pender, Nola.J. 2006. Health Promotion in Nursing Practice. Upper Saddle River: New Jersey. Podsakoff, Philip M., Ahearne, Michael, & MacKenzie, Scott B. 1997. Organizational citizenship

behavior and the quantity and quality of work group performance. Journal of Applied Psychology. 82: 262-270.

Podsakoff, P.M.; MacKenzie, S.B.; Moorman, R.H. & Fetter, R. 1990. Transformational Leader Behaviors and Their Effects on Followers’ Trust in leader, Satisfaction, Organizational Citizenship Behaviors. The Leadership Quarterly. 1(2): 107-142.

Podsakoff, P.M. & MacKenzie, S.B. 2006. Organizational Citizenship Behavior and Sales Unit Effectiveness. Journal of Marketing Research. 31,351-363.

Saks, A. M., & Ashforth, 1997. Organizational Socialization : Making Sense of the Past and Present as a Prologue for the Future. Journal of Vocational Behavior. 51(2) : 237-279.

Saks, A.M. ; Uggerslev, K.L. & Fassina, N.E. 2006. Socialization Tactics and Newcomer Adjustment: a Meta-analytic Review and Test of a Model. Journal of Vocational Behavior. 70: 413-446.

Salavati, A. ; Ahmadi, F. ; Sheikhesmaeili, S. & Mirzaei, M. 2011. Effects of Organizational Socialization on Organizational Citizenship Behavior. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business. 3, 5: 395-410.

Scgnake,Mel. 1991. Organizational Citizenship: A Review. Proposed Model, and Research Agenda. Human Relations. 44: 735-759.

Van Maanen, J. 1976. Breakin- in: Socialization to work. In Organizational Psychology. R.Rubin and J.M. McIntyres, eds. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall: 1-15.

Van Maaen, J. and Schein, E.H. 1979. Towards a Theory of Organizational Socialization. In Research in Organizational Behavior (Vol.1) Staw , B.M. (Ed). Greenwich,CT: JAI Press: 209-264.

Wanous, J. P. 1992. Organizational Entry: Recruitment, Selection, Orientation and Socialization of Newcomers. 2nd ed. Reading, MA: Addison-Wesley.

68

ภาคผนวก

69

ภาคผนวก ก

แบบสอบถาม

70

แบบสอบถามเพอการวจย

เรอง การศกษาความเกยวของสมพนธระหวาง การถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมสราง

เสรมสขภาพกาย สขภาพจต และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ เรยน ทานผตอบแบบสอบถาม เนองดวยขาพเจา นายยทธนา รงสตานนท นกศกษาชนปรญญามหาบณฑต คณะทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร ก าลงด าเนนการวจยเพอเสนอเปนวทยานพนธเรอง “การศกษาความเกยวของสมพนธระหวาง การถายทอดทางสงคมในองคการ พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพกาย สขภาพจต และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ” โดยม รศ.ดร.บงอร โสฬส เปนอาจารยทปรกษา ซงการท าวทยานพนธดงกลาวจ าเปนตองไดรบขอมลจากทาน ตามรายละเอยดในแบบสอบถามน จงเรยนมาเพอขอความอนเคราะหในการตอบแบบสอบถาม โดยขอใหทานตอบตามทเหนวาเปนจรง ค าตอบของทานจะน าเสนอในลกษณะภาพรวมไมมการแสดงผลเปนรายบคคล จงไมเกดผลกระทบตอการปฎบตงานของทานแตประการใด ขาพเจาหวงเปนอยางยงวาจะไดรบความรวมมอจากทานเปนอยางด และขอขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

ขอแสดงความนบถอ นายยทธนา รงสตานนท

นกศกษาคณะพฒนาทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร โทร. 081-735-4604 E-mail: yutthana.rstn@gmail.com

เพอเปนการคมครองสทธในการตอบแบบสอบถามของทาน แบบสอบถามจะไมระบชอ หรอรหสใดๆ ของผตอบ หลงจากตอบแบบสอบถามครบทกขอแลว กรณาน าสงกลบจดรบคน

แบบสอบถามของทาน

71

สวนท 1 แบบสอบถามขอมลสวนบคคล ค าชแจง กรณาท าเครองหมาย ✓ ลงใน ( ) หนาขอความหรอเตมขอความลงในชองวางตามความเปนจรง

1. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 2. อาย ………. ป 3. สถานภาพสมรส

( ) โสด ( ) สมรส ( ) หมาย/หยา/แยกกนอย 4. ระดบการศกษา

( ) ประถมศกษา ( ) มธยมศกษาตอนตน ( ) มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช ( ) อนปรญญา/ปวส ( ) ปรญญาตร ( ) ปรญญาโท ( ) ปรญญาเอก ( ) อนๆ (โปรดระบ) ……………………

5. ความเพยงพอของรายได ( ) พอใชจายแตไมเหลอเกบ ( ) พอใชจายและเหลอเกบ ( ) ไมเพยงพอตอการใชจายโดยไดรบความชวยเหลอจาก……………………..

