สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดลพบร

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ กระทรวงศกษาธการ

รายวชาเลอก

รหสวชา ทช23040

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ระดบ มธยมศกษาตอนตน

หนงสอเรยน

การบรหารจดการขยะ

สารบญ

เรอง หนา

คานา

สารบญ

คาชแจง

คาอธบายรายวชา 1

รายละเอยดคาอธบายรายวชา 2

แบบทดสอบกอนเรยน 4

บทท 1 ความหมายและประเภทของขยะมลฝอย

ความหมายของขยะมลฝอย 10

ประเภทของขยะมลฝอย 12

ใบงาน

บทท 2 ความสาคญของการคดแยกขยะมลฝอยและภาชนะรองรบขยะมลฝอย

ความสาคญของการคดแยกขยะมลฝอย 17

ภาชนะรองรบขยะมลฝอย 21

ใบงาน

บทท 3 การจดการขยะมลฝอย

แนวคดเกยวกบการบรหารจดการขยะมลฝอย 28

การคดแยกขยะมลฝอย ดวยหลกการ 3R 29

แหลงกาเนดขยะมลฝอย 33

การกาจดขยะมลฝอย 35

แนวทางการปองกนปญหาสงแวดลอมดานขยะมลฝอยและสงปฏกลตามมตคณะรฐมนตร 36

ใบงาน

เรอง หนา

บทท 4 ผลกระทบจากขยะมลฝอย

ผลกระทบของขยะมลฝอย 48

โรครายทมาจากขยะมลฝอย 51

ใบงาน

บทท 5 การมสวนรวมของชมชน

ความหมายของการมสวนรวมของประชาชน 57

ประโยชนของการมสวนรวมของประชาชน 58

ปญหาทเปนอปสรรคของการมสวนรวม 59

กระบวนการมสวนรวมของประชาชนตอการกาจดขยะมลฝอยและสงปฏกล 60

แนวทางในการเสรมสรางและพฒนาศกยภาพของประชาชนในการจดการขยะมลฝอย 62

และสงปฏกล

ใบงาน

บทท 6 การรณรงคการลดและคดแยกขยะมลฝอย

แนวทางการรณรงคการลดและคดแยกขยะมลฝอยจากครวเรอน 67

แนวทางการรณรงคขจดของเสยอนตรายอยางถกวธในชมชน 70

ใบงาน

แบบทดสอบหลงเรยน 77

ภาคผนวก

บรรณานกรม

1

คาอธบายรายวชา รหสรายวชา ทช23040 รายวชา การบรหารจดการขยะ จานวน 3 หนวยกต

ระดบ มธยมศกษาตอนตน

มาตรฐานการเรยนรระดบ

มความร เขาใจ ยอมรบ เหนคณคาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงและสามารถประยกตใชในการ

ประกอบอาชพและมภมคมกนในการดาเนนชวตของตนเอง ครอบครว และชมชนอยางมความสข

มคณธรรม จรยธรรม เจตคตทด มทกษะในการดแลและสรางเสรมการมพฤตกรรมสขภาพทดปฎบตจน

เปนกจนสย หลกเลยงพฤตกรรมเสยงตอสขภาพ ตลอดจนสงเสรมสขภาพพลานามยและสภาพแวดลอมทด

ในชมชน

ศกษาและฝกทกษะเกยวกบเรองตอไปน

1. การจดการขยะมลฝอย

ความหมาย ความสาคญ ในการจดการขยะมลฝอย การคดแยก ผลกระทบและแนวคดใน

การบรหารจดการขยะมลฝอย

2. การมสวนรวมของชมชน

การศกษาปญหาขยะในชมชน แนวทางและประโยชนในการใหชมชนมสวนรวมกาจดขยะ

มลฝอยและสงปฏกล

3. การรณรงค

การรณรงคการลดและคดแยกขยะมลฝอยจากครวเรอนและขจดของเสยอนตรายอยางถกวธ

ในชมชน

การจดประสบการณการเรยนร

ใหผเรยน ศกษาเนอหา คนควา ปฏบต นาเสนอ ดวยการจดกระบวนการเรยนรดวยการพบกลม

การเรยนรดวยตนเอง การรายงาน การจดทาโครงงาน และศกษาจากแหลงเรยนรทมอยในชมชน

วดผลประเมนผล

ประเมนผลจากการ สงเกต การสมภาษณ แบบทดสอบ แบบสอบถาม โครงงาน การมสวน

รวมในการจดกจกรรมการเรยนรและการนาไปใชประโยชนในชวตประจาวน

2

รายละเอยดคาอธบายรายวชา รหสรายวชา ทช23040 รายวชา การบรหารจดการขยะ จานวน 3 หนวยกต

ระดบ มธยมศกษาตอนตน

มาตรฐานการเรยนรระดบ

มความร เขาใจ ยอมรบ เหนคณคาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงและสามารถประยกตใช

ในการประกอบอาชพและมภมคมกนในการดาเนนชวตของตนเอง ครอบครว และชมชนอยางมความสข

มคณธรรม จรยธรรม เจตคตทด มทกษะในการดแลและสรางเสรมการมพฤตกรรมสขภาพทดปฏบตจน

เปนกจนสย หลกเลยงพฤตกรรมเสยงตอสขภาพ ตลอดจนสงเสรมสขภาพพลานามยและสภาพแวดลอมทด

ในชมชน

ท หวเรอง ตวชวด เนอหา จานวนชวโมง

1

2

3

ความหมายและประเภทของ

ขยะมลฝอย

ความสาคญของการคดแยก

ขยะมลฝอยและภาชนะรองรบ

ขยะมลฝอย

การจดการขยะมลฝอย

1. บอกความหมายของขยะมลฝอยได

2. บอกประเภทของขยะมลฝอยได

1. อธบายความสาคญของการค ด

แยกขยะมลฝอยได

2. อธบายและแยกภาชนะสาหรบใส

ขยะมลฝอยแตละประเภทได

1.อธบายแนวคดเกยวกบการบรหาร

จดการขยะมลฝอยได

2. อธบายวธการคดแยกขยะมลฝอย

ดวยหลกการ 3R ได

3. บอกแหลงกาเนดขยะมลฝอยได

4. อธบายวธการกาจดขยะมลฝอยได

5. มความร ความเขาใจ ในแนวทาง

การปองกนปญหาสงแวดลอมดาน

ขยะมลฝอยและส งปฏกลตามมต

คณะรฐมนตร

1. ความหมายของขยะมลฝอย

2. ประเภทของขยะมลฝอย

1. ความสาคญของการคดแยก

ขยะมลฝอย

2. ภาชนะรองรบขยะมลฝอย

1. แนวคดเกยวกบการบรหาร

จดการขยะมลฝอย

2. การคดแยกขยะมลฝอย ดวย

หลกการ 3R

3. แหลงกาเนดขยะมลฝอย

4. การกาจดขยะมลฝอย

5. แนวทางการปองกนปญหา

สงแวดลอมดานขยะมลฝอย

แ ล ะ ส ง ป ฏ ก ล ต า ม ม ต

คณะรฐมนตร

5

20

40

3

ท หวเรอง ตวชวด เนอหา จานวนชวโมง

4

5

6

ผลกระทบจากขยะมลฝอย

การมสวนรวมของชมชน

การรณรงคการลดและคดแยก

ขยะมลฝอย

1.บอกผลกระทบของขยะมล

ฝอยได

1. อธบายความหมาย ประโยชน

และปญหาของการมสวนรวม

ของประชาชนได

2. มความร ความเขาใจใน

กระบวนการมสวนรวมของ

ประชาชนตอการกาจดขยะมล

ฝอยและสงปฏกล

3. มความร ความเขาใจใน

แนวทางในการเสรมสรางและ

พฒนาศกยภาพของประชาชนใน

การจดการขยะมลฝอย และสง

ปฏกลได

1. บอกและปฎบตตามแนว

ทางการรณรงคการลดและคด

แยกขยะมลฝอยจากครวเรอนได

2. บอกและปฎบตตามแนว

ทางการรณรงคขจดของเสย

อนตรายอยางถกวธในชมชนได

1.ผลกระทบของขยะมลฝอย

2.โรครายทมาจากขยะมลฝอย

1. ความหมายของการมสวน

รวมของประชาชน

2. ประโยชนของการมสวน

รวมของประชาชน

3. ปญหาทเปนอปสรรคของ

การมสวนรวม

4. กระบวนการมสวนรวม

ของประชาชนตอการกาจด

ขยะมลฝอยและสงปฏกล

5. แนวทางในการเสรมสราง

แ ล ะ พฒ น า ศก ย ภ า พ ข อ ง

ประชาชนในการจดการขยะ

มลฝอย และสงปฏกล

1. แนวทางการรณรงคการลด

และคดแยกขยะมลฝอยจาก

ครวเรอน

2. แนวทางการรณรงคขจด

ของเสยอนตรายอยางถกวธ

ในชมชน

5

30

20

4

แบบทดสอบกอนเรยน

วชาการบรหารจดการขยะ ระดบมธยมศกษาตอนตน

1. ขอใดเปนความหมายของ “ขยะ” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตสถาน

ก. สงของทท งแลว

ข. หยาก เยอมลฝอย

ค. เศษกระดาษ

ง. เศษวสด ถงพลาสตก

2. ขอใดตอไปนเปนขยะรไซเคลทงหมด

ก. ขวดพลาสตก เปลอกทเรยน หลอดไฟ

ข. ถงพลาสตก โฟมเปอนอาหาร เปลอกไข

ค. กระดาษ ขวดแกว ยางรถยนต

ง. แบตเตอรโทรศพท กลองนม ซองกาแฟ

3. ขอใดเปนสาเหตของการเพมขนของปรมาณขยะในประเทศ

ก. การขยายตวของเศรษฐกจ

ข. ประชากรเพมขน

ค. การขาดวนยของคนในชมชน

ง. ถกทกขอ

4. การคดแยกขยะมความหมายตามขอใดทถกตองทสด

ก. กระบวนการแบงแยกขยะตามประเภทตาง ๆ หรอตามองคประกอบของขยะ

ข. การแบงขยะใสถงเพอใหสะอาดสวยงาม

ค. การจดเกบขยะเพอนาไปขายสรางมลคา

ง. การนาขยะทรปรางคลายกนใสในถงเดยวกน

5. ขอใดไมใชประโยชนของการคดแยกขยะ

ก. ชวยใหประหยดงบประมาณในการกาจดขยะ

ข. สามารถลดปรมาณขยะได

ค. นาไปทาลายไดอยางมประสทธภาพ

ง. ชวยลดแรงงานในการทางาน

5

6. ปญหาสาคญของการทาลายขยะทไมมประสทธภาพในปจจบน คอขอใด

ก. งบประมาณไมเพยงพอตอการจดเกบ

ข. บคลากรมนอยจดเกบขยะไมทน

ค. ไมมการแยกขยะในระบบจดเกบ

ง. การทาลายทไมถกวธ

7. ถงขยะ “สเขยว” ไวรองรบขยะประเภทใด

ก. ขยะรไซเคล

ข. ขยะยอยสลายไดเรว

ค. ขยะอนตราย

ง. ขยะทวไป

8. กระดาษและขวดพลาสตก ควรท งในถงขยะสใด

ก. สเขยว ข. สเหลอง

ค. สแดง ง. สฟา

9. ขอใดไมใชแนวคดในการบรหารจดการขยะมลฝอยทตนทาง

ก. สรางเตาเผาขนาดใหญ

ข. นาโซฟาเกาไปบนวมใหม

ค. นาขยะมาใชซา

ง. ใชปนโตหอขาวแทนกลองโฟม

10. ขอใดเปนขยะอนตราย

ก. เศษผกเนา

ข. ขวดนาอดลม

ค. ถานไฟฉาย

ง. ถงบรรจผงซกฟอก

11. ขอใดเปนขยะทใชเวลายอยสลายนานทสด

ก. หลอดไฟ

ข. กลองโฟม

ค. ถงพลาสตก

ง. ขวดนาพลาสตก

6

12. แนวคดใดทควรปฏบตมากทสดในการบรหารจดการขยะมลฝอย

ก. การลดปรมาณขยะ

ข. การนามาใชซา

ค. การหลกเลยงการใชวสดทกอใหเกดมลพษ

ง. การนามาแกไข

13. การกาจดขยะประเภทยอยสลายได ควรใชวธใดเหมาะสมทสด

ก. ฝงกลบดน

ข. เผาในเตาเผา

ค. ทงลงแมนา

ง. นามาทาปยหมก

14. ขอใดเปนวธกาจดขยะอนตรายทไมถกตอง

ก. เผาในเตาเผา

ข. ฝงกลบดน

ค. ทงในบอขยะรวมกบขยะอน ๆ

ง. แยกไวตางหากเพอนาไปทาลาย

15. ขอใดไมใชผลกระทบจากปญหาขยะมลฝอย

ก. นาในแมนาเนาเสยสงกลนเหมน

ข. เปนแหลงเพาะพนธพาหะนาโรค

ค. มสารพษเจอปนในอากาศจากการเผาขยะ

ง. มเสยงดงสรางความราคาญใจ

16. ขอใดเปนของเสยอนตรายจากภาคอตสาหกรรม

ก. นาเสย อากาศเสย

ข. มลฝอยตดเชอ

ค. ถานไฟฉาย

ง. ภาชนะบรรจสารเคม

7

17. ใครควรมหนาทในการจดการขยะในชมชน

ก. เจาหนาทอนามย

ข. ผนาชมชน อสม.

ค. เทศบาล

ง. ทกคนในชมชน

18. ขอใดไมใชมาตรการในการดาเนนงานตามแผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ

(พ.ศ.2559-2564)

ก. มาตรการสงเสรมการบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย

ข. มาตรการสงเสรมใหประชาชนเปนผบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย

ค. มาตรการเพมศกยภาพการบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย

ง. มาตรการลดการเกดขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทแหลงกาเนด

19. แหลงกาเนดขยะแหลงใดทกอใหเกดปรมาณขยะมากทสดของประเทศ

ก. ครวเรอน ชมชน

ข. โรงเรยน ตลาด

ค. โรงงานอตสาหกรรม

ง. การทาความสะอาดถนน ทางเทา

20. ขยะมลฝอยประเภทใดสรางมลคาทางเกษตรกรรมได

ก. ซองกาแฟกงสาเรจรป

ข. ซากสตว มลสตว

ค. ยางรถยนตเกา

ง. กระดาษหนงสอพมพ

21. หากในชมชนของทานอยใกลตลาดสด และมขยะประเภทเศษผกและผลไมเนาจานวนมาก

ทานจะทาลายอยางไรจงจะสงผลกระทบตอสงแวดลอมและเกดประโยชนสงสด

ก. นาไปท งในบอขยะทชมชนจดให

ข. นาไปตากแหงแลวเผา

ค. นาไปหมกเปนปย

ง. นาไปฝงกลบ

8

22. ทานมสวนชวยในการจากดขยะมลฝอยของประเทศไดโดยวธใดตอไปน

ก. ทงขยะในภาชนะทจดให

ข. คดแยกขยะกอนทงลงถงทกครง

ค. เผาทาลายขยะทกประเภทเอง

ง. นาขวดยาฆาแมลงลางในแมนากอนนามารไซเคล

23. การบรหารจดการขยะโดยใชหลก 3R ขอใดไมถกตอง

ก. Reduce ลดการใช

ข. Reuse ใชซา

ค. Recycle เปลยนรปกลบมาใชใหม

ง. Repair การซอมแซม

24. ขอใดไมใชองคประกอบของการมสวนรวม

ก. มสวนรวมในการตดสนใจ

ข. มสวนรวมในการดาเนนโครงการ

ค. มสวนรวมในการแบงปนผลประโยชน

ง. มสวนรวมในการวพากษวจารณ

25. ขอใดเปนการมสวนรวมในระดบตน

ก. การใหขอมลขาวสาร

ข. การรบฟงความคดเหน

ค. การใหความรวมมอ

ง. การเสรมอานาจใหแกประชาชน

26. ขอใดสามารถแกปญหาขยะมลฝอยในชมชนไดอยางยงยน

ก. หนวยงานตาง ๆ รณรงคใหประชาชนลดปรมาณขยะ

ข. คนในชมชนเหนความสาคญและใหความรวมมอในการลดปรมาณขยะ

ค. ตงกฎหมายทเขมงวดเพอจบคนท งขยะไมเปนท

ง. เจาหนาทรฐกระตนและคอยตรวจตราการทงขยะในชมชน

9

27. การรณรงคการแยกขยะระดบครวเรอน มวธการอยางไร

ก. ใชถงบรรจขยะแบบแยกส

ข. ใชถงบรรจขยะสดาสเดยว

ค. ซอถงขยะใหทกบาน

ง. ทาทเผาขยะใหแตละหมบาน

28. ขอใดไมใชอานาจหนาทของทองถนในการบรหารจดการขยะ

ก. ออกระเบยบในการจดการขยะและบงคบใช

ข. ใหความรและสรางการมสวนรวมของประชาชน

ค. เกบภาษประชาชนทมประมาณขยะมากในอตราทสง

ง. อานวยความสะดวกใหกบประชาชนในการคดแยกขยะ

29. ขอใดเปนการรณรงคขจดของเสยอนตรายในชมชนระดบผประกอบการ

ก. ไมท งลงพน ไมฝงดน ไมท งลงทอระบายนา

ข. จดหาภาชนะรองรบของเสยอนตรายใหชมชน

ค. กาหนดวนรณรงคเพอเกบรวบรวมของเสยอนตราย

ง. จดทาแผนปฏบตการจดการของเสยอนตราย

30. ขอใดเปนเปาหมายหลกของธนาคารรไซเคล

ก. ใหชมชนมรายไดเพมขน

ข. ใหประชาชนมสวนรวมในการคดแยกขยะ

ค. เพอนาขยะไปสรางมลคา

ง. เพอใหงายในการกาจดขยะมลฝอย

****************************

10

บทท

ความหมายและประเภทของขยะมลฝอย

ความหมายของขยะมลฝอย

ปจจบนวทยาการกาวหนา จานวนประชากรเพมขนอยางรวดเรว อตราการใชทดนเพมขน

เพอผลตเครองอปโภค บรโภค อาหาร ทอยอาศย เปนเหตใหเศษสงเหลอใชมปรมาณมากขน กอใหเกด

ปญหาขยะมลฝอย ททกฝายทเกยวของตองใหความสาคญและรวมมอแกไขกนอยางเตมความสามารถ

เพราะเปนปญหาทเกดขนในชมชนทกระดบตงแตองคการบรหารสวนตาบล เทศบาลตาบล เทศบาลเมอง

และเทศบาลนครและนบวนจะทวความรนแรงมากยงขน

ขยะหรอมลฝอย หรอของเสย เปนสาเหตสาคญประการหนงทกอใหเ กดปญหา

สงแวดลอมและมผลตอสขภาพอนามย ซงนบวนจะมปรมาณเพมขนทกปเพราะสาเหตการขยายตวทาง

เศรษฐกจและอตสาหกรรม นบเปนปญหาสาคญทชมชนตองเรงจดการและแกไข ปรมาณกากของเสยและ

สารอนตรายจาพวกขยะมลฝอย สงปฏกล และสารพษทปนเปอนอยในแหลงนา ดน และอากาศ ทาให

ประชาชนตองเสยงตออนตรายจากการเปนโรคตาง ๆ เชน โรคมะเรง โรคผดปกตทางพนธกรรม เปนตน

รวมถงพฤตกรรมของคนททงขยะไมเปนท ไมทงในถงใสขยะ ท งกนตามสะดวก เชน นาขยะไปท งตามรม

ทางเดนบาง โคนตนไมบาง ทาใหเกดการหมกหมม เนาเปอย สงกลนเหมน และเปนแหลงของสตวนา

โรครายมาสคน เชน ยง แมลงวน หน แมลงสาบ และเมอฝนตกกชะเอาสงสกปรก เนาเหมนในกองขยะไป

ยงพนทใกลเคยง ทอระบายนา และแมนาลาคลอง ขยะมลฝอยจงเปนปญหาสาคญทประชาชน ชมชนและ

หนวยงานทเกยวของตองรวมมอ รวมใจกนจดการและแกไขโดยเรงดวย โดยการลดคดแยกและนาขยะมล

ฝอยกลบมาใชประโยชนใหมากทสด โดยเรมจากระดบครวเรอนขยายออกไปสชมชน และองคกรตางๆ

อนจะสงผลใหปรมาณขยะมลฝอยลดลงในภาพรวมของประเทศ อกทงยงเปนการใชทรพยากรทมอยให

คมคาและเกดประโยชนมากทสด

พจนานกรมฉบบราชบณฑตสถาน ไดใหคาจากดความของคาวา “มลฝอย” หมายถง เศษ

สงของททงแลว หยาก เยอ และคาวา “ขยะ” หมายถง หยาก เยอมลฝอย จะเหนวาคาทงสองคา ม

ความหมายเหมอนกน ใชแทนกนได และบางทจงเหนใชควบกนเปน “ขยะมลฝอย”

พระราชบญญตสาธารณสข พ.ศ. แกไขเพมเตม ฉบบท พ.ศ. ไดใหคาจากด

ความและความหมายของคาวา “มลฝอย” หมายถง เศษกระดาษ เศษผา เศษอาหาร เศษสนคา เศษวตถ

ถงพลาสตก ภาชนะทใสอาหาร เถา มลสตว ซากสตว หรอสงอนใดทเกบกวาดจากถนน ตลาด ทเลยงสตว

หรอทอน และหมายความรวมถงมลฝอยตดเชอ มลฝอยทเปนพษ หรออนตรายจากชมชน

11

กรมควบคมมลพษ ไดใหคานยามเกยวกบขยะ ดงน

ขยะมลฝอยชมชน (municipal solid waste) หมายความถง ขยะมลฝอยทเกดจากกจกรรม

ตาง ๆ ในชมชน เชน บานพกอาศย ธรกจรานคา สถานประกอบการ ตลาดสด สถาบนตาง ๆ รวมทงเศษ

วสดกอสราง ทงนไมรวมของเสยอนตรายและมลฝอยตดเชอ

ของเสยอนตราย (hazardous waste) หมายความถง ของเสยทมองคประกอบของวตถ

อนตราย ไดแก วตถระเบด วตถไวไฟ วตถออกซไดซ และวตถเปอรออกไซด วตถมพษ วตถททาใหเกด

โรค วตถกมมนตรงส วตถทกอใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม วตถกดกรอน วตถทกอใหเกด

การระคายเคอง วตถอยางอนไมวาจะเปนเคมภณฑ หรอสงอนใดทอาจทาใหเกดอนตรายแกบคคล สตว พช

ทรพยสน หรอสงแวดลอม

มลฝอยตดเชอ (infectious waste) หมายความถง ขยะมลฝอยทเปนผลมาจากกระบวนการ

ให การรกษาพยาบาล การตรวจวนจฉย การใหภมคมกนโรค การศกษาวจยทดาเนนการทงในคนและสตว

ซงมเหตอนควรสงสยวาหรออาจมเชอโรค ไดแก

- ซากหรอชนสวนของคนหรอสตวทเปนผลมาจากการผาตด การตรวจชนสตรศพ การใช

สตวทดลองเกยวกบโรคตดตอ

- วสดมคม หรอ วสดทใชในการใหบรการทางการแพทย การวจยในหองปฏบตการ เชน

เขม ใบมด กระบอกฉดยา สาล ผากอส ผาตาง ๆ ทอยาง และอน ๆ ซงสมผสหรอสงสยวาจะสมผสกบ

เลอด สวนประกอบของเลอด หรอผลตภณฑทไดจากเลอด หรอสารนาจากรางกายหรอวคซนททาจากเชอ

โรค ทมชวต

- ขยะมลฝอยอน ๆ ทกประเภททมาจากหองตดเชอรายแรง หองปฏบตการเชออนตรายสง

12

ประเภทของขยะมลฝอย

โดยทวไปแลวขยะแบงออกเปน 4 ประเภท ดงน

1. ขยะอนทรยหรอ มลฝอยยอยสลาย คอ ขยะทเนาเสยและยอยสลายไดเรว สามารถนามา

หมกทาปยได เชน เศษผก เปลอกผลไม เศษอาหาร ใบไม เศษเนอสตว เปนตน

13

2. ขยะรไซเคล หรอ มลฝอยทยงใชได คอ ของเสยบรรจภณฑหรอวสดเหลอใช

ซงสามารถนากลบมาใชประโยชนใหมได เชน แกว กระดาษ กระปองเครองดม เศษพลาสตก เศษโลหะ

อลมเนยม ยางรถยนต กลองเครองดมแบบ UHT เปนตน

. ขยะทวไป หรอ มลฝอยทวไป คอ ขยะประเภทอนนอกเหนอจาก ขยะยอยสลาย

ขยะรไซเคล และ ขยะอนตราย มลกษณะทยอยสลายยาก และไมคมคาสาหรบการนากลบมาใชประโยชน

ใหม เชน หอพลาสตกใสขนม ถงพลาสตกบรรจผงซกฟอก พลาสตกหอลกอม ซองบะหมกงสาเรจรป ถงพลาสตกเปอนเศษอาหาร โฟมเปอนอาหาร ฟอลยเปอนอาหาร เปนตน

14

4. ขยะอนตราย หรอมลฝอยอนตราย คอ ขยะทมองคประกอบ หรอปนเปอนวตถอนตราย

ชนดตางๆ ซงไดแก วตถระเบด วตถไวไฟ วตถออกซไดซ วตถมพษ วตถททาใหเกดโรค วตถกมมนตรงส

วตถททาใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม วตถกดกรอน วตถทกอใหเกดการระคายเคอง วตถอยางอน

ไมวาจะเปนเคมภณฑ หรอสงอนใดทอาจทาใหเกดอนตรายแกบคคล สตว พช ทรพยสน หรอสงแวดลอม

เชน ถานไฟฉาย หลอดฟออเรสเซนต แบตเตอร โทรศพทเคลอนท ภาชนะบรรจสารกาจดศตรพช กระปอง

สเปรย บรรจสหรอสารเคม เปนตน

15

ใบงานท

. จงอธบายความหมายของขยะมลฝอย

.........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

2. ใหผเรยนยกตวอยางขยะมลฝอยในครวเรอนของทานมาอยางนอย ชนด

........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

ชอ .............................................................................................. รหสนกศกษา.........................................

16

ใบงานท

. ใหแยกประเภทของขยะมลฝอยทกาหนดใหในตารางตอไปน

. ขยะอนทรย หรอ มลฝอยยอยสลาย

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

2. ขยะรไซเคล หรอ มลฝอยทยงใชได

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

. ขยะทวไป หรอ มลฝอยทวไป

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

4. ขยะอนตราย หรอ มลฝอยอนตราย

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ชอ .............................................................................................. รหสนกศกษา.........................................

ซองบะหมกงสาเรจรป, เศษอาหาร ,ใบไม ,ถงพลาสตกเปอนเศษอาหาร, ถานไฟฉาย , แกว , เศษโลหะ

หลอดฟออเรสเซนต โทรศพทเคลอนท , โฟมเปอนอาหาร , ฟอลยเปอนอาหาร, กระปองเครองดม ,

อลมเนยม , กระดาษ, ยางรถยนต แบตเตอร , เศษพลาสตก ,กระปองยาฆาแมลง

17

บทท

ความสาคญของการคดแยกขยะมลฝอย

นโยบายรฐบาลกบการจดการระบบบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ พ.ศ. 2557

ปจจบนขยะเปนปญหาสาคญในระดบโลกทหลายประเทศ รวมถงประเทศไทยทตอง

ประสบปญหา เนองจากการเพมขนของประชากร การขยายตวทางเศรษฐกจ และความกาวหนาทางดาน

เทคโนโลย จงมการประดษฐ และพฒนาเทคโนโลยมาใชอานวยประโยชนตอมนษยมากขน เปนสาเหตให

มจานวนขยะเพมขน และมแนวโนมเพมขนทกป ซงมทงขยะจากภาคอตสาหกรรม ภาคการเกษตร

ครวเรอน และสารเคมอนตราย เปนเหตใหเกดขยะเศษสงของเหลอใชมปรมาณมากขน เมอคณะรกษา

ความสงบแหงชา ต (คสช.) เข ามาแกปญหาประเทศ และมรฐบาล พลเอกประยทธ จนทรโอชา

นายกรฐมนตร เขาบรหารประเทศ ไดตระหนกถงความสาคญของการปฏรปสงแวดลอม โดยมงเนนใหม

การจดการทรพยากรธรรมชาต การสงเสรม และรกษาคณภาพสงแวดลอมใหควบคไปกบการพฒนา

เศรษฐกจ และสงคม เนองจากปญหาขยะเปนปญหาสาคญระดบประเทศทกอใหเกดความเสยหายดาน

ตาง ๆ เชน มลพษทางอากาศ เกดจากการเผาขยะกลางแจงทาใหเกดควนและสารพษทางอากาศ มลพษทาง

นา ทเกดจากการกองขยะบนพน เมอฝนตกลงมาบนกองขยะสารพษจะไหลลงสแหลงนาจะทาใหเกดนา

เสย และเปนแหลงพาหนะนาโรค ลวนแตสงผลกระทบตอสงแวดลอม และสขภาพอนามยของประชาชน

จงตองมการบรหารจดการอยางถกวธ และเรงดวน (ปญหามลภาวะสงแวดลอม, 2558) รฐบาลจงไดมการ

กาหนดนโยบายดานสงแวดลอมไวใน ขอ 9 วา “........ เรงรดการควบคมมลพษทางอากาศ ขยะ และนาเสย

ทเกดจากการผลตและบรโภคในพนทใดทสามารถจดการขยะมลฝอย โดยการแปรรปเปนพลงงานกจะ

สนบสนนใหดาเนนการสวนขยะอตสาหกรรมนนจะวางระเบยบมาตรการเปนพเศษ โดยกาหนดใหท งใน

บอขยะอตสาหกรรมทสรางขนแบบมมาตรฐาน และพฒนาระบบตรวจสอบไมใหมการลกลอบทงขยะตด

เชอ และใชมาตรการทางกฎหมายและการบงคบใชกฎหมายอยางเดดขาด (“ประยทธ” นา ครม.แถลง

นโยบาย 11 ดาน เนนยทธศาสตร “เขาใจ เขาถง พฒนา” ของในหลวง, 2558) รวมถงมการออกระเบยบ

สานกนายกรฐมนตรวาดวยการจดการระบบบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ พ.ศ. 2557 ขน เพอ

มอบหมายใหกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไปดาเนนการ กระทรวงทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม จงมการมอบนโยบายการจดการขยะมลฝอยของประเทศใหกบจงหวดเกยวกบการลดและ

การคดแยกขยะมลฝอยทตนทาง การจดการขยะมลฝอยแบบศนยรวมและการกาจดโดยเทคโนโลยท

18

เหมาะสมแบบผสมผสาน เนนการแปรรปเปนพลงงานหรอทาใหเกด ประโยชนสงสด มการสงเสรม และ

สนบสนนเอกชนมาลงทนหรอรวมลงทน รวมทงสรางวนยของคนในชาต โดยมอบหมายใหผวาราชการ

จงหวดเปนผกากบดแลการบรหารจดการขยะมลฝอยในภาพรวมของจงหวด และ มการกาหนดใหเรองการ

จดการขยะมลฝอยเปนวาระแหงชาต ซงผานความเหนชอบจากคณะรกษาความสงบ แหงชาตในการ

ประชมเมอวนท 26 สงหาคม 2557

การดาเนนงานตาม Roadmap มหลกสาคญ คอ การลดและ คดแยกขยะมลฝอยทตนทาง

การจดการขยะมลฝอยแบบศนยรวมและกาจดโดยเทคโนโลย ทเหมาะสมแบบ ผสมผสาน เนนการแปรรป

เปนพลงงานหรอทาใหเกดประโยชนสงสดโดยการสงเสรมและสนบสนนเอกชนมา ลงทนหรอรวมทน

รวมทงสรางวนยของคนในชาตสรางจตสานกใหประชาชน เยาวชน นกเรยนเขามามสวนรวม ในการ

จดการขยะมลฝอยตงแตตนทางจนถงการกาจดขนสดทาย ซงกาหนดระยะเวลาดาเนนงานเปน 3 ระยะ

ไดแก ระยะเรงดวน ภายใน 6 เดอน ระยะปานกลาง ภายใน 1 ป และระยะยาว 1 ปขนไป เพอใหการจดการ

ขยะมลฝอยและของเสยอนตรายในพนทตาง ๆ ทวประเทศเปนไปอยาง มประสทธภาพสามารถลด

ผลกระทบท จะกอใหเกดความเดอนรอนตอประชาชนและความเสยหายตอสงแวดลอมของประเทศไทย

นอกจากนจะเสนอใหมการตง”คณะกรรมการบรหารจดการขยะ” โดยใหทกจงหวดจดทาแผนการบรหาร

จดการขยะมลฝอยของจงหวด และสงใหกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทส. รบนโยบาย

คสช. และครม. ในการเปน Project Manager การจดการขยะมลฝอยของประเทศ, 2558) ขณะนทง 77

จงหวดไดจดทาแผนงาน และสงใหกรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ทงหมดแลวตงแตเดอนธนวาคม 2557 เพอนามาจดทาเปนแผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของ

ประเทศ (สถานการณมลพษของประเทศไทยป 2557, 2558) ขอมล library2.parliament.go.th

ความสาคญของการคดแยกขยะมลฝอย

การคดแยกขยะ (Waste Separation) หมายความถง กระบวนการหรอกจกรรมจดแบง

หรอแยกขยะออกเปนประเภทตางๆ ตามลกษณะองคประกอบ เชน แกว กระดาษ พลาสตก โลหะ

อลมเนยม โดยใชแรงงานคนหรอเครองจกรกล เพอการนากลบไปใชประโยชนใหม หรอใชประโยชนทาง

พาณชย

ขยะมลฝอยเปนตวการสาคญทกอใหเกดปญหาสงแวดลอม เมอมจานวนเพมมากขนและ

ชมชนไมสามารถกาจดไดหมดหรอจดการไมถกสขลกษณะ จงสงผลใหเกดปญหาสงแวดลอม ดงน

19

. อากาศเสย เกดจากการเผาขยะมลฝอยกลางแจง กอใหเกดควนและสารพษทางอากาศ

คณภาพอากาศเสอมโทรม

. นาเสย เกดจากองขยะมลฝอยบนพนดน เมอฝนลงมาบนกองขยะมลฝอยจะเกดนาเสย

เมอนาไหลลงสแหลงนาทาใหเกดภาวะมลพษในแหลงนา

. แหลงพาหะนาโรค แพรเชอโรค เพราะเปนแหลงเพาะพนธของหน แมลงวน ซงเปน

พาหนะนาโรคตดตอมผลกระทบตอสขภาพ อนามยของประชาชน

. สกปรก เหมนสงกลนรบกวน ขาดความเปนระเบยบ เกดภาพไมสวยงามในชมชน

จงจาเปนทเราจะตองใหความสาคญกบการคดแยกขยะมลฝอย

สถานทฝงกลบขยะมลฝอย เตาเผาขยะมลฝอย

เทกองกลางแจง ทงอยทวไป

20

ประโยชนของการคดแยกขยะมลฝอย

. ชวยลดปรมาณขยะลงเพราะเมอแยกวสดสวนทยงมประโยชน เชน แกว กระดาษ

พลาสตก แกว โลหะ ฯลฯ จะเหลอขยะจรงๆ เพอนาไปกาจดนอยลง

2. เพอชวยประหยดงบประมาณทใชในการกาจดขยะ เมอขยะทตองกาจดลดลง เชน

กทม. ตองเกบขยะวนละเกอบ 9,000 ตน ใชงบประมาณถง 2,000 ลานบาทตอป ใชเจาหนาทกวา 10,000

คน ใชรถเกบขยะกวา 2,000 คน เรอเกบขนขยะหลายสบลา ถงขยะนบหมนใบ ตองจางฝงกลบขยะตนละ

กวา 100 บาท และใชเปนเงนเดอนเจาหนาทอกมหาศาล เมอใชงบประมาณนอยลง สามารถนาไปพฒนา

ดานอนเพอคณภาพชวตทดขนได

3. ชวยลดการสนเปลองพลงงานและทรพยากร ดวยการนาวสดประเภท แกว กระดาษ

โลหะ พลาสตก ฯลฯไปหมนเวยนใชใหม ซงบางอยางสามารถขายได ชวยเพมรายได

. ชวยรกษาสงแวดลอมเกดมลพษตอโลกนอยลง ชวยลดการเกดภยธรรมชาตทรนแรงลง

ขอกาหนดในการคดแยกขยะมลฝอย

องคกรปกครองสวนทองถนทรบผดชอบดานการจดการขยะมลฝอย ควรสงเสรมให

ประชาชนทอยในพนทรบผดชอบดาเนนการคดแยกโดยมขอกาหนดดงตอไปน

1. คดแยกขยะทสามารถนากลบมาใชประโยชนใหมไดหรอขยะรไซเคลออกจากขยะยอย

สลาย ขยะอนตรายและขยะทวไป

2. จดเกบขยะททาการคดแยกแลวในบานเรอนไวในถงหรอถงรองรบขยะแบบแยก

ประเภททหนวยราชการจดเตรยมไว

3. จดวางภาชนะรองรบขยะแบบแยกประเภท ในบรเวณทมอากาศถายเทสะดวกมแสง

สวางเพยงพอไมกดขวางทางเดนอยหางจากสถานทประกอบอาหารทรบประทานอาหาร แหลงนาดม

4. ใหจดเกบขยะอนตราย หรอภาชนะบรรจสารทไมทราบแนชดเปนสดสวนแยกตางหาก

จากขยะอน ๆ เพอปองกนการแพรกระจายของสารพษ หรอการระเบดแลวใหนาไป รวบรวมไวในภาชนะ

หรอสถานทรวบรวมขยะอนตรายของชมชน

5. หามจดเกบขยะอนตรายไวรวมกน โดยใหแยกเกบเปนประเภท ๆ หากเปน ของเหลว

ใหใสถงหรอภาชนะบรรจทมดชดและไมร วไหล หากเปนของแขงหรอกงของแขงใหเกบ ใสถงหรอ

ภาชนะทแขงแรง

21

6. หลกเลยงการเกบกกขยะททาการคดแยกแลวและมคณสมบตทเหมาะแกการเพาะพนธ

ของพาหะนาโรค หรอทอาจเกดการร วไหลของสารพษไวเปนเวลานาน

7. หากมการใชนาทาความสะอาดวสดคดแยกแลวหรอวสดเหลอใชทมไขมน หรอ

ตะกอนนามนปนเปอน จะตองระบายนาเสยนนผานตะแกรงและบอดกไขมนกอนระบายสทอนาสาธารณะ

8. หามเผา หลอม สกดหรอดาเนนกจกรรมอนใด เพอการคดแยกสกดโลหะมคาหรอ

ทาลายขยะในบรเวณทพกอาศย หรอพนททไมมระบบปองกนและควบคมของเสยทจะเกดขน

ภาชนะรองรบขยะมลฝอย

1. เกณฑมาตรฐานภาชนะรองรบขยะมลฝอย

- ควรมสดสวนของถงขยะมลฝอยจากพลาสตกทใชแลวไมตากวารอยละ 50 โดยนาหนก

- ไมมสวนประกอบสารพษ (toxic substances)หากจาเปนควรใชสารเตมแตงในปรมาณท

นอยและไมอยในเกณฑทเปนอนตรายตอผบรโภค

- มความทนทาน แขงแรงตามมาตรฐานสากล

- มขนาดพอเหมาะมความจเพยงพอตอปรมาณขยะมลฝอยสะดวกตอการถายเทขยะมล

ฝอยและการทาความสะอาด

- สามารถปองกน แมลงวน หน แมว สนข และสตวอน ๆ มใหสมผสหรอคยเขยขยะมล

ฝอยได

2. ภาชนะสาหรบใสขยะมลฝอย

2.1 ถงใสขยะ สาหรบคดแยกขยะมลฝอยฝนในครวเรอนและจะตองมการคดแยก

รวบรวมใสถงขยะมลฝอยตามสตาง ๆ ดงตอไปน

- ถงสเขยว รวบรวมขยะมลฝอยทเนาเสย และยอยสลายไดเรวสามารถนามาหมกทาปยได

เชน ผก ผลไม เศษอาหาร ใบไม

- ถงสเหลอง รวบรวมขยะมลฝอยทสามารถนามารไซเคลหรอขายได เชน แกว กระดาษ

พลาสตก โลหะ อลมเนยม

- ถงสแดง รวบรวมขยะมลฝอยทมอนตรายตอสงมชวตและสงแวดลอม เชน หลอดฟลออ

เรสเซนต ขวดยา ถานไฟฉาย กระปองสสเปรย กระปองสารฆาแมลง ภาชนะบรรจสารอนตรายตาง ๆ

22

- ถงสฟา รวบรวมขยะมลฝอยทยอยสลายไมไดไมเปนพษและไมคมคาการรไซเคล เชน

พลาสตกหอลกอม ซองบะหมสาเรจรป ถงพลาสตก โฟมและฟอลยทเปอนอาหาร

2.2 ถงขยะ เพอใหการจดเกบรวบรวมขยะมลฝอยเปนไปอยางมประสทธภาพและลดการ

ปนเปอนของขยะมลฝอยทมศกยภาพในการนากลบมาใชประโยชนใหม จะตองมการตงจดรวบรวมขยะมล

ฝอย (Station) และใหมการแบงแยกประเภทของถงรองรบขยะมลฝอยตามสตาง ๆ โดยมถงบรรจภายในถง

เพอสะดวกและไมตกหลน หรอแพรกระจาย ดงน

23

สเขยว รองรบขยะทเนาเสยและยอยสลายไดเรว หรอขยะเปยก สามารถ

น า ม า ห ม ก ท า ป ย ไ ด เ ช น ผ ก ผ ล ไ ม เ ศ ษ อ า ห า ร ใ บ ไ ม

สเหลอง รองรบขยะทสามารถ นามารไซเคลหรอขายได เชน แกว

กระดาษ พลาสตก โลหะ

สเทาฝาสสมหรอสแดง รองรบขยะทมอนตรายตอ สงมชวต และสงแวดลอม เชน หลอดฟลออเรสเซนต ขวดยา ถานไฟฉาย กระปองสสเปรย กระปองยาฆา แ ม ล ง ภ า ช น ะ บ ร ร จ ส า ร อ น ต ร า ย ต า ง ๆ

สฟา รองรบขยะยอยสลายไมได ไมเปนพษและไมคมคาการรไซเคล

เชน พลาสตกหอลกอม ซองบะหมสาเรจรป ถงพลาสตก โฟมและฟอลย

ทเปอนอาหาร

24

การเกบรวบรวมขยะมลฝอยหลงการคดแยกในชมชน

การเกบรวบรวมขยะมลฝอยในชมชน องคกรปกครองสวนทองถนหรอหนวยงานทม

หนาทรบผดชอบดานการจดการขยะในชมชนจะตองจดเตรยมภาชนะและรถสาหรบเกบรวบรวมขยะมล

ฝอย ตามขอกาหนดดงตอไปน

1. ภาชนะสาหรบรองรบขยะมลฝอย

จดวางภาชนะรองรบขยะในบรเวณพนททมประชากรอาศยอยอยางหนาแนน เชน ตลาด

ทพกอาศย สถาบนการศกษา ชมชน อตสาหกรรม หรออน ๆ ตามขอกาหนด อยางใดอยางหนงดงตอไปน

- จดวางภาชนะรองรบขยะแบบแยกประเภทในอตราไมนอยกวา 500 ลตร ตอ50-80

หลงคาเรอน หรอตอประชากร 350 คน หรอตามความเหมาะสมของชมชน

- จดใหมภาชนะหรอสถานททใชสาหรบเกบกกขยะแบบแยกประเภท ณ จดรวบรวม

ขยะของชมชนเพอรอการเกบขนไปกาจดหรอดาเนนการอยางอน โดยใหมความจไมนอยกวา 3 เทาของ

ปรมาณขยะทเกดขนในแตละวนหรอตามความเหมาะสมของสถานท

- การจดหาภาชนะรองรบขยะ หรอสถานทเกบกกขยะรวมในชมชน จะตองพจารณาตาม

ลกษณะของขยะทจะทาการคดแยก เชน จดหาภาชนะหรอสถานทเกบกกขยะยอยสลาย ขยะรไซเคล ขยะ

ทวไป และขยะอนตราย

2. สถานทใชสาหรบเกบกกขยะรวมในชมชน จะตองมลกษณะดงตอไปน

- ผนงตองทาดวยวสดถาวรและทนไฟ

- พนผวภายในตองเรยบและกนนาซม

- ตองมการปองกนกลน นาฝน และสตวคยเขยหรอพาหะนาโรค

- มความสะดวกในการทาความสะอาดและรวบรวมนาเสยทเกดจากขยะเพอนาไปบาบด

- ตองมระบบระบายและถายเทอากาศทดและปองกนนาเขาสสถานทเกบกก

- ตงอยหางจากแหลงนาเพอการอปโภค บรโภค สถานทประกอบ อาหาร สถานท

รบประทานอาหาร บรเวณทเลยงเดกออน หรอสนามเดกเลนตามขอกาหนดของ ทองถนหรอกฎหมายท

เกยวของ

25

- ตงอยในบรเวณทสาธารณชนเขาถงไดงายและรถเกบขนขยะสามารถเขาไปดาเนนการ

ขนถายไดสะดวก

- มเครองปดกนใหพนจากสายตาสาธารณชนและมรวรอบขอบชด

- มเครองหมายแสดงวาเปนสถานทเกบกกขยะ ปายแสดงแผนการเกบ ขน และแผน

ฉกเฉนสาหรบชวงเวลาทความจของสถานทไมเพยงพอเนองจากความลาชาในการขนสงขยะไปจดการ

กลาวโดยสรปไดวา การบรหารจดการขยะมลฝอยเปนสงของเหลอท งจากกระบวนการ ผลตและอปโภค

บรโภค ซงเสอมสภาพจนใชการไมไดหรอไมมความตองการใชแลว บางชนดเปนของแขงหรอกากของเสย

มผลตอสขภาพทางกายและจตใจ เนองจากกอใหเกดความสกปรกเปนแหลงเพาะเชอโรคทาใหเกดมลพษ

จงตองมการจดการขยะมลฝอย โดยใชวธการทเหมาะสมกบสภาพแวดลอมนน ๆ

26

ใบงานท 1

1. จงบอกคณสมบตของภาชนะรองรบขยะมลฝอยตามประเภท ดงน

1.1 ถงใสขยะ

ถงสเขยว

........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ถงสเหลอง

.......................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ถงสแดง

........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ถงสฟา…........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

1.2 ถงขยะ

ถงสเขยว

.......................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ถงสเหลอง

.......................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ถงสเทาฝาสสมหรอถงสแดง

.......................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ถงสฟา…........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ชอ .............................................................................................. รหสนกศกษา..........................................

27

ใบงานท 2

1. จงบอกประโยชนของการคดแยกขยะมลฝอยตามประเภทของขยะมลฝอย

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

2. หากในชมชนของทานไมมภาชนะรองรบการคดแยกขยะมลฝอย ทานจะมวธการแกไขปญหาอยางไร

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ชอ .............................................................................................. รหสนกศกษา..........................................

28

บทท 3

การจดการขยะมลฝอย

แนวคดเกยวกบการบรหารจดการขยะมลฝอย

การวางแผนจดการขยะมลฝอยอยางมประสทธภาพสงสด สามารถลดปรมาณขยะมลฝอย

ท จะตองสงเขาไปทาลายดวยระบบตาง ๆ ใหนอยทสด สามารถนาขยะมลฝอยมาใชประโยชนทงในสวน

ของ การใชซาและแปรรปเพอใชใหม (reuse & recycle) รวมถงการกาจดทไดผลพลอยได เชน ปยหมก

หรอ พลงงาน โดยสรปวธการดาเนนการตามแนวทางของกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม ดงนคอ

(สานกงาน กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ, 2552)

1. การลดปรมาณขยะมลฝอย (Reduce) การลดปรมาณขยะมลฝอยสามารถทาไดดงน

1) การพยายามลดปรมาณขยะมลฝอยทอาจเกดขน เชน ใชสนคาทมความคงทน

ถาวร และ มอายการใชงานนาน หรอ เลอกใชสนคาชนดเตม

2) การลดปรมาณวสดเปนการพยายามเลอกใชสนคาทบรรจในบรรจภณฑทม

ขนาดใหญ แทนบรรจภณฑทมขนาดเลก เพอลดปรมาณของบรรจภณฑทจะกลายเปนขยะมลฝอย

2. การนามาใชซา โดยการนาขยะมลฝอยเศษวสดมาใชใหมอก หรอเปนการใชซาใชแลว

ใช อก ๆ เชน ขวดนาหวาน นามาบรรจนาดม ขวดกาแฟทหมดแลว นามาใสนาตาล นนคอเปนการพยายาม

ใชสงของตางๆ หลายๆ ครง กอนทจะท งหรอเลอกใชของใหม

3. การนามาแกไข (Repair) โดยการนาวสดอปกรณทชารดเสยหาย ซงจะท งเปนมลฝอย

มาซอมแซมใชใหม เชน เกาอ

4. การแปรสภาพและหมนเวยนนากลบมาใชใหม โดยการนาวสดมาผานกระบวนการเพอ

ผลตเปนสนคาใหมนนคอการนาขยะมลฝอยมาแปรรปตามกระบวนการของแตละประเภท เพอนากลบมา

ใชประโยชนใหม หรอเปลยนแปลงสภาพจากเดมแลวนากลบมาใชใหม เชน พลาสตก กระดาษ ขวด โลหะ

ตาง ๆ นากลบมาหลอมใหม

5. การหลกเลยงการใชวสดทกอใหเกดมลพษ โดยการหลกเลยงการใชวสดททาลายยาก

หรอวสดทใชครงเดยวแลวทง เชน โฟม ปฏเสธการใชผลตภณฑทยอยสลายยาก หลกเลยงการใชทผด

วตถประสงคหรอวสดทใชครงเดยวแลวท ง

29

การคดแยกขยะมลฝอยดวยหลกการ 3R

ประเภทของขยะมลฝอย

ขยะมลฝอย สามารถแบงตามลกษณะทางกายภาพของขยะไดเปน 4 ประเภท ไดแก

1. ขยะยอยสลาย (Compostable waste) หรอ มลฝอยยอยสลาย คอ ขยะทเนาเสยและยอย

สลายไดเรวสามารถนามาหมกทาปยได เชน เศษผก เปลอกผลไม เศษอาหาร ใบไม เศษเนอสตว เปนตน

แตจะไมรวมถงซากหรอเศษของพช ผก ผลไม หรอสตวทเกดจากการทดลองในหองปฏบตการ โดยทขยะ

ยอยสลายนเปนขยะทพบมากทสด คอ พบมากถง 64% ของปรมาณขยะทงหมดในกองขยะ

2. ขยะรไซเคล (Recyclable waste) หรอ มลฝอยทยงใชได คอ ของเสยบรรจภณฑ หรอ

วสดเหลอใช ซงสามารถนากลบมาใชประโยชนใหมได เชน แกว กระดาษ เศษพลาสตก กลองเครองดม

แบบ UHT กระปองเครองดม เศษโลหะ อะลมเนยม ยางรถยนต เปนตน สาหรบขยะรไซเคลนเปนขยะท

พบมากเปนอนดบทสองในกองขยะ กลาวคอ พบประมาณ 30% ของปรมาณขยะทงหมดในกองขยะ

30

3. ขยะอนตราย (Hazardous waste) หรอ มลฝอยอนตราย คอ ขยะทมองคประกอบหรอ

ปนเปอนวตถอนตรายชนดตางๆ ซงไดแก วตถระเบด วตถไวไฟ วตถออกซไดซ วตถมพษ วตถททาใหเกด

โรค วตถกรรมมนตรงส วตถททาใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม วตถกดกรอน วตถทกอใหเกดการ

ระคายเคองวตถอยางอนไมวาจะเปนเคมภณฑหรอสงอนใดทอาจทาใหเกดอนตรายแกบคคล สตว พช

ทรพยสนหรอสงแวดลอม เชน ถานไฟฉาย หลอดฟลออเรสเซนต แบตเตอรโทรศพทเคลอนท ภาชนะ

บรรจสารกาจดศตรพช กระปองสเปรยบรรจสหรอสารเคม เปนตน ขยะอนตรายนเปนขยะทมกจะพบได

นอยทสดกลาวคอ พบประมาณเพยง 3% ของปรมาณขยะทงหมดในกองขยะ

4. ขยะรไซเคลและขยะอนตราย มลกษณะทยอยสลายยากและไมคมคาสาหรบการนา

กลบมาใชประโยชนใหม เชน หอพลาสตกใสขนม ถงพลาสตกบรรจผงซกฟอก พลาสตกหอลกอม ซอง

บะหมกงสาเรจรป ถงพลาสตกเปอนเศษอาหาร โฟมเปอนอาหาร ฟอลยเปอนอาหาร เปนตน สาหรบขยะ

ทวไปนเปนขยะทมปรมาณใกลเคยงกบขยะอนตราย กลาวคอ จะพบประมาณ 3% ของปรมาณขยะทงหมด

ในกองขยะ

31

ขยะมลฝอยไปอยไหน

การกาจดขยะมลฝอยในปจจบนองคกรปกครองสวนทองถนเปนผรบภาระนาไปกาจดโดย

วธฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาลซงมเพยงรอยละ 36 เทานน สวนทเหลอมการเทกองกลางแจงซงจะสงผล

กระทบตอปญหาสงแวดลอมสขภาพอนามยของประชาชนในบรเวณใกลเคยง

จากปญหาดงกลาวแนวคดและแนวทางในการปฏบต เพอการใชทรพยากรทมอยอยาง

คมคากอใหเกดปรมาณขยะใหนอยลง จงมการนาแนวทางการลด คดแยก และนาขยะมลฝอยกลบมาใช

ใหม (Reduce Reuse and Recycle: 3Rs) มาประยกตใช โดยใชวธการลดการใชวสด/ผลตภณฑเพอลด

ปรมาณขยะทเกดขน (Reduce) มการนาวสด/ผลตภณฑทยงสามารถใชงานไดกลบมาใชซา (Reuse) และนา

เศษวสด/ผลตภณฑทใชงานแลวมาแปรรปเพอนากลบมาใชประโยชนใหม (Recycle) โดยมตวอยางและวธ

งาย ๆ ดงน

1. ลดการใช (Reduce)

1.1 ปฏเสธหรอหลกเลยงสงของหรอบรรจภณฑทจะสรางปญหาขยะ (Refuse)

1.1.1 ปฏเสธการใชบรรจภณฑฟมเฟอย รวมทงขยะทเปนมลพษตอสงแวดลอม อาทเชน

กลองโฟม ถงพลาสตก หรอขยะมพษอน ๆ

1.1.2 หลกเลยงการเลอกซอสนคาหรอผลตภณฑทใชบรรจภณฑหอหมหลายชน

1.1.3 หลกเลยงการเลอกซอสนคาชนดใชครงเดยว หรอผลตภณฑทมอายการใชงานตา

1.1.4 ไมสนบสนนรานคาทกกเกบและจาหนวยสนคาทใชบรรจภณฑฟมเฟอย และไมม

ระบบเรยกคนบรรจภณฑใชแลว

1.1.5 กรณการเลอกซอผลตภณฑประจาบานทใชเปนประจา เชน สบ ผงซกฟอก

นายาลางจานใหเลอกซอ ผลตภณฑทมขนาดบรรจใหญกวา เนองจากใชบรรจภณฑนอยกวาเมอ

เปรยบเทยบกบหนวยนาหนกของผลตภณฑ

1.1.6 ลดหรองดการบรโภคทฟมเฟอย โดยเลอกใชสนคาหรอผลตภณฑใหเหมาะสมกบ

ความตองการ

32

1.2 เลอกใชสนคาทสามารถสงคนบรรจภณฑสผผลตได (Return)

1.2.1 เลอกซอสนคาหรอใชผลตภณฑทมระบบมดจาคนเงน เชน ขวดเครองดมประเภท

ตาง ๆ

1.2.2 เลอกซอสนคาหรอผลตภณฑทสามารถนากลบไปรไซเคลได หรอมสวนประกอบ

ของวสดรไซเคล เชน ถงชอปปง โปสการด

1.2.3 เลอกซอสนคาหรอผลตภณฑทผผลตเรยกคนซากบรรจภณฑ หลงจากการบรโภค

ของประชาชน

2. ใชซา (Reuse)

ใชซา เปนหนงในแนวทางการใชประโยชนจากทรพยากรทมอยอยางรคณคา การใชซา

เปนการทเรานาสงตาง ๆ ทใชงานไปแลว และยงสามารถใชงานได กลบมาใชอก เปนการลดการใช

ทรพยากรใหม รวมทงเปนการลดปรมาณขยะทจะเกดขนอกดวย ตวอยางของการใชซา กเชน

2.1 เลอกซอหรอใชผลตภณฑทออกแบบมาใหใชไดมากกวา 1 ครง เชน แบตเตอร

ประจไฟฟาใหมได

2.2 ซอมแซมเครองใช และอปกรณตางๆ (Repair) ใหสามารถใชประโยชนตอไปไดอก

2.3 บารงรกษาเครองใช อปกรณตางๆ ใหสามารถใชงานไดคงทนและยาวนานขน

2.4 นาบรรจภณฑและวสดเหลอใชอนๆ กลบมาใชประโยชนใหม เชน การใชซาถงพลาสตก

ถงผา ถงกระดาษ และกลองกระดาษ การใชซาขวดนาดม เหยอกนม และกลองใสขนม

2.5 ยม เชา หรอใชสงของหรอผลตภณฑทใชบอยครงรวมกน เชน หนงสอพมพ วารสาร

2.6 บรจาคหรอขายสงของเครองใชตาง ๆ เชน หนงสอ เสอผา เฟอรนเจอร และเครองมอใช

สอยอนๆ

2.7 นาสงของมาดดแปลงใหใชประโยชนไดอก เชน การนายางรถยนตมาทาเกาอ การนาขวด

พลาสตกมาดดแปลงเปนทใสของ แจกน การนาเศษผามาทาเปลนอน เปนตน

2.8 ใชซาวสดสานกงาน เชน การใชกระดาษทงสองหนา เปนตน

33

3. รไซเคล (Recycle)

รไซเคล เปนการนาวสดตาง ๆ อยางเชน กระดาษ แกวพลาสตก เหลก อะลมเนยม

ฯลฯ มาแปรรปโดยกรรมวธตางๆ เพอนากลบมาใชใหมซงนอกจากจะเปนการลดปรมาณขยะมลฝอยแลว

ยงเปนการลดการใชพลงงานและลดมลพษทเกดกบสงแวดลอม ซงเราสามารถทาไดโดย

3.1 คดแยกขยะรไซเคลแตละประเภท ไดแก แกว กระดาษ พลาสตก โลหะ/อโลหะ

เพอใหงายตอการนาไปรไซเคล

3.2 นาไปขาย/บรจาค/นาเขาธนาคารขยะ/กจกรรมขยะแลกไข เพอเขาสวงจรของการนา

กลบไปรไซเคล

แหลงกาเนดขยะมลฝอย

แหลงกา เนดของขยะมลฝอยเกดขนจากกจกรรมตาง ๆ ในครวเรอนและสถา น

ประกอบการ ตาง ๆ ในชมชน โดยเปนขยะมลฝอยทเกบรวบรวมไดจากสถานทท งขยะตาง ๆ เชน

- ขยะทมาจากแหลงชมชน หรออาคารบานเรอน ขยะจากรานอาหาร วสดทใชหบหอ

- ขยะทมาจากการทาความสะอาดทางเทา ทสาธารณะ หรอตลาด

- ขยะทมาจากโรงงานอตสาหกรรม หรอแหลงพาณชยซงมลกษณะคลายคลงกบขยะ

ทมาจากแหลงชมชนและขยะทมาจากการทาความสะอาด

แหลงกาเนดขยะมลฝอย ขยะ คอ ของเหลอท งจากการใชสอยของมนษยหรอจาก

ขบวนการผลตจากกจกรรมภาคอตสาหกรรมและเกษตรกรรม ซงปจจบนขยะมลฝอยเปนปญหาวกฤตท

กาลงทวความรนแรงมากขนจะมผลกระทบตอสภาพแวดลอมโดยรวม และยงสงผลกระทบตอสขภาพ

อนามยของประชาชน

ขยะมลฝอยมแหลงกาเนดตาง ๆ กน ซงจะมชนดของมลฝอย และแหลงกาเนดจากทตาง

ๆ ประกอบดวย

- ขยะเปยก แหลงกาเนด อาคารบานเรอน ภตตาคารรานคา สถานททางาน ตลาดสด

- ขยะแหงทตดไฟได แหลงกาเนด อาคารบานเรอน ภตตาคารรานคา สถานททางาน

ตลาดสด

34

- ขยะแหงทไมตดไฟ แหลงกาเนด ภตตาคารรานคา สถานททางาน ตลาดสด

- ขเถา แหลงกาเนด อาคารบานเรอน ภตตาคารสถานททางาน ตลาดสด

- ขยะทเกบกวาดจากถนน แหลงกาเนด ถนน ขางถนน บรเวณทดนรกรางวางเปลา

- ซากสตว แหลงกาเนด ถนน ขางถนน บรเวณทดนรกรางวางเปลา

- เศษชนสวนของยานพาหนะ แหลงกาเนด อซอมรถยนต สถานทราชการ

- เศษสงกอสราง แหลงกาเนด บรเวณทมการกอสราง

- ขยะจากกจการอตสาหกรรม แหลงกาเนด โรงงานอตสาหกรรม โรงไฟฟา

- ขยะพเศษ แหลงกาเนด ทพกอาศย โรงพยาบาล สถาบนตาง ๆ

- ขยะจากการเกษตร แหลงกาเนด เรอกสวน ฟารมเลยงสตว

- ขยะจากการบาบดนาเสย แหลงกาเนด โรงงานบาบดนาเสย

การกาจดขยะไมใหมคงทาไมได เพราะในชวตประจาวนเราตองใชสงของทเปนเครอง

อปโภคบรโภคจงจาเปนตองมของเหลอทง วธทจะทาใหขยะไมเปนปญหากบมนษยและสงแวดลอม กคอ

การลดปรมาณขยะการทาใหปรมาณขยะทจะทงลดลง อาจโดยการนาสงทเปนขยะนนกลบมาใชประโยชน

อกหรอการลดปรมาณการใช และใหเหลอสงทจะท งเปนขยะจรงเพยงเทาทไมสามารถใชประโยชนอนใด

ไดอก

จดกลมแหลงกาเนดขยะไดเปนกลมใหญ ๆ ดงน

1. ของเสยจากอตสาหกรรม ซงสวนใหญแลวจะเปนนาทใชในกระบวนการผลตแลว

ปลอยลงสแหลงนาโดยไมมการบาบด

2. ของเสยจากโรงพยาบาล และสถานทวจย โดยสวนมากแลวจะเปนมลฝอยประเภทตด

เชอ สารเคม กมมนตภาพรงส เปนตน

3. ของเสยจากเกษตรกรรม เชน ยาฆาแมลง ปย มลสตว นาทงจากการทาปศสตว เปนตน

4. ของเสยจากบานเรอน และชมชน เชน นาจากการลางภาชนะ การซกผา จากเศษอาหาร

เปนตน

5. ของเสยจากสถานประกอบการในเมอง เชน จากภตตาคาร ตลาดสด วด เปนตน

35

การกาจดขยะมลฝอยประเภทตาง ๆ

วธการกาจดขยะมลฝอยทถกหลกวชาการ ควรมลกษณะดงตอไปน

1. ไมทาใหบรเวณทกาจดขยะเปนแหลงอาหาร แหลงเพาะพนธสตวและแมลงนาโรคเชน

แมลงวน ยง และแมลงสาบ เปนตน

2. ไมทาใหเกดการปนเปอนแกแหลงนาและพนดน

3. ไมทาใหเกดมลพษตอสงแวดลอม

4. ไมเปนสาเหตแหงความราคาญ อนเนองมาจาก เสยง กลน ควน ผงและฝนละออง

วธการกองท งบนดน การนาไปท งทะเลรวมทงการเผากลางแจง ถอวาเปนวธการกาจดขยะมลฝอยทไม

ถกตอง เพราะทาใหเกดปญหาภาวะมลพษตอสภาพแวดลอม สาหรบวธทยอมรบทวไปวาเปนวธกาจดท

ถกตอง คอ การเผาในเตาเผา การฝงกลบ และการทาปย

วธการกาจดขยะมลฝอยแบบผสมผสาน (Integrated solid waste disposal)

1. การเผาในเตาเผา (Incineration)

เตาเผาทสามารถเผาขยะชนดตาง ๆ ไดอยางสมบรณ จะไมทาใหเกดกลนและควนรบกวน

ไมกอใหเกดอากาศเปนพษ ความรอนของเตาเผาขยะทใชโดยทวไปคอระหวาง 676 - 1100 องศา

เซลเซยส ณ ทความรอน 676 องศาเซลเซยส จะชวยทาใหกาซทเกดขนจากการเผาขยะถกเผาไหมได

อยางสมบรณ ทอณหภม 760 องศาเซลเซยส จะทาใหการเผาไหมไมมกลนรบกวน อยางไรกตามการ

กาจดขยะมลฝอยโดยวธนเหมาะกบขยะตดเชอบางชนด เชน ขยะตดเชอจากโรงพยาบาล

2. วธฝงกลบแบบขดเปนรอง (Trend Method)

เหมาะสาหรบพนทซงเปนทราบ โดยขดดนเปนรองลก 2-3 เมตร ผนงดานขางควรทา

มม 30 องศากบแนวระดบ กนรองควรกวางประมาณ 3-10 เมตร ดนทขดขนจะกองไวขาง ๆ เพอสะดวกใน

การนามาปดทบหนาขยะ เมอนาขยะมาเทกองในรอง กใชรถแทรกเตอรเกลย และบดอดขยะใหแนนหลง

จากนนตกดนขาง ๆ มาปดทบและบดอดขยะดวยรถแทรกเตอรอกครง ดนทนามาบดทบหนาขยะหนา 10-

15 ซม. สาหรบความหนาของดนทจะใชบดอดเพอปดทบหนารองควรมความหนา 15-60 ซม. และรอง

ดนทจะเตรยมขนใหม ควรขดใหหางจากรองเดมไมนอยกวา 60 ซม.

3. วธฝงกลบขยะมลฝอยแบบกลบบนพนดน (Area Method)

เปนวธฝงกลบทเรมจากระดบดนเดมโดยไมมการขดดน โดยบดอดขยะตามแนวราบกอน

แลวคอยบดอดทบในชนถดไปจนถงระดบทกาหนดไว ทาคนดนตามแนวของพนทกอนเพอทาหนาทเปน

ผนงหรอขอบยน สามารถปองกนนาเสยทเกดจากการยอยสลาย ไมใหนาเสย ซมออกดานนอก ลกษณะ

36

ภมประเทศของพนทเปนทราบลมหรอทมระดบนาใตดนสงหรอนาใตดนอยตากวาผวดนเลกนอย (ไมเกน

1 เมตร) ไมสามารถขดดนเพอกาจดดวยวธกลบแบบขดรองได เพราะจะทาใหเกดการปนเปอนของนา

โสโครกจากขยะตอนาใตดน

4. การทาป ยหมก (Composting)

การกาจดมลฝอยโดยวธนเปนวธทนยมทาตอเนองกนมาจนถงปจจบน เพราะประโยชนท

ไดคอปยอนทรยสามารถนาไปใชในดานเกษตรกรรม เชน ใชเปนป ยปลกตนไมไดเปนอยางด

แนวทางการปองกนปญหาสงแวดลอมดานขยะมลฝอยและสงปฏกลตามมตคณะรฐมนตร

แผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ.2559-2564)

ปญหาขยะมลฝอยและของเสยอนตรายของประเทศไทยทวความรนแรงมากขนตลอดทก

ป เปนผลเนองมาจากขาดการบรหารจดการทมประสทธภาพ แมในระยะ 10 ป ทผานมาไดเรมมการปรบ

ทศนคตเกยวกบขยะมลฝอย โดยมองวาขยะมลฝอยสามารถนากลบมาใชประโยชนใหมได ซงถอเปน

ทรพยสน (Assets) ทสามารถเพมมลคาและรายไดใหกบประชาชนและองคกรปกครองสวนทองถน

รวมทงลดตนทนการผลตไดอกทางหนงดวย แตประชาชนยงขาดองคความรและจตสานกเกยวกบปญหา

และการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย จงไมใหความสาคญทจะลดและคดแยกขยะมลฝอยตงแต

ตนทางหรอแหลงกาเนด กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงไดบรณาการแผนบรหารจดการ

ขยะมลฝอยของจงหวดทง 77 จงหวด (รวมกรงเทพมหานคร) และจดทาเปนแผนแมบทการบรหารจดการ

ขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ. 2559 – 2564) เมอแผนแมบทฯ ไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตรแลว

จะใชเปนแนวทางในการดา เนนการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทเปนรปธรรมและม

ประสทธภาพอยางยงยนตอไป

สถานการณการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย

ขยะมลฝอยนนแบงออกเปนหลายประเภท ทงขยะมลฝอยตกคาง ขยะมลฝอยชมชน

ของเสยอนตรายชมชน มลฝอยตดเชอ และกากของเสยอตสาหกรรมทเปนอนตราย เราจะมาดกนวา

สถานการณการจดการขยะแตละประเภทเปนอยางไรบางในปจจบน

สถานการณการจดการขยะมลฝอยชมชน

ขยะมลฝอยชมชน หมายถง ขยะมลฝอยทเกดจากกจกรรมตาง ๆ ในชมชน

สวนแรก คอขยะมลฝอยตกคาง เปนขยะมลฝอยทถกนาไปท งในสถานทกาจดขยะมล

ฝอยและไมไดรบการกาจดอยางถกตองตามหลกวชาการ ขยะเหลานเพมจานวนขนเรอย ๆ และเมอใชวธ

จดการไมถกตองจะสงผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม เชน ปญหากลนเหมน นาเสย มลพษจากนา

37

ขยะปนเปอนออกสแหลงนาและสงแวดลอม มลพษทางอากาศจากการเผาขยะมลฝอยในทโลง หรอไฟ

ไหมและสงผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชน จากการประเมนของกระทรวงทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม พบวาในป 2558 ประเทศไทยมขยะมลฝอยตกคางจานวนมากถง 30.49 ลานตน

สวนทสอง คอขยะมลฝอยชมชนทเกดขนใหม ขยะประเภทนมแนวโนมเพมสงขนทกป

เนองจากจานวนประชาชนเพมขน และพฤตกรรมการบรโภคของประชาชนทเปลยนแปลงไป มการใช

บรรจภณฑฟมเฟอยมากขน ทาใหอตราการเกดขยะมลฝอยเฉลยตอคนตอวนเพมสงขนเปน 1.11

กโลกรม/คน/วน ในป 2557 และกอเกดเปนขยะจานวนถง 26.19 ลานตนตอป

ปจจบนเรามสถานทกาจดขยะมลฝอยทวประเทศ จานวน 2,450 แหง สวนใหญเปน

ระบบฝงกลบรองรบการกาจดขยะมลฝอยอยางถกตองไดเพยง 7.88 ลานตน หรอประมาณรอยละ 30.1

ของขยะมลฝอยทเกดขนทงหมด ขณะเดยวกนมการนาขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชนเพยง 4.82 ลานตน

คดเปนรอยละ 18.4

นอกจากนยงมขยะมลฝอยในแหลงทองเทยว ซงประมาณการจากแหลงทองเทยวทว

ประเทศอกประมาณ 10.5 ลานตน/ป โดยเฉพาะในฤดทองเทยวหรอวนหยดเทศกาล จะมนกทองเทยว

เพมขนเปนจานวนมากสงผลใหปรมาณขยะเพมมากขนดวย ปญหาสาคญของการจดการจดการขยะมล

ฝอยชมชนคอสถานทกาจดขยะมลฝอยทถกตองตามหลกวชาการมไมเพยงพอ สาหรบโครงการสถานท

กาจดขยะมลฝอยทจะสรางขนใหมมกจะถกประชาชนคดคานไมเหนดวยใหมสถานทกาจดขยะมลฝอยอย

ในพนทของตนเอง สงผลใหสถานทกาจดทกอสรางแลวไมสามารถเปดเดนระบบได หรอไมใหกอสราง

สถานทกาจดขยะมลฝอยใหม

สถานการณการจดการของเสยอนตรายชมชน

ในป 2557 ไดประเมนวาปรมาณของเสยอนตรายชมชนเกดขนทวประเทศประมาณ

0.58 ลานตน โดยสามารถแยกไดเปน 2 กลม คอ

(1) ซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ซงเปนสดสวนหลกของของเสย

อนตรายชมชน คดเปนรอยละ 65

(2) ของเสยอนตรายชมชนอนๆ รอยละ 35 ไดแก แบตเตอร หลอดไฟ และภาชนะบรรจ

สารเคม

ในป 2558 มจงหวดทมสถานทรวบรวมของเสยอนตรายชมชนเพอสงไปกาจดรวม

11 จงหวด และมปรมาณของเสยอนตรายซงสวนใหญเปนหลอดฟลออเรสเซนตสงไปกาจดได 63 ตน

ปญหาสาคญของการจดการของเสยอนตรายชมชน คอการทองคกรปกครองสวนทองถนไมมระบบคดแยก

เกบรวบรวมและขนสงของเสยอนตรายชมชน จงสงผลใหของเสยอนตรายชมชนถกทงปนกบขยะมลฝอย

38

ทวไป นอกจากนสถานทรบกาจดของเสยอนตรายอตสาหกรรมซงรบกาจดของเสยอนตรายชมชนมไม

ครอบคลมทกภมภาค สวนใหญอยในภาคกลางทาใหคาขนสงและคากาจดของเสยอนตรายชมชนม

ราคาสง

สถานการณการจดการมลฝอยตดเชอ

ในป พ.ศ. 2557 มขยะมลฝอยตดเชอเกดขนทวประเทศประมาณ 52,147 ตน ในจานวนน

ไดรบการจดการอยางถกตองโดยการเผาประมาณ 35,857 ตนตอป หรอรอยละ 70 ของปรมาณทเกดขน

ทงหมด แตมปรมาณมลฝอยตดเชอไมไดเขาสระบบเตาเผาอกประมาณ 16,290 ตน เนองจากโรงพยาบาล

หลายแหงอาจมการเผากาจดเอง และสถานบรการสาธารณสขขนาดเลกบางแหง มการนามาฝากกาจด

รวมกบโรงพยาบาล แตทงนมลฝอยตดเชอบางสวนอาจถกนาไปท งรวมกบมลฝอยชมชนหรอมการ

ลกลอบทง

ปญหาหลกของการจดการมลฝอยตดเชอ คอการมสถานทกาจดมลฝอยตดเชอมไม

เพยงพอและไมครอบคลมทกภมภาค ทาใหสถานพยาบาลทอยหางไกลมขอจากดในการขนสงไปกาจด

และยงไมมระบบเกบขนมลฝอยตดเชอจากสถานบรการสาธารณสขขนาดเลก

สถานการณการจดการกากของเสยอตสาหกรรมทเปนอนตราย

ปรมาณกากอตสาหกรรมทเปนอนตรายมแนวโนมลดลงตงแตป 2555 เปนผลจาก

มาตรการสงเสรมการลดของเสยจากกระบวนการผลต การเพมขดความสามารถในการนากาก

อตสาหกรรมไปใชประโยชน และจากการทหลายบรษทมนโยบายการใชประโยชนของเสยทงหมด

(Zero Waste to Landfill) อยางไรกตามในป 2557 มกากอตสาหกรรมทเปนอนตรายเกดขนทวประเทศ

ประมาณ 2.06 ลานตน แตมกากอตสาหกรรมทเปนอนตรายทโรงงานขออนญาตนาไปบาบด กาจด

รไซเคลและแจงขนสงจรงเพยง 1.03 ลานตน เนองจากกากอตสาหกรรมทเปนอนตรายสวนใหญยงไมได

รบการควบคม มโรงงานผกอกาเนดกากอตสาหกรรมจานวนมากทยงไมไดเขาสระบบการจดการกาก

อตสาหกรรม ทาใหกากอตสาหกรรมทเปนอนตรายบางสวนไมไดรบการจดการอยางถกตอง ปญหา

สาคญของ การกาจดกากอตสาหกรรมทเปนอนตรายคอ สถานทบาบด/กาจดกากอตสาหกรรมทเปน

อนตรายมไมเพยงพอกระจกตวอยเฉพาะในภาคกลางและภาคตะวนออก ทาใหรองรบความตองการใชงาน

ไดไมครอบคลมทกพนททาใหเกดปญหาการลกลอบท ง

39

แผนแมบทการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย

ภายใตวสยทศนทวา “จดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายอยางเปนระบบและบรณา

การ โดยการมสวนรวมของทกภาคสวน”

แผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ. 2559 – 2564) มวตถประสงค ดงน

เพอเปนกรอบและทศทางการดาเนนการแกไขปญหาการจดการขยะมลฝอยและของเสย

อนตรายของประเทศ เพอใหมแนวทางการบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายในภาพรวมของ

ประเทศและบรณาการการดาเนนงานรวมกนของหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน

จงหวด และองคกรปกครองสวนทองถนสามารถจดทาแผนปฏบตการจดการขยะมลฝอยของจงหวดให

สอดคลองกบสภาพปญหา และสามารถดาเนนการจดการขยะมลฝอยไดอยางมประสทธภาพโดยมกรอบ

แนวคดทสาคญ 3 ประการคอ หลกการ 3Rs (Reduce, Reuse, Recycle) เพอใหเกดการใชนอย การใชซา

และการนากลบมาใชใหมของขยะมลฝอยทเกดขน ณ แหลงกาเนด การกาจดขยะมลฝอยและของเสย

อนตรายแบบศนยรวม และการแปรรปผลตพลงงานความรบผดชอบและการมสวนรวมของทกภาคสวนใน

การจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายเพอใหไปสเปาหมายการดาเนนงานการจดการขยะมลฝอยและ

ของเสยอนตราย ตามแผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ. 2559 – 2564)

ประกอบดวย

ขยะมลฝอยชมชนไดรบการจดการอยางถกตองตามหลกวชาการ ไมนอยกวารอยละ 75

ของปรมาณขยะมลฝอยทเกดขนภายในป 2564

ขยะมลฝอยตกคางไดรบการจดการอยางถกตองตามหลกวชาการ รอยละ 100 ของ

ปรมาณขยะมลฝอยตกคางของป 2558 ภายในป 2562

ของเสยอนตรายชมชนไดรบการรวบรวมและสงไปกาจดถกตองตามหลกวชาการ ไมนอย

กวารอยละ 30 ของปรมาณของเสยอนตรายชมชนทเกดขน ภายในป 2564

มลฝอยตดเชอไดรบการจดการอยางถกตองตามหลกวชาการ รอยละ 100 ของปรมาณมล

ฝอยตดเชอทเกดขนภายในป 2563

กากอตสาหกรรมทเปนอนตรายเขาสระบบการจดการทถกตอง รอยละ 100 ของปรมาณ

กากอตสาหกรรมทเปนอนตรายทเกดขนภายในป 2563

องคกรปกครองสวนทองถนมการคดแยกขยะมลฝอยและของเสยอนตรายชมชนทตนทาง

ไมนอยกวารอยละ 50 ของจานวนองคกรปกครองสวนทองถนทวประเทศ ภายในป 2564

ปจจยแหงความสาเรจของเปาหมาย ขนอยกบหลายองคประกอบดวยกน ไดแก

40

องคกรปกครองสวนทองถน ถอเปนหนวยงานสาคญในการนามาตรการและการปฏบตใน

การจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายใหถกตองตามหลกวชาการ

มกฎหมาย กฎระเบยบเพอใหหนวยงานทเกยวของทงสวนกลางและสวนทองถน

ดา เนนกา รจดกา รขยะมลฝอยและของเสยอนตรายอยางมประสทธภาพและม เอกภาพ รวมถง

พระราชบญญตการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ซงจะสงผลใหการจดการของ

เสยอนตรายจากชมชน เปนไปตามเปาหมายทกาหนดได รวมทงการสรางระบบและกลไกทสนบสนนให

เอกชนลงทนการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย

กระทรวงสาธารณสข ผลกดนการดาเนนการแบบศนยรวมในการบรหารจดการมลฝอยตด

เชอและกากบดแลการจดการมลฝอยตดเชอในภาพรวมของประเทศ

กระทรวงอตสาหกรรม ตองผลกดนใหโรงงานผกอกาเนดกากอตสาหกรรมในประเทศ

เขาสระบบการจดการกากอตสาหกรรมทเปนอนตราย ไดรบการจดการอยางถกตองตามกฎหมายและตาม

หลกวชาการเพมขนอยางตอเนอง

การจดสรรงบประมาณในการดาเนนการใหบรรลตามเปาหมายการจดการขยะมลฝอยและ

ของเสยอนตราย โดยมแหลงงบประมาณหลกประกอบดวย งบประมาณจากภาครฐ โดยใชงบประมาณ

แผนดน เงนสมทบจากองคกรปกครองสวนทองถ นและการใหเอกชนลงทน หรอรวมลงทน ภายใต

พระราชบญญต วาดวยการใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ. 2556 เพอใชในการกอสรางและเดน

ระบบจดการขยะมลฝอยแบบผสมผสาน

ผวาราชการจงหวด ตดตามและกากบการดาเนนงานใหเปนไปตามแผนปฏบตการจดการ

ขยะมลฝอยของจงหวดสอดคลองกบแผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ ในการ

ดาเนนงานตามแผนแมบทฯไดกาหนดเปนมาตรการในการจดการ 3 มาตรการ ประกอบไปดวยมาตรการ

ลดการเกดขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทแหลงกาเนด มาตรการเพมศกยภาพการจดการขยะมลฝอย

และของเสยอนตราย และมาตรการสงเสรมการบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย โดย

สอดคลองกบทศทางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 – 2564) และเพอให

การจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย สามารถดาเนนการไดตามมาตรการจดการอยางมประสทธภาพ

จงมการกาหนดแนวทางปฏบตขององคกรปกครองสวนทองถนซงมอานาจหนาทโดยตรงในการจดการ

ขยะมลฝอยและของเสยอนตรายชมชน และหนวยงานทเกยวของไวอยางชดเจน ทสาคญ มการจดลาดบ

ความสาคญของกลมพนทองคกรปกครองสวนทองถน เพอรองรบการจดตงศนยกาจดขยะมลฝอยรวม

(Cluster) ซงมรปแบบเปนกลมพนทขนาดใหญ (Model L) กลมพนทขนาดกลาง (Model M) และกลมพนท

41

ขนาดเลก (Model S) โดยพจารณาจากปจจยทเกยวของตางๆ ซงจะทาใหการดาเนนงานดานการจดการขยะ

มลฝอยของประเทศเปนไปอยางมศกยภาพมากยงขน

การขบเคลอนแผนไปสการปฏบต

แผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศเปนแผนหลกระดบชาต กาหนด

ระยะเวลาในการดาเนนการ 6 ป ตงแตป พ.ศ. 2559 – 2564 การขบเคลอนแผนไปสการปฏบตใหเปน

รปธรรม จงจาเปนตองมกลไกการขบเคลอนทงในเรองของหนวยงานรบผดชอบ รวมถงกาหนดเปาหมาย

แนวทางการขบเคลอน การประสานความรวมมอระหวางหนวยงานและภาคสวนตาง ๆ และการกาหนด

แนวทางในการตดตามตรวจสอบและประเมนผลรวมทงหนวยงานและภาคสวนทเกยวของรวมกนผลกดน

และบรณาการการดาเนนงานตามแผนใหเปนไปอยางมประสทธภาพ และบรรลตามวตถประสงคทตงไว

กลไกในการขบเคลอน

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยกรมควบคมมลพษเปนหนวยงานใน

การขบเคลอนมาตรการตางๆ ภายใตแผนแมบทฯ กลาวคอ สรางความร ความเขาใจ เกยวกบสาระสาคญ

ของแผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ ใชเครองมอและกลไกทเปนรปธรรม เพอ

ขบเคลอนการปรบเปลยนพฤตกรรม ขบเคลอนองคการปกครองสวนทองถ น เรงออกกฎ ระเบยบ

เกยวกบการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย การนาหลกเศรษฐศาสตรมาปรบใชใหเกดประโยชน

การกากบ ดแลตดตามตรวจสอบควบคมการดาเนนงาน การกาหนดหลกเกณฑการปฏบต (Code of

Practice) และการจดสรรงบประมาณในการดาเนนการ

การตดตามประเมนผล

จดใหมการตดตามประเมนผลสมฤทธการดาเนนงานจดการขยะมลฝอยของจงหวด

องคกรปกครองสวนทองถนและหนวยงานทเกยวของ ไดแก การจดตงคณะกรรมการกากบและขบเคลอน

แผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ เพอดภาพรวมแผนแมบทการบรหารจดการขยะมล

ฝอยในระดบประเทศ ใหสอดคลองกบสถานการณปจจบนและนโยบายของรฐบาล และจดต ง

คณะกรรมการกากบและขบเคลอนแผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของจงหวด เพอดแล

ดาเนนการในระดบจงหวด ใหเปนไปตามแผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ

42

บทสรป

อยางไรกตาม การดาเนนงานตามแผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ

(พ.ศ.2559-2564) มใชเรองของหนวยงานใดหนวยงานหนง และมใชเพยงความรบผดชอบของภาครฐหรอ

เอกชน แตเปนเรองทประชาชนคนไทยทกคนควรตระหนกในความสาคญ และใหความรวมมอในการ

ดาเนนงาน โดยเรมทการปรบเปลยนทศนคตของตวเราในการทจะลดและคดแยกขยะมลฝอยตงแตตนทาง

หรอแหลงกาเนด เพราะจดเรมตนทการลดจานวนขยะจากเราทกคน คอการลดภาระการบรหารจดการขยะ

มลฝอยของประเทศ และจะนาพาสงคมไทยไปสการบรหารจดการขยะมลฝอยอยางยงยนไดในทสด

43

ใบงานท 1

1. ใหบอกแนวคดเกยวกบการบรหารจดการขยะมลฝอย อยางนอย 3 แนวคด พรอมอธบายความหมาย

พอสงเขป

1.…....................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

2.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

3.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

4.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ชอ .............................................................................................. รหสนกศกษา..........................................

44

ใบงานท 2

1. ใหยกตวอยางขยะแตละประเภทตอไปน

ขยะยอยสลาย .….............................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ขยะรไซเคล ....................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ขยะอนตราย.....................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ขยะทวไป ..........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

2. ใหอธบายการจดการขยะมลฝอยดวยหลก 3R

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ชอ .............................................................................................. รหสนกศกษา..........................................

45

ใบงานท 3

1. ใหอธบายแหลงกาเนดขยะมลฝอยประเภทตาง ๆ

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

2. ใหอธบายวธกาจดขยะมลฝอยประเภทตาง ๆ

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ชอ .............................................................................................. รหสนกศกษา..........................................

46

ใบงานท 4

1. ใหบอกผลกระทบจากปญหาขยะมลฝอยทเกดขนในชมชนของตนเอง

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

2. ใหอธบายวธการแกปญหาขยะมลฝอยทเกดขนในชมชนตนเอง

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ชอ .............................................................................................. รหสนกศกษา..........................................

47

ใบงานท 5

1. ใหศกษาแนวทางปองกนปญหาสงแวดลอมดานขยะมลฝอยและสงปฏกล ตามมตคณะรฐมนตร

จากแผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ.2559-2564) และสรปยกตวอยางมา

อยางนอย 4 แนวทาง

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ชอ .............................................................................................. รหสนกศกษา..........................................

48

บทท 4

ผลกระทบจากขยะมลฝอย

ในสงคมปจจบนทามกลางวทยาการเทคโนโลย มความกาวหนาและทนสมยอยางรวมเรว

จานวนประชากรของประเทศกขยายตวเพมขนอยางรวดเรวเชนกน สงผลใหอตราการใชทดนเพอผลต

เครองอปโภคบรโภคและสรางทอยอาศยกเพมขน อตราการเพมขนดงกลาวกเปนสาเหตใหเกดปญหา

ประการสาคญตามมาคอ เศษสงของเหลอใชจากการอปโภคบรโภคของบานเรอน ชมชน สงคม และ

ประเทศชาตกเกดมากขนจนเกดเปนปญหาขยะมลฝอยตามมา

ผลกระทบจากขยะมลฝอย

การเพมจานวนประชากรและความเจรญกาวหนาทางดานเทคโนโลยและเศรษฐกจ ได

สงผลใหจานวนมลฝอยมปรมาณเพมขนเปนจานวนมาก กอใหเกดปญหามลฝอยลนเมองสรางผลกระทบ

ตอมนษยและสงแวดลอมในดานตาง ๆ ดงน

. ผลกระทบตอสภาพแวดลอม

1) กอใหเกดปญหามลพษทางอากาศ เนองจากปญหากลนเหมนจากมลฝอยและปญหา

จากควนและละอองเถาถานตาง ๆ ทเกดจากการเผาไหมของมลฝอยเอง รวมทงการฟงกระจายของฝ น

ละอองและเศษขยะช นเลก ๆ ตอบรเวณใกลเคยง

49

2) กอใหเกดปญหามลพษทางดน มลฝอยบางชนดประกอบดวยสารพษตาง ๆ เมอนามา

ฝงไวในดนอาจเกดการร วไหลทาใหสารพษปนเปอนเขาสดน

3) กอใหเกดมลพษทางนา โดยเฉพาะมลฝอยทมสารอนทรยทเนาเปอยไดปะปนอย เมอ

ท งลงในแมนาลาคลองจะทาใหแหลงนาเกดเนาเสย สงผลตอการดารงชวตของมนษยและสตวนา นาเสยท

เกดจากกองขยะมลฝอยทกองท งไว เปนนาเสยทมความสกปรกสงมากซงมทงสารอนทรย สารอนนทรย

เชอโรค และสารพษตางๆ เจอปนอย เมอนาเสยจากกองขยะมลฝอยไหลไปตามพนดนบรเวณใดกจะทาให

บรเวณนนเกดความสกปรกและความเสอมโทรมของพนดน และอาจเปลยนสภาพ ทาใหดนมคณสมบต

เปนดนดางหรอดนกรดได ในกรณทนาเสยจากกองขยะมลฝอยไหลลงสแหลงนากจะทาใหคณภาพนาเสย

ไป ทงนไมวาจะเปนแหลงนาผวดนหรอแหลงนาใตดนกตามลวนเปนอนตรายตอผใชนาและสงมชวตท

อาศยในแหลงนา นาทสกปรกมากหรอมสารพษเจอปนอยกอาจทาใหสตวนาตายในเวลาอนสน

นอกจากนนสงสกปรกตางๆ ทเจอปนในนากจะสงผลตอระบบนเวศของนา ทาใหสตวนาทมคาบางชนด

สญพนธไป นอกจากนนาทมสงสกปรกเจอปนยอมไมเหมาะแกการอปโภค บรโภค แมจะนาไปปรบปรง

คณภาพแลวกตาม เชน การทาระบบนาประปา ซงกตองสนเปลองคาใชจาย ในกระบวนการปรบปรง

คณภาพนามากขน

. ผลกระทบทางดานเศรษฐกจและสงคม

1) ทาใหบานเมองขาดความสะอาดและความสวยงาม จนอาจเปนการเสอมเสยตอชอเสยง

ในดานการรกษาความสะอาดของประเทศชาตและจะมผลตออตสาหกรรมการทองเทยวดวย ขยะมลฝอยท

ท งเกลอนกลาดถกลมพดกระจดกระจายไปตกอยตามพน ทาใหพนทบรเวณนนสกปรกขาดความสวยงาม

เปนทรงเกยจแกผพบเหนและผทอาศยบรเวณใกลเคยง นอกจากนขยะมลฝอยทตกอยหรอถกท งลงในค

คลองหรอทางระบายนาจะไปสกดกนการไหลของนา ทาใหแหลงนาสกปรกและเกดการเนาเสย

50

2) การสญเสยทางเศรษฐกจ โดยประชาชนและชมชนตองเสยคาใชจายในการเกบ

รวบรวมและการกาจดมลฝอย นอกจากนการกาจดขยะทไมถกตอง จะสงผลกระทบทาใหสญเสยทาง

เศรษฐกจดานอน ๆ ตามมาอกดวย เชน การขดลอกคคลอง การบาบดนาเสย เปนตน

) กอใหเกดเหตราคาญ ขยะมลฝอย นอกจากจะทาใหเกดภาพไมชวนมอง ขาดความเปน

ระเบยบเรยบรอยในสงคมแลว ยงกอใหเกดความราคาญแกประชาชนไดอก เชน กลนเหมนจากขยะซงเกด

จากการเนาเปอยของสารอนทรยตาง ๆ

. ผลกระทบทางดานสขภาพอนามย ขยะมลฝอยบางชนดอาจปนเบอนของเชอโรคหรอ

สารเคมทเปนพษหรอสารทกอใหเกดอนตราย ซงถาการเกบมลฝอยไปทาลายไมหมด การกาจด หรอการ

ทาลายมลฝอยโดยไมถกวธการอาจเปนบอเกดของเชอโรคตางๆได ขยะมลฝอยเปนแหลงอาหาและแหลง

เพาะพนธของแมลงนาโรค เชน แมลงวน แมลงสาบ ยง ฯลฯ และเปนทซกซอนของหนและสตวอนๆ ซง

เปนพาหะนาโรคมาสคนได

51

โรครายทมาจากขยะมลฝอย

ทกวนนขยะจากบานเรอนจงมแตจะเพมปรมาณมากขนเรอย ๆ เราไมสามารถกาจดได

หมด ขยะเหลานกจะสงกลนเหมนรบกวนและเปนแหลงเพาะพนธเชอโรคตางๆได ในแตละวนคนเราจงม

โอกาสทจะไดรบพษภยจากขยะอยางไมรตวทงทางตรงและทางออม โดยอนตรายทเกดขนมตงแตอาการ

เลกนอยจนกระทงรนแรงมาก อาจเกดขนโดยทนทหรอสะสมในระยะยาว

นายแพทยโสภณ เมฆธน รองอธบดกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข กลาววา อนตราย

ทเกดขนจากขยะสามารถเขาสรางกายได 3 ทาง ดงนคอ

1. ทางผวหนง เกดขนจากการสมผสฝ นละอองและควนไฟจากการเผาขยะ ทงนยงรวมถง

ฝ นละอองจากเศษขยะโดยตรง

2. ทางการหายใจ เกดจากการสดดมกลนขยะ ฝ นละออง กาซหรอไอสารพษจากขยะ

อนตรายบางชนด เชน ส ตวทาละลาย นามนรถยนต เมอเราหายใจเขาไปกจะเขาไปสะสมอยบรเวณปอด

แลวจงดดซมเขาสกระแสเลอด กอใหเกดปญหากบระบบทางเดนหายใจหรอทาลายอวยวะภายในได

3. ทางเดนอาหาร โดยการรบประทานเขาไปทงทางตรงและทางออม เชน การไดรบ

สารพษปนเปอนจากภาชนะใสอาหารหรอจากมอ รวมถงสารพษทสะสมในรปของหวงโซอาหารในพชผก

และเนอสตว ซงสารพษเหลานจะเขาไปสะสมอยในระบบทางเดนอาหาร เชน ยารกษาโรคทหมดอายแลว

หรอสารเคมทระบวาอนตราย

เราทราบกนดอยแลววาขยะทท งไปทกวนกอใหเกดโรคตาง ๆ มากมาย ซงสงผลกระทบ

ทรนแรงตอรางกายคนเราถงรอยละ 92.3 โดย โรคภยทมาจากขยะ 4 อนดบแรก ไดแก ทองรวงทองเสย

โรคภมแพ คลนไสอาเจยน และปวดศรษะ ตามลาดบ

. โรคทองรวงหรอทองเสย เปนโรคของระบบทางเดนอาหาร เกดจากเชอจลนทรยตางๆ

เชน แบคทเรย ไวรส ราตางๆทอยในขยะมลฝอยและทตกบนพนเปนทเพาะพนธของ หน ยง แมลงสาบ

ซงเปนพาหะนาเชอโรคมาสคน เชน โรคทองรวง โรคพยาธตางๆ อหวาตกโรค บด ไทฟอยด โรคจากการ

ตดเชออนตรายจากขยะตดเชอ เชน ทชชของคนทเปนวณโรค ใชซบ เสมหะ นาลาย สาลเชดแผล อาหาร

บดเนา ซากสตวตางๆ

. โรคภมแพ เกดไดจากฝ นละอองทปลวฟงกระจายจากขยะชนดตางๆ ผงหมกจากเศษ

กระดาษ ของเสยทระเหยปลอยสารพษออกมาสอากาศ

. คลนไสอาเจยน

. ปวดศรษะ เกดจากกลนเนาเหมนของขยะทกองทบถมกน ไมไดฝงกลบใหเรยบรอย

(ขอมลจาก http://www.google.co.th)

52

สาหรบกลมผทไดรบผลกระทบดานสขภาพโดยตรงคอ กลมคนผรบซอของเกา ซาเลง

ผคยขยะ คนเกบขยะและประชาชนทอยใกลเคยง อนตรายจากภยขยะนมผลกระทบตอสขภาพของคนเรา

จนกอใหเกดโรคตาง ๆ มากมาย ดงน

1. โรคระบบทางเดนอาหาร เกดจากเชอจลนทรยตาง ๆ เชน ไวรส รา แบคทเรยในขยะมล

ฝอยทตกคางบนพนจะเปนแหลงเพาะพนธของหน ยง แมลงสาบ และแมลงวน ซงเปนพาหะนาโรคตดตอ

เชน โรคทองรวง โรคพยาธตาง ๆ ตลอดจนส งมชวตทมองไมเหน ไดแก เชอโรคตาง ๆ เชน เชอ

อหวาตกโรค ไทฟอยด และโรคบด โดยเชอโรคเหลานเขาสรางกายคนเราจากการกนอาหารและนา หรอ

การจบตองดวยมอ ซงสงผลกระทบตอสขภาพอนามยของคนเราไดโดยงาย

2. โรคจากการตดเชอ อนตรายจากขยะตดเชอโรค เชน ถงยางอนามย ผาอนามย กระดาษ

ทชชของคนทเปนวณโรคใชขบเสมหะหรอนาลาย สาลเชดแผล พลาสเตอรปดแผลทใชแลว อาหารเนาบด

และซากสตว ซงอาจมเชอไขหวดนกรวมถงอนตรายจากอบตเหต ซงคนในชมชนแหงนทตองทางาน

เกยวของกบกองขยะมกเจออยบอย ๆ ไดแก ขยะทเปนวตถมคม เชน ไมแหลม แกวแตก และโลหะมคม ซง

เสยงตอการตดเชอโรค เชน เชอบาดทะยก หรอจากวสดเปอนเลอด เชน เขมฉดยาใชแลว ซงเสยงตอการตด

เชอไวรสตบอกเสบและโรคเอดสได

3. โรคภมแพ เกดไดจากการสดดมฝนละอองทปลวฟงกระจายมาจากเศษขยะชนดตาง ๆ

เชน เศษกระดาษ ฝนฝาย ผงหมกพมพจากเศษกระดาษ ตลอดจนของเสยทเปนอนตรายบางชนดทระเหย

หรอปลอยสารตาง ๆ ออกมาเปนฝ นผสมอยในอากาศ นอกจากน การเผาขยะ อาจทาใหมสารอนตราย

ปะปนอยในอากาศ ในรปของไอหรอฝ นของสารเคมตาง ๆ ไดเชนกน

4. ปวดศรษะ คลนไส และอาเจยน เกดจากกลนเนาเหมน ขยะมลฝอยทกองท งไวไมม

การฝงกลบหรอจากการเกบขยะไมหมดทาใหเกดกลนเหมนรบกวน นอกจากนขยะมลฝอยทกองท งไวนาน

จะมกาซทเกดจากการหมกขน ไดแก กาซมเทนหรอกาซชวภาพ ซงตดไฟหรอเกดระเบดขนได และกาซ

ไขเนา (กาซไฮโดรเจนซลไฟด) สงกลนเหมนรบกวนไดเชนกน

5. โรคมะเรง เนองจากไดรบสารพษตอเนองเปนระยะเวลานาน ไมวาจากการสดดมอากาศ

เสยของการ เผาขยะ ซงเกดจากการเผาขยะมลฝอยกลางแจง ทาใหเกดควนและสารพษปนเปอนในอากาศ

เชน สารไดออกซนและฟวแรนระหวางการเผา ซงสารทงสองนเปนสารกอใหเกดมะเรงและทาลายการ

ทางานของตบได นอกจากน ยงมอนตรายจากสารเคมตาง ๆ ของขยะพษบางชนด เชน สารหนในแบตเตอร

มอถอ ซงเปนตวการกอใหเกดมะเรงผวหนงและมะเรงปอดได หรอ สารเบรลเลยม ทใชในแผงวงจรหลก

ของอปกรณอเลกทรอนกส อยางมอถอ ซงเปนสารกอมะเรง โดยเฉพาะมะเรงปอด โดยผทไดรบสารน

อยางตอเนองจากการสดดม และหากสมผสสารนจะทาใหเกดแผลทผวหนงอยางรนแรง

53

6. ผลกระทบตอระบบตาง ๆ ภายในรางกาย สานกจดการกากของเสยและอนตราย กรม

ควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรและสงแวดลอมไดอธบายไววา เกดไดจากสารพษในขยะอนตราย

ประเภทตาง ๆ เชน

สารแมงกานส

ผลตภณฑทพบ : ถานไฟฉาย กระปองส เครองเคลอบดนเผา

ผลตอสขภาพ : ปวดศรษะ งวงนอน จตใจไมสงบ ประสาทหลอน เกดตะครวทแขน

ขามอาการชา สมองสบสน สมองอกเสบ

สารปรอท

ผลตภณฑทพบ : หลอดฟลออเรสเซนต หลอดนออน กระปองยาฆาแมลง กระจกสอง

หนา

ผลตอสขภาพ : ทาใหเกดการระคายเคองตอผวหนง เหงอกบวมอกเสบ เลอดออกงาย

ปวดทอง ทองรวงอยางแรง มอาการส น กลามเนอกระตก และเปนพษตอระบบประสาทสวนกลางรวมถง

การพการแตกาเนด

สารตะกว

ผลตภณฑทพบ : แบตเตอรรถยนต ยาฆาแมลง หมกพมพ หลอดภาพในจอคอมพวเตอร

แบบ CRTแผงวงจรเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส

ผลตอสขภาพ : ปวดศรษะ ออนเพลย ตวซด ปวดหลง ปวดเมอยกลามเนอ มอาการทาง

สมอง ทาใหความจาเสอม ชกกระตก และหมดสต ทสาคญ การไดรบสารนในระยะยาวมผลตอไตและ

ความพการแตกาเนด

สารแคดเมยม

ผลตภณฑทพบ : ถานนาฬกาควอตซ แบตเตอรโทรศพทมอถอ

ผลตอสขภาพ : ทาลายระบบประสาท สงผลกระทบโดยตรงตอไตและกระดก ทาใหเกด

โรคอไต-อไต ปวดในกระดก

สารฟอสฟอรส

ผลตภณฑทพบ : ยาเบอหน แผงวงจรโทรศพทมอถอ กระปองส

ผลตอสขภาพ : เหงอกบวม เยอบปากอกเสบ ทาลายระบบประสาทและระบบยอยอาหาร

54

สารประเภทอน

ผลตภณฑทพบ : สเปรย ยายอมผม ยาทาเลบ ยารกษาโรค เครองสาอางหมดอาย ยาฆา

แมลง

ผลตอสขภาพ : เกดการระคายเคองตอผวหนง และเยอบทางเดนหายใจ ปวดศรษะ หายใจ

ขด เปนลม

แนวทางแกไข

1. หลกเลยงการใชโฟมหรอพลาสตก

2. ซอมแซมแกไขเครองใชทชารดใหนากลบมาใชใหมแทนการท งเปนขยะ

3. ควรนาวสดทใชแลว เชน กระดาษ แกว พลาสตก มาแปรรปกลบมาใชไดใหม

4. นาของทใชแลวบางชนดมาดดแปลงใชใหมใหเกดประโยชน

5. ควรแยกขยะตามประเภท เชน ขยะเปยก ขยะแหง ขวดพลาสตก ฯลฯ

ทางออกสาหรบเรองนจงไมใชเพยงการหาพนทฝงกลบขยะแหงใหม หรอโรงงานเผาขยะ

รนใหมเทานน หากในระยะยาวแลว "การหาวธลดปรมาณขยะ" โดยคานงถงความจาเปนทจะตองใช

ส งของเหลานอยางร คณคา และมองวาขยะทกช นกคอทรพยากรธรรมชา ตอยางหนงของโลก

เรา (https://health.kapook.com/view .html)

55

ใบงานท

. หากบานและชมชนของผเรยนมขยะในปรมาณมาก จะเกดผลกระทบตอผเรยนและสงแวดลอมอยางไร

อธบาย

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

. ผเรยนมวธการอยางไรใหทกคนในครอบครวชวยกนลดปรมาณขยะ อธบาย

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

. ผเรยนสามารถนาขยะทมอยในครอบครวมาใชใหเกดประโยชนไดหรอไม มวธการอยางไร

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

. ใหผเรยนยกตวอยางผลเสยทเกดจากการท งขยะไมเปนท อยางนอย ขอ

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

56

ใบงานท

1. ใหผเรยนสบคนขอมลขยะอนตรายในอนเทอรเนตอยางนอย ชนด พรอมบนทกผลการสบคนและ

สารวจวาในครอบครวทานมขยะอนตรายชนดทสบคนมาหรอไม และบอกวธกาจดขยะอนตรายชนดนน

อยางไรใหปลอดภยกบสมาชกในครอบครว

ท ชนดขยะอนตราย บานทานมหรอไม วธกาจดขยะ

ม ไมม

.

.

.

.

.

57

บทท 5

การมสวนรวมของประชาชน

การมสวนรวมของประชาชน

การมสวนรวมของประชาชน หมายถง กระบวนการใหประชาชนเขามามสวนรวมใน

การดาเนนงาน พฒนา รวมคด รวมตดสนใจ แกไขปญหาตนเอง รวมใหความคดสรางสรรค ความรและ

ความชานาญ รวมกบการใชวทยาการทเหมาะสมและสนบสนนตดตามผลการปฏบตงานขององคกรและ

เจาหนาททเกยวของ การมสวนรวมจะตองประกอบดวยการมสวนเกยวของของประชาชน 4 แบบ คอ

1. การมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจวาจะทาอะไรและทาดวยวธการอยางไร

2. มสวนในการดาเนนโครงการ ตดสนใจในการใชทรพยากรสนบสนนโครงการและ

การรวมมอกบองคกรหรอกลมกจกรรมเปนการเฉพาะ

3. มสวนในการแบงปนผลประโยชนอนเกดจากโครงการพฒนา

4. มสวนในการประเมนผลโครงการ

หลกการสรางการมสวนรวมของประชาชน

แบงระดบของการสรางการมสวนรวมของประชาชนเปน 5 ระดบ ดงน

1. การใหขอมลขาวสาร ถอเปนการมสวนรวมของประชาชนในระดบตาทสด แตเปน

ระดบทสาคญทสด เพราะเปนกาวแรกของการทภาคราชการจะเปดโอกาสใหประชาชนเขาสกระบวนการม

สวนรวมในเรองตาง ๆ วธการใหขอมลสามารถใชชองทางตาง ๆ เชน เอกสารสงพมพ การเผยแพรขอมล

ขาวสารผานทางสอตาง ๆ การจดนทรรศการ

2. การรบฟงความคดเหน เปนกระบวนการทเปดใหประชาชนมสวนรวมในการใหขอมล

ขอเทจจรงและความคดเหนเพอประกอบการตดสนใจของหนวยงานภาครฐดวยวธตาง ๆ เชน การรบฟง

ความคดเหน การสารวจความคดเหน การจดเวทสาธารณะ การแสดงความคดเหนผานเวบไซต เปนตน

3. การเกยวของ เปนการเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการปฏบตงาน หรอรวม

เสนอแนะทางทนาไปสการตดสนใจ เพอสรางความมนใจใหประชาชนวาขอมลความคดเหนและความ

ตองการของประชาชนจะถกนาไปพจารณาเปนทางเลอกในการบรหารงานของภาครฐ เชน การประชมเชง

ปฏบตการเพอพจารณาประเดนนโยบายสาธารณะ เปนตน

58

4. ความรวมมอ เปนการใหกลมประชาชนผแทนภาคสาธารณะมสวนรวม โดยเปน

หนสวนกบภาครฐในทกขนตอนของการตดสนใจ และมการดาเนนกจกรรมรวมกนอยางตอเนอง เชน

คณะกรรมการทมฝายประชาชนรวมเปนกรรมการ เปนตน

5. การเสรมอานาจแกประชาชน เปนขนทใหบทบาทประชาชนในระดบสงทสด โดยให

ประชาชนเปนผตดสนใจ เชน การลงประชามตในประเดนสาธารณะตาง ๆโครงการกองทนหมบานทมอบ

อานาจใหประชาชนเปนผตดสนใจทงหมด การทาโครงการและกจกรรมตางๆทเกดจากความตองการของ

ประชาชน เปนตน

ประโยชนของการมสวนรวมของประชาชน

. คณภาพของการตดสนใจดขน เนองจากกระบวนการปรกษาหารอกบสาธารณชนจะ

ชวยสรางความกระจางใหกบวตถประสงคและความตองการของโครงการหรอนโยบาย และบอยครงทการ

มสวนรวมของประชาชนนามาสการพจารณาทางเลอกใหม ๆ ทนาจะเปนคาตอบทมประสทธผลทสดได

. ใชตนทนนอยและลดความลาชาลง แมวาการเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมจะตอง

ใชเวลาและมคาใชจายมากกวาการตดสนใจฝายเดยว แตการตดสนใจฝายเดยวทไมคานงถงความตองการ

แทจรงของประชาชนนน อาจนามาซงการโตแยงคดคานหรอการฟองรองกน อนทาใหตองเสยคาใชจายสง

ในระยะยาว เกดความลาชา และความลมเหลวของโครงการไดในทสด

. การสรางฉนทามต การมสวนรวมของประชาชนจะสรางขอตกลงและขอผกพนอยาง

มนคงในระยะยาวระหวางกลมทมความแตกตางกน ชวยสรางความเขาใจระหวางกลมตาง ๆ ลดขอโตแยง

ทางการเมองและชวยใหเกดความชอบธรรมตอการตดสนใจของรฐบาล

. การนาไปปฏบตงายขน การเขามามสวนรวมในการตดสนใจทาใหประชาชนม

ความรสกของการเปนเจาของการตดสนใจนน และทนททการตดสนใจไดเกดขน พวกเขากอยากเหนมน

เกดผลในทางปฏบต และยงอาจเขามาชวยกนอยางกระตอรอรนอกดวย

. การหลกเลยงการเผชญหนาทเลวรายทสด เพราะการเปดโอกาสใหฝายตาง ๆ เขามา

แสดงความตองการและขอหวงกงวลตงแตเรมตนโครงการ ชวยลดโอกาสของการโตแยงและการแบงฝาย

ทจะเปนปจจยใหเกดการเผชญหนาอยางรนแรงได

. การคงไวซงความนาเชอถอและความชอบธรรม เนองจากกระบวนการตดสนใจท

โปรงใสและเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวม จะสรางความนาเชอถอตอสาธารณชนและเกด

ความชอบธรรม โดยเฉพาะเมอตองมการตดสนใจในเรองทมการโตแยงกน

59

. การคาดการณความหวงกงวลและทศนคตของสาธารณชน เพราะเมอเจาหนาทท

เกยวของไดมาทางานรวมกบสาธารณชนในกระบวนการมสวนรวม พวกเขาจะไดรบรถงความหวงกงวล

และมมมองของสาธารณชนตอการทางานขององคกร ซงจะทาใหเจาหนาทสามารถคาดการณปฏกรยา

ตอบสนองของสาธารณชนตอกระบวนการและการตดสนใจขององคกรได

. การพฒนาภาคประชาสงคม ประโยชนอยางหนงของการมสวนรวมของประชาชนคอ

ทาใหประชาชนมความรทงในสวนของเนอหาโครงการและกระบวนการตดสนใจของรฐ รวมทงเปนการ

ฝกอบรมผนา และทาใหประชาชนไดเรยนรทกษะการทางานรวมกนเพอแกปญหาตาง ๆ อยางม

ประสทธภาพในอนาคต

ปญหาทเปนอปสรรคของการมสวนรวม

1. เจาหนาทภาครฐและประชาชนขาดการรบรเกยวกบแนวคด และความสาคญของการม

สวนรวมของประชาชน

2. โครงสรางกฎหมายและกระบวนการนโยบายยงไมเออตอการมสวนรวมอยางเพยงพอ

3. การขาดแคลนผมทกษะในการใชเครองมอสรางกระบวนการมสวนรวมของประชาชน

4. ปญหาดานความพรอมของประชาชน

5. ปญหาดานความพรอมของภาครฐ

6. การไมมตวชวดทชดเจน ทจะบอกใหทราบวาประชาชนมสวนรวมแลวหรอยง หรอ

หนวยงานของรฐเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมมากนอยเพยงใด ทาใหผปฏบตงานไมสามารถ

ทางานใหดขนไดเพราะไมมมาตรฐานในการทางานทชดเจน

60

กระบวนการมสวนรวมของประชาชนและชมชนตอการกาจดขยะมลฝอยและสงปฏกล

กระบวนการสนบสนนใหเกดการมสวนรวมของประชาชนและชมชน ในการกาจดขยะ

มลฝอยและสงปฏกล ตองมองคประกอบของการดาเนนงานดงน

1. การกาหนดวตถประสงคของการมสวนรวมในเรองนน ๆ ทชดเจน

2. การกาหนดเปาหมายทตองการ

3. การกาหนดกลมเปาหมายทจะเขามามสวนรวม

4. การสรางขอตกลงรวมกนในกระบวนการมสวนรวม องคกรปกครองสวนทองถนเปน

องคกรหลกในระดบทองถนทตองเขามามบทบาทใน การดาเนนการเพอการจดการขยะมลฝอยและสง

ปฏกลดงนนหลกเลยงไมไดทตองเขาใจมตทาง สงคมและวฒนธรรมของชมชน เพอใหประชาชนในชมชน

เขามามสวนรวมในกระบวนการตาง ๆ ทองคกรปกครองสวนทองถนไดรเรมรวมกบชมชนในการแกไข

ปญหา ปจจบนการดาเนนการเพอจดหาสถานทกาจดขยะมลฝอยและสงปฏกล ทจะเกดขนในชมชนมก

ประสบปญหาการคดคานจากประชาชนในชมชน ทงนเนองจากการไมสามารถสอสารใหทกฝายมความ

เขาใจกนและกนในการวางแผนตดสนใจในโครงการ ดงนนหากองคกรปกครองสวนทองถนตระหนก

และเหนคณคาของ การมสวนรวม จะชวยลดขอขดแยงในโครงการพฒนา ตาง ๆ ไดเปนอยางด

ความสาคญของการมสวนรวมในมตตาง ๆ มดงน

4.1 ชวยเพมคณคาในการตดสนใจเพอแกไขปญหาของชมชน การตดสนใจเพอ

แกไขปญหาของชมชน หากเปนการตดสนใจฝายเดยวโดยเฉพาะการตดสนใจแกไขปญหาของผนาชมชน

หรอหนวยงานราชการทเกยวของอาจไมเปนทยอมรบของสมาชกในชมชน ดงนนการม สวนรวมจงชวยใน

การเพมคณคาในการตดสนใจรวมกน

4.2 ชวยลดคาใชจายและเวลาของหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถน สวน

ราชการทเกยวของ ในการแกไขปญหา โดยปกตการทากระบวนการมสวนรวมในการแกไขปญหา จะม

คาใชจายและเสยเวลา ในการดาเนนการแตในทางปฏบตแลวการมสวนรวมของประชาชน สามารถชวยลด

ความลาชาท เกดจากความขดแยงไดมากในกรณทไมมการแกไขดวยการมสวนรวม ปญหาอาจลกลามขยาย

ความรนแรงเพมขนได

4.3 ชวยสรางฉนทามต รวมกนของสมาชกในชมชนตอการแกไขปญหาการม สวน

รวม เปนกระบวนการทตองอาศยความรวมมอของทกฝาย โดยเฉพาะสมาชกในชมชน องคกร ปกครอง

สวนทองถน และสวนราชการทเกยวของ การสรางขอตกลงดวยกระบวนการมสวนรวมจง เปนการยอมรบ

ของทกฝายโดยฉนทามตรวม (Consensus building) และเกดความชอบธรรมในการ แกไขปญหามลพษ

สงแวดลอม

61

4.4 ชวยเพมความงายตอการปฏบต ตามแนวทางการแกไขปญหาการแสวงหา

ทางออกทางเลอกในการแกไขปญหาของชมชน ดวยกระบวนการมสวนรวม เปนการเพมความงาย ในการ

นาไปปฏบตเพราะมการระดมความคดเหนตอแนวทางปฏบตขนตอนวธการ หนวยงาน รบผดชอบ การ

ตดตามประเมนผลดงนนจงเปนผลดตอการนาไปปฏบตตามแนวทางทชดเจน และ ทกฝายเหนพองตองกน

4.5 หลกเลยงการเผชญหนาระหวางกนของคกรณพพาท หากมความขดแยงของ

สมาชกในชมชนตอปญหามลพษสงแวดลอมทเกดขนในชมชน ยอมเปนความเสยงตอการเกดการ

เผชญหนาระหวางคกรณพพาทระหวางกนไดดงนนกระบวนการมสวนรวมจงเปนการใหทงสอง ฝาย

รวมทงฝายทไดรบผลกระทบจากปญหามลพษ ไดมโอกาสแลกเปลยนความคดเหนและหา ขอสรปในการ

แกไขปญหา ชวยลดการเผชญหนาของคกรณไดเปนอยางด

4.6 ดารงไวซงความนาเชอถอของผนาชมชน หรอองคกรปกครองสวนทองถน

การ ตดสนใจของผนาชมชน มกเปนการประนประนอมมากกวาการใชแนวทางแบบฝายหนงชนะ อกฝาย

หนงแพ ซงจะทาใหผนาชมชนมแรงกดดนจากสมาชกในชมชนมาก อยางไรกตามการประนประนอมกน

มกไมนามาซงการหาขอตกลงรวมกนไดอนทาใหการแกไขปญหาไมเกดผลเปนรปธรรม การมสวนรวมจง

เปนการแสวงหาขอตกลงรวมกนของผมสวนไดสวนเสยไมเฉพาะผนาชมชนฝายเดยวเทานน ดวยเหตนจง

มขอสรปทเกดจากทกฝายผนาชมชน เพยงแตอานวยความสะดวกในการเตรยมการใหเกดการมสวนรวม

และนาผลและขอตกลงไป ปฏบต

4.7 พฒนาความคดสรางสรรคของสมาชกในชมชนในการแกไขปญหาการม สวน

รวมเปนกระบวนการทตองอาศยการระดมความคดเหนของสมาชกในชมชนและผมสวนเกยวของ ตงแต

การวเคราะหปญหาผลกระทบโอกาสในการแกไขปญหาความตองการในการแกไขปญหานาเสย ดงนนผ

ทเขามารวมกระบวนการดวยความสมครใจจะเกดการพฒนาความคดและทกษะในกระบวนการใหไดมา

ซงทางออกของการแกไขปญหา เกดการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนชวยสรางความสมานฉนทใหเกด

ขนกบชมชน

62

แนวทางการเสรมสรางศกยภาพของประชาชนในการจดการขยะมลฝอยและสงปฏกล

แนวทางในการเสรมสรางและพฒนาศกยภาพของประชาชนในการจดการขยะมลฝอย

และสงปฏกลนบวาเปนเรองทมความสาคญอยางมาก ความสาเรจของการจดการขยะมลฝอยตองเรมตนท

การจดการกบประชาชนเปนอนดบแรกกอน ทงนเนองจากประชาชนในทองถ นเปนปจจยสาคญท

กอใหเกดปญหาขยะมลฝอยอยในปจจบน ดงนนแนวทางทควรดาเนนการมแนวทาง ดงน

5.1 การใหความรความเขาใจ การใหความรความเขาใจเกยวกบการจดการขยะมลฝอย

และส งปฏกลแกประชาชนทกระดบรวมทงผนาทองถน โดยควรใหมความรความเขาใจในเรองของ

ความสาคญทจะตองมการจดการขยะมลฝอย ปญหาและผลกระทบทเกดขนตอสงแวดลอมสขภาพอนามย

และคณภาพชวตของประชาชนในทองถน การเขาถงความรดงกลาวนควรผานกระบวนการฝกอบรม การ

ประชม สมมนา การศกษาดงานและการแลกเปลยนความคดเหนกบหนวยงานหรอทองถนอน ๆ อยาง

สมาเสมอ ซงองคกรปกครองสวนทองถน หรอหนวยงานทเกยวของสามารถจดทาเปนโครงการเสรมสราง

ศกยภาพของชมชน ในการจดการขยะมลฝอยไดโดยใหผนาชมชนเขารวมโครงการจากนนนาคณะไป

ศกษาดงานใน ทองถนทมการจดการขยะมลฝอยทดและถกหลกสขาภบาล

5.2 การจดตงกลมอาสาสมครสงแวดลอม ควรมการจดตงกลมอาสาสมครสงแวดลอมขน

ในทองถ น โดยค นหาศกยภาพของผ นา ชมชนหรออาสาสมครเขา มามสวนรวมในการรณรงค

ประชาสมพนธดานการจดการขยะมลฝอย ทงการคดแยกและลดปรมาณขยะมลฝอยจากแหลงกาเนดการ

ทาโครงการปยหมกชวภาพ การทาป ยนาชวภาพ เพอชใหเหนวาสามารถนามลฝอยอนทรยมาใชประโยชน

ได เพอใหเปนตนแบบในการขยายผลไปยงประชาชนทวไปใหกวางขวางยงขน

5.3 การประชาสมพนธ หากในทองถนมชมชนรมนาควรเรมตนในการประชาสมพนธ

และรณรงคให ชมชนรมนามการจดการขยะมลฝอยและสงปฏกลทถกหลกสขาภบาลกอน เนองจากเปน

พนททมความเสยงตอผลกระทบส งแวดลอมกบแหลงนา โดยการรณรงคการคดแยกขยะมลฝอยเพอ

จาหนาย ทงนองคกรปกครองสวนทองถนอาจจดหารานรบซอของเกามาบรการ ในการรบซอขยะท

สามารถนากลบมาใชใหมได

63

5.4 การจดกจกรรมสงเสรมโดยองคกรปกครองสวนทองถนและหนวยงานราชการ ควร

รเรมทาโครงการเกยวกบการจดการขยะมลฝอย จากแหลงกาเนดอยางตอเนองเพอเปนการกระตนชมชน

อยางสมาเสมอโดยเฉพาะการใหความสาคญกบกลมเยาวชนในการเขารวมโครงการ เชน จดทาโครงการ

ประกวดการนาขยะมลฝอยกลบมาใชใหม เพอใหเกดแรงจงใจใหเยาวชนสนใจในกจกรรมดาน

สงแวดลอม ทงนควรประสานความรวมมอกบทางโรงเรยนในการดาเนนกจกรรม

5.5 สงเสรมแนวทางทเหมาะสมใหกบประชาชนในการจดการขยะมลฝอยประเภทตาง ๆ

อาทเชน

- การทาปยหมก ขยะมลฝอยทยอยสลายไดโดยวธนเปนวธทนยมทาตอเนองกนมาจนถง

ปจจบน เพราะประโยชนทไดคอป ยอนทรย สามารถนาไปใชในดานเกษตรกรรม เชนใชเปนปยปลกตนไม

ไดเปนอยางด

64

- นาขยะมลฝอยกลบมาใชใหมได ขยะรไซเคล สามารถนามาทากจกรรมภายในชมชน

ไดหลายกจกรรม เพอใหชมชนนาอยและมสงแวดลอมทดหรอฝากธนาคารวสดรไซเคล ขายรานรบซอ

ของเกา และประดษฐสงของ

65

ใบงานท 1

1. ใหอธบายกระบวนการมสวนรวมของประชาชนและชมชนตอการกาจดขยะมลฝอยและสงปฏกล

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

2. ใหอธบายวธการจดการขยะมลฝอยและสงปฏกลทเหมาะสมภายในครอบครว

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ชอ .............................................................................................. รหสนกศกษา..........................................

66

ใบงานท 2

1. ใหบอกวธการนาขยะมลฝอย ขยะรไซเคล กลบมาใชใหมใหเกดประโยชนตอตนเองและชมชน

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ชอ .............................................................................................. รหสนกศกษา..........................................

67

บทท 6

การรณรงคการลดและคดแยกขยะมลฝอย

แนวการรณรงคการลดและคดแยกขยะมลฝอยจากครวเรอน

ความสาเรจของการจดการขยะมลฝอยคอการทมขยะมลฝอยเกดขนนอยทสด ซงจะไม

เปนภาระตอทองถนในการกาจดตอไป หากทองถนใดมปรมาณขยะมลฝอยในปรมาณมาก อกทงยงม

ปรมาณเพมขนอยางตอเนองน นแสดงวามกจกรรมทาใหเกดขยะมลฝอยมากเชนกน ขณะเดยวกนการ

สงเสรมและประชาสมพนธหรอการรณรงคใหประชาชนมระบบการคดแยกขยะมลฝอยจากครวเรอนหรอ

จากแหลงกาเนด กเปนอกแนวทางหนงทจะชวยใหทองถนสามารถบรหาร จดการขยะมลฝอยทเกดขนเพอ

นาไปกาจดไดอยางมประสทธภาพและทนตอเวลา ไมมขยะมลฝอยตกคางเกดขน การรณรงคการลดและ

คดแยกขยะมลฝอยจากครวเรอนเกยวของกบพฤตกรรมของครวเรอนเปนหลก หากสมาชกในครวเรอน

หรอหวหนาครวเรอนไมเหนความสาคญกเปนไปไดยากทจะทาใหสาเรจได อยางไรกตามหากครวเรอนม

ระบบการคดแยกขยะมลฝอยทถกตองแลว องคกรปกครองสวนทองถนเองกควรวางแผนการจดเกบขยะ

มลฝอยตามประเภทของขยะมลฝอยทไดมการคดแยกไวแลวดวยเชนกน แนวทางปฏบตในการรณรงคการ

ลดและคดแยกขยะมลฝอยจากครวเรอนทาไดดงน

1. สงเสรมการคดแยกขยะมลฝอยจากครวเรอน ควรเลอกทาเฉพาะชมชนยอยทพจารณา

แลวเหนวามศกยภาพในการรวมโครงการไดใหเปนชมชนนารอง โดยมจานวนครวเรอนเปาหมายประมาณ

40-60 ครวเรอน

2. สงเสรมใหครวเรอนใชถงบรรจขยะมลฝอยแบบแยกส โดยใหถงสเขยวเปนขยะมลฝอย

ทสามารถนากลบมาใชประโยชนไดและถงสดาเปนขยะมลฝอยทวไป ทงนองคกรปกครองสวนทองถน

ควรแจกถงบรรจใหกบครวเรอนในพนทเปาหมาย เพอสรางแรงจงใจทดอกทงเปนการประเมนพฤตกรรม

การคดแยกขยะมลฝอยควบคไปดวย

3. จดเกบถงบรรจขยะมลฝอย ใหองคกรปกครองสวนทองถนกาหนดวนและเวลาในการ

เกบขนขยะมลฝอยทสามารถนากลบมาใชประโยชนได เพอจาหนายและเปนรายไดใหกบครวเรอนใน

พนทเปาหมาย อนงในการกาหนดวนเกบขยะมลฝอยประเภทรไซเคลไดหรอขยะมลฝอยทเปนขยะมลฝอย

อนตรายนนไมควรเกบถจนเกนไป เนองจากอาจมปรมาณขยะมลฝอยนอยดงนนเพอใหเหมาะสมกบสภาพ

68

ทองถนแตละแหงอยางนอยควรจดเกบเดอนละ 1-2 ครง กเพยงพอและไมเปนการสนเปลองงบประมาณใน

การดาเนนงาน

4. การลดปรมาณขยะมลฝอยจากครวเรอน สามารถดาเนนการไดในรปแบบของการ

สงเสรมใหครวเรอนจดทากลองคอนกรต (ครวเรอนทมพนทวางเพยงพอ) หรออาจใชเปนถงหมกขยะมล

ฝอยขนาดบรรจ 20 ลตรแทนกได โดยใหนามลฝอยอนทรยประเภทเศษผกผลไมเศษอาหารมาหมกรวมกน

ในภาชนะนเพอใหเกด การยอยสลายเปนปยหมกองคกรปกครองสวนทองถนอาจสงเสรมและสนบสนน

โดยการแจกสารเรงการยอยสลาย (EM) เพอใหเกดแรงจงใจแกครวเรอนทเขารวมโครงการ สาหรบขยะมล

ฝอยทหมกแลวกจะเปนปยสาหรบการบารงตนไม องคกรปกครองสวนทองถนอาจมารบซอเพอจาหนาย

ตอไปกไดแนวคดนหากไดดาเนนการอยางจรงจงและมผรบผดชอบโดยตรงแลวจะทาใหครวเรอนเหน

ความสาคญของการลดปรมาณขยะมลฝอย และยงชวยเพมมลคาทางเศรษฐกจอกประการหนงดวย

5. การมสวนรวมในการจดเกบคาธรรมเนยม เกอบทกทองถนมกไมคอยใหความสาคญตอ

การจดเกบคาธรรมเนยมขยะมลฝอยและสงปฏกล เนองจากกระทบตอความรสกของประชาชนในพนท

อยางไรกตามการจดเกบคาธรรมเนยมขยะมลฝอยและสงปฏกลเปนสงจาเปน เนองจากในอนาคตภาครฐ

ไมสามารถจะสนบสนนงบประมาณในการแกไขปญหาไดทงหมด แตตองอาศยองคกรปกครองสวน

ทองถ นเปนหนวยงานหลกในการดาเนนการ โดยมสวนราชการคอยสนบสนนเทคนคทางวชาการท

เกยวของ แนวทางในการจดเกบคาธรรมเนยม จงตองดาเนนการดวยความละเอยดออน เพอใหประชาชนม

ความเตมใจทจะจายซงมแนวทางหลก ๆ ดงน

5.1 การสารวจความคดเหนของประชาชนในการเตมใจทจะจายคาธรรมเนยม

รวมทงวธการจายคาธรรมเนยมควรเปนอยางไรโดยใหประชาชนในพนทมสวนรวมในการตดสนใจ

รวมกน

5.2 การประชาสมพนธ รณรงคใหประชาชนโดยทวไปไดรบทราบการจดเกบ

คาธรรมเนยม

5.3 การกาหนดอตราการจดเกบ ควรคอย ๆ เพมอตราจนถงอตราสงสดทกาหนด

ไวตามระยะเวลาทวางไว โดยไมกระทบตอการประกอบอาชพและสถานภาพทางเศรษฐกจของประชาชน

5.4 องคกรปกครองสวนทองถน ตองจดทาแผนการใชเงนทไดจากการจดเกบ

คาธรรมเนยมใหชดเจนและโปรงใส ประชาชนสามารถตรวจสอบไดซงการมสวนรวมในการจดเกบ

คาธรรมเนยมในหลายพนท อาจใชแนวทางการเชญใหหนวยงานทเกยวของในพนทรวมทงสถาน

69

ประกอบการ ยานพาณชย กรรม ยานทองเทยวยานบรการตาง ๆ ทตงอยภายในทองถนเขามารวมกบองคกร

ปกครองสวนทองถนในการกาหนดอตราคาธรรมเนยมทเหมาะสม โดยอาจตงเปนคณะกรรมการหรอ

คณะทางานเพอประเมนความเปนไปไดในการจดเกบคาธรรมเนยม โดยสถานประกอบการใดททาใหเกด

ขยะมลฝอยและสงปฏกลในปรมาณมากอาจตองเสยคาธรรมเนยมมากตามไปดวย สงทไมควรมองขามคอ

เมอมการจดเกบคาธรรมเนยมแลวองคกรปกครองสวนทองถน ตองมการวางระบบการใหบรการแก

ประชาชนในการจดการขยะมลฝอยและสงปฏกลใหเกด ประสทธภาพและประสทธผลดวย

6. การมสวนรวมของประชาชนในการคดเลอกพนทกอสรางบอฝงกลบ มหลายพนทเมอ

จะมการกอสรางบอฝงกลบขยะมลฝอยขนมกมการคดคานหรอตอตานโครงการ ทงนเนองจา ก

กระบวนการศกษาและการคดเลอกพนทไมมความชดเจนเพยงพอ อกทงประชาชนโดยรอบพนทขาดการม

สวนรวมในกระบวนการตดสนใจคดเลอกพนทประชาชน สามารถเขามามสวนรวมในการคดเลอกพนท

กอสรางบอฝงกลบไดตงแตขนตอนการศกษาความเหมาะสมของโครงการ ในขนตอนนควรมการพจารณา

คดเลอกทางเลอกทกาหนดไวไมนอยกวา 2 พนท แลวทาการวเคราะหและประเมนผลกระทบสงแวดลอม

และผลกระทบทางสงคมในแตละพนท โดยจะเลอกเอาพนททมผลกระทบนอยทสดเปนพนทสาหรบการ

กอสรางโครงการ ประชาชนตองมสวนรวมในการเปนคณะกรรมการคณะทางานหรอผใหขอมลทเปนจรง

ในการพจารณาคดเลอกพนท นอกจากนหากมการจดประชมรบฟงความคดเหนของประชาชน ควรเขาไป

มสวนรวมในการใหขอคดเหน ความหวงใยตอผลกระทบทอาจเกดขนตอสงแวดลอม และชมชนของตน

เพอใหเปนขอมลประกอบการตดสนใจขององคกรปกครองสวนทองถนตอไป หากตองมการจดประชมรบ

ฟงความคดเหนสาธารณะตอการคดเลอกสถานทกอสรางองคกรปกครองสวนทองถน

การจดการขยะมลฝอยนนจากสภาพปญหาทางดานการกาจดขยะมลฝอยในปจจบน นบวา

เปนปญหาทกอใหเกดมลภาวะกระทบทงตอสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนเปนอยางมาก อาจเปน

แหลงแพรเชอโรคสประชาชนผใชประโยชนจากแหลงนา ดงกลาวโดยไมรเทาทนจนเกดภาวการณ จงตอง

มการบรหารจดการขยะมลฝอยใหถกสขลกษณะ ตามความเหมาะสมกบสภาพแวดลอมชมชน

70

แนวทางการรณรงคขจดของเสยอนตรายอยางถกวธในชมชน

ขยะอนตราย เปนขยะทมการปนเปอนของสารพษตองเกบรวบรวมแลวนาไปกาจดอยาง

ถกวธ เชน กระปองยาฆาแมลง ถานไฟฉาย กระปองบรรจส แบตเตอร หลอดไฟหมดอาย นายาลางเลบ

นายายอมผม นามนเครอง นายาทาความสะอาดสขภณฑ เปนตน

2.1 ระดบทองถน

- รณรงคใหผประกอบการและประชาชนคดแยกของเสยอนตายไมทงรวมไปกบขยะมล

ฝอยทวไป

- จดหาภาชนะรองรบของเสยอนตรายทมฝาปดไมร วซมและเหมาะสมกบประเภทของ

ของเสย อนตราย

- จดหารถเกบขนชนดพเศษเพอเกบขนของเสยอนตราย

- กาหนดวนรณรงค เพอเกบรวบรวมของเสยอนตราย เชน วนหยดนกขตฤกษ วนสนป

วนสงแวดลอม เปนตน

- จดทาระบบกากบการขนสงโดยควบคมตงแตแหลงกาเนด การเกบรวบรวม การ

เคลอนยาย จนถงสถานทกาจด

- จดสรางสถานขนถายของเสยอนตรายประจาจงหวด เพอเปนแหลงรวบรวม และคด

แยกของเสยอนตราย สวนทไมสามารถนากลบมาใชประโยชนใหมจะถกนาไปกาจดยงศนยกาจดประจา

ภาคตอไป

- จดสรางศนยกาจดของเสยอนตรายประจาภาคโดยเรมตงแตการคดเลอกสถานท การ

จดซอทดนการออกแบบระบบ การกอสราง ควบคมการดาเนนงาน

71

- ฝกอบรมเจาหนาทของหนวยงานทรบผดชอบและสงเสรมใหความรกบประชาชน

ประชาสมพนธใหประชาชนมสวนรวมในการจดการของเสยอนตรายอยางถกวธ

2.2 ผประกอบการ

ไมท งของเสยอนตรายประเภทนามนเครอง ทนเนอร นามนสน นายาฟอกขาว นายาทา

ความสะอาด นายาลางรป หมกพมพ ของเสยตดเชอ สารเคมจากหองปฏบตการ หลอดฟลออเรสเซนต

ถานไฟฉาย ฯลฯ รวมไปกบขยะมลฝอยทวไป

- ไมท งลงพน ไมฝงดน ไมท งลงทอระบายนาหรอแหลงนา

- แยกเกบของเสยอนตรายไวในภาชนะเดมทร วซม เพอรอหนวยงานทองถนมาเกบไป

กาจด

- นาไปท งในภาชนะททองถนจดทาใหหรอนาไปท งในสถานททกาหนด

- นาซากของเสยอนตรายไปคนรานตวแทนจาหนาย เชน ซากแบตเตอร ซากถานไฟฉาย

ภาชนะบรรจยาฆาแมลง

2.3 หนวยงานภาครฐ

- สารวจ จดทาขอมลพนฐานชนด ปรมาณ และการจดการของเสยอนตรายจากกจกรรม

ตาง ๆ

- จดทาระบบขอมลสารสนเทศภมศาสตร เพอคดเลอกสถานทตงศนยกาจดของเสย

อนตราย

- กาหนดกลไกการคดแยก การเกบรวบรวมการเรยกคนซาก การจดเกบคาธรรมเนยมใน

การกาจดของเสยอนตรายจากชมชน

- กาหนดสถานทตง รปแบบ และเทคโนโลยของระบบและกาจดของเสยอนตรายจาก

ชมชนแบบรวมศนย

- จดทาแผนปฏบตการจดการของเสยอนตรายจากชมชน ตามลาดบความสาคญและความ

จาเปนเรงดวน

72

ตวอยางโครงการและกจกรรมทดาเนนการเพอลดปรมาณขยะมลฝอย

1. โครงการสงเสรมการแปรรปขยะเศษอาหาร

สงเสรมใหประชาชนนาเศษอาหารเศษผกและผลไมทเหลอไปหมกเปนปยนาชวภาพ

นาไปใชบารงรกษาตนไมแทนป ยวทยาศาสตรหรอนาไปใชเปนนายาดบกลนในหองนา ทอระบายนา หรอ

นาไปหมกป ยตามวธ (Takakura Home Method) ในตะกราพลาสตก ซงเปนรปแบบททาไดงายและม

คาใชจายตา ปยหมกทไดกมคณภาพด โดยการทาปยหมกดวยวธนสามารถนาเศษอาหารทไมบดเนาใสลง

ไปในภาชนะทกวนคลกเคลาใหเขากนแลวปรบปรมาณความชนใหเหมาะสม เนนใชจลนทรยทตองการ

ออกซเจนในการยอยสลายขยะอนทรยภายใตสภาวะแวดลอมทเหมาะสม หรอหมกปยใบไมแหงคลกเคลา

กบเศษอาหารในบอคอนกรต หรอถงพลาสตก กระบะไม โดยใสเศษอาหารไดทกวนพรอมเพมใบไม

แหงทกสปดาห ซงเปนวธทงายและไดปยเรวกวาปลอยใหกงไมใบไมยอยสลายตามธรรมชาต และสามารถ

กาจดเศษอาหารโดยนากลบมาใชประโยชนในรปของป ยหมกคณภาพด ชวยลดแหลงสะสมเชอโรคในถง

ขยะและในชมชน ชวยลดปญหานาชะขยะและกลนเหมนจากการเนาเสยของเศษอาหารในถงขยะ ซง

สานกงานเขต 50 เขตไดเผยแพรองคความรดงกลาวแก ชมชน สถานศกษา สถานประกอบการ สงผลให

ประชาชนนาความรดงกลาวไปใชในการหมกปยไวใชอยางแพรหลายมากขน

73

2. โครงการลดและคดแยกมลฝอยโดยการมสวนรวมของประชาชน

โครงการทใชแนวทางการแกปญหาในแนวใหม โดยใหชมชนซงเปนเจาของมความรสก

ตระหนกในความสาคญและใหความรวมมอในการแกปญหาสงแวดลอมในชมชน โดยเฉพาะบทบาทใน

การบรหารจดการขยะในชมชนของตนเอง โดยในปงบประมาณ 2552 สานกสงแวดลอมไดรวมกบ

ทมงานวทยากรของ 6 กลมเขต คดเลอกชมชนเขารวมเปนชมชนนารอง โดยทดลองดาเนนการตามแนวคด

การจดการขยะมลฝอยโดยชมชนโดยมกระบวนกา รทางาน โดยใชหลกการวจย เชงปฏบตกา ร

(Participatory Action Research: PAR) กลาวคอ การใหประชาชนมสวนรวม ในการวเคราะหปญหาขยะ

กาหนดแนวทางแกไขปญหา และรวมดาเนนการนารอง 12 ชมชน ไดแก ชมชนรมคลองบางซอ เขตหวย

ขวาง ชมชนลาดพราว 64 แยก 8 เขตวงทองหลาง ชมชนสมบรณปญญา เขตบางรก ชมชนศาลาลอย เขต

วฒนา ชมชนหมบานธนยกาญจน เขตลาดพราว ชมชนพงษเพชร แจงวฒนะ 14 เขตหลกส ชมชนหลอแหล

คลองใหญ เขตสะพานสง ชมชนพรอมใจพฒนา เขตคลองสามวา ชมชนซอยจรญ 41 เขตบางกอกนอย

ชมชนมสยดสวรรณภม เขตคลองสาน ชมชนหลงสวนธนบรรมณ เขตทงคร และชมชนรวมรฐสามคค เขต

ทงคร

บทสรปจากการดาเนนการในชมชนนารอง 12 ชมชน ซงมลกษณะแตกตางกนทงดาน

กายภาพ เศรษฐกจ สงคม ทงชมชนแออด ชมชนเมองและหมบานจดสรร ตางใหความสนใจและรวมมอใน

การดาเนนการเปนอยางด ทาใหคนพบวาแนวคดการจดการมลฝอยโดยชมชนสามารถนาไปปรบใชไดโดย

วทยากรหรอเจาหนาททนาไปใชจะตองปรบใชใหเหมาะสม การดาเนนการตามกระบวนการทให

ประชาชนเขามามสวนรวมในการแกไขปญหารวมกน ทาใหปรมาณมลฝอยในชมชนลดลง รอยละ 39 ซง

เปนผลมาจากการสอสารใหประชาชนเขาใจปญหาขยะ แนวทางการจดการทเกดประโยชนแกชมชนและ

ประชาชนในชมชนและสรางการมสวนรวมจากคนสวนใหญของชมชน โดยกจกรรมตางๆทเกดขนจะเกด

จากการคดรเรมตดสนใจ และดาเนนการโดยชมชนเอง โดยมสานกงานเขตเปนพเลยงและรวมมอในการจด

กจกรรมตางๆ และใหขอมลขาวสารอยางตอเนอง

74

3. ธนาคารขยะรไซเคล

กจกรรมธนาคารขยะมเปาหมาย เพอใหประชาชนเขามามสวนรวม ในการจดกจกรรม

แกไขปญหาขยะของชมชนและเสรมสรางจตสานกในการคดแยกมลฝอย รวมทงสรางนสยการออมทรพย

ลกษณะของกจกรรม เรมจากการรบสมครสมาชกแลวนาวสดรไซเคลมาชงนาหนกและคานวณเปน

จานวนเงน บนทกลงสมดคฝากโดยใชราคาทไดประสานกบรานรบซอของเกาเปนเกณฑ ในการกาหนด

ราคารายไดของกจกรรม มาจากผลตางของราคาทคณะทางานกาหนดกบราคาทสามารถขายใหกบรานรบ

ซอซงตองมการหกคาใชจายอน

75

ใบงานท 1

1. จงอธบายวธการรณรงคการลดและคดแยกขยะมลฝอย ดงตอไปน

1.1 ขยะมลฝอยจากครวเรอน

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

1.2 ขยะมลฝอยในชมชน

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

2. ใหยกตวอยางคาขวญเพอรณรงคลดปรมาณขยะมลฝอย จานวน คาขวญ

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ชอ .............................................................................................. รหสนกศกษา..........................................

76

ใบงานท 2

1. จงบอกความจาเปนของการกาจดขยะของเสยอนตรายในชมชน

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

2. จงยกตวอยางกจกรรมการกาจดขยะของเสยเพอลดปรมาณขยะมลฝอยในชมชนของทาน กจกรรม

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

ชอ .............................................................................................. รหสนกศกษา..........................................

77

แบบทดสอบหลงเรยน

วชาการบรหารจดการขยะ ระดบมธยมศกษาตอนตน

1. ขอใดเปนความหมายของ “ขยะ” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตสถาน

ก. สงของทท งแลว

ข. เศษกระดาษ

ค. หยาก เยอมลฝอย

ง. เศษวสด ถงพลาสตก

2. ขอใดตอไปนเปนขยะรไซเคลทงหมด

ก. กระดาษ ขวดแกว ยางรถยนต

ข. ถงพลาสตก โฟมเปอนอาหาร เปลอกไข

ค. ขวดพลาสตก เปลอกทเรยน หลอดไฟ

ง. แบตเตอรโทรศพท กลองนม ซองกาแฟ

3. การคดแยกขยะมความหมายตามขอใดทถกตองทสด

ก. การนาขยะทรปรางคลายกนใสในถงเดยวกน

ข. การแบงขยะใสถงเพอใหสะอาดสวยงาม

ค. การจดเกบขยะเพอนาไปขายสรางมลคา

ง. กระบวนการแบงแยกขยะตามประเภทตาง ๆ หรอตามองคประกอบของขยะ

4. ขอใดเปนสาเหตของการเพมขนของปรมาณขยะในประเทศ

ก. การขยายตวของเศรษฐกจ

ข. ประชากรเพมขน

ค. การขาดวนยของคนในชมชน

ง. ถกทกขอ

5. ขอใดไมใชประโยชนของการคดแยกขยะ

ก. ชวยใหประหยดงบประมาณในการกาจดขยะ

ข. ชวยลดแรงงานในการทางาน

ค. นาไปทาลายไดอยางมประสทธภาพ

ง. สามารถลดปรมาณขยะได

78

6. ปญหาสาคญของการทาลายขยะทไมมประสทธภาพในปจจบน คอขอใด

ก. การทาลายทไมถกวธ

ข. บคลากรมนอยจดเกบขยะไมทน

ค. ไมมการแยกขยะในระบบจดเกบ

ง. งบประมาณไมเพยงพอตอการจดเกบ

7. กระดาษและขวดพลาสตก ควรท งในถงขยะสใด

ก. สเขยว

ข. สเหลอง

ค. สแดง

ง. สฟา

8. ขอใดไมใชแนวคดในการบรหารจดการขยะมลฝอยทตนทาง

ก. สรางเตาเผาขนาดใหญ

ข. นาโซฟาเกาไปบนวมใหม

ค. นาขยะมาใชซา

ง. ใชปนโตหอขาวแทนกลองโฟม

9. ถงขยะ “สเขยว” ไวรองรบขยะประเภทใด

ก. ขยะรไซเคล

ข. ขยะยอยสลายไดเรว

ค. ขยะอนตราย

ง. ขยะทวไป

10. ขอใดเปนขยะทใชเวลายอยสลายนานทสด

ก. หลอดไฟ

ข. กลองโฟม

ค. ถงพลาสตก

ง. ขวดนาพลาสตก

79

11. ขอใดเปนขยะอนตราย

ก. เศษผกเนา

ข. ขวดนาอดลม

ค. ถานไฟฉาย

ง. ถงบรรจผงซกฟอก

12. แนวคดใดทควรปฏบตมากทสดในการบรหารจดการขยะมลฝอย

ก. การนามาใชซา

ข. การลดปรมาณขยะ

ค. การนามาแกไข

ง. การหลกเลยงการใชวสดทกอใหเกดมลพษ

13. การกาจดขยะประเภทยอยสลายได ควรใชวธใดเหมาะสมทสด

ก. ฝงกลบดน

ข. ทงลงแมนา

ค. เผาในเตาเผา

ง. นามาทาปยหมก

14. ขอใดไมใชผลกระทบจากปญหาขยะมลฝอย

ก. นาในแมนาเนาเสยสงกลนเหมน

ข. เปนแหลงเพาะพนธพาหะนาโรค

ค. มสารพษเจอปนในอากาศจากการเผาขยะ

ง. มเสยงดงสรางความราคาญใจ

15. ขอใดเปนของเสยอนตรายจากภาคอตสาหกรรม

ก. นาเสย อากาศเสย

ข. มลฝอยตดเชอ

ค. ถานไฟฉาย

ง. ภาชนะบรรจสารเคม

80

16. ขอใดเปนวธกาจดขยะอนตรายทไมถกตอง

ก. เผาในเตาเผา

ข. ฝงกลบดน

ค. ทงในบอขยะรวมกบขยะอน ๆ

ง. แยกไวตางหากเพอนาไปทาลาย

17. ใครควรมหนาทในการจดการขยะในชมชน

ก. เทศบาล

ข. ผนาชมชน อสม.

ค. ทกคนในชมชน

ง. เจาหนาทอนามย

18. ขอใดไมใชมาตรการในการดาเนนงานตามแผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ

(พ.ศ.2559-2564)

ก. มาตรการสงเสรมการบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย

ข. มาตรการลดการเกดขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทแหลงกาเนด

ค. มาตรการเพมศกยภาพการบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย

ง. มาตรการสงเสรมใหประชาชนเปนผบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย

19. แหลงกาเนดขยะแหลงใดทกอใหเกดปรมาณขยะมากทสดของประเทศ

ก. ครวเรอน ชมชน

ข. โรงเรยน ตลาด

ค. โรงงานอตสาหกรรม

ง. การทาความสะอาดถนน ทางเทา

20. ขยะมลฝอยประเภทใดสรางมลคาทางเกษตรกรรมได

ก. ยางรถยนตเกา

ข. ซองกาแฟกงสาเรจรป

ค. ซากสตว มลสตว

ง. กระดาษหนงสอพมพ

81

21. หากในชมชนของทานอยใกลตลาดสด และมขยะประเภทเศษผกและผลไมเนาจานวนมาก ทานจะ

ทาลายอยางไรจงจะสงผลกระทบตอสงแวดลอมและเกดประโยชนสงสด

ก. นาไปทงในบอขยะทชมชนจดให

ข. นาไปตากแหงแลวเผา

ค. นาไปหมกเปนปย

ง. นาไปฝงกลบ

22. ทานมสวนชวยในการจากดขยะมลฝอยของประเทศไดโดยวธใดตอไปน

ก. ทงขยะในภาชนะทจดให

ข. คดแยกขยะกอนท งลงถงทกครง

ค. เผาทาลายขยะทกประเภทเอง

ง. นาขวดยาฆาแมลงลางในแมนากอนนามารไซเคล

23. การบรหารจดการขยะโดยใชหลก 3R ขอใดไมถกตอง

ก. Reuse ใชซา

ข. Repair การซอมแซม

ค. Reduce ลดการใช

ง. Recycle เปลยนรปกลบมาใชใหม

24. ขอใดไมใชองคประกอบของการมสวนรวม

ก. มสวนรวมในการตดสนใจ

ข. มสวนรวมในการดาเนนโครงการ

ค. มสวนรวมในการวพากษวจารณ

ง. มสวนรวมในการแบงปนผลประโยชน

25. ขอใดสามารถแกปญหาขยะมลฝอยในชมชนไดอยางยงยน

ก. หนวยงานตาง ๆ รณรงคใหประชาชนลดปรมาณขยะ

ข. คนในชมชนเหนความสาคญและใหความรวมมอในการลดปรมาณขยะ

ค. ตงกฎหมายทเขมงวดเพอจบคนท งขยะไมเปนท

ง. เจาหนาทรฐกระตนและคอยตรวจตราการท งขยะในชมชน

82

26. ขอใดเปนการมสวนรวมในระดบตน

ก. การใหขอมลขาวสาร

ข. การรบฟงความคดเหน

ค. การใหความรวมมอ

ง. การเสรมอานาจใหแกประชาชน

27. การรณรงคการแยกขยะระดบครวเรอน มวธการอยางไร

ก. ซอถงขยะใหทกบาน

ข. ใชถงบรรจขยะสดาสเดยว

ค. ใชถงบรรจขยะแบบแยกส

ง. ทาทเผาขยะใหแตละหมบาน

28. ขอใดไมใชอานาจหนาทของทองถนในการบรหารจดการขยะ

ก. ออกระเบยบในการจดการขยะและบงคบใช

ข. ใหความรและสรางการมสวนรวมของประชาชน

ค. เกบภาษประชาชนทมประมาณขยะมากในอตราทสง

ง. อานวยความสะดวกใหกบประชาชนในการคดแยกขยะ

29. ขอใดเปนการรณรงคขจดของเสยอนตรายในชมชนระดบผประกอบการ

ก. จดหาภาชนะรองรบของเสยอนตรายใหชมชน

ข. ไมท งลงพน ไมฝงดน ไมท งลงทอระบายนา

ค. กาหนดวนรณรงคเพอเกบรวบรวมของเสยอนตราย

ง. จดทาแผนปฏบตการจดการของเสยอนตราย

30. ขอใดเปนเปาหมายหลกของธนาคารรไซเคล

ก. ใหชมชนมรายไดเพมขน

ข. เพอนาขยะไปสรางมลคา

ค. เพอใหงายในการกาจดขยะมลฝอย

ง. ใหประชาชนมสวนรวมในการคดแยกขยะ

*******************************

83

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

1. ข 11. ข 21. ค

2. ค 12. ก 22. ข

3. ง 13. ง 23. ง

4. ก 14. ค 24. ง

5. ง 15. ง 25. ก

6. ค 16. ก 26. ข

7. ข 17. ง 27. ก

8. ข 18. ข 28. ค

9. ก 19. ค 29. ก

10. ค 20. ข 30. ข

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

1. ค 11. ค 21. ค

2. ก 12. ข 22. ข

3. ง 13. ง 23. ข

4. ง 14. ง 24. ค

5. ข 15. ก 25. ข

6. ค 16. ค 26. ก

7. ข 17. ข 27. ค

8. ก 18. ง 28. ค

9. ข 19. ค 29. ข

10. ข 20. ค 30. ง