รายงานการวิจัยเรื่องbackoffice.onec.go.th/uploads/Book/521-file.pdfร ปแบบการบร หารจ ดการสถาบ นอ

(1)รปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม(Management Innovation in Higher Education)

รายงานการวจยเรอง

รปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม(Management Innovation in Higher Education)

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษากรกฎาคม 2546


คำนำพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 หมวด 5

มาตรา 36 ไดกำหนดใหสถานศกษาของรฐทจดการศกษาระดบปรญญาเปน-นตบคคล ซงอาจเปนสวนราชการหรอหนวยงานในกำกบของรฐ ดำเนนกจการ-ไดโดยอสระ สามารถพฒนาระบบบรหารและการจดการทเปนของตนเองใหมความคลองตว มเสรภาพทางวชาการ โดยอยภายใตการกำกบดแลของ-สภาสถานศกษานนๆ จงมความจำเปนตองศกษาหาแนวทาง/รปแบบทเปนนวตกรรมของการบรหารจดการสถาบนอดมศกษา เพอใหสถานศกษามการ-บรหารจดการอยางมประสทธภาพ มคณภาพ และมการกระจายโอกาสทางการศกษาในระดบอดมศกษาอยางทวถงและเปนธรรม บรรลผลตาม-เจตนารมณของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542

สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา ในฐานะหนวยงานทมหนาทจดทำขอเสนอนโยบายและวางแผนการศกษาของประเทศ จงไดดำเนนการ-ศกษาวจยเรอง "รปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม" ซงเปน-การวจยภายใตโครงการ Thai-U.S. Education Roundtable เรอง การวจย-นโยบายการจ ดการศ กษาดานว ทยาศาสตร และการปฏร ประบบอดมศกษา ซงมศาสตราจารย ดร.สปปนนท เกตทต เปนประธานอนกรรมการบรหารโครงการฯ และ ดร.กฤษณพงศ กรตกร อธการบดมหาวทยาลย-เทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร เปนประธานคณะทำงานอำนวยการโครงการวจยดานการปฏรประบบอดมศกษา ทำหนาทพจารณากรอบแนวคดในการ-วจย ใหขอคดเหนทเปนประโยชนในการดำเนนงาน และกำกบตดตามการ-

(4) รปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม(Management Innovation in Higher Education)

ศกษาวจยใหมคณภาพและบรรลผลตามวตถประสงคทกำหนดผลการวจยและขอเสนอเชงนโยบายจากการวจยครงน ไดนำเสนอตอ-

คณะทำงานดานอดมศกษา ในคณะกรรมการอำนวยการปฏรปการศกษาซงม ฯพณฯ รองนายกรฐมนตร (นายจาตรนต ฉายแสง) เปนประธาน และ-นำไปจดทำยทธศาสตรและแนวทางการปฏรปอดมศกษาไทย เสนอคณะ-กรรมการการศกษาแหงชาต ในการประชมเมอวนท 5 มถนายน 2546 ซงท-ประชมมมตใหความเหนชอบและใหนำเสนอคณะรฐมนตรตอไป

สำนกงานฯ ขอขอบพระคณ ศ.ดร.สปปนนท เกตทต และดร.กฤษณพงศ กรตกร ตลอดจนผทรงคณวฒทกทานเปนอยางยงทไดใหขอเสนอแนะอยางหลากหลายมมมอง เพอใหผลงานมความสมบรณ ทนสมยและเปนประโยชนตอการนำไปสการปฏบต และขอขอบคณ ดร.มานตบญประเสรฐ และคณะวจยทไดดำเนนการวจยอยางทมเทและอตสาหะจน-บรรลผลสำเรจ ไดผลงานทมคณภาพ และมขอเสนอเชงนโยบายทชดเจนเปน-รปธรรม

สำนกงานฯ หวงเปนอยางยงวา รายงานการวจยเรอง "รปแบบการ-บรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม" จะเปนประโยชนตอการปฏรประบบ-บรหารจดการอดมศกษาไทย การศกษา คนควา อางอง และการดำเนนงาน-ของหนวยงานทเกยวของ ตลอดจนผสนใจโดยทวไป

(นายรง แกวแดง)เลขาธการคณะกรรมการการศกษาแหงชาตรกษาราชการแทน

เลขาธการสภาการศกษา


บทสรป

ทมาและปญหางานวจยนไดกำหนดวตถประสงคเพอศกษานวตกรรมการ-

บรหารจดการของสถาบนอดมศกษาในตางประเทศและประเทศไทยวเคราะหและเสนอผลการศกษา เพอเปนขอมลในการจดทำขอเสนอ-แนะเชงนโยบายและยทธศาสตรในการพฒนาสถาบนอดมศกษาและ-การอดมศกษาของประเทศไทย เพอเพมคณภาพ ประสทธภาพ และ-โอกาสทางการศกษา

การนำเสนอผลการศกษาแบงออกเปน 4 สวน คอ 1. รปแบบ-การบรหารจดการสถาบนอดมศกษาในตางประเทศ 2. การปฏรปอดม-ศกษาไทยและนวตกรรมการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม-ของไทย 3. ปญหาและอปสรรคการบรหารจดการของสถาบนอดม-ศกษาแนวใหมของประเทศไทย และ 4. ขอเสนอแนะเชงนโยบายและ-ยทธศาสตร

1. รปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหมในตาง-ประเทศ

ผลการศกษาพบวา การเปลยนแปลงรปแบบการบรหาร-

สำหรบผบรหารรปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม

(Management Innovation in Higher Education)


จดการสถาบนอดมศกษาของมหาวทยาลยในประเทศทเปนกรณ-ศกษา ไดแก ประเทศสหรฐอเมรกา ออสเตรเลย องกฤษ มาเลเซยและมองโกเลย ม นวตกรรมการบรหารจดการคลายคลงกนในดานตาง ๆ คอ การใชเทคโนโลยสอสารและสารสนเทศทงการบรหาร-วชาการและการดำเนนการ มความรวมมอกบหนวยงานภายนอกและ-การรวมเปนเครอขาย มการแสวงหารายไดและการควบคมรายจาย ม-อสระในการปกครองตนเอง ผเรยนรบผดชอบคาใชจายมากขน และ-ประการสดทายมงเนนการควบคมคณภาพและปรบปรงการดำเนน-งาน เพอเพมประสทธภาพและประสทธผลของการดำเนนงาน

2. การปฏรปอดมศกษาไทยและการบรหารสถาบนอดมศกษา-แนวใหม

2.1 การปฏรปอดมศกษาไทยผลการศกษาพบวา พฒนาการของการจดการศกษาของ-

สถาบนอดมศกษาในประเทศไทย ถกกำหนดกรอบการดำเนนงานโดย-หนวยงานของรฐบาลคอ ทบวงมหาวทยาลย ทงนการเปลยนแปลงท-เปนจดเปลยนสำคญเกดจากทบวงมหาวทยาลยไดรเรมจดทำแผน-อดมศกษาระยะยาว 15 ป (2533-2547) เปนครงแรก เพอเปนกรอบให-สถาบนอดมศกษาไดปรบตนเองไปในทศทางทสอดคลองกบความตอง-การของประเทศและการเตรยมตวสำหรบอนาคตใน 5 ดาน ไดแก เนน-ความเสมอภาคในโอกาสศกษา เนนประสทธภาพการบรหาร เนนความ-เปนเลศ เนนความเปนนานาชาต เนนการบรหารใหคลองตวและสง-เสรมบทบาทเอกชน ซงทศทางทง 5 ดานไดชวยสถาบนอดมศกษาจด-


ทำแผนของสถาบนไดระดบหนงดานการพฒนารปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษา-

แนวใหมสำหรบประเทศไทย ไดเรมจากการทรฐบาลกำหนดใหสถาบน-อดมศกษาของรฐออกนอกระบบราชการ โดยเชอวาเมอมหาวทยาลย-มอสระในการปกครองตนเอง มความคลองตวในการบรหารจดการ-องคกร บคลากร การเงน กจะทำใหการบรหารจดการมความรวดเรวมประสทธภาพขน

นอกจากนการอดมศกษากเปดกวางมากขน จากเดมเปนทเขา-ใจวาเปนการศกษาศาสตรทางวชาการขนสง เนนการดำเนนงานภาย-ในสถาบนเปนหลก เนนความเปนนกวชาการ (Scholar) การศกษาใน-ระบบมงถายทอดความร สรางองคความร โดยมงเนนสำหรบกลมผท-มความสามารถทางสตปญญา แตการอดมศกษาในปจจบน เปนการ-ศกษาตอจากระดบพนฐาน ประกอบดวยการศกษาทงในระดบวชาการวชาชพ เพอการมงานทำ และเปดโอกาสสำหรบผทตองการศกษาทวไป มงเนนตอบสนองตอการเรยนรตลอดชวต

2.2 ปจจยสำคญทมผลตอการเปลยนแปลงการบรหาร-จดการสถาบนอดมศกษาแนวใหมของไทย

ผลการศกษาพบวา ปจจยสำคญทมผลตอรปแบบการเปลยน-แปลงดานการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหมมดวยกน 4ประการคอ ดานนโยบายการอดมศกษาเพอปวงชน ดานการบรหาร-จดการทรพยากรทจำกดและการมงเนนคณภาพและประสทธภาพดานความกาวหนาของเทคโนโลยการสอสารรปแบบตาง ๆ และดาน-


การปกครองตนเองของสถาบน ซงผลจากการศกษาพบวาปจจยแตละ-ดานมสาระสำคญดงน

! ดานการอดมศกษาเพอปวงชน ปจจยนเกดจากนโยบาย-ของรฐทมงเนนและผลกดนการอดมศกษาใหตอบสนองตอกลมตาง ๆของผเรยน ทำใหสถาบนขยายตวในเชงปรมาณ การกอใหเกดรปแบบ-สถาบนแบบใหม มการปรบหรอสรางหลกสตรใหสอดคลองกบผเรยน-ทหลากหลาย และมงหาตลาดผเรยนเปนผลกอใหเกดการสนองตอบ-ตอการจดการศกษาเพอปวงชนมากยงขนกวาในยคทผานมา

! ดานทรพยากรทจำกด และดานการมงสคณภาพและประสทธภาพ โดยเฉพาะปจจยการตรวจสอบจากภายนอกสถาบน และ-ระบบประกนคณภาพการศกษาของรฐ มผลทำใหสถาบนตองปรบวธ-การบรหารโดยประยกตใชการบรหารแบบธรกจซงเชอวาจะทำใหการ-บรหารมประสทธภาพขน ใชแผนกลยทธเพอการใชทรพยากรใหคมคาเปลยนแปลงวฒนธรรมองคกรเปนการประเมนและตรวจสอบได

! ดานความกาวหนาของ ICT ในดานนนบวา ICT เปนปจจย-เรงการเปลยนแปลงภายในสถาบนในหลายมต ไดแก การดำเนนการ-ของสถาบนเปนระบบเปดมากขน รวมทงบคลากรในองคกรสามารถรบ-ขาวสารจากแหลงตาง ๆ ไดอยางกวางขวางและกวางไกล การพฒนา-รปแบบการเรยนการสอนแบบใหม ๆ วฒนธรรมการทำงานทมงความ-รวดเรวและเปนระบบ และไมจำกดสถานท รวมทงการสรางความรวมมอแบบเครอขายการใชทรพยากรรวมกนทงภายในองคกรและภายนอกองคกร


! ดานการปกครองตนเอง (autonomy) ซงเกดจากการทรฐ-มนโยบายกระจายอำนาจใหสถาบนในการปกครองตนเองโดยมง-หมายใหสถาบนอดมศกษามการรบผดชอบตอผลการดำเนนการ สราง-ความเขมแขงในการบรหารจดการ การมความคดรเรมใหม ๆ และการปรบตวทนตอการเปลยนแปลงอยางตอเนอง

2.3 ร ปแบบการบร หารจ ดการสถาบนอ ดมศ กษาแนวใหม

ผลการศกษาพบวา ถงแมความสมพนธระหวางหนวยงานตน-สงกดและสถาบนยงเปนไปในระบบราชการภายใตการกำกบดแลและ-ควบคมจากหนวยงานภาครฐ แตรปแบบการบรหารจดการภายใน"ระดบมหาวทยาลย" นน มพฒนาการทหลากหลายสรปได 4 รปแบบ-คอ 1. แบบองคกรทเนนกระบวนการ 2. แบบผประกอบการหรอบรษท3. แบบวสาหกจหรอนวตกรรม และ 4. แบบเครอขาย ดงแผนภาพท 1


รปแบบท 1องคกรเนนกระบวนการ

รปแบบท 2ผประกอบการ/บรษท

รปแบบท 3วสาหกจ/นวตกรรม

รปแบบท 4เครอขาย/ภาค

! เนนกระบวนการหารอการมสวนรวม

! หนวยงานภายในมอำนาจในการดำเนนการ/ตดสนใจ

! มงการยอมรบ! เนนขนตอนการดำเนนการตามกรอบของระเบยบ

! มความชดเจนทศทางนโยบายจากสวนกลาง

! เขาควบคมในรายละเอยดการปฏบตการ

! เนนการวางแผนและการนำเสนอผลการปฏบตงาน

! มแผนกลยทธ! กระจายความรบผดชอบ! ใหหนวยงานภายในมความยดหยน

! เนนผลลพธความสำเรจของธรกจ

! เปนความรวมมอระหวางสถาบน

! ใชทรพยากรรวมกนใหเกดประโยชนสงสด

! สรางความเขมแขงทางวชาการ

! การทำงานเปนทม

แผนภาพท 1 รปแบบการบรหารจดการระดบสถาบนของสถาบนอดมศกษาไทยทมา คณะผวจย, 2546.


โปรดสงเกตวา แตละสถาบนจะมรปแบบการบรหารจดการท-ผสมผสานระหวางรปแบบตาง ๆ ทงนขนอยกบปรชญา ประวตความ-เปนมา วสยทศน ของผบรหารของสถาบนนน ๆ รปแบบการบรหาร-จดการมไดแยกจากกนโดยเดดขาด

2.4 รปแบบการบรหารจดการภายในสถาบนแตละ-สถาบนใน 5 ดาน สรปไดดงน

ดานการบรหารจดการทวไป ในกรณนอาจกลาวไดวา-สถาบนทคดเลอกทงหมดมงเนนกลยทธการบรหารงานสมยใหม(Modern Management) มการนำแนวคด การจดการทางบรหารธรกจ-มาใชในการบรหารองคการ ความสมพนธระหวางสภามหาวทยาลยกบ-อธการบดมบทบาทอยางยงตอนวตกรรมทางการบรหารงานภายใน-สถาบน ในดานการปรบโครงสรางของสถาบนพบวา สถาบนอดมศกษา-ของรฐบางแหงไดมการปฏรปตนเองสการออกนอกระบบราชการบางสถาบนมการคดเลอกหนวยงานในสถาบนเพอนำรองสการออก-นอกระบบราชการ สวนสถาบนอดมศกษาเอกชนนนเนนการบรหาร-จดการในเชงธรกจและใหความสำคญตอตนทนตอหนวยและการจด-โครงสรางองคกรและระบบการบรหารงานทคลองตว

ดานการบรหารงานวชาการ มหาวทยาลยตาง ๆ ใหความ-สำคญตอผเรยนมากขน มการวเคราะหความตองการของผเรยน สาขา-วชาทเปนทตองการของตลาด นำแนวคดทางการตลาดมาใชในการจด-กลมผเรยน มหาวทยาลยของรฐหลายแหงมงเนนการเปดหลกสตรใหม ๆ ทเรยกวา "หลกสตรพเศษนอกเวลาราชการ" เพอสนองความ


ตองการของกลมผเรยนทหลากหลาย หลายสถาบนมการวางกลยทธ-การตลาดในดานพ นท เร ยน คาหนวยกต จนมข อสงเกตวา-มหาวทยาลยมนวตกรรมทางหลกสตร การเรยนการสอนใหม ๆ มากแตอาจเพอส การแสวงหารายไดมากกวาการสรางองคความรให-มหาวทยาลย ผเรยนหรอสงคม นอกจากนสถาบนหลายแหงเรมพฒนา-ความรวมมอทางวชาการสระบบการสรางเครอขาย โดยเฉพาะสถาบน-ในกรงเทพกบภมภาค นอกจากน การใหการศกษาเนนความตองการ-ของชมชน ทองถน มการประสานความรวมมอกบธรกจ มหาวทยาลย-บางแหงไดมการขยายรปแบบการเรยนรผานสออนเตอรเนต หรอสอ-ดาวเทยมมงสผเรยนทเปนคนไทยในตางประเทศ เพอใหผสนใจในทองถนหางไกลไดเขาศกษา

ดานการบรหารงานวจย สถาบนอดมศกษา โดยเฉพาะ-สถาบนอดมศกษาของรฐมแนวโนมทจะสนบสนนการวจยเพอพฒนา-สการเปนมหาวทยาลยวจยชนนำของประเทศ ภมภาคเอเซย และ-นานาชาต มการจดตงกองทนวจย (Research Fund) มการจดตงศนย-แหงความเปนเลศ (Center of Excellence) สนบสนนใหบคลากรทำ-โครงการวจยรวมมอกบองคกรนานาชาต การเปดหลกสตรระดบ-บณฑตศกษารวมกบสถาบนตางประเทศ มการมงเนนการตพมพ-เอกสารรายงานวจยเผยแพรในวารสารนานาชาต มการจดตงหนวย-งานประสานงานวจยระดบสถาบน

ดานการบรหารการเง น แรงขบเคล อนจากการท -มหาวทยาลยของรฐตองออกนอกระบบทำใหแตละสถาบนมงเนนการ-ปฏรปและปรบปรงระบบการเงน และรปแบบการหารายได มการขยาย-


ระบบการใหบรการทางการศกษาทหลากหลายเพอใหไดมาซงแหลง-รายไดเพมขน มหาวทยาลยบางแหงเรมกอตงกองทนคงยอดเงนตน(Endowment Fund) พยายามลดสดสวนรายไดจากงบประมาณแผนดนและเพมรายไดจากทรพยสนทางปญญาของมหาวทยาลย(Intellectual Services) มการจดตงหนวยงานศษยเกาสมพนธ (AlumniRelations) เพอระดมทรพยากรจากศษยเกา มการจดตงหนวยงานท-ปรกษาทางธรกจการคา (Consultant Service) สถาบนอดมศกษา-เอกชน เนนการบรหารการเงนแบบมงศนยกำไร หรอ ศนยตนทน เพอ-แยกใหเหนถงผลตอบแทนของแตละหนวยงานไดชดเจน และบางแหง-นำระบบการบรหารงานการเงนจากกจการในเครอในตางประเทศมาใช-เพอใหเหมาะสมกบการประเมนผลการดำเนนงานและการตรวจสอบ-จากผแทนในตางประเทศ

ดานการบรหารทรพยากรมนษย มหาวทยาลยของรฐสวน-ใหญ มการนำเสนอทางเลอกในดานการบรหารงานบคลากร คอการปรบเปลยนรปแบบการคดเลอก สรรหา และการใหเงนเดอนทแตก-ตางจากระบบราชการ คอจากการเปนบคลากรทเรยกวา "ขาราชการ"สการเปน "พนกงานมหาวทยาลย" การบรรจแตงตงทมแนวโนมทำมาก-ขนคอ สญญาจางเตมเวลา บางเวลา การใชบคลากรรวมในบางตำแหนง บคลากรท ร บเขาใหมไดร บเงนเดอนท สงกวาการเปน"ขาราชการ" แตตองไดรบการประเมนผลการทำงานทก 6 เดอนหรอ1 ปตามเกณฑของแตละสถาบน บางสถาบนมงพฒนาระบบสญญา-จาง ทงในระดบอาจารยและเจาหนาท บางแหงมการนำระบบการจาง-งานภายนอก (Outsourcing) มาใชกบการใหบรการ เพอประสทธภาพ


และการลดจำนวนบคลากรประจำลงทงนมขอสงเกตวา สถาบนแตละแหงมลกษณะเฉพาะ ม-

ความแตกตางดานปรชญา ปณธาน ประวตความเปนมาในการกอตงลกษณะของเจาของทเปนของรฐ หรอการเปนเจาของทมาจากธรกจ-ครอบครว ประกอบกบความแตกตางทางดานลกษณะผนำ รปแบบ-การบรหารจดการแตกตางกนไป อยางไรกดพบปจจยเก อหนนนวตกรรมการบรหารสถาบน 2 ดานทสำคญคอ วสยทศนและภาวะผนำของผบรหาร และการปฏรปอดมศกษาของไทยไดทำใหสถาบนแตละแหงตองพยายามปรบเปลยนตวเองสการพงพาตนเองมากขนกอรปกบเงอนไขเรองการประกนคณภาพภายนอกทำใหมหาวทยาลย-ตองมการปฏรปหรอปรบระบบการบรหารจดการมงสประสทธภาพและ-ประสทธผลมากขน รวมทงการบรหารแบบโปรงใส พรอมรบการตรวจสอบจากภายในและภายนอก

3. ปญหาและอปสรรคการบรหารจดการของสถาบนอดมศกษา-แนวใหมของประเทศไทย

ผลจากการศกษาพบวา สถาบนตาง ๆ มการพฒนารปแบบ-การจดการภายในทแตกตางและมลกษณะเฉพาะ มปญหาและ-อปสรรคทสถาบนตองเผชญ การวเคราะหประเดนปญหาจงจำแนก-ออกเปน 2 กลม คอ สถาบนอดมศกษาของรฐ และสถาบนอดมศกษา-เอกชน

3.1 สถาบนอดมศกษาของรฐ สถาบนอดมศกษาของรฐทง-ทเปนมหาวทยาลยในสงกด และมหาวทยาลยในกำกบ มประเดน-


ปญหาทพบคอ! แหลงทมาของเงนทนจากงบประมาณของรฐลดลง ใน-

ขณะทคาใชจายคงทหรอมแนวโนมมากขน เปนขอจำกดในการใชเงน-ลงทนเพอพฒนาสถาบน

! ดานโครงสรางการบรหารงานพบวา หากเปนสถาบนทเพง-เปดใหม มหาวทยาลยสามารถปรบเปลยนหรอจดวางระบบบรหารโครงสรางองคกรและกตกาตาง ๆ ไดงาย แตสำหรบสถาบนเกาแก ม-อายยาวนานจะมเง อนไขตน (initial conditions) และขดจำกด(boundary conditions) มาก

! การบรหารจดการยงมไดม งท ผ รบบรการ เชน นสตนกศกษา เปนสำคญ

! นโยบายการใชเครองมอปฏบตการรวมกน ในทางปฏบต-ยงมปญหา เนองจากตารางเวลาไมเหมาะสมดวยกนทง 2 ฝาย และ-ตองเสยคาบรการพเศษใหกบหนวยงานทไปขอใหบรการ

! การพยายามใหทกคนจบปรญญาตร มผลกระทบตอ-ศาสตรของวชาการ หลกสตรตอเนองไมไดผลเตมทเพราะผเรยนไม-พรอม

! ดานของการวจย พบวาจำนวนงบประมาณอาจมจำกด-หรออาจไมตอเนอง ขาดความพรอมและความเตมใจของบคลากรทก-ฝายทงดานอาจารยและผสนบสนน และแตละกลมอาจมความสนใจท-แตกตางกน ผลการวจยสนองความตองการสวนบคคลมากกวามองถง-การนำผลการวจยไปใชในเชงพาณชย ขาดแคลนผลการวจยในเชงสหวทยาการ และขาดวาระการวจยระยะยาวทมงสรางองคความรท-


เปนประโยชนตอความกาวหนาของวทยาการ และการตอบสนองความ-ตองการของชาต

! ความสามารถของบ คลากรในการใช เทคโนโลย คอมพวเตอรและสารสนเทศยงอยในวงจำกด ทำใหไมไดใชประโยชน-เตมท

3.2 สถาบนอดมศกษาเอกชน จากการศกษาพบวา! ดานการบรหารการเง น ตองพ งรายไดหลกจากคา

หนวยกต ทำใหเปนขอจำกดตอการพฒนาสรางสรรคสวนทเปนการ-สนบสนนการวจย การบรการสงคม หรอสาธารณชน

! สถาบ นอ ดมศ กษาเอกชนกำล งได ร บผลกระทบอยางมากจากการขยายตวเชงปรมาณทไมจำกดของสถาบนอดม-ศกษาของรฐ และความไมชดเจนของนโยบายของรฐตอการมสวนรวม-ของภาคเอกชนในภาพรวมของการอดมศกษาของชาต

! การแขงข นทางดานการศกษาในระดบอดมศกษาระหวางสถาบนอดมศกษาของเอกชน รฐบาล และจากตางประเทศจะ-ทวความรนแรงเพมขนถารฐบาลมไดมการกำหนดแผนภาพรวมของ-การอดมศกษาไทยทชดเจน และจะนำไปสการมงปรมาณมากกวาคณภาพ4. ขอเสนอแนะเชงนโยบายและยทธศาสตร

งานวจยนมขอเสนอเชงนโยบาย แบงออกเปน 2 สวน ไดแก รป-แบบความสมพนธระหวางสถาบนอดมศกษากบหนวยงานตนสงกดและยทธศาสตรการบรหารจดการระดบสถาบน


4.1 ความสมพนธ ระหว างสถาบนอ ดมศกษาและหนวยงานตนสงกด

ขอเสนอยทธศาสตรการสรางรปแบบความสมพนธระหวาง-หนวยงานภาครฐและสถาบนอดมศกษาไทย เพอสงเสรมนวตกรรมการ-บรหารจดการสถาบนอดมศกษา และการอดมศกษาไทยทม คณภาพประสทธภาพ และประสทธผล ม 4 ประการคอ

! การเปล ยนบทบาทของหนวยงานตนสงกดจากการควบคม (Control) เปนการตดตามกำกบดแล (Monitoring andSupervision)

! การสรางระบบและกลไกการส อสารสองทางระหวางหนวยงานตนสงกดและสถาบนฯ เพอใหเกดความรวมมอระหวางกน

! หนวยงานของรฐตองมนโยบายชดเจนในภาพรวมของ-การอดมศกษาไทยซงประกอบดวย สถาบนอดมศกษาทรบเงนอดหนน-จากรฐ และสถาบนอดมศกษาเอกชนทตองพงตนเอง วาสถาบนทง 2ภาค จะประกอบเปนระบบการอดมศกษาเปนสดสวนเทาใด เพอการ-สรางความมเอกภาพเชงนโยบายในเรอง คณภาพ ประสทธภาพ และ-ความเสมอภาค

! หนวยงานตนสงกดตองจดทำแผนระยะสนและระยะยาว-ในลกษณะฐานขอมลอดมศกษา และแสดงใหเหนทศทางของการอดมศกษาของชาตทจะชนำทศทางของประเทศ เพอทสถาบนจะไดใช-เปนกรอบในการดำเนนงานไปในทศทางทสอดคลองกบความตองการ-ของชาต ซงแสดงไดดงแผนภาพท 2

(18) ÃÙ»áºº¡ÒÃºÃÔËÒÃ¨Ñ´¡ÒÃÊ¶ÒºÑ¹ÍØ´ÁÈÖ¡ÉÒá¹ÇãËÁ‹(Management Innovation in Higher Education)


4.2 การแบงประเภทของสถาบนอดมศกษาเพ อคณภาพ ประสทธภาพ ประสทธผล เปาหมายของอดมศกษาและสนองตอบความตองการของผเรยน

ดวยงบประมาณทจำกด นโยบายการอดมศกษาเพอปวงชนการสรางความเปนเลศทางดานการวจยและวชาการ รฐบาลควรแบง-ประเภทของสถาบนอดมศกษาออกเปน 3 รปแบบคอ

! สถาบนท ม งความเปนเลศทางดานวชาการและวจยควรมงพนธกจสการขยายหลกสตรระดบหลงปรญญาตร พรอมทงมง-การพฒนาศนยวจยเฉพาะทางเพอความเปนผนำทางวชาการและวจย

! สถาบนทมงความเชยวชาญทางดานการสอนสาขาวชา-ตาง ๆ มงสรางความเชยวชาญในรปแบบการเรยนการสอนแนวใหม-สนองความตองการของตลาด มการเชอมโยงการเรยนรระหวางสถาบน-อดมศกษากบอตสาหกรรม ธรกจ และชมชน

! สถาบนอดมศกษาสำหรบชมชนทองถน เชน วทยาลย-ชมชนทเนนดานการใหโอกาสกบชมชนไดเรยนรในสงทตองการโดย-ปราศจากขอกำหนดในดานคณวฒ คณสมบตของผเรยน เนนการเรยน-การสอนระดบตำกวาปรญญา

ทงนเนนใหสถาบนอดมศกษาทง 3 กลม ประสานความรวมมอ-ในรปแบบของเครอขายระหวางกนและกบองคกรตาง ๆ ในระดบ-ประเทศและระดบทองถน


4.3 ยทธศาสตรการพฒนาการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม

ยทธศาสตรสำหรบการพฒนาการบรหารจดการสถาบนอดม-ศกษาแนวใหมของไทยทนำเสนอ แบงออกเปน 5 ดาน คอ ยทธศาสตร-ดานการบรหารจดการทวไป ยทธศาสตรดานการบรหารวชาการยทธศาสตรดานการบรหารงานวจย ยทธศาสตรดานการบรหารการเงน และยทธศาสตรดานการบรหารทรพยากรมนษย

โดยสรป นวตกรรมการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนว-ใหมของไทยโดยภาพรวมนนมแนวโนมคลายคลงกบตางประเทศทเนน-เรองการสรางเครอขายความรวมมอทางการบรหารดานวชาการ ดานการวจย การใหบรการวชาการทเปนการตอบสนองตอลกคาหรอกลม-ผเรยนทหลากหลาย มการใชเทคโนโลยเขามาชวยในการบรหาร-สถาบนและการจดการเรยนการสอน ทงนยทธศาสตรสำหรบการ-ดำเนนการเพอมงสนวตกรรมทางการจดการเพอสรางความไดเปรยบ-ทางการแขงขน เพอประสทธภาพ เสมอภาคทางการศกษานน แตละ-สถาบนคงตองพจารณาปณธาน ความเปนมาของสถาบน และเงอนไข-ตาง ๆ ภายในสถาบนประกอบดวย การเปลยนแปลงรปแบบวธการ-บรหารจดการสถาบนเปนกจกรรมทจะตองทำอยางตอเนอง และมใช-การเลยนแบบสถาบนอนโดยตรง


ขอเสนอโครงการสงเสรมความมคณภาพ ประสทธภาพ และ-ความเสมอภาคของการอดมศกษาระดบประเทศ โดยรฐบาลเปน-ผลงทน

1. โครงการจดกลมสถาบนเพอรกษาและสงเสรมความเปน-เลศ คณภาพ ประสทธภาพ และความเสมอภาค

2. โครงการพฒนาโครงสรางพ นฐานเครอขายระบบ-สารสนเทศ (IT Infrastructure) และการเชอมโยงสำหรบสถาบนอดม-ศกษาของไทยทงของภาครฐและเอกชน

3. โครงการสนบสนนความพรอมทางดานการเขาถงแหลง-อางองขอมลทางวชาการของสถาบนอดมศกษาไทย โดยขยายจาก-บรการ Uninet ปจจบน

4. โครงการจดทำฐานขอมลสารสนเทศของสถาบนอดม-ศกษาไทย โดยหนวยงานตนสงกด และการสรางเครอขายเชอมโยงกบ-สถาบน

5. โครงการสงเสรมความเปนเลศ และความเปนผนำทาง-ดานวชาการ และแหลงวทยาการของชาต (Center of Excellence) โดย-กำหนดสาขาวชาและสถาบนทจะเปนแกนนำ

6. โครงการพฒนาบคลากรทางดานบรหารจดการแนวใหม7. โครงการแกไขกฎหมายทเปนอปสรรคตอการบรหาร-

จดการแนวใหม ปรบปรงพระราชบญญตอดมศกษา ไดแก พระราช-บญญตสถาบนอดมศกษาของรฐ พระราชบญญตสถาบนราชภฏและ-สถาบนเทคโนโลยราชมงคล และพระราชบญญตสถาบนอดมศกษา-เอกชน ใหมสาระสำคญทจะสงเสรมคณภาพการศกษา การบรหาร-


จดการทด และการใหโอกาสแกผดอยโอกาส8. โครงการใหรางวลสถาบนท เปนตวอยางท ด ในการ

บรหารจดการแนวใหม การเรยนการสอน และการวจย9. โครงการสร างองค ความร และการจ ดการความร

(Knowledge Management) โดยเฉพาะภมปญญาทองถนใหสามารถ-ใชประโยชนในการอางอง การสานตอและพฒนาความรตอไป


สารบญหนา

คำนำ (3)บทสรปสำหรบผบรหาร (5)บทท 1 บทนำ 1บทท 2 รปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษา 8

แนวใหมในตางประเทศ! แนวคดการบรหารสถาบนอดมศกษา 8ประเทศสหรฐอเมรกา- วทยาลยชมชน (Community College) 14- สถาบนทมความหลากหลายทางวชาการ 23

(Comprehensive University)- มหาวทยาลยวจย (Research University) 30- มหาวทยาลยเฉพาะทาง (Specialty University) 36- สถาบนเสมอน (Virtual Institutions) 41

! แนวคดการบรหารสถาบนอดมศกษา 47ประเทศออสเตรเลย- โครงสรางองคกรและการบรหาร 53งานวจยระดบสถาบน

- โครงสรางและกลยทธการพฒนางานวจยใน 54มหาวทยาลย


หนา- กรณศกษามหาวทยาลยทเนนการสอนและ 59เปนมหาวทยาลยแนวใหม

! แนวคดการบรหารสถาบนอดมศกษา 66ประเทศองกฤษ- วทยาลยชมชน 67- มหาวทยาลยวจย 67- มหาวทยาลยเปด 68- มหาวทยาลยเสมอน 69- กรณศกษา 70

! แนวคดการบรหารสถาบนอดมศกษา 77ประเทศมองโกเลย

! แนวคดการบรหารสถาบนอดมศกษา 80ประเทศมาเลเซย

บทท 3 นวตกรรมและความพยายามในการปฏรป 87อดมศกษาไทยในระยะทผานมา

บทท 4 สรปการบรหารจดการสถาบนอดมศกษา 102แนวใหมของประเทศไทย :กรณศกษา ปญหา และอปสรรค! รปแบบความสมพนธกบหนวยงานตนสงกด 103! ผลการศกษารปแบบการบรหารจดการสถาบน 106อดมศกษาทเปนกรณศกษา


หนา! กรณศกษาการบรหารจดการสถาบนอดมศกษา 112

5 ดาน- การบรหารจดการทวไป 112- การบรหารวชาการ 125- การบรหารงานวจย 138- การบรหารการเงนและงบประมาณ 142- การบรหารทรพยากรมนษย 145

! ปญหา อปสรรคตอการเปลยนแปลง 157บทท 5 ขอเสนอแนะเชงนโยบายและยทธศาสตร 162บรรณานกรม 179ภาคผนวก 192

ภาคผนวก ก : ขอมลเกยวกบมหาวทยาลยในประเทศองกฤษ 193

ภาคผนวก ข : ตวอยางหนาทและความรบผดชอบของอาจารยสถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร 199

ภาคผนวก ค : รายนามคณะวจยและคณะผจดทำ 205


สารบญตาราง และแผนภาพหนา

ตารางท1.1 ภาพรวมของนวตกรรมทางการบรหารในดานตางๆ 16

4 ดานของวทยาลยชมชน1.2 ภาพรวมของนวตกรรมทางการบรหารในดานตางๆ 25

4 ดานของสถาบนทมความหลากหลายทางวชาการ1.3 ภาพรวมของนวตกรรมทางการบรหารในดานตางๆ 31

4 ดานของมหาวทยาลยวจย1.4 ภาพรวมของนวตกรรมทางการบรหารในดานตางๆ 38

4 ดานของมหาวทยาลยเฉพาะทาง1.5 ภาพรวมของนวตกรรมทางการบรหารในดานตางๆ 43

4 ดานของสถาบนเสมอน2.1 การบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม 88

บรบททเปลยนไป2.2 องคประกอบศกยภาพ และตวบงชของคณภาพ 95

สถาบนอดมศกษา2.3 คณลกษณะของสถาบนอดมศกษาในศตวรรษท 21 97แผนภาพท1 โครงสรางความสมพนธระหวางหนวยงานตนสงกด (10)

และสถาบนอดมศกษาไทย2 รปแบบการบรหารจดการระดบสถาบนของ (18)

สถาบนอดมศกษาไทย3 รปแบบความสมพนธระหวางหนวยงานตนสงกด 107

และสถาบนอดมศกษา

1รปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม(Management Innovation in Higher Education)

ในระยะทผานมาสถาบนอดมศกษาไดขยายตวและมความหลากหลายมากขน ความหลากหลายของรปแบบสถาบนอดมศกษาและแหลงทมาของงบประมาณสนบสนนทำใหเกดรปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม ซงการเปลยนแปลงนเกดขนทงระบบอดมศกษาและระดบสถาบนในประเทศตางๆ โดยระบบอดมศกษามงใหเกดคณภาพ ประสทธภาพ และความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษา

จากรายงานทศทางการปฏรปอดมศกษาของโลกในศตวรรษท21 จดพมพเผยแพรโดยสำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต(2542) ไดสรปสาเหตททำใหมการเปลยนแปลงในวงการอดมศกษาในประเทศตางๆ ทวโลกโดยเฉพาะในชวงทศวรรษทผานมา ประกอบดวย

1. การขยายตวดานนกศกษา ทงความตองการทจะเขาเรยนเพมขนและพลเมองเพมขน

2. ความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและความตองการทรพยากรมนษย ทมคณภาพสงขนและจำนวนมากขน

3. กระแสโลกาภวตนซงมาพรอมกบสงคมสารสนเทศทำใหการสอสารดานความรและสารสนเทศแพรกระจาย ถงกนทวโลกอยางกวางขวางและรวดเรว

บทท

บทนำ1

2 รปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม(Management Innovation in Higher Education)

4. ความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศ ทำใหสามารถจดการศกษาไดหลายรปแบบ

5. ขอจำกดเรองงบประมาณ และประเทศตางๆ มนโยบายใหสถาบนอดมศกษาชวยตนเองมากขน

6. การปรบเปลยนระบบเศรษฐกจทำใหสถาบนอดมศกษาตองปรบเปลยนหลกสตรและการใหบรการวชาการแกสงคมระดบตางๆ ดวย

สถาบนอดมศกษากำลงเผชญกบความตองการของสงคมทเปลยนไปทงในระดบสถาบนและสงคมทวไป การเปลยนแปลงนมผลกระทบไมใชเฉพาะการบรหารจดการเทานน แตรวมถงพนธกจของสถาบนดวย ซงไมเคยมมากอนในอดต Slaughter และ Leslie (1997)กลาววาตลาดโลกกำลงเปลยนแปลงธรรมชาตของความสมพนธระหวางการอดมศกษา รฐบาล และภาคเอกชน ซงแตเดมสถาบนอดมศกษาเปนผใหการศกษา สรางองคความรเพองานวชาการ แตปจจบนสถาบนอดมศกษาตองตระหนกถงความตองการของตลาดงาน รฐบาลตองการใหสถาบนอดมศกษาเปนแหลงผลตกำลงคนทมคณภาพ เพอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมทดขน มสวนชวยแกปญหาของประเทศคานยมของการอดมศกษาเปลยนไป จากคานยมทางวชาการมาสคานยมทางคณคาทางเศรษฐกจ ความจำเปนเรองงบประมาณทางดานการเงนและความตองการอดมศกษาทสงขนเปนปจจยเรงทสำคญของการเปลยนแปลง ทงดานการจดการและแนวคดเรองการอดมศกษาในประเทศทพฒนาแลว สงทเปนประเดนทางการอดมศกษากคอการรกษาความพอดของการใหคณคาทางวชาการและทางเศรษฐกจ


เมอการบรหารจดการทสามารถควบคมตนทนการผลตมความสำคญมากขน ตามหลกการทวา “doing more with less” โดยมการนำวธการบรหารจดการของภาคธรกจเอกชนมาใชในการบรหารงานมหาวทยาลยเพอเพ มประสทธภาพของการดำเนนงาน และสามารถวดผลการปฏบตงานได สภาพการแขงขนระหวางสถาบนอดมศกษากมสงขนทงในประเทศและตางประเทศ ดานคณภาพของนกศกษา ความเปนเลศทางวชาการ คณภาพของคณาจารย เทคโนโลยการศกษาททนสมยการแสวงหาแหลงทนจากสงคมภายนอก แตละสถาบนพยายามสรางจดแขงของตนเอง เปนทคาดการณวาการแขงขนจะรนแรงมากขนในทศวรรษหนา ดวยปจจยของตนทน (Cost) การเขาถงแหลงความร(Access) และความตองการ (Demand) จงจำเปนทสถาบนอดมศกษาตองพฒนารปแบบการบรหารจดการสถาบนแนวใหม ใหเหมาะสมกบบรบททเปลยนไป ใหสามารถบรหารจดการไดอยางมประสทธภาพการสรางความไดเปรยบทางดานการแขงขนทงในระดบทองถนและระดบนานาชาต และการสรางความเปนเลศทางวชาการ

วตถประสงคของการวจย1. เพอศกษาวจยกรณศกษารปแบบการบรหารจดการสถาบน

อดมศกษาแนวใหมของประเทศไทย และตางประเทศ2. เพอจดทำขอเสนอเชงนโยบายเกยวกบรปแบบการบรหาร

จดการสถาบนอดมศกษาแนวใหมของไทย ทสามารถตอบสนองความตองการของกลมเปาหมายใหเปนไปอยางมคณภาพ ประสทธภาพและความเสมอภาค


ขอบเขตและประเดนของการวจย

การศกษาการพฒนาระบบบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม มขอบเขตดงน

1. ศกษาการบรหารงานของสถาบนอดมศกษาไทย 5 ดานไดแก การบรหารจดการทวไป การบรหารวชาการ การบรหารงานวจยการบรหารการเงนและงบประมาณ การบรหารทรพยากรมนษยในชวงระยะ 3 ปทผานมา (พ.ศ. 2542 – พ.ศ. 2545)

2. สถาบนทใชเปนกรณศกษาประกอบดวยสถาบนอดมศกษาของรฐและเอกชน จำนวน 15 สถาบน โดยเลอกสถาบนทเปนตวแทนของการจดการศกษา 5 ประเภท คอ สถาบนทมความหลากหลายของสาขาวชา สถาบนทเนนการวจย สถาบนเฉพาะทาง วทยาลยชมชนและสถาบนอดมศกษาแบบเปด

3. การวเคราะหขอมลสถาบน และนำเสนอผลการศกษาครอบคลมหวขอ

3.1 รปแบบการบรหารจดการสถาบนท มการเปล ยนแปลงใน 5 ดาน

3.2 ปญหา และอปสรรค ในการเปลยนแปลงรปแบบการบรหาร พรอมขอเสนอแนะเชงนโยบายในการปรบปรง แกไข

นยามปฏบตการสถาบนอดมศกษา หมายถง สถาบนอดมศกษาของรฐและ

เอกชนในประเทศไทย


รปแบบการบรหารจดการ หมายถง รปแบบการบรหารจดการของสถาบนอดมศกษาใน 5 ดานคอ การบรหารจดการทวไป การบรหารวชาการ การบรหารงานวจย การบรหารการเงนและงบประมาณการบรหารทรพยากรมนษย

รปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม หมายถงรปแบบบรหารจดการในดานตางๆ ทมการปรบปรง เปลยนแปลงใหมๆอนเนองจากถกแรงขบเคลอนจากสภาพแวดลอมภายนอกและสภาพแวดลอมภายในสถาบน ซงคาดวาจะสงผลดตอระบบการบรหารจดการของสถาบนในระยะยาว

วธการและขนตอนในการดำเนนการ1. ศกษาการพฒนารปแบบการบรหารจดการสถาบน

อดมศกษาแนวใหมของตางประเทศ คอ ประเทศสหรฐอเมรกา องกฤษออสเตรเลย มาเลเซย และมองโกเลย จากเอกสารรายงาน และการสบคนขอมลผานระบบ Internet

2. ศกษา วเคราะหขอมลของสถาบนอดมศกษาในประเทศไทยจากเอกสารงานวจย ขอมลเผยแพรในการประชมทางวชาการ และรายงานประจำป 3. นำขอมลของการศกษาสถาบนการศกษาจากตางประเทศและประเทศไทย มาวเคราะหเพอสรางเปนกรอบแนวคดและเครองมอในการเกบขอมลภาคสนาม

4. กำหนดรายชอสถาบนอดมศกษาทเปนกรณศกษาอยางนอย 10 สถาบนทเปนตวอยางของสถาบนอดมศกษากลมตางๆ


5. สมภาษณอธการบดหรอผทอธการบดมอบหมาย ตามแบบสมภาษณปลายเปดทพฒนาขน

6. วเคราะห สงเคราะห และนำเสนอขอคนพบรปแบบการบรหารจดการ และอปสรรค ปญหาตอการเปลยนแปลง พฒนาระบบการบรหาร นำเสนอรายงานและขอเสนอแนะเชงนโยบายเพอการเปลยนแปลงทเหมาะสม 7. นำเสนอขอมลตอคณะกรรมการเพอรบฟงขอคดเหนในการปรบปรงแกไข

8. ปรบปรงแกไขรายงานและเสนอรายงานฉบบสมบรณตอสำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต เพอดำเนนการเผยแพรตอไป

การเกบรวบรวมขอมล

การเกบรวบรวมขอมลแบงเปน 2 สวน คอ1. ขอมลทตยภม (Secondary Data) การศกษาเอกสาร

งานวจยทเกยวของเกยวกบสถาบนอดมศกษาในตางประเทศ และในประเทศไทย แหลงขอมลคอ เอกสารเผยแพรของสถาบน เชน รายงานประจำป โครงการดำเนนงานทงท เปนเอกสารตพมพและขอมลอเลกทรอนกส และเอกสารจากหนวยงานตางๆ ทดำเนนการจดการประชมสมมนา ขอคดเหน ขอเสนอแนะ เกยวกบการจดการมหาวทยาลยทด


2. ขอมลปฐมภม (Primary Data) เปนการเกบขอมลจากการสมภาษณผบรหารสถาบนอดมศกษาเกยวกบระบบการบรหารจดการ5 ดาน คอ ดานการบรหารจดการทวไป ดานการบรหารวชาการดานการบรหารงานวจย ดานการบรหารการเงนและงบประมาณและดานการบรหารทรพยากรมนษย

การนำเสนอผลการวจย

ผลจากการวจยน จะนำเสนอตามลำดบ ดงนบทท 1 บทนำกลาวถงความเปนมาในการวจย วตถประสงค

ของการวจย วธการและขนตอนในการวจย และการนำเสนอผลการวจยบทท 2 กลาวถง รปแบบการจดการสถาบนอดมศกษา

แนวใหมในตางประเทศบทท 3 กลาวถง นวตกรรม และความพยายามปฏรป

อดมศกษาไทยในระยะทผานมาบทท 4 กลาวถง ผลการศกษากรณศกษาการบรหารจดการ

สถาบนอดมศกษาแนวใหมของประเทศไทย ปญหา อปสรรคตอการเปลยนแปลง

บทท 5 กลาวถง ขอเสนอแนะเชงนโยบาย และยทธศาสตรการเปลยนแปลง


สรปการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของในตางประเทศ

การศกษารปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหมของตางประเทศ ไดจดแบงเปน 5 กลม ไดแก ประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศออสเตรเลย ประเทศองกฤษ ประเทศมองโกเลยและประเทศมาเลเซย โดยการศกษาแตละประเทศมจดประสงคทแตกตางกน การศกษากรณศกษาของสถาบนในประเทศสหรฐอเมรกาจะเปนไปในภาพรวมของสถาบนอดมศกษาประเภทตางๆ ประเทศออสเตรเลยศกษาถงนโยบายของรฐบาลทมผลตอการบรหารจดการสถาบนประเทศองกฤษจะศกษากรณบรหารจดการสถาบน รวมทงประเทศมาเลเซย และประเทศมองโกเลย ผลการศกษาสามารถนำเสนอไดดงนแนวคดการบรหารสถาบนอดมศกษาประเทศสหรฐอเมรกา

เพอใหเขาใจการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาในประเทศสหรฐอเมรกา จะไดนำเสนอขอมลโดยยอเกยวกบโครงสรางของการอดมศกษา บทบาทของรฐบาลกลางและรฐบาลแหงรฐ การรบรองมาตรฐานการศกษา

บทท

รปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหมในตางประเทศ

2


โครงสรางของการอดมศกษา

สถาบนอดมศกษาในประเทศสหรฐอเมรกามความเปนอสระในการบรหารตนเอง (Autonomy) ทำใหมความยดหยนทจะตอบสนองตอเงอนไขการเปลยนแปลงสภาวการณภายนอกไดเปนอยางมาก ในปค.ศ. 2000 มสถาบนอดมศกษามากกวา 4,000 แหง ทงประเภท 2 ปและ 4 ป และจำนวนผเรยนในระบบประมาณ 14.8 ลานคน ซงสถาบนดงกลาวมพนธกจและการดำเนนการทแตกตางกน

การจดกลมสถาบนอดมศกษาอาจจดไดเปนกลมหลก ไดแกสถาบนอดมศกษาของรฐ สถาบนอดมศกษาเอกชนทไมมงหวงกำไรและสถาบนอดมศกษาเอกชนทมงหวงกำไร ซงเปนกลมทกำลงเตบโตอยางมาก

สถาบนอดมศกษาทเปนของรฐเปนองคกรทมไดมงหวงกำไรไดรบการสนบสนนทางการเงนทงหมดหรอบางสวนจากรฐบาล ซงสถาบนประเภทน ไดแก สถาบนทหาร มหาวทยาลยของรฐในระบบ(System) วทยาลยครแหงรฐ วทยาลยชมชน และสถาบนอดมศกษาทเปนกงรฐ (State related) ซงบรหารงานแบบสถาบนอดมศกษาเอกชนแตละรฐมการควบคมการดำเนนงานของสถาบนอดมศกษาในสงกดและในกำกบแตกตางกนไป ทกสถาบนไดรบการยกเวนภาษ มรายไดจากงบประมาณอดหนนจากรฐ คาเลาเรยน ดอกเบย เงนบรจาคเงนอดหนนการวจย และการใหบรการ สถาบนจะมสภาสถาบนเปนผกำกบ ดแล

สถาบนอดมศกษาเอกชนมทมาของรายไดเหมอนกบสถาบนอดมศกษาของรฐ ยกเวนไมไดรบเงนอดหนนจากรฐ และมสภาสถาบน


เปนผกำกบ ดแลในระดบนโยบาย เชน การกำหนดอตราคาเลาเรยนและจายคาชดเชยบคลากร

สำหรบสถาบนทมงหวงกำไรกำลงเตบโตอยางรวดเรวในตลาดอดมศกษา สถาบนเหลานจะเปนสถาบนทจดการเรยนการสอนทางไกลเปนสวนใหญ และมสภาสถาบนเปนผกำหนดนโยบาย

บทบาทของรฐบาลกลางและรฐบาลแหงรฐตอการอดมศกษา

ตามกฎหมายรฐธรรมนญ รฐบาลกลางไมตองรบผดชอบในการสนบสนนอดมศกษา หากแตเปนความรบผดชอบของรฐบาลแหงรฐรฐบาลกลางมหนาทรบผดชอบตอสวสดการสงคม และการปองกนประเทศ จงจดสรรงบประมาณเปนกองทนชวยเหลอนกศกษาเงนทนวจย และกองทนพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย รฐแตละรฐมหนาทรบผดชอบจดการศกษาในพนทของตน จงมหนาทจดสรรงบประมาณใหทงทเปนการชวยเหลอทางตรงและทางออม การชวยเหลอทางตรง ไดแก งบประมาณประจำป และเงนทนพฒนาการชวยเหลอทางออม ไดแก การยกเวนภาษ และการผกพนในบางเรอง นอกจากนนรฐบาลแหงรฐยงมเงนชวยเหลอนกศกษาอกสวนหนง ซงเปนในรปของทนการศกษาและเงนก ในระยะทผานมากองทนเงนกไดขยายตวขนอยางมากเมอเทยบกบเงนทเปนทนการศกษา ทำใหนกศกษาซงมรายไดนอยจะตองมภาระผกพนเปนเงนกยมเพอการศกษาในวทยาลยมากขนสำหรบวทยาลยชมชนมลกษณะทแตกตางออกไป เพราะไดรบเงนชวยเหลอจากทองถน นอกเหนอจากการชวยเหลอจากหนวยงานของรฐ


วทยาลยชมชนเปนนตบคคลของทองถนทสถาบนตงอย และไดรบเงนภาษทองถนประมาณหนงในสามของงบประมาณดำเนนการ

การประกนคณภาพการศกษา / การรบรองมาตรฐานการศกษา

สถาบนอดมศกษาทกแหงตางตระหนกดวา คณภาพคอหวใจของสถาบนททำใหสถาบนคงอยได ในหลายทศวรรษทผานมา รฐบาลและหนวยงานตางๆ ทเกยวของไดพยายามเนนเรองการประกนคณภาพสถาบนเองกไดดำเนนการหลายอยาง เชน การจดทำแผนกลยทธปรบกระบวนการทำงาน การใชเกณฑเปรยบเทยบ การประเมนโครงการการใชวธการทใชในภาคเอกชน เชน TQM การประกนคณภาพการศกษาในประเทศสหรฐอเมรกาทใชอยคอ การรบรองมาตรฐานการศกษา(Accreditation)

รฐบาลสหรฐฯ มไดร บรองสถาบน แตจะรบรองผลการดำเนนงานของหนวยงานททำหนาทประเมนสถาบน สถาบนทผานการรบรองมาตรฐานจะมสทธเขารวมโครงการของรฐตางๆ การรบรองมาตรฐานเปนมาตรการทไดรบการยอมรบในระดบชาต และนานาชาตปจจบนมองคการททำหนาทรบรองมาตรฐานระดบภาค 6 แหง มสมาคมเฉพาะทางอกจำนวนหนง และสมาคมวชาชพอกมากกวา50 แหงททำหนาทประเมนคณภาพการศกษา

การขอรบการประเมนคณภาพการศกษาเปนไปตามความสมครใจของสถาบนโดยสถาบนมหนาท คอ

1. ดำเนนการศกษาตนเองตามแนวทางขององคกรรบรองมาตรฐาน


2. องคกรรบรองมาตรฐานแตงตงกรรมการ Peer Reviewเพอศกษาเอกสารการศกษาตนเอง เย ยมชมสถาบนสมภาษณบคลากร เขยนรายงานผลการศกษาพรอมขอเสนอแนะ

3. องคกรฯ โดยความชวยเหลอของนกวชาการและวชาชพศกษาเอกสารรายงานทสำคญ และลงมตวาสมควรรบรองสถาบนหรอไม ตามปกตกระบวนการรบรองมาตรฐานจะดำเนนการทก 5 – 10 ป แตถาสถาบนมปญหา การรบรองมาตรฐานอาจตองทำบอยขน

จากการศกษาเอกสารและงานวจยท เก ยวของในประเทศสหรฐอเมรกา ชใหเหนวา มการเปลยนแปลงบางสวนในโครงสรางทวไปของสถาบนอดมศกษา ในขณะเดยวกนกมการพฒนารปแบบการบรหารจดการซงสะทอนใหเหนถงความตองการของสงคมทเปลยนไป ลกษณะของโปรแกรม และการบรการลกคาสวนใหญ สถาบนยงคงมโครงสรางเปนแบบระดบชน (hierarchical model) อยางไรกดในชวงสองทศวรรษทผานมา สถาบนสวนใหญไดพยายามลดขนตอนการรายงานโดยใหหนวยงานตนสงกดระดบสาขาหรอคณะมความรบผดชอบสามารถตดสนใจได บางสถาบนเพมหนวยงานใหมและจดตงศนยเฉพาะทางเนองจากมพนธกจทเฉพาะ เชน หนวยงานทใหบรการผพการ การเรยกรองสทธตางๆ นอกจากนสถาบนทเนนการวจยหลายแหงกไดจดตงหนวยงานเพอบรหารจดการการถายโอนเทคโนโลย (TechnologyTransfer) ขณะทสถาบนอนสรางหนวยงานเพอการฝกอบรมพฒนาวชาชพ การวางแผนกลยทธ วจยสถาบน และศนยสหวทยาการ


แรงกดดนจากภายนอกทตองการใหสถาบนบรหารจดการองคกรใหมประสทธภาพและประสทธผลไดทำใหเกดรปแบบองคกรทเปนทางการหลายรปแบบ และเปนการยากทจะกำหนดรปแบบบรหารใดกบสถาบนประเภทใด เพราะแตละสถาบนมความแตกตางในเร องพนธกจ ขนาด ท มาของเงนอดหนน การควบคมของรฐการเนนการเปนผประกอบการ จำนวนการบรการ ในความเปนจรงแตละสถาบนใชวธการบรหารแบบผสมผสาน และเปลยนแปลงเมอสถาบนไดพฒนาขนและสนองตอบตอความทาทายใหมๆ

ดวยความหลากหลายของสถาบนอดมศกษาในประเทศสหรฐอเมรกา การศกษาครงนจงไดแบงประเภทของสถาบนออกเปน 5ประเภท คอ

1. วทยาลยชมชน (Community College)2. มหาวทยาลยท มความหลากหลายทางวชาการหรอท เรยกวา มหาวทยาลยสมบรณแบบ (ComprehensiveUniversity)

3. มหาวทยาลยวจย (Research University)4. มหาวทยาลยเฉพาะทาง (Specialty University) และ5. มหาวทยาลยเสมอน (Virtual University)สถาบนแตละประเภทไดมการศกษาวธการปฏบตท เปน

นวตกรรมทางดานการบรหารจดการ 4 ดาน ไดแก! การจดการดานวชาการ (Academic management)! การจดการทวไป (General Management)! การจดการดานการเงน (Financial Management)


! การจดการดานทรพยากรมนษย (Human ResourceManagement)

ในการศกษารปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหมของสถาบน 5 ประเภท ไดทำการเลอกสถาบนในแตละประเภทๆ ละ 5 สถาบน และศกษาการปฏบตแนวใหม 4 ดาน จากนนจงนำเสนอเปนตารางสรปภาพรวมของแตละกลมสถาบนใน 5 ประเภทวธการนจะทำใหไดขอมลในภาพรวมทง 4 ดานไดมากกวาการศกษาสถาบนหนงสถาบนใดโดยเฉพาะ ซงแตละสถาบนอาจจะมวธการใหมเฉพาะบางดาน จากนนจงสรปวธการบรหารจดการแนวใหมในภาพรวมทงหมดของสถาบนทกประเภทใน 4 ดาน

การศกษารายละเอยดของสถาบนแนวใหมไดขอมลจากinternet วารสาร รายงานการวจย รายงานประจำปของสถาบนสถาบนบางประเภทเชน สถาบนวจย จะมขอมลมากกวาสถาบนกลมอนดงนน จงมผลทำใหขอมลแตละประเภทสถาบนไมเทากน

1. วทยาลยชมชน (Community College)

วทยาลยชมชนเปนสถาบนทเปดโอกาสกวาง (Open Door)ใหผทตองการศกษาตอ และตอชมชนสวนรวม การรบเขาเรยนงายมความหลากหลายของรายวชา เนนการดำเนนการเรยนการสอนมากกวาการวจย การบรการใหกบผเรยนหลายกลม หลายประเภท เนนการเรยน 2 ป โดยแตเดมจะเนนดานสาขาวชาการอาชวศกษาและดานเทคนค เปนหลกสตรทเตรยมสำหรบการเรยนขนสงตอไป หรอเปน


การศกษาเพมเตมทเปนวชาการหรอประสบการณ (Van Dusen, 1997)วทยาลยชมชนจะมงตอบสนองความตองการชมชน มกจกรรมทเนนชมชนเปนฐานและรวมกบภาคธรกจและอตสาหกรรมของชมชน

วทยาลยชมชนมความจำเปนตองเปลยนแปลงหาวธการใหมๆเพอตอบสนองผเรยนทหลากหลาย ดานการเงนนน วทยาลยชมชนไดรบเงนอดหนนจากรฐ เงนภาษจากชมชน รวมทงคาเลาเรยนจากนกศกษา จงมบทบาทเนนการใหบรการการศกษาทมความเขาใจผเรยนทมภารกจอนดวย จากลกษณะของผเรยนจงกำหนดใหการจดการเรยนการสอนมความยดหยน เหมาะกบตารางเวลาของผปกครองและคนทำงานนอกจากนหลกสตรของวทยาลยชมชนยงไดจดเตรยมความรพนฐานในการไปศกษาตอระดบปรญญาอกดวย

สถาบนทเลอกในการศกษากลมน ไดแก Miami – DadeCommunity College, Austin Community College, MonroeCommunity College, Valencia Community College, BellevueCommunity College

วทยาลยชมชน Austin ไดรวมไวในกลมนเพราะเปนเครอขายของ Virtual College of Texas ซงเปนความรวมมอของกลมวทยาลยชมชน 50 สถาบนใน Texas ไดบรการการเรยนการสอนวชาตางๆon-line สวนอก 4 สถาบนนน คดเลอกไวเพราะเปนสมาชกของสมาพนธนวตกรรมในวทยาลยชมชน (Leaque for Innovation in CommunityCollege)


Miami – Dade Community College เปน learning projectchampion, Valencia เปนสมาชกของ Vanguard Learning CollegeProject ซงกอตงโดยสมาพนธนวตกรรมในวทยาลยชมชน และไดนำวธการเรยนการสอนทเปนนวตกรรมจากวทยาลยชมชนทไดคดสรรแลว12 แหงเพอสรางเปนศนยการเรยน Champion College เปนสถาบนทเปนสากลซงมการปฏบตตามหลกการของ Learning Collegeทกำหนดโดยสมาพนธและไดทมเทใหเปนการสงเสรมบทบาทของวทยาลยชมชนทวโลก (www.leaque.org)

ตารางท 1.1 ภาพรวมของนวตกรรมทางการบรหารในดานตางๆ4 ดานของวทยาลยชมชน

แนวปฏบต! ใชหลกสตรเรยนแบบชดวชา! เนนเรองเทคโนโลยสารสนเทศ และเนนการออกแบบหลกสตรแบบผสมผสาน

! รวมมอกบองคการตางๆ ทเนนเรองนวตกรรม! เชอมโยงกบธรกจทองถนในการจดโปรแกรมการทำงานและการเรยนรดานตางๆ

! มแนวโนมทจะเขาไปทำกจกรรมเกยวของกบโรงเรยนในระดบมธยมศกษา

! มการสรางขอตกลงกบสถาบนการศกษาทเรยนปรญญาตร 4 ป ในการโอนยายหนวยกตระหวางสถาบน

การบรหาร


แนวปฏบต! ใหบรการดานหองสมดและฐานขอมลแบบ

online! จดใหนกศกษา คณาจารย และบคลากรในสถาบนมโอกาสไดรบรหรอเขาถงแหลงขอมลทหลากหลายสาขา ทงทเปนรายงานผลการศกษา หรอนวตกรรมทคดคนใหม ๆ

! เสนอหลกสตรการสอนทางไกลหรอแบบ Onlineทงในสวนทเปนหลกสตรของสถาบนเอง หรอจดรวมกบมหาวทยาลยเสมอน

! เนนการใชหองเรยนคอมพวเตอรและมซอฟแวรสำเรจรปแบบเฉพาะ เพอการเรยนรในชนเรยน

! เนนการพฒนาหลกสตรโดยใชศนยพฒนาการเรยนการสอนและซอฟแวรท ใชรวมกนในการสอน

! มการพฒนามาตรฐานตาง ๆ ของการเรยนแบบElectronic Learning

! มระบบการประเมนทหลากหลายสำหรบใหบรการกบผทเรยนแบบทางไกล

! สรางฐานขอมลอเลกทรอนกส สำหรบจดเกบหรอออกใบประเมนผลการศกษาใหกบผเรยนในหลกสตรตางๆ

! มคณะกรรมการกำหนดนโยบายในการพฒนาองคกร


การจดการดานวชาการ


แนวปฏบต

! ปรบพนธกจของสถาบนทมงไปสการวางรปแบบตางๆ สำหรบการพฒนาศนยการเรยนรของวทยาลย

! ใหคณะกรรมการบรหารทไดรบเลอกจากทองถนมบทบาทในการรวบรวมขอมลความรตาง ๆ ของชมชนและรายงานความตองการใหสถาบนไดทราบ

! เนนการใชรปแบบกระจายความเปนผนำ ทสงเสรมความรวมมอ ใหอำนาจกบบคลากรในกระบวนการตดสนใจ

! ใชการจดซอจดจางจากภายนอกเพอกอใหเกดความสำเรจในการพฒนาประสทธภาพ

! ใช Web-based Technology เปนเครองมอในการเปลยนรปแบบของวฒนธรรมองคกรนกศกษา คณาจารย และบคลากรจะตดตอกนผานทางเครอขาย Web-based ของมหาวทยาลย มการใหบรการ online ในดานตางๆ เชน ดานการใหคำปรกษาทางวชาการการใหขอมลดานเอกสารรบรองผลการศกษาการลงทะเบยนปฐมนเทศ

! จดทมบรหารในการดแลดานแหลงเงนทน! สรางมลนธตางๆ เพอสนบสนนนวตกรรมใหม ๆของสถาบน


การจดการทวไป

การจดการดานการเงน


! ใหการรบสมครงาน ใชแบบฟอรมอเลกทรอนกสและมการสแกนประวตไวในคอมพวเตอร

! ใชคณาจารยสวนใหญทมสถานภาพแบบจางบางเวลา

! มการจดการประชมเชงปฏบตการตางๆ และปฐมนเทศคณาจารย และบคลากร ดวยการใชเทคโนโลยขอมลขาวสารใหม ๆ

! ชวยเหลอคณาจารยปรบปรงหลกสตรตางๆผานวธการของประสบการณตรง

! มการประเมนผลบคลากรโดยพจารณาจากการมสวนรวมในการพฒนากจกรรมตางๆ การสรางความเปนเลศดานการสอน และดานประวตผลการทำงาน

! มการประย กต ใช ร ปแบบบรรษทในการตรวจสอบประสทธภาพของการฝกอบรม

แนวปฏบตการบรหาร

การจดการทรพยากรมนษย

วทยาลยชมชนทเปนตวอยางในการศกษานมวธการบรหารจดการทเปนนวตกรรมทกๆ ดาน ซงเปนเพยงสวนหนงของภาพกวางทงหมด

การบรหารจดการดานวชาการ เนนเรองนำนวตกรรมมาใชและเนนการใหผลตอบแทนมากทสด (Katz & Oblinger, 1999) การออกแบบรายวชาทเปนแบบผสมและใช IT เขาชวยเปนวธการทใชมากในวทยาลยชมชน ซงแตละแหงกมการปฏบตทแตกตางกนไป เชน วทยาลยชมชน


Bellevue มความรวมมอเปนทางการกบ North-West Center forEmerging Technologies และ Dryden Online เพอชวยพฒนารายวชาทเปน Virtual Course วทยาลยชมชน Valencia ซอซอฟทแวรสำเรจรปของ Wisconsin Instructional Design System ในการจดทำรายวชาแบบผสม (hybrid course) สวนวทยาลยชมชน Austin ไดตงหนวยพฒนาการสอนใหอาจารยไดพฒนารายวชาโดยความชวยเหลอของผเชยวชาญ วทยาลย Bellevue ใชโปรแกรม Microsoft Reader เพอพฒนาการอานและการเขยน และชวยพฒนาทกษะในอตสาหกรรมหนงสออเลกทรอนกส (e-book) นอกจากนกมวธการทใช Web-basedสำหรบการอภปรายกลมผานเครอขายของวทยาลย

ดวยความกาวหนาของเทคโนโลยทำใหสามารถใชวธการใหมๆ ในการประเมนผลการเรยนของนกศกษา การบนทกผลการเรยนการใหคำแนะนำปรกษา การเลอกวชาเรยน เปนตน มการพฒนาหองสมดเปน Online รวมบรการของหนวยงานบรการนกศกษาในวทยาลยเปน Online ซงมคณภาพไมแพการใหบรการในวทยาลย

ในดานการบรหารของวทยาลยชมชนพบวา มการเปลยนแปลงเชนเดยวกน มการกระจายความรบผดชอบและประเมนผลกระบวนการซงเปนแนวโนมของสถาบนอดมศกษาแนวใหม มการลดขนตอนในกระบวนการตดสนใจ และปรบปรงกระบวนการสอสาร

ในป ค.ศ. 2000 วทยาลยชมชน Bellevue ไดดำเนนการออกแบบกระบวนการธรกจใหมทงหมด โดยใชทปรกษาภายนอกมาประเมนและแกไขวธการทางธรกจภายในสถาบน ซงทำใหการดำเนนงานมประสทธภาพและประสทธผลเพมขน


การเปลยนแปลงแนวใหมนมคาใชจายสง โดยเฉพาะในสวนทตองใชเทคโนโลยสารสนเทศ การจดการดานการเงนวธใหมจงมผลตอความสำเรจของนวตกรรม เชน วทยาลยชมชน Monroe ใชวธการเพมทนในการจดตงมลนธทสนบสนนและรเรมเทคโนโลย มลนธนไดแสวงหาเงนทนจากภาคเอกชนซงจะเปนสวนเพมเตมแหลงรายไดเดม กองทนนจะจดสรรเปนทนการศกษา ทนโครงการพฒนาคณาจารยทนจดซออปกรณใหมๆ และเงนเร มตนสำหรบโครงการนวตกรรมนอกจากการจดตงกองทนคงยอดเงนตนเพอประกนคณภาพการศกษาสำหรบอนาคตตามกฎหมาย เนองจากกรรมการสภาของวทยาลยชมชนไมสามารถรณรงคหาทนได จงทำหนาทชวยวทยาลยดำเนนการดานความสมพนธกบชมชนรวบรวมขอมลใหสถาบนเพอใชในการพฒนาหลกสตรและโครงการตางๆ ใหสอดคลองกบความตองการของชมชนมากขน มการพฒนาหลกสตรเพอพฒนาคณาจารยและบคลากรเพอใหดำเนนงานอยางมประสทธภาพตลอดเวลา วทยาลยชมชน Bellevueออกแบบโปรแกรมชอ “Educator to Educator” ดวยการเชอมตอกบMicrosoft สำหรบอบรมทกษะ IT ใหกบคณาจารย วทยาลยชมชนMonroe จดใหมการฝกอบรม IT ตลอดป ฝกปฏบตการภายในโดยใชโปรแกรมเรยกวา “Focus on the Workplace” โปรแกรมนอนญาตใหอาจารยประจำไดเขาไปในสถานฝกปฏบตและประเมนรายวชาทสอนวาสอดคลองกบความเปลยนแปลงภายนอกและความตองการของผเรยนหรอไม การจางคณาจารยใชระบบสญญาจาง ทางวทยาลยชมชนMiami-Dade กยงคงใหมการฝกอบรมคณาจารยโดยเกบไวในประวตของแตละคน และเปนสวนหนงในกระบวนการประเมนของสถาบน


การเปลยนแปลงดงกลาวขางตน การวางแผนเปนองคประกอบทสำคญ วทยาลยชมชน Monroe ใชการวางแผนใน 3 เรอง เรยกวา“Futuring” โดยดดานการเงน บคลากร และอปกรณส งอำนวยความสะดวก เพอกำหนดทศทางอนาคตของสถาบน วทยาลยชมชนValencia ใชวธการทตางออกไป ทกเรองทตดสนใจจะตองตอบคำถาม2 คำถามคอ (1) การตดสนใจนนมผลตอการเรยนอยางไร และ (2) เรารไดอยางไร วาการประเมนตนเองตลอดเวลาเปนแนวปฏบตของสถาบนนวตกรรม

ประเดนปญหา

มประเดนปญหาหลายประการทมากบวธการนวตกรรม ในการนำ IT มาใชในการบรหารจดการ มประเดนคำถามเกยวกบประสทธภาพและประสทธผลของคณาจารย บคลากร นกศกษา ซงตองฝกอบรมอยางมากและตนทนสง ปญหาตอมาคอ การใหบรการการศกษาขามทองถนโดยใชบทเรยน online ทำใหตองมการคดคาเลาเรยนใหมจากเดมคอจะมอตราคาเลาเรยนระหวางคนในพนทและคนตางพนทการบำรงรกษาจะตองทำตลอดเวลา เพอการใหบรการสารสนเทศมประสทธภาพและประสทธผล และสรางความสมพนธทดระหวางสถาบนและนกศกษา การศกษาทางไกลยงมปญหาเร องมาตรฐานการประเมนผลการเรยนซงตองมการทบทวนนยามตางๆ ใหม เพอใหโอกาสการเขาถงบทเรยนและเอกสารอางอง และประกนคณภาพการศกษาทกเรองทเกยวของกบการลงทนเรองเวลาและคาใชจายทงสน


การสอนทางไกลเปนแนวโนมของวทยาลยชมชน การจดสรรทรพยากรเปนประเดนปญหาระหวางหลกสตรในสถาบนและหลกสตรทางไกล นกศกษาสวนใหญยงตองการเรยนในชน การศกษาทางไกลตองการนกศกษาทมวนย มแรงจงใจ และความสามารถทจะทำงานดวยตนเองสง การเปดสอนรวมกบสถาบนอน ตองมการตอรองเรองคาใชจาย มาตรฐานคณภาพรายวชาทจะเปดสอน ซงทงหมดนจะเสยเวลาและคาใชจายมาก

ประเดนสดทายคอ หลกสตรทมงงานอาชพกบหลกสตรเพอเปนพนฐานการศกษาตอในมหาวทยาลย หลกสตรเพองานอาชพจะเนนเฉพาะเรองทกษะบางเรองทจะนำไปใชไดทนท ขณะทหลกสตรเพอศกษาตอจะเปนการเตรยมความพรอมทมขอบเขตกวางกวา สถาบนแตละแหงจะดำเนนการทงสองดานไดอยางไร ซงมผลถงลกษณะของอาจารยทจะตองรบผดชอบแตละประเภทของหลกสตร นอกจากนหลกสตรประเภทมงวชาชพเปนความคาดหวงของชมชนและกองทนตางๆ กจะเนนการสนบสนนโปรแกรมเฉพาะดาน ซงอาจมผลตอโปรแกรมทจะศกษาตอในมหาวทยาลย2. สถาบนทมความหลากหลายทางวชาการ (Comprehensive

University)

สถาบนประเภทนจดหลกสตรการศกษาหลากหลายเพอเตรยมนกศกษาระดบปรญญาตรเพองานอาชพและการจดการศกษาระดบบณฑตศกษา สงเสรมประชาธปไตยของการอดมศกษาทวานกศกษาสามารถเลอกเรยนสงทตนเองสนใจได (Van Dusen, 1997) สถาบน


ในกลมนมทงสถาบนของรฐและเอกชน มตงแตวทยาลยขนาดเลกจนถงมหาวทยาลยของรฐขนาดใหญ จดการศกษาเพอสนองความตองการของนกศกษาทงระดบทองถน ระดบประเทศ และระดบนานาชาตสถาบนประเภทนเจรญเตบโตมากในชวงหลงสงครามโลกครงท 2เพ อเปดโอกาสใหประชาชนไดเขาศกษาในระดบอดมศกษา เชนมหาวทยาลยแหงรฐแคลฟอรเนย มหาวทยาลยฟลอรดา มหาวทยาลยKent มหาวทยาลย Pace และมหาวทยาลย Bowling Green

มหาวทยาลยแคลฟอรเนยเปนมหาวทยาลยสมบรณแบบทใหญทสดในประเทศสหรฐอเมรกามความตนตวในการปรบองคกรในยคสารสนเทศตลอดเวลา และมความสมพนธใกลชดกบชมชนทอยแวดลอมมหาวทยาลย มหาวทยาลยฟลอรดา เปนทรจกกนในการเปนเครอขายของการประกอบการ มหาวทยาลย Kent ไดทำการทบทวนวฒนธรรมองคกรหลกของมหาวทยาลย มหาวทยาลย Pace เปนมหาวทยาลยเอกชนทใชกระบวนการวางแผนและการประเมนเพอใหเปนผนำในกลมสถาบนคแขง


ตารางท 1.2 ภาพรวมของนวตกรรมทางการบรหารในดานตางๆ 4 ดานของสถาบนทมความหลากหลายทางวชาการ

แนวปฏบต! มการกอตงและเชอมโยงระบบการเรยนรแบบ

online สชมชนตางๆ โดยทางสถาบนนำเสนอโปรแกรมทางเลอกใหผเรยน 2 ดานคอ โปรแกรมทใหปรญญา กบโปรแกรมทไมมปรญญา

! จดตงศนยพฒนาตางๆ เพอสนบสนนใหนกศกษาไดมการเช อมโยง สรางเครอขายและไดรบประสบการณตรงจากธรกจ

! สรางศนยบมเพาะการวจย! นำทรพยากรในสถาบนการศกษาขนาดเลกหรอวทยาลยชมชนตางๆ มาใชงานรวมกน

! เนนการจดการใหมความรวมมอกบชมชนผานเครอขายของผประกอบการ ผานการใหบรการดานการเรยนรของสถาบนตอชมชน หรอโครงการพฒนาชมชนตางๆ

! พฒนาฐานขอมลทางอเลกทรอนกสและสรางความรวมมอในดานการใชหองสมดในรปแบบของเครอขาย

! ใหบรการการเรยนกบนกศกษาทอยทางไกลในรปแบบของหลกสตร หองเรยนและสถาบนเสมอน

! มการประเมนผลการเรยนรของนกศกษาอยางสม ำเสมอเพ อก อให เก ดความม นใจถ งกระบวนการสอนทรกษาไวซงความมประสทธผล




แนวปฏบต! นำเสนอการฝกอบรม สมมนาประจำป และ

weekend retreats เพอพฒนารปแบบการสอนแบบตางๆ ของอาจารย โดยม งหวงใหเกดวฒนธรรมคณภาพ

! สรางศนยหรอโปรแกรมททำหนาทสนบสนนการดำเนนการเฉพาะดานตามความตองการของสถาบน

! มการใชการจางงานจากหนวยงานภายนอกเพอใหเกดประโยชนในดานตาง ๆ

! เนนการบรหารงานทมงใหนกศกษาเปนศนยกลางการใหบรการ

! เนนการวางแผนอยางเปนระบบในการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด

! วางระบบการดำเนนงานแบบหลายวทยาเขต! สนบสนนใหคณะกรรมการบรหารมหาวทยาลยไดสอสารกบผนำของสถาบนตาง ๆ

! มความรวมมอในการจดการหนวยงาน เพอลดการทำงานทซำซอนกน และเปนการปรบปรงการใหบรการ

! มการจดกลมทแสดงความคดเหนผานระบบอเลกทรอนกสเพอทำหนาทใหขอเสนอแนะหรอวพากษโครงการตางๆ ของสถาบน

! สรางไฟลประวตนกศกษาและเกบขอมลดวยระบบอเลกทรอนกส




แนวปฏบต! มการจดซอโปรแกรมสำเรจรปและอปกรณใหมๆเขาสสถาบนอยางตอเนอง

! มการจดระบบฐานขอมลนกศกษาและสามารถใหหนวยงานทเกยวของไดใชขอมลรวมกนผานเครอขายภายในมหาวทยาลย

! สรางแนวทางความรวมมอระหวางสถาบนกบชมชนในการรวมกนตดสนใจปรบปรงการทำงานและการลงทน

! จ ดต งกองท นเพ อใช ในการลงท นสร างสงอำนวยความสะดวกในสถาบน

! ใหคณาจารยมบทบาทเปนท ปรกษาและมบทบาทหล กในการสน บสน นให เก ดการเปลยนแปลง

! มการสร างโปรแกรมพฒนาอาชพสำหรบคณาจารยในดานของเทคโนโลยสารสนเทศ

! มการพฒนาโปรแกรมตางๆ ตลอดทงป เพอสนบสนนการทำงานของอาจารย และสรางทกษะผนำในดานการจดการงานบคคล

! มการประเมนผลการทำงานประจำป! เสนอโครงการฝกอบรมใหกบธรกจโดยใชเทคโนโลยของหองเรยนในสถาบน





มหาวทยาลยสมบรณแบบไดนำเทคโนโลยสารสนเทศมาใชเปนสอในการใหการศกษากบกลมผเรยนประเภทตางๆ ทงนกศกษาบคลากรของสถาบน เชน มหาวทยาลยแคลฟอรเนย มโครงการ DELTA(Direct Enhancement by California State Through TechnologicalAssistance and Alternatives) มหาวทยาลย Kent และสถาบนอดมศกษาอก 78 แหง ในรฐ Ohio ไดรวมมอกนสราง Ohio Linkซงเปนเครอขายหองสมดทมหนงสอกวา 31 ลานเลม มระบบรายการ(Catalogue) เพอการสบคนและการยมระหวางสถาบน ซงนบวาเปนประโยชนตอสถาบนสมาชกและการใชทรพยากรใหคมคา โครงการGEAR-UP เปนความคดรเรมทจะชวยยกระดบมาตรฐานการศกษาระดบมธยมศกษาเพอการเตรยมตวเขามหาวทยาลย

มหาวทยาลยแคลฟอรเนย ไดเขารวมโครงการ MESA (Math,Engineering, and Science Achievement) ซงเปนความรวมมอของสถาบนอดมศกษา 13 แหง กบโรงเรยนมธยมศกษา เพอชวยใหนกเรยนทดอยโอกาสไดเขาศกษาระดบปรญญาในสาขาเทคโนโลย

มหาวทยาลยฟลอรดาจดตงศนยผประกอบการและนวตกรรมเพอการศกษาและวจย เปนการเปดโอกาสใหกบนกศกษา บคลากรอาจารย และศษยเกาไดใชประโยชนจากกจกรรมของศนย และไดตงกองทนจำนวน 2 ลานดอลลาร สำหรบสมาชกของศนย เพอใชในการลงทนทำธรกจภายใตการดแลของคณาจารยและทปรกษาอาชพ วธนทำใหมความรวมมอทงภายในสถาบนและภายนอก บางมหาวทยาลยเชน Bowling Green ไดมโครงการสรางชมชนการเรยนรในมหาวทยาลยสำหรบนกศกษาชนปท 1 เพอบมเพาะนกการศกษาในอนาคต กลม


คณะวทยาศาสตรการแพทยกมโครงการเชนเดยวกน ปรากฎผลเปนทพอใจแกนกศกษา และเพมอตราการคงอยของนกศกษาในมหาวทยาลย


ความพยายามของมหาวทยาลยตางๆ ทจะเปดสอนในสาขาวชาทหลากหลาย เพอตอบสนองแกคนหลายกลมนบเปนภาระงานทหนกหนวง เพอจะทำใหบรรลผลตามเปาหมายของมหาวทยาลยทวางไวขณะทตนทนการดำเนนการของสถาบนทเพมขนและเงนอดหนนจากรฐบาลไดลดลง นอกจากนพบวา สถาบนในกลมนสวนใหญเปนสถาบนการศกษาขนาดใหญ มกจะมปญหาเรองการตดตอสอสารในองคกรโดยเฉพาะสถาบนทมหลายวทยาเขต การวางแผนจงเปนเรองยากทมโครงสรางองคกรแตละแหงทจะตองมารวมเขาดวยกน

ปญหาของสถาบนสมบรณแบบโดยเฉพาะสถาบนของรฐมผทเกยวของหลายฝาย รฐบาลตองการลดการอดหนนลง ขณะทคาดหวงวาสถาบนจะตองขยายจำนวนรบนกศกษา เพมโอกาสเทาเทยมกนทางสงคม สงเสรมการพฒนาทางเศรษฐกจ และเกบคาเลาเรยนในราคาถกสวนนกศกษาตองการความหลากหลายของสาขาวชา ตองการสงอำนวยความสะดวกทดขน และเสยคาเลาเรยนตำ

การจดสรรทรพยากรระหวางวทยาเขตในเมองและนอกเมองกยงมความแตกตางกน ทำใหเกดความขดแยงและความไมพอใจในการปฏบตใหเทาเทยมกน ซงมผลตอคาจางบคลากร และภาระงานสอนของอาจารย


3. มหาวทยาลยวจย (Research University)

กลมมหาวทยาลยหรอสถาบนวจยเชอวา การมสวนรวมของคณาจารยในการวจยจะเพมคณภาพของการเรยนการสอน นกศกษามโอกาสในการเรยนรโดยผานการวจย และงานวจยแสดงถงความกาวหนาและทนสมยของสาขาวชา (Van Dusen, 1997) มหาวทยาลยทอยในกลมการศกษาน ไดแก Harvard University, Cornell University,Stanford University, Rockefeller University และ University ofPittsburgh ทง 5 สถาบนน ถกจดกลมอยในประเภท Research Iโดยการจดกลมของ Carnegie Classified System

มหาวทยาลยวจยมบทบาทในการขยายขอบเขตความร ทำหนาทบกเบกการใชเทคโนโลยสมยใหมและมนวตกรรม มหาวทยาลยเหลานถงแมวาจะยงคงรกษาหลกการและประเพณทางวชาการ กมความพยายามทจะขยายพรมแดนใหมๆ ใชวธการบรหารแนวใหม และสรางรปแบบความสมพนธกบหนวยงานภายนอกแบบใหมๆ เชน การใชบรการจากหนวยงานภายนอกในการทำหนาทบางอยางในมหาวทยาลยมอบอำนาจและความเปนอสระในการดแลตนเองใหกบหนวยงานหลกๆสรางความรวมมอกบวสาหกจและเปนศนยกลางในการถายทอดเทคโนโลยสรางความสมพนธกบสถาบนธรกจแบบตางๆ อตสาหกรรมวชาการใหมๆ ไดแก การบรหารความร เชงพาณชย และการจดการแบบผประกอบการซงนำวธการมาจากโลกของธรกจ มหลกสตรอบรมผบรหารและสหกจศกษา และสหวทยาการ


ตารางท 1.3 ภาพรวมของนวตกรรมทางการบรหารในดานตางๆ 4 ดานของมหาวทยาลยวจย

แนวปฏบต! มการพฒนาศนยสหสาขาวชาและโปรแกรมการศกษารวมระหวางภาควชา

! มความรวมมอทางวชาการระหวางคณะดานหลกสตร

! ควบคมดแลสถาบนหนวยงานดานการวจยสหสาขาวชา

! จดตงหนวยงานเกยวกบการถายทอดเทคโนโลยและลขสทธทางปญญา

! จดโปรแกรมความรวมมอกบอตสาหกรรมดานเทคโนโลยชนสง

! มการวจยรวมกบอตสาหกรรม หนวยงานของรฐบาลและสถาบนการศกษาตาง ๆ

! สรางหองสมดแบบความรวมมอเครอขายทางวชาการและรเรมจดตงหองสมดดจตอล

! ใช E-learning และจดหาบรษทททำ E-businessมาใหบรการแกผบรหารและภาควชา

! บกเบกใหมการใชเทคโนโลยขนสง! ใชแนวคด “best practice” ในการประเมนทศนคตของนกศกษา คานยม ความรและการพฒนาทกษะ ทงในดานสภาพแวดลอมทางวชาการและสงคม




แนวปฏบต! เพมการประกนคณภาพและปรบปรงเครองมอทใชบงชคณภาพ เชน benchmarking, TQM,Re-engineering

! ใหโอกาสกบชมชนในการเขาส ระบบขอมลภายในมหาวทยาลยบางสวน

! เนนการเรยนร ไปส ชมชนใหมากกวาความคาดหวงของผ เก ยวของกบสถาบนท คดวามหาวทยาลยจะทำได

! สรางวฒนธรรมท เปดรบขอมลและแบงปนวสยทศนรวมกบสถาบนในชมชน

! กระจายอำนาจการจดการผานความรวมมอซงกนและกน

! ใหมคณะกรรมการทำหนาทในการสรางงานวจยและหนสวนทางธรกจตางๆ

! สนบสนนใหคณาจารยไดมบทบาทในการทำงานกบรฐบาลในระดบบรหาร

! ใชรปแบบการใหบรการแบบ “One-stop” ในดานการรบเขา การลงทะเบยนและการใหการชวยเหลอดานการเงน

! เนนใหนกศกษาเปนศนยกลางในการปรบปรงการใหบรการและเพมการรบเขา

! ใหอสระในการบรหารการเงนสำหรบหนวยงานดานบรหาร และหนวยงานดานวชาการเพอสงเสรมแนวคดสรางสรรคและแนวคดของการประกอบการ




แนวปฏบต! ประสานงานและปรกษาหารอใกลชดกบคณบดในดานงบประมาณและงานวชาการ

! จดสรรเงนทนใหเปนกองทนสำหรบการรเร มโครงการวจย

! ใหบคลากรสามารถเขาถงนโยบายและแนวปฏบตตางๆ ภายในสถาบนผานระบบ online

! จดโปรแกรมชวยเหลอบคลากร เพอใหบคลากรนนๆ สามารถจดการเรองราวตางๆ ไดดวยตนเอง

! สรางศนยการเรยนรเสมอนแบบสอประสม! จดเวปไซดใหคำแนะนำและฝกอบรมบคลากร! ใชเวปไซดเปนสอในการรบสมครงานในตำแหนงทวางลงหรอหาผสมครทมคณสมบตเหมาะสม

! จางมออาชพระดบสงเขามาเปนบคลากร

การบรหารการจดการดานการเงน


พนธกจของสถาบนวจยแสดงใหเหนชดเจนถงความตงใจในการรเรมสงทเปนนวตกรรม เชน มหาวทยาลย Cornell “ตองการเปนเลศทางดานความรใหม สรางนกวชาการสำหรบอนาคต และถายทอดสงทคนพบสสงคม”

ในดานการบรหาร หลายสถาบนไดใหความเปนอสระในการดำเนนงานแกหนวยงานระดบคณะ/ภาควชา มแนวโนมทจะใชวธการทงแบบรวมบรการทสวนกลาง เชน การออกใบเสรจ การรายงานการเงนการจดทำสญญา ขณะทงานบางอยางสามารถตดสนใจในระดบคณะ/ภาควชา เชน การเสนอโครงการและการบรหารโครงการ มการจดตง


หนวยงานธรกจเพอบรหารจดการสงอำนวยความสะดวกและการลงทนเชน มหาวทยาลย Harvard ไดตงบรษท Harvard ManagementCompany มหนาทรบผดชอบในการจดการทรพยสนเงนกองทนคงยอดเงนตน เงนกองทนคงยอดเงนตนนทำให Harvard สามารถรกษาความเปนสถาบนชนนำทางการศกษาและวฒนธรรมได การบรหารจะเปลยนจากการเขมงวดมาสความยดหยน สามารถปรบตวเขากบความตองการและแรงผลกดนภายนอกได วทยาลยในมหาวทยาลย Harvard มรปแบบองคกรแตกตางกน กระจายความรบผดชอบและใหอสระแกหนวยงาน มหาวทยาลยถกควบคมรวมกนโดย สภามหาวทยาลยอธการบด และสมาชกของ Harvard College ซงรจกกนในนามของCorporation ซงเปนกลไกของมหาวทยาลยในการควบคมนโยบายการเงนและการศกษา กำหนดแนวทางวาแตละคณะจะใหปรญญาอะไรอนมตปรญญา แตงตงคณาจารย และบคลากรหลกในฝายสนบสนนหรอฝายบรหาร และรบผดชอบตอการบรหารจดการสนทรพยและเงนกองทนตางๆ การบรหารจดการประจำวนและการตดสนใจเปนความรบผดชอบของคณะ/ภาควชา เชน เรองการสรรหาและการเลอนตำแหนงของคณาจารย คณะ/ภาควชา เสนอเอกสารทสมบรณไปยงCorporation เพอพจารณา คณะตางๆ ของมหาวทยาลย Harvard จะบรหารจดการเรองการเงนของตนเอง มอำนาจในเรองดแลรายรบและรายจาย มหาวทยาลยวจยจะมโครงการกระตนใหมนวตกรรมซงเปนลกษณะหนงของมหาวทยาลยแนวใหม เชน การใหมกองทนพเศษ

มหาวทยาลย Cornell เปนตวอยางของการรเรมแบบวสาหกจในมหาวทยาลยวจย ซงใชวธการบรหารจดการแบบอตสาหกรรม


มหาวทยาลย Cornell สราง E-cornell ขนแยกตางหากโดยมเปาหมายเพอขยายและสงเสรมการเขาถงมออาชพในสาขาวชาท Cornell เปนผนำ E-cornell เปนบรษททจดตงขนในป 2000 โดยมหาวทยาลย Cornellเปนเจาของ วตถประสงคเพอบรการผบรหารและมออาชพในภาคธรกจตางๆ โดยใชหลกสตร Online เปนโครงการ Web – based

เนองจากรฐบาลไดตระหนกถงการพาณชย จงมกฎหมายตางๆ ใหมหาวทยาลยเปนเจาของสทธบตรผลการวจยจากโครงการทรฐบาลใหเงนอดหนน เชน The Patent Amendment Act 1980ทำใหจำนวนสทธบตรทางวชาการเพมขนถง 4.5 เทา เมอสนสดป 1996มหาวทยาลยตางๆ มหนวยงานรบผดชอบทางดานการถายทอดเทคโนโลย หนวยงานนมหนาทคมครองผลประโยชน จดทะเบยนสงประดษฐ ตดตามผลการปฏบตตามสญญา จดแบงคาธรรมเนยมและคาตอบแทน บนทกรายการทกอยางทเกยวกบทรพยสนทางปญญาของมหาวทยาลย

National Science Foundation และหนวยงานพฒนาเศรษฐกจของรฐไดอดหนนใหมหาวทยาลยมความรวมมอกบอตสาหกรรมเพอสรางคคดใหม การลงทนในการสรางความรวมมอใหมนอยบนพนฐานทวาจะเกดประโยชนตอธรกจ ชวยเหลอมหาวทยาลย และเปนความสนใจของประชาคม

มหาวทยาลย Carnegie ไดจดตง Sustainable ComputingConsortium โดยรวมมอกบธรกจชนนำระดบโลก ผผลต Softwareและหนวยงานของรฐ โดยมจดมงหมายเพอปองกนโครงสรางพนฐานของเทคโนโลยคอมพวเตอร และเพมความมนใจในระบบสารสนเทศ


ความคดรเรมใหมๆ มผลตอการปรบปรงคณภาพ ซงสถาบนตางๆมความมงมนในการพฒนาคณภาพตนเองอยางตอเนอง ดงจะเหนไดวาบางสถาบนไดใชระบบ TQM/ISO 9000 การปรบรอโครงสรางองคกรการกำหนดเกณฑเปรยบเทยบ วธการเหลานเปนสวนสนบสนนใหมการปฏบตแนวใหมประเดนปญหา

ไดมประเดนถกเถยงกนถงความพอด ระหวางการรกษาพนธกจของมหาวทยาลยตามประเพณนยมในยคของแนวปฏบตของผประกอบการทเปนธรกจทกำลงเฟองฟ อยางไรกด นกวจยจำนวนมากเหนวาปรากฎการณเชนนเปนโอกาสมากกวาเปนปญหา ประเดนทควรระมดระวงคอ บคลากรในองคกรตองมวสยทศนรวมกน และปรบเปลยนพฤตกรรมตามความจำเปน บอยครงท ความคดทเปนนวตกรรมตองการการสนบสนนทางการเงนจากภายนอก ซงมสถาบนไมมากนกทสามารถแสวงหาการสนบสนนได

4. มหาวทยาลยเฉพาะทาง (Specialty University)

มหาวทยาลยเฉพาะทางมงจดการศกษาบางสาขาวชาในขอบเขตท จำกดเฉพาะดาน ศกษาในทางลก และจดบรรยากาศสงแวดลอมทสงเสรมความรวมมอระหวางผเรยนและเพอนในสาขาเดยวกน เปนหลกสตรทเนนความตองการของตลาดงานและสนองตอบของผจางงานบางกลม ไดแก วทยาลยแหงบรรษท (Corporate college)กลมสหพนธสถาบน และวทยาลยเทคนค (Technical institutions)


สถาบนแหงบรรษท (Corporate Institution) เปนสถาบนทจดการเรยนการสอนใหกบพนกงานของบรษท มงตอบสนองการเปลยนแปลงอยางรวดเรวทเกดขนในธรกจ และสนองตอบความตองการของบรษทในทนท มหาวทยาลยของธรกจ (Corporate University)ถกสรางขนเพอใหการฝกอบรมเปนระบบ มการลงทนทางการศกษาทไดผลสงสด กอใหเกดการเปลยนแปลงในบรษท เผยแพรคานยมรวมกนขององคกร พฒนาศกยภาพของแรงงาน และดำรงความสามารถในการแขงขนในตลาด (Dillich, 2000) เมอสนสดป 1999 ม CorporateUniversities ในประเทศสหรฐอเมรกาประมาณ 1,600 แหง มการเจรญเตบโตอยางรวดเรวของสถาบนประเภทน (ประมาณ 400%)ตงแตชวงป 1980 เชอวามาจากการทสถาบนอดมศกษาแบบดงเดมไมสามารถจดการเรยนการสอนททนสมยได (Wilson, 2000) ตวอยางสถาบนทเปน Corporate University ไดแก Kettering Universityซงแตเดมคอ General Motors Institute

วทยาลย Olin ซงอยในกลมททดลองการบรหารแบบมสวนรวมและยดหยน ไดขจดการแบงองคกรแบบแยกสวนเปนคณะ/ภาควชาและโครงสรางองคกรแบบ Bureaucracy

สถาบนเฉพาะทางอกประเภทหนง ไดแก สถาบนทตงขนในเชงธรกจ สวนใหญเปนวทยาลยเอกชนทประสาทปรญญาในระดบอนปรญญา ปรญญาตร และปรญญาโท หลกสตรเนนไปตามมาตรฐานทใชกบวทยาลยและมหาวทยาลยของรฐ สถาบนประเภทนจะมขนาดเลก


ตารางท 1.4 ภาพรวมของนวตกรรมทางการบรหารในดานตางๆ 4 ดานของมหาวทยาลยเฉพาะทาง

แนวปฏบต! มการจดรปแบบการลงทะเบยนขามสถาบนและจดตารางสอนประจำปรวมกบสถาบนสมทบ

! ผสมผสานการเรยนในชนเรยนปกตกบการฝกปฏบตงานในชวตจรง

! จดโปรแกรมวชาชพทสงเสรมใหนกศกษาไดรบประสบการณตรงในการเรยนร

! รวมมอกบสมาคมวชาชพ มหาวทยาลยตางๆและอตสาหกรรมทวโลก

! จดตงความรวมมอเครอขายทางวชาการ! แบงปนแหลงขอมลตางๆ กบสถาบนสมทบ! จดหาโปรแกรมทเนนเทคโนโลย การตดตอผานเครอขาย โปรแกรมการเรยนรทางไกล

! จดหาวธการเขาถงเทคโนโลยใหกบนกศกษาคณาจารยและบคลากร

! แสวงหาสมาคมวชาชพตางๆ เพ อรบรองวทยฐานะหรอมาตรฐานการศกษาของสถาบน

! ดำเนนการทบทวนหลกสตรการเรยนการสอนอยางเปนระบบในลกษณะของความรวมมอกบ



นอกจากนมสถาบนเฉพาะทางอนทเนนวชาชพ เชน วทยาลยครวทยาลยศลป วทยาลยทหาร


แนวปฏบตผแทนจากหนวยงานตางๆ เชน ตวแทนจากนายจาง จากคณะกรรมการเฉพาะกจทจดตงขน(Joint Review Committees) และจากตวแทนสภามหาวทยาลย (Councils)

! มความมงมนในการนำนวตกรรมไปปฏบตอยางตอเนอง

! สรางความเชอมน เชอมโยงระหวางอตสาหกรรมและหนสวนตางๆ

! ใหอสรภาพทางวชาการแกหนวยงานและเพอสรางความรวมมอตอกน

! ลดวธการบรหารงานแบบดงเดมทอยในรปภาควชาทไมเกยวของกบใครและลดความอดอาดลาชาตาง ๆ ในการดำเนนงาน

! เชอมโยงการตดตอของทงสถาบนดวยการใชเครอขายคอมพวเตอร

! นำระบบการจดการสารสนเทศแบบ Up-to-dateมาปฏบต

! ใหการบรการทเนนนกศกษาเปนศนยกลาง(Student-centered Service)

! จดเงนชวยเหลอคาเลาเรยนและคาธรรมเนยมการศกษาใหกบนกศกษา

! หาแหลงสนบสนนเงนทนจากผสนบสนนหรอผกอตงตางๆ

! Consolidate ตนทนตางๆ





แนวปฏบต! มการพจารณาคดเลอกหรอแลกเปลยนอาจารยในระหวางสถาบนทเปนสมาชกรวมกน

! สญญาจางใชการพจารณาโดยเนนผลงานเปนหลกแทนรปแบบดงเดม

! จดโปรแกรมพเศษตาง ๆ ในการอบรมดานการใชเทคโนโลยใหแกอาจารยทเขามาใหม

! จดใหคณาจารยไดมการสมมนาและแลกเปลยนขอคดเหนซงกนและกน


การจดการดานทรพยากรมนษย

สถาบนเฉพาะทางมความรวมมอกบสถานประกอบการเปนจำนวนมาก นกศกษามโอกาสฝกฝนการทำงานจากหลกสตรแบบสหกจศกษา การรวมมอกบสถานประกอบการทำใหนกศกษามโอกาสดในการไดงานทำ เชน Kettering มความเชอมโยงกบสมาคมและสถานประกอบการมากกวา 700 แหงทวโลก

สถาบนท เปนเครอขายมสวนในการใชทรพยากรรวมกนมากกวาทำงานซำซอนกน และรวมมอกนเปดสอนบางสาขาวชาทแตละแหงไมสามารถดำเนนการไดดวยตนเอง ผบรหารและอาจารยตองคดในรปของกลม มใชของสถาบนตนเองเทานน และแสวงหาโอกาสรวมกน เชน การลงทะเบยนขามสถาบน วางแผนวชาการรวมกนจางอาจารยรวมกน การรวมมอกนแบบนจะสำเรจไดตองอาศยภาวะผนำของผบรหารสงสด

ปจจยทางดานการเงนเปนปจจยสำคญตอความสำเรจของการคดรเรมวธปฏบตแนวใหม กรณกลมวทยาลย Fenway มเงนอดหนน


จากมลนธการศกษา Davis สนบสนนใหคณาจารยมโอกาสสรางรายวชาใหม สรางหลกสตรใหม วธสอนใหม ถาไมมการรวมมอกนโอกาสทจะมเงนสนบสนนกจะยาก รปแบบความรวมมอกอใหเกดความคดรเร มสรางสรรคทคณาจารยจะพฒนาความสมพนธทแนบแนนและมทศนคตทดตอกน แสวงหาคำตอบตอปญหาตางๆ ทเกดขน

สถาบนเฉพาะทางเชน ITT ซงเชยวชาญทางดานเทคโนโลยคอมพวเตอร และกจกรรมทเกยวของกบ IT จะผสมผสานระหวางเนอหาทางวชาการกบการปฏบตในหองปฏบตการ มคณะกรรมการทปรกษาประกอบดวยผแทนของธรกจจากทองถนและผจางงาน มาชวยสถาบนเปนระยะๆ ประเมนผลและปรบปรงหลกสตรใหทนสมย ออกแบบหองปฏบตการและเครองมอประเดนปญหา

การดำเนนงานในรปของกลมเครอขายใหประสบผลสำเรจตองมภาวะผนำของผบรหาร และมทรพยากรทจำเปนเพยงพอ

5. สถาบนเสมอน (Virtual Institutions)

สถาบนเสมอนสงเสรมความรวมมอทกระดบเพอพฒนาสงคมแหงการเรยนรซงประกอบดวยผเรยนทหลากหลาย วธการเรยนแบบตางๆ และแหลงสารสนเทศ การศกษาจะตองสอดคลองกบลกษณะของเทคโนโลยซงเปนทางผานของสารสนเทศ เปดโอกาสใหผเรยนไดเขาถงแหลงความรซงอยนอกรวสถาบน โดยไมมขอจำกดของเวลาและสถานท สถาบนประเภทนจะตองอาศยเทคโนโลยในการดำเนนกจกรรมทกๆ อยาง


การบรหารจดการ Virtual University จะมสำนกงานกลางขนาดเลกเพอประสานงานตางๆ ขององคกร และตองอาศยหนวยงานภายนอกเปนอยางมาก ใชการจางหนวยงานภายนอกในการดำเนนงานดงนนโครงสรางองคกรจงเปนแนวราบ และพยายามควบคมความสนเปลองโดยเฉพาะสถาบนทมงกำไร

คลายกบวทยาลยชมชน สถาบนเสมอนมงสนองตอบกลมคนทแตกตางจากกลมนกศกษาปกต ผเรยนมาจากทกแหงในประเทศสหรฐอเมรกา โดยการเรยนผานเทคโนโลยสารสนเทศ สถาบนเหลานสรางความเชอมโยงกบสงคมโลกจงมขอไดเปรยบ เชน มหาวทยาลยPhoenix วทยาลย Empire State มหาวทยาลย Western GovernersSouthern Regional Electronic Campus มหาวทยาลย Capellaสถาบนเหลานเปนผบกเบกเพอตอบสนองความตองการของผเรยนทวประเทศสหรฐอเมรกา

Phoenix เปนมหาวทยาลยเสมอนเอกชนทไดรบการยอมรบอยางกวางขวางทงดานขนาดและการบรหารการเงน เปนมหาวทยาลยเอกชนทใหญทสดในประเทศสหรฐอเมรกา และยงคงเตบโตอยางตอเนอง


ตารางท 1.5 ภาพรวมของนวตกรรมทางการบรหารในดานตางๆ 4 ดานของสถาบนเสมอน

แนวปฏบต! เนนจดตงและคงไวถงรปแบบการเรยนรแบบ

Online ทใหบรการแกชมชนทงในโปรแกรมการเรยนแบบการใหปรญญาและการไมมปรญญา

! จดตงศนยพฒนาเชอมโยงกบเครอขายธรกจเพอใหนกศกษามประสบการณจรง

! ระดมความร วมมอแบงป นทร พยากรก บมหาวทยาลยเลกๆ และวทยาลยชมชน

! จดกจกรรมระหวางมหาวทยาลยกบชมชนผานเครอขายผประกอบการ การใหบรการดานการเรยน และโครงการพฒนาชมชนตาง ๆ

! พฒนาระบบฐานขอมลอเลกทรอนกสและหองสมดรวมกบสถาบนสมทบ

! จดใหมการเรยนการสอนแบบเสมอนในดานหลกสตร หองเรยน และสถาบน เพอสนองตอความตองการของผเรยนไดกวางไกลมากยงขน

! มการจดสมมนาและอบรมเพอใหเกดวฒนธรรมคณภาพในสถาบน

! มการนำระบบการวางแผนงานมาใชในการวางแผนการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด

! คณะกรรมการสภาประกอบดวยสมาชกท หลากหลายรวมทงตวแทนเจาหนาทจากภาครฐบาล




แนวปฏบต! การบรหารงานเนนการรวมอำนาจในการตดสนใจโดยใชบคลากรจำนวนไมมากนก

! สนบสนนใหมการตดตอสอสารและรวมมอในกระบวนการตดสนใจตาง ๆ

! การบรหารงานกลางใชแหลงขอมลอเลก-ทรอนกสเพอสอสารภายในและกบหนวยงานภายนอกทมความรวมมอกบสถาบน

! การใหบรการแกนกศกษาจะเนนรปแบบบรการแบบอเลกทรอนกส

! จดใหมศนยหนงสอแบบ Online! มงเนนการตลาด! โครงสรางตางๆ ของหนวยงานเปนรปแบบเนนกำไร

! ใหสวนลดคาธรรมเนยมการศกษากบกลม! กระบวนการสมครเร ยนหรอสมครงานกบสถาบนฟร

! การสรรหาบคลากรเนนมออาชพในดานนนๆ และมกระบวนการคดเลอกทเขมงวดมาก

! คณาจารยมบทบาทใหคำปรกษาแกนกศกษา! สถานภาพของคณาจารยสวนใหญคออาจารยพเศษบางเวลา

! การฝกอบรมเนนการใหคณาจารยไดรเทคโนโลยใหมๆ และเทคนคการสอนประเภทตางๆ






การแขงขนระหวางสถาบนเสมอนมความรนแรงมากข นตงแตวธการการสรางรายวชาจนถงการประเมนผลรายวชาจะตองมการนยามใหม เพอใหเหมาะสมกบบรบททเปลยนแปลงอยางรวดเรว ความรวมมอกลายเปนความจำเปน มใชทางเลอก ทางหนงคอรวมมอกบสถาบนการศกษาอนๆ เชน Southern Regional Electronic Campus(SREC) ทกลาวไวขางตน มเครอขายกบมหาวทยาลยในรฐภาคใตมากกวา 150 แหง ซงไดใชบทเรยนของสถาบนเหลานนใหกบนกศกษาของ SREC ความรวมมออกดานหนงคอรวมกบบรษทธรกจ EmpireState ไดพฒนาวทยาลยของบรษทขนภายใน New York TelephoneCompany เพอใหบรการกบพนกงานของบรษท

นอกจากน ความจำเปนทจะตองจดใหมเอกสารอางองทำใหSREC จะตองมความรวมมอกบ University System of Georgiaเพอการใช GALILEO ซงเปนฐานขอมลวารสารและกฤตภาค และรวมมอกนพฒนาโปรแกรมเตรยมความพรอมของนกศกษาทจะเรยนแบบOnline เชน Learning Passport, Learning Guide, Learning Bank,Learning Coach และ Learning Inventory เพอใหเปนไปตามพนธกจของสถาบน การเรยนการสอนสวนบคคลเปนวธของ Virtual Institutionเพอบรการผเรยนกลมเฉพาะตางๆ ไดแก ทหารทอยตางประเทศสามารถนำประสบการณมาเทยบโอนเปนหนวยกตได และทหารจะไดลดคาเลาเรยน 23 %

มหาวทยาลย Phoenix ดำเนนการแบบองคกรธรกจทควบคมสวนแบงการตลาดอยางใกลชด มคณะกรรมการบรหารและผถอหนมหาวทยาลย Phoenix มการประเมนตนเองอยางเขมงวด และใช


รปแบบการประเมนผลผเรยนแบบผใหญ และคณภาพของวชาการทงสองดานนมหาวทยาลยถอวาเปนเรองสำคญ เนองจากมหาวทยาลยใชเทคโนโลยสอสารและสารสนเทศในการบรหารวชาการและการดำเนนงานการพฒนาวชาชพจงตองดำเนนการอยางสมำเสมอ มหาวทยาลยPhoenix จงใชวธการอบรมอยางตอเนอง และยกเลกการจางบคลากรประจำ มหาวทยาลยใชผสอนบางเวลาในแตละรายวชา ขณะทเขายงปฏบตงานประจำอย จงขจดการจดระดบอาจารยทางวชาการการดำเนนการดงกลาวทำใหมหาวทยาลยตองจำกดจำนวนหลกสตรปรญญา แตจำนวนนกศกษายงเพมขน


การใชสออเลกทรอนกสทำใหเพมประสทธภาพของสถาบนและเพมโอกาสทางการศกษา มความยดหยนเรองเวลา สถานทประเดนปญหาของ Virtual University คอมาตรฐานของวชาการและการเรยนรของผเรยน ซงผสอนยงคงใชวธการดงเดมแบบสอนในหองเรยนมาใชกบ Virtual Classroom ดงนนการฝกอบรมวธการสอนจงเปนเรองสำคญ ปญหาเรองการประเมนการเรยนรกเปนอกเรองหนงทตองไดรบการเอาใจใส และทำใหเกดความเชอถอตอสงคมภายนอก และสงคมวชาการ

โดยสรปแนวปฏบตการบรหารสถาบนแนวใหมพบวาไดมการใหความสำคญกบ 4 เรองคอ การใชเทคโนโลยสอสารและสารสนเทศทงการบรหารวชาการและการดำเนนการ มความรวมมอกบหนวยงานภายนอกและการรวมเปนเครอขาย การใช


วธการบรหารจดการแบบธรกจ การแสวงหารายไดและการควบคมรายจาย การควบคมคณภาพและปรบปรงการดำเนนงานทงนกเพอเพมประสทธภาพและประสทธผลของการดำเนนงาน

นวตกรรมมรากฐานมาจากความใหม ประสทธภาพคณภาพ และวฒนธรรมแหงการบรหารจดการทเนนคณภาพและการผลกดนของสถาบนในการรเรมสรางสงใหมๆ เพอความเปนเลศ

แนวคดการบรหารสถาบนอดมศกษาประเทศออสเตรเลย

ในชวงทศวรรษทผานมา นโยบายของรฐบาลออสเตรเลยทางดานการศกษาไดเนนสองเรอง คอ ความเปนสากล และการสงเสรมการวจยในมหาวทยาลยเพอใหประเทศออสเตรเลยเปนผนำทางการศกษาโดยเฉพาะในภมภาคเอเซย รฐบาลไดใชแผนกลยทธและวธการจดสรรงบประมาณเปนเครองมอในการกำหนดทศทางการอดมศกษาใหเปนไปตามนโยบายของรฐบาล

ในดานความเปนสากล (Internationalization) มหนวยงานของรฐบาล ไดแก AEI (Australian Education International) ทำหนาทสนบสนนการศกษาและการฝกอบรมสความเปนสากล และทำหนาทเผยแพรการศกษาของประเทศออสเตรเลยไปยงประเทศตางๆทกภมภาคทวโลก AEI มลกษณะพเศษคอ มความรวมมอและเชอมโยงกบหนวยงานอนของรฐบาล และความรวมมอระหวางรฐบาลในเรองงานตางประเทศ และการกำหนดนโยบายเรองการศกษาและการฝกอบรมนานาชาต AEI เปนหนวยงานระดบชาตทมงสงเสรมการ


ศกษาประเทศออสเตรเลยใหสามารถแขงขนไดในระดบสากล จงมมาตรการใหบรการสถาบนการศกษาของออสเตรเลยในหลายๆ ดานทจะใหดำเนนการในระดบสากลไดอยางมประสทธภาพ และคอยกระตนใหนโยบายของรฐบาลดำเนนไปอยางตอเนอง

นอกจาก AEI แลว ยงมองคกรของสถาบนอดมศกษาทสำคญอกองคกรหนงคอ ทประชมอธการบดของประเทศออสเตรเลย (TheCouncil of Australian University Presidents – AVCC) ททำหนาทองคกรระดบชาต เปนผแทนมหาวทยาลยทงระดบชาตและนานาชาตAVCC มสมาชกสถาบนทงของรฐบาลและเอกชน จำนวน 37 สถาบนและประธานของทประชมมวาระ 2 ป โดยการเลอกตง

AVCC เปนหนวยงานอสระ มงบประมาณดำเนนการจากสถาบนสมาชก มหนาทดงน

! ชวยอธการบดในการปฏบตหนาทและความรบผดชอบ! จดประชมสมมนาประเดนเกยวกบปญหาทางการศกษาการเรยนการสอน การวจย และการฝกอบรมการวจย

! พฒนานโยบายและแนวปฏบตเกยวกบการอดมศกษา! เปนตวกลางส อสาร ความจำเปน ความสนใจ และวตถประสงคของมหาวทยาลย และชาวมหาวทยาลยไปยงรฐบาล อตสาหกรรม และกลมอนๆ

! สงเสรมความรวมมอระหวางสถาบนตางประเทศ! เป นแหล งข อม ลของสถาบ นอ ดมศ กษาประเทศออสเตรเลย


! บรหารจดการโครงการท เก ยวกบมหาวทยาลยในออสเตรเลย

ในชวงป ค.ศ. 1980 ถง ค.ศ. 1990 จำนวนสถาบนอดมศกษาไดเพมขนอยางรวดเรว ซงเนองมาจากหลายองคประกอบ ไดแกการเพมของจำนวนประชากร นโยบายของรฐบาลทเปดโอกาสใหประชาชนไดเขาถงการอดมศกษา การปรบโครงสรางทางเศรษฐกจทำใหความตองการแรงงานระดบมหาวทยาลยเพ มข น และการสนบสนนการวจย กระแสโลกาภวฒนททำใหการอดมศกษาเปนทตองการเพมขนบทบาทของมหาวทยาลยออสเตรเลย

พนธกจของมหาวทยาลยออสเตรเลยคอ การสราง การจรรโลงและการถายทอดความร ไดแก การสอน การวจย การศกษาระดบบณฑตศกษา การสนบสนนชมชน การใหคำปรกษาแนะนำเรองตางๆ ทมความสำคญระดบชาต และนานาชาตระบบมหาวทยาลย

มหาวทยาลยของรฐบาลอยภายใตระบบของมหาวทยาลยตนเอง มอสระและมความหลากหลาย แตละสถาบนมอสระทจะกำหนดพนธกจ วตถประสงค วธการสอนและการวจยองคประกอบของนกศกษาและสาขาวชาทเปดสอน ประเทศออสเตรเลยมมหาวทยาลยเอกชน 2แหง

ในป ค.ศ. 1997 มหาวทยาลยของรฐไดรบเงนอดหนนจากรฐบาล 54 เปอรเซนตของคาใชจายดำเนนการ นกศกษาจะตองจาย


คาเลาเรยนบางสวน ในสถาบนของรฐการจายคาเลาเรยนจะเนนไปตามสาขาของผลทตอบแทนแกสงคม (Higher Education ContributionScheme) ซงจะประมาณ 37 เปอรเซนตของตนทนคาเลาเรยน ถานกศกษาจายคาเลาเรยนทงหมดหรอบางสวนตงแตเร มเขาศกษานกศกษาจะไดรบสวนลด 25 เปอรเซนต นกศกษาอาจเลอนการจายคาเลาเรยนไปจนเรยนจบและมงานทำทมรายไดสงกวารายไดขนตำซงการจายคาเลาเรยนเมอศกษาจบแลวจะผานระบบภาษ มหาวทยาลยอาจรบนกศกษาทจายคาเลาเรยนเตม นกศกษาตางชาตไมอยในเงอนไขของ HECS

องคกรบรหาร

องคกรบรหารของมหาวทยาลยแตละแหงจะประกอบดวย สภาหรอคณะกรรมการบรหาร ซงประกอบดวยผแทนทคดเลอกจากหนวยงานรฐบาล ภาคอตสาหกรรม ทองถน บคลากร บณฑต และนกศกษา ประธานกรรมการไดแก อธการบด (Chancellor) ซงเลอกตงโดยคณะกรรมการ รองอธการบด (Vice-chancellor) เปนผบรหารสงสดเทากบ President หรอ Rector ซงรบผดชอบทงงานบรหารและวชาการ

การประกนคณภาพการศกษา

ทกมหาวทยาลยมกลไกในการควบคมดแลคณภาพของการเรยนการสอน และการบรการใหมคณภาพสงสด กลไกเหลานไดแกคณะกรรมการวชาการ ซงดแลมาตรฐานวชาการ และการดำเนนการประเมนสาขาวชาตางๆ กรรมการโดยท วไปจะประกอบดวย


ผทรงคณวฒจากนานาชาต องคกรวชาชพ และองคกรจดทะเบยนรบรองมาตรฐาน มบทบาทสำคญในสาขาวชาชพ เชน แพทย กฎหมายบญช และวศวกรรม นอกจากนนรฐบาลยงไดจดพมพเผยแพรตวบงชการดำเนนงาน (KPI) และกำหนดใหมหาวทยาลยของรฐทกแหงรบผดชอบตอผลการดำเนนงานตามแผนกลยทธของสถาบน

ความรวมมอทางดานการวจย

การวจยเปนสากลและเปนองคประกอบสำคญของความเปนสากลของมหาวทยาลย สภาวจยของออสเตรเลย (ARC) เปนหนวยงานทกำหนดนโยบายและใหการสนบสนนทางการเงนแกมหาวทยาลยทำหนาทเปนตวกลางในการประสานความรวมมอการวจยระหวางสถาบนกบผรวมวจยตางประเทศ ความเปนสากล (Internationalization)เปนโครงสรางสำคญในกจกรรมทกประเภทของสภาวจย ไดแก การมนกวจยคนควาตางชาตเขารวมในโครงการทไดรบทนอดหนน รวมทงโครงการทมงสความรวมมอกบนานาชาต นอกจากนมหาวทยาลยตางๆ ยงไดใชประโยชนจากเครอขายการวจยระดบอดมศกษา(APHERN) ซงเปนระบบ Online เชอมโยงผวจยและผสอนในภมภาคAsia – Pacific เครอขายยอยประกอบดวย

! เอเชยศกษา (Asian Studies)! การศกษาทางไกล (Distance Education)! การศกษาทางวศวกรรมศาสตร (Engineering Education)! การจดการสภาพแวดลอม (Environmental Management)! การจดการสถาบน (Institutional Management)


! กฎหมาย (Law)! วทยาศาสตรเนอเยอและเทคโนโลย (Membrane Science

and Technology)! ประชากรศกษา (Population Education)! ครศาสตร (Teacher Education)! เกษตรเขตรอน (Tropical Agriculture)APHERN นอกจากทำหนาทจดการระบบเครอขายในสาขา

ตางๆ แลว ยงมโครงการทจะสนบสนนการวจย ไดแก โครงการแลกเปลยน การฝกอบรมการจดการงานวจย สมมนา และฝกปฏบต

ความเปนสากลของหลกสตร

มหาวทยาลยออสเตรเลยไดพฒนาหลกสตรสความเปนสากลหลายวธ ไดแก

! การเพมเนอหาทเปนนานาชาตในรายวชา! การศกษาเปรยบเทยบระหวางวฒนธรรม! ภมภาคศกษาและภาษา! หลกสตรสาขาวทยาการทครอบคลมมากกวาหนงประเทศ

! หลกสตรรวมระหวางสาขาวชาชพกบภาษา หรอInternational Studies (joint degree)

! การจดทศนศกษาตางประเทศในบางรายวชา! การใชผสอนจากตางประเทศ


โครงสรางองคกรและการบรหารงานวจยระดบสถาบน

โครงสรางองคกรและการบรหารงานวจย

มหาวทยาลยแตละแหงมหนวยงานกลางทรบผดชอบดแลการบรหารงานวจย ทนวจยทงของโครงการวจยและของนกศกษาวจยจดทำแผนการจดการงานวจยและการผลตนกวจย โดยใชชอตาง ๆ กนเชน Research Services Office, Office of Research and HigherDegrees, Office of Research and Development, Research andInnovation เปนตน และมหนวยงานสำคญทเกยวของ ไดแก LegalServices Office ซงรบผดชอบเรองทำสญญาขอตกลงตางๆ เกยวกบงานวจย รวมทงสทธบตร

มหาวทยาลยแตละแหงจะมความรวมมอกบศนยวจยเฉพาะทาง (Cooperative Research Center – CRC) ระดบชาต ระดบรฐตามความพรอมและความสนใจของมหาวทยาลย เชน ท UWA มศนยวจยเฉพาะทางเรอง Oil and Gas Engineering, Intelligent InformationProcessing Systems มหาวทยาลย Murdoch มศนยวจย CRC forRenewable Energy และ CRC for Hydrometallurgy เปนตน

ศนยวจยทเปน CRC จะมรปแบบการบรหาร 3 แบบ คอ1. แบบบรษท2. แบบกงบรษท3. แบบหนวยงานของมหาวทยาลย

การเรยนการสอนระดบบณฑตศกษาของมหาวทยาลยแตละแหง สวนใหญแตละภาควชารบผดชอบ โดยประสานงานกบสำนกงาน


บรหารงานวจยของมหาวทยาลย แตท Edith Cowan University ไดจดตงGraduate School ขน ทำหนาทเหมอนบณฑตวทยาลยของประเทศไทยในการควบคมมาตรฐานและคณภาพของการบรการการศกษาระดบบณฑตศกษา นอกจากน นทางท ประชมอธการบดแหงประเทศออสเตรเลย ไดออกคมอกำกบมาตรฐานการดำเนนงานเกยวกบบณฑตศกษาของมหาวทยาลยตาง ๆ คอ Codes of Practice for Maintainingand Monitoring Quality and Standards in Higher Degrees

โครงสรางและกลยทธการพฒนางานวจยในมหาวทยาลย

มหาวทยาลย Western Australia (WA)

มหาวทยาลย Western Australia เปนมหาวทยาลยทมการวจยมาก ทงการวจยโดยนกศกษาบณฑตศกษาและคณาจารยมหาวทยาลย Western Australia เนนผลการปฏบตงาน จงคดเลอกบคลากรทมคณภาพ และอนมตเงนอดหนนการวจยใหกบคณะโดยพจารณาผลการดำเนนงานวจยของคณะเปนหลก ไดแก ความสามารถในการหาโครงการวจยและเงนทนวจยเขามหาวทยาลย และผลสำเรจของงานวจย

การกำหนดทศทางการวจยมาจากคณาจารยและทมงานโดยพจารณาวา อนาคตในสาขาวชาของแตละสาขาคออะไร จะพฒนาภาควชา/คณะอยางไร

ศนยวจย CRC มความสำคญเพราะเปนหนวยงานทมการพฒนาการดำเนนการวจยทสมบรณ มความกาวหนา บทบาทของ


มหาวทยาลยใน CRC คอ 1) การใหบคลากรทมความสามารถตรงตามลกษณะของงานวจยเขารวมโครงการ โดยใหเวลา 50% 2)หวหนาภาค คณบดตองเตรยมความรวมมอโดยใหเวลาบคลากร 50%3) คณะใหทนสมทบการวจย 50 % และอก 50 % มาจากสวนกลาง

มหาวทยาลย WA มเจาหนาทพฒนาธรกจ (BusinessDevelopment Office) เจาหนาทกฎหมาย ทำหนาทบรหารจดการเรองการหาโอกาสทางธรกจ การทำสญญา และผลประโยชนทรพยสนทางปญญา

ลขสทธของเอกสาร (Text) เปนของนกวจย การแบงรายไดจากงานวจยจะแบงครง ระหวางมหาวทยาลย (50%) และนกวจย (50%)ในสวนของมหาวทยาลยนน จะแบงออกเปน 3 สวนเทาๆ กน คอสวนกลาง คณะ และภาควชา สำหรบงานวจยของนกศกษาสทธประโยชนเปนของนกศกษา มหาวทยาลย Murdoch

มหาวทยาลย Murdoch มคณะกรรมการวจยและพฒนาทำหนาทในการกำหนดนโยบาย ตดสนใจเกยวกบการวจย ใหคำแนะนำแกอธการบด คณะกรรมการประกอบดวย บคคลภายนอก 3 คนบคลากรภายในจากสายวชาการ 5 คน และเจาหนาทของสำนกงานวจยและพฒนา ในแตละปงบประมาณสำหรบการวจยจะไดรบงบประมาณ 15 % ของเงนอดหนนการดำเนนงานจากกระทรวงศกษาธการ


นโยบายการให ท นอ ดหน นการว จ ยจากกระทรวงศกษาธการนน จะใหกบกลมวจยมใชใหกบงานวจยทดำเนนการวจยเพยงคนเดยว และจะเปนการวจยเฉพาะทางท มความเขมแขงบางเรอง นกวจยจะตองพยายามหาทนวจยจากแหลงทนภายนอกเพอใหมหาวทยาลยเปนทรจกแกคนทวไป และนานาชาต

มหาวทยาลย Murdoch มนโยบายท จะใชบคลากรท มประสบการณจากภายนอกเขามาชวยการบรหารจดการ โดยเฉพาะศนยวจย CRC เนองจากผบรหารโครงการจะตองประสานงานกบบคคลหลายฝาย หลายหนวยงาน และหลายกลมผลประโยชน เชนAustralian CRC for Renewable Energy ซงกอตงเมอป ค.ศ. 1996เปนรปบรษท มนกวจยเตมเวลา 50 คน นกศกษาระดบบณฑตศกษา16 คน งบประมาณตามโครงการ 7 ป 10.1 ลานเหรยญ และมลคาของศนย 66.8 ลานเหรยญ

น กว จ ยท เข าร วมโครงการถ อเป นความร วมม อจากมหาวทยาลยทตคาออกมาเปนสวนรวมสนบสนนลงทน การจดสรรผลประโยชน (Intellectual Property) จะประกอบดวย 3 สวน คอ 1)Background IP ไดแก ทรพยสนเมอกอนเรมดำเนนการ จะเปนของผทจดใหมขน 2) Project IP คอผลประโยชนทเกดขนจากโครงการยอยจะแบงสวนสำหรบผทรวมในโครงการยอย และ 3) Center IP คอผลประโยชนทเกดจากโครงการรวมทงหมดแบงใหกบผถอหน ซงการประเมนผลในสนปแรก จะเปนการประเมนการบรหาร สนปท 2 จะเปนการประเมนความกาวหนาของการวจยของโครงการ


มหาวทยาลย Curtin

มหาวทยาลย Curtin มไดแบงประเภทงานวจยเปนวจยบรสทธหรอวจยประยกต หากแตมเฉพาะวจยทดกบวจยทไมด การวดผลงานวจยดทคณคาของงานวจยทมตอสงคม มใชจากจำนวนตพมพประมาณ 15 % ของรายไดมาจากแหลงทนวจยภายนอก Curtin เชอวาความรเปนเรองสำคญเปนใบเบกทางในอนาคต จงวางแผนเพอการเตบโต โดยการบรหารจดการเปนแบบธรกจคอแขงขนในเรองราคาคณภาพ สราง Strategic Partners

มหาวทยาลย Curtin มศนยวจย AJ Parker CooperativeResearch Center for Hydrometallurgy ซงเนนเรองการผลตบณฑตและการถายทอดเทคโนโลย บทบาทของผอำนวยการศนย คอการจดการภายในศนย และสรางความเชอมนใหกบสงคม กลยทธในการสรางวฒนธรรมวชาการ คอ การจดใหมการประชมสมมนาประจำปมททำงานสำหรบนกศกษาบณฑตศกษา มหาวทยาลย Edith Cowan

การพฒนาการวจยของมหาวทยาลย Edith Cowan ซงเปนมหาวทยาลยทไดรบสถานภาพใหม จากเรมตนเคยเปนวทยาลยการศกษามากอน มแผนทจะเรงพฒนาความสามารถในการวจยของบคลากรใหมากขน จงกำหนดนโยบายสนบสนนการขอจดตงหนวยวจยศนยวจย และสถาบนวจยขนในมหาวทยาลย เพอกระตนการรวมกลมผทสนใจเรองเฉพาะทางใหทำงานรวมกน ไดแก


ระดบ 1 หนวยวจย/กลมวจย เปนหนวยงานระดบกลมคณะสามารถดำเน นการได โดยคณบดบร หารกล มงบประมาณมาจากกลมคณะ

ระดบ 2 ศนยวจย/สถาบนวจย เปนหนวยงานทขอจดตงในระดบมหาวทยาลย หรอมหาวทยาลยมนโยบายใหจดตงตามแนวทางทมหาวทยาลยกำหนด

การกระตนใหเกดกลมวจย ศนยวจย และสถาบนวจยกเพอใหเกดการพฒนางานวจย เปนจดสงเสรมงานวจยใหเดนชดขน และเพอเปนการสนบสนนการเรยนการสอนระดบบณฑตศกษา และการยอมรบในระดบชาต

สำนกงานบรหารงานวจยของมหาวทยาลยมหนาทรวบรวมรายชอกลม ศนยวจยของมหาวทยาลยทงหมด จะตองมการประเมนผลงานความกาวหนาของงานวจยของทกกลม/ศนย/สถาบน ถาไมมผลงานความกาวหนา มหาวทยาลยอาจสงใหยบได การประเมนผลงานจะทำเปนระยะๆ และตดตามวาแตละกลม/ศนยวจย ไดมการพฒนาหาแหลงทนภายนอก มความรวมมอกบสถาบนภายนอกมากนอยเพยงใด งานวจยททำจะตองสอดคลองและตอบสนองความตองการของวชาการ สงคม เศรษฐกจเปนหลก มหาวทยาลยจะมคมอการขอจดตง การดำเนนงาน การของบประมาณ การตรวจสอบ การรายงานใหกบบคลากรของมหาวทยาลย


กรณศกษามหาวทยาลยทเนนการสอนและเปนมหาวทยาลยแนวใหม

มหาวทยาลย Edith Cowan (ECU)

มหาวทยาลย Edith Cowan เปนมหาวทยาลยทมการพฒนาอยางรวดเรว และเปนทรจกกนในเรองหลกสตรและรายวชาทมเนอหาทนสมย งานวจยในบางสาขา และความคดสรางสรรค

ECU เร มตนเปนวทยาลยการศกษาท มช อเสยงของรฐออสเตรเลยตะวนตก ตอมาไดรบการยกฐานะเปนมหาวทยาลย ปจจบนเปนมหาวทยาลยทมจำนวนนกศกษามากเปนอนดบสองของรฐตะวนตกทงทเรยนทมหาวทยาลยและเรยนทางไกล มจำนวนนกศกษาตางชาตประมาณ 10 เปอรเซนต

ในป ค.ศ. 1998 มหาวทยาลยเรมใชแผนกลยทธ ซงตงเปาหมายทจะเปนสถาบนมความรวมมอทหลากหลายกบภาคอตสาหกรรม และสถาบนการศกษาอนๆ ทงในและตางประเทศ

สาขาวชาทมความเขมแขงคอ การศกษา พยาบาล ศลปะการแสดง การเงนภาคอตสาหกรรม ธรกจ คอมพวเตอร และการสอสารและในแผน 5 ป มหาวทยาลยจะเพมการสรางความเขมแขงในสาขาเหลาน

พนธกจ

การจดการศกษาเนนคณภาพโดยเฉพาะอยางยงสำหรบผทมงานทำอยแลว และผทหางานทำในวชาชพบรการ เพอบรรลพนธกจดงกลาว มหาวทยาลยจะดำเนนการตอไปน


! จดการเรยนการสอนเนนคณภาพ โดยใชเทคโนโลยการศกษาและการสอนสมยใหม

! สรางองคความรใหมในบางสาขาโดยกระบวนการวจยและวชาการ

! สงเสรมการเขาถงการอดมศกษา! สรางบณฑตทมปญญา ความเขาใจ และทกษะเพอพฒนาสงคม

! สรางความเขมแขง และสงเสรมคณภาพชวตท งดานสตปญญา วฒนธรรม และเศรษฐกจ ของประชาชนในเขตพนท ระดบรฐระดบชาต และสงคมนานาชาตทมหาวทยาลยมสวนเกยวของ

การบรหารมหาวทยาลยป ค.ศ. 1998 เปนปทมหาวทยาลยเรมใชแผนกลยทธ 5 ป

(ค.ศ. 1998 – 2002) เปนครงแรก โดยมงนำแผนไปปฏบตและกำหนดจดยนของสถาบนทงในระดบชาต และนานาชาต

ไดมการประชมกนอยางตอเนองครงละ 2 วนตลอดทงป เพอแสวงหากลยทธและการเปลยนแปลงทจำเปนเพอการดำเนนงานตามเปาหมาย การประชมนทำใหไดวสยทศนรวมกน กำหนดทศทางการเปลยนแปลง เพมทกษะการบรหารของผบรหารระดบสงและระดบกลางและการมสวนรวมในอนาคตของมหาวทยาลย

มหาวทยาลยนอกจากจะกำหนดใชแผน 5 ปแลว ยงไดจดทำแผนปฏบตการรายป ตวอยางเชน


! ปฏบตตามแผนกลยทธ ค.ศ. 1998 – 2002 และกระบวนการวางแผนทเกยวของ

! กำหนดและรบหลกการคณคาพนฐานของบรการวชาชพและธรกจ

! ระบขอบเขตเปาหมายของการพฒนาคณภาพอยางตอเนอง และกำหนดเกณฑมาตรฐานเปรยบเทยบของBest Practice เพอเปนตววด

! ปรบทรพยากรทงคนและเงนใหสอดคลองกบสาขาวชาทเขมแขงทเปนยทธศาสตรและการวจย

! สรางและขยายความสมพนธกบภาคอตสาหกรรมธรกจสมาคมวชาชพ สถาบนการศกษาอนๆ และผทเกยวของ

! ขยายและสรางความเขมแขงโครงการนกเรยนนานาชาตและสรางหลกสตรใหมความเปนสากล

! มความมงมนบรการทดตอนกศกษา! มความมงมนตอบคลากร! ขยายโอกาสการเขาถงการอดมศกษา และสรางความเขมแขงทางการวจย

! สรางภาพของสถาบนใหเปนสถาบนคณภาพในดานการมงานทำในภาคธรกจบรการ และวชาชพ

ผบรหารระดบสง

! มการปรบปรงเปลยนแปลงตวผบรหารระดบสงเพอใหสอดคลองกบภารกจและความรบผดชอบแบบใหม


! บรหารแบบเปนทม มเปาหมาย และวสยทศนรวมกน การเปลยนแปลงการดำเนนการของคณะวชา

! ยบรายวชาทซำซอนกน ปรบการใชทรพยากรใหสอดคลองกบจดแขงของมหาวทยาลย สรางหลกสตรทเปนทตองการของผเรยน

! ยบรวมคณะ 7 คณะ เปน 3 คณะใหญ และ 2 คณะทเปนการศกษาเฉพาะทาง

ปจจบนเมอ ECU ไดรวมรายวชาทเปนทตองการของผเรยนเขาไวดวยกน ทำใหมความยดหยนในการจดงบประมาณ ลดตนทนการบรหาร และเขาถงตลาดงานมากขน คณะกรรมการวชาการ

เพอปรบปรงโครงสรางใหม คณะกรรมการวชาการประกอบดวย3 ชด คอ

! คณะกรรมการหลกสตร และการเรยนการสอน! คณะกรรมการวจย และบณฑตศกษา! คณะกรรมการบรการวชาการ ซงเกยวของกบเรองนกศกษา

ความเสมอภาคทางการศกษา

ECU ไดตระหนกถงโอกาสความเสมอภาคทางการศกษาทไมมการกดกนเรอง เพศ เชอชาต สผว ความพการ อาย ฐานะทางเศรษฐกจสงคม มหาวทยาลยจงเปดใหผเรยนจากทกสถานภาพทงทางเศรษฐกจ สงคม ไดเขาถงการเรยนในมหาวทยาลย


ในป ค.ศ. 1998 ECU ไดจดโปรแกรมพเศษตาง ๆ ดงน Uni Ops

เปนโครงการทจดขนสำหรบผทมคณสมบตไมครบถวนในการเขาศกษาในมหาวทยาลย โครงการไดกำหนดใหนกเรยนสงใบสมครพรอมผลการเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย หรอหลกฐานทางการศกษาอน ๆ และใหมาสมภาษณกบอาจารย ผทผานการสมภาษณจะไดรบการอนญาตใหเขาศกษา ดวยวธน นกเรยนทมผลการเรยนไมดในระดบมธยมศกษาแตเปนผทมวฒภาวะ มโอกาสไดเขาศกษาในมหาวทยาลย School Select

โครงการนเปดโอกาสใหโรงเรยนไดเลอกเสนอรายชอนกเรยนทเช อวามความสามารถศกษาตอในมหาวทยาลยได แตอาจจะมคณสมบตไมเปนไปตามเกณฑขอกำหนดของการคดเลอกเขามหาวทยาลยมโรงเรยนทไดรบเชญใหเขารวม 80 โรงเรยน แตละโรงเรยนสามารถเสนอชอนกเรยนไดสงสด 6 คน จากนกเรยนชน 12 ทลงทะเบยนเรยนไมเกน 3 รายวชาทจะตองสอบเขามหาวทยาลย Uni Start

เปนโครงการทจดขนสำหรบนกเรยนทมวฒภาวะแลว เพอชวยใหนกเรยนทไมมความรสำหรบการศกษาในมหาวทยาลย ไดพฒนาทกษะทจำเปนสำหรบการศกษาในมหาวทยาลย นกเรยนทผานการศกษาในโครงการนจะไดรบเขาศกษาในมหาวทยาลย


Uni Start Plus

เปนโครงการทผเรยนตองจายเงน จดการเรยนการสอนโดยควบรวมรายวชาเตรยมเขามหาวทยาลย 2 หนวยกต กบรายวชาพนฐานในมหาวทยาลย อก 2 หนวยกต โครงการนมเปาหมายเพอชวยนกเรยนทพลาดโอกาสในการสมครเขามหาวทยาลย และตองการเพมทกษะพนฐานการศกษา หนวยกตรายวชาพนฐานทสอบผานสามารถถายโอนได

นอกจากมโครงการระดบมหาวทยาลยแลว คณะตางๆ กรเรมสรางโครงการของตนเองดวย เชน คณะสอสารและวทยาศาสตรสขภาพไดสรางความรวมมอเครอขายกบโรงเรยนในรฐตะวนตกในการใหนกศกษาชวยสอนพเศษ (Step Up) Year 12 breakfasts, การเปดมหาวทยาลยใหนกเรยนเยยมชม เปนตน

การบรหารและจดการทรพยากร

! เรมมการจดสรรงบประมาณเพอโครงการทเปนความคดรเรมหรอนวตกรรม

! งบประมาณสำหรบการวจ ยจดสรรใหก บคณะตามผลลพธ และเพอใหมนใจวางานวจยจะไดรบการสนบสนนอยางเหมาะสมในระดบคณะ

! มการทบทวนตำแหนงตางๆ ของคณาจารย และสายสนบสนนอาจารยใหม สำหรบอาจารยทไดรบการจางตามสญญากไดรบการวาจางตอไป สวนตำแหนงสนบสนน


การเรยนการสอนทไมจำเปนมาก กจะถกเลกจางในสามปขางหนา

! ไดวาจางบรษท Ernst and Young เปนเวลา 10 สปดาหมาทำการวเคราะหองคกร โดยมวตถประสงคเพอพฒนาการใหบรการ และประหยดเงนในการบรหารจดการเพอไปใชกบการสอนและการวจย

! งานบางอยางทำสญญาใหคนภายนอกดำเนนการ! รายไดของมหาวทยาลยมาจากเงนอดหนนรฐบาล คาเลาเรยนจากนกศกษา เงนอดหนนโครงการวจย เงนบรจาคและอนๆ

! มการประเมนผลการดำเนนงานของหนวยงานธรกจของมหาวทยาลย และไดวาจางใหทปรกษาภายนอกไดเสนอรปแบบการดำเนนงานของกจกรรมวชาการเชงพาณชยเพอใหเปนไปตามเปาหมายของแผนกลยทธ

! มคมอการบรหารการเงนสำหรบบคลากร! มหนวยงานการตลาดและประชาสมพนธ

ตวบงชผลการดำเนนงาน (KPI)

ECU ไดกำหนด KPI ดานการเรยนการสอนประกอบดวย1. คณภาพของการสอน

! ผลการเรยนของนกศกษา! อตราการคงอย! ความพงพอใจรายวชา


2. คณภาพของบณฑต! อตราการไดงานทำ! สดสวนของคาใชจายตอนกศกษาดานวจย วชาการ และบณฑตศกษา

! งบประมาณสนบสน นงานว จ ยและพฒนาจากภายนอกตออาจารย

! ผลลพธของการวจยและพฒนาตออาจารย! อตราการจบหลกสตรท เนนการวจยระดบบณฑตศกษา

แนวคดการบรหารสถาบนอดมศกษาประเทศองกฤษ

จากขอมลสำนกงานสถตแหงชาต สหราชอาณาจกรมประชากรประมาณ 59,500,900 คน (NS, 2000) ซงประกอบดวย 4 ประเทศคอองกฤษ เวลล สกอตแลนด และไอรแลนดเหนอโดยองกฤษเปนประเทศทใหญทสด

สภาพของมหาวทยาลยในประเทศองกฤษ ปจจบนประกอบดวยมหาวทยาลยของรฐเปนสวนใหญคอ มจำนวนทงสน 114 แหงมมหาวทยาลยเอกชน 3 แหง

ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลงการจดการศกษาในสถาบนอดมศกษาขององกฤษมหลายปจจย เชน อตราการเตบโตของนกศกษาตางชาต การพฒนาการเชอมโยงองคความรทางการวจย การมหลกสตรใหมๆ จากตางประเทศ แตทเปนแรงผลกดนมากทสดคองบประมาณทไดรบจากรฐบาลมแนวโนมลดลงเรอยๆ ทำใหเกดความ


กดดน และเกดนวตกรรมทางการจดการศกษา และการบรหารสถาบนอดมศกษาทนาสนใจหลายรปแบบ สวนใหญมหาวทยาลยจะเนนการดำเนนการทแตละมหาวทยาลยเชยวชาญทสด เชน เปนมหาวทยาลยวจย เปนมหาวทยาลยทเปนเลศในการสอน เนนสรางเครอขายเพอเชอมโยงมหาวทยาลยตางๆ ในระดบภมภาคกบเศรษฐกจ นอกจากนมการนำรปแบบการจดการศกษาแบบมหาวทยาลยเอกชนในสหรฐอเมรกามาเปนตนแบบรปแบบมหาวทยาลย

วทยาลยชมชน (Community College)ในสหราชอาณาจกร การขยายโอกาสทางการศกษาไดรบความ

นยมมาก ชอทใชในระดบอดมศกษามกใชคำวา “Further education”ซ งถอเปนการใหบรการการศกษาตลอดชวต ครอบคลมผ เร ยนทกกลม เชน ผทออกจากโรงเรยนกลางคนและสนใจกลบมาเรยนเมออายมากขน ผใหญทสนใจอยากเรยนตอ คนทำงาน เจาของกจการหรอนกธรกจททำธรกจขนาดเลก บรษททตองการสงคนมาฝกอบรมเพมความร หรอใครกไดทสนใจเรยน On line ผานทาง Internetมหาวทยาลยวจย

มหาวทยาลยวจยทมชอเสยงขององกฤษทไดรบการยอมรบและถกจดวาเปนมหาวทยาลยชนนำมทงหมด 20 แหง คอ University ofBirmingham, University of Bristol, University of Cambridge, CardiffUniversity, University of Edinburgh, University of Glasgow, Universityof Leeds, University of Liverpool, University of Manchester, University


of Newcastle upon Tyne, University of Nottingham, University ofOxford, University of Sheffield, University of Southampton,University of Warwick, Imperial College of Science, Technology& Medicine King’s College London, London School of Economics& Political Science , University College London และ University ofYork สบเนองจากการปฎรปการศกษาในองกฤษ ทำใหมหาวทยาลยวจยชนนำทง 20 แหง ไดรวมกลมกนขนเพอปรกษาหารอ และหาแนวทางในการเปนพนธมตรรวมกนในดานตางๆ โดยจดประชมทโรงแรมRussell และตอมาไดตงชอกลมสมาชกทง 20 สถาบนวา “Russell Groupof Universities” ซงเปนกลมทมชอเสยงและรจกกนโดยทวไปในสหราช-อาณาจกร ภารกจททำรวมกนมมากมาย เชน การสรางระบบประกนคณภาพภายในกลมสถาบน การรวมมอในการจดการศกษา วจย ในปค.ศ. 2002 ทางกลมกำลงดำเนนการลอบบรฐบาลเพอเกบคาเลาเรยนเพมสงขนอกประมาณ 600 ปอนดตอนกศกษาหนงคน และเรยกรองในการกำหนดคาเลาเรยนเองตามแตละสถาบนตองการ เรยกวา “Topup fee” แตกยงเปนเรองถกเถยงถงความเหมาะสมในกลมสมาชกและไมใชสมาชก แตทางกลมเหนวาหากตองการใหองกฤษมมหาวทยาลยวจยทไดรบการยอมรบในระดบโลก และสามารถแขงขนกบคแขงโดยเฉพาะมหาวทยาลยในสหรฐอเมรกา มหาวทยาลยตองมรายไดเพยงพอและสวนหนงตองขนคาเลาเรยนมหาวทยาลยเปด

มหาวทยาลยเปดหรอ “The Open University” ของประเทศองกฤษนเปนตนแบบของมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชในประเทศไทย


จดการเรยนการสอนทเปดโอกาสทางดานการศกษา มผเรยนมหาศาลถงกบเรยกไดวาเปน “mega-university” ถอเปนนวตกรรมทางดานการศกษาทางไกลทผเรยนสามารถเลอกเรยนไดตามเวลาและสถานทท ตนตองการ การดำเนนงานในปจจบนมการขยายเครอขายกบประเทศสหรฐอเมรกา โดยการกอตงหนวยงานทเรยกวา A ‘Sister’Organisation ขนตรงตอ Open University ในองกฤษ โดยจดการสอนแบบออนไลน พฒนาการดานเครอขายอนเนองมาจากความกาวหนาของเทคโนโลยอนเตอรเนตทำใหปจจบน OU มผเรยนจาก 41 ประเทศทวโลก และมพธประสาทปรญญาตามภมภาคตางๆ ของโลก เชน ยโรปจดทเมอง Brussels ประเทศเบลเยยม และทวปเอเซยจดทประเทศสงคโปรมหาวทยาลยเสมอน (Virtual University)

มหาวทยาลยเสมอน (Virtual University) ในองกฤษ มตวอยางท นาสนใจคอ “The British Aerospace Virtual University”(www.bae.co.uk) ซงจดตงโดยบรษทเอกชนคอ British Aerospaceมหาวทยาลยนเปดดำเนนการเมอเดอนพฤษภาคม ค.ศ. 1997 ความเปนมาของการเกดมหาวทยาลยนเกดจากการขาดแคลนบคลากรดานวศวกรรมระบบ ดงนนบรษทจงเหนวาตนเองมจดแขงทางดานการวจย การพฒนา การผลต และการวางระบบจงไดรวมมอกบมหาวทยาลยLoughborough สรางหลกสตรเฉพาะทางเพอพฒนาบคลากรภายในบรษทใหเชยวชาญในดานทบรษทตองการ การเปนหนสวนระหวางบรษทและมหาวทยาลย จงกอใหเกดการจดหลกสตรระดบปรญญาตรโดยการเรยนการสอนผานทางสอเทคโนโลย ซงรปแบบ


การจดการศกษานอาจเรยกอกมตหนงคอ “Corporate University”นอกจากนหากสนใจตรวจสอบรายชอมหาวทยาลยเสมอนสามารถดไดทเวปไซด http://www.ped.gu.se/ulric/vus.html

นอกจากน พบวามการจดมหาวทยาลยเสมอนในสกอตแลนดเหตผลเนองมาจากขอจำกดดานสภาพแวดลอมพนททเปนภเขาและเกาะเรยกวา “the University of the Highlands and Islands”เปนการเช อมโยงเครอขายของวทยาลยและมหาวทยาลยตางๆเพ ออำนวยความสะดวกใหกบผ เร ยน โดยมหาวทยาลยตางๆรวมกนประสาทปรญญา สำหรบผทเรยนผานมหาวทยาลยเสมอนนตวอยางเชน มหาวทยาลย Stirling, Aberdeen and Robert Gordonไดกำหนดหลกสตรและปรญญาบตรรวมกน สำหรบมหาวทยาลยเสมอนแหงน ถอเปนนวตกรรมของการจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม ในขนของระยะบกเบกของประเทศสหราชอาณาจกรกรณศกษา

มหาวทยาลยเนนการสอนและการวจย University of Manchester

มหาวทยาลย Manchester เปนมหาวทยาลยทเกาแกแหงหนงขององกฤษและเพงฉลองครบรอบ 150 ปเมอปค.ศ.2001 ทผานมามหาวทยาลยนมช อเสยงยาวนานในดานการสอนและการทำวจยจะเหนไดจากมคณาจารยและนกศกษาไดรบรางวลโนเบลถงกวา 20 คนทางมหาวทยาลยไดต งพนธกจทจะเปนเลศในขนสง 3 ดานคอดานการวจย (Research) สรางนกปราชญทมความรเยยม (Scholarship)และการสอนและการเรยนร (Teaching and Learning)


นวตกรรมทางการจดการศกษาทสงเสรมใหมหาวทยาลยมงสความเปนเลศไดนน สวนหนงเกดจากการจดการในเชงธรกจ โดยมการจดตงบรษทจำกดและสรางเครอขายพนธมตรรวมกบมหาวทยาลยอนๆ เชนมหาวทยาลยในทองถน Further Education Colleges บรษทตางๆ เพอแสวงหาการสนบสนนดานเงนทนและแหลงขอมล นอกจากนมหาวทยาลยไดเนนความสำคญของการจดตงศนยการศกษาในรปของบรษท ซงขอยกตวอยาง 1 บรษท คอ Campus Ventures Ltd. Campus Ventures Ltd. เปนบรษทททางมหาวทยาลยจดตงขนโดยระบวาเปนองคกรทไมแสวงหากำไร ทำหนาทเปนพเลยงบมเพาะธรกจ (Business Incubation) ทเพงเรมกอตงกจการ โดยมงหวงสรางความเจรญเตบโตแกธรกจใหม และลดความลมเหลวของธรกจใหมการชวยเหลอแบงออกเปน 4 ดาน คอ สรางสภาพแวดลอมของการเปนผประกอบการและการเรยนร เชอมโยงผประกอบการใหร จกผเชยวชาญ และนกลงทน หาตลาดทเปนไปไดใหกบธรกจใหม และสรางเครอขายทเปนประโยชนตอธรกจใหม มการจดกจกรรมการประกวดธรกจใหมทกเดอน บรษททมศกยภาพ ชนะการประกวดจะไดรบเงนรางวล 1,000 ปอนด และทางบรษทจะนำผชนะทกเดอนไปแขงขนในรอบชนะเลศเพอชงรางวลใหญ 20,000 ปอนด ทงนทาง CampusVentures Ltd. ไดรบการสนบสนนทนดำเนนงานจากแหลงทนหลก 2 แหงคอ 1) เงนทนจากมหาวทยาลย และ 2) เงนทนจากบรษทเอกชนตางๆเชน Airport Venture, The Cooperative Bank, Northwest DevelopmentAgency เปนตน


การชวยเหลอธรกจนนทางมหาวทยาลยกำหนดขอบเขตพนทใหบรการเฉพาะแหงคอ จะเนนในภาคตะวนตกเฉยงเหนอขององกฤษซ งจะมการต งสถานท ดำเนนการตามเมองตางๆ เชน Bolton,Manchester, Westlakes, Salford เปนตน โดยกำหนดยทธศาสตรใหแตละพนทมความเชยวชาญในการดแลธรกจเฉพาะดาน และไดรบเงนทนสนบสนนตางกน ตวอยางเชน หนวยบมเพาะธรกจ (The BoltonIncubator Unit) ทเมอง Bolton จะสนบสนนเทคโนโลยดานวสดศาสตรขนสง (Advanced Materials) ไดรบงบประมาณสนบสนนจำนวนเงน760,000 ปอนด จาก North West Development Agency (NWDA)


มหาวทยาลยมการเปดสอนระดบปรญญาตรถง 350 สาขาวชาซงครอบคลมทกศาสตร ในการจดการเรยนการสอนระดบปรญญาตรมนวตกรรมทนาสนใจคอ ทางมหาวทยาลยมการจดหลกสตรใหผเรยนเลอกเรยน 2 สาขาวชาได โดยอยภายใตการดแลของ Departmentof Combined Studies ซงมรายชอสาขาวชาทสามารถเรยนรวมกนใหเลอก โดยเปนความรวมมอระหวางคณะวชาตางๆ ตวอยางเชน ปรญญาทางดานเศรษฐศาสตรและสงคม จดเปนพหศาสตรจดการเรยนการสอนโดยคณะสงคมศาสตรและกฏหมาย หลกสตรนเนนใหผเรยนมความรทางดานการสอนและการวจย โดยในป 1 ใหเรยนพนฐานความรทวไปและในปท 2 และ 3 ใหเลอกเรยนเฉพาะ 1 หรอ 2สาขาวชา ไดแก บญช บรหารธรกจ เศรษฐศาสตร การเงน ทฤษฎการปกครองและรฐบาล สงคมวทยา เศรษฐศาสตรและประวตศาสตรดาน


สงคมวทยา นโยบายสงคม (Social Policy) เปนตน ปรญญาทไดรบหากเชยวชาญเฉพาะดาน เชน ทาง Sociology จะไดรบปรญญา BAESS (Hons) Sociology แตหากมความสนใจทจะเชยวชาญในสองสาขาวชา เชน บญชและการเงน (Accounting and Finance) จะไดรบปรญญา BA ESS (Hons) Accounting & Finance ทงนมหาวทยาลยทำการพฒนาและเปดหลกสตร 2 สาขาวชานเพมขนอยางตอเนอง เชนปรญญาทางดานการจดการและภาษาสมยใหม (BA (Hons) Business& Management and a Modern Language) โดยผเรยนจะตองใชเวลา1 ปในการศกษาและพกอาศยในตางประเทศเพอสามารถเรยนรทกษะทางภาษาทใชงานไดจรงในสงคมปจจบน

ในระดบบณฑตศกษา เนนใหคณาจารย และผเรยนไดใชความรในทางทฤษฏและปฏบตควบคกนไป แตทนาสนใจคอ การเรยนการสอนทางดานบรหารธรกจในระดบบณฑตศกษา มการจดศนยวจยธรกจ ชอวา “The Centre for Business Research” ใหบรการเพอสรางองคความรกบคณาจารยและนกศกษาและเสรมสรางรายได โดยมบรการ 4 ดานหลก คอ การรบทำวจยหรอทำหนาทเปนทปรกษาใหกบธรกจทงบรษทขามชาตและธรกจ SMEs การจดโครงการสอนใหกบธรกจโดยเฉพาะ SMEs โดยไดรบทนสนบสนนการอบรมรอยละ 60จากหนวยงานของรฐ การจดสมมนาหรอการประชมเพอสนองตอการวจยของบรษทตางๆ นอกจากนมการจดการใหบรการขอมลเกยวกบการประมลโครงการตางๆ ของภาครฐและเอกชนแกคณาจารยของมหาวทยาลยและหนวยงาน องคกรธรกจ ทคาดวาจะเปนผรวมทำวจยในอนาคต



มหาวทยาลยไดกำหนดนโยบายทชดเจน และคาดหวงวาบคลากรจะตองพฒนาตนเองใหมประสทธภาพ ประสทธผล และพฒนาสายอาชพของตนเอง มหนวยงานททำหนาทดแลโดยเฉพาะเรยกวา“The Training and Development Unit “ มพนกงาน 6 คน หนวยงานนมวตถประสงคทจะพฒนาบคลากรใหเปนมออาชพขนสง 3 ดานคอดานการสอน ดานการวจย และดานการบรหาร มการจดทำ websiteใหบคลากรไดเขาไปศกษาดวยตนเอง ทนาสนใจคอ มสรปคำถามคำตอบทไดรบการสอบถามบอย หากเปนคำถามทวไปสามารถดไดแตถาเปนระดบสำคญ เชน เงนเดอน คาตอบแทน จะตองมรหสผานนอกจากนใน website ไดอำนวยความสะดวกใหอาจารยไดลงทะเบยนฝกอบรมเพอพฒนาศกยภาพในดานตางๆ เชน การสอน การพฒนาการวจย การประเมนผล ทกษะดานธรกจและการเงน การบรหารการแนะนำหนวยงาน เปนตน ซงแตละดานมหวขอยอยทนาสนใจยกตวอยางเชน ดานบรหาร มหวขอยอยเร องการซอของสำหรบมหาวทยาลย การตดตอกบพนกงานขาย การดำเนนการประชมความรความเขาใจเกยวกบสญญาตางๆ การซออปกรณวจย การใหสมภาษณทางสอมวลชน สำหรบการลงทะเบยน Online ผานทางเวปไซดนนมการระบเนอหาวชา ชวงเวลา ผสอน เพอประกอบการตดสนใจดวย



มหาวทยาลยใชวธการบรหารทรพยสนท เปนท ดนท มอย ประกอบกบองคความรทกาวหนาทางดานการวจย จดทำเปนอทยานวทยาศาสตร (Science Park) ชอวา The Manchester Science Parkใหพนทแกภาคธรกจทสนใจในการสรางกจการ หรอทสนใจเขามาทำการศกษาวจย รวมถงมหาวทยาลยอนญาตใหบรษทสามารถใชบรการของหองสมด หองอาหาร หองประชม ศนยกฬาไดดวย อกทงมการใหความรวมมอในการตดตอธรกจหรอเทคโนโลยทวยโรปผานมหาวทยาลย ทงผานเครอขายความรวมมอและผานเครอขายสารสนเทศของมหาวทยาลยนอกจากน ยงหารายไดดวยการจดตงบรษทชอ Manchester InnovationLtd. บรษทนจะเนนนำความรจากการวจยของมหาวทยาลยไปจดสทธบตร เพอขายลขสทธ หรอสรางธรกจใหมๆ มการจดสรรบคลากรสำหรบหนวยงานโดยเฉพาะซ งประกอบดวย ทมผ ประกอบการผเชยวชาญดานการคา ซงมทกษะในดานวสยทศนและแนวคดการทำธรกจ สามารถวางแผนและพฒนาธรกจได รจกวธการหาคคา การจดสทธบตร การจดการการตลาดและการวจยตลาด รปแบบการใหบรการนน บรษทนไดเปด website ใหกบผสนใจทกำลงหาเทคโนโลยเพอใชในกจการ โดยผสนใจสามารถระบความตองการเทคโนโลยไดดวยการกรอกแบบฟอรมผานทาง website หรอหากธรกจใดตองการสอบถามโดยตรงกมการจดบคลากรใหตอบคำถาม พดคยไดทงทางโทรศพทและ E-mail (สามารถอานขอมลเพมเตมและผลตภณฑทจดสทธบตรและทำธรกจตอไดท http://www.maninv.com/commercial.htm)


มหาวทยาลยวจย University of WarwickUniversity of Warwick เปนมหาวทยาลยวจยทมชอเสยงตด

อนดบ 1 ใน 10 จากการจดอนดบภาควชาทไดรบการจดอนดบ 5 ดาวของนตยสาร Financial Time เมอปลายป ค.ศ. 2001 (ดตารางภาคผนวก)University of Warwick กอตงเมอป 1965 มผเรยนในเบองแรก 450 คนมหาวทยาลยมการพฒนามาโดยตลอดทเนนใหความรวมมอกบอตสาหกรรม ชมชน และเมอป ค.ศ. 1999 เกดนวตกรรมดานการรวมมอการจดการศกษา โดยสามารถประมลงบประมาณของรฐบาล ไดรบอนมตใหกอต งโรงเรยนแพทยรวมกบ University of Leicester(www.warwick.ac.uk/about/ history.html)


ม 3 คณะวชาคอ ศลปศาสตร สงคมศกษาและวทยาศาสตร ม30 ภาควชา แตมศนยศกษาและวจยถง 49 แหง การเรยนการสอนเนนฝกปฏบต ทงอาจารยและผเรยน โดยการรวมมอกบอตสาหกรรมตวอยางเชน การจดตงหนวยงานทเรยกวา “Teaching CompanyScheme” เมอป ค.ศ. 1975 ปจจบนมบรษททเปนหนสวนอย 20 บรษทไดมการสรางประโยชนดวยการใหเปนสวนหนงของการฝกประสบการณนกศกษา เปนแหลงตพมพผลงานทางวชาการดานการวจยของอาจารยทภาคธรกจสามารถพฒนาตนเอง สวนมหาวทยาลยมรายไดจากคาธรรมเนยมทภาคธรกจจายให



มหนวยงานกลางดแล แตไดกระจายอำนาจใหแตละคณะ หรอศนยศกษาบรหารการเงนดวยตนเอง แหลงทมาของรายได สวนใหญรอยละ 65 ของรายไดมาจากกจกรรมดานตางๆ ของมหาวทยาลย เชนการวจย การใหบรการกบธรกจ การฝกอบรมระยะสน การประชมการขายสนคาและอาหาร นอกจากนมาจากเงนงบประมาณจากรฐบาลคาธรรมเนยมการเรยน เปนตน


มบคลากรทงบางเวลา (part-time) และเตมเวลา (full-time)และมการเออประโยชนใหกบอาจารยทสนใจโอนยายจากมหาวทยาลยอนมาทำงานได โดยบรการใหคำปรกษาและดำเนนการดานการโอนทนวจย หรอโครงการทคางจากสถาบนอนมาทมหาวทยาลย

โดยสรปการจดการศกษาของมหาวทยาลยในประเทศองกฤษมลกษณะทตองเนนการสรางรายไดและใชนวตกรรมดานการบรหารมหาวทยาลยเนนความเชยวชาญเฉพาะทางเพอสรางความเปนเลศทางวชาการแนวคดการบรหารสถาบนอดมศกษาประเทศมองโกเลย

กรณศกษา Mongolian University of Science and TechnologyMongolian University of Science and Technology หรอเดมชอ

Mongolian Technical University เปนมหาวทยาลยชนนำของประเทศมองโกเลย กอตงโดยรฐบาลมองโกเลยในป ค.ศ. 1969 และตอมาในป


ค.ศ. 2001 ทางรฐบาลไดมอบหมายใหมหาวทยาลยดำเนนการปรบโครงสรางองคกร และรฐบาลไดตงชอใหมวา Mongolian University ofScience and Technology มหาวทยาลยนมชอเสยงในการผลตบณฑตทางวศวกรรมศาสตรและวทยาศาสตรและเทคโนโลยนอกจากน มหาวทยาลยยงมศนยวจยแหงความเปนเลศในระดบช นนำของเอเซยตะวนออกเฉยงเหนอ มหาวทยาลยนมความนาสนใจในดานของการมนวตกรรมในการปรบโครงสรางการบรหารงานจากการเปนมหาวทยาลยของรฐบาลเปลยนแปลงไปสการบรหารงานแบบเลยงตวเอง 100 เปอรเซนต

โครงการสรางการบรหารมหาวทยาลย เปนแบบหนาท มสายการบงคบบญชาทสน มอธการบด และรองอธการบด 3 ฝาย คอรองอธการบดฝายวชาการ ดแลดานศนยอนเตอรเนต หองสมด ศนยกฬาและฝกอบรม และศนยวฒนธรรม รองอธการบดฝายวจยและเทคโนโลยดแลดานบณฑตวทยาลย วเทศสมพนธและศนยเทคโนโลยและการจดสทธบตร และรองอธการบดฝายเศรษฐศาสตรและการพฒนา ดแลดานการบรหารงานทวไป การเงน สำนกพมพของมหาวทยาลย ศนยสขภาพ และศนยฝกอบรมและสนทนาการ โดยรองอธการบดทง 3 ฝายจะมหนาทในการประสานงาน ดแลคณะวชาตางๆ ซงเรยกวา “Schoolof…” นอกจากนมสภาวชาการและสภาอธการบด โดยมอธการบดเปนประธานโดยตำแหนง ในปการศกษา 2001 มหาวทยาลยมบคลากรทเปนคณาจารยทงสน 675 คน การจดการดานวชาการ มการจดการเรยนการสอนตงแตระดบปรญญาตรจนถงปรญญาเอก มหลกสตรทงภาคปกตและภาคคำ โดยแบงออกเปน 17 คณะ 50 สาขาวชา


โปรแกรมฝกอบรมวชาการ 120 โปรแกรม และมศนยและสถาบนวจย37 แหง ซงแตละแหงมระบบการบรหารงานของตวเอง

การปฏรปมหาวทยาลยในประเทศมองโกเลยและโดยเฉพาะทMongolian University of Science and Technology เกดจากแรงขบเคลอนดานสภาพแวดลอมในการแขงขนดานการศกษาของโลกและการทสภามองโกเลยตดสนใจใหมหาวทยาลยของรฐทงหมดตองเลยงตวเอง 100 เปอรเซนตในป ค.ศ. 2003 ทงนรฐบาลไดปรบลดงบประมาณสนบสนนการบรหารงานมหาวทยาลยลงเรอยๆ จนถงในระดบรอยละ 13-15 ในระยะ 3-4 ปทผานมาและจะปรบลดงบประมาณเปนศนยหรอยกเลกการสนบสนนงบประมาณใหมหาวทยาลยในปค.ศ. 2003 บทบาทของรฐบาลจะทำหนาทเพยงแตใหทนการศกษาและใหเงนกยมแกผเรยน

จากแรงขบเคลอนดงกลาว ทำใหมหาวทยาลยตองจดการวางแผนแมบทระยะ 10 ป คอ ค.ศ. 2000 – 2010 เพอใหมการบรหารทคลองตวและเลยงตวเองไดในการปรบเปลยน

มหาวทยาลยไดมการดำเนนการหลายประการ อาท มการจดทำระบบการศกษาเรยกวา “Credit Based Systems” การปรบโครงสรางหลกสตรการฝกอบรมใหเทยบเทาระดบนานาชาต เปลยนโครงสรางการบรหารจากระบบภาควชา สระบบทเรยกวา “ChairSystem” สงเสรมกจกรรมทางดานการถายโอนเทคโนโลย มการจดตงศนยบมเพาะธรกจ เพอใหมความเชอมโยงทางดานวชาการกบภาคอตสาหกรรม


แนวคดการบรหารสถาบนอดมศกษาประเทศมาเลเซยกรณศกษา University Kebangsaan Malaysia (UKM)

University Kebangsaan Malaysia (UKM) เปนมหาวทยาลยของรฐ ในประเทศมาเลเซย กอตงขนเมอป ค.ศ. 1970 แรกเรมม 3คณะวชาคอ อสลามศกษา ศลปศาสตร และวทยาศาสตร ตลอดระยะเวลา 30 กวาป มหาวทยาลยมการขยายตวอยางตอเนอง ปจจบน UKMมคณะวชาทงสน 12 คณะวชา สถาบน 3 สถาบน และไดมการจดตงบรษทเอกชนเพอรบทำวจย 1 แหง เรยกวา UKM Holdings ในป ค.ศ.2000 มหาวทยาลยมคณาจารย 1,539 คน มผเรยนระดบปรญญาตร17,135 คน และในระดบบณฑตศกษา 3,129 คน

การจดการศกษาระดบอดมศกษาประเทศมาเลเซยไดมการเปลยนแปลงเชนเดยวกบประเทศอนๆ โดยแบงแรงขบเคลอนเปน 2ระดบคอ แรงขบเคลอนจากภายนอกประเทศคอ กระแสโลกาภวตนในดานการสอสารและเทคโนโลยกอใหเกดการเรยนการสอนรปแบบใหมๆการเปลยนรปแบบการแขงขนของสถาบนอดมศกษาในประเทศตางๆและความตองการสรางทรพยากรบคคลทมความร นอกจากนในระดบภายในประเทศ แรงขบเคลอนมาจากนโยบายของรฐบาลมาเลเซยทตองการผลกดนใหมาเลเซยเปนประเทศอตสาหกรรมในป ค.ศ. 2020ทำใหมหาวทยาลยของรฐตองปฏรปตวเองเพอผลตบณฑตใหสอดคลองกบนโยบายของประเทศ นอกจากนจากจำนวนมหาวทยาลยของรฐ ในประเทศมาเลเซยทเพมขนเปน 15 แหง ทำใหงบประมาณในการสนบสนนการจดการศกษาในระดบอดมศกษามจำกด จงเปนแรงกดดนททำใหมหาวทยาลยตองพงตนเอง


จากแรงขบเคลอนทกลาวมา ทำใหเกดนวตกรรมทางดานการบรหารจดการในมหาวทยาลยคอ มการปรบเปลยนรปแบบการบรหารงานใหม มความรวมมอในการจดหลกสตรรวมกบมหาวทยาลยในตางประเทศ UKM ไดมนวตกรรมของมหาวทยาลยคอ มการทบทวนวสยทศน พนธกจใหม จากนนไดวางแผนกลยทธสำหรบมหาวทยาลยใหม และจดใหมการประเมนแผนกลยทธเปนระยะๆ โดยสรป UKMมการเปลยนแปลงใหมๆ ดงน

การยบรวมคณะวชา เชน รวม Physical and AppliedSciences, Life Sciences, Mathematical Science, Natural ResourcesScience เปนคณะใหมชอวา Faculty of Science and Technologyนอกจากน มการรวมคณะอก 3 คณะคอ Languages studies,Development Sciences และ Social Science and Humanitiesใหรวมอยใน Faculty of Social Science and Humanities ผลจากการปรบโครงสรางคณะ ทางมหาวทยาลยไดมการตดตามประเมนผล พบวาการปรบโครงสรางคณะทำใหการทำงานตางๆ ดขนมาก การวางแผนและการวางกลยทธทำไดชด สนองความตองการตางๆ ได นกวชาการมทศนคตทดและเปดเผยตอกน กอใหเกดผลงานวจยทดๆ ตามมาการจดทำระบบประกนคณภาพ โดยนำ ISO 9002 มาใชในกระบวนการงานวชาการ การจดหนวยงานททำงานรวมกบภาคอตสาหกรรม คอ ในป ค.ศ. 1999 มหาวทยาลยไดจดตงบรษทธรกจขนเรยกวา UKM Holdings Sdn. Bhd. เปนบรษทททำหนาทรบจางปรกษาหรอจดโปรแกรมตางๆ ตามทบรษทธรกจตองการ นอกจากนมการจดตงศนยบมเพาะธรกจ (Incubation Center) โดยใชชอวา UKM-MTDC


(Malaysian Technology Development Corporation) SmartTechnology Center

ดานการบรหารจดการภายในองคกรนน โดยทวไประบบการบรหารมหาวทยาลยของรฐในประเทศมาเลเซย ม Vice Chancellors และDeputy Vice Chancellors บรหารงานตาง ๆ นบตงแตป ค.ศ. 1998เปนตนมา มาเลเซยไดมการปรบบทบาทหนาทของ Vice Chancellorsใหทำหนาทเรยกวา Chief Executive (CEO) ของมหาวทยาลย ทำหนาทวางแผนเพอหารายไดเขามหาวทยาลย ซง UKM ไดรบนโยบายดงกลาวมาใชในการปรบโครงสรางบรหารงานดวยเชนกน นอกจากน UKMมสภามหาวทยาลยประกอบดวยคณบด คณาจารย และสมาชกทไดรบการคดเลอกทำหนาทดแลงานวชาการ

โดยสรป UKM ไดจดทำแผนกลยทธและอยระหวางการประเมนแผนในระยะครงแผน ในระยะเวลาทผานมา มการปรบโครงสรางคณะ และจดตงหนวยงานทหารายไดใหกบมหาวทยาลยมากขนจงเหนไดวา นวตกรรมดานการบรหารงานหรอวชาการของสถาบนอดมศกษาของรฐในประเทศมาเลเซย มแรงขบเคลอนจากสภาพการแขงขนทางการศกษาในระดบโลก และนโยบายของรฐทลดการชวยเหลอดานงบประมาณแกมหาวทยาลย

กลาวโดยสรปการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหมในตางประเทศ อาจแบงไดเปน 2 กลมหลกคอ

กลมท 1 ไดแก มหาวทยาลยและวทยาลยมอสระในการปกครองตนเอง (Autonomy) มาตงแตตน ไดแก สถาบนอดมศกษาในประเทศสหรฐอเมรกา ซงมทงสถาบนอดมศกษาแหงรฐ สถาบน


อดมศกษาเอกชนทไมมงหวงกำไร สถาบนอดมศกษาเอกชนทมงหวงกำไร ความคดรเรมใหมๆ จงมาจากตวผบรหารสถาบนเอง มใชมาจากนโยบายของรฐ การรบรองมาตรฐานการศกษากมาจากความสมครใจของสถาบนเอง มไดมการบงคบ องคกรททำหนาทตรวจสอบคณภาพกมหลายระดบ ไดแก องคกรระดบภาค องคกรวชาชพ องคกรททำหนาทเฉพาะดาน ซงระบบการรบรองมาตรฐานนเปนทยอมรบระดบชาต

การเปล ยนแปลงการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาในประเทศสหรฐอเมรกาอาจสรปไดดงน

1. ความกาวหนาทางเทคโนโลยสารสนเทศ ทำใหสถาบนอดมศกษา สามารถใชประโยชนในการเรยนการสอน การบรหารจดการการรวมมอแบบเครอขายทใชทรพยากรรวมกน สถานทและเวลาไมเปนปญหาอกตอไป

2. กระแสของสงคมฐานความร และการดำเนนการแบบธรกจทำใหเกดสถาบนอดมศกษาในรปแบบตางๆ เชน สถาบนอดมศกษาของบรรษท (Corporate University) สถาบนอดมศกษาทเปนสถาบนเสมอน (Virtual University) การรวมเปนเครอขายในการจดการเรยนการสอน (Network) และการใชทรพยากรรวมกนเพอใหเกดประโยชนสงสด

3. สถาบนอดมศกษาทมการเปลยนแปลงตามสถานการณมากทสดคอ วทยาลยชมชน ทตองดำเนนการใหตอบสนองตอความตองการของทองถน มการใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศมากและปจจบนวทยาลยชมชนกเปนทยอมรบของสงคมมากขน


4. สถาบนอดมศกษาทเนนการวจยกมการปรบการบรหารจดการใหสามารถแขงขนได และนำความรทไดจากการวจยมาสรางมลคาเพม

5. บทบาทของสถาบนอดมศกษาตอการชวยเหลอนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายเพอใหเตรยมพรอมในการศกษาระดบมหาวทยาลยมเพมขน

6. ในยคของการแขงขน วธการทางการตลาดสำหรบสถาบนอดมศกษามความจำเปนเพมขน เพอเขาถงกลมเปาหมายใหมากขน

7. สถาบนอดมศกษาในประเทศสหรฐอเมรกามความหลากหลาย สถาบนอดมศกษาแตละแหงตางแสวงหาความรวมมอระหวางสถาบน และกบภาคธรกจอตสาหกรรมในการสรางความเขมแขงทางวชาการทงดานการวจย และการบรการวชาการ วธการบรหารมทงแบบ Corporate, Enterprise, Learning Organization

8. กลมสถาบนในรฐแคลฟอรเนยจดเปนระบบเครอขายทนกศกษาจากสถาบนระดบตางๆ สามารถโอนหนวยกตกนได และไดแบงระดบความเขมขนของวชาการออกเปนระดบตางๆ จงเปนระบบทประสานสมพนธกนไดด ทำใหผเรยนสามารถเลอกสถาบนไดตามความสามารถและสภาพเศรษฐกจของตนเอง

9. การจางบคลากรเปนบางเวลา และการใชบรการบางอยางจากหนวยงานภายนอกเปนเรองทปฏบตกนทวไป

กลมท 2 ไดแก สถาบนในสงกดแหงรฐ ไดรบเงนอดหนนงบประมาณเปนรายปจากรฐบาล สถาบนในกลมศกษานไดแก สถาบนในประเทศออสเตรเลย องกฤษ มองโกเลย และมาเลเซย การเปลยนแปลง


การบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม อาจสรปไดดงน1. นโยบายการลดความชวยเหลอทางการเงนจากรฐบาล

เกดขนในทกประเทศ ทำใหสถาบนอดมศกษาตองปรบเปลยนวธการบรหารจดการใหมประสทธภาพ และมคณภาพมากขน เปนสงสำคญสำหรบสถาบน

2. สถาบนอดมศกษาในประเทศมองโกเลยตงแตป ค.ศ. 2003จะไมไดรบงบประมาณอดหนนโดยตรง รฐบาลจะอดหนนทางออมโดยใหทนการศกษาแกผเรยนและทนกยม ดงนนมหาวทยาลยจงตองเรงปรบการดำเนนงานของตนเองใหมคณภาพ สถาบนทยงไมไดรบการรบรองมาตรฐาน นกศกษาไมมสทธขอทนการศกษา

3. การบรหารสถาบนอดมศกษาเชงพาณชยมมากข นเนองจากความจำเปนทตองหารายไดเอง

4. ประเทศออสเตรเลยมการกำหนดทศทางการอดมศกษาเปนแผนระดบชาตทชดเจนในเรองบทบาทของสถาบนอดมศกษาในการสรางองคความร และความเปนสากล และใชแผนกลยทธเปนเครองมอในการพฒนาใหเกดผลลพธทตองการ นอกจากนนยงกำหนดตวบงช (KPI) ในการประเมนผลการดำเนนงานอกดวย ทำใหสถาบนอดมศกษาแตละแหงตองจดทำแผนทชดเจนเพอขอการสนบสนนงบประมาณ

5. ประเทศออสเตรเลยยงจดใหมหนวยงานระดบชาตทชวยสถาบนการศกษาในการมงสความเปนสากล สถาบนแตละแหงตองปรบหลกสตร และการบรหารจดการใหสอดคลองกบนโยบายของรฐบาล


6. สถาบนอดมศกษาบางสถาบนของประเทศออสเตรเลยยงไดใชบรการของภาคธรกจเขามาตรวจสอบและใหคำแนะนำในระบบการบรหารจดการใหมประสทธภาพ

7. สถาบนอดมศกษาในประเทศองกฤษพยายามสรางจดแขงของตนเอง และในระดบสถาบนกมการปรบโครงสรางองคกรปรบปรงหลกสตรใหมความสมพนธกนมากขน

8. ประเทศมาเลเซยมการกำหนดวสยทศน 2020 ทจะเปนผนำในภมภาค ดงนน สถาบนอดมศกษาจงตองสรางคนใหตอบสนองความตองการดงกลาว มการเปลยนบทบาทของอธการบดเปน CEOทตองวางแผนหารายได รวมมอกบภาคธรกจอตสาหกรรม


บทท

นวตกรรมและความพยายามในการปฏรปอดมศกษาไทยในระยะทผานมา

3การเปลยนแปลงของบรบทอดมศกษา

การเปลยนแปลงของสภาพเศรษฐกจ สงคม การเมอง ความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศมผลทำใหสถาบนอดมศกษาตองปรบตว ความสามารถในการปรบตวเพอการดำรงอย การเจรญเตบโตของสถาบน การปฏบตตามวสยทศนและพนธกจมากเทาไร ศกยภาพของสถาบนกมมากขนเทานน ความสามารถและวธการปรบตวใหตอบสนองตอความเปลยนแปลงของปจจยภายในและภายนอกประเทศเรยกวา นวตกรรมหรอการปฏบตแนวใหม ซงเปนกลไกหลกของการพฒนาและปรบปรงสถาบน

จากการศกษาขอมลทางดานอดมศกษาพบวา ปจจยทมผลทำใหการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาในบรบทเดมตองเปลยนแปลงไปสบรบทใหม สรปผลไดดงตารางท 2.1


ตารางท 2.1 การบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหมบรบททเปลยนไป

ปจจย บรบทเดม บรบทใหม การเปลยนแปลง

1.ลกคาอดมศกษา

2.พนธกจ

3.หลกสตร

4.การเรยนการสอน

- สำหรบคนทมสตปญญาความสามารถทางวชาการเทานน

- เนนหนกการสอน

- เนนหนกวชาการ

- สาขาวชาเดยว

- เนนเนอหาวชา

- เปดกวางสำหรบผทประสงคจะศกษา มความหลากหลาย

- เพมความสำคญของการวจย

- ผสมผสานระหวางวชาการและวชาชพ

- สหวทยาการองครวม

- เปนการเรยนรของผเรยนและสามารถนำไปประยกตไดในชวตจรง

- ความรระดบปรญญาตร จะเปนความจำเปนสำหรบประชาชนในสงคมองฐานความร

- คาดหวงวาสถาบนอดมศกษาเปนแหลงความรทจะชวยเหลอและชนำสงคมได

- ทำงาน/ประกอบอาชพ สรางงานได

- บณฑตจบแลวมงานทำ

- รวธการเรยนรและการศกษาตลอดชวต


ปจจย บรบทเดม บรบทใหม การเปลยนแปลง5. เทคโนโลยสารสนเทศ

6.การเงนและงบประมาณ

7.คณภาพ

8. ระบบขอมล

- ใชอยในวงจำกด

- คาใชจายสง

- รฐบาลสนบสนนทงหมดสำหรบสถาบนอดมศกษาของรฐ

- นกศกษารบผดชอบคาลงทะเบยนเรยนเปนสวนนอย

- อยทสถาบน- ผเรยนเลอกสถาบนจากชอเสยงของสถาบนตามความเชอ

- เปนสถตทหนวยงานแตละหนวยงานเกบไมเชอมโยงกน และ

- กาวหนา เปนประโยชนตอการบรหารและการสอน มใหเลอกใชไดสะดวก

- รฐบาลจำกดการสนบสนนทางการเงนและมแนวโนมลดลง

- นกศกษาอาจตองรบภาระคาใชจายสงขน

- มหนวยตรวจสอบจากภายนอกเพอยนยนคณภาพแสดงตอสาธารณชนได

- เปนระบบสารสนเทศทเชอมโยงทงองคกรเปนปจจบนเชอถอได และ

- บณฑตจะตองมทกษะในการเขาถงแหลงขอมลตางๆทางอเลกทรอนกส

- มงประสทธภาพและประสทธผล

- การใชทรพยากรของสถาบนตรวจสอบได

- ดตนทนรายจายตอหนวยผลต

- มระบบประกนคณภาพภายในสถาบนและประเมนตนเองทกป

- ความรวดเรวของบรการ


ปจจย บรบทเดม บรบทใหม การเปลยนแปลง

9.บคลากร

10. ความเปน สากล

11. วฒนธรรม องคการ

ไมไดใชประโยชนในการบรหารจดการ

- มคนตามตำแหนง

- มความมนคง

- คอยเปนคอยไป

- บอกลกษณะขององคกร

สำคญสำหรบการบรหารแบบใหม

- คณภาพของคนคอขอไดเปรยบในการแขงขน

- เนนประสทธภาพและประสทธผล

- Institutionalization- Localization- Globalization- เปนตวกำหนดความกาวหนา/ความลาหลงขององคกร

- กาวทนโลก- พฒนาตนเองตลอดเวลา

- สามารถสอสารไดหลายภาษา

- ยอมรบการเปลยนแปลง

- ทำงานแบบมเปาหมายมแผนกลยทธ

- เนนการมสวนรวม

นวตกรรมและความพยายามในการปฏรปอดมศกษาไทยในระยะทผานมา

เอช จ เวลส และอารโนลด ทอยนบ อางถงในโฉมหนาการศกษาไทยในอนาคต (2544) โดย วชย ตนศร วา “ประวตศาสตรของมวลมนษยชาตนน เปนกระบวนการวงไลกวดระหวางความหายนะกบการศกษา หากการศกษากาวไมทนการเปลยนแปลงของสงคมและโลก


ความหายนะ กคงมาถงมวลมนษยในท สด” ซ งคำกลาวน ดจะสอดคลองกบความจรงในสงคมปจจบน ทกำลงเคลอนไปสเปาหมายปลายทางทยงไมทราบแนชดทงการสรางและการทำลาย การศกษาจงเปนตวแปรทมอานภาพมากทสดทจะเตรยมคนเพอสรางสงทดในการสรางสรรค และรเทาทนการเปลยนแปลงของโลก สงคมในอนาคตอาจกลาวไดวาอยในมตของสงคมแหงปญญาชน สงคมแหงความเปนพลเมองด สงคมวทยาศาสตร สงคมแหงนกบกเบกทางเศรษฐกจและสาขาวชาทางดานมนษยศาสตรจะมความสำคญมากขน เพอใหการพฒนาทางสงคมมความสมดลระหวางความด ความงาม การตคาและคณคา

สำหรบประเทศไทย จะเหนไดวาทบวงมหาวทยาลยไดรเรมจดทำแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป (พ.ศ.2533-2547) เปนครงแรกเพอเปนกรอบใหสถาบนอดมศกษาไดปรบตนเองไปในทศทางทสอดคลองกบความตองการของประเทศและการเตรยมตวสำหรบอนาคตใน 5 ดานไดแก

1. เนนความเสมอภาคในโอกาสการศกษา2. เนนประสทธภาพการบรหาร3. เนนความเปนเลศ4. เนนความเปนนานาชาต5. เนนการบรหารใหคลองตวและสงเสรมบทบาทเอกชน

ซงทศทางทง 5 ดานไดชวยสถาบนอดมศกษาจดทำแผนไดระดบหนงนอกจากน รายงานชดแนวทางการปฏรปอดมศกษาไทย

เรองรปแบบและภารกจอดมศกษา (2543) ไดกลาวถงภารกจสถาบน


อดมศกษาไทยในยคสหสวรรษ โดยนำเสนอไววาสถาบนอดมศกษาจะตองมหนาทในดานการชวยแกปญหาวกฤตของชาต สรางทรพยากร-มนษยทมคณภาพหรอพลงสมอง เพมขดความสามารถดานการวจยและพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย สถาบนเองจะตองมความสามารถในดานการบรหารและการจดการ จากแนวคดดงกลาวภารกจหลกทสถาบนอดมศกษาของไทยจะตองปรบและเปลยนแปลงในยคสหสวรรษ ประกอบดวยแนวทาง 5 ประการ ดงน

1. มการปรบเปลยนรปแบบโครงสราง การบรหารและการจดการเพอใหการดำเนนงานมประสทธภาพสงกวาเดม มเสรภาพในการดำเนนงานเพอความคลองตว และยดหยนได

2. ขยายขดความสามารถในการเพ มผลตภาพภายใตงบประมาณทจำกด คำนงถงความคมคา และประโยชนสงสดของการใชทรพยากรตางๆ

3. เปนแหลงสรางองคความรททนสมย เพอใหทนโลกและเขาสระบบสากล พฒนาขดความสามารถทางดานการวจย สถาบนอดมศกษาจะตองมบทบาทในการถายทอดความรสปวงชนในรปแบบตางๆ อยางมคณภาพและมาตรฐาน สามารถชนำสงคมได

4. เปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในดานการบรหารจดการเพอใหไดผลผลตตามทตองการ

5. ใชเทคโนโลยสารสนเทศใหเกดประโยชนสงสดทงทางดานบรหารและวชาการ

ในการปฏรปโครงสรางการบรหารและการจดการของสถาบน


ใหมประสทธภาพภายใตการเปลยนแปลงทเกดขนตลอดเวลานน ไดแกการพฒนาสถาบนใหมเอกลกษณของความเปนเลศทางวชาการเฉพาะทาง ยบเลกหนวยงานทไมจำเปนและโอนยายบคลากรไปยงหนวยงานอนทจะเสรมสรางประสทธภาพไดดกวา สรางเครอขายความสมพนธกบสถาบนอนๆ เพอพงพาอาศยซงกนและกน ปรบโครงสรางขององคกรสงสดของสถาบนใหมความเขมแขง ทำหนาทกำกบดแลมหาวทยาลยอยางมประสทธผลและประสทธภาพ เลอกสรรผบรหารระดบตางๆ ทมคณภาพพฒนาเครอขายขอมลขาวสารทเอออำนวยตอการบรหารและการตดสนใจในภารกจตางๆ ของสถาบน

ประเดนเร องคณภาพมความสำคญสำหรบการอดมศกษามาตลอดแตเปนแนวคดทมหลากหลายมต ขนอยกบสภาพแวดลอมจดมงหมายของสถาบน เงอนไข และมาตรฐานในแตละสาขาวชาดวยคณภาพจะตองควบคไปกบการตรวจสอบได ยเนสโกไดรวมเร องคณภาพอดมศกษา อางถงในทศทางการปฏรปอดมศกษาของโลกในศตวรรษท 21 (2542) ไว 5 ประการ คอ

1. คณภาพของบคลากร2. คณภาพของหลกสตร3. คณภาพของผเรยน4. คณภาพของโครงสรางพนฐาน5. คณภาพของการจดการนอกจากน ยเนสโก ไดเสนอมาตรการทจำเปนในการปฏรป

อดมศกษาเพอนำไปสคณภาพของการอดมศกษา ประกอบดวย1. วฒนธรรมการประเมนและการวเคราะหตนเองของ


สถาบน เพอสรางความรบผดชอบและการเรยนร2. การพฒนาหลกสตร โดยใหมการทบทวนและพฒนา

หลกสตรใหมอยเสมอ โดยเฉพาะดานเนอหา วธการสอน ดานสหวทยาการและการอาชพ

3. การฝกอบรมทางการสอน โดยมหนวยงานสงเสรมการเรยนการสอน ทำหนาทสงเกต ตดตามการสอนทด และคดคน พฒนานวตกรรมทางการเรยนการสอน

4. การพฒนาบคลากรโดยกำหนดนโยบายการรบบคลากรทสรางสรรค และมกรอบการพฒนาบคลากรทชดเจน

5. การสรางเครอขาย เพอเปรยบเทยบการเรยนรจากผอนตลอดเวลา มความรวมมอระหวางประเทศ การมเครอขายบณฑตศกษาของภมภาค เครอขายวจยและใหคำปรกษา

6. การพฒนาการวจยทางดานอดมศกษาจะเหนไดวาแนวคดของยเนสโกเรองคณภาพสอดคลองกบ

ผลการวจยเรอง บทบาทและศกยภาพของมหาวทยาลยในการเสรมสรางและพฒนาทรพยากรมนษยเพอรองรบการเขาสศตวรรษท 21 โดยสถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร (2543) ไดระบวาศกยภาพ 7 ดานทสำคญ ทจะนำมหาวทยาลยใหมบทบาทในเรองการสอน การวจย การใหบรการทางวชาการแกสงคมและทำนบำรงศลปวฒนธรรมของชาตไดอยางสมบรณตองประกอบดวย

1. คณภาพของอาจารย2. หลกสตรทเหมาะสม3. คณภาพของการวจย


4. ความเปนสากลของมหาวทยาลย5. การประกนคณภาพ6. ความคมคาของการลงทน7. ความเสมอภาคในการศกษานอกจากน จากการสอบถามความคดเหนของผทรงคณวฒ

ตามวธการของ Delphi ผลการวจยสรปหลกเกณฑการวดศกยภาพทง 7ดานของมหาวทยาลย ดงนตารางท 2.2 องคประกอบศกยภาพและตวบงชของคณภาพ

สถาบนอดมศกษา

! คณภาพของผลงานทางวชาการ! คณวฒและวฒทางการศกษา! ผลการประเมนการสอนจากนกศกษา! เปนหลกสตรท ตอบสนองตอความตองการของสงคมไทย แกปญหาและมงพฒนาประเทศ

! มการประเมนหลกสตรและปรบปรงหลกสตรอยเสมอ

! วดจากคณภาพของนกศกษาทจบออกไปและสภาวะการทำงาน

! ตพมพในวารสารทเปนทยอมรบในประเทศและตางประเทศ

! เปนประโยชนตอสงคม เชน แกไขปญหาเศรษฐกจและสงคม

! สามารถนำไปประยกตใชไดจรงและพฒนาตอไปได

ตวบงช

1. คณภาพอาจารย

2. หลกสตรทเหมาะสม

3. คณภาพของการวจย

องคประกอบศกยภาพ


! มกจกรรมทางวชาการกบตางประเทศ! หนวยงานและบคลากรเปนท ยอมรบของสงคมและองคกรตางๆ ทงในและตางประเทศ

! หลกสตรท เปดสอนมความเปนสากลและทนสมยเทยบไดกบตางประเทศ

! ดำเน นการตรวจสอบและประเม นจากคณะกรรมการอยางตอเนอง

! กำหนดคณภาพของนกศกษาและบณฑต! มการบรหารและดำเนนงานอยางเปนระบบมมาตรฐานและตอเนอง

! เปนโครงการทตอบสนองและมประโยชนตอสวนรวม สงคม ชมชน และทองถน

! เนนโครงการทผานการวเคราะหดวยรายจายและผลตอบแทน

! เกดประโยชนตอหนวยงาน! โอกาสและสทธในการศกษา การไดรบการสนบสนนเทาเทยมกนโดยไมมการกดกน

! เกณฑการรบนกศกษา คณสมบตและการคดเลอกนกศกษา

ตวบงช

4. ความเปนสากล

5. การประกนคณภาพ/มาตรฐานการศกษา

6. ความคมคาของการลงทน

7. ความเสมอภาคในการศกษา

องคประกอบศกยภาพ

องคกร SEAMEO RIHED และมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ(ค.ศ.1999) ไดจดประชมวชาการปฏบตการเรอง การจดการทรพยากรของมหาวทยาลยโดยเนนการหารายได พบวา คณลกษณะของสถาบนอดมศกษาในศตวรรษท 21 จะตองมรปแบบการคดแบบใหม ดงน


ตารางท 2.3 คณลกษณะของสถาบนอดมศกษาในศตวรรษท 21

กลยทธโครงสรางระบบบคลากรรปแบบบรหารทกษะคานยมรวมกนจดเนนทมาของความเขมแขงภาวะผนำ

คณลกษณะ

ตามแผนกำหนดระดบชนตายตวตำแหนงและระดบชนแกปญหาแขงขนเหมอนกนระบบ/องคกรความมนคงสงการ

ตามโอกาสเครอขายยดหยนชวยเหลอกนปรบเปลยนการสรางมความหมายตอองคกรองคกรวฒนธรรมการเปลยนแปลง

จงใจ

แบบเกา แบบใหม

ดงนน รปแบบใหมนคอ การพฒนาใหดขนในทกๆ ดาน และมความสมดลทงการใหคณคาทางวตถและจตใจ สวนลกษณะแนวโนมของมหาวทยาลยทบรหารตนเอง ประกอบดวย

1. การกำหนดตวบงชสมรรถนะ2. การลดตนทนตอหนวย3. โครงการพฒนาบคลากรอยางตอเนอง4. เพมความรวมมอกบภาคอตสาหกรรมและธรกจ


5. กำหนดใหภาควชาเปน Cost Center และสามารถเจรญเตบโตไดภายใตเงอนไขทกำหนด โดยใชเทคนคการวางแผน กำหนดเปาหมาย การจดองคกร การนำ การควบคม และพฒนาตนเอง

จากการศกษาแนวคดเรองการพงตนเองของชมชนมหาวทยาลยเกดขนตงแตการจดตงจฬาลงกรณมหาวทยาลย ตามแนวพระราชดำรของพระบรมราชชนกทวา มหาวทยาลยควรเปนอสระ ทำการคนควาหาความจรงทงทางธรรมและทางวทยาศาสตร นำความรมาเผยแพรและประสาทปรญญาได ซงแนวคดนเปนแนวคดสากล มอปนายก/อธการบด (Chancellor) รบผดชอบตอสภา มสภาวชาการมคณะกรรมการจดการผลประโยชน โดยมแหลงทมาของรายไดจากผลประโยชน นกศกษา เงนบรจาคและรายไดจากงบประมาณแผนดนจะเหนไดวาการทสถาบนอดมศกษาหรอมหาวทยาลยจะเปนอสระไดนน มหาวทยาลยตองมแหลงทมาของรายไดจากหลายสวน มใชจากงบประมาณแผนดนอยางเดยว ตองพฒนาศกยภาพในการพงตนเองใหได โดยพฒนาการบรหารจดการ การพฒนาหลกสตรทมเอกลกษณเฉพาะตวหรอการเปนมหาวทยาลยเฉพาะทาง การหารายไดและการจดการรายได การเปนสมองของชาต

การแกปญหาอดมศกษาของชาตในระยะทผานมาเปนไปในรปรฐใหการรเรมตลอดมาเชน แกปญหาความตองการทเพมขนในการเรยนระดบอดมศกษาของประชาชนโดยการตงมหาวทยาลยเปด ไดแกมหาวทยาลยรามคำแหง มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เปนการเปดโอกาสใหประชาชนไดเขาถงการศกษาระดบอดมศกษาอยางทวถงจดใหมกองทนกยมเพอการศกษา สนบสนนภาคเอกชนเขารวมการ


จดการอดมศกษา ในดานความเปนสากล ไดมการสงเสรมการศกษานานาชาต

ปญหาทางดานการวจยนน ไดมการจดตงหนวยงานใหมขนเพอทำหนาทกำหนดนโยบายและแนวทางการวจยแหงชาตขน และในนโยบายและแนวทางการวจยของชาต ฉบบท 6 (พ.ศ. 2545 – 2549)นบวาเปนจดเปลยนของแนวคด เน องจากสถานการณวกฤตทางเศรษฐกจและสงคมในปจจบน จงตองเลอกทำการวจยในลกษณะเจาะจง ในประเดนทประเทศชาตมศกยภาพและเนนความจำเปนของประเทศเปนสำคญ

การพฒนารปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม ไดมความคดรเร มโดยใหสถาบนอดมศกษาของรฐออกนอกระบบราชการ ซงสอดคลองกบแนวคดเบองตนของสมเดจพระบรมราชชนก ดงไดกลาวไวแลวขางตน โดยมสถาบนอดมศกษาทจดตงขนใหมแบบนอกระบบราชการ ไดแก มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร มหาวทยาลยวลยลกษณ มหาวทยาลยแมฟาหลวง และมหาวทยาลยทเคยอยในระบบราชการไดดำเนนการปรบเปลยนไปเปนมหาวทยาลยในกำกบ ไดแก มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบรโดยเช อวาเม อมหาวทยาลยมความคลองตวในการบรหารจดการองคกร บคลากร การเงน กจะทำใหการบรหารจดการมความรวดเรวมประสทธภาพขน

นอกจากน ยงมรายงานการวจยรปแบบใหมของการบรหารจดการทดในมหาวทยาลย (2544) ไดระบวา ตองสะทอนแนวทางทไมขดตอปรชญาของมหาวทยาลยและเออใหมหาวทยาลยดำเนนการ


ไปสเปาหมายทวางไว ไดแก! การผลตบณฑตทมคณภาพสง! ความเปนเลศทางวชาการ! การตอบสนองความตองการของสงคมทงน ตองคำนงถงความแตกตางของสถาบน เชน อาย

ขนาดของสถาบน สถานทตง ทรพยากร และวฒนธรรมองคกรการดำเน นการให บรรล ปณ ธานและเป าหมายของ

มหาวทยาลยนน จะตองพจารณาเรองตอไปน! พนธกจทกๆ ระยะ! การกำหนดนโยบาย แผนระยะสน ระยะยาว! ระบบการวางแผน! การใชเทคโนโลย! การกำหนดเปาหมายสอนาคตทชดเจน! วฒนธรรมการทำงานใหม! อนๆดานองคประกอบของสภามหาวทยาลยควรประกอบดวย! กรรมการจากภายในและภายนอก! คณะกรรมการชดเลกๆ หลายๆ ชด ดแลงานเฉพาะเรอง! คณะกรรมการทปรกษาการบรหารงานบคคลมแนวทางการปฏบตดงน! มคณะกรรมการบรหารงานบคคล! มระบบสญญาจาง! มกฎ ระเบยบทชดเจน


! กำหนดคาตอบแทน! มการประเมนผลงาน! มสวสดการสำหรบดานการบรหารจดการการเงนและทรพยสน มแนว

ปฏบตดงน! มคณะกรรมการการเงนและทรพยสน! มความโปรงใส เปดเผย ตรวจสอบได! มการตรวจสอบภายหลงตามแผนงาน ผลการดำเนนงาน! มการแสวงหารายไดเพมเตม! พยายามลดคาใชจายจะเหนไดวาการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาไทย

ในระยะทผานมาไดมการเปลยนแปลง ใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงภายนอก เชน การวางแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ปการใชเทคโนโลยสารสนเทศในการขยายโอกาสทางการศกษาการจดตงกองทนกยมเพอการศกษา การจดตงมหาวทยาลยในกำกบของรฐบาล การจดตงสำนกงานกองทนสนบสนนการวจย รวมทงสนบสนนใหภาคเอกชนเขารวมจดการศกษาระดบอดมศกษา ความคดรเรมการเปลยนแปลงนมาจากนโยบายสวนกลางของรฐบาลเปนหลก


สถาบ นท เป นกรณศ กษาต างตระหน กถ งป จจ ยการเปล ยนแปลงภายนอกทงในประเทศและนอกประเทศในมตตางๆทมผลกระทบตอการดำเนนงานของสถาบนอดมศกษาอยางหลกเลยงไมได อาทเชน การประกาศใชพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ. 2542 นโยบายของรฐบาลทจะใหสถาบนอดมศกษาออกนอกระบบราชการ แนวโนมการลดลงของงบประมาณอดหนนจากรฐบาล คณภาพของบณฑตทไมสอดคลองกบความตองการของผจางงาน ทงดานคณภาพวชาการและคณธรรม จรยธรรม ความตองการทเพมขนของผเขาศกษาในระดบอดมศกษาสมรรถนะการแขงขนกบนานาชาตการเปล ยนแปลงระบบเศรษฐกจโลกอยางรวดเร วท คาดไมถ งและโยงใยทวถงกนหมด ดวยความกาวหนาของเทคโนโลยสอสารและสารสนเทศ ถาสถาบนอดมศกษาไมปรบเปลยนวธการบรหารจดการใหมคณภาพ ประสทธภาพและประสทธผลความเสอมถอยกจะเกดขนกบสถาบนนน

บทท

4สรปการบรหารจดการสถาบนอดมศกษา

แนวใหมของประเทศไทย :กรณศกษา ปญหา และอปสรรค


การนำเสนอกรณศกษาการบรหารจดการของสถาบนอดมศกษาแนวใหมแบงออกเปน 3 สวน ไดแก (1) รปแบบความสมพนธระหวางสถาบนกบหนวยงานตนสงกด (2) กรณศกษาการบรหารงานใน 5 ดาน (3) ปญหาอปสรรคตอการเปลยนแปลง

1. รปแบบความสมพนธกบหนวยงานตนสงกดจากการศกษารปแบบความสมพนธกบหนวยงานตนสงกด

อาจสรปรปแบบได ดงน

! เปนหนวยงานทไมเปนสวนราชการ มการบรหารงานตนเองโดยเฉพาะเรองงานบคคล การเงนและงบประมาณ

! กำกบดแลเน นการปฏบ ต งานท สอดคลองกบนโยบายของรฐ โดยหนวยงานท ร วมกนรบผดชอบ ไดแก ทบวงมหาวทยาลย สำนกงบประมาณ สำนกงานตรวจเงนแผนดน

! กำกบดแลใน 4 ดาน- มการดำเนนงานตามนโยบายและเปาหมายของแผนพฒนาหรอไม

- การบรหารงานภายในมประสทธภาพเพยงใด

- คณภาพของการผลตบณฑตเปนอยางไร- ประสทธภาพการบรหารทรพยากรมมากนอยเพยงใด

รปแบบความสมพนธ

สถาบนในกำกบ

ประเภทสถาบน


! ไดรบงบประมาณในรปเงนอดหนนทวไป! มพระราชบญญตของสถาบนเปนกรอบในการดำเนนงานภายใน

! จดทำรายงานประจำปเสนอหนวยงานตนสงกด! เปนหนวยงานทเปนสวนราชการ ปฏบตตามกฎระเบยบของราชการ โดยเฉพาะเรองงานบคคลการเงน และงบประมาณ

! อยภายใตการกำกบ ดแลของทบวงมหาวทยาลย สำนกงบประมาณ และสำนกงานตรวจเงนแผนดน

! ไดรบงบประมาณตามแผนงาน! มพระราชบญญตของสถาบนเปนกรอบในการดำเนนงานภายใน

! จดทำรายงานประจำปเสนอหนวยงานตนสงกด! ควบคมดแลโดยทบวงมหาวทยาลย! มพระราชบญญตสถาบนอดมศกษาเอกชนเปนกรอบในการดำเนนงาน และควบคมดแล ซงทกสถาบนจะอยภายใตกฎหมายฉบบเดยวกน

! การดำเนนงานทตองไดรบอนมต- การจดตงสถาบนอดมศกษาเอกชน- การขอเปลยนสถานภาพสถาบน- การขอเปดหลกสตรใหม การปรบปรงหลกสตรเดม


สถาบนในสงกด


สถาบนอดมศกษาเอกชน


- การควบคมคณภาพการเรยนการสอนโดยมกรรมการสอบไลภายนอก

- การรบรองมาตรฐาน! มกรรมการผทรงคณวฒทเสนอชอโดยทบวงฯรวมเปนกรรมการสภามหาวทยาลยจำนวนหนง

! จดทำรายงานงบการเงนเสนอทบวงมหาวทยาลยทกสนปการศกษา

! มกองทนกยม เงนงบประมาณเพอพฒนาวชาการ

! มตวแทนสมาคมสถาบนอดมศกษาเอกชนจำนวน 3 คน เขารวมเปนกรรมการในคณะกรรมการสถาบนอดมศกษาเอกชนของทบวงมหาวทยาลย

! เปนสวนราชการ! กำกบดแลโดยกระทรวงศกษาธการคอสำนกงานโครงการวทยาลยชมชนทำหนาทประสานงานสงเสรม สนบสนนการดำเนนงาน

! ไดรบเงนงบประมาณจากรฐบาล! กำหนดกรอบดำเนนงานจากสวนกลางมหลกสตรจากสวนกลางจำนวนหนง และใหอสระแกวทยาลยชมชนแตละแหงวางแผนตนเอง โดยเนนการสรางพนธมตร/เครอขาย ใชทรพยากรทมอยในชมชนใหเกดประโยชนสงสด


วทยาลยชมชน



! ดำเนนการหลกสตร 2 ป เนนสาขาเพอประกอบอาชพ และหลกสตรเพอการศกษาตอ

! เปนสวนราชการ! กำกบ ดแลโดยกระทรวงศกษาธการคอสภาสถาบนราชภฏ

! ไดรบเงนงบประมาณจากรฐบาล! อยภายใตขอกำหนดเดยวกนของพ.ร.บ.สถาบนราชภฏ


สถาบนราชภฏ


2. ผลการศกษารปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาทเปน กรณศกษา

ขอคนพบในภาพรวมการบรหารจดการระดบสถาบนน นมพฒนาการหลายรปแบบสามารถสรปได ดงแผนภาพท 3

107รปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม

(Management Innovation in Higher Education)

! เนนกระบวนการหารอการมสวนรวม

! ใหหนวยงานภายในมอำนาจในการดำเนนการ/ตดสนใจ

! มงการยอมรบ! เนนขนตอนการดำเนนการตามกรอบของระเบยบ

! มความชดเจนทศทางนโยบายจากสวนกลาง

! เขาควบคมในรายละเอยดการปฏบตการ

! เนนการวางแผนและการนำเสนอผลการปฏบตงาน

! มแผนกลยทธ! กระจายความรบผดชอบ! ใหหนวยงานภายในมความยดหยน

! เนนผลลพธความสำเรจของธรกจ

! มความรวมมอระหวางสถาบน

! ใชทรพยากรรวมกนใหเกดประโยชนสงสด

! สรางความเขมแขงทางวชาการ

! ทำงานเปนทม

รปแบบท 1องคกรแนนกระบวนการ

รปแบบท 2ผประกอบการ/บรษท

รปแบบท 3วสาหกจ/นวตกรรม

รปแบบท 4เครอขาย/Consortium

ทมา : คณะผวจย, 2546

แผนภาพท 3 รปแบบความสมพนธระหวางหนวยงานตนสงกดและสถาบนอดมศกษา


รปแบบท 1 องคกรเนนกระบวนการ รปแบบนเปนรปแบบการบรหารงานของมหาวทยาลยหลายแหงทมพฒนาการมายาวนานการบรหารงานภายในม ระบบ ระเบยบ กฎเกณฑ ขอบงคบชดเจนการบรหารงานเนนการมสวนรวมมกระบวนการหารอในรปคณะกรรมการทเปนผแทนจากคณะหรอหนวยงานตางๆ การตดสนใจเนนประชามตการยอมรบของคณะกรรมการ ทงนหนวยงานภายในตางๆ มอำนาจในการดำเนนการตดสนใจ ซงทำใหบคลากรตางๆ มการเรยนรในงานตางๆ อยางคอยเปนคอยไป กอใหเกดการสะสมองคความร และประสบการณดานตางๆ ในตวสถาบน

รปแบบท 2 ผประกอบการ/บรษท รปแบบนอาจถอเปนตวแทนของมหาวทยาลยเอกชน วธการบรหารงานเนนในรปแบบของการดำเนนธรกจทเจาของหรอผกอตงเปนผกำหนดทศทาง นโยบายในการบรหารงาน เนนการบรหารงานจากสวนกลาง มกระบวนการวางแผนและการนำเสนอผลการปฏบตงาน การประเมนผลโดยใชแนวคดทางดานบรหารธรกจ กระบวนการตดสนใจมความรวดเรว นอกจากนพบวามการควบคมการปฏบตงานในรายละเอยดตางๆ

รปแบบท 3 วสาหกจ/นวตกรรม รปแบบนเกดขนกบมหาวทยาลยของรฐทกอตงใหมในรปแบบของมหาวทยาลยอสระทออกนอกระบบราชการ หรอหนวยงานภายในมหาวทยาลยทอยในกำกบซงการบรหารงานจะมการปรบเปลยนไปตามแผนกลยทธท วางไวมการกระจายความรบผดชอบในการบรหารงาน หนวยงานภายในสถาบนตางๆ สวนใหญมการบรหารงานท ยดหย น เนนผลลพธความสำเรจของหนวยงานนนๆ


รปแบบท 4 เครอขาย/Consortium รปแบบการบรหารเครอขายเปนความรวมมอของสถาบนอดมศกษาทมงการใชทรพยากรทมอยใหเกดประโยชนสงสด พฒนาความเขมแขงทางดานวชาการรวมมอในการวจย การแลกเปลยนประสบการณ และการเรยนรซงกนและกน เนนการทำงานเปนทม การบรหารรปแบบเครอขายเปนแนวโนมทจะขยายในวงกวางไปยงสถาบนอดมศกษาอนๆ ยงขนตอไป

Good Governance นอกจากนนขอคนพบในภาพรวมของการเปลยนแปลงการบรหารจดการมหาวทยาลย/สถาบนทเปนกรณศกษามนวตกรรมการดำเนนการดานการบรหารแนวใหม สอดคลองกบหลกการบรหารจดการทดในมหาวทยาลย (good governance) ซงไดมการกลาวสรปไวในการประชมวชาการประจำป ของทประชมประธานสภาอาจารยมหาวทยาลยทวประเทศ (ปอมท.) (2542) สรปได 7 ดานดงน

1. การรบผดชอบตอผลการปฏบตและการควบคมการบรหารงานทเขมแขงของผบรหารเปนสงสำคญซงสอดคลองกบการนำเสนอในดานขององคประกอบและบทบาทของสภามหาวทยาลย ระบบสภามหาวทยาลยทมในสถาบนอดมศกษาแนวใหมของไทยพบวา ม 3แบบคอ (1) รปแบบสภาเดยว ไดแก สภามหาวทยาลย (2) รปแบบสองสภา หมายถง สภามหาวทยาลยและสภาวชาการ (3) รปแบบสามสภา คอ สภามหาวทยาลย สภาวชาการและสภาคณาจารย ทงนแตละสถาบนจะมสภาในรปแบบใดกตามจะมผลตอการบรหารงานมหาวทยาลยโดยตรงเพราะการตดสนใจทางการบรหารจะสนสดทสภามหาวทยาลย สภามหาวทยาลยนอกจากทำหนาทในการออก


กฎระเบยบตางๆ ทชดเจน ทนสมยเปนประโยชนตอการดำเนนงานของสถาบน ยงพบวา สถาบนอดมศกษาหลายแหง กรรมการสภามหาวทยาลยไดเขามามบทบาทในการสนบสนน ชวยงานกจการเฉพาะดานของมหาวทยาลย เชน เปนกรรมการเฉพาะกจในการระดมรายไดหรอสรางความรวมมอกบภาคธรกจและชมชน

ภาวะผนำของอธการบดมสวนสำคญเชนเดยวกน กลาวคอผนำของมหาวทยาลยทดตองมวสยทศน เปนทยอมรบและมความมงมน ในดานการบรหารจดการทด (good governance) ผดำรงตำแหนงอธการบดควรเปนผทสามารถชแจงเหตและผลในการตดสนใจดำเนนงานดานตางๆ ซงในการศกษาครงนพบวา คณลกษณะผนำของอธการบดของมหาวทยาลยทมนวตกรรมทางการบรหารนนมภาวะผนำในลกษณะทกลาวมา ทงนยงพบวา มหาวทยาลยสวนใหญมระบบและกลไกตรวจสอบภายใน การควบคมการบรหารทเขมแขง เปดโอกาสบคลากรภายในและภายนอกสถาบนไดตรวจสอบนโยบายและการดำเนนการตามนโยบาย

2. ความมประสทธผล หมายถง ประสทธผลในดานความเปนเลศทางวชาการและคณภาพการศกษา ทงนเกยวของกบการบรหารจดการทวไปในเรองของคณสมบตของอาจารย ผเรยน อปกรณการศกษาตางๆ ซงพบวามหาวทยาลยตางๆ ใหความสำคญและเรงพฒนาคณภาพในดานเหลานเปนอยางมาก

3. ความมประสทธภาพ การบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหมนนมหาวทยาลยตางๆ กำลงมงสการเพมประสทธภาพการใชทรพยากร เนนการบรหารงบประมาณจากแนวคดทางธรกจมาประยกต


ใชเพอใหเกดกระบวนการดำเนนงานและวดผลไดอยางมประสทธภาพ4. หลกการประชาธปไตยและการมสวนรวม ในดานนเปนการ

บรหารงานทใชการสอสารเพอบอกขอมลขาวสาร พรอมทงกระจายอำนาจในการบรหารงานไปยงหนวยงานตางๆ เพอดงศกยภาพและความสามารถของคนในมหาวทยาลยออกมาพบวา แนวปฏบตน เกดขนมากในระดบมหาวทยาลยตางๆ

5. ความยตธรรม เปนแนวคดทสถาบนอดมศกษาควรมความยตธรรม อาท ความยตธรรมในการรบนกศกษา ความยตธรรมในการประเมนผลงานของพนกงาน ความยตธรรมตอสงคม ความยตธรรมในการจดสรรและบรหารงบประมาณทสอดคลองกบภารกจหลกของสวนราชการ และสอดคลองกบขดความสามารถในการใชจายจากทกลาวถงในดานนพบวา การบรหารจดการของการอดมศกษาแนวใหมยงไมไดมการกลาวครอบคลมถงวธการบรหารจดการในแงมมนนก อาจมบางในดานของความยตธรรมในการรบนกศกษาทมรปแบบตางๆ ในการรบ การเปดโอกาสใหผเรยนมโอกาสในการเลอกเรยนหรอเลอกสถาบนการศกษาไดหลากหลายมากกวาในอดต

6. ความสามารถคาดการณได (predictability) เปนการดำเนนการทจะตองมการวางแผน การคาดคะเนผลลพธท จะเกดหรอเปนการวางเปาหมายและกระบวนการไปสผลสมฤทธ ซงพบวามหาวทยาลยตางๆ ไดใหความสำคญในเรองนมาก

7. ความยดหยน (flexibility) เปนการมองการบรหารในดานการบรหารงานบคลากรทมทางเลอกหลากหลาย ซงในการศกษาครงนพบวา มหาวทยาลยตางๆ มรปแบบการบรหารงานบคลากร


ทหลากหลายทงในรปแบบของขาราชการ พนกงานมหาวทยาลยสญญาจาง

สรปไดวา นวตกรรมดานการบรหารจดการทวไปของสถาบนอดมศกษาไทยทเลอกเปนกลมตวอยางนนสอดคลองกบแนวคดดานการบรหารจดการมหาวทยาลยทด ซงสามารถเปนตวอยางแกมหาวทยาลยตางๆ ทตองการพฒนามหาวทยาลยตอไป3. กรณศกษาการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาใน 5 ดาน

3.1 การบรหารจดการทวไป

การบรหารจดการนบวาเปนสงสำคญสำหรบทกองคกร สถาบนอดมศกษามโครงสรางองคกรในการบรหารจดการทเหมอนกนคอมสภามหาวทยาลยทำหนาทกำกบ ดแล และกำหนดนโยบายการดำเนนงานตางๆ มอธการบดเปนผบรหารสงสด โครงสรางการบรหารเปนลกษณะแบงตามหนาท ประกอบดวย คณะ สำนก ศนย เปนตน ทงนบทบาทของกรรมการสภามหาวทยาลยและอธการบดมอทธพลอยางมากตอการเกดการเปลยนแปลงใหมๆ ดานการบรหารจดการ ในระยะทผานมา สวนใหญฝายบรหารคออธการบดจะเปนผจดวาระใหกบสภามหาวทยาลยพจารณาเรองตาง ๆ

กรณศกษา : การพฒนาไปสมหาวทยาลยในกำกบรฐบาลของมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (มจธ.)

การพฒนาไปสมหาวทยาลยในกำกบรฐบาลของมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (มจธ.) เปนกรณนวตกรรมดานการ


บรหารมหาวทยาลย คอ การเปล ยนสถานภาพจากการเปนมหาวทยาลยของรฐบาลในระบบราชการแหงแรกของประเทศไทยไปเปนมหาวทยาลยในกำกบรฐบาล (ประกาศในราชกจจานเบกษา เมอวนท6 มนาคม 2541) แรงขบเคล อนน นมาจากภายในสถาบนท สภามหาวทยาลยและทมผบรหารมวสยทศน มพนธกจทจะมงไปสความเปนมหาวทยาลยชนนำทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศไทยของภมภาคเอเชยและของโลก แตมขอสงเกตวากวาท มจธ. จะสามารถกาวไปสมหาวทยาลยในกำกบรฐบาล ไดใชระยะเวลายาวนานมากกวา20 ป เนองจากเกยวของกบระบบราชการภายนอก ปจจยสงผลตอการขบเคลอนนวตกรรมการบรหารไปสความสำเรจคอความตอเน องในเชงวสยทศน ความคดและการรวมมอของบคลากรทกระดบนบตงแตกรรมการสภามหาวทยาลย อธการบด กรรมการทเปนตวแทนจากสภาคณาจารย ซงทง 3 ฝายตางมแนวคดตอการเปลยนแปลงมงมนในทศทางเดยวกน นอกจากการวางแผนและปฏบตตามแผนอยางเปนระบบเพ อใหมหาวทยาลยมความอสระทางดานการบรหารแลว ทางสถาบนไดคำนงถงวฒนธรรมใหมทจะชวยสงเสรมการเปลยนแปลง โดยไดใชกลยทธการปรบเปลยนวฒนธรรมองคกรมงสคณภาพ วธการคอการสรางความยอมรบของคน และของระบบผานแนวคดคณภาพ มการประกนคณภาพ มระบบการประเมนผลตดตามผลดานตางๆ เชน ดานการสอนของอาจารย ดานการปฏบตงานของหนวยงานสนบสนนตางๆ ซงวธการนทางสถาบนไดทำคขนานไปกบการเปลยนแปลงรปแบบการบรหารงานมหาวทยาลย โดยผบรหารเลงเหนวาการสรางทศนคตท ด ตอบคลากรจะสงผลใหทกคนม


ความคดทเปดกวาง ยอมรบการปรบเปลยนตวเอง มทศนคตทดตอขอเสนอแนะของผทรงคณวฒทมาประเมนผลงาน หรอแมแตการยอมรบฟงความคดเหนดานการสอนจากนกศกษา ซ งกระบวนการปรบวฒนธรรมองคกรนทางผบรหารเหนวาจะเปนระบบการพฒนาทยงยนตอไปของสถาบน

การบรหารจดการภายในมหาวทยาลยมการบรหารในรปแบบมหาวทยาลยในกำกบ

ทมสภามหาวทยาลยมอำนาจการตดสนใจสงสด การบรหารจดการทเนนความเปนอสระและเสรภาพทางวชากร ความคลองตว และการมสวนรวม มระบบการตรวจสอบภายใน และในอนาคตมความมงหวงทจะใหมการบรหารสนสดทคณะดวย

มหาวทยาลยสามารถปรบเปล ยนการบรหารจดการจากสถาบนอดมศกษาในสงกดเปนสถาบนอดมศกษาในกำกบไดสำเรจเนองมาจาก

(1) แนวคดของความตองการความคลองตว และเสรภาพทางวชาการทมมาตลอด ไดสอดรบกบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ปทตองการใหมหาวทยาลยไดพฒนาระบบบรหารใหมความคลองตวและมเสรภาพทางวชาการ รวมถงมหาวทยาลยไดมการสานตอแนวคดดงกลาวดวย

(2) การมผนำ (รศ.ดร. หรส สตะบตร อธการบดในชวงนน)เปนผมวสยทศนและมคณธรรม ทเนนการปกครองบคลากรในองคกรใหมความสมานฉนท


(3) บคลากรในองคกรมความเขาใจเกยวกบการบรหารจดการในรปแบบใหม และมเปาหมายรวมกน คอ ความสำเรจขององคกรททกคนเปนกำลงสำคญสความสำเรจ

(4) การกาวสระบบใหม จะเปนลกษณะ hand holding คอการรวมใจและชวยเหลอซงกนและกนในการพฒนาศกยภาพเพอเขาสระบบใหมอยางพรอมเพรยงกน

(5) มการประเมนบคลากรกอนการเขาสระบบใหม(6) มระบบการบรหารบคลากรคขนาน ทบคลากรในองคกร

สามารถเลอกได

กรณศกษา : การปรบโครงสรางองคกร กรณมหาวทยาลยเชยงใหม

กรณศกษานเปนการศกษาการปรบโครงสรางการบรหารงานของมหาวทยาลยเชยงใหม ซงอยในแผนพฒนาการศกษาระยะท 9 (พ.ศ.2545 – 2549) ทงนมหาวทยาลยเชยงใหมไดกำหนดวสยทศนวามงเนนการวจย การมคณภาพทางวชาการ และการพงพาตนเองได มการกำหนดกลยทธไววา ตองเปน Comprehensive University ทเนนResearch and Development (R&D) ทงน เมอมการกำหนดวสยทศนและกลยทธใหม ทำใหมหาวทยาลยตองปรบโครงสรางองคกร การเงนงบประมาณ และการบรหารงานบคคล การบรหารงานมการสรางดชนตวชวดการปฏบตงาน (Key Performance Index : KPI) ทสนองตอบตอวสยทศนและกลยทธ โดยมหนวยงานใหมทแสดงในโครงสรางองคกรทนาสนใจ 2 หนวยงานคอ กลมหนวยงานสนบสนนและบรการ ทมชอวา


สำนกประชาสมพนธและการตลาด และมการจดตงศนยแหงความเปนเลศ (Excellence Center) ภายใตกลมหนวยงานพฒนาการวจยและบณฑตศกษา แสดงใหเหนถงความมงมนตอการวจยและพฒนาและหารายได

ทงนจะเหนไดวา การเปลยนแปลงดานการบรหารเปนพลวตทมผลกระทบไปทกสวนของการจดการ และทำใหเกดนวตกรรมใหมๆอยางตอเนอง

กรณศกษา : การกำหนดวสยทศน และแผนกลยทธของสถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย (เอ ไอ ท)

กรณตวอยางของสถาบนเอไอท ในการประเมนสถานการณแวดลอมภายนอก และเสนทางทสถาบนเอไอท ควรจะเลอก ไดแสดงใหเหนถงบทบาทภาวะผนำของสถาบนไดเปนอยางด

จากรายงานของอธการบดตอสภาสถาบนใน ป ค.ศ. 2000ไดกลาวถงการทบทวนบทบาทของสถาบนเอไอท เพอกาวตอไปอยางมนคงวา ขอมลตางๆ ทนำมาสนบสนนการตดสนใจมาจากการประชมผทเกยวของ การตรวจสอบและการประเมนการบรหารในระยะทผานมาโดยเฉพาะจากรายงานของทมทปรกษา จาก Helsinki เรอง “การพฒนาการบรหารจดการของสถาบนเอไอท” ซงรฐบาล Finland เปนผวาจาง

สถาบนเอไอทตองเผชญกบการแขงขน 2 ประเภท เมอยางเขาสสหสวรรษใหมคอ

1. การแขงขนกบสถาบนในภมภาค เชน ฮองกง อนเดยประเทศไทย มาเลเซย ดงคำกลาวทวา “เวลาแหงความเปนหนงของ


สถาบนเอไอท ในโลกของวชาการและวทยาศาสตรในภมภาคไดผานพนไปแลว” เนองจากการพฒนาคณภาพการเรยนการสอนในสายวทยาศาสตร และเทคโนโลยในสถาบนอดมศกษา เชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร และจฬาลงกรณมหาวทยาลย กอยในระดบทด

2. การแขงขนเพอแสวงหาทนสนบสนนสถาบนในการชวยเหลอประเทศทกำลงพฒนา ทงการเจรจาในระดบทวภาค และพหภาคซงสถาบนเอไอทเคยเปนสถาบนเดยวทไดรบการพจารณาใหชวยเหลอประเทศในภมภาคไดผานพนไปแลว กรณของการจดตงวทยาเขตของสถาบนเอไอท ในประเทศเวยดนาม ในป ค.ศ.1993 โดยรฐบาลเวยดนามไดเลอกสถาบนเอไอท เพราะเปนสถาบนอสระปลอดจากการแทรกแซงทางการเมอง มความเปนนานาชาตซงดจากองคประกอบของสภาสถาบน หกปตอมาปรากฎวามหลกสตรอดมศกษาตางๆ ในสาขาวศวกรรมศาสตรและการจดการจากประเทศตางๆ ดำเนนการในประเทศเวยดนาม ดงนน สถาบนเอไอท ตองแสวงหาความชวยเหลอจากหนวยงานระหวางประเทศ ภาคเอกชนมากขน ซงสถาบนเอไอทมไดใชโอกาสตรงนเทาทควร

การดำเนนงานตอไปในอนาคตภายใตงบประมาณทจำกดสถาบน เอ ไอ ท ตองทบทวนตนเองในเรองตอไปน

1. ทางดานวชาการ โปรแกรมทมปญหาทางดานคณภาพมความสอดคลองกบความตองการเฉพาะของภมภาคนอย และไมปรบไปตามความคาดหวงของตลาด โปรแกรมเหลานควรจะดำเนนการอยางไร ยงคงอยหรอยกเลกไป และภายใตงบประมาณทจำกดโปรแกรมทจะเกดข นใหมท จะตองสอดคลองกบเกณฑสองในสามประการ


ดงกลาว และมศกยภาพทจะดงดดความสนใจของผทจะเขาเรยนนกศกษาทนทมพนความรไมเปนไปตามเกณฑการรบเขา จะตองมหลกสตรเสรมใหเพอชวยนกศกษาเหลาน

2. สถาบนเอไอทจะยงคงรกษาพนธกจแรกเร ม คอเปนสถาบนนานาชาตระดบอดมศกษา โดยมงการพฒนาทรพยากรมนษยใหกบภมภาค สถาบนเอไอทจะเปนศนยทเชอมตอกบสถาบนการศกษาและวจยอนๆ ในภมภาค ตลอดจนสถาบนขนสงอนๆ ในโลก โดยแบงเปน 3 ระดบ คอ

2.1 การเชอมตอกบสถาบนทสอนระดบปรญญาตรในภมภาค โดยเฉพาะประเทศกำลงพฒนา

2.2 การเชอมตอกบสถาบนวจยในภมภาค เพอทำการวจยรวมกนทเปนความตองการของภมภาค

2.3 การเปนหนสวนกบสถาบนตางๆ ทวโลก เชน การแลกเปลยนนกศกษา หลกสตรสองปรญญา การแลกเปลยนอาจารย

ในการดำเนนการบรหารจดการอยางมประสทธภาพสถาบนเอไอทตองปฏรปการบรหารจดการในปจจบน ตองลดขนาดของการบรหารสวนกลาง การบรหารการเงนตองเปนลกษณะ activity-basedหนวยงานตางๆ ดำเนนงานเฉพาะสวนทไมไดจดใหทสวนกลาง

การบรหารงานบคคลในการปรบเล อนบคลากรจะตองพจารณาองคประกอบอนๆ เพมเตมจากแนวปฏบตเดม โดยเฉพาะผลงานความสำเรจทเพมมลคาใหสถาบน

จากขอเสนอของทมทปรกษาของ Helsinki สถาบนจงขออนมตจากสภาสถาบนดำเนนการตอไปน


! การบรหารจดการ- ปฏรปการบรหารการเงน และการบรหารจดการ และม

ผดแลเรองทเกยวกบกฎหมาย ใหมผตรวจสอบภายใน โดยใชทรพยากรทมอยใหเกดประโยชนสงสด

- ใชบญชแบบ cost-based และใหใชวธ cost centerกบหนวยงาน ซงปจจบนยงไมสมบรณ

- ทบทวนการกระทำของบคลากรทใชประโยชนจากระบบเพอตนเอง

- มอบการดำเนนงานเรองการตลาดไปยงคณะ- นยามเนอหาและกจกรรมของศนยการศกษาตอเนอง

ใหมใหทำงานรวมกบคณะอยางใกลชดยงขน! การบรหารวชาการโดยการปรกษาสภาวชาการ

- ประเมนคณภาพภายในและภายนอกอยางเปนระบบในสาขาทเปดสอน และโปรแกรมทจะคงเปดสอนไดตองเปนไปตามเกณฑ 3 ประการ คอ คณภาพ ความสอดคลองกบความตองการของภมภาค และเปนไปตามความตองการของตลาด

- ปรบภารกจการสอนของอาจารยใหม โดยพจารณาองคประกอบเรองการวจย การบรการสงคม ความรวมมอกบองคกรภายนอก การสรางภาพลกษณ

- ปรบโครงสรางเงนเดอนของอาจารยในวงเงนเพม 25 %โดยพจารณาจากรายไดของคาทปรกษา สญญางานวจย การศกษาตอเนอง การบรการสงคม การสรางภาพลกษณขององคกร


- จดใหมรางวลเปนเงนสำหรบอาจารยในการกระตนและสนบสนนการวจยของนกศกษาปรญญาเอก

! การสรางภาพลกษณและการเปนศนยกลางของภมภาค

- เขารวมในการจดอนดบสถาบน- สรางและรวมมออยางเขมแขงกบสถาบนอดมศกษา

ในภมภาคและทวโลก เชญผเชยวชาญจากสถาบนตาง ๆ ทวโลกมาบรรยายในหลกสตรระยะสนทเปนความสนใจรวมกน และประชาสมพนธไปยงสงคมภายนอก

- เสนอโครงการวจยรวมกบสถาบนอนในภมภาค- เข าร วมพ ฒนาค ณภาพของการศ กษาระด บ

ปรญญาตรในสถาบนภมภาค- สร างว ทยาเขตในประเทศอ นตามคำเช ญของ

รฐบาลนน- จดสมมนานานาชาตในหวขอทเปนความสนใจของ

ทองถน- เปนพนธมตรกบสมาคมศษยเกา เพอสงเสรมกจการ

ของสถาบนเอไอทในภมภาค รณรงคหาทนในลกษณะพหพาค และอาจเขารวมในลกษณะทวภาคได


กรณศกษา : การบรหารจดการของสถาบนอดมศกษาเอกชน มหาวทยาลยอสสมชญ

ปจจบนมหาวทยาลยอสสมชญไดแบงระบบการจดการศกษาออกเปน 4 ระดบ ไดแก ระดบปรญญาตร ระดบประกาศนยบตร ระดบปรญญาโท และระดบปรญญาเอก ระดบปรญญาตรม 10 สาขาวชาระดบประกาศนยบตรม 1 สาขาวชา ระดบปรญญาโทม 27 สาขาวชาและปรญญาเอกม 7 สาขาวชา

มหาวทยาลยอสสมชญไดเร มโครงการจดการศกษาระดบอดมศกษาในป พ.ศ. 2512 ในคณะบรหารธรกจ และตอมาไดรบการอนมตจากทบวงมหาวทยาลยใหเปลยนประเภทเปนมหาวทยาลย เมอปพ.ศ. 2533 ไดขยายหลกสตรเพมขน และใชภาษาองกฤษเปนสอการสอนในทกหลกสตรเปนแหงแรก

วสยทศนของมหาวทยาลย ป ค.ศ. 2000 จะมภาพลกษณดงน

- เปนสงคมนานาชาตของผทรงปญญาและความร- มชวตแจมใสดวยแรงบนดาลใจจากครสตศาสนา- มงใฝหาความจรงและความร- รบใชสงคมดวยวธบรณาการความรดานสหวทยาการและวทยาการเทคโนโลยอยางสรางสรรค

โครงสรางของสภามหาวทยาลยประกอบดวยกรรมการจำนวน 18 คน อธการบดเปนกรรมการ

โดยตำแหนง และมกรรมการผ ทรงคณวฒ ซ งรฐมนตรวาการทบวงมหาวทยาลยแตงตงโดยคำแนะนำของมลนธคณะเซนตคาเบรยล


แหงประเทศไทย คณะกรรมการสภามหาวทยาลยมวาระคราวละ 2 ปการปฏบตงานของสภามหาวทยาลยเปนการกำหนดนโยบาย และผบรหารคออธการบดเปนผนำนโยบายมาปฏบต วสยทศนจะเปนเรองจากผบรหารของมหาวทยาลยเสนอสภามหาวทยาลยเพอพจารณาลกษณะทเปน top down ไมม

การบรหารจดการทดใหความยตธรรมกบผมสวนเกยวของ ไดแก นกศกษา อาจารย

ผปกครอง สงคม โดยการใหการศกษาทมคณภาพ ใหโอกาสกบผดอยโอกาส ยดหลกกฎหมาย ความโปรงใส ตรวจสอบได

แนวคดในการบรหารยดหลก ดงน1. รวดเรว อสระ คลองตว2. ประโยชนสง ประหยดสด บรรลวตถประสงค (Quality)3. การมสวนรวม4. คดลวงหนาวาผลลพธ และกลมเปาหมายคอใคร5. การบรหารแบบไรรปแบบ คอดโอกาสแบบผประกอบการ6. เนน cost center ควบคมตนทน7. เนนคณภาพ (Brand) โดยมภาพลกษณ คอ

- เปน Catholic University- มนกบวชเปนผบรหาร- เปนสถาบนนานาชาต- สอนเปนภาษาองกฤษ- มาตรฐานเปนทยอมรบระดบสากล นกศกษาจบแลว

ศกษาตอตางประเทศไดทนท


- มความกาวหนาทางเทคโนโลย- เนนความเปนระเบยบ สวยงามของสถานท

ภาวะผนำ- มความยตธรรม- ทมเท เสยสละ มความลมลก- มวสยทศนกวางไกล- มความเฉลยวฉลาด- ไมมการเมองภายใน- มความมงมน

วฒนธรรมองคกร- มความซอสตย- มความภกดตอองคกร- ใหเกยรตซงกนและกน- ทำงานเปนทม- เนนการบรหารจดการทด

กรณศกษา : โครงสรางองคกรของวทยาลยชมชน

รฐบาลไดจดตงวทยาลยชมชนในป พ.ศ. 2545 – 2546 ใน 10จงหวด คอ จงหวดแมฮองสอน ตาก พจตร หนองบวลำภ บรรมยมกดาหาร อทยธาน สระแกว ระนอง และนราธวาส และในป พ.ศ.2547 จะมโครงการกระจายไปยงจงหวดอน ๆ วตถประสงคในการจดตงวทยาลยชมชนเพอเปนสถาบนการศกษาประจำทองถน การจดการศกษามหลกการสำคญคอ มงเนนการจดการศกษา และฝกอบรม


เพอพฒนาอาชพและพฒนาคณภาพชวตใหแกชมชนในหลกสตรและสาขาวชาทสอดคลองกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของชมชนเปนสำคญ ทงนเพอใหวทยาลยชมชนเปนสมบตของชมชนทสนองความตองการของชมชนอยางแทจรง

กลยทธการดำเนนงานใชกลยทธสรางความแตกตางจากวทยาลยชมชนเดมทจงหวดภเกต ซงปจจบนไดปรบเปลยนสถานภาพสงกดมหาวทยาลยสงขลานครนทร กลยทธสรางความแตกตางน คอเนนสรางการมสวนรวมจากสงคม ภาคประชาชนในทองถ น ในลกษณะเครอขายทางวชาการ ดงทรพยากรทองถนทมอยจากภาครฐภาคเอกชน และชมชนมาใชใหเกดประโยชนทางดานการเผยแพรวชาการ ไมมการกอสรางสถานศกษาใหมในระยะเรมแรก สถานทเรยนจงมการสบเปล ยนหมนเวยนไปในท ตางๆ ตามความเหมาะสมผสอนเปนคณาจารย ผเชยวชาญ ปราชญพนบานในทองถนนนๆ

รปแบบการบรหารจดการเนนการบรหารงานแบบกระจายอำนาจ มคณะกรรมการดำเนนงานจากผแทนในระดบวงกวางจากภาครฐ เอกชน นกธรกจ โดยกำหนดสดสวนตามหนวยงาน เชนมคณะกรรมการทปรกษาโดยเชญ สมาชกวฒสภา สมาชกสภาผแทนราษฎร ผวาราชการจงหวด ผอำนวยการประถมศกษาจงหวดผอำนวยการสามญศกษาจงหวด นกธรกจในจงหวด นอกจากนมกรรมการวทยาลยชมชนประจำจงหวด ประกอบดวย 3 คณะ คอกรรมการโดยตำแหนง กรรมการผแทนองคกรตาง ๆ และกรรมการผทรงคณวฒ ตวอยางเชน วทยาลยชมชนบรรมย มกรรมการทมผ แทนและผ ทรงคณวฒท มาจากทกองคกรเชน เจาคณะจงหวด


นายกเทศมนตร ประธานอตสาหกรรมจงหวด ประธานหอการคาจงหวดกำนน ขาราชการบำนาญ ปราชญชาวบาน การหาผเรยนเปนเชงรกมการสอสารประชาสมพนธไปยงผทสนใจเรยน

3.2 การบรหารวชาการภารกจหลกพนฐาน 4 ประการทเปนทรจกกนดของสถาบน

อดมศกษาคอ การจดการเรยนการสอน การวจย การบรการวชาการแกสงคม และการทำนบำรงศลปวฒนธรรม ทงนในภารกจหลกดานการจดการเรยนการสอน นบเปนหนาทของสถาบนการศกษาทกประเภทสำหรบประเทศไทยนน งานดานการบรหารวชาการทดแลดานการเรยนการสอน การวจย และการบรการวชาการแกสงคมน เดมมหาวทยาลยไทยสวนใหญมกจะเนนภารกจหลกดานการสอนหรอเรยกวาเนนหนาทในการถายทอดองคความรใหกบผเรยนในระดบปรญญาตรและระดบบณฑตศกษา แตดานการสรางองคความรใหมหรอการเชอมโยงความรจากวชาการสสงคมอาจมเฉพาะบางสถาบน

ผลการศกษาพบวา มหาวทยาลยใหอสระกบคณะและภาควชาแตมบางสถาบนทการบรหารงานวชาการเชน ดานการเปดสาขาใหม ถกกำหนดจากนโยบายสวนกลาง เชน สถาบนเทคโนโลยแหงเอเซย (AIT)ไดกำหนดวา การเปดหลกสตรใหมจะตองผานเกณฑ 2 ขอ ใน 3 ขอ คอการสรางความเปนเลศ การสนองตอบตอความตองการพฒนาของภมภาค และการสนองตอบตอความตองการของผเรยน มหาวทยาลยเชยงใหม กำหนดเกณฑการเปดโปรแกรมใหมโดยคำนงถงจดคมทนตองมการศกษาความเปนไปได ซงแตเดมการเปดโปรแกรมใหมจะ


พจารณาดานวชาการเพยงดานเดยว ไมไดพจารณาถงความตองการของตลาด หรอการลงทน นอกจากนมการเรยนการสอนโดยใชสออนเตอรเนตเขามาชวย เชน หลกสตรสถานศกษา สปช. และตชด.และคลนคครผานอนเตอรเนต ซงเปนความรวมมอระหวางสถาบนราชภฏจอมบง มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (มจธ.)และสถาบนสงเสรมวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) โครงการMobile Unit เพอการมงรกษาผปวย และมการนำคณาจารย ผเชยวชาญไปใหบรการใหคำปรกษาดานตางๆ กบ อบต. หรอโครงการความรวมมอพฒนาวทยาศาสตรศกษา และคณตศาสตรศกษา ระหวางมหาวทยาลยมหดลกบสถาบนราขภฏ 41 แหง (โครงการเรมเดอนสงหาคม 2539 ขณะนนมสถาบนราชภฏ 36 แหง)

สำหรบนวตกรรมดานการบรหารวชาการท น าสนใจคอแนวคดดานการสรางเครอขายความรวมมอกบหนวยงานภายนอกทงเพอสรางองคความรใหม ความเปนเลศทางวชาการ และแลกเปลยนความรกบชมชน สงคม ระหวางมหาวทยาลยสวนกลาง มหาวทยาลยในสวนภมภาค ประชาคมทองถน และการใชระบบ E-Learning ของมหาวทยาลยรามคำแหง มหาวทยาลยนเรศวรวทยาเขตพะเยา เปนตน

กรณศกษา: การสรางเครอขายทางวชาการ (Network)ของมหาวทยาลยพระจอมเกลาธนบร และมหาวทยาลยมหดล

1. โครงการเคร อข ายอ ดมศ กษาจ งหว ดราชบ ร ของมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร รวมมอกบสถาบนราชภฏหมบานจอมบง ในป 2544 ตอมาในป 2545 ไดจดตงเครอขายโดยม


สถาบนสมาชกในเครอขายประกอบดวย สถาบนอดมศกษาในจงหวดราชบร ไดแก

! วทยาลยการอาชพบานโปง! วทยาลยเกษตรและเทคโนโลยราชบร! วทยาลยเทคนคโพธาราม! วทยาลยเทคนคราชบร! วทยาลยเทคนคราชบร 2! วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนจกรรช! วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนราชบร! สถาบนราชภฏหมบานจอมบง! มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร! มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

โครงสรางองคกรเครอขายอดมศกษาจงหวดราชบร มดงน

คณะกรรมการอำนวยการ

คณะกรรมการประสานงาน

คณะทำงานกจกรรม

คณะทำงานกจกรรมท 1


คณะทำงานกจกรรมท 2



คณะกรรมการอำนวยการ ประกอบดวยผบรหารสถาบนอดมศกษาในเครอขาย ผทรงคณวฒ และนกวชาการ

คณะกรรมการประสานงาน ประกอบดวยผ แทนสถาบนอดมศกษาในเครอขาย สถาบนละ 2 – 3 คน

วตถประสงคของการสรางเครอขายอดมศกษาจงหวดราชบรประกอบดวย

! เพอยกระดบคณภาพการศกษาของทกสถาบนใหสงขนทงคณภาพของอาจารย และผสำเรจการศกษา ใหเปนทยอมรบระดบทองถน และระดบนานาชาต

! เพอเพมโอกาสทางการศกษาใหแกประชาชนในทองถน! เพอพฒนาทองถน ภมภาค และประเทศ

2. มหาวทยาลยมหดลมนโยบายในการสรางเครอขายทางวชาการทงในประเทศ และตางประเทศ โดยรวมมอกบสถาบนการศกษาในการจดทำหลกสตรการศกษา การพฒนาหลกสตรการเรยนการสอนรวมทงการเขาไปชวยเหลอมหาวทยาลยตางๆ ทตงใหมใหสามารถพฒนาหลกสตร ยกระดบมาตรฐานคณภาพการเรยนการสอนระดบปรญญาตรใหอยในระดบทด การสรางเครอขายจงเปนความรวมมอและการทำงานรวมกน ใชทรพยากรรวมกน ซงกอใหเกดผลประโยชนตอสวนรวม ในปการศกษา 2544 มหาวทยาลยมหดลมผลการดำเนนงานดานเครอขายทางวชาการ ดงน


2.1 ดานเครอขายในประเทศ2.1.1 มหาวทยาลยมหดลรวมมอกบสถาบนราชภฏ 36

แหง เพอปรบกระบวนการสอนของคร ชวยปรบหลกสตรทางดานวทยาศาสตร คณตศาสตร ในระดบมธยมศกษา

2.1.2 โครงการพฒนาบณฑตศกษาและการวจยทางเคม (Postgraduate Education and Research Program in Chemistry)เปนโครงการในลกษณะเครอขายภายใตความรวมมอของมหาวทยาลยของรฐในสวนกลางและสวนภมภาค เพอทจะพฒนาการศกษาและการวจยทางเคมในระดบปรญญาโท และปรญญาเอก ใหมขดความสามารถและมมาตรฐานสงข น เครอขายทางดานเคมน คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดลเปนแกนนำ และมหนวยงานรวม คอคณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน คณะวทยาศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร มกำหนดระยะเวลารวมกนดำเนนการในระยะแรกเปนเวลา 5 ป จากป พ.ศ. 2543 ถง พ.ศ. 2547 โดยไดรบการสนบสนนงบประมาณในลกษณะเงนกจากธนาคารพฒนาแหงเอเชยจำนวน 412.4 ลานบาท และเงนอดหนนทวไปจากรฐบาล จำนวน 170.4ลานบาท เพอจดการเรยนการสอนในสาขาเคมวเคราะห สาขาเคมอนทรย สาขาเคมฟสกส สาขาฟสกสเชงเคม จำนวนนกศกษาตามโครงการในขณะนทงสน 211 คน จำแนกเปนนกศกษาระดบปรญญาโท177 คน ปรญญาเอก 44 คน

2.1.3 โครงการบณฑตศกษา ฝกอบรมและวจยดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและการบรหารจดการสงแวดลอม (Post-graduate Education, Training and Research Program in


Environmental Science, Technology and Management)เปนเครอขายการทำงานในโครงการบรหารจดการสงแวดลอมโดยมคณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดลเปนหนวยแกนนำ และมหนวยงานรวมคอ คณะสาธารณสขศาสตร และคณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล สถาบนวจยจฬาภรณมหาวทยาลยบรพา และสถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย เครอขายนมวตถประสงครวมคอ

1. ผลตบณฑตระดบปรญญาโท จำนวน450 คน ปรญญาเอก จำนวน 76 คน

2. เพ มศกยภาพในการวจยใหไปส การยอมรบในระดบสากล

3. สรางเครอขายความรวมมอกบภาคอตสาหกรรม

เครอขายน ม กำหนดระยะเวลารวมกนดำเนนการในระยะแรกเปนเวลา 5 ป จากป พ.ศ. 2543 ถง พ.ศ. 2547โดยไดรบการสนบสนนงบประมาณในลกษณะเงนกจากธนาคารพฒนาแหงเอเชย จำนวน 472.5 ลานบาท และเงนอดหนนทวไปจากรฐบาลจำนวน 168.4 ลานบาท โดยมนกศกษาตามโครงการทงสน 224 คนจำแนกเปนนกศกษาระดบปรญญาโท 182 คน ปรญญาเอก 42 คนศกษาใน 6 สาขาวชา ดงน

1. โครงการบณฑตศกษาระดบปรญญาโท – เอก สาขาพษวทยา (Toxicology) คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล


2. โครงการบณฑตศกษาระดบปรญญาโทสาขาชววทยาสงแวดลอม และระดบปรญญาเอกสาขาวชาชววทยา(Environmental Biology) คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล

3. โครงการบณฑตศกษา ระดบปรญญาโทสาขาวชาเทคโนโลยสงแวดลอม (Environmental Science) คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยบรพา

4. โครงการบณฑตศกษาระดบปรญญาโท – เอก สาขาวชาเทคโนโลยการบรหารสงแวดลอม (Technology ofEnvironmental Management) คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตรมหาวทยาลยมหดล

5. โครงการบณฑตศกษาระดบปรญญาโทสาขาวทยาศาสตรส งแวดลอม (Environmental Science)คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยบรพา

6. โครงการบณฑตศกษา สาขาวชาพษวทยาสงแวดลอมเทคโนโลยและการบรหารจดการระดบปรญญาโท – เอก (Environmental Toxicology, Technology and Management)โดยสถาบนวจยจฬาภรณ สถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย และมหาวทยาลยมหดล

2.1.4 โครงการความรวมมอระหวางคณะแพทย-ศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด คณะเภสชศาสตร คณะวทยาศาสตรมหาวทยาลยมหดล กบคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศลปากรมหาวทยาลยนเรศวร มหาวทยาลยอบลราชธาน จฬาลงกรณ


มหาวทยาลย ในการสอนและอบรมทางดานพษวทยาและเภสชวทยาคลนกแกนกศกษาปรญญาโท

2.1.5 มหาวทยาลยมหดลโดยคณะสตวแพทย-ศาสตร เปนสถาบนหลกในการพฒนาและจดทำหลกสตรมาตรฐานของคณะสตวแพทยศาสตรทกสถาบนสำหรบแขนงวชาอายรศาสตรสตวปาและสตวเลยงกบแขนงวชาสตวทดลอง

2.1.6 มหาวทยาลยมหดลโดยคณะพยาบาล-ศาสตรรวมมอกบสถาบนสมทบของมหาวทยาลย เพอวางแผนพฒนาการจดการเรยนการสอน การวจย การผลตตำรา และการบรการวชาการนอกจากนยงรวมมอกบกลมบคคล สมาคม ชมรมทางวชาชพอนๆเพอสรางเครอขายการพฒนาทางวชาการ

2.1.7 มหาวทยาลยมหดลโดยคณะสาธารณ-สขศาสตร ไดสรางเครอขายทางวชาการกบสถาบนการศกษาทจดการเรยนการสอนดานสาธารณสขศาสตรจากทกมหาวทยาลย เพอประสานความรวมมอทางวชาการและแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางการศกษาดานสาธารณสขศาสตรทกสาขา โครงการนเรมมาตงแตป 2538 ปจจบนนมสมาชกเครอขาย 10 สถาบนการศกษา ไดแกมหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยบรพา มหาวทยาลยขอนแกนมหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต มหาวทยาลยธรรมศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช มหาวทยาลยวลยลกษณ จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร และมหาวทยาลยเชยงใหม


2.1.8 มหาวทยาลยมหดลโดยโครงการเทคโน-โลยชวภาพเพอปรบปรงสมนไพร คณะเภสชศาสตร รวมมอทางวชาการกบงานบรการเกษตร สวนสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนจดทำสมนไพร “นานาพฤกษาสมนไพร” ในพนท 2 ไร รวมพนธพชสมนไพร จำนวน 224 ชนด แบงเปนกลมตามสรรพคณของสมนไพร

2.1.9 คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดลรวมมอกบคณะเภสชศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ในการสงเสรมความรวมมอระหวางสถาบนดานการศกษาและการวจยการแลกเปลยนคณาจารย รวมทงการสนบสนนการใชเครองมอวทยาศาสตรรวมกน

2.1.10 กลมเสวนา “Domestic and InternationalNetworking Forum” ทประชมอธการบดแหงประเทศไทย ครงท 3/2543เมอวนท 10 มถนายน 2543 มมตใหจดกลมเสวนาขน 11 กลม เพอใหผเกยวของทสงกดมหาวทยาลย/สถาบนของรฐไดหารอและแลกเปลยนความคดเหน/ประสบการณอนจะเปนประโยชนตอการพฒนาการอดมศกษาไทย โดยมหาวทยาลยมหดลเปนแกนนำ ซงในปงบประมาณ2544 ไดมการประชมกลมเสวนา “Domestic and InternationalNetworking Forum” ครงท 1 เมอวนจนทรท 6 สงหาคม 2544ณ หองประชม N 102 คณะวทยาศาสตร ไดมมตเหนชอบในการจดเสวนาเรอง “การปฏรปการเรยนร” โดยกำหนดจดในวนท 13 ตลาคม2544

2.2 เครอขายตางประเทศมหาวทยาลยมหดลมนโยบายในการขยายเครอขายความ

รวมมอกบมหาวทยาลยชนนำในหลายประเทศ เพอพฒนาวชาการ


และวจย เชน2.2.1 มหาวทยาลยมหดลรวมมอทางวชาการกบ

องคการอนามยโลก โดยคณะพยาบาลศาสตร อยในฐานะเปน WHOCollaborating Center for Nursing and Midwifery Development in theSouth East Asia Region โดยเปนศนยขอมลและการพฒนางานวจยทางการพยาบาล เปนศนยกลางการอบรมพยาบาล ผดงครรภ และสงเสรมการนำนวตกรรมการพยาบาลไปใชในการจดการศกษา

2.2.2 มหาวทยาลยมหดลและสำนกงานวทยา-ศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) โดยศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต ไดทำความตกลงรวมมอจดตงฐานขอมลสมนไพร ณ สำนกงานขอมลสมนไพร และทำความตกลงรวมมอทางวชาการกบมหาวทยาลยอลลนอยส ณ ชคาโก ประเทศสหรฐอเมรกาเพ อแลกเปล ยนขอมลสมนไพรและการใชขอมลจากฐานขอมลNAPRALERT เพอใหบรการขอมลแกนกวชาการในประเทศไทย

2.2.3 สถาบนว จ ยภาษาและวฒนธรรมเพ อพฒนาชนบทรวมมอกบ Summer Institute of Linguistics (SIL) เมองDallas มลรฐเทกซส ประเทศสหรฐอเมรกา ในดานการเรยนการสอนและการวจยในระดบปรญญาโท และปรญญาเอก

กรณศกษา : มหาวทยาลยรามคำแหง การขยายโอกาสทางการศกษาเนนความเสมอภาค และนวตกรรมดานระบบE-Learning

มหาวทยาลยรามคำแหง จดต งข นตามพระราชบญญต


มหาวทยาลยรามคำแหง พ.ศ. 2514 โดยมจดมงหมายใหเปนสถาบนการศกษาแบบตลาดวชา เพอแกไขปญหาการขาดแคลนทเรยนในระดบอดมศกษา มปรชญาการดำเนนงานเนนการเปดโอกาสและความเสมอภาคทางการศกษา ปจจบนเปดสอนระดบปรญญาตรถงระดบปรญญาเอก และหลกสตรนานาชาต โดยระดบปรญญาตรรบนกศกษาไมจำกดจำนวนและไมตองสอบคดเลอก มนกศกษารวมจำนวนประมาณหาแสนกวาคน ระดบปรญญาโทและปรญญาเอกเกอบสองหมนคน ในดานการเงน ปจจบน (ป 2545) มหาวทยาลยไดรบการสนบสนนงบประมาณจากรฐ รอยละ 40 ขณะท รอยละ 60 เปนเงนรายไดจากนกศกษา (สมภาษณ, 9 ต.ค. 2545)

มหาวทยาลยรามคำแหง หวหมาก ไดขยายการใหบรการทงในสวนกลางและสวนภมภาค เนนนโยบายการจดการศกษาในลกษณะ“เรยนใกลบาน สอบใกลบาน” เปนทนาสงเกตวาทางสถาบนไดดำเนนการขยายโอกาสทางการศกษาไดกวางขวางครอบคลมจงหวดทมประชากรหนาแนนในประเทศไทยใน 15 จงหวด ไดแก ปราจนบรอทยธาน นครศรธรรมราช อำนาจเจรญ นครพนม แพร นครราชสมาสโขทย ขอนแกน ศรสะเกษ ตรง ลพบร อดรธาน บรรมย และปตตานและมนโยบายทจะขยายการสอนสตางประเทศเมอมความพรอมทงนระบบการเรยนการสอน 2 ระบบคอ ระบบการเรยนการสอนทางไกลและระบบการเรยนการสอนในชนเรยน เอออำนวยความสะดวกใหทงผเรยนและผสอน การเรยนรทางไกลนบเปนการขยายโอกาสทางการศกษา โดยมหาวทยาลยรามคำแหงไดมนวตกรรมดานการเรยนผานสอelectronic มาตลอด มการนำเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการจด


การเรยนการสอน โดยเฉพาะการสอนทางไกลผานดาวเทยมและเคเบลใยแกว ใชระบบ Video-Conference แบบ Two-way communicationมการใหบรการ e-Books ทาง Internet โดยไมเสยคาใชจาย

มหาวทยาลยไดกำหนดวสยทศนไววาจะพฒนาการบรหารจดการเพอเปน E-University พฒนามหาวทยาลยไปสความสามารถปรบใชเทคโนโลยสารสนเทศไดอยางคมคาการลงทนทประหยดทสดและใชใหเกดประโยชนสงสด เปนมหาวทยาลยผนำทางการสอนทางไกลมเครอขาย (network) โครงการความรวมมอ (Collaborative program)กบสถาบนการศกษาระดบตาง ๆ กบตางประเทศ มการจดการเรยนการสอนภาษาไทยผาน internet ในเวปไซดช อ www.ru.ac.thมโครงการสอนทางไกลไปใหชาวไทยในตางประเทศไดศกษาในสาขาวชาตางๆ เชนเดยวกบชาวไทยในประเทศไทย (รงสรรค แสงสข,มกราคม – มนาคม, 2545)

กรณศกษา : การประกนคณภาพการศกษาของวทยาลยมชชน

วทยาลยมชชนเปนสถาบนอดมศกษาเอกชนทไดรบการจดตงโดยสภาครสตจกรเซเวนเดยแอดเวนทส เปดสอนหลกสตรทสอนเปนภาษาไทย และหลกสตรนานาชาต มลกษณะเปนวทยาลยศลปศาสตร(Liberal arts college)

ปรชญาการดำเนนงานคอการชวยเหลอเพอนมนษยใหพนจากความไมร คอ การใหการศกษาของความเปนคนอยางแทจรงโดยใหมรางกายแขงแรง มพฒนาการทางดานอารมณ สงคม อยาง


สมดลกน เขาใจตนเอง เขาใจพระเจาแลว สงคมจะดขนสถานศกษาคอ สถานทอยและทเรยน อาจารยเปนผนำทาง

จตใจ มนกศกษาทงหมด 1,500 คน ซงเปนจำนวนทสามารถจดการไดด หลกสตรไดบรรจคานยม (value) ตางๆ ทพงประสงคไว รวมทงการจดกจกรรมเสรมหลกสตร อาจารยพกในวทยาลย ทกวนเสารนกศกษาจะตองออกบรการสงคม เชน เยยมคนเจบตามโรงพยาบาลเดกกำพรา ฯ

ปรชญาการทำงาน ไดแก นกศกษาทกคนตองทำงานไมมการใหทนเรยนฟร ถานกศกษาทำดมการเพมเงนใหอกเทาตวทงนตองการสอนใหพงตนเอง

การประกนคณภาพการศกษาม International Board ofEducation ทดความพรอมเรอง หลกสตร คณาจารย และโครงสรางพนฐาน ม Accreditation Board ซงจะมาตรวจเยยมทกๆ 3 ป ใน 12 ปแรก ตอจากนนจะขยายระยะเวลาเปนการมาตรวจเยยมทกๆ 5 ปทงนสถาบนจะตองจดทำรายงานสงทกป

การรบบคลากร จะทำการโฆษณาไปทวโลก และจะมการทดสอบ โดยมหาวทยาลยจะมกรรมการสรรหาทางดานวชาการและบรหาร ผสมครจากตางประเทศจะไดรบคาใชจายในการเดนทางและใหทพก 1 สปดาห เพอมาทำการสอบและสมภาษณ

สำหรบการบรหารจดการทด คอ ปรชญาขององคกรตองชดเจนในทางศาสนา ผบรหารคอผใหบรการ ผรบใช เปนพเลยง ผประสานงานใหความสะดวก เปนครฝก เพอสรางสรรคคนรนใหมใหสบทอดเจตนารมณตอไป บคลากรทกคนคอนกการตลาด


3.3 การบรหารงานวจย

ดานการบรหารงานวจยพบวา มหนวยงานระดบสถาบนเปนกลไกประสานงานการวจยของสถาบน เชน มหาวทยาลยมหดลมหนวยงานทดแลเรองการจดทะเบยนทรพยสนทางปญญา เปนตนทงนการวจยยงเนนความเปนเลศเฉพาะทางมากกวาการใชองคความรจากสหวทยาการ นวตกรรมดานการรวมมอทางการวจยระหวางสถาบนมบาง แตสวนใหญยงไมไดใชทรพยากรรวมกน เชน การแบงปนหองปฏบตการ เพอใหเกดความคมคากบการลงทน แตทงนมนวตกรรมดานการวจยเฉพาะกจและเนนในเชงพาณชยทนาสนใจ คอ การจดตงศนยแหงความเปนเลศ (Center of Excellence) เพอการวจยของมหาวทยาลยเชยงใหม

กรณศกษา : การพฒนาศกยภาพดานงานวจ ยมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร มวสยทศนทจะพฒนาใหเปนมหาวทยาลยวจยชนนำทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยระดบนานาชาต มความเขมแขงทางวชาการ สามารถสรางผลงานใหเปนรายไดเพอการพงพาตนเอง

มหาว ทยาล ยม โครงการความร วมมอทางว ชาการก บตางประเทศเพอการพฒนาศกยภาพงานวจยของอาจารยและนกศกษาในระดบบณฑตศกษา ดวยการจดทำโครงการวจยรวม โครงการแลกเปลยนนกวจยทงทเปนนกศกษาและอาจารย ระหวางมหาวทยาลย


อาท โครงการความรวมมอระหวางคณะพลงงานและวสดกบ ElectricPowder Research Institute (EPRI) สหรฐอเมรกา ในการทำวจยรวมกนดานอนรกษพลงงาน

การใหนกศกษาระดบปรญญาโทเขารบการถายทอดเทคโน-โลยและทำการวจยรวมในหวขอ Ethanol Production in a StirredCeramic Membrane Bioreactor ซงเปนโครงการความรวมมอของมลนธสถาบนพฒนามนสำปะหลงแหงประเทศไทยกบกระทรวงการศกษาระหวางประเทศและอตสาหกรรม ประเทศญปน

ในระดบปรญญาเอกมการจดโครงการความรวมมอกบCranfield University ในการสรางนกวจยปรญญาเอกแก มจธ. ดานAnalytical Biotechnology Electrochemistry โดยการทำวจยรวมกบนกวจยหรอผเชยวชาญ และทปรกษาจาก Cranfield University

นอกจากน มหาวทยาลยยงมเงนใหกยมโดยไมมดอกเบยเพอสงเสรมการสรางงานวจยทเปนนวตกรรมอกดวย

กรณศกษา : การบรหารงานวจย มหาวทยาลยมหดล

มหาวทยาลยมหดลมศกยภาพและความพรอมท จะเปนมหาวทยาลยวจยและมหาวทยาลยนานาชาต เนองจากคณาจารยของมหาวทยาลยมความสนใจในการทำวจยและมโครงการวจยรวมมอกบนานาชาตจำนวนมาก ทเปนเชนนเพราะพนฐานดานการศกษาและศาสตรของสาขาวชา เปนมหาวทยาลยทเปดหลกสตรระดบบณฑตศกษามากทสด มผลงานวจยมากทสด จากขอมลของทประชมอธการบด


แหงประเทศไทย พบวา ในป 2543 ประเทศไทยมผลงานวจย จำนวน1,168 เรอง มากกวารอยละ 50 เปนผลงานวจยจากมหาวทยาลยมหดล

มหาวทยาลยมหดลมกองบรหารงานวจยสงกดอยในสำนกงานอธการบดเปนหนวยงานกลางของมหาวทยาลยทเปนกลไกในการประสานงานกบคณะกรรมการชดตาง ๆ ทเกยวของกบการบรหารงานวจยและควบคมคณภาพการวจยของมหาวทยาลยมหดล และองคกรภาครฐกบแหลงทนตางๆ ทงในและตางประเทศ ดงปรากฏในแผนภาพตอไปน


คณะกรรมการทเกยวของกบการบรหารงานวจยของมหาวทยาลยมหดล 1. คณะกรรมการนโยบายและบรหารงานวจย 2. คณะกรรมการประสานงานวจย 3. คณะกรรมการสทธมนษยชนเกยวกบการวจยในคน 4. คณะกรรมการชวนรภย 5. คณะกรรมการพจารณารางวลมหาวทยาลยมหดล-บ บราวน 6. คณะกรรมการโครงการความรวมมอทางวชาการไทย-ญปน (JSPS-NRCT)

สานกงานอธการบดมหาวทยาลยมหดล กองแผนงาน (ประสานงานนโยบาย แผนงานวจย และการจดตงงบประมาณ) ................... กองคลง (การรบเขาและเบกจายเงนทนวจย) ...................................... กองกฎหมาย (ดานการตรวจสอบสญญาการรบทนวจยจากหนวยงานภายนอก) ................................ กองวเทศสมพนธ (ดานโครงการความรวมมอทางการวจย และวชาการระหวางมหาวทยาลยมหดล กบมหาวทยาลยตางประเทศ) ................................ กองกลาง (ดานเผยแพรและประชาสมพนธขอมลงานวจยตอสอมวลชน) ........................................ ศนยประยกตและบรการวชาการ (ดานการนาผลงานวจยจดสทธบตร)

��

กองบรหารงานวจย การประสานงานดานการบรหารงานวจยกบองคกรตาง ๆ

ในสงกด ม.มหดล 15 คณะ / 7 สถาบน 3 สานก / 6 วทยาลย และ 3 ศนย

หนวยงานภายนอก ในประเทศ ตางประเทศ

ทมการตดตอประสานงานมากคอ 1. สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

2. สานกงบประมาณ 3. กรมวเทศสหการ 4. ทบวงมหาวทยาลย 5. สานกนโยบายและแผนสงแวดลอม

6. สานกงานกองทนสนบสนนการวจย

7. สถาบนวจยและพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

8. มหาวทยาลยของรฐในสงกดทบวงมหาวทยาลย

ฯลฯ

1. WHO 2. NIH 3. IDRC 4. IAEA 5. AFRIMS 6. SEASREP 7. EEC 8. JSPS 9. University of

Tokyo 10. Ford Foundation 11. University of

Boston ฯลฯ

.................................ศนยประยกตและบรการวชาการ(ดานการนำผลงานวจยจดสทธบตร)


กรณศกษา : การจดตงศนยแหงความเปนเลศ (Center ofExcellence) เพอการวจยของมหาวทยาลยเชยงใหม

ศนยแหงความเปนเลศ (Center of Excellence) เพอการวจยของมหาวทยาลยเชยงใหม เปนหนวยงานใหมททำหนาทพฒนางานวจยและบณฑตศกษาสาขาวชารวม ภายใตกลมหนวยงานพฒนาการวจยและบณฑตศกษา การเกดศนยนเปนผลสบเนองจากการปรบวสยทศนและกลยทธของมหาวทยาลยเชยงใหม แตมขอสงเกตวาไดมการระบไววาศนยนสามารถจดตงและยบเลกไดตามภารกจ เพอพฒนาการวจยลกษณะของหนวยงานเฉพาะกจหรอศนยนเปนตวอยางทดตอการสนบสนนการวจยของมหาวทยาลยแนวใหม เพราะเปนการวจยในเชงสหสาขาวชา และนอกจากนยงไดมแนวคดเสรมวา จะใหเอกชนเขามามสวนรวมในการวจย ซงจะทำใหผลการวจยนนตอบสนองตอความตองการในสงคม สรางองคความรทใชในทางปฏบตและอาจรวมถงการถายโอนองคความรระหวางโลกธรกจและการศกษา

3.4 การบรหารการเงนและงบประมาณ

ในดานการบรหารการเงนและงบประมาณ พบวา มหาวทยาลยมนวตกรรมดานนโยบายทมงเนนใหหนวยงานตางๆ เปน Cost Centerและใชการบรหารการเงนและงบประมาณแบบ Activity Based มการนำวธการคดตนทนดำเนนงาน และมการนำระบบการประเมนสมฤทธผลของโครงการมาใช


กรณศกษา : การปรบปรงระบบการบรหารการเงนและงบประมาณ มหาวทยาลยเชยงใหม

มหาวทยาลยเชยงใหมไดมการปรบปรงระบบการงบประมาณมการทำงบประมาณแบบมงเนนผลงาน โดยจดทำแยกตามแผนงานและกองทน และมระบบบรหารทรพยสน เพอดำเนนการจดหา การควบคมการใชทรพยสนใหคมคา กอใหเกดรายได นอกจากนยงไดใหความสำคญตอระบบบญช มการนำเสนอขอมลทงดานการเงนและขอมลทมใชการเงนเพอนำเสนอผบรหารประกอบการตดสนใจ และเนนหลกธรรมมาภบาล (Good Governance)

กรณศกษา : การบรหารการเงนภายในสถาบนมหาวทยาลยมหดล

มหาวทยาลยมหดลมความพรอมในการทจะบรหารจดการตนเองทเปนมหาวทยาลยในกำกบ ปจจบนไดมหนวยงานนำรองรปแบบการบรหารจดการในกำกบของสภามหาวทยาลย ไดแก วทยาลยนานาชาต (จดตงขนเมอป 2530) ไดปรบเปนหนวยงานในกำกบมหาวทยาลยป 2540 วทยาลยการจดการ (เปดท SCB พลาซา และทสาธร) และในตางจงหวด ไดแก ทจงหวดกาญจนบร นครสวรรคและอำนาจเจรญ (จงหวดอำนาจเจรญยงไมไดดำเนนการ) ซงในแตละหนวยงานจะมการบรหารและมบญชเงนเดอนของตนเอง


กรณศกษา : การหารายไดของสถาบนบณฑตบรหารธรกจศศนทร

สถาบนมสถานภาพเทยบเทาคณะ มรปแบบการบรหารจดการเฉพาะ คอ เปนองคกรอสระในกำกบจฬาลงกรณมหาวทยาลย บคลากรในองคกรเปนทงชาวไทย และชาวตางชาต ผบรหารจะตองมการบรหารในลกษณะของการเปน connection, relation และ international

ทางดานการหารายไดของสถาบน สถาบนไมเนนการเพมรายไดดวยการเพมการผลตนกศกษา แตสถาบนจะใชวธการใหบรการทางวชาการในลกษณะ short course แกศษยเกา และผบรหารทตองการจะrefresh ยทธศาสตร และกลยทธการทำงาน

สถาบนจะสงเสรมใหบคลากรในสถาบนไดใชศกยภาพของตนเองในการทำวจย และการเขาไปเปนทปรกษา หรอวางระบบการดำเนนงานขององคกร

สถาบนใหความสำคญในการระดมความรวมมอจากสมาคมศษยเกาทงดานการสรางเสรมประสบการณ เพอเปนสวนหนงของการปรบหลกสตรใหมความทนสมย และการระดมทน

กรณศกษา : มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

มหาว ทยาล ยเทคโนโลย ส รนาร ได ร บการจ ดต ง เป นมหาวทยาลยในกำกบแหงแรก โดยไดรบเงนงบประมาณแผนดนแบบBlock Grant สภามหาวทยาลยมอำนาจสงสดในการกำกบนโยบายการอนมตการเปลยนแปลงแผนงบประมาณระหวางป มคณะกรรมการ


ตรวจสอบภายในขนตรงตอสภามหาวทยาลย มผบรหารเทยบเทาอธการบดเปนผกำกบดแล

การบรหารในเชงคณภาพ ประสทธภาพ และความเสมอภาคจากการเปนมหาวทยาลยในกำกบมดงน มความคลองตวในการบรหารงบประมาณ ปรบใหเขากบแผนพฒนามหาวทยาลย การปรบเปลยนแผนงบประมาณ ผบรหารทำโครงการขออนมตสภามหาวทยาลยไมตองขออนมตตนสงกดภายนอก ทกๆ 3 เดอน จะมการทบทวนการใชงบประมาณ มคณะกรรมการตดตามตรวจสอบการดำเนนงานบางหลกสตรทเปดสอนแลวไมเปนทนยม กสามารถปดได เชน หลกสตรนานาชาต มการระดมทนเพอเปนเงนยมใหกบนกศกษา โดยเฉพาะในชวง 3 ป แรก มนกศกษาทนกยมประมาณ 1 ใน 3 ของจำนวนนกศกษาทงหมด

3.5 การบรหารทรพยากรมนษย

นวตกรรมดานการบรหารทรพยากรมนษยมการเปลยนแปลงในเร องของตำแหนงการทำงานทปรบเปลยนจากขาราชการ เปนพนกงาน การคดเลอก การสรรหามการใชทงการสรรหาภายในและภายนอก แตทมลกษณะเดนและเปนแนวโนมเหมอนกนทกสถาบนคอมระบบการประเมนผลการปฏบตงานในเชงผลตภาพ ซงสถาบนจะไดใชเปนขอมลเพอการพฒนาและการประเมนผลความดความชอบ


กรณศกษา : การบรหารงานบคลากรทมความคลองตวมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร และสถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร

การบรหารงานบคคลของมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนารมคณะกรรมการกลางดแล โดยใชนโยบายรวมบรการ ประสานภารกจกำหนดระบบการจางงาน และคาตอบแทนเปนของมหาวทยาลยบคลากรจะไดรบการประเมนจากทางตนสงกด ปละ 3 ครง และอาจารยจะไดรบการประเมนจากนกศกษาทกรายวชา

สำหรบการบรหารงานทรพยากรมนษยของสถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร สถานภาพของอาจารยเปนลกจางของมหาวทยาลยธรรมศาสตร แตไมมสทธทางราชการ เนองจากมระเบยบการบรหารบคคลเปนของตนเอง มกองทนสำรองเลยงชพ มสญญาจางเปนวาระตำแหนงผชวยศาสตราจารย และอาจารย 2 ป ตำแหนงศาสตราจารยและรองศาสตราจารย 4 ป มการประเมนผลงานเพอตอสญญามคมอวชาการสำหรบอาจารยทชดเจนและประเมนตามนน อตราคาจางสงกวาอตราราชการทวไป จดเดนคอ อาจารยทำการวจย สถาบนสงเสรมงานวจย

กรณศกษา : การเพมเงนพเศษแกคณาจารย สถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย

สถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย มการสรางแรงจงใจดานคาตอบแทนทนอกเหนอจากเงนเดอนประจำของอาจารย โดยทางสถาบน


ไดมการกำหนดวงเงนเปนรอยละเพมจากเงนเดอนปจจบนในกรณทอาจารยมผลงานททำใหสถาบนมความกาวหนาทางวชาการมภาพลกษณทด

กรณศกษา : การบรหารงานบคลากรแบบพหระบบมหาวทยาลยมหดล

มหาวทยาลยมหดลมระบบการบรหารงานบคคลหลายระบบอาท ระบบการจางพนกงานจากเงนรายได เชน การจางแพทยผเช ยวชาญ ซงจะมเงนเดอนสง ระบบพนกงานจากเงนอดหนน(การบรหารหนวยงานในกำกบ) ใชมาประมาณ 1 ป 8 เดอน ระบบลกจางเงนรายได เปนตน

การปรบเปลยนบคลากรเพอเขาสการบรหารมหาวทยาลยในกำกบนน ใชวธการลดจำนวนคนและเกลยคน โดยคำนงถงคณภาพของงานเปนเกณฑสำคญ

กรณศกษา : การพฒนาคณาจารยของสถาบนบณฑตบรหารธรกจศศนทร และมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

สถาบนบณฑตบรหารธรกจศศนทรจะแสวงหาคนไทยในตางแดนทมความสามารถและประสบการณตรง โดยเฉพาะผทเปนอาจารยในมหาวทยาลยทมชอเสยง กลบมาเปนอาจารยประจำ หรออาจารยพเศษ หรอเปนวทยากร แลกเปลยนความคดเหนและประสบการณแกบคลากรขององคกร อาจารยผสอนจะถกประเมนโดยนกศกษาเปนระยะ และโดยคณะกรรมการบรหารของสถาบนดวย


มหาวทยาลยเกษตรศาสตรมการลงทนทางดานทนการศกษาสำหรบอาจารยเปนจำนวนมาก และคาดวาในระยะ 3 – 4 ปขางหนาจะมระดบปรญญาเอกกลบมา 200 คน ในจำนวนทน 320 ทน

กรณศกษา : กลยทธการบรหารงานบคคลของมหาวทยาลยธรกจบณฑตย

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย เปนสถาบนอดมศกษาเอกชนเรมดำเนนการในป พ.ศ. 2511 มสถานภาพเปนวทยาลย ตอมาในป พ.ศ.2527 ไดรบการเปลยนสถานภาพเปนมหาวทยาลย ปการศกษา 2545มจำนวนนกศกษา 18,000 คน เปนนกศกษาสาขาวชาระดบปรญญาตร23 สาขาวชา และปรญญาโท 5 สาขาวชา มหาวทยาลยไดมการปรบรปแบบการบรหารงานบคคลใหมประสทธภาพยงขน โดยใชกลยทธตอไปน

คณภาพของคณาจารยและบคลากร

! ใชระบบการประเมนผลการปฏบตงาน แบงเปนกลม ไดแก A-Fกลม F ตองถกคดออก

! มการลงทนพฒนาบคลากรอยางสง

! คดเลอกคณาจารยทมคณภาพจากภายนอกเพมขน

! เพมปรญญาเอกจาก45 เปน 70 และเปน 150ใน 5 ป

! เพมจำนวนอาจารยใหมอก 100 คน

! เพมจำนวนบคลากรวจย จาก 10 คน เปน30 คน

! ตงกองทนคงยอด

หวขอ กลยทธ เปาหมาย


สวสดการบคลากร

! เลกจางบคลากรสวนหนงทไมเปนไปตามเกณฑ

! ใหบคลากรเกาและใหมทำงานรวมกน

! เพมเงนเดอนและสวสดการ

! จดสรรทนการศกษาตอตางประเทศ

เงนตนสำหรบงานวจย

! จายเงนพเศษปละ2 ครง

! ทนปรญญาเอก 40 ทน

หวขอ กลยทธ เปาหมาย

จากกรณศกษาขนตนสามารถสรปประเดนทพบไดดงน1. ดานการบรหารจดการทวไป มหาวทยาลยมอสระในการ

กำหนดพนธกจ และการบรหารจดการตามพระราชบญญตของสถาบนนวตกรรมการบรหาร หรอการเปลยนแปลงใหม ๆ ทมเหมอนกนคอ การนำระบบประกนคณภาพมาใชในสถาบน การสนองรบตอการเปลยนแปลงยงไมเปนวฒนธรรมขององคกร มการจดทำแผนกลยทธการประเมนสถาบนโดยเปรยบเทยบกบสถาบนในประเทศและตางประเทศ เชน มหาวทยาลยเชยงใหม มการนำวธการทางธรกจมาใชเชน การกำหนดเกณฑเปรยบเทยบ และมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร ไดมการเขารวมการแขงขนในการจดอนดบสถาบน

2. ดานการบรหารวชาการ มหาวทยาลยใหอสระกบคณะและภาควชาแตมบางสถาบนทการบรหารงานวชาการถกกำหนดจากนโยบายสวนกลาง เชน การเปดหลกสตรใหมจะตองผานเกณฑ 2 ขอ


ใน 3 ขอ คอ การสรางความเปนเลศ การสนองตอบตอความตองการพฒนาของภมภาค และการสนองตอบตอความตองการของผเรยนขณะทอกสถาบนไดกำหนดเกณฑการเปดโปรแกรมใหมโดยคำนงถงจดคมทน ตองมการศกษาความเปนไปได ซงแตเดมการเปดโปรแกรมใหมจะพจารณาดานวชาการเพยงดานเดยว ไมไดพจารณาถงความตองการของตลาด หรอการลงทน นอกจากนนวตกรรมดานการเปดหลกสตรสหวทยาการทเปนทนยมมากในตางประเทศสำหรบมหาวทยาลยในเมองไทยอยในระยะเรมตน การศกษาตอเนองเพอการศกษาตลอดชวตยงอยในวงจำกด ความรวมมอในรปของเครอขายระหวางสถาบนกบระดบโรงเรยน และสถาบนอดมศกษาอนๆ ในเขตพนทเรมมการดำเนนการกนบาง และคงจะเปนแนวโนมทสถาบนตางๆ จะไดใชระบบเครอขายเปนกลยทธในการสรางความเขมแขงทางวชาการและการสรางโอกาสทางการศกษาตอไป

การใชเทคโนโลยสารสนเทศไดเขามามบทบาทมากในการพฒนาการเรยนการสอนและการบรหาร ทำใหเกดชองทางการใหบรการการสอนทหลากหลายขน

ทางดานการรกษาคณภาพมาตรฐานของหลกสตร มบางสถาบนทยดหลกคณสมบตของผเขาศกษาอยางเขมงวดวาจะไมมการยดหยนในเรองการคดเลอกผเรยน เพราะถอวาตวปอนเขามความสำคญตอกระบวนการผลตบณฑตคณภาพ แตสถาบนจะหารายไดเพมจากการจดฝกอบรมระยะสน การใหอาจารยเปนทปรกษากบหนวยงานภายนอก เปนตน มการประเมนหลกสตรทกป ขณะทสถาบนทเปนเครอขายขององคกรศาสนา จะมคณะกรรมการระดบนานาชาตเปน


กลไกในการควบคมมาตรฐานหลกสตร การเรยนการสอน การรบรองมาตรฐานการศกษา นกศกษามโอกาสโอนยายหนวยกตระหวางสถาบนทอยในระบบเครอขายในประเทศตาง ๆ ได

สถาบนทสนบสนนโดยองคกรศาสนาจะเนนเร องคณภาพคณธรรม และจรยธรรม ควบคกนไป เพอสรางคนทสมบรณ

ความกาวหนาทางเทคโนโลยสารสนเทศเขามามบทบาทกบการสรางทางเลอกใหแกสถาบน และการเพมประสทธภาพของการบรหารจดการ มการเปดดำเนนการ IT campus แตยงมขอจำกดโดยเฉพาะการฝกปฏบตการยงตองใชหองปฏบตการปกต การลงทน ITcampus ยงตองใชงบประมาณสง

3. ดานการบรหารงานวจย พบวานวตกรรมดานการวจยนนมหนวยงานระดบสถาบนเปนกลไกประสานงานการวจยของสถาบน เชนมหนวยงานทดแลเรองการจดทะเบยนทรพยสนทางปญญา เปนตนการวจยยงเนนความเปนเลศเฉพาะทางมากกวาการใชองคความรจากสหวทยาการ นวตกรรมดานการรวมมอทางการวจยระหวางสถาบนมบาง แตสวนใหญยงไมไดใชทรพยากรรวมกน เชน การแบงปนหองปฏบตการ เพอใหเกดความคมคากบการลงทน

4. ดานการบรหารการเงนและงบประมาณ พบวามหาวทยาลยมนวตกรรมดานนโยบายทมงเนนใหหนวยงานตางๆ เปนCost Center และใชการบรหารการเงนและงบประมาณแบบ ActivityBased มการนำวธการคดตนทนดำเนนงาน และมการนำระบบการประเมนสมฤทธผลของโครงการมาใช สถาบนอดมศกษาของรฐมการสรางหลกสตรทชวยตนเอง โดยไมใชงบประมาณของรฐบาล


กลยทธนใชกนอยางแพรหลาย และเปนแหลงรายไดใหกบสถาบนไดมากเปนทแนนอนวาการลดลงของงบประมาณอดหนนจากรฐ

ทำใหมหาวทยาลยตองแสวงหารายไดจากทางอน รปแบบทใชกนในมหาวทยาลยของรฐ คอ การเปดคณะ / หนวยงานใหมในสงกดมหาวทยาลย และบรหารจดการแบบหารายไดชวยตนเองแบบสถาบนอดมศกษาเอกชน หรอเปดหลกสตรโครงการภาคสมทบ / พเศษทำใหมหาวทยาลยของรฐมการบรหารจดการสองระบบ คอ หนวยงานทไดรบงบประมาณอดหนนจากรฐ และหนวยงานทไดรบการอนมตใหเปดดำเนนการจากสภามหาวทยาลย ดำเนนการดวยเงนชวยเหลอจากมหาว ทยาล ยส วนหน งสำหร บการเร มโครงการระยะตนมหาวทยาลยมเงนกองทนคงยอดเงนตนทใชดอกผลตามวตถประสงคของกองทน

5. ดานการบรหารทรพยากรมนษย นวตกรรมดานการบรหารทรพยากรมนษยมการเปลยนแปลงในเรองของตำแหนงการทำงานทปรบเปลยนจากขาราชการ เปนพนกงานของมหาวทยาลย การคดเลอกการสรรหามการใชทงการสรรหาจากภายในและภายนอก แตทมลกษณะเดนและเปนแนวโนมเหมอนกนทกสถาบนคอ มระบบการประเมนผลการปฏบตงานในเชงผลตภาพ ซงสถาบนจะไดใชเปนขอมลเพอการพฒนาและการประเมนผลความดความชอบ บางสถาบนมการสรางแรงจงใจดานคาตอบแทนทนอกเหนอจากเงนเดอนประจำของอาจารย คอ มการกำหนดวงเงนเปนรอยละเพมจากเงนเดอนปจจบนในกรณทอาจารยมผลงานททำใหสถาบนมความกาวหนาทางวชาการมภาพลกษณท ด ท งน การบรหารงานดานทรพยากรมนษยน


แนวคดใหม ๆ ยงมขอจำกด เพราะตำแหนงงาน ระบบการบรหารทรพยากรมนษย มความเกยวของกบการบรหารงานทวไปและการบรหารการเงนและงบประมาณ ทำใหเปนอปสรรคตอการเปลยนแปลง

อภปรายผล

สถาบนอดมศกษาของไทยมความตนตวตอการเปลยนแปลงกอใหเกดนวตกรรมดานการบรหารงานภายในอยางมากในชวงระยะเวลา2-3 ปทผานมา การวจยครงนมประเดนทอภปรายผลและแสดงขอคดเหนดงตอไปน

1. ดานการบรหารงานจดการทวไป จากการศกษาพบวาแรงขบเคลอนของการเปลยนแปลงสวนใหญของดานนมาจากการปฏรปการศกษาและนโยบายของรฐบาลทจะตองใหมหาวทยาลยมอสระในดานการบรหารงานตาง ๆ และสามารถพงตนเองได พบวา นวตกรรมการบรหารทเปนเชงรกภายในสถาบนทเปนความคดของผบรหารทตองการเปลยนแปลงเอง มมหาวทยาลยเพยงบางสวนเทานน ดงนนนวตกรรมทางการบรหารงานทเกดจากแรงขบเคลอนทแตกตางกนยอมสงผลตอการปรบระบบการบรหารทตางกนปจจยทควรคำนงถงเพมเตมอกประการคอ คณลกษณะเฉพาะของสถาบนเชน ปรชญาของสถาบน รปแบบการบรหารของผบรหาร ความมเอกลกษณเฉพาะตวของสถาบน ระยะเวลาของสถาบนทเปดดำเนนการ แตท งน ม 2ประเดนทพบวา มนวตกรรมทคลายคลงกนคอ หนง การปรบเปลยนโครงสรางองคกร การเกดหนวยงานใหม ๆ และสอง การปรบระบบการบรหารงานภายในสกระบวนการประกนคณภาพและการประเมน


คณภาพจากภายนอก ผลจากการมนวตกรรมดงกลาวทำใหสถาบนอดมศกษาไทยโดยเฉพาะสถาบนอดมศกษาของรฐบาลตองสำรวจตรวจสอบตนเองทงระบบ นบตงแตปรชญาของสถาบน วสยทศนพนธกจ โครงสรางการแบงสวนการบรหาร การประเมนการสอนและการปฏบตงานของบคลากร การจดทำคมอการบรหารในสวนตางๆของมหาวทยาลย การสอสารในองคกร ผลจากการทบทวนตนเองจากจดเรมตนนทำใหสถาบนทราบและมขอมลเกยวกบจดแขง จดออนของตนเอง ไดเหนสภาพแวดลอมทเปลยนแปลง พบโอกาส หรออปสรรค โดยเฉพาะปญหาทสถาบนอดมศกษาตองเผชญคอ การเปลยนแปลงการบรหารงานทจะตองมการไดรบการประเมนภายนอกการทำงานทเนนผลการปฏบตงาน (Output Outcome) และการบรหารจดการเรองการเงนและงบประมาณ

2 . การบรหารงานวชาการ มหาวทยาลยสวนใหญมภารกจหลกดานเนนการสอน แตทงนยงพบวานวตกรรมดานงานวชาการนนหลายสถาบนไดนำแนวคดดานธรกจมาใชอยางแพรหลาย การจดหลกสตรการสอนเนนสนองความตองการของตลาดแรงงาน แตทงนมแงคดวา การใชแนวคดทางดานบรหารธรกจมาใชในการบรหารงานวชาการของสถาบนอดมศกษาเชนเดยวกบการบรหารงานในตางประเทศทนททนใดนน อาจสรางผลกระทบตอภาพลกษณทางวชาการของสถาบน เพราะแนวคดในการกอตงมหาวทยาลยของรฐในประเทศไทยสวนใหญเปนบรการทไดรบการสนบสนนงบประมาณจากรฐบาลเพอสรางคนคณภาพใหกบสงคมไทย ดงน น การสรางนวตกรรมทางวชาการใด ๆ กตามสถาบนควรเนนการสรางองคความร ทงความร


วชาการบรสทธและความรทนำไปประยกตใชเพอสรางมลคาเพมไดในขอบเขตของการเปนผใหบรการแกสงคม

3. การบรหารงานวจย การบรหารงานวจยนมสวนเกยวของในระบบการบรหารมหาวทยาลยหลายสวนเชน นโยบาย กลยทธงบประมาณ ความพรอมของบคลากร วสยทศนของมหาวทยาลยความชดเจนของการพจารณาภาระงาน และลขสทธ ทางปญญาทจะชวยสงเสรมและสรางขวญกำลงใจตอการสรางงานวจยคณภาพ

4. การบรหารการเงนและงบประมาณ ทมาของรายไดของสถาบนอดมศกษาของรฐจะมาจากสองทางคอจากทางรฐบาล และจากแหลงรายไดอนทมหาวทยาลยแสวงหาเอง ดงนน นวตกรรมดานการหารายไดนเปนกลยทธทอาจสรางทงโอกาสและวกฤตใหสถาบน สถาบนจงตองระมดระวงในดานรปแบบและวธการหารายไดทสอดคลองกบปณธาน ปรชญา วฒนธรรมองคกรของสถาบน และมองถงชอเสยงและภาพลกษณของสถาบนในระยะยาว ทงน นวตกรรมดานการหารายไดและการบรหารงบประมาณ ควรอยบนพนฐานของคณภาพการศกษารวมถงการสรางองคความรใหม หรอการถายทอดเทคโนโลยใหกบธรกจ ชมชน อาท การจดสทธบตรหรอการขายสทธบตร การเปดอบรมการเรยนรทมใชหลกสตรปรญญา การจดสรรทรพยสนดานทดนใหเกดการใชงานใหเตมประสทธภาพเปนทางเลอกทอาจสรางรายไดทยงยน

5. การบรหารงานทรพยากรมนษย มหาวทยาลยตองใหความสำคญกบทรพยากรมนษยทกระดบ ทกหนาทในมหาวทยาลย นบตงแตกรรมการสภามหาวทยาลย อธการบด คณบด หวหนาหนวยงานสนบสนนวชาการตางๆ เปนตน แตละสถาบนจะกาวหนาเทาใด


หรอแขงขนกบสถาบนอนไดมากนอยเพยงใดขนอยกบคณภาพของบคลากร ดงนนการรบเขา การรกษา หรอแสวงหาบคลากรทมคณภาพประสทธภาพอยเสมอจงเปนปจจยแหงความสำเรจตอการดำเนนงานของสถาบน และสรางการประเมนใหเปนวฒนธรรมขององคกร

เปนทนาสงเกตวาองคกรมหาวทยาลยมบคลากร 2 ประเภท คอประเภทอาจารย และเจาหนาทหนวยงานสนบสนนวชาการ บคลากรทง2 ประเภทจะตองไดรบการพฒนาอยางตอเนอง และมหาวทยาลยมหนาทสรางคนคณภาพ ความเอออาทรของครตอศษยยงคงมความสำคญ ถาการสรางบรรยากาศเปนแบบธรกจหมด คอ การแลกเปลยนบรการเชงพาณชย คณธรรมทสำคญของวชาชพจะหายไปในทสด

6. รปแบบการบรหารจดการ แบบ Learning Organization,Corporate, Enterprise อาจมความเหมาะสมกบองคกรไมเหมอนกนมหาวทยาลยเอกชนทเปนกรณศกษา อาจจะมแนวโนมการบรหารแบบcorporate หรอ enterprise รวมทงสถาบนเฉพาะทาง เชน สถาบนบรหารธรกจบณฑตศศนทร สถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร หรอเอไอท กรบแนวคดมาจากการบรหารธรกจเชนเดยวกน

สำหรบสถาบนในสงกดของรฐ คงตองอาศยภาวะผนำของผบรหารองคกรทจะกลานำการเปลยนแปลงไปสองคกรทมประสทธภาพและคณภาพของคนในองคกรคอตวแปรสำคญในการทสถาบนจะกาวไปสการบรหารแบบใหมตามวธการขององคกรธรกจ ถาคนในองคกรไมมวสยทศนรวมกน กระบวนการเปลยนแปลงจะเปนไปไดยากลำบาก

7. การนำวธการควบคมตนทนการดำเนนการมาใชประเมนกจกรรมทางการศกษาทกอยางอาจมขอจำกด และทำลายบางสาขา


วชาทมความสำคญ แตอาจไมทำรายไดใหกบมหาวทยาลย ไดแกสาขาวชา ทางดานวทยาศาสตร และมนษยศาสตร เชน คณตศาสตรฟสกส เคม ปรชญา ประวตศาสตร เปนตน สาขาวชาเหลานตองการผเรยนทมสตปญญาด มหาวทยาลยจงตองหาวธการทจะสนบสนนสาขาวชาเหลานใหดำเนนตอไปได4. ปญหา อปสรรคตอการเปลยนแปลง

ผลจากการศกษานวตกรรมการบรหารอดมศกษาไทยนนสถาบนตาง ๆ มการพฒนารปแบบการจดการภายในทแตกตางและมลกษณะเฉพาะ แตมปญหาและอปสรรคบางประการททำใหสถาบนตองเผชญ อาจเนองจากรปแบบการบรหารจดการทถกกำหนดโดยกฎระเบยบทตางกน จงขอจำแนกการวเคราะหออกเปน 2 กลม คอสถาบนอดมศกษาของรฐ และสถาบนอดมศกษาเอกชน สรปไดดงน

ก. สถาบนอดมศกษาของรฐ

ปญหาตางๆ ของสถาบนอดมศกษาของรฐท งท เปนมหาวทยาลยในสงกด และมหาวทยาลยในกำกบ จำแนกตามดานทศกษา มประเดนปญหาทพบไดดงน


การบรหารงานการเงน1. แหลงท มาของเง นทนจากงบประมาณของรฐลดลง

ในขณะทคาใชจายคงทหรอมแนวโนมมากขน เปนขอจำกดในการใชเงนลงทนเพอพฒนาสถาบน หรอคณะวชาทตนทนสงในการดำเนนการโดยเฉพาะดานสายวทยาศาสตร

2. บคลากรยงขาดความร ความชำนาญ ในการปรบแนวคดและวธการทำงานสการบรหารงบประมาณ และการจดทำระบบการเงนการบญชแบบ unit cost

การบรหารงานบคคล1. กฎ ระเบยบเกยวกบพนกงานยงไมชดเจน แนวคดใหม ๆ

ยงมขอจำกด เพราะตำแหนงงาน ระบบการบรหารทรพยากรมนษยมความเกยวของกบการบรหารงานทวไป และการบรหารการเงนและงบประมาณ ทำใหเปนอปสรรคตอการเปลยนแปลง

2. อตราคาตอบแทน เงนเดอน คาจาง หรอสวนทมใชเงนเดอน อาจไมสะทอนคาครองชพ หรอสรางแรงจงใจทพอเพยงตอการรกษา หรอไดคนดมาไวในมหาวทยาลย

การบรหารจดการทวไป1. โครงสรางการบรหารงาน หากเปนสถาบนทเพงเปดใหม

มหาวทยาลยสามารถปรบเปลยนหรอจดวางระบบบรหาร โครงสรางองคกรและกตกาตาง ๆ ไดงาย แตสำหรบสถาบนเกาแก มอายยาวนานจะมเงอนไขตน (initial conditions) และขดจำกด (boundaryconditions) มาก


2. การประสานงานระหวางมหาวทยาลยกบหนวยงานภายนอกทเกยวของมความไมชดเจน เชน กฎระเบยบของราชการมความจำกดตายตว ไมยดหยนตอความตองการทเปลยนแปลงของมหาวทยาลย

ทศนคตและความเขาใจของบคลากร ขาราชการในหนวยงานทเกยวของภายนอกมหาวทยาลยยงยดตด อางองกฎ ระเบยบเกาท งน การปรบเปล ยนรปแบบการบรหารงานใหมๆ ตองเก ยวของกบกจกรรมใหม แตความเขาใจของผ ปฏบตตอรปแบบการบรหารใหมอาจไมชดเจน ไมแนใจ เพราะยดตดอางองกบพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พระราชบญญตวธการงบประมาณ ประมวลรษฎากร กองทนสำรองเลยงชพ การขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ เปนตน เหลานทำใหการบรหารงานทงดานบคลากร งบประมาณ ชะงก ลาชา

3. การบรหารจดการยงมไดม งท ผ รบบรการ เชน นสตนกศกษา เปนสำคญ

4. นโยบายการใชเครองมอปฏบตการรวมกน ในทางปฏบตยงมปญหา เนองจากตารางเวลาไมเหมาะสมดวยกนทง 2 ฝาย และตองเสยคาบรการพเศษใหกบหนวยงานทไปขอใหบรการ

5. การพยายามใหทกคนจบปรญญาตร มผลกระทบตอศาสตรของวชาการ หลกสตรตอเนองไมไดผลเตมทเพราะขาดกลยทธสรางความพรอมแกผเรยน


ดานการบรหารงานวชาการปญหาทพบในดานนจะมมากในดานของการวจย พบวา1. จำนวนงบประมาณอาจมจำกดหรออาจไมตอเนอง เชน

อาจมเฉพาะกจ โครงการ หรอปงบประมาณ2. ขาดความพรอมและความเตมใจของบคลากรทกฝายทง

ดานอาจารยและผสนบสนน เชน ผชวยนกวจยมไมมากนกในแตละสถาบน และแตละกลมอาจมความสนใจทแตกตางกน

3. ผลการวจยสนองความตองการสวนบคคลมากกวามองถงการนำผลการวจยไปใชในเชงพาณชย

4. ขาดแคลนผลการวจยในเชงสหวทยาการ5. การสอสารของนกวชาการระหวางสถาบนหรอนกวชาการ

กบชมชน มขอจำกดดานระยะเวลาในการสอสาร รปแบบการสอสาร6. วฒนธรรมการทำงานรวมกน แตละสถาบนตองปรบตว

และมการเรยนรซงกนและกน โดยเฉพาะการทำงานในระบบเครอขาย7. ความสามารถของบ คลากรในการใช เทคโนโลย

คอมพวเตอรและสารสนเทศยงอยในวงจำกด ทำใหไมไดใชประโยชนเตมท

ข. สถาบนอดมศกษาเอกชนจากการศกษาพบวานวตกรรมดานการบรหารจดการใน

สถาบนอดมศกษาเอกชนในดานการจดการทวไป การบรหารบคลากรนนมความคลองตวในการดำเนนการ มการนำแนวคดดานการบรหารธรกจมาประยกตใชแตตน ทำใหไมพบปญหาเรองความมอสระในการบรหารจดการ เชน สถาบนอดมศกษาของรฐ


ปญหาทพบในดานการบรหารการเงน การบรหารวชาการและปจจยภายนอกมดงน

1. การบรหารการเงน เนองจากตองพงรายไดหลกจากคาหนวยกตของผเรยน ทำใหการใชเงนในดานตาง ๆ คำนงถงความคมทนเปนกรอบแนวคด เปนขอจำกดสำหรบการพฒนาสรางสรรคสวนทเปนบรการสงคม หรอสาธารณชน รวมทงการสนบสนนการวจย

2. การบรหารวชาการ ดานการวจยทเปนโครงการทมผลตอการแกปญหาของธรกจและสงคมมนอย ขอจำกดนมาจากงบประมาณเวลาของผทำวจย ความสนใจของคณาจารย และความสามารถในการแขงขนหาทนวจยจากภายนอก

3. กฎ ระเบยบ ขนตอนจากหนวยงานภาครฐในการควบคมทเขมงวดและใชระยะเวลานานในการพจารณาอนมต เปนอปสรรคตอการพฒนาหลกสตร หรอการจดการเรยนการสอนแบบใหม ๆ

4. นโยบายการกระจายโอกาสทางการศกษา และการมงเนนอดหนนดานการจดการเรยนการสอนของสถาบนอดมศกษาของรฐทำใหเกดความไมเสมอภาคในการแขงขน แผนการจดการอดมศกษาของชาตไมชดเจนในการกำหนดบทบาทสถาบนแตละประเภทวาควรมบทบาทเชนใด เพอเปนภาพรวมทสมบรณของการอดมศกษาไทย


บทท

ขอเสนอแนะเชงนโยบายและยทธศาสตร

5

นวตกรรมการบรหารเปนสงจำเปนสำหรบทกองคกร โดยเฉพาะเมอปจจยภายนอกทมผลกระทบตอการบรหารสถาบนไดเปลยนแปลงอยางรวดเรว การเกดนวตกรรมและการแพรกระจายแนวคดใหมแนวปฏบตใหม เปนเรองทตองอาศยปจจยหลายดาน มหาวทยาลยในประเทศไทยแตละแหงตางมความเปล ยนแปลงในดานตาง ๆทกลาวมา 5 ดาน มากนอยแตกตางกน การสงเสรมใหเกดนวตกรรมทเปนประโยชนตอมหาวทยาลยไทย ตองอาศยแรงขบเคลอนจากภาครฐสภาพแวดลอมดานการแขงขน และแรงขบเคลอนจากผบรหารหรอบคลากรภายในมหาวทยาลยประกอบกน

ศกยภาพความเขมแขงทางวชาการของสถาบนอดมศกษาเปนปจจยสำคญในการพฒนาประเทศในดานตาง ๆ ทงเศรษฐกจ สงคมการเมอง และวฒนธรรม รวมทงความสามารถในการแขงขนกบนานาชาต รฐบาลจงตองเลอกรปแบบความสมพนธระหวางรฐกบสถาบนอดมศกษาทเหมาะสม เพอกระตนใหเกดความคดรเรมสงใหมทกาวหนาทางวชาการ มคณภาพและประสทธภาพ


คณภาพของสถาบนอดมศกษาคอหวใจของการพฒนาตามการสรปของยเนสโกม 5 ประการไดแก

1. คณภาพของบคลากร2. คณภาพของหลกสตร3. คณภาพของผเรยน4. คณภาพของโครงสรางพนฐาน5. คณภาพของการจดการสถาบนอดมศกษาในประเทศไทยแบงไดเปนหลายประเภท

ท งมหาวทยาลยท เนนการวจย มหาวทยาลยท เนนการสอนมหาวทยาลยในเมอง มหาวทยาลยในภมภาค มหาวทยาลย/สถาบนอดมศกษาของรฐ สถาบนอดมศกษาเอกชน เปนตน ความหลากหลายของสถาบนอดมศกษาทเกดขน จำเปนตองกำหนดความมเอกภาพของการอดมศกษาระดบประเทศ เพอความสมดลและสมบรณของภาพรวมอดมศกษา สนองตอบนโยบาย คณภาพ ประสทธภาพ และความเสมอภาคโอกาสทางการศกษา

จากการศกษากรณศกษาการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาไทย มขอเสนอแนะเปน 2 สวน คอ ระดบความสมพนธระหวางสถาบนอดมศกษากบหนวยงานตนสงกด นโยบายแหงรฐ และการบรหารจดการระดบสถาบน


สวนท 1 ความสมพนธระหวางสถาบนตนสงกดภายนอกกบสถาบนอดมศกษา มยทธศาสตรการเปลยนแปลงดงน

ทมา : คณะผวจย ,25461. ยทธศาสตรการเปลยนบทบาทจากการควบคม(Control)

มาเปนการตดตาม กำกบดแล (Monitoring and Supervision)ของหนวยงานแหงรฐและองคกรอสระ

จากการศกษารปแบบความสมพนธระหวางหนวยงานแหงรฐทมความเกยวของกบสถาบนอดมศกษาปรากฏวาม 2 รปแบบ คอการกำกบดแล และการควบคม ปจจบนแนวโนมการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหมในตางประเทศไดใหอสระแกสถาบนอดมศกษา

! สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา

! สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

! สำนกงบประมาณ! สำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา

! สถาบนระหวางประเทศเพอการคาและการพฒนา

! กฎหมายอน ๆ

! กำกบดแล! สอสารสองทาง! มงความมเอกภาพเชงนโยบาย

o คณภาพo ประสทธภาพo ความเสมอภาค

! แผนระยะยาว ระยะสนชดเจนองฐานขอมลอดมศกษาระดบชาตทถกตอง เปนปจจบนเชอถอได

สถาบนอดมศกษาของรฐ! มหาวทยาลยทเนนการวจย! มหาวทยาลนทเนนการสอน! สถาบนเชยวชาญเฉพาะทาง! วทยาลยชมชนสถาบนอดมศกษาเอกชน

! สถาบนอดมศกษาสมบรณแบบ

! สถาบนอดมศกษาทเนนบางกลมสาขา เชนสงคมศาสตรวทยาศาสตรเทคโนโลยมนษยศาสตร

สถาบนอดมศกษา

หนวยงานภาครฐ


!

!!


ในการบรหารจดการตนเองโดยคำนงถงคณภาพ ประสทธภาพ และความเสมอภาคโอกาสทางการศกษา เชน ประเทศสหรฐอเมรกาออสเตรเลย องกฤษ มาเลเซย และมองโกเลย

การควบคมเปนอปสรรคตอนวตกรรมการบรหารท ทำใหสถาบนไมมความคลองตว จงควรดำเนนการดงน

1.1 ทบทวนกฎระเบยบแนวปฏบตตางๆ ท ใชในการควบคมสถาบนอดมศกษาทางดานการบรหารจดการ วชาการ การเงนบคลากร ใหเออตอการเปลยนแปลงการบรหารจดการแนวใหม

1.2 กำหนดเกณฑมาตรฐานอดมศกษาขนตำในเร องตางๆ เชน หลกสตร เกณฑการเทยบโอน เกณฑการประเมนสถาบนเพอเปนแนวทางใหสถาบนแตละแหงไดใชเปนคมอการบรหาร

1.3 มกลไกในการประสานงานระหวางสถาบนอดมศกษากบหนวยงานตนสงกด และการสงเสรมสถาบนอดมศกษาใหดำเนนการอยางมคณภาพ

1.4 ความกาวหนาของเทคโนโลยสอสารและสารสนเทศและความตองการการเรยนรตลอดชวต จะทำใหมสถาบนอดมศกษาเกดขนอยางหลากหลายทงในระบบและนอกระบบ ทงสถาบนทมไดมงหวงกำไร และสถาบนทมงหวงกำไร จงควรมการเผยแพรคมอเกณฑสถาบนอดมศกษาคณภาพใหผท เก ยวของ เชน นกเรยนผปกครอง ประชาชนทวไป ไดทราบทวกน

1.5 กำหนดรปแบบและประเภทของการรายงานผลการดำเนนงานประจำปทจำเปน โดยเฉพาะสถาบนทไดรบงบประมาณจากรฐบาล สามารถตรวจสอบการดำเนนการได


1.6 กำหนดใหสถาบนตองมการวางแผนทงระยะยาวระยะสน และแผนปฏบตการ เพอเปนเครองมอในการบรหาร และการตรวจสอบคณภาพ และประสทธภาพ

2. ยทธศาสตรการสรางความเขาใจเพอใหเกดความรวมมอโดยการกำหนดใหมกลไกประสานงานกจการสถาบนอดมศกษาทมผแทนจากสถาบนอดมศกษาทงของรฐและเอกชนประชมรวมกนเพอใหหนวยงานตนสงกดไดใหขอมลทเปนปจจบน การเปลยนแปลงนโยบายของรฐบาลทมผลตอการบรหารของสถาบนอดมศกษา รบฟงปญหาทเกดจากนโยบายของรฐจากหนวยปฏบต ทงนเพอใหเกดการสอสารสองทาง และเปดรบฟงปญหาจากผปกครอง นสตนกศกษาผจางงาน และผทมสวนเกยวของกบการดำเนนการของสถาบนอดมศกษา นำปญหาทรวบรวมไดแจงใหสถาบนอดมศกษาทเกยวของทราบจะไดมการปรบปรงการดำเนนงานตอไป

3. ยทธศาสตรการสรางความมเอกภาพเชงนโยบายในเรองคณภาพ ประสทธภาพ และความเสมอภาค

3.1 มาตรการการกำกบดแลคณภาพของสถาบน ใหเปนหนาทของสภาสถาบน และกลไกภายใน เชน การเปดหลกสตรใหมการวดและประเมนผล คณภาพของอาจารย ฯ ใชระบบการตดตามผลการดำเนนงานของสำนกงานรบรองมาตรฐานและประกนคณภาพการศกษาเปนกลไก และเปนขอมลปอนกลบเขาสระบบการปรบปรงคณภาพ

3.2 กำหนดกลมสถาบนอดมศกษาทมความหลากหลายทงพนธกจ คณภาพของผเรยน คณภาพของนกวจย คณภาพการสอนใหเปนระบบทผเรยนสามารถเลอกไดตามความสามารถทางสตปญญา


ความสามารถทางเศรษฐกจ เปาหมายของการศกษา การรกษาความเปนเลศและเปนผนำทางวชาการและการวจย จงควรกำหนดกลมสถาบนประเภทตาง ๆ ใหเหมาะสม ดงน

1. สถาบนทมงความเปนเลศทางดานวชาการและวจยและเปนผนำบกเบกวทยาการใหม ๆ

2. สถาบนทมงความเชยวชาญทางดานการสอนสาขาวชาตาง ๆ


! ขยายหลกสตรระดบปรญญาโท และปรญญาเอก

! จดตงศนยความเปนเลศเฉพาะทางตามกลมสาขาวชาทมความพรอมและสหวทยาการ

! ผลตนกวจยรนใหมในสาขาวชาตาง ๆตามความตองการของประเทศ

! มความรวมมอกบภาครฐ อตสาหกรรมธรกจ

! มความรวมมอในเครอขายนานาชาต! เปนแหลงวทยาการของชาต! ผเรยนทมศกยภาพทางวชาการสง! สรางและพฒนาวธการสอนทมประสทธภาพในสถาบนและนอกสถาบน การนำเสนอบทเรยนผานเครอขายอนเตอรเนต หองเรยนเสมอน

! สรางความรวมมอกบภาคอตสาหกรรมธรกจเอกชน เพอใหผเรยนไดมโอกาสฝกงาน และเรยนรจากการทำงานในความเปนจรง

พนธกจ


3. สถาบนอดมศกษาทองถนเชน วทยาลยชมชน


! คดคนวธการวดและประเมนผลผเรยนในรปแบบตาง ๆ เพอพฒนาศกยภาพนกศกษาทงดานความรทกษะและคณภาพ

! พฒนารปแบบการวจยในชนเรยนเพอพฒนากระบวนการเรยนรของผเรยนใหมประสทธภาพสงสด

! ผเรยนตองการความรเพอการเรยนรหรอการประกอบอาชพ

! สนองตอบความตองการของประชาชนทองถนทมความหลากหลาย

! ไมจำกดพนฐานความรทางวชาการของผสมครเรยน

! รวมมอกบองคกรตาง ๆ ภายในทองถนในการจดการศกษา

! หลกสตรตำกวาปรญญา

พนธกจ

ไดมการกลาวถงรปแบบ 3 ระดบ ของระบบอดมศกษาของมลรฐแคลฟอรเนย ทยงคงรกษาบทบาทของความเปนเลศทางวชาการสถาบนอดมศกษาในการบกเบกความรและการสรางองคความรใหม ๆบทบาทของสถาบนอดมศกษาทใหโอกาสแกผเรยนทหลากหลายในระดบรฐระดบประเทศ และนานาชาต และสถาบนอดมศกษาทสนองตอบความตองการของทองถนทสถาบนตงอย ดวยการจดกลมสถาบน


ทประสานกน ทำใหการอดหนนทางการเงนและงบประมาณเปนไปอยางมประสทธภาพ และวดผลไดชดเจน ประชาชนสามารถเลอกสถาบนไดตามตองการ การเทยบโอนหนวยกตสามารถทำไดถาผเรยนตองการ

3.3 จดใหมคณะกรรมการจดสรรทรพยากร หรองบประมาณอดมศกษาทประกอบดวยผแทนสำนกงบประมาณ ผแทนคณะกรรมการการอดมศกษา ผแทนทประชมอธการบดแหงประเทศไทยผแทนสภาสถาบนราชภฏฯ ทำหนาทพจารณาจดสรรงบประมาณเพอการอดมศกษา แยกจากการพจารณาจดสรรงบประมาณทวไปโดยใชฐานการคดจากคาใชจายตอหว ทศทางแผนอดมศกษาของชาต แผนงานวจย เปนตน งบประมาณมงสนบสนนการศกษาวจยระดบสงในสถาบนอดมศกษา และโครงการวจยระยะยาวทมผลเชงพาณชยดวย

4. ยทธศาสตรการกำหนดแผนอดมศกษาชาตโดยการวางแผนระยะยาวและระยะสนทชดเจนจากการศกษากรณศกษาการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหมพบวานโยบายของรฐทมตอสถาบนอดมศกษาของรฐและเอกชน มผลอยางมากตอการเปลยนแปลงการบรหารจดการโดยตรง ไดแก นโยบายการออกนอกระบบราชการของสถาบนอดมศกษาของรฐ นโยบายการลดจำนวนบคลากรในมหาวทยาลย นโยบายประกนคณภาพการศกษา นโยบายความเปนสากล นโยบายการขยายโอกาสทางการศกษา ดงนน เพอการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม รฐบาลโดยหนวยงานตนสงกดตองจดทำแผนใหชดเจน เชน


4.1 หนวยงานของรฐจดทำฐานขอมลอดมศกษาในภาพรวมของประเทศใหใชเปนแหลงอางองในการจดสรรงบประมาณ ทนการศกษา ทนวจย การตรวจสอบคณภาพและความกาวหนาทางวชาการของการอดมศกษา เพ อการบรหารท มคณภาพและประสทธภาพ หลกเลยงความซำซอนการดำเนนงานระหวางสถาบน

4.2 จดทำแผนระยะยาวทเปนทศทางของการอดมศกษาของชาตทชดเจนวา รฐบาลตองการทจะใหอดมศกษามงทางใด เชนประเทศออสเตรเลยมนโยบายเรองการสรางงานวจยและความเปนสากลโดยงบประมาณองตามแผนงาน/โครงการทสอดคลองกบนโยบายของรฐบาล ประเทศมองโกเลยกำหนดวาป ค.ศ. 2003 มหาวทยาลยจะไมไดรบเงนอดหนนโดยตรงจากรฐบาล เปนตน

4.3 กำหนดใหมศนยวจยเพอความเปนเลศทสอดคลองกบแผนพฒนาประเทศ โดยใหมหาวทยาลยทมความพรอมและมความสนใจรวมกนจดกลมเปน Consortium เฉพาะเรอง และแสวงหาความรวมมอจากหนวยงานภาคธรกจและอตสาหกรรม

4.4 กำหนดบทบาทอดมศกษาเอกชนในภาพรวมของการอดมศกษาของชาตใหไดรบความเปนธรรม และสามารถแขงขนไดอยางมประสทธภาพ

4.5 จ ดให ม โครงสร างเคร อข ายโทรคมนาคมและสารสนเทศ ทเออตอทกสถาบนทงของรฐและเอกชน เหมอนกบบรการสาธารณปโภค เชน ไฟฟา นำประปา โดยใหสถาบนตาง ๆ จายคารบบรการตามปรมาณการใช


4.6 กำหนดการสร างบคลากรทางการศกษาไดแก อาจารยทมคณภาพเปนความสำคญระดบชาต สนบสนนสงเสรมใหไดผเรยนทมความสามารถทางวชาการ และศกยภาพสง เขาศกษาตอในสาขาวชาหลก เชน คณตศาสตร วทยาศาสตร ภาษา เทคโนโลยฯลฯ และเขาสอาชพคร

4.7 สงเสรมบางสาขาวชาทอาจไมมผลตอบแทนทางธรกจมากนก แตมความสำคญใหสามารถดำเนนการตอไปอยางมคณภาพ เชน สาขาปรชญา ดนตร คณตศาสตร ประวตศาสตรภมศาสตร เปนตน

4.8 มนโยบายใหสถาบนอดมศกษาจดทำแผนกลยทธและกำหนดทศทางของมหาวทยาลยใหชดเจนในอนาคต สรางจดเดนของตนเอง

ขอเสนอโครงการสงเสรมความมคณภาพ ประสทธภาพและความเสมอภาคของการอดมศกษาระดบประเทศ

1. โครงการพฒนาโครงสร างพ นฐานเคร อข ายระบบสารสนเทศ และการเชอมโยงสำหรบสถาบนอดมศกษาของไทย

2. โครงการสนบสนนความพรอมทางดานการเขาถงแหลงอางองขอมลทางวชาการของสถาบนอดมศกษาไทย

3. โครงการจดทำฐานขอมลสารสนเทศของสถาบนอดมศกษาไทย และการสรางเครอขายเชอมโยงกบสถาบน

4. โครงการสงเสรมความเปนเลศ และความเปนผนำทางดาน


วชาการ และแหลงวทยาการของชาต (Center ofExcellence)

5. โครงการพฒนาบคลากรทางดานบรหารจดการแนวใหม6. โครงการจดกลมสถาบนเพอรกษาและสงเสรมความเปนเลศ คณภาพ ประสทธภาพ และความเสมอภาค

7. โครงการแกไขกฎหมายท เปนอปสรรคตอการบรหารจดการแนวใหม

8. โครงการใหรางวลสถาบนทเปนตวอยางทดในการบรหารจดการแนวใหม การเรยนการสอน และการวจย

9. โครงการสรางองคความรและการจดการความร(Knowledge Management) โดยเฉพาะภมปญญาทองถนใหสามารถใชประโยชนในการอางอง การสานตอและพฒนาความรตอไป

สวนท 2 ยทธศาสตรการพฒนาการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม

1. การบรหารจดการทวไป1.1 สรางวฒนธรรมคณภาพ ประสทธภาพ ใหเกดขนใน

องคการอยางยงยน1.2 องคประกอบของสภาสถาบนมผ ทรงคณวฒจาก

องคกรตาง ๆ ทหลากหลาย และสามารถชวยใหแนวคดแกผบรหารสถาบนในการดำเนนการใหมประสทธภาพ การสรางความรวมมอกบ


หนวยงานภายนอก สถาบนอดมศกษาเอกชนควรมอสระในการคดเลอกผทรงคณวฒจากผมสวนเกยวของตาง ๆ กำหนดรปแบบการบรหารองคกรทเหมาะสม เชน Corporate, Enterprise, Learning Organization

1.3 ผ บร หารสงสดของสถาบนตองเปนผ ท ม ความเชยวชาญทางดานวชาการสาขาใดสาขาหนง มภาวะผนำ ทกษะการบรหารจดการองคกรสมยใหม อาจคดเลอกจากบคลากรภายในหรอภายนอกโดยผานกรรมการสรรหา มวาระในการดำรงตำแหนง

1.4 กำหนดสวนแบงการตลาดเปนรปธรรม1.5 สถาบนโดยความรวมมอจากสวนงานทเก ยวของ

วางแผนระยะยาว ระยะสน แผนปฏบตการ ซงอยบนพนฐานของความเปนจรง สามารถทำใหสำเรจได

1.6 ใชวธการบรหารเชงระบบทกำหนดวสยทศน พนธกจและภาระหนาทของหนวยงานยอยใหชดเจน มการประเมนผลงานทงของบคลากรและสถาบนทก ๆ ระยะ มการพฒนาบคลากรอยางตอเนอง มการสอสารในองคกรเกยวกบการเปลยนแปลงทมประสทธภาพดำเนนการแบบมงผลลพธ

1.7 สรางการเปลยนแปลงเปนวฒนธรรมขององคกร และมงสนองตอบผรบบรการเปนสำคญ

1.8 ประยกตใชเทคโนโลยคอมพวเตอร และสารสนเทศใหเกดประโยชนสงสดทงดานการเรยนการสอน การวจย และการบรหาร

1.9 มความรวมมอระหวางสถาบนเพอรวมใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด


1.10 ขนาดของสถาบนระบบปดไมควรมขนาดใหญจนเกนไปซงจะทำใหความสมพนธระหวางคณาจารยและนกศกษาลดลง

1.11 สรางฐานขอมลของสถาบนใหเปนปจจบน มความถกตอง

1.12 กระจายอำนาจการตดสนใจสหนวยปฏบต และจดทำตวบงชความสำเรจขององคกร ตดตามผลการปฏบตงาน โดยหนวยงานตรวจสอบภายใน

2. การบรหารวชาการ

2.1 สรางเครอขายระหวางสถาบนท จะเปดหลกสตรรวมกน หรอการถายโอนหนวยกตกนได

2.2 สรางโปรแกรมพฒนาศกยภาพนกศกษาแรกเขาใหสามารถปรบตวเขากบการเรยนการสอนระดบมหาวทยาลย

2.3 กำหนดสาขาทมความเปนเลศมความพรอมและความเขมแขง ดวยการสนบสนนทรพยากรใหสอดคลอง

2.4 สรางความหลากหลายการวด และการประเมนผลผเรยนในหลกสตรตาง ๆ ทสะทอนความกาวหนาในดานความร ทกษะและคณภาพ

2.5 ปรบบทบาทของอาจารยเปนผชแนะ และเปนพเลยงใหนกศกษา โดยนกศกษาเปนสวนสำคญในกระบวนการเรยนร

2.6 สรางทศนคตและทกษะการเรยนรตลอดชวต2.7 สรางความรวมมอกบหนวยงานภายนอก เพอเปน

แหลงฝกงาน แหลงสนบสนนทนการศกษาวจย และสถาบนคคด


2.8 ประเมนผล และตดตามผลบณฑตอยางสมำเสมอเพอรกษาคณภาพมาตรฐานการศกษา

2.9 สรางเกณฑการเทยบโอนประสบการณการทำงานการศกษา การศกษานอกระบบ การศกษาตามอธยาศย เขาสโปรแกรมการศกษาในระบบ

2.10 สรางหลกสตรทเปนสหวทยาการ และความรวมมอระหวางภาควชาใหมากขน

2.11 เนนสรางเอกลกษณของหลกสตรตามปรชญาของสถาบน

3. การบรหารงานวจย

3.1 จดตงคณะกรรมการพฒนางานวจย กำหนดวงเงนสมทบการวจยใหกบคณาจารย / หนวยงานทสามารถแสวงหาทนวจยจากภายนอกได และเปนโครงการทเปนประโยชน

3.2 สรางความรวมมอระวางสถาบนเปน Consortiumโครงการวจยขนาดใหญ และระยะยาวทมประโยชนตอการพฒนาความกาวหนาทางวชาการ และเปนความตองการของประเทศ

3.3 สรางนกวจยร นใหมจากหลกสตรบณฑตศกษาและศนยความเปนเลศทางวชาการ ใหนกศกษารวมในโครงการวจย

3.4 สรางมาตรการแรงจงใจบคลากรในการทำงานวจยเชน ใหผลงานวจยเปนองคประกอบในการประเมนผลงาน

3.5 กำหนดวงเงนสนบสนนการวจยของสถาบนเปนสดสวนกบงบประมาณดำเนนการตอป


3.6 สรางวาระการวจยของสถาบนทงระยะสน และระยะยาว เพอใหคณาจารยไดใชเปนแนวทางในการสรางโครงการวจย

3.7 จดทำฐานขอมลผลการวจยของสถาบน เพอเปนแหลงคนควาอางอง

3.8 จดตงหนวยงานประสานงานการวจย การจดสทธบตรการตดตามผลการวจย การจายคาตอบแทนตาง ๆ แกนกวจยและแสวงหาแหลงทนวจย เปนหนวยงานกลางทรบงานวจยตาง ๆ เชนศนยบรการ Uni search ของจฬาลงกรณมหาวทยาลย

3.9 กำหนดการวจยเปนภารกจของอาจารยอยางเปนรปธรรม

4. การบรหารการเงน

4.1 ทกองคกรจำเปนตองมแผนกลยทธ และใชยทธศาสตรการแขงขนทประกอบดวย

4.1.1 ผนำตนทนตำ4.1.2 สรางความแตกตาง4.1.3 มงลดตนทน4.1.4 มงสรางความแตกตาง

ในการดำเนนงานใหสำเรจจำเปนท สถาบนจะตองมแผนกลยทธทชดเจน และคำนงถงความสามารถในการแขงขนในฐานะผประกอบการทมตนทนตำ และมความแตกตาง สถาบนตองมฐานขอมลทางการเงนทเปนปจจบน ทใหขอมลผประกอบการตดสนใจไดอยางรวดเรว และมประสทธภาพ


4.2 อบรมบคลากรในการบรหารจดการทเนนคณภาพประสทธภาพ การควบคมตนทนดำเนนการตอหนวย

4.3 ใหรางวลหนวยงานท สามารถดำเนนการบรรลเปาหมายทางการเงนได โดยยงคงรกษาคณภาพ

4.4 จดทำโครงการหารายไดเพ มเตม สรางแนวรวมพนธมตร เชน สมาคมศษยเกา ตงคณะกรรมการรณรงคหาทน

4.5 จดทำแผนการเงนระยะสน และระยะยาว ประกอบดวยแหลงทมาของรายได การลงทน คาใชจายประจำ ทนการศกษาเปนตน

4.6 ม คณะกรรมการบร หารกองท นในการหาผลประโยชนใหกบสถาบน

5. การบรหารทรพยากรมนษย

5.1 มการจางอาจารย บคลากร หลายรปแบบ ทงเตมเวลา บางเวลา เปนสญญาจาง โดยใหมคาตอบแทนทชดเจนมระบบการคดเลอกบคลากรทใหไดคนด คนเกงเขาเปนสมาชกของสถาบน

5.2 สรางระบบการประเมนผลการปฏบตงานทวดไดและเปนธรรม

5.3 จดทำค มอการปฏบตงาน ระบภารกจอาจารยและเจาหนาทใหชดเจน

5.4 มแผนพฒนาบคลากร และมการจดฝกอบรมบคลากรอยางสมำเสมอ


5.5 มคณะกรรมการระดบมหาวทยาลยรบผดชอบเรองการบรหารงานบคคล และเสนอตอสภามหาวทยาลย

5.6 สนบสนนการใชบคลากรรวมระหวางสาขา ภาควชาคณะวชา

5.7 สรางวฒนธรรมยกยองคนดและคนเกงการเปลยนแปลงรปแบบ วธการบรหารจดการสถาบนเปน

กจกรรมทจะตองทำอยางตอเนอง และมใชการเลยนแบบสถาบนอนโดยตรง เนองจากองคประกอบของคณภาพบคลากร ภาวะผนำวฒนธรรมองคกร ศกยภาพทางวชาการ ขนตอนการพฒนา ปรชญาสถาบน มความแตกตางกน อยางไรกตามการเปลยนแปลงการบรหารจดการแนวใหมตองนำไปสคณภาพ และประสทธภาพทดขน สรางความเขมแขงและความกาวหนาทางวชาการ และการพงตวเองได


การประชมเชงปฏบตการ เรอง มตใหมในการปรบโครงสรางและการบรหารงานภาครฐ. เอกสารเยบเลม. ม.ป.ป.

กองแผนงาน. รายงานผลการดำเนนงาน มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร ปงบประมาณ 2545 .

กองแผนงาน, มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร . รายงานประจำป 2544

กองแผนงาน (2544) . รายงานประจำป 2543 มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

กองแผนงาน. รายงานการดำเนนงานมหาวทยาลยมหดล ประจำปงบประมาณ 2544 .

กองแผนงาน (2544). สารสนเทศ 2544 มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

กองบรหารงานวจย (2543). การพฒนาการบรหารงานวจยของมหาวทยาลยมหดล.

ฉนทนา จนทรบรรจง. การปฏรปอดมศกษาของประเทศญปน.สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต สำนกนายกรฐมนตร กรงเทพ: ท.พ.พรนท จำกด. 2542.

ทบวงมหาวทยาลย (2545). Report of 2002 Thai UniversityAdministrators Shadowing Program (TUAS) (Australia).

บรรณานกรม


ทประชมประธานสภาอาจารยมหาวทยาลยทวประเทศ (ปอมท.) (2544)รปแบบใหมของการบรหารจดการทดในมหาวทยาลย.รายงานวจย ทนสนบสนนจากทบวงมหาวทยาลย ปงบประมาณ2543-2544. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยรงสต รวมกบสภาคณบดบณฑตวทยาลยแหงประเทศไทย. (2545). บณฑตศกษาไทยในทศวรรษหนา.รายงานประจำปทประชมคณบดบณฑตวทยาลยครงท 19,15-16 พฤศจกายน 2544 ณ มหาวทยาลยรงสต ปทมธาน.

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. เอกสารประชาสมพนธมหาวทยาลย. ม.ป.ป.

รายงานผลการดำเนนงานมหาวทยาลยมหดล ประจำปงบประมาณ 2544. (2544). งานตดตามและประเมนผลกองแผนงาน. เอกสารเยบเลม

มนส สวรรณ และคณะ (2545). รายงานสรปผลการศกษาเรองการกำหนดแผนทตงสถาบนอดมศกษา. เอกสารประกอบการสมมนาทางวชาการ จดโดยสำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตและทบวงมหาวทยาลย15 สงหาคม 2545

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร. รายงานประจำป 2543, 11 ป มทส.มหาวทยาลยธรกจบณฑตย (2541). ๓๐ ป มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

๒๕๑๑ – ๒๕๔๑. กรงเทพ : ดานสธาการพมพ จำกดมหาวทยาลยธรรมศาสตร (2544). รายงานประจำป.


มหาวทยาลยอสสมชญ. (2545). สารสนเทศการบรหาร ปการศกษา2544.

มหาวทยาลยอสสมชญ. (2545). คมอคณภาพ. สำนกรองอธการบดฝายวชาการและสำนกรองอธการบดฝายบรหาร

ศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. (2543) แนวทางการปฏรปโครงสรางและการบรหารจดการอดมศกษา:รปแบบการจดกลมอดมศกษาทสอดคลองกบศกยภาพปจจบน.(An approach to Reforming Structure and Governance ofHigher education: Consortia in Genre with CurrentPotentialities) รายงานการวจย. เสนอทบวงมหาวทยาลย.กนยายน 2543.

สชาต เมองแกว. (2544). การพฒนารปแบบและกลไกการกำกบดแลมหาวทยาลยในกำกบของรฐ. วทยานพนธปรญญาครศาสตร ดษฎบณฑต บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย .

สธรรม อารกล. (2541). การอดมศกษา. รายงานการวจยประกอบการรางพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.... . เสนอตอสำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต สำนกนายกรฐมนตร. กรงเทพฯ: เซเวน พรนตง กรป จำกด.

สมชาย สขสรเสรกล. (2543). บทบาทและศกยภาพของมหาวทยาลยในการเสรมสรางและพฒนาทรพยากรมนษยเพอรองรบการเขาสศตวรรษท 21. รายงานผลการวจย. สถาบนทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.


สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต สำนกนายกรฐมนตร.(2543). อดมศกษาสปวงชน. รายงานชด “แนวทางการปฏรปอดมศกษาไทย”. กรงเทพฯ: บรษทสำนกพมพไทยวฒนาพานชจำกด.

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต สำนกนายกรฐมนตร.(2543). รปแบบและภารกจอดมศกษา. รายงานชด“แนวทางการปฏรปอดมศกษาไทย”. กรงเทพฯ: บรษทสำนกพมพไทยวฒนาพานช จำกด.

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต สำนกนายกรฐมนตร.(2544). วทยาลยชมชน: รปแบบสถาบนอดมศกษาระดบตำกวาปรญญา. เลมท 2/2 กรงเทพฯ: หางหนสวนจำกดภาพพมพ.

สำนกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2544). การเปรยบเทยบสมรรถนะ : ค ม อสำหรบมหาวทยาลยในประเทศออสเตรเลย. กรงเทพ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย

Altbach, 1998. Comparative Higher Education: Knowledge. theUniversity and Develonment . Hong Kong: The Universityof Hong Kong.

Amornwich Nakornthap, Thong-in Wongsotorn and Others. (2001).Summary of Researches on Thai Higher Education.Supplementary Document for Thai- U.S. EducationalRoundtable, 7-9 January 2001. Imperrial Queen’s Park Hoteland Srinakharinwirot University, Bangkok, Thailand


Anderson, M. S. (2001). “The Complex Relations Between theAcademy and Industry:Views from Literature.” The Journal of Higher Education, 72(2), 226-246.

Birnbaum, Robert (1988). “Models of Organizational Functioning.”In Robert Birnbaum, How Colleges Work: The Cyberneticsof Academic Organization and Leadership. Jossey-BassPublishers, pp. 83-84.

Brubacher, John S, & Rudy, Willis. (1976). Higher Education inTransition: A History of American Colleges and Universities,1936-1976. New York: Harper & Row Publishers.

Cardozier, V. Ray (ed.). (1993). Important Lessons from InnovativeColleges and Universities. New Directions for HigherEducation, 82 (1), San Francisco: Jossey-Bass.

Chawalert Lertchalolarn, Paitoon Sinlarat, and others (Editors).(2001) Reforming Teacher Education for the NewMillennium: Searching for the New Dimensions. TheProceedings of the International Conference. July 10-13,2000 Bangkok Thailand. Organized by Faculty of Education,Chulalongkorn University and SEAMEO RIHED. Bangkok:Chulalongkorn University Press.

Clague, M. C. (1999). Understanding e-Business. In Richard Katzand Diana Oblinger (Eds.), Renewing Administration:


Preparing Colleges and Universities for the 21st Century,Boston, MA: Anker Publishing, pp. 45-61.

Clark, B. R. (2000). “Collegial Entrepreneurialism in ProactiveUniversities.” Change, Vol. 32 (1). New Rochelle, pp. 10-.

Connolly, T. R. (1999). Transforming Human Resources in HigherEducation. In Richard Katz and Diana Oblinger, (Eds.).Renewing Administration: Preparing Colleges andUniversities for the 21st Century, Boston, MA: AnkerPublishing, pp. 191-217.

DevIin, Maureen E. & Myerson, Joel W (ed.). (2001). Forum Futures:Exploring the Future of Higher Education, 2000 Papers.San Francisco: Jossey-Bass.

Dillich, S. (2000). Corporate Universities. Computing Canada, 26.Eisner, Sister Janet (1999). The Colleges of the Fenway. In Richard

Katz and Diana Oblinger (Eds.). Renewing Administration:Preparing Colleges and Universities for the 21st Century,Boston, MA: Anker Publishing, pp. 126-138.

Farago, J., & Skyrme, D. (4 March, 2002). “Management Insights:The Learning Organization. ” [Online] Available:http://www.skyrme.com/insi,ghts/31rnorg.htm.

Fry, Gerald W. (2002). Synthesis Report: From Crisis toOpportunity, The Challenges of Educational Reform inThailand. National Pilot Study Publication No. 16. Bangkok:


Office of the National Education Commission (ONEC) Officeof the Prime Minister.

Gephart, M., Marsick, V., Van Buren, M., & Spiro, Michelle (1996).“Learning Organizations Come Alive.” Training andDevelopment, 50 (12), 36-4 1.

Gilley, J. W. (1991). Thinking about American Higher Education:The 1990’s and Beyond. NY: Macmillan Publishing Company

Gumport, Patricia J. (2000). “Academic Restructuring:Organizational Change and Institutional Imperatives.” HigherEducation, 39, 67-9 1.

Gumport, P. L, & Pusser, B. (1999). “University Restructuring: TheRole of Economic and Political Contexts”. In J. Smart (ed.),Higher Education: Handbook of Theory and Research,Volume XIV. Bronx, NY: Agathon Press, pp. 146-200.

Hannan, Andrew, & Silver, Harold. (2000). Innovating in HigherEducation: Teaching, Learning, and Institutional Cultures.Philadelphia: Open University Press.

Henderson, J. C., & Subramani, M. R. (1999). The Shifting GroundBetween Markets and Hierarchy: Managing a Portfolio ofRelationships. In Richard Katz and Diana Oblinger (Eds.),Renewing Administration: Preparing Colleges andUniversities for the 21st Century, Boston, MA: AnkerPublishing, pp. 99-125.


Jon Sundbo. (2001). The Strategic Management of Innovation: ASociological and Economic Theory. Cheltenham, UK:Edward Elgar, p. 34.

Katz, Richard N., & Oblinger, Diana G. (1999). RenewingAdministration: Preparing Colleges and Universities for the21st Century. Boston: Anker Publishing Company.

Katz, R. N. & Oblinger, D. G. (1999). Renewal as an InstitutionalImperative. In Richard Katz and Diana Oblinger (Eds.),Renewing Administration: Preparing Colleges andUniversities for the 21st Century, Boston, MA: AnkerPublishing, pp. 302-314.

Krissanapong Kirtikara. (2001) Higher Education in Thailand andthe National Reform Roadmap. Supplementary Documentfor Thai-U.S. Education Roundtable, 7-9 January 2001.Imperial Queen’s park Hotel and Srinakharinwirot University.

Kvavik, R. B., & Handberg, M. N. (1999). Transforming StudentServices. In Richard Katz and Diana Oblinger (Eds.),Renewing Administration: Preparing Colleges andUniversities for the 21st Century, Boston, MA: AnkerPublishing, pp. 139-154.

LexisNexis Academic & Library Solutions (2000). The UniquePartnership of CIS, Universities and Consortia is a Modelfor the Future.


(www.lexis-nexis.com/academic/newsletter/articles/unique_partnership_of_cis.htm).

Lindquist, Jack. (1974). Political Linkage: The Academic-InnovationProcess. Journal of Higher Education, 45 (5), 323-343.

Markus, J. (2002). An Unknown Quantity: Olin College Students,Faculty and Administrators Create an Innovative NewUniversity from Scratch. National CrossTalk, The NationalCenter for Public Policy and Higher Education, Spring 2002,Vol. 10, No. 2.

McCann, John, & Smith, Barbara Leigh. (2001). ReinventingOurselves: Interdisciplinary Education, CollaborativeLearning, and Experimentation in Higher Education. Boston:Anker Publishing Company.

McKee, J. P., Kiser, S. L., & Lea, R. (1999). Transforming ResearchAdministration. In Richard Katz and Diana Oblinger (1999)(Eds.). Renewing Administration: Preparing Colleges andUniversities for the 21st Century, Boston, MA: AnkerPublishing, pp. 155-190.

Paitoon Sinlarat, (2000). Higher Education in Thailand: CriticalPerspectives: Collection of Academic Papers. Textbookand Academic Decoument Center, Facutly of Education,Chulalongkorn University. Bangkok.


Rowley, Daniel James and Herbert Sherman. (2001). From Strategyto Change: Implementing the Plan in Higher Education.San Francisco: Jossey-Bass.

Sanyal C.B. UNESCO (1995). Innovations in UniversityManagement. Paris : Imprimerie Gauthier-Villars.

SEAMEO RIHED and Srinakharinwirot University (1999).Management of University Resources with Emphasis onIncome Generation. Bangkok : Chulalongkorn UniversityPrinting House.

Sirindhorn International Institute of Technology (2001). AcademicManual.

Slaughter, Sheila, & Leslie, Larry L. (1997). Academic Capitalism:Politics Policies, and the Entrepreneurial University.Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press.

St. John, Edward P. (1980). “Management System Development:An Intervention Model for Developing Colleges andUniversities. Journal of Higher Education, 51(3), 285-300.

Turner, J. H. (1997). The Institutional Order: Economy, Kinship,Religion, Polity, Law, and Education in Evolutionary andComparative Perspective. Menlo Park, CA: Addison WesleyLongman, Inc.


University System of Maryland (2000). The USM in 2010: Respondingto the Challenges that Lie Ahead. (www.usmd.edu/10yrplan/10yr-2-13.pdf).

Van Dusen,Gerald C. (2000). “Digital Dilemma: Issues of Access,Cost, and Quality in Media Enhanced and DistanceEducation. ASHE-ERIC Higher Education Report, 27 (5).

Van Dusen, Gerald C. (1997). The Virtual Campus. ASHE-ERICHigher Education Report, 25 (5).

Wilson, C. (July 26, 2000). More companies recognize the impactof learning centers, St. Louis Post - Dispatch, C.8.

World Bank (2000). Task Force on Higher Education and Society.Higher Education in Developing Countries: Peril andPromise. Washington, DC: The World Bank.


Academic Quality Improvement Project: www.agip.org/values2.html#focus

Association of American Universities: www.aau.eduAustin Community College: www.austin.cc.tx.usBellevue Community College: www.bcc.ctc.eduBowling Green State University: www.b.gsu.eduCalifornia State University: www.calstate.eduCapella University: www.capella.eduCarnegie Mellon University: www.cmu.eduCollege of Education, University of Nevada, Las Vegas:

www.unlv.edu/Colleges/Education/Colleges of the Fenway: www.colleges-fenway.org/Cornell University: www.osp.comell.edu/VPRIAR/annual_report

1996-1997.htmlEntovation International Ltd.: www.entovation.comFive Colleges, Incorporated: www.fivecolleges.eduGlobal Learning Resources: www.glresources.comGlobe Institute of Technology: www.globe.eduHarvard University: www.provost.harvard.edu/hacc/it_fund/

Websites:


ITT Educational Services, Inc.: www.itt-tech.edu/Kent State University: www.kent.eduKettering University: www.kettering.eduLeague for Innovation in the Community College:www.league.org/leaguetlc/search.aspMiami-Dade Community College: www.mdcc.eduMonroe Community College: www.monroecc.eduPace University: www.pace.eduRockefeller University: www.rockefeller.edu/Southern Regional Education Board: www.sreb.orgTexas Association of Community Colleges: www.tacc.org/virtual.htmlThe Association of Proprietary Colleges: www.ape-colleges.orgThe Devry Institute of Technology-New York: www.ny.devry.edu/University of Florida: www.cba.ufi.edu/ceiUniversity of Phoenix: www.phoenix.eduUniversity of Pittsburgh: /www.pitt.edu/-univrel/media/mstates.htmlValencia Community College: www.valencia.fl.usVirtual College of Texas: www.vct.orgWestern Georgia University: www.wgu.edu


ภาคผนวก


ภาคผนวก ก


University of CambridgeLondon School of Economics&Political ScienceUniversity of OxfordImperial College ofScience,Technology & MedicineUniversity of WarwickUniversity of YorkUniversity College LondonUniversity of BristolRoyal Holloway, University of LondonUniversity of St. Andrews

9.079.02

8.808.17

8.017.667.667.507.477.34

ขอมลเกยวกบมหาวทยาลย Top Ten ในประเทศองกฤษและตวอยางหลกสตรการฝกอบรมตาราง ก : จำนวนภาควชาในมหาวทยาลยวจย Top Ten ขององกฤษ

ทไดรบการจดอนดบ 5 ดาว

สถาบนFive Star

Departments 2001(1996)

คะแนน

อางอง : The Financial Times, 14 December 2001หมายเหต ขอมลในวงเลบหมายถงจำนวนภาควชาทไดรบการจดอนดบ 5 ดาว

ในป 1996

30 (27)7 (4)

25 (25)13 (7)

6 (3)20 (3)16 (14)15 (1)4 (2)2 (1)


ตวอยางหลกสตรฝกอบรมบคลากรของ U. of Manchesterหนวยงานทรบผดชอบ The Training and Development Unit (TDU)

Business and Financial SkillsBF23: Purchasing in the University11 October 2001An essential introduction to how purchasing is organised andsupported in the University. This lunchtime session is aimed ateveryone connected with the procurement of goods and serviceswhether in a management role (including Heads of Department,Superintendents etc.) or at a day-to-day practical level (includingoffice and stores staff).Presenters: Ron McGeehan and Martin HamparVenue: TDUTime: 12.30 - 2.00

BF19: Dealing with Sales People19 February 2002Most sales people are highly trained and motivated individualsarmed with a battery of techniques to make you buy from them.Most buyers in the University are busy people with 101 otherthings to do and have limited specific training - but who do needto purchase the sales person’s products from time to time.


This half-day course aims to help staff to deal effectively andefficiently with sales people and to ensure that they buy only whatthey need and obtain the best value for money in the process.Presenters: Ron McGeehan and Martin HamparVenue: TDUTime: 10.00 - 4.00

BF2: Understanding Contracts25 April 2002Contracts are entered into every time a purchase order is placed,usually without any thought as to the consequences. Usuallyeverything goes according to plan and there are no problems.However problems can arise, and anyone entering into a contractneeds to be able to recognise, understand and minimise therisks involved.This one-day course is aimed at staff with a basic knowledge ofpurchasing, and will describe the practical aspects of contractlaw relating to the purchasing of goods and services; helpparticipants to recognise when they are about to enter into acontract, and what the terms of the proposed contract are;identify the significance and pitfalls associated with individualcontract terms


Presenters: Ron McGeehan and Martin HamparVenue: TDUTime: 10.00 - 4.00

Health and SafetyHS23: Field Trip and Work Placement Safety31 January 2002The University recognises a duty of care towards its students,especially on field trips and work placements. Responsible staffmust be trained and competent in the use of equipment such asvehicles, boats, climbing gear, etc, and must know how to copewith emergencies. This short course will outline some of theseimportant issues.

Presenter: Dave Massey, Manchester School of EngineeringVenue: TDUTime: 2.00-4.00

HS7: High Pressure Gases in Laboratories and Workshops26 February 2002Laboratory and workshop personnel regularly use high pressuregases in experiments, pilot plant operation and metal joiningprocesses. The pressure system regulations around which this


training session are framed apply to this type of work. Thoseusing laboratory gases should attend the morning session. Anafternoon session is organised for engineering and technical staffusing welding gases.Presenter: Dave Bayliss, ConsultantVenue: TDU


ภาคผนวก ข







ภาคผนวก ค






คณะผจดทำทปรกษา :

ดร. รง แกวแดงเลขาธการคณะกรรมการการศกษาแหงชาตรกษาราชการแทนเลขาธการสภาการศกษาดร. นงราม เศรษฐพานชผเชยวชาญเฉพาะดานนโยบายและแผนการศกษาสำนกงานเลขาธการสภาการศกษา

หวหนาโครงการ :ดร. สทธศร วงษสมานผเชยวชาญประจำสำนกนโยบายและแผนการศกษา

บรรณาธการ :นางสาวศรประทม ดานผดงธรรมนางสาวองคณา สำเภาประเสรฐ

ผประสานงาน :นางสาวศรประทม ดานผดงธรรม

หนวยงานรบผดชอบ :กลมงานปฏรปอดมศกษาสำนกนโยบายและแผนการศกษาสำนกงานเลขาธการสภาการศกษา


คณะผพจารณารายงานวจยคณะทำงานอำนวยการโครงการวจยและพฒนาระบบบรหาร

จดการอดมศกษาคณะอนกรรมการบรหารโครงการประชมโตะกรมไทย-สหรฐฯ

เรองการวจยนโยบายการจดการศกษาดานวทยาศาสตรและการปฏรประบบอดมศกษา

คณะผวจยทปรกษา :

Dr. John YeagerAssoc. Prof.of H.E. University of Pittsburgh

คณะผวจย :ดร. มานต บญประเสรฐ หวหนาคณะวจยรองอธการบดฝายพฒนา มหาวทยาลยรงสต

ผศ. ดร. สชาต ตนธนะเดชาอาจารยประจำภาควชาอดมศกษา คณะครศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย

ดร. ผสด พลสารมยอาจารยมหาวทยาลยหอการคาไทย

ผชวยวจย :นางสาวศรประทม ดานผดงธรรมนกวชาการศกษา สำนกงานเลขาธการสภาการศกษา


รายงานชดการวจยและพฒนาระบบบรหารจดการอดมศกษาป 2546 ม 2 เลม ประกอบดวย

1. รายงานการวจย เรอง รปแบบการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาแนวใหม(Management Innovation in Higher Education)

2. รายงานการวจย เรอง แนวทางการจดระบบงบประมาณและการลงทนเพออดมศกษา(Financing of Higher Education)

Documents

รายงานการวิจัยเรื่องbackoffice.onec.go.th/uploads/Book/521-file.pdfร ปแบบการบร หารจ ดการสถาบ นอ