6. องคการทท างาน ( ) องคกรภาครฐ ( ) องคกรภาคเอกชน ( ) รฐวสาหกจ ( ) อนๆ (โปรดระบ) ……………………

7. ต าแหนงงานทท าปจจบน ……………………. 8. อายการท างานในองคการปจจบน ………. ป 9. ทานมโรคประจ าตวหรอไม

( ) ไมม ( ) ม (โปรดระบ) …………………….

10. ทานออกก าลงกาย (30 นาทขนไป) กวนในหนงสปดาห ( ) ไมออกก าลงกายเลย ( ) 1-2 วน/สปดาห ( ) 3-4 วน/สปดาห ( ) 5-6 วน/สปดาห ( ) ออกก าลงกายทกวน

11. ทานอบอนรางกาย เชน การยดกลามเนอ หรอ เดนชาๆ 5-10 นาท กอนออกก าลงกายหรอไม ( ) ทกครง ( ) บอยครง ( ) บางครง ( ) ไมเคย

12. ทานผอนคลายรางกาย เชน การยดกลามเนอ หรอ เดนชาๆ 5-10 นาทกอนหยดออกก าลงกายหรอไม ( ) ทกครง ( ) บอยครง ( ) บางครง ( ) ไมเคย

72

ขอแนะน าในการตอบแบบสอบถามสวนท 2, 3 และ 4 กรณาอานขอความและท าเครองหมาย ✓ ลงในชองทตรงกบระดบความคดเหนของทานมากทสดเพยงค าตอบเดยว เปนประจ า หมายถง ทานกระท าหรอปฎบตขอความนนสม าเสมอ 80-100% ประจ า หมายถง ทานกระท าหรอปฎบตขอความนนบอยครง 60-79% บางครง หมายถง ทานกระท าหรอปฎบตขอความนนเปนบางเวลา 40-59% นานๆครง หมายถง ทานกระท าหรอปฎบตขอความนนนอยครง 20-39% ไมเคยเลย หมายถง ทานไมเคยกระท าหรอปฎบตตามขอความนน 0-19% สวนท 2 แบบสอบถามพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ ขอความเกยวกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ เปน

ประจ า บอยๆ บางครง นานๆ

ครง ไมเคยเลย

ดานความความรบผดชอบตอสขภาพ 2. ทานสงเกตความผดปกตของรางกายดวยตวเอง

3. ทานรบการตรวจสขภาพรางกาย 4. ทานท าความสะอาดฟน เชน บวนปากหรอใช

ไหมขดฟนทกครงหลงรบประทานอาหาร

5. ทานรบไปพบแพทยทนททมอาการผดปกต 6. ทานลางมอกอนรบประทานอาหาร ดานการออกก าลงกาย 7. ทานออกก าลงกายอยางนอยครงละ 15-30 นาท

8. ทานแตงกายเหมาะสมกบประเภทของการออกก าลงกายประเภทตางๆ

9. ทานออกก าลงกายระหวางปฎบตกจวตรประจ าวน เชน การเดนขนบนไดแทนการใชลฟท

10. ทานเลอกประเภทการออกก าลงกายทเหมาะสมกบสขภาพของทาน

11. ทานสามารถควบคมอตราการเตนของหวใจในระหวางการออกก าลงกายใหอยในระดบทเหมาะสม

73

ขอความเกยวกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ เปนประจ า

บอยๆ บางครง นานๆครง

ไมเคยเลย

ดานโภชนาการ 12. ทานดมน าสะอาดอยางนอยวนละ 6-8 แกว (แกว

ละ 250 มลลลตร)

