Embed Size (px)
Citation preview
ทกทาย
คณะผจดทำทปรกษา : อรรถพลฤกษพบลย/ประเสรฐสลลอำไพบรรณาธการบรหาร : สมหญงมานะจตตบรรณาธการ : กนกพรรอดรงเรองกองบรรณาธการ : พทยาอชย/รกษพลเนองดลยศกด/อดมไพรศร/รชณวรรณลมสกล/ฟรานซสนนตสคนธ/ เดชาสธป/สทธพงษตยเวศย/วสตรยงพลขนธ/พรเลศเลาหประสทธพร/สงาเกตพฒนกล/ ภษตสปญญเดชากล/อทธเดชหรรกษ/พณชกรศรมงกร/เจาหนาทโครงการฯเจาของ : โครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยง บรษทปตท.จำกด(มหาชน) ๕๕๕ถนนวภาวดรงสตแขวงจตจกรเขตจตจกรกรงเทพฯ๑๐๙๐๐โทรศพท๐๒๕๓๗๓๓๕๖ E-mail:[email protected]
ลานกจกรรม ๔
เรองเลาจากตำบล: ๘กาวใหไกลไปใหถงศนยเรยนรตำบลวถพอเพยง
วถคน๘๔ตำบล: ๑๘ปาจำเนยรสทธโนตนแบบบญชครวเรอนศลาแลง
หลงเวท: ๒๐ประสบการณชวตกบงานชมชนกองตนยวน สนกกระตกตอมคด ๒๑ พลงใสใจสะอาด: ๒๒เครองทำนำอนสงสดสสามญ
มหศจรรยหญาแฝก: ๒๔การทำแปลง“แมพนธ”หญาแฝก ตลาดนด๘๔ตำบล: ๒๖แหนมเหดสามอยางไทยสามคค...มาแลวจา ศาลา“ยา”: ๒๗นำลกยอคนใต
กาวทเดนมากบหนทางขางหนาของศนยเรยนรตำบลพอเพยง
เพอบรรลหลกคดแหงการพงตนเองไดของโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยง กจกรรมตาง ๆ ทอยในกระบวนการแหงการรตวรตน จงกำเนดขน อยางหลากหลายบางอยางไดรบการสงทอดและสบตอกนมาบางอยางถกสรรคสราง ขนใหมตลอดเวลาดำเนนงานของโครงการฯและทวทงพนท๘๗ตำบลทกระจายกนอยทวประเทศ ผลอนเกดขนจากการรวมกจกรรมนอยใหญ ชวยปรบฟนชวตรวมทกขรวมสข กนขนมา สรางความอบอนใจทมเพอน ไดแลกเปลยนเรยนรแกกน มองเหนความรทอยกบตวสรางความภมใจในตนเองทำใหกลาคดกลาแสดงออกนำไปสการคดเปน และกาวเขาสการพงตนเองไดในทสด รปธรรมของกระบวนการสรางสำนกเหลานไดรบการผสานกลมกลนนำเอามา ไวในพ นท หน งท มความพรอมในการเลาถงความเปนมา และขยายผลสราง การเรยนร ตอไปขางหนา และดวยความเคารพในความหลากหลายของพ นท ซงพนทเรยนรนไดเกดขนในทกตำบลทง๘๗แหงและในอกดานหนงศนยเรยนรคอรปแบบหนงของเครองมอ ในการขยายผลการพงตนเองทงระดบครวเรอนและระดบชมชนหรอตำบล ทจะดำเนนงานตอไปใหเตมพนทตำบล และขยายไปยงตำบลขางเคยง แตในขณะทกระแสการเรยนรภายใตแนวคดพลกใจใหพอเพยงเพอสขทยงยน ไหลบามาสคนเมองอยางรวดเรว จงเปนจดกำเนดของการพฒนาศนยเรยนรตำบล พอเพยงระดบภาคของโครงการฯ ภาคละ๒ แหงในเบองตน เพอนำรองเปนตำบล ทถกมองเปนลำดบแรกๆ สำหรบรองรบการเรยนรจากกลมตางๆ อยางตอเนองนบจาก ชวงนไปถงสนปมหามงคล จงกลาวไดวาทงศนยเรยนรฯภาคหรอศนยเรยนรฯทมอยในทกตำบลลวนเปน ดอกผลแหงความสำเรจทผานมาของชมชนทสำคญยงเปนรปแบบหนงของเครองมอ ทจะดำเนนงานตอไปในวนขางหนา นบเปนนยแหงการบรรลเปาหมายสำคญหนง ของโครงการฯนนคอใหชมชนชาวบานปรบเปลยนวถชวตดวยขอมลซงลวนแทรกอย ในวถชวตของครวเรอนอาสาอยางเปนธรรมดาไมใชเฉพาะเมอมใครมาเรยนร
บรรณาธการบรหาร
“...คนอนจะวาอยางไรกชางเขาจะวาเมองไทยลาสมย วาเมองไทยเชย วาเมองไทยไมมสงทสมยใหมแตเราพออยพอกนและขอใหทกคนมความปรารถนาทจะใหเมองไทยพออยพอกน
มความสงบและทำงานตงจตอธษฐานปณธานจดมงหมายในแงนในทางนทจะใหเมองไทยอยพออยพอกนไมใชรงเรองอยางยอดแตวาการพออยพอกนมความสงบนนถาจะเปรยบ
เทยบกบประเทศอนๆถารกษาความพออยพอกนนนไดเราจะยอดยงยวด...”
พระราชดำรสพระราชทานแกคณะผแทนสมาคมองคการเกยวกบศาสนาครนกเรยนโรงเรยนตางๆนกศกษามหาวทยาลยในโอกาสเฝาทลละอองธลพระบาทถวายพระพรชยมงคล
เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษาณศาลาดสดาลยวนพธท๔ธนวาคม๒๕๑๗
�
เกาะชางใต...รกปลกจตอนรกษถนดวยการสบบวชและปลก
ตำบลเกาะชางใตอำเภอเกาะชางจงหวดตราด รวมกนสบสานงาน บวชปา ปลกปา สบชะตา สายนำครงท ๒ ณ วดสลกเพชร เพอรณรงคให ชาวเกาะชางใตเหนคณคาของทรพยากรธรรมชาตดนนำปาและพทกษรกษาเพอชมชนและลกหลาน ตอไป นายศกดประเสรฐ เจรญประสทธนายอำเภอ เกาะชาง กลาววา โครงการฯ ไดเขามาหนนเสรม และสรางกระบวนการเรยนรใหกบชมชนไดรจกตวเอง รตนทนทชมชนมอยโดยเรมจากการทำความเขาใจกบ ชาวบานกลมเลกๆ แลวคอยขยายผลสรางเครอขาย ออกไป ถอเปนสงทดและยงยน ชาวบานใหความ
รวมมอเพราะเขาใจถงความสำคญของการอนรกษปา รกษานำ ซงตรงนเปนสงสำคญทจะใหเกาะชางคง ความสมบรณอยไดตลอดไป นายกสณรชถงไชยหนงในเครอขายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตำบลเกาะชางใตกลาววาชมชนไดรวมกนจดพธบวชปา พธสบชะตาสายนำและรวมกนปลกหญาแฝก๓๕,๐๐๐ตนปลกปาตนนำ๒๐๐ตนปลกปาชายเลน๑,๐๐๐ตนและปลกปา ทายบานของตนเอง เพอชวยปลกจตสำนกใหชมชน เหนความสำคญและรวมกนอนรกษทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมทชมชนไดใชประโยชนในการดำเนนชวตอยางยงยน นอกจากนยงมการเสวนา หวขอ วถพอเพยง แบงปน ผกพน ดน นำ ปา โดย ดร.เพมศกดมกราภรมย ทปรกษาการจดการความรภาคกลางโครงการฯนางจรรยากตตวรยะวงษรองนายกอบต.เกาะชางใต นายธญพสษฐ บตรพระพาย หวหนาหนวยพทกษอทยานแหงชาตท กช.๓(สลกเพชร)นายชวชพานชสโขเครอขายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตำบลเกาะชางใตและลงเลยมบตรจนทาเครอขายวนเกษตรบานนาอสาน จงหวดฉะเชงเทราทชใหเหนวา “สงทรกษานำไดดทสด คอปา เพยงอนรกษปากจะมนำและนกทองเทยวกจะตามมาเองสรางรายไดใหกบชมชน พรอมกบการรกษาวถชวต ของชาวเกาะชางใตใหคงอยสบไป”
�
พลงงานเพอชวตตำบลแมนะ
การจดการสงแวดลอมของฟารมเลยงหมอาจจะเปนเรองยากสำหรบหลายๆฟารมแตทบานแมออ ใน ตำบลแมนะ อำเภอเชยงดาว จงหวดเชยงใหม นอกจากจะนำมลหมมาใชประโยชนแลว ยงไดความ สมครสมานสามคคของคนทงหมบานอกดวย ทมพลงงานชมชน โครงการรกษปา สรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยงรวมกบแกนนำตำบลและชมชน บานแมออในนำพลงงานกาซชวภาพจากมลหมมาใช ประโยชนโดยนายสาธตอำพรรรตนวศวกรพลงงานกลาววา ปตท. ไดสนบสนนการการจดทำบอกกเกบ กาซชวภาพและระบบสบจายกาซตอยอดจากบอหมก กาซเดมทเคยนำไปใชในฟารม และยงมกาซเหลอใชทตองเผาทงอกจำนวนมาก ทงน การทำบอกก เกบกาซชวภาพจะสามารถเกบกาซไดประมาณ ๒๒ลกบาศกเมตร อกทงยงทำใหกาซมแรงดนสงใหไฟแรง และสามารถสงไปยงครวเรอนในหมบานกวา๓๐๐ครวเรอน นายสมศกดพวงลงกาคณะกรรมการโครงการฯตำบลแมนะ และผใหญบาน กลาววา รสกยนดทม การสนบสนนการใชพลงงานทางเลอกใหกบชมชน ทำใหชมชนสามารถลดคาใชจายดานพลงงานไดเปน จำนวนมาก อกทงยงเหนความรวมมอของชมชน ในการลงแรงในการวางทอและวางระบบกาซรวมกบ ทมงาน
นางคำนอย กองแปงและนางบวแกว ดวงถาสองพนองเจาของฟารมหมกวาพนตวทลดคาใชจายจากการลดใชไฟฟาหนมาใชกาซชวภาพในการปนไฟในฟารมไดวนละประมาณ๘๐๐บาทและยงมกาซ ทเหลอใชไปใหเพอนบานในหมบาน นายวรเดช ก นทะ กรรมการโครงการฯตำบลแมนะ และประธานกลมผใชแกสบานแมออใน กลาววา ชมชนมการใชกาซชวภาพและจดเกบ คาใชจายเขากองทนเพ อบำรงรกษาครวเรอนละ๕๐ บาท ซงกลมสามารถนำเงนไปใชในการบำรง รกษาระบบทอ และดแลความปลอดภยใหกบชมชน ได สำหร บบ อเก บก าซและระบบสบจ ายก าซทไดรบการสนบสนนจาก ปตท. มทงการวางระบบ ความปลอดภย ระบบกรองกลน และการปลกหญาแฝกตลอดแนวทอเพอปองกนการชะลางของหนาดนซงทำใหชมชนมองคความรเรองการใชกาซชวภาพเพมขน งานนนอกจากชมชนจะไดใชพลงงานราคาถกและ ดมคณภาพแลวยงไดเหนความรวมมอของทงชมชนและผประกอบการอกดวยเรยกวาคมเกนคมจรงๆ
�
เหลยวหลงแลหนาโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยง
หนวยแผนและบรหารรวมกบทมวจยประเมนผลคณะสงคมสงเคราะหศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร และภาควชาการ๑๐สถาบนจดเวทตดตามสรปผล การดำเนนงานโครงการฯ โดยม ผศ.ชาญชยลมปยากร ประธานคณะอนกรรมการตดตามและประเมนผล รศ.ปารชาต วลยเสถยร หวหนาทมวจยประเมนผล ทปรกษาโครงการฯ ทมปฏบตการภาคสนามทมวจยและประเมนผลเจาหนาทประจำภาคและเจาหนาทสวนกลางเขารวมเมอตนเดอนมถนายนทผานมา ตลอดระยะเวลา ๒ วน ไดมการแลกเปลยน ความคดเหนภายใตแนวคด เหลยวหลง แลหนาโดยทมวจยประเมนผล นำเสนอผลการเกบรวบรวม ขอมลเบองตนจากการลงพนทของทมงานทกภาคสะทอนผลสำเรจและขอสงเกตตาง ๆ หลงจากนน เจาหนาทโครงการฯไดทำการระดมความคดเหนผานกระบวนการททมวทยากรไดชวนคดชวนมองไดแกความภาคภมใจทไดรบจากผลงานทเกดขน เงอนไขและปจจยทนำไปสความสำเรจของโครงการฯ แนวทางการดำเนนงานของเจาหนาททกฝายในชวงโคง สดทายของโครงการฯรวมถงขอเสนอแนะตอรปแบบ และกระบวนการทำงานของโครงการฯในฝายกจการ เพอสงคมของปตท.ในปตอๆไป ขอคดเหนทเปนประโยชนจากทกฝายทำใหเหน ความหมายในกาวยางทผานมาผลลพธจากรายทาง ทเกดขน เสรมสรางความแขงแกรงใหโครงการฯในอนาคต เปนบทเรยนและโจทยคำถามทสำคญตอโครงการฯและตอการพฒนาสงคมไทย
WeLovePTTonTourEpisodeIIพลกใจใหพอเพยงเพอสขยงยน
แฟนคลบWeLovePTTรวมกจกรรมตะลยดนแดน วถพอเพยงณตำบลบางหวเสอและตำบลบางนำผงจงหวดสมทรปราการในโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยง ชวงเชาเจาบานบางหวเสอตอนรบอยางอบอนดวย รอยยมและมตรภาพโดยพอขวญชยเทยนสนวฒนชยคนตนแบบไดมาบอกเลาเรองราวจากวถคนเมอง...สแนวคดการพลกใจใหพอเพยง ตอดวยการแบง กลมทำกจกรรมเรยนรวถพอเพยงทงวสาหกจนวดไทย เพอสขภาพการจดการธนาคารขยะและกลมวสาหกจ ผลตภณฑของใชในครวเรอนเพอการพงพาตนเอง ทงนำยาอเนกประสงค นำยาซกผาและสบ เตมพลง ดวยอาหารกลางว น พรอมชมการแสดงดนตร ของวงเยาวชน84BeliefinSelf ชวงบาย ณ ตำบลบางนำผง ไดรวมกจกรรมโครงการบำบดเจาพระยา๘๔พรรษาเทดไทองคราชน ร วมกบหนวยงานภาครฐและเอกชน ร วมโยน จลนทรยบอล และนำหมกจลนทรย ลงส แมนำเจาพระยาเพ อบำบดนำเสย และเดนทางไปยง ตลาดนำบางนำผ งสมผสกบบรรยากาศอนรมร น เปนกนเอง และแฟนๆ WeLovePTTตางใหสญญาใจวา...จะตองกลบมารวมเรยนรวถพอเพยงกนอกแนนอน
คณสมหญงมานะจตต
�
องคการบรหารสวนตำบลปาคลอก รวมกบ โครงการรกษปา สรางคน ๘๔ ตำบล วถพอเพยงและภาคเครอขาย จดงาน สายสมพนธครวเรอนคณธรรมวถพอเพยง ขน ณ โรงเรยนปญญานกลตำบลปาคลอก จงหวดภเกต เพอเชอมสายสมพนธ ของคนภายในตำบลใหเหนความกาวหนาการดำเนน งานและทศทางการทำงานทเดนชดของตำบลในแนวทางวถพอเพยงทถกถายทอดออกมาเปนรปธรรมโดยมเปาหมายเพอเชญชวนใหคนในครอบครวจงลกหลาน เขามาเรยนรผานผคน๓วยทงผสงอายวยกลางคนและเยาวชนผานกจกรรมบนเวทและซมนทรรศการทบอกเลาวถของชมชน ทมความสมพนธระหวาง ผคนกบทรพยากรธรรมชาต สการขบเคลอนภาย ในตำบล ภายในงานไดมอบเกยรตบตรใหกบครวเรอน ตนแบบ๑๑ครวเรอนจาก๙หมบาน๑๑ชมชน ๑๐๐ครวเรอนอาสาของโครงการฯสวนนทรรศการ โครงการฯ มการใหความร เร องเกษตรชวภาพ
ตำบลปาคลอกสานสมพนธครวเรอนวถพอเพยง
โดย โกมน ชลอ การะเกด คนตนแบบทปลกผก ในยางรถยนตและกะลามะพราวสาธตการปลกถวพรอยสายสวนดานพลงงานโกวทยประวทยนลวเชยรผ ประดษฐคนคดเตาซเปอร ๘๔ มาใหความร เรองพลงงานทดแทนอยางเหมาะสมกบทองถน นบเปนการรวมตวกนครงใหญ ทงภาคชมชนภาครฐ และภาคเครอขาย กอใหเกดพลงการ ขบเคล อนในตำบลปาคลอก ไปส ย ทธศาสตร ทตงไวคอการอนรกษและพฒนาทรพยากรสงแวดลอม และการพฒนาคนพฒนาองคกรพฒนาองคความรดวยหลกศาสนาเปนปจจยสำคญและเปนแรงกระตน และผลกดนแกผนำแกนนำสการดำรงไวซงทรพยากร ธรรมชาตทเออตอวถชวตทมสข
�
ทามกลางกระแสขาวสารการเลอกต งของ ประเทศไทย ทโดงดงไปไกลทวโลก ดวยนโยบาย แบบลดแลกแจกแถมของสารพดพรรคสารพดส แตไมรวาทำไดหรอไมนนยงมขาวชนเลกๆ สอดแทรก เขามาใหอมยม รายงานขาวจากสำนกขาวเอเอฟพวา “แมเฒา อโซลนา คมโปส ชาวบราซล ขอพสจนคำพดทวา‘ไมมใครแกเกนเรยน’ เขาศกษาอานและเขยนดวยวย๑๐๐ป” โดยเนอหาระบวาคมโปสตดสนใจขอเปนตวอยาง แกคนอน ๆ ดวยการเขาเรยนในโรงเรยนแหงหนง ในลอนดรนาเมองทางใตของบราซลโดยใชเวลาชวง คำหาความรใหแกตนเองทงนจากการสำรวจขอมล พบวาชาวบราซลกวา ๑๔ ลานคน หรอราวรอยละ๗.๔ของประชากรทงหมดไมรหนงสอ... ขาวนไมใชขาวเดนประเดนรอนสามารถพบเหน ไดบอยครงในบานเรา และถอเปนขาวประเดนเยนตามประสาคนขาวทแฝงนยสำคญมาถงผเสพสารวา“การเรยนรไมมวนสนสด...!”
�
10
ประเทศไทยในปจจบน ใชพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช ๒๕๔๒ มาตรา ๔ใหความหมายของการศกษาไววา“เปนกระบวนการ เรยนรเพอความเจรญงอกงามของบคคลและสงคม โดยการถายทอดความร การฝ ก การอบรมการสบสานทางวฒนธรรม การสรางสรรคจรรโลงความกาวหนาทางวชาการ การสรางองคความรอน เกดจากการจดสภาพแวดลอม สงคม การเรยนรและปจจยเกอหนนใหบคคลเรยนรอยางตอเนอง ตลอดชวต” และมาตรา ๘ กลาวไววา “การจดการศกษาเปนการศกษาตลอดชวตสำหรบประชาชน และให สงคมมสวนรวมในการจดการศกษา” แตคงไมสามารถปฏเสธไดวาระบบการศกษา ไทยในปจจบนทมเพยงสถานศกษา อยางโรงเรยน และมหาว ทยาล ย ไม สามารถพ ฒนาคนให
สอดคลองกบวถชวต อาชพ ประเพณ วฒนธรรมสภาพแวดลอมและทรพยากรชมชนและอาจสงผล ไปถงเยาวชนคนรนใหมขาดความสามารถ ทกษะ การดำรงช ว ต และพฒนาตนเองตามว ถ ของ ชมชนหรอพดใหเขาใจงายๆ คอ...ไมสามารถพงพา ตนเองได พ แดง พรพมล มะลผล หน งในแกนนำ ของตำบลเครงอำเภอชะอวดจงหวดนครศรธรรมราช ผพลกใจทงวถคนเมองมารวมสรางชมชนพอเพยง แหงน สะทอนปญหาของระบบการศกษาไดอยาง นาสนใจวา“ตวเองเรยนเกษตรแตไมเคยทำเกษตรเรยนมาเพอทจะคมคนอนถกสอนวาขดดนเองไมไดแตขบรถไถเขาไปในแปลงไดถกสอนวาปยทำเองนน ไมดแตเรยนวาตองซอแบบไหนมาใชถกสอนใหเปน เจานายมากกวาเกษตรกรแลวเรากเอาความคดเชนน ไปบอกชาวบานใหเลกทำเอง”
ภาคกลาง “ภาคกลางมหลายตำบลทสามารถเปนศนย เรยนรไดดวยจดเดนของชมชนเองและดวยลกษณะ เดนของภาคทรบรไดเรวปรบตวไดดตามสถานการณบวกกบแนวคดความพอเพยงและการเรยนร ใน โครงการฯจงเกดการแตกแขนงความรและความคด จากแหลงเรยนรเดยวกน นคอเสนหของโครงการฯทจะทำใหเกดจดเรยนรมากมาย และดวยความเปนอสระในความคดน จะมเพยงกรอบทศทาง เดนรวมกนนำไปสการเกดศนยเรยนรในทายทสดและ ตำบลจะรกษาศนยเรยนร ไวดวยตนเอง” วสตรยงพลขนธทปรกษาโครงการฯภาคกลาง
11
เพราะฉะนนเปาหมายของการเดนทางตลอด๔ปกวาทผานมาของโครงการฯในการรวมสรางจตสำนก พฒนาคน พฒนาชมชน ใน ๘๔ ตำบลทวประเทศใหเปน ชมชนตนแบบวถพอเพยง สามารถขยายผลไปยงชมชนอนตอไปนน ถอเปน “ทางเดนสาย ใหมแหงการเรยนรเพอการพงพาตนเอง”ทพรอมเปด รบผรวมเดนทางทกคนในหวงยามแหงความวกฤตทงความขดแยงทางความคด ทเกดจากการพฒนา เศรษฐกจแบบทนนยมทมงสรางบรรทดฐานแหงเงนตราใหสงคาจนหลงลมความเปนมนษยทจะตองรจกหาอยหากนเพอดำรงชวตเสยกอนมใชการมงหาใชเพอใหไดทกสงมาครอบครอง
ตำบล จดเรยนร
ทามะนาว ๗จดเรยนร ๑.พลงงานทดแทนกาซชวมวล ๒.ไบโอดเซล ๓.เตาเผาถาน๒๐๐ลตร ๔.เตาเผาถาน๒๐๐ลตร และการสานเขงปลาท ๕.โรงเรยนพลงงานทดแทน ๖.เพาะเหด ๗.ผลตภณฑครวเรอนปาขะ ๑๐จดเรยนร
๑.การบรหารจดการนำโดยชมชน ๒.ประวตศาสตรชมชน:โรงชาง และความเชอชมชน(ผโรง-ผมอญ) ๓.เกษตรประณต ๔.พลงงานทางเลอก ๕.เกษตรอนทรย ๖.ศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยง บานทงกระโปรง:ผกสมนไพรพนบาน ผกพนบานปลอดสารพษสวนไมผล ปลอดสารพษและผลตภณฑ ภมปญญาไทย ๗.การขยายพนธมะยงชดและไมดอก ไมประดบ ๘.การทอพรมเชดเทา และผลตกทอดายรอยหลอด ๙.สถาบนการจดการเงนทนชมชน บานหนองยาง ๑๐.กลมออมทรพยเพอการผลต บานคลองนางหงษ
12
กอรางสรางตนแบบ ระฆงยกทหนงดงขนตงแตปลายป๒๕๕๓เพอ กำหนดยทธศาสตรและแนวทางดำเนนงานในการ จดตงและพฒนาศนยเรยนรตำบลวถพอเพยงเพอให เปนตวแบบใหกบตำบลอนๆโดยม๘ตำบลนำรองใน ๔ ภาค ภาคละ ๒ ตำบล ไดแก ตำบลแมทาตำบลบานนำพ ตำบลนาบอน ตำบลไทยสามคคตำบลทามะนาว ตำบลปาขะ ตำบลตนยวน และตำบลปาคลอก โดยมวตถประสงค ๓ ประการ คอ ๑. เพอใชเปนสถานทแลกเปลยนเรยนรเผยแพร แนวคดและรปธรรมการพงตนเองของตำบลภายใต กระบวนการทำงานของโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยง ๒.เพอเปนแหลงรวบรวมขอมล องคความรแนวคด ทสำคญของตำบล ในการดำเนนงานตาม แนวทางเศรษฐกจพอเพยง ๓. เพอเปนศนยกลางการประสานความรวมมอกบหนวยงานภาคทงภายในและภายนอกตำบลในการดำเนนงานแบบมสวนรวมโดยองคกรชมชน “ตามเปาหมายโครงการฯ ในปน จะถวาย
องคความรการเปนตำบลวถพอเพยงและจดใหมพธ เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ซง ถอเปนการสนสดโครงการฯทดำเนนมาตามกำหนด ตงแตป๒๕๕๐แตศนยเรยนรทเราจะพฒนารวมกน น จะเปนตวแทนในการขยายผลของการเปนตำบล วถพอเพยงตอไป สงสำคญคอ ชมชนจะตองมการ บรหารจดการใหศนยเรยนร น นมชวตและย งยนซงแนวทางพฒนาในชวงแรก จะตองเปดพนทให ผสนใจไดเขามาเรยนรเรองราวของโครงการฯมากขนโดย๑.กำหนดพนททเรยนร๒.กำหนดศนยเรยนรและ ๓. ผลตสอเพอการเรยนร ซงสอจะตองบอก เรองราวกระบวนการขบเคลอนงานของโครงการฯ และรปธรรมการพงตนเองในการเปนตำบลวถพอเพยง รวมทงการปรบปรงอปกรณสถานทเพอใหเหมาะสม กบการเรยนร จ ดระบบบรหารจดการ อบรม ครวเรอนอาสาและผสนใจรวมทงการประชาสมพนธ ในเรองของหลกสตรตางๆ ”พนยกนกพรรอดรงเรอง หวหนาหนวยแผนและบรหารโครงการฯกลาวเสรมภาพการทำงานในชวงออกสตารท
ตำบลแมทา
ตำบลบานนำพ
ตำบลนาบอน
13
ภาคเหนอ “ โดยบร บทของภาคเหน อตอนบน ใช ตำบลแม ทาเป นแม ข าย โซนเหน อตอนล าง จะเป นตำบลบานนำพ ค ดในเช งย ทธศาสตร พนท สวนการทำงานจะใชจดเดนของโครงการฯ ทไมยดตดตำแหนงทเปนทางการมาใช ใครอยาก จะมาทำความดเพอทองถนกเขามาและตอจากนไปตองคนหาองคความร พฒนาคนทจะไปถายทอดพฒนาสอ จดพนทเรยนร และจดหลกสตร นคอ ภารกจของทองถน โดยชมชนตองสำรวจตวเองวา ถาจะเดนไปตามเปาหมายจะตองทำอะไรบาง” มงคลพนมมตรทปรกษาโครงการฯภาคเหนอ
ตำบล จดเรยนร
แมทา ๙ฐานเรยนร ๑.พลงงานทางเลอก ๒.วสาหกจชมชน
๓.เกษตรยงยนพนทสงพนทดอน และพนทลม ๔.สวสดการ/กองทน ๕.การจดการทรพยากร ๖.กลมองคกรชมชน ๗.เยาวชน/คนรนใหม ๘.การปศสตวชมชนววและหมหลม ๙.การศกษากบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง
บานนำพ ๔ศนยเรยนร
๑.ศนยประสานงาน:แกงหมหลม เกษตรพงตนเองระดบครวเรอน กลมผสงอายเยาวชนภมปญญาบายศร หญาแฝกสมนไพรนวดแผนไทย โฮมสเตยเตาเผาถาน๒๐๐ลตร ๒.ศนยเกษตรอนทรย:การฟนฟบำรงรกษา ทดนทำกนกำจดศตรพชโรคและแมลง ดนนำปา ๓.ศนยพนธขาวไทย:การเลยงหมหลม วถการผลตพงตนเองระดบครวเรอน ๔.ศนยพฒนาอาชพเสรม:หมอนไหม ทอผาเยบผาเหดดอกไมจนทน ไมกวาดจกสานเปลไมไผกระบง ตะกราเสอกกนำพรกเขงปลาท เสอรำแพน
ตำบลทามะนาว
ตำบลไทยสามคค
ตำบลปาขะ
ตำบลตนยวน
ตำบลปาคลอก
1�
๙...สำคญของการเปนศนยเรยนร ดวยบรบทและสภาพแวดลอมทแตกตางกนของ ทง๘ตำบลทอาสามารวมพฒนาศนยเรยนรตำบล วถพอเพยงจะทำใหการคดแยกคดกรองแบงและ กำหนดจดเรยนรแตกตางกนไป เชน ตำบลตนยวนชจดเดนรายหมบานทงตำบลใหเปนจดเรยนร สวน ตำบลปาคลอก เสนอประเดนเดนของชมชนไทย-มสลมในวถของชาวประมงเปนหลกและตำบลปาขะ
ใชผลงานการวจยนำเปนตวชโรงแลวสอดแทรกดวย ภมปญญาทองถนเปนตนแตสงททกตำบลจะตองทำ ตองม และตองใช เหมอนกนคอ องคประกอบเปรยบเหมอนบนได ๙ ขน ทพนองทง ๘๗ ตำบล ทวประเทศจะตองกาวใหผานเพอมงไปสการเปนศนย เรยนรตำบลวถพอเพยงประกอบดวย
แหลงความร หมายถง ท มา หรอตวแทน ของความร ซ งอาจอย ในตวบคคล วตถส งของสถานทประเพณพธกรรมฯลฯเปรยบดงเชงอรรถ ทสามารถอางองถงการมอยขององคความรชมชน และยอมมวนเปลยนแปลง เพราะสงกอสรางยอม ผพง คนเฒาคนแกยอมลมหายตายจาก ขนบ ธรรมเนยมประเพณ รวมถงพธกรรมตาง ๆ กปรบ ประยกตไปตามสมย จงจำเปนตองมการเกบขอมลเหลานไว
๑
ขอมล และความร เราอาจมองเหน หวยหนอง คลอง บง คนเฒาคนแก หรอสงปลกสราง เกาโบราณในชมชน แตสงเหลานไมสามารถบอก เรองราวไดโดยตรง จงตองคนหาและเกบรวบรวม ขอมล ประวตความเปนมา หากเปนบคคลกตอง เกบประวต วชาความร คออะไร ไดมาอยางไรและมประโยชนอยางไร
๒
วธจดกระบวนการเรยนร เมอมแหลงความร และขอมลองคความรแลวจงกำหนดวธการนำความรนนมาถายทอดอาจเรยกวาหลกสตรประกอบดวยตำราหรอเอกสาร(จากการเกบรวบรวมองคความร)รวมทงกำหนดรปแบบการนำเสนอใหนาสนใจโดยผรหรอผนำชมชนเปนตน
๓
สอการเรยนร หรออปกรณสาธต สอตาง ๆ เพอเพมประสทธภาพในการ เรยนการสอน เชน แผนพบสรปเนอหาความร พรอมภาพประกอบ นทรรศการโมเดลจำลองภาพสไลดหนงสนเปนตน
๔
ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ “ภาคอสานมทงหมด ๒๒ ตำบล แตมเพยง ๑๑ ตำบล ท สามารถถอดองคความร แลวนำไป ใชไดส วนทเหลอยงเปนเพยงการสรปบทเรยน คณะกรรมการสงสญญาณวาจะทำตอเนองและถอเปน พนทยทธศาสตร คอ มการวางแผนพฒนาทกษะ ผร พฒนาสอเรยนร พฒนาจดเรยนร และพยายาม เคลอนครวเรอนอาสาเขามาเรยนร “ในขณะทสวนกลางกำลงทำE-Bookตำบลกนำความรพฒนาเปนสอตางๆ เชนปายโปสเตอรโบรชวร และจดทดสอบนำ๑๑ตำบลมาตำบลไทยสามคคเพอ วพากษว จารณกน กระต นการพฒนาจดเรยนร ให พรอม และนำความร กลบไปพฒนาตำบล ของตวเอง” วระ นจไตรรตน ทปรกษาโครงการฯภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
1�
ตำบล จดเรยนร
ไทยสามคค ๙จดเรยนร ๑.เตาเผาถานประสทธภาพสง
๒.การจดการทดนในกระแสการขายทดน ใหคนนอก ๓.การแปรรปผลตภณฑจากเหด ๔.การเพาะเหด ๕.การปรบตวในกระแสการทองเทยว ๖.การพงพาตนเองดวยการทำบญช ครวเรอน ๗.กลมเยาวชนมคคเทศกนอย
๘.เครอขายกลมอนรกษตนนำมล ๙.กองทนสวสดการและกลมออมทรพย ตนนำมล
นาบอน ๑๒จดเรยนร ๑.หมบานตนแบบคนตนแบบ ๒.วจยไทบานงดเหลาในงานศพ ๓.กลมเยาวชนตำบลนาบอน ๔.กลมอนรกษปาชมชนตำบลนาบอน ๕.การเพาะผกหวานปา ๖.พลงงานชมชน ๗.เกษตรอนทรยชวภาพ ๘.สมนไพรบานโนนศรสวสด ๙.ศนยเพาะชำการขยายพนธพช บานทงมน ๑๐.โรงเรยนปศสตวบานนาเจรญ๑๑.กลมวสาหกจชมชนเพาะเหด (กองทนสานใจ)บานคำเมย ๑๒.การผลตของใชในครวเรอนบานนาบอน
สถานทเรยนร สวนใหญจะใชแหลงทมาของ ความรและหากชมชนใดมผรและแหลงความรหลายแหงควรจะแบงสถานทเปน๒สวนคอศนยเรยนรทำหนาทเหมอนโรงเรยนชวยบรหารจดการ และจดเรยนร เปรยบเสมอนหองเรยนชวต ทมความร พรอมจะถายทอดใหกบผสนใจซงหมายถงบานของผรปราชญชาวบานเปนตน
๕
การประเมนผล ควรมการวดผลการเรยนรทงจากผเรยนทไดประเมนความรของตนเอง และ ประเมนการสอนของผจดการเรยนร รวมทงตวผจดการเรยนรกควรประเมนตนเอง เพอนำขอดขอเสยมาปรบปรงตอไป
๖
ผจดกระบวนการเรยนร ตองฝกฝนใหเขาใจ วธการจดกระบวนการเรยนรแบบมสวนรวมและตอง ศกษาใหรจกธรรมชาตของผเรยนเพอนำมาออกแบบ กระบวนการเรยนรใหสอดคลองกบความตองการของ ผเรยนมากทสด
๗
ผเรยนผสนใจทตองการเรยนร และการเรยนร แตละคร ง ไมควรมมากหรอนอยเกนไป รวมถงอาย ของผเรยนกไมควรแตกตางกนมากนก เพราะอาจเปนอปสรรคตอการจดการ เรยนร
๘
บรบทชมชน คอการมสวนรวม ของชมชน ทจะเขามามสวนรวมในการสนบสนนการดำเนนการจดการเรยนร ของชมชนถอเปนดชนชวดความสำเรจ ของการจดการเรยนรในชมชน
๙
1�
จาก๘ตำบลตนแบบ“ศนยเรยนร“
ส๗๙ตำบล จากจดเรมตนโครงการฯเมอป๒๕๕๐มาสการ เรมตนบนทางสายใหมแหงการเรยนร ในป ๒๕๕๔และถอเปนกาวทสองของการเดนทาง ทพนองกำลงชวยกนเขยนหนาประวตศาสตรทางการศกษาขนมาอกหนงหนา แมจะไมใชเรองใหม แตคงไมมครงใด จะยงใหญไปกวาการทพนองทง๘๗ตำบลทวประเทศไดรวมแรงรวมใจกนสรางชมชนตนแบบวถพอเพยงและพฒนาสการเปนศนยเรยนร เปรยบดงโรงเรยน ชมชนทพรอมถายทอดความร มงสรางสงคมไทยให เปนสขอยางยงยนและเมอวนนนมาถง... “กอก ๆๆ...” เสยงเคาะประตดงขน พรอมกบ เสยงชายชราคนหนง... “ทนคอชมชนตนแบบวถพอเพยงใชไหม...?”
1�
ภาคใต “๒๐ตำบลภาคใตกระจายตวตามความหลากหลาย ของภมนเวศและวฒนธรรม จากภเขาจรดทะเลความเปนเครอขาย ๒๐ ตำบลของภาคใต ทได พบปะแลกเปลยนกนอยางตอเนองตงแตป๒๕๕๒กอใหเกดการเรยนรและเชอมโยงซงกนและกนไมเฉพาะ แกนนำในตำบลเทานน ยงรวมถงครวเรอนอาสา และคนตนแบบในแตละตำบลดวยองคความรทซกตว อยในชมชน ตางสรางคณคาใหมอยางตอเนอง บน พนฐานของการทำงานทใหความสำคญกบการพงตนเอง ระดบครวเรอน กระบวนการหมนเกลยวความรของ ชมชนไดผานกระบวนการทำงาน การใชชวตของ ชมชน ทคำนงถงคณคาแหงการอยรวมกน บนฐาน ของการใชทรพยากรของชมชน คณคาทางศาสนา ทงพนองชาวพทธและพนองมสลมตางประสานและ หยบยกขนมาเชอมโยงกบความรดานทกษะอาชพ เพอสงตอคนรนใหมอยางมความหวงและมความหมาย” เสรจยพรกทปรกษาโครงการฯภาคใต
ตำบลจดเรยนร
ตนยวน ๑๒จดเรยนร(แบงตามหม) หม๑ประวตศาสตรตำบลตนยวน หม๒พลงงานทดแทนตำบลตนยวน
หม๓การอนรกษพนธสตวนำตำบลตนยวน หม๔แปลงสาธตสมนไพรและพนธไม ทองถนตำบลตนยวน หม๕หมบานตนแบบการบรหารจดการปา ชมชนและบานพกโฮมสเตย/ โรงเรยนตนแบบวถพอเพยง และการอนรกษทรพยากรธรรมชาต หม๖โรงเรยนตนแบบวถพอเพยง
และวฒนธรรมทองถน หม๗โรงเรยนเกษตรผสมผสาน/ ศนยอำนวยการโครงการฯตำบลตนยวน หม๘โรงเรยนชววถ/กลมนางไพร หม๙วดตนแบบสงเสรมสขภาพ ตำบลตนยวน/เกษตรผสมผสาน ตำบลตนยวน หม๑๐ครวเรอนตนแบบวถพอเพยง ตำบลตนยวน หม๑๑แหลงอนรกษพนธสตวปา ตำบลตนยวน หม๑๒โรงเรยนตนแบบเศรษฐกจพอเพยง และพลงงานทดแทนปาคลอก ๕จดเรยนรตามยทธศาสตรตำบล ๑.พฒนาคนองคกรองคความร ดวยหลกศาสนา ๒.อนรกษและพฒนาทรพยากรสงแวดลอม ๓.เศรษฐกจชมชนวถพอเพยง ๔.สขภาวะชมชน ๕.สวสดการและการจดการเงนชมชน
1�
วถคน ๘๔ ตำบล
ปาจำเนยร สทธโน จากบานเฮ ย หม ๑๙ตำบลศลาแลง อำเภอปว จงหวดนาน เปนคนหนงทปลกกระแสความสนใจในการทำบญชครวเรอนให เกดขนในตำบลศลาแลง ทามกลางสถานการณทยงมชาวบานอกหลายคนทไมเคยมองเหนความสำคญของการทำบญชครวเรอนเลยแมแตนอย “เราเปนคนยากจน เจอวกฤตชวตทรนแรงเนองจากหลงใหลไปกบกระแสสงคมและสงแวดลอม
ปาจำเนยรสทธโนตนแบบบญชครวเรอนศลาแลง
ฐาวนยธาตอนจนทรเจาหนาทประจำภาคเหนอ
ทเข ามาในช มชน จนครอบคร วต องอพยพไป ทำงานทกรงเทพฯ เพอทำงานหาเงน แตยงทำยง ทกขเปนหนมากขนพอกลบมาอยบานกมาทำเกษตร เชงเดยว ยงทำใหมหนสนเพมมากขน จงคดสงสยวา...ทำไมถงเปนแบบน...?”นคอจดเรมตนหรอแรงบนดาลใจ ในการทำบญชครวเรอนของปาจำเนยร ชวงหนงมหนวยงานเขามาสงเสรมการทำบญช ครวเรอน ประกอบกบความสงสยอนเปนทนเดมจงเรมตนการทดลองทำบนทกครวเรอนแบบงาย ๆเพอใหเหนรายรบ-รายจายของตนเองและนนคอจดเปลยนของชวตททำมาหากนแบบไมพอกนมาตลอด๑๗ปปาจำเนยรเรมวางแผนการดำเนนชวตใหมเพอ แกไขปญหาเดม ๆ เรมปรบเปลยนพฤตกรรมใน การดำเนนชวตการอยการกนการผลตการลดละและเลกในสงทไมจำเปน
จำเนยร
1�
ประโยชนทเหนผลทนตาหลงจากปาจำเนยรปรบ เปลยนการดำเนนชวตคอ เรมมเงนออมทรพยใน ครอบครวเพมมากขนและไดกลายเปนแบบอยางใหกบคนในครอบครว ผลพลอยไดอกหลายประการท ตามมา คอการพฒนาตนเอง โดยเฉพาะเรองทกษะการเขยนทำใหเขยนเกงขน เกดการแบงปนชวยเหลอระหวาง เพอนและคนรอบขางเกดการแลกเปลยนซงกนและกน ไดเพอนเพมมากขนไดเขาไปมสวนรวมในงานสงคม งานชมชนดวยความภาคภมใจ และทสำคญปญหา ครอบครวลดลง
สงเหลานไมไดเกดขนเองหากแตเกดขนจากผล การกระทำจากเปาหมายครงแรกเพยงเพอตองการ รความเปนอยของตนเอง แตส งท ไดกลบมานน มากมายนก แมวนน จะยงมชาวบานอกหลายคนในตำบล ศลาแลงทยงไมเขาใจหลกการทำบญชครวเรอนและ กลาวหาวาปาจำเนยรนนเปนบา(ซงกไมใชปญหา ทจะตองเกบมาคด) แตกมอกหลายคนทเขาใจและพรอมทจะเรยนร แมความสามารถในการเดนทางของแตละคนจะไมเทากน บางกไปถงจดหมายบางกไปไมถง... “ทสำคญตองเรมจากใจและสำนกของตนเองตองมความเขาใจในการทำบญชครวเรอนพรอมทจะยอมรบขอมลของตนเองวเคราะหตนเองถงสาเหตททำใหตนเองเจอปญหาเจอทกขทดลองทำบนทกนำขอมลทไดมาวเคราะหและปรบเปลยนพฤตกรรม ของตนเอง” ทกวนน ปาจำเนยรยงปฏบตและบนทกบญช ครวเรอนของตนเองทกวนจนกลายเปนนสยถาวนใด ไมไดทำ ถงกบนอนไมหลบ และฝากขอคดในการ ดำเนนชวตทงทายไวใหกบทกคนวา “ขยนอยางฉลาดเทาทนกระแสสงคมจะทำให เราอยรอดในสงคมปจจบน”
200,000
150,000
100,000
50,000
บาท
0
รายรบ
รายจาย
การผลต ชวตประจำวน
การศกษา ธรรมชาต พลงงาน รวม
38,400 120,000 0 0 0 158,000
รายรบ-รายจายรวมทงป
เงนออม/หนสนหมนเวยน
29,500 57,842 36,800 0 7,008 131,150
27,250
2,000,000
1,500,000
1,000,000
500,000
บาท
0
ทรพยสน
หนสน
อสงหารมทรพย
ยานพาหนะ
เครองจกรกล
เครองใชในชวตประจำวน
ววควายสตวเลยง
เงนออม/ประกน
รวม
275,000 3,000 35,000 40,900 40,900 1,133,000 1,486,900
42,000
ทรพยสน-หนสน/ป
20
หลงเวท
การทไดมโอกาสรวมทำงานในโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยงเปนเรองทโชคดมากทำใหไดