คมอการปฏบตงาน

(Work Manual)

(การออกแบบสถานสบน าดวยไฟฟา)

สวนวศวกรรม ส ำนกงำนชลประทำนท 2 กรมชลประทำน สงหำคม2561

คมอการปฏบตงาน

(Work Manual)

(การออกแบบสถานสบน าดวยไฟฟา)

รหสคมอ สชป.2/วศ.5/2561 หนวยงานทจดท า สวนวศวกรรม ส ำนกงำนชลประทำนท 2 ทปรกษำ ผอ ำนวยกำรสวนวศวกรรม ส ำนกงำนชลประทำนท 2 พมพครงท 1 จ ำนวน 1 เลม เดอน สงหำคม พ.ศ.2561 หมวดหม วศวกรรม

คมอการปฏบตงาน

(Work Manual)

เรอง คมอปฏบตงานการออกแบบสถานสบน าดวยไฟฟา

จดท ำโดย

นายเทอดทล คลายขยาย

ต าแหนง วศวกรชลประทานช านาญการพเศษ สงกด ฝายออกแบบ สวนวศวกรรม ส านกงานชลประทานท 2

สามารถตดตอสอบถามรายละเอยด/ขอมลเพมเตมไดท ฝายออกแบบ สวนวศวกรรม

ส านกงานชลประทานท 2 เบอรโทรศพท 0 5421 7530

ค าน า

ในการปฏบตงานดานการออกแบบ นนเปนการท างานทตองอาศยความร ความสามารถ ประสบการณเฉพาะดาน อกทงยงตองอาศยการท างานแบบรวมกนท างาน ซงยากทจะควบคมผลผลตของงานใหออกมาในทศทางเดยวกน มมาตรฐานใกลเคยงกน คณะท างานจดท าคมอการปฏบตงานดานการออกแบบ ฝายออกแบบ ส านกงานชลประทานท 2 กรมชลประทาน ไดเลงเหนปญหาดงกลาว จงจดท าคมอการท างานดานออกแบบขน เพอใหเจาหนาทของส านกงานชลประทานท 2 ใชเปนคมอในการปฏบตงานใหเปนไปตามมาตรฐาน รวมถงเพอใชเปนเครองมอในการจดการความร สอดคลองกบแผนยทธศาสตรการจดการความรของกรมชลประทาน พ.ศ.2560-2564 พนธกจท 1 จดท าคมอการปฏบตงาน (Work Manual) ใหครบทกกระบวนงานของกรมชลประทานประเดนยทธศาสตรท 2 การจดท าพฒนาคมอการปฏบตงาน (Work Manual) ซงในปงบประมาณ พ.ศ.2561 กรมชลประทานก าหนดใหทกหนวยงานมคมอการปฏบตงานใหครบถวนทกกระบวนงาน

คมอการปฏบตงานการออกแบบสถานสบน าดวยไฟฟา เปนหนงในจ านวนคมอปฏบตงานดานออกแบบ ทฝายออกแบบ ส านกงานชลประทานท 2 ไดจดท าขนมา ทงนคณะท างานไดด าเนนการศกษา รวมรวมขอมล วเคราะหรายละเอยดของงาน วางผงกระบวนงาน และเขยนเปนคมอการปฏบตงาน ส าหรบเปนองคความรแกเจาหนาทและเปนประโยชนในการปฏบตงาน

คณะท างานหวงเปนอยางยงวา คมอการปฏบตงานการออกแบบระบบประปาภเขา เลมน จะเปนเครองมอในการจดการความรของส านกงานชลประทานท 2 กรมชลประทาน ส าหรบใชในการปฏบตงานเพอขบเคลอนประเดนยทธศาสตรของกรมชลประทานไดอยางมประสทธภาพ และเกดประโยชนสงสดตอการพฒนากรมชลประทานไปสองคกรอจฉรยะตามเปาหมายตอไป

คณะผจดท า ฝายออกแบบ สวนวศวกรรมส านกงานชลประทานท 2

กรมชลประทาน

สารบญ

หนา วตถประสงคของการจดท าคมอ 1

ขอบเขต 1

ค าจ ากดความ 1

หนาทความรบผดชอบ 2

Work Flow 4

ขนตอนการปฏบตงาน 8

ระบบตดตามประเมนผล 11

เอกสารอางอง 13

แบบฟอรมทใช 13

ภาคผนวก

1) ตวอยางแบบฟอรมบนทกงาน

2) แบบมาตรฐานสถานสบน าดวยไฟฟา

3) ทฤษฏทเกยวของ

1

คมอการปฏบตงาน (Work Manual) การออกแบบสถานสบน าดวยไฟฟา

1. วตถประสงค

1.1 เพอใหสวนราชการมการจดคมอการปฏบตงานทชดเจนอยางเปนลายลกษณอกษรทแสดงถงรายละเอยดขนตอนการปฏบตงานของกจกรรม/กระบวนการตางๆของหนวยงาน และสรางมาตรฐานการปฏบตงานทมงไปสการบรหารคณภาพทวทงองคกรอยางมประสทธภาพเกดผลงานทไดมาตรฐานเปนไปตามเปาหมาย ไดผลตผลหรอการบรการทมคณภาพและบรรลขอก าหนดทส าคญของกระบวนการ

1.2 เพอเปนหลกฐานแสดงวธการท างานทสามารถถายทอดใหกบผเขามาปฏบตงานใหม พฒนาการท างานใหเปนมออาชพ และใชประกอบการประเมนผลการปฏบตงานของบคลากร รวมทงแสดงหรอเผยแพรใหกบบคคลภายนอกหรอผใชบรการ ใหสามารถเขาใจและใชประโยชนจากกระบวนการทมอยเพอ ขอการรบบรการทตรงกบความตองการ

1.3 เพอใชในการควบคมการท างานออกแบบโครงการชลประทานขนาดเลก ใหเปนมาตรฐานเดยวกน

2. ขอบเขต

คมอการปฏบตงานนครอบคลมตงแต การจดเตรยมขอมลเบองตน จนสนสดกระบวนการจดท าแบบ และสงมอบแบบใหกบ โครงการเจาของพนท/เจาของงาน

3. คาจากดความ

มาตรฐาน คอ สงทเอาเปนเกณฑส าหรบเทยบก าหนด ทงในดานปรมาณและคณภาพ (พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542) มาตรฐานการปฏบตงาน (Performance Standard) เปนผลการปฏบตงานในระดบใดระดบหนงซงถอวาเปนเกณฑทนาพอใจหรออยในระดบทผปฏบตงานสวนใหญท าได โดยจะมกรอบในการพจารณา ก าหนดมาตรฐานหลายๆดาน อาท ดานปรมาณ คณภาพระยะเวลา คาใชจาย หรอพฤตกรรมของผปฏบตงาน

ผวศ.ชป.2 ผอ านวยการสวนวศวกรรม ส านกงานชลประทานท 2 อบ.ชป.2 หวหนาฝายออกแบบ ส านกงานชลประทานท 2 พค.ชป.2 หวหนาฝายพจารณาโครงการ ส านกงานชลประทานท 2 ปธ.ชป.2 หวหนาฝายปฐพและธรณวทยา ส านกงานชลประทานท 2 สร.ชป.2 หวหนาฝายส ารวจภมประเทศ ส านกงานชลประทานท 2 มาตรฐานงานออกแบบของส านกงานชลประทานท 2 ใชรปแบบมาตรฐานการออกแบบและเขยนแบบ

ของส านกออกแบบวศวกรรมและสถาปตยกรรม กรมชลประทาน มาตรฐานรายละเอยดการเสรมเหลกในอาคารคอนกรตงานออกแบบของส านกงานชลประทานท 2 ใช

รปแบบจากมาตรฐานการออกแบบและเขยนแบบของกรมชลประทาน

2

4. หนาทความรบผดชอบ

4.1 ผอ านวยการสวนวศวกรรม มหนาทรบผดชอบในการพจารณางานทไดรบการรองขอ และอ านวยการใหการบรหารงานบรรลวตถประสงคกระบวนการ

4.2 หวหนาฝายออกแบบ มหนาทรบผดชอบในการจดท าแผนงาน ก ากบ ดแลการด าเนนงานใหเปนไปตามแผนงานและมาตรฐานวชาการ ตรวจสอบแบบใหถกตองตามหลกวชา รวมถงแกไขปญหางานทยงยากซบซอน

4.3 วศวกรชลประทานปฏบตการ/ช านาญการ วศวกรชลประทาน มหนาทรบผดชอบในการศกษา รวบรวมขอมล ออกแบบค านวณทางวศวกรรม และจดท าแบบรางโครงการ (Lay-Out) โดยตองค านงถงความถกตองตามหลกวศวกรรม ครบถวนตามมาตรฐาน การน าไปใชประโยชน และตรงตามวตถประสงค/ความตองการของราษฎร

4.4 นายชางชลประทาน/ชางเขยน มหนาทรบผดชอบในการน าแบบรางโครงการ (Lay-Out) มาจดท าเปนแบบใหสมบรณเพมเตมองคประกอบ ใหครบถวนตามมาตรฐานการเขยนแบบ ถกตองตามมาตราสวน

3

สรปกระบวนการจดทาคมอการออกแบบสถานสบน าดวยไฟฟา กระบวนการจดท าคมอการปฏบตงานของกรมชลประทาน ประกอบดวยขนตอนส าคญ ดงน

1.1 มอบหมายงานแกผออกแบบ ขนตอนนหวหนาฝายออกแบบ จะเปนผมอบหมาย แกขาราชการ/พนกงานราชการ ต าแหนงวศวกรชลประทาน ปฏบตการ/ช านาญ วศวกรชลประทาน ท าหนาทรบผดชอบหลกในการออกแบบ

1.2 รวบรวมขอมลเบองตน ในขนตอนการท างานน ผทไดรบมอบหมายงานออกแบบโครงการสถานสบน าดวยไฟฟาจะตองเปนผรวบรวมขอมล ทจ าเปนตอการออกแบบ ไดแก ผลศกษาพจารณาโครงการเบองตน (ตดตอขอรบจาก ฝายพจารณาโครงการ สชป.2), ผลส ารวจภมประเทศ (ขอรบไดจากฝายส ารวจภมประเทศ)

1.3 ตดตอ/ประสานงาน หนวยงาน เพอตรวจสอบขอมล ในขนตอนน เมอไดรบขอมลเบองตนจากหนวยงานตางๆ ผไดรบมอบหมายควรท าการตรวจสอบความถกตองเบองตน ไดแก ตรวจสอบวาขอมลจากฝายตางๆตรงกน ไดแกชอโครงการ ทตง พกดแผนท ตลอดจนความถกตองของขอมลวาเปนปจจบน /หรอเปนฉบบสมบรณชดลาสด เมอท าการตรวจสอบขอมลเบองตนตรงกนแลว จะตองตดตอประสานงานไปยง โครงการชลประทานจงหวด/โครงการสงน า เจาของพนท/เจาของโครงการ เพอขอตรวจสอบพนทหนางานจรง สอบถามขอมลเบองตน ศกษาผลกระทบทอาจะเกดขน เพอทใหโครงการทเกดขนตรงตามวตถประสงคของราษฎร

1.4 ด าเนนการออกแบบ ท ารายการค านวณทางดานวศวกรรม (ดานชลศาสตร) พรอมท าแบบโครงราง (Lay-out) เมอท าการตรวจสอบโครงราง ถกตองตามหลกวศวกรรมแลว จงด าเนนการออกแบบรายละเอยดจากแบบโครงราง และรายละเอยดอนๆทเกยวของ และเมอรายละเอยดครบถวนแลวจงมอบหมายใหชางเขยน/ลอก จดแบบ และท ารายละเอยดแบบใหสมบรณ ครบถวน

1.5 ตรวจสอบ/ปรบแก ตรวจสอบความถกตองของแบบโครงการ ใหถกตองตามหลกวศวกรรมชลศาสตร และถกตองตามมาตรฐานการเขยนแบบ

1.6 จดท าตนฉบบ/แบบไข ขนาด A1 เพอเสนออนมต ในล าดบตอไป 1.7 เสนอ ผวศ.ชป.2/ ผส.ชป.2 เพอเหนชอบ 1.8 จดท าส าเนาแบบพมพเขยวสงมอบโครงการ/เกบรวบรวม

4

Work Flow กระบวนการจดทาคมอการออกแบบสถานสบน าดวยไฟฟา

ล าดบท ผงกระบวนการ เวลา

1

มอบหมายงานแกผออกแบบ

30 นาท

2

รวบรวมขอมลเบองตน

2 วน

3

ตดตอ/ประสานงาน หนวยงาน

เพอตรวจสอบขอมล

1 วน

4

ด าเนนการออกแบบ

20 วน

5

ตรวจสอบ/

ปรบแก

5

6

จดท าตนฉบบ/แบบไข

1

7

เสนอ ผวศ.ชป.2/ ผส.ชป.2

เพอเหนชอบ

1

8

จดท าส าเนาแบบพมพเขยวสงมอบโครงการ /เกบรวบรวม

1

รวมเวลาท งหมด 31 วน 30 นาท

Yes

No

5

5. Work Flow กระบวนการ

ชอกระบวนการ : การออกแบบสถานสบน าดวยไฟฟา ตวช วดผลลพธกระบวนการจดการจดทาคมอปฏบตงาน : การออกแบบสถานสบน าดวยไฟฟา

ล าดบท ผงกระบวนการ ระยะเวลา รายละเอยดงาน มาตรฐานคณภาพงาน ผรบผดชอบ

1. มอบหมายงานแกผออกแบบ

30 นาท 1.1 อบ.ชป.2 เปนผมอบหมายชนงานแก วศวกรผออกแบบ

แผนงานตามทขอรบงบประมาณประจ าป

อบ.ชป.2

2. รวบรวมขอมลเบองตน

2 วน 2.1 ไดรบขอมลรายงานศกษาพจารณาโครงการจากฝายพจารณาโครงการ 2.2 ไดรบผลส ารวจภมประเทศจากฝายส ารวจภมประเทศ และด าเนนการจากแบบไข ใหเปนไฟลดจทล 2.3 ไดรบผลส ารวจธรณจากฝายธรณ

ขอมลทไดรบ มความถกตอง ตรงกน

วศวกรชลประทาน ปฏบตการ/ช านาญการ (ผท าการออกแบบ)

3. ตดตอ/ประสานงาน

หนวยงาน เพอตรวจสอบขอมล

1 วน 3.1 น าขอมลทไดมาตรวจสอบความถกตอง 3.2 ด าเนนการตรวจสอบสภาพภมประเทศ ณ สถานททจะท าการออกแบบโครงการชลประทานขนาดเลก วาสอดคลองกบขอมลทไดรบจาก กระบวนการล าดบท 2 หรอไม 3.3 หากขอมล ณ สถานทจรงมความขดแยง/ขอมลไมเพยงพอ ใหด าเนนการแจงโครงการ เจาของพนทเพอจดหาขอมลเพมเตม

รวบรวมขอมลและแผนทตางๆทเกยวของ อางองได ใหครบถวนและเปนปจจบน/ส ารวจพนทจรงรวมกบฝายออกแบบและฝายส ารวจภมประเทศ

วศวกรชลประทาน ปฏบตการ/ช านาญการ (ผท าการออกแบบ)

6

4. ด าเนนการออกแบบ

20 วน 4.1 ท ารายการค านวณทางดานวศวกรรม(ดานชลศาสตร) พรอมท าแบบโครงราง (Lay-out) 4.2 ตรวจสอบโครงราง ใหถกตองตามหลกวศวกรรม 4.3 ด าเนนการออกแบบรายละเอยดจากแบบโครงราง เชน ออกแบบโครงสราง และรายละเอยดอนๆทเกยวของ 4.4 มอบหมายใหชางเขยน/ลอก จดท ารายละเอยดแบบใหสมบรณ ครบถวน

หลกวศวกรรมชลศาสตร/ วศวกรรมโครงสราง/และหลกการเขยนแบบของส านกออกแบบ

วศวกรชลประทาน ปฏบตการ/ช านาญการ (ผท าการออกแบบ)

5. ตรวจสอบ/

ปรบแก

5 วน 5.1 จดท าแบบขนาด A3 เพอตรวจสอบความถกตองของแบบทงทางดานวศวกรรม และมาตรฐานการเขยนแบบ 5.2 เตรยมขอมลเบองตน ทมาของโครงการ รายการค านวณทางวศวกรรมชลศาสตร เสนอแกผตรวจสอบ/เพอประกอบการตรวจสอบแบบ 5.2 ในขนตอนการตรวจสอบ หากมขอบกพรอง/ผดพลาด ใหด าเนนการแกไขใหแลวเสรจ

ตรวจสอบคณภาพตามหลกวศวกรรมชลศาสตร/ วศวกรรม

โครงสราง/และหลกการเขยนแบบของส านกออกแบบ

อบ.ชป.2

6. จดท าตนฉบบ/แบบไข

1 วน 6.1 จดท าแบบไข ขนาด A1 เพอเปนตนฉบบส าหรบเสนอ/อนมต 6.2 ตรวจสอบครงสดทายกอนอนมต หากพบขอผดพลาดควรด าเนนการแกไขใหถกตอง

ถกตองตามมาตรฐานการเขยนแบบ

นายชางชลประทาน/ชาง

เขยน

7. เสนอ ผวศ.ชป.2/ ผส.ชป.2

เพอเหนชอบ

1 วน 7.1 จดเตรยมขอมลเบองตน เพอชแจงรายละเอยดของแบบตอผบงคบบญชา 7.2 เสนอแบบตนฉบบเพออนมต

ตรวจสอบขอมลในสนามใหถกตอง ครบถวนตามมาตรฐานทก าหนด

วศวกรชลประทาน ปฏบตการ/ช านาญการ

No

Yes

7

8.

จดท าส าเนาแบบพมพเขยวสงมอบโครงการ /เกบรวบรวม

1 วน 8.1 น าแบบทอนมตแลว/สมบรณ แสกนเพอบนทกเปนไฟลดจทล และจดท าพมพเขยว 8.2 น าแบบพมพเขยว สงมอบโครงการ และเกบแบบไขตนฉบบไวทหองเกบแบบ

1. วเคราะหชนด คณสมบต ดน/หน และค านวณคาการรวซมน าผานชนหนฐานราก ตามมาตรฐานทก าหนด 2. สรปผลการส ารวจธรณวทยาฐานรากจากขอมลทได

นายชางชลประทาน/ชาง

เขยน

8

6. ข นตอนการปฏบตงาน

ล าดบท รายละเอยดงาน ข นตอนการปฏบตงาน ระเบยบ เอกสาร บนทก แนวทางแบบฟอรมทใช

ผรบผดชอบ เงอนไขการปฏบตงาน

1. 1.1 อบ.ชป.2 เปนผมอบหมายชนงานแก วศวกรผออกแบบ

1.1 อบ.ชป.2 พจารณาการมอบหมายงานแกผออกแบบ โดยค านงถงความรและประสบการณในการท างานกอนหนา

1.1 แผนงานตามทขอรบงบประมาณประจ าป

อบ.ชป.2 ตองไดรบการอนมตแผนการปฏบตการจาก ผวศ.ชป.2

2. 2.1 ไดรบขอมลรายงานศกษาพจารณาโครงการจากฝายพจารณาโครงการ 2.2ไดรบผลส ารวจภมประเทศจากฝายส ารวจภมประเทศ และด าเนนการจากแบบไข ใหเปนไฟลดจทล 2.3ไดรบผลส ารวจธรณจากฝายธรณ

2.1 ศกษารายละเอยดจาก รายงานการ พจารณาโครงการ และจากผลส ารวจภมประเทศ

2.1 เลมรายงานศกษาเบองตน 2.2 แบบผลส ารวจภมประเทศ

วศวกรชลประทาน ปฏบตการ/ช านาญการ (ผท าการออกแบบ)

ผปฏบตงานจะตองมการวางแผนงานและหนาท

3. 3.1 น าขอมลทไดมาตรวจสอบความถกตอง 3.2 ด าเนนการตรวจสอบสภาพภมประเทศ ณ สถานททจะท าการออกแบบโครงการชลประทานขนาดเลก วาสอดคลองกบขอมลทไดรบจาก กระบวนการล าดบท 2 หรอไม 3.3 หากขอมล ณ สถานทจรงมความขดแยง/ขอมลไมเพยงพอ ใหด าเนนการแจงโครงการ เจาของพนทเพอจดหาขอมลเพมเตม

3.1 วางแผนการออกแบบและเดนทางไปตรวจสอบสภาพภมประเทศ

3.1 ความรทางดานอทกวทยา (Hydrology) วศวกรรมชลประทาน (Irrigation Engineering) วศวกรรมชลศาสตร (Hydraulics Engineering)

วศวกรชลประทาน ปฏบตการ/ช านาญการ (ผท าการออกแบบ)

4. 4.1 ท ารายการค านวณทางดานวศวกรรม(ดานชลศาสตร) พรอมท าแบบโครงราง (Lay-out) 4.2 ตรวจสอบโครงราง ใหถกตองตามหลก

4.1 ก าหนด Design Criteria ในการออกแบบและก าหนดต าแหนงทตงและรปแบบของการจดสงน า

4.1 มาตรฐานการเขยนแบบ 4.2 แบบฟอรม กรอบขนาด A1 4.3 การอางองแบบมาตรฐาน การ

วศวกรชลประทาน ปฏบตการ/

9

วศวกรรม 4.3 ด าเนนการออกแบบรายละเอยดจากแบบโครงราง เชน ออกแบบโครงสราง และรายละเอยดอนๆทเกยวของ 4.4 มอบหมายใหชางเขยน/ลอก จดท ารายละเอยดแบบใหสมบรณ ครบถวน

4.2 พจารณาการค านวณวเคราะหการออกแบบและค านวณดานชลศาสตรเพอก าหนดขนาดและรปราง 4.3 ก าหนดขนาดและรปรางและค านวณทางดานโครงสรางของอาคารเพอความมนคงแขงแรงของอาคารเพอใหเปนตามหลกวศวกรรมและเหมาะสมสอดคลองกบสภาพขอมลดานตางๆ

ออกแบบสถานสบน าดวยไฟฟา ซงเปนโครงการทเรงดวน ดงนนรายละเอยดตางๆทมความคลายกนกบงานออกแบบกอนหนาจะมการ อางองแบบมาตรฐาน เพอเปนการประหยดเวลาในการออกแบบ ท ารายละเอยดแบบ และแบบมาตรฐานในงานโครงการชลประทานขนาดเลกไมใหมมต รปราง ขนาด ทผดแผกไปจากกนมากนก

ช านาญการ (ผท าการออกแบบ)

5. 5.1 จดท าแบบขนาด A3 เพอตรวจสอบความถกตองของแบบทงทางดานวศวกรรม และมาตรฐานการเขยนแบบ 5.2 เตรยมขอมลเบองตน ทมาของโครงการ รายการค านวณทางวศวกรรมชลศาสตร เสนอแกผตรวจสอบ/เพอประกอบการตรวจสอบแบบ 5.2 ในขนตอนการตรวจสอบ หากมขอบกพรอง/ผดพลาด ใหด าเนนการแกไขใหแลวเสรจ

5.1 ตรวจสอบรายการค านวณประกอบแบบแปลน และจดท าแบบแปลนตนฉบบใหมความถกตองและสมบรณตามมาตรฐานของกรม รวบรวมขอมลเบองตนเพอชแจง และน าแบบตนฉบบเพอเสนออนมต

อบ.ชป.2

6. 6.1 จดท าแบบไข ขนาด A1 เพอเปนตนฉบบส าหรบเสนอ/อนมต 6.2 ตรวจสอบครงสดทายกอนอนมต หากพบขอผดพลาดควรด าเนนการแกไขใหถกตอง

6.1 จดท าแบบไข ขนาดA1 โดยพมพผานเครองพลอตเตอร

นายชางชลประทาน/ชาง

เขยน

10

7.

7.1 จดเตรยมขอมลเบองตน เพอชแจงรายละเอยดของแบบตอผบงคบบญชา 7.2 เสนอแบบตนฉบบเพออนมต

7.1 จดเตรยมขอมลเบองตน เพอชแจงรายละเอยดของแบบตอผบงคบบญชา เพอเสนอการอนมตแบบ

วศวกร

ชลประทาน ปฏบตการ/ช านาญการ (ผท าการออกแบบ)

8. 8.1 น าแบบทอนมตแลว/สมบรณ แสกนเพอบนทกเปนไฟลดจทล และจดท าพมพเขยว 8.2 น าแบบพมพเขยว สงมอบโครงการ และเกบแบบไขตนฉบบไวทหองเกบแบบ

8.1 แจงโครงการเพอมารบส าเนาแบบไปด าเนนการตามแผนงานกอสรางตอไป

นายชางชลประทาน/ชาง

เขยน

11

7. ระบบตดตามประเมนผล

กระบวนการ มาตรฐาน/คณภาพงาน วธการตดตามประเมนผล ผตดตาม/ประเมนผล ขอเสนอแนะ 1.มอบหมายงานแกผออกแบบ แผนงานตามทขอรบ

งบประมาณประจ าป ใหผออกแบบจดท าแผนการท างาน ส าหรบงานทไดรบมอบหมาย

อบ.ชป.2

2.รวบรวมขอมลเบองตน

ขอมลทไดรบ มความถกตอง ตรงกน

แผนการท างาน ส าหรบงานทไดรบมอบหมาย

วศวกรผออกแบบ

3.ตดตอ/ประสานงาน หนวยงาน เพอตรวจสอบขอมล

รวบรวมขอมลและแผนทตางๆทเกยวของ อางองได ใหครบถวนและเปนปจจบน/ส ารวจพนทจรงรวมกบฝายออกแบบและฝายส ารวจภมประเทศ

ตรวจสอบขอมลพนฐานทเกยวของใหครบถวน

วศวกรผออกแบบ

4.ด าเนนการออกแบบ หลกวศวกรรมชลศาสตร/ วศวกรรมโครงสราง/และหลกการเขยนแบบของส านกออกแบบ

ด าเนนการออกแบบตามหลกการตามวชาการ

วศวกรผออกแบบ

5.ตรวจสอบ/ปรบแก

ตรวจสอบคณภาพตามหลกวศวกรรมชลศาสตร/ วศวกรรมโครงสราง/และหลกการเขยนแบบของส านกออกแบบ

ตรวจสอบความถกตองของหลกการตามวชาการ/ตรงตามวตถประสงคของโครงการ

อบ.ชป.2/ผวศ.ชป.2

12

6.จดท าตนฉบบ/แบบไข

ถกตองตามมาตรฐานการเขยนแบบ

วศวกรผออกแบบ

7.เสนอ ผวศ.ชป.2/ ผส.ชป.2 เพอเหนชอบ

ตรวจสอบขอมลในสนามใหถกตอง ครบถวนตามมาตรฐานทก าหนด

ตรวจสอบขอมลทไดจากงานสนามใหครบถวน ถกตอง ตามมาตรฐาน

อบ.ชป.2/ผวศ.ชป.2

8.จดท าส าเนาแบบพมพเขยวสงมอบโครงการ/เกบรวบรวม

1. วเคราะหชนด คณสมบต ดน/หน และค านวณคาการรวซมน าผานชนหนฐานราก ตามมาตรฐานทก าหนด 2. สรปผลการส ารวจธรณวทยาฐานรากจากขอมลทได

ตรวจสอบรายงานใหครบถวน ถกตอง

วศวกรผออกแบบ

13

8. เอกสารอางอง

8.1 เครองสบน าเพอการชลประทานและออกแบบทอสงน า,ธญดร ออกวะลา

9. แบบฟอรมทใช

9.1 แบบฟอรม กรอบขนาด A1 9.2 การอางองแบบมาตรฐาน การออกแบบสถานสบน าดวยไฟฟา ซงเปนโครงการทเรงดวน ดงนนรายละเอยดตางๆทมความคลายกนกบงานออกแบบกอนหนาจะมการ อางองแบบมาตรฐาน เพอเปนการประหยดเวลาในการออกแบบ ท ารายละเอยดแบบ และแบบมาตรฐานในงานโครงการชลประทานขนาดเลกไมใหมมต รปราง ขนาด ทผดแผกไปจากกนมากนก

14

ภาคผนวก

15

เอกสารหมายเลข 1 แบบฟอรมกรอบ แบบไขขนาด A1

16

แบบมาตรฐานทใชในงานออกแบบสถานสบน าดวยไฟฟา

ลาดบท รายการ หมายเลขแบบ 1 แบบมาตรฐานการวางทอสงน า 86701/สชป.2-7-3302 2 อาคารประกอบทอสงน า(PVC) สชป.2-1-3303 3 บอพกน าความจ 100 ลบ.ม. สชป.2-1-3305 4 ถงกรองน า ศก.0.76 ม. และประตน า สชป.2-1-3403 5 อาคารประกอบทอสงน า (ทอเหลกอาบสงกะส) สชป.2-1-3306 6 ถงพกน า 30 ลบ.ม. สชป.2-38-04 7 ถงพกน า 150 ลบ.ม. สชป.2-38-05/สชป.2-46-03 8 ถงพกน า 500 ลบ.ม. สชป.2-43-05 9 หมายเหตทวไป สชป.2-1-3109

10 การวางทอขามหวย สชป.2-1-3310 11 ถงพกน า 270 ลบ.ม. สชป.2-1-3202 12 บอพกน าความจ 850 ลบ.ม. สชป.2-1-3207 13 อาคารประกอบทอสงน า สชป.2-7-3011 14 ถงพกน า 65 ลบ.ม. สชป.2-7-3205 15 Thrust block สชป.2-1-3312

1. ทฤษฎทเกยวของ

1.1 การออกแบบสถานสบน า

ในการออกแบบสถานสบน ามสงทตองพจารณาและมหลกเกณฑสาหรบใชประกอบการตดสนใจ ดงตอไปน

1.1.1 การเลอกสถานสบน า มหลกเกณฑทวไปสาหรบการเลอกตาแหนงทต งสถานสบน า ดงน

1. เปนบรเวณทมดนฐานรากมนคง สามารถรบน าหนกจากเครองสบพรอมอปกรณประกอบและน าหนกของอาคารสถานสบไดอยางปลอดภย

2. ทต งสถานสบตองอยบรเวณตลงทปลอดภยจากการกดเซาะ หากหลกเลยงไมไดกควรยายตาแหนงสถานสบเขาไปใหหางตลงแลวใชวธขดเปนคลองชกน า (Intake Channel) ไปยงสถานสบ

3. ตาแหนงทต งของสถานสบน าจะตองไมทาใหเกดเฮดท งดานดดและดานสงมคาสงเกนไป มเชนน น จะทาใหเกดการเพมคาใชจายท ง คาลงทนและคาปฏบตงานสบน า

4. ระดบพ น ของสถานสบน าทใชวางเครองสบและอปกรณตางๆจะตองปลอดภยจากระดบน าทวม 5. ตาแหนงต งสถานสบน าจะตองเปนจดทมความสมาเสมอของน า เพอทาใหสามารถสบน าไดอยางตอเนอง 6. สถานสบน าไมควรหางจากแหลงพลงงานทใชเดนเครองสบน า เชนเสาไฟฟาแรงสง หรอสถานบรการ

น ามน จะทาใหเพมคาใชจายท งดานคาลงทนและคาปฏบตงานสบน า

1.2 การกาหนดขนาดของสถานสบน า

1. สวนประกอบของสถานสบน า มดงตอไปน 1. โรงสบน า (Pumping House) มสวนประกอบทสาคญคอ บอสบน า (Suction Sump) เครอง

สบน า มอเตอร ทอดด ทอจายน า ฯลฯ การออกแบบจะตองมขนาดใหพอเพยงทจะจดวางอปกรณเหลาน ไดอยางสะดวก

2. หองควบคมระบบสบน า (Control Room) เปนอาคารตดกบสถานสบน า หรออาจเปนหองตดกบบรเวณทตดต งเครองสบเลยกได ภายในหองตดต ง อปกรณควบคมและตรวจวดการทางานของเครองสบน า (Control switch board) เปนหองทใชสาหรบใหเจาหนาทใชปฏบตงานควบคมการทางานของระบบสบน า

3. ทต งหมอแปลงไฟฟา กรณทเครองสบน าตนกาลงเปนมอเตอรไฟฟา บรเวณน จะตองจดทาร วลอมรอบ เพอใหเกดพ นท ทเปนสดสวนปองกนอนตรายจากกระแสไฟฟาแรงสง

4. ถนนภายในบรเวณสถานสบน า โดยทวไปจะออกแบบเปนชนดถนนลาดยาง แบบ Double surface treatment ใหสามารถรบน าหนกบรรทก HS-20-44 ตามมาตรฐาน AASHTO หรอออกแบบเปนถนนลกรง ขนาดกวาง 4.00 ม. มไหลทางกวางขางละ 1.00 ม.

5. ระบบไฟฟาแสงสวาง ตามจดตางๆภายในบรเวณสถานสบน า 6. ระบบปองกนภย เชนมร วโดยรอบ อปกรณเกยวกบการดบเพลง เปนตน 7. หองบารงรกษาและซอมแซม ในสวนน อาจจะพจารณาตามความจาเปนวาควรจะมหรอไม 8. หองเกบอปกรณสารองและเครองมอ 9. ระบบปรบอากาศ

10. หองน า (หากมความจาเปน) 2. การกาหนดขนาดและรปรางของสถานสบน า

ปจจยทใชพจารณากาหนดขนาดและรปรางของสถานสบน าประกอบดวย

1. ชนดและขนาดของเครองสบน าใชรวมท งอปกรณประกอบ 2. ขนาดของทอดด (Suction bore) 3. ตาแหนงและขนาดของบอสบ (Pump sump) 4. ระยะหางระหวางเครองสบทเหมาะสมตอการปฏบตงาน 5. ขนาดความกวางและความสง ทพอเพยงตอการขนยายเครองสบและอปกรณเขาหรอออกจาก

อาคาร 6. ขนาดความสงตองพอเพยงตอการใช Overhead travelling crane สาหรบการยกช นสวนท

ยาวทสดได 7. คานงถงระดบความสงของ Motor floor ทเพยงพอตอการปองกนน าทวม

3. น าหนกทกระทาบนสถานสบน า

การออกแบบโครงสรางของตวสถานสบน า จะตองทราบถงน าหนกบรรทกและแรงทกระทาตอโครงสรางตางๆ ต งแตฐานรากจนถงหลงคาของอาคาร ชนดของแรงกระทากบสถานสบน า มดงน

1. แรงกระทาลงสฐานรากของโรงสบน าประกอบดวย a. น าหนกของตวเครองสบน าและสวนประกอบท งหมด b. น าหนกทเพมข นขณะมการเดนเครองสบน า (Equipment operation load)

ถอเปนประเภท น าหนกบรรทกเคลอนไหว ( Dynamic load ) ทเกดข นในขณะเครองสบน าทางาน โดยปรกตจะคดเพมข นอก 20 เปอรเซนตของน าหนกเครองสบรวมกบอปกรณและน าหนกน าในทอ

c. น าหนกของตวอาคารสถานสบน าเหนอฐานรากท งหมด d. น าหนกจรตางๆ (Live load) โดยปรกตจะใชดงน

- 600 กโลกรม ตอ ตารางเมตร สาหรบหองควบคม

- 1000 กโลกรม ตอ ตารางเมตร สาหรบ หองเครอง

2. แรงกระทาดานขางตอโครงสรางอาคาร ไดแก แรงดนน าและแรงดนดน 3. แรงกระทาแบบกระแทก (Impact) ทรางเครน (Crane way) มวธคดดงน

-แรงในแนวดงใหคดเพมอก 10 % ของแรงทเกดข นจรงสงสดทลอเครน (Maximum wheel load)

-แรงทางขวาง คดเพมข น 20 % ของน าหนก Trolley รวมกบน าหนกทยก

1.3 สรปข นตอนการคานวณหากาลงของเครองสบน า

ในการคานวณหากาลงของเครองสบน าทจะใชสบน าเพอ ใหไดอตราการสบและสามารถยกน าให

สงไปยงระดบตางๆตามทตองการ (Head) มข นตอนการคานวณพอสรปไดโดยสงเขป ดงน คอ

1.เรมจากการคานวณ ออกแบบระบบทอสงน าซง จะไดชนดทอทใช ขนาดทอทใช ความยาวทอ

แนวตางๆ คาความดนใชงาน(Working Pressure) ของระบบทอระบบน รวมท งระดบของทอทจดตางๆ

เทยบกบจดศนยกลางของเครองสบน า และอปกรณประกอบท งหมดในระบบทอ

2.ขอมลท งหมดทมของระบบทอในขอ 1. จะนามาใชในการคานวณหาเฮดรวม (Total Dynamic

Head, TDH) ของระบบทอดงกลาว

3. จากคา TDH ทไดในขอท 2. พรอมกบทราบขอมลอตราการสบทตองการ (Q) นาไปคานวณ

กาลง(แรงมา)ของเครองสบทตองการ

4. สมมตคาประสทธภาพของเครองสบทคาดวาจะเปน (สมมตจากขอมลเครองสบน าทวๆไปท

ใหคาประสทธภาพ) นาไปคานวณหาคากาลงของตนกาลงทตองการนามาใชขบเคลอนเครองสบน า

1.4 การเลอกใชเครองสบน ากรณ เฮดสง ปานกลางและตา

มหลกการทวไปทใชประกอบสาหรบการเลอกประเภทของเครองสบเพอ ใหเหมาะสมกบสภาพทตองการ ดงน

กรณเฮดรวมมคาสง

เครองสบชนด Radial Flow สามารถนาไปใชกบงานทตองการเฮดสงๆ แบบมาตรฐานมดงน

1. แบบเพลานอน ใบพดช นเดยว ใชในงานประปา งานทวไปในอาคารงานชลประทาน ทมเฮดไมเกน 80 เมตร

2. แบบหอยโขง ใบพดหลายช น ใชไดสาหรบอตราการสบต งแต 0.10 - 3.0 ลบ.ม./วนาท เฮด 130 ม. เหมาะสาหรบงานประปา ชลประทาน และอตสาหกรรม

3. แบบดดสองดาน เฮด 50 ม. สาหรบงานประปา ชลประทาน และอตสาหกรรม 4. เพลาต งแบบมครบผนน าใบพดหลายช น อตราการสบ Q = 5 ลบ.ม./วนาท เฮด 200 เมตร สาหรบงาน

สบน าบาดาล ชลประทาน และอตสาหกรรม

กรณเฮดปานกลาง

1. จะใชแบบ Mixed Flow ใชกบเฮดต งแต 12-20 เมตร 2. กรณเปนเครองสบแบบหอยโขงแบบเพลานอนใบพดแบบ Mixed Flow เฮด 12 เมตร สาหรบงาน

ชลประทาน งานระบายน าและอตสาหกรรม 3. กรณเครองสบแบบหอยโขงแบบเพลาต งใบพดแบบ Mixed Flow เฮด 20 เมตร สาหรบงานประปา

งานชลประทาน งานกาจดน าเสย ระบายน า และงานอตสาหกรรม

4. เครองสบน าแบบเพลาต ง มครบผนน า เฮด 20 เมตร สาหรบงานประปา งานชลประทานระบบทอ

กรณเฮดตา

ใชสาหรบงานทตองการอตราการสบสง ใชใบพดแบบ Mixed Flow หรอ Axial Flow 1. ใบพดแบบ Mixed Flow เฮด 5-7 เมตร (แบบเพลานอน) งานสบน าดบ งานชลประทาน ระบายน า

งานหลอเยน 2. ใบพดแบบ Axial Flow เฮดไมเกน 3-4 เมตร (แบบเพลานอน) สาหรบงานระบายน า ชลประทาน และ

อตสาหกรรม

1.5 การกาหนดช นคณภาพทอ 1.5.1 การออกแบบความดนภายในทอ

การเลอกช นคณภาพทอ การเลอกช นคณภาพของทอ (Class of pipe) จะตองอาศยขอมลคอความดนสงสดทคาดวาจะเกดข นในเสนทอระหวางการใชงาน ความดนภายในทเกดข นประกบดวยความดนสถต (Static pressure) และความดนจลน (Dynamic) ในทน กคอความดนจากการเกด Water hammer คาความดนสถตสงสด มหลกในการเลอกใชออกแบบดงน

1. กรณสงน าจากทอระบบเปด (Open type) จะใชคาความดนสงสดจากเสน Hydraulic Grade Line ในขณะมการสงน าในทอ

2. กรณเปนระบบทอแบบปด (Close type) ใชคาความดนเมอ ระบบทออยในสถานะหยดสงน า

3. กรณระบบทอม ถงความดน (Pressure tank) เปนตนทางใชความดนสงสดทไดจากถงความดนน น

4. กรณระบบทอมเครองสบน าเปนตนกาเนดเฮด ใชความดนสงสดทไดจากเครองสบน าน น ในขณะสงน า

เมอนาคา Water hammer ทคานวณไดไปรวมกบคา Pressure head สงสดของทอสายน น ๆ กจะทราบวา

ทอจะตองรบความดนสงสดเทาใด อย Class ใด เชน ถาแนวศนยกลางทออยตากวาแนวเสน Hydraulic grade line = 35 ม. น น คอ คดเปนความดนน า 3.5 กก./ตร.ซม. (คาแรงดนน า 1 กก./ ตร.ซม. จะเทากบคาความสงของน าประมาณ 10 ม.) เมอคาความดน Water hammer เทากบ 1.427 กก./ ตร.ซม. ฉะน น ทอจะตองรบแรงดนไดไมนอยกวา 4.927 กก./ ตร.ซม. สมมตเมอใชทอ PVC และใชคาความปลอดภยเปน 1.5 เทาของ Working pressure จะไดคาความดนททอตองรบอยางนอย = 7.39 กก./ ตร.ซม. ฉะน น ช นคณภาพทอทใช Class 8.5 หรอ 13.5 กก./ตร.ซม. เปนตน ในทานองเดยวกนเรากใชวธการคานวณคาช น คณภาพเหลาน กบทอทก ๆ สายท ง ระบบ กจะไดช นคณภาพของทอสงน ารบแรงดนทกสาย ซงโดยทวไป มกจะเอาคาสงสดของแตละสายมาคานวณดงกลาว

กลาวโดยสรปกคอในการออกแบบระบบทอ จะตองคดคา Static Pressure รวมกบคา Water hammer pressure ทเรยกวา Normal pressure ซง จะตองมคาไมเกนคาความดนใชงาน ตามขนาดช นคณภาพของทอ

1.6 การไหลในทอ 1.6.1 การสญเสยพลงงานหลก (Friction head loss or Major loss : hf)

การสญเสยเฮดของการไหลในทอ หรอทเรยกวา การสญเสยพลงงานหลก คอการสญเสยเฮดทเกดจากผลของแรงเสยดทานอนเนองมาจากผลของความหนดของไหล และแรงเสยดทานระหวางของไหลกบผนงทอ ซงข นอยกบ ขนาดเสนผานศนยกลางของทอ ความหยาบของวสดทใชทาทอ ความหนดของของไหล และความเรวของของไหล

1) สมการ Darcy-Weisbach Darcy-Weisbach Equation คอสมการทใชคานวณคาการสญเสยพลงงานหลกของการไหลในทอ ทคดคน

โดยวศวกรฝรงเศส ชอ Henry Darcy ในป ค.ศ.1857 จากน น ศาสตราจารยชาวเยอรมน ชอ Julius Weisbach ไดนาผลงานของ ดารช ออกนาเสนอในป ค.ศ. 1850

ℎ𝑓 = 𝑓 ∙𝐿

𝐷∙𝑉2

2𝑔

เมอ V = ความเรวเฉลยของการไหลในทอ D = ขนาดเสนผานศนยกลางทอ L = ความยาวทอ g = ความเรงเนองจากแรงโนมถวง f = คาสมประสทธความเสยดทานของดารซ (Darcy-Weisbach friction factor) โดยคาสมประสทธความเสยดทานของดารซ (Darcy-Weisbach friction factor: f) จะข นอยกบพฤตกรรมของการไหลในทอ ซงตอมาไดมการนาเสนอสมการทใชคานวณหาคาสมประสทธความเสยดทานดงน

- คาสมประสทธความเสยดทานของของการไหลแบบราบเรยบ (Friction factor for laminar flow)

𝑓 = 64 ∙𝜇

𝜌𝑉𝐷=64

𝑅𝑒

เรยกสมการขางตนวา Hangen-Poiseuille law เนองจากเปนสมการทคดคนโดยวศวกรเยอรมนทชอ Hangen และนกวทยาศาสตรชาวฝรงเศสทชอ Poiseuille - คาสมประสทธความเสยดทานของของการไหลแบบปนปวนในทอผนงเรยบ(Friction factor for

turbulent flow in smooth pipe)

Prandtl ไดสรางสมการ โดยอาศยขอมลจากการทดลองของ Nikuradse (ลกศษยของ Prandtl) ไดดงน

1

√𝑓= 2.00 ∙ log(𝑅𝑒 ∙ √𝑓) − 0.80

- คาสมประสทธความเสยดทานของการไหลแบบปนปวนในทอผนงหยาบ(Friction factor for

turbulent flow in rough pipe)

Colebrook ไดนาเสนอสมการการหาคาสมประสทธความเสยดทานในกรณทความขรขระผนงทอมผลกระทบในระดบปานกลางดงน

1

√𝑓= −2.00 ∙ log (

𝜀𝐷⁄

3.7∙2.51

𝑅𝑒√𝑓)

- คาสมประสทธความเสยดทานของการไหลแบบปนปวนสมบรณ (Friction factor for complete

turbulent flow in rough pipe) ในกรณการไหลทอขรขระมาก (Fully rough flow) Karman ไดนาเสนอสมการของการหาคาสมประสทธความเสยดทานไวดงน

1

√𝑓= 2.00 ∙ log (

3.7𝜀𝐷⁄)

เปรยบเทยบการกระจายตวของความเรว ของการไหลแบบตางๆในทอกลม

และเพอใหงายตอการใชงาน ในป ค.ศ. 1944 Lewis F. Moody ไดรวมสมการของ Hangen-Poiseuille สมการของ Prandtl สมการของ Colebrook และสมการของ Karman นามาสราวเปนกราฟ

ความสมพนธระหวาง Reynolds number (Re) Relative roughness ( 𝜀

𝐷) กบ friction factor (f) ซงเรยกวา

Moody Diagram ดงตาราง

ตารางแสดงคาความหยาบผวของวสดชนดตางๆ

1.6.2 การสญเสยพลงงานรอง (Minor loss : hm) Minor Loss เปนการสญเสยเฮดในจดทมการเปลยนแปลงขนาด หรอทศทางของความเรวของการไหลโดยฉบพลน ซงจะเกดข นบรเวณทของไหลผานอปกรณประกอบทอตางๆ เชน วาลว ขอตอ ขอลดขนาด ขอขยายขนาด ของอชนดตางๆ ทางเขา-ออก เปนตน ซงการสญเสยพลงงานรองน จะข นอยกบรปแบบการเปลยนแปลงความเรวของการไหลในอปกรณ และเฮดความเรว ดงน นการคานวณคาของการสญเสยพลงงานรอง ซงสวนใหญจะกาหนดใหอยในรปของผลคณระหวาง คาสมประสทธการสญเสยพลงงานรอง (Minor loss coefficient : k) กบเฮดความเรว (Velocity Head) ดงสมการ

ℎ𝑚 = 𝑘 ∙𝑉2

2𝑔

โดยคา k จะข นอยกบประเภทของอปกรณทไหลผาน

สมประสทธการสญเสยพลงงานรอง (Minor loss coefficient : K)

การไหลบรเวณปลายทางเขาทอแบบมมฉาก แบบปลายยน และลบมมโคง

ลกษณะการไหล และการเปลยนแปลงความดน บรเวณทางเขาทอมมฉาก

สมประสทธการสญเสยพลงงานรองของทางเขาแบบโคงมนรศม R

การไหลบรเวณปลายทางออกทอมมฉาก แบบปลายยน และแบบลบมมโคง

สมประสทธการสญเสยพลงงานรองของทอลดขนาดแบบทนททนใด (Sudden contraction)

สมประสทธการสญเสยพลงงานรองของทอขยายแบบทนททนใด (Sudden contraction)

การไหล และสมประสทธการสญเสยพลงงานรอง ของของอแบบ Smooth Bend มม 90o

การไหล และสมประสทธการสญเสยพลงงานรอง ของของอแบบ Mitered Bend

ขอตอ และของอชนดตางๆ

วาลวชนดตางๆ

สมการ Hazen-Williams

ในการคานวณ น าไหลในทอ ใหหลกการคานวณน าไหลในทอของ Hazen-Williams formula เปน empirical formula ทพฒนาข นเพอใชกบการไหลของน าในทอกลม เทาน น โดยกลาวถงความสมพนธระหวาง ความเรวของการไหล (ความเรวท เหมาะสม V < 3.0 m/s) การลดลงของความดนอนเนองมาจากแรงเสยดทานบนผนงทอ และคณสมบตทางกายภาพของทอ (ขนาดทอทเหมาะสมสมคอ D > 5 cm) ซงมรปแบบสมการดงน

V = 0.8492 .C .R 0.63 .S0.54 (SI Unit) เมอ V = ความเรวเฉลยของการไหลในทอกลม

C = สมประสทธการไหล Hazen-Williams coefficient R =รศมชลศาสตรของทอ S =ความลาดชนของระดบพลงงาน

รปแสดงการสญเสยพลงงานหลก และความชนของระดบพลงงาน

หากพจารณาการไหลในทอกลมทมเสนผาศนยกลางเทากบ D จะไดวา

𝑅 =𝐴

𝑃=

𝜋

4𝑑𝐷2

𝜋𝐷=𝐷

4

และจะไดวา

ℎ𝑓 = 6.822. 𝐿. (𝑉

𝐶)1.852. 𝐷−1.167

จากสมการ Hazen-Williams formula สามารถนามาสรางแผนภมทชวยใหการคานวณ ซงเรยกวา Hazen-Williams formula monograph แผนภมทสรางข นสาหรบการไหลในทอกลม ของน าทอณหภม 20 องศาเซลเซยส

Hazen-Williams coefficient

Manning's roughness coefficient

1.7 การคานวณขนาดทอ 1.7.1 ชนดและการใชงานทอสงน า

ในการกอสรางระบบทอ มการเลอกใชทอชนดตางๆจากเหตผลความเหมาะสมกบลกษณะการใชงาน

เหมาะสมกบสภาพพ นท ความสะดวกตอการจดหาทอและอปกรณท งเหตผลดานการตลาดและงบประมาณ จงจะเหนวามทอในตลาดเปนจานวนมากเชน

- ทอเหลก (Steel pipe) - ทอเหลกอาบสงกะส (Galvanize steel pipe) - ทอพวซ (Polyvinyl chloride pipe ,PVC) - ทอพอ (Polyethylene pipe ,PE) - ทอเอชดพอ (High density polyethylene pipe, HDPE) - ทอซเมนตใยหน (Asbestos cement pipe ,AC) - ทอคอนกรตเสรมเหลก (Reinforce concrete pipe) - ทอคอนกรตอดแรง (Pre-stress concrete pipe) - ทอเสรมใยแกว (Glass fiber reinforce polyester pipe ,GRP)

1.4.2 การออกแบบขนาดทอสงน า (Design of pipe size)

การออกแบบระบบทอสงน าน นโดยทวไปมกจะพจารณาวางแผนข นตอนตาง ๆ ดงน

1. คานวณปรมาณน าทจะสงใหท งหมด พรอมประมาณน าตนทนเฉลย 2. คานวณขนาดทอทจะใชในแตละสายท งระบบ 3. คานวณการสญเสยพลงงานในเสนทอของระบบท งหมด 4. คานวณ Hydraulic Grade Line ตามแนวทอท งระบบ 5. คานวณ และออกแบบอาคารประกอบในระบบทอทจาเปนในสายทอน นๆเชน Thrust block ตอมอ

และ คานรบทอ (กรณไมสามารถฝงทอลงดนได) บอดกตะกอน ขอตอคอนกรตรบแรงดน ฯลฯ 6. คานวณหาคา Water hammer หรอความดน Surge ในเสนทอแตละชวงทอเพอ นาไปพจารณาช น

คณภาพของทอรบแรงดนทเหมาะสม 7. กาหนดช นคณภาพของทอทใชในระบบสงน ารบแรงดนทก ๆ สาย 8. เขยนแบบระบบทอสงน า พรอมตรวจสอบอาคารประกอบในระบบทอท ง ระบบวาไดวางถกตองตาม

หลกวชาการหรอไม เชน ประตน า ประตระบายอากาศ (Air valve) บอดกตะกอน พรอมจดทต ง แนวเสนทอทก ๆ สายวาตากวาเสน Hydraulic grade line หรอไม

1.8 การคานวณหาขนาดบอพกน า 1.8.1 ในงานออกแบบงานประปาภเขา สวนจะใชบอพกน าคอนกรตเสรมเหลกในการบรรจน า เพอ

นาไปทาการอปโภค บรโภคตอไป ขนาดทนยมใชกนไดแก 100,150,200 และ 500 ลกบาศกเมตร โดยสานกงานชลประทานท 2 ฝายออกแบบ จะอางองจากแบบมาตรฐาน หมายเลขตางๆดงน

บอพกน าความจ 100 ลบ.ม. หมายเลขแบบ สชป.2-1-3305

บอพกน าความจ 150 ลบ.ม. หมายเลขแบบ สชป.2-38-05/สชป.2-46-03

ถงพกน าความจ 270 ลบ.ม. หมายเลขแบบ สชป.2-1-3202

ถงพกน าความจ 500 ลบ.ม. หมายเลขแบบ สชป.2-43-05

ในการคานวณหาขนาดถงพกน า มกใชการพจารณาท งปรมาณความตองการใชน า(ท งความตองการใชน าของพช เพอการเกษตร และเพอการอปโภค บรโภค ในกรณทโครงการน มการพจารณาดานอปโภค บรโภค) และพจารณาท งระยะเวลาทน าจะไหลเตมบอพกน า เพราะพจารณาท งความตองการใชน า และความรวดเรวตอความตองการใชน า

การคานวณปรมาณน าทจะสง

1. น าเพอการอปโภค – บรโภค

ในการคานวณปรมารน าทตองการสงไปใหเพอใชสาหรบการอปโภค บรโภค จะอาศยขอมลอตราความตองการใชน าของคน และสตวมาเปนขอมลพ นฐานในการคานวณ ดงน นหากตองการออกแบบขนาดอตราการสงน าผานทอจรง กตองหาขอมลจานวนคนและสตวในพ นทเปาหมายมาใชคานวรรวมกบอตราการใชน า ดงตาราง

ผใชน า หนวย อตราการใชน า

คน (ชนบทและทองถนทตองการประหยดน า ) ลตร/วน-คน 30-60 คน (ทองถนทมน าอดมสมบรณ) ลตร/วน-คน 75-300 วว ควาย ลตร/วน-คน 50 หม ลตร/วน-คน 20 ไก ลตร/วน-คน 1

2. ปรมาณความตองการน าเพอการเพาะปลก

ในการคานวณปรมาณความตองการน าเพอการเพาะปลก จะอาศยคาชลภาระ (Water duty) และขนาดพ นทเพาะปลกมาเปนขอมลสาหรบคานวณ ตามสตร

อตราการสงน า= คาชลภาระ x ขนาดพ นทเพาะปลก

1.6 อปกรณในระบบทอสงน า

ในระบบทอสงน าน นจาเปนจะตองมอปกรณทตดต งเพอควบคม บงคบการไหลของน าในทศทาง และอตราทตองการ อปกรณทจาเปนตองใชในระบบทอสงน าทตองใชเสมอ เชน เชควาลว (Check Valve) วาลวปดเปดน าแบบตางๆ และวาลวระบายอากาศ (Air Release Valve) ซงมลกษณะ และรปทรงตางๆดงน

1.6.1 ประตน า (หรอวาลว) ชนดตางๆ 1. เชควาลว (Check Valve) เปนวาลวททาหนาทปองกนไมใหน าไหลยอนกลบ ล นของวาลวแบบน จะปดเมอความเรวของการไหลของน าเปนศนยหรอเมอมการไหลยอนกลบ ในกรณทปลายทอสงน าอยสงกวาปมจาเปนตองตดต งเชควาลวไวปองกนไมใหน าไหลยอนกลบมาทาความเสยหายตอเครองสบน าได 2. เกทวาลว (Gate Valve) เปนวาลวหรอประตน าทใชงานกนทวๆไป บานประตมลกษณะเปนล นเขา-ออก ในลกษณะต งฉากกบทศทางของการไหล สวนใหญจะใชแบบเปดเตมหรอทปดสนท ไมนยมใชแบบเปดเพยงบางสวน เพอควบคมการไหล

เชควาลว (Check Valve)

เกทวาลว (Gate Valve)

3. วาลวผเส อ ( Butterfly Valve ) เปนวาลวทหมนรอบกานและปดสนทจานหมนต งฉากกบทศทางการไหลจาสมผสกบบารองล นในตวเรอน วาลวแบบน ใชไดท งงานเปด-ปด และปรบอตราการไหล สวนใหญจะใชในระบบทอความดนตาและยอมใหมการรวผานรองล นไดมาก 4. วาลวแบบลกทรงกลม (Ball Valve) เปนวาลวทเปด-ปด โดยการหมนลกทรงกลมซงมรเจาะผานศนยกลาง ในตาแหนงเปดเตมทรในตาแหนงเปดเตมรดงกลาวจะอยในแนวเดยวกบทศทางการไหล และจะปดสนทเมอหมนทรงกลมไปเปนมม 90 องศา วาลวแบบน สวนใหญนยมใชควบคมปรมาณการไหลและความดนในทอ วาลวแบบน มขนาดไมเกน 100 มม.

วาลวผเส อ ( Butterfly Valve )

วาลวแบบลกทรงกลม (Ball Valve)

วาลวแบบโกลบ (Globe Valve)

5. วาลวแบบโกลบ (Globe Valve) เปนวาลวทออกแบบไว เพอใชในการปรบอตราการไหลบอยๆ ล นเปด-ปดมลกษณะเปนจานหรอลกอดเคลอนทข นลงโดยกานซงต งฉากกบรองล นซงมลกษณะเปนแหวน ทศทางการไหลผานชองล นอาจทามม 90 องศา หรอมมอนกบทศทางการไหลเขาออกจากวาลว 6. วาลวระบายอากาศ (Air Release Valve ) วาลวระบายอากาศนบวาเปนอปกรณทมความสาคญมากช นหนงในระบบสงน า ท งน เพราะโดยทวไปแลวจะมอากาศปนตดมากบน าทสบดวยเสมอ เมอความดนของน าลดลงหรอน ามอณหภมสงข นฟองอากาศจะแยกตวออกมาและสะสมกนในบรเวณทแนวทอโคงงอข น โพรงอากาศน จะทาใหการไหลผานในบรเวณดงกลาวมลกษณะเปนการไหลแบบทางน าเปดซงจะเปนผลใหสญเสยพลงงานมาก และอาจเปนตวการกอใหเกดความดนในระบบทอแปรปรวนได ดงน นจงควรตดต งวาลวใหทาหนาทระบายอากาศสวนน ออกไป นอกจากน ควนตดต งทกระยะ 0.5 ถง 1.0 กโลเมตรบนแนวทอทลาดลงโดยเฉพาะอยางยงในแนวทลาดลงคอนขางชน 7. บานปดเปดทางเดยว (flap valve) หมายถง

7.1 บานหรอล นปดเปดตดอยทตอนปลายทอจายน าของเครองสบน า เพอปองกนการไหลกลบของน า เมอเครองสบหยดทางาน

7.2 บานหรอล นเปดปด ควบคมระดบน าเพอปองกนน าทวม มกออกแบบใหเปดเมอระดบน าดานเหนอน าสงกวาระดบทายน าเพอระบายน าและปดเมอระดบน าดานทายน าสงข นหรอเทากบหรอ มากวาระดบน าดานเหนอน า เพอปองกนไมใหน าไหลกลบบางคร งเรยกวา flap gate

ตารางแสดงการใชงานของวาลวประเภทตางๆ ชนดวาลว การใชงาน

ควบคมการไหล หยดการไหล ปองกนการไหลยอน ปองกนการเกดwater hammer

Gate Valve √ √ Butterfly Valve

√ √

Check Valve √ √ Flap Valve √ Foot Valve √

ลกษณะการทางานของวาลวระบายอากาศ

(1) วาลวเปดเมอไมมน าอยในทอ (2) เมอมน าไหลเขาทออากาศจะถกระบายออกไปและวาลวจะปด จะปด (3) มอฟองอากาศมาสะสมกนมากข นลกลอยจะตกและวาลวจะเปดเพอระบายอากาศออกไปอก

วาลวระบายอากาศขนาดใหญ ( Double Air Release Valve) ทใชในทอสงน าขนาดใหญ

การตดต งผานคหรอทางน าใหสงเกตการณตดต งสมอคอนกรตยดทอและการตดต งวาลวระบายอากาศเหนอทอ

ตาแหนงทควรตดต งวาลวระบายอากาศ

ตาราง แสดงเกณฑกาหนดขนาดของวาลวระบายอากาศ

ขนาด ทอ (มม.)

400 500 600 700 800 900 1000 1200 1350 1500

ขนาด แอร วาลว (มม.)

100 100 100 100 100 100 150 150 150 150

8) ประตระบายตะกอน (Blow Off Valve) ตดต งไวบรเวณททอสงน าผานทตา อายใชงานประมาณ 3-

5 ป ควรเปดประตระบายตะกอน ปละ 2-3 คร ง เพอเปนการระบายตะกอนทจะอดตนทอทาใหเปนอปสรรคตอการสงน า ก. ขนาดทอ Ø 12 น ว ใชทอระบายตะกอน ขนาดทอ Ø 4 น ว ข. ขนาดทอ Ø 16 น ว ใชทอระบายตะกอน ขนาดทอ Ø 6 น ว

1.7 การวางทอสงน า การออกแบบโครงสรางคอนกรตค ายนทอ (Concrete Thrust Block Design)

การออกแบบโครงสรางคอนกรตค ายนทอแรงดนตรงจดทเกดแรงกระทาเชนของอ สามทาง ขอลดและวาลวรวมถงบรเวณจดปลายทอทปดอย บรเวณดงกลาวจะเกดแรงกระทาตอตวทออนเนองมาจากทแรงดนภายในทอทไมสมดลเกดข น เกดแรงกระแทก และการสนอยตลอดเวลา สาหรบทอฝงดนน นขนาดโครงสรางคอนกรตค ายนทอจะข นกบความสามารถในการรบน าหนกของดนบรเวณน น (คา Bearing Stress) สาหรบพวกของอตางๆทงอในแนวดง (Vertical Plane) และฝงดนไมลกจากผวดน อาจใชเพยงแทงคอนกรตลวนขนาดใหญกเพยงพอ ซงรปแบบมาตรฐานไดแสดงไวดงภาพ

รปแบบมาตรฐานของแทงคอนกรตค ายนทอฝงดนบรเวณขอตอและประตน า