13. ทานพถพถนในการเลอกรบประทานอาหารทสะอาดและถกหลกอนามย

14. ทานรบประทานอาหารครบ 5 หม ในปรมาณทเพยงพอตอความตองการของรางกายในแตละมอ

15. ทานรบประทานอาหารทปรงดวยวธการ ปง ยาง รมควน

ดานสมพนธภาพระหวางบคคล 16. ทานท ากจกรรมเพอสขภาพกบสมาชกใน

ครอบครว เพอนรวมงาน หรอคนใกลชด

17. ทานมการแลกเปลยนความรดานการออกก าลงกายกบผทออกก าลงกายดวยกน

18. ทานใหค าปรกษาและดแลดานสขภาพแกคนใกลชด

19. ทานแสดงความชนชมกบความส าเรจของผอนอยางจรงใจเมอเขาบรรลเปาหมายสขภาพทตงไว

20. ทานไมชอบท ากจกรรมดานสขภาพรวมกบผอน

การพฒนาทางดานจตวญญาณ 21. ทานทบทวนถง เปาหมาย และวางแผนในการ

ด าเนนชวตของตนเอง

22. ทานเตอนตวเองใหพอใจในสงทม 23. ทานส ารวจขอด ขอเสยของตนเองแลวพจารณา

ปรบปรงแกไข

24. ทานยอมรบไดกบการเปลยนแปลงตางๆทเกดขนในชวต ไมวาจะเปนเรองรายหรอด

25. ทานท ากจกรรมทสรางเสรมสขภาพจต เชน การสวดมนต นงสมาธ

74

ขอความเกยวกบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ

เปนประจ า

บอยๆ บางครง นานๆครง

ไมเคยเลย

ดานการขจดความเครยด 26. ท านหลก เ ล ย งสภาวะการ ณ ท ก อให เ ก ด

ความเครยด

27. เมอมความเครยด ทานพยายามคนหาและหาทางแกไขปญหา

28. ทานปรกษา พดคยกบเพอน เมอเกดความเครยด

29. ทานผอนคลายความเครยดโดยการหากจกรรมตางๆท า เชน การออกก าลงกาย ทองเทยว พกผอนตามสถานทตางๆ

30. ทานอานหนงสอหรอรบฟงขอคดดๆจากนกพด หรอบคคลตวอยาง ทสามารถน ามาประยกตใชในชวตประจ าวนได

สวนท 3 แบบสอบถามการถายทอดทางสงคมในองคการ ขอความเกยวกบการท างานในองคการ จรง

ทสด จรง ไมแนใจ ไมจรง ไม

จรงทสด

ขนบรรจเขาท างาน (ชวงทดลองงาน) 1. ทานไดรบค าแนะน าเกยวกบการใชอปกรณตางๆท จ าเปนในการปฎบตงาน

2. องคการไดใหคมอทแนะน าวธการปฎบตงานเพอใหทานสามารถน ามาใชเปนแนวทางในการปฎบตงาน

3. ทานไดรบการปฐมนเทศนอยางเปนทางการจากองคการ

4. ทานเรยนรงานดวยตนเองตงแตวนแรกทเขาท างาน

5. ในชวงทดลองงาน (Probation Period) ทานไดเรยนรเกยวกบงานททานไดปฎบตอยางมาก

75

ขอความเกยวกบการท างานในองคการ จรงทสด

จรง ไมแนใจ ไมจรง ไมจรงทสด

ขนเรยนร (ชวงปแรกของการท างาน) 6. องคการไดจดฝกอบรมเพอใหทานสามารถ

เรยนรงานมากขน

7. ทานไดรบมอบหมายงานทเหมาะสมกบความรและความของทาน

8. ทานมบคคลในองคการเปนตนแบบทสามารถด าเนนรอยตามได

9. องคการไดจดกจกรรมเพอใหทานไดรจกคนเคยกบเพอนรวมงาน

10. หวหนาหรอพเลยง คอยดแลและแนะน าแนวทางในการปฎบตงานใหกบทาน

ขนยอมรบ 11. เมอพนชวงทดลองงาน ทานไดรบสทธ

เทยบเทาเพอนรวมงานทมต าแหนงใกลเคยงกน

12. ทานสามารถปรบตวเขากบเพอนรวมงานและหวหนางานของทานไดด

13. ทานสามารถปฎบตตวไดตามคณลกษณะอนพงประสงคตามทองคการตองการ

14. องคการเปดโอกาสใหรวมรบรขอมลความลบหรอขอมลทไมเปดเผยตอบคคลภายนอก

15. ทานไดรบการยอมรบจากหวหนาและเพอนรวมงาน

ขนด ารงรกษา 16. องคการมการจดใหพนกงานไดเรยนร

เทคนคและวธการท างานใหมๆอยเสมอ

17. องคการมการสงเสรมใหทานพฒนาตนเอง หรอฝกอบรมในเรองททานสนใจ

18. องคการมการวางแผนพฒนาพนกงานเปนรายบคคล

76

ขอความเกยวกบการท างานในองคการ

จรงทสด

จรง ไมแนใจ ไมจรง ไมจรงทสด

19. องคการมการจดกจกรรมเพอสงเสรมใหบคลากรไดกระชบและรกษาความสมพนธอยางสม าเสมอ

20. ทานมสวนรวมในการก าหนดแผนการปฎบตงานของหนวยงานของทาน

21. องคการมการจดใหมการประกาศเกยรตคณของผท างานดเดน

22. องคการสงเสรมใหบคลากรไดเรยนรการท างานในแผนกอนๆนอกเหนอจากสวนงานทตนท าอย

23. เมอมปญหาทานสามารถขอค าแนะน าปรกษาจากฝายบคคลหรอหวหนางานได

24. ทานมโอกาสทจะกาวขนไปท างานในต าแหนงทสงขนได

25. องคการพยายามรกษาพนกงานใหท างานอยกบองคการนานๆ ดวยวธการตางๆ

ขนลาออกและจดจ า 26. องคกำรมกำรดแลพนกงำนหลงออกจำก

งำนไปแลวเปนอยำงด เชน มเงนกองทนใหเมอมอำยงำนตำมทก ำหนด

27. องคกำรมกำรยกยองผทท ำผลงำนใหกบองคกำรแมวำจะเกษยณอำย หรอออกจำกองคกำรไปแลว

28. องคกำรมกำรรกษำสมพนธภำพของผทออกจำกองคกำรไปแลวดวยกำรเชญมำเปนทปรกษำ หรอผสอนงำน

29. องคกำรมกำรจดอบรมกำรวำงแผนกำรเงนระยะยำวใหกบพนกงำน

30. องคกำรมกำรเตรยมพรอมกบพนกงำนทจะเกษยณ เชน จดอบรมกำรปรบตวหลงเกษยณ

77

สวนท 4 แบบสอบถามพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ขอความเกยวกบพฤตกรรมการท างาน จรง

ทสด จรง ไม

แนใจ ไมจรง ไมจรง

ทสด พฤตกรรมดานการใหความชวยเหลอ 1. ทานท างานแทนเพอนรวมงานทขาดหรอลางาน

2. ทานชวยเหลอเพอนรวมงานเพอใหงานส าเรจลลวงตามเปาหมายขององคการ

3. ทานแนะน าเพอนรวมงานทมาท างานใหมโดยทเพอนไมไดรองขอ

4. ทานชวยเหลอเพอนรวมงานทมปญหาการท างาน

5. ทานชวยเหลอเพอนรวมงานเพอใหท างานไดลลวงโดยเรว

พฤตกรรมดานการค านงถงผอน 6. ทานตระหนกถงผลดผลเสยจากการกระท า

ของทานทมตอเพอนรวมงาน

7. ทานระวงพฤตกรรมทอาจสงผลกระทบตอผอน

8. ทานไมละเมดสทธของเพอนรวมงาน

9. ทานหลกเลยงการกระท าทอาจสงผลเสยตอเพอนรวมงาน

10. ทานมสวนชวยองคการในการรกษาสภาพของใช เพอใหสามารถใชไดนาน

พฤตกรรมดานความอดทนอดกลน 11. ทานไมเสยเวลาบนกบเรองทไมเปนเรอง

12. ทานสามารถท างานไดแมในสภาพแวดลอมทไมเอออ านวยตอการท างาน

13. ทานไมท าใหทกคนยงยากในการท างาน

14. ทานเกบความไมพอใจบางอยางเอาไวเพอหลกเลยงการสรางบรรยากาศทไมดในการท างาน

78

ขอความเกยวกบพฤตกรรมการท างาน

จ ร งทสด

จรง ไมแนใจ

ไมจรง ไมจรงทสด

15. ทานแกไขปญหาในหนวยงานแมเปนปญหาเลกนอยกตาม

พฤตกรรมดานการใหความรวมมอ 16. ทานใหความส าคญ/เขารวมประชมทกครง

โดยสมครใจ

17. ทานยนดท างานนอกเวลาแมองคการไมไดก าหนดไว

18. ทานใสใจตอภาพลกษณขององคการทบคคลภายนอกมองเขามาและยนดทจะรกษาภาพลกษณใหองคการดด

19. ทานสนใจตดตามขาวสารและนโยบายตางๆขององคการ

20. ทานสนใจและใหความรวมมอกบกจกรรมตางๆขององคการเสมอ

พฤตกรรมดานความส านกในหนาท 21. ทานรบผดชอบตอบทบาททไดรบและ

ท างานทไดรบมอบหมายอยางมงมนและทมเท

22. ทานไมใชเวลาพกงานนานเกนกวาเวลาทก าหนด

23. ทานปฎบตตนตามกฎและขอปฎบตขององคการอยางเครงครด

24. ทานใชทรพยากรขององคการใหเปนประโยชนอยางคมคา

25. ทานดแลรกษาทรพยสนขององคการเปนอยางด เสมอนเปนของตน

ขอขอบพระคณอยางยงในความรวมมอของทาน

79

ประวตผเขยน ชอ ชอสกล นายยทธนา รงสตานนท ประวตการศกษา บญชบณฑต มหาวทยาลยหอการคาไทย ปทส าเรจการศกษา พ.ศ. 2554 ประสบการณท างาน พ.ศ. 2557-2558 เจาหนาทแผนกบญช บรษท ไตรคอร เอาทซอสซง (ประเทศไทย) แขวงทงมหาเมฆ เขตสาทร

กรงเทพมหานคร 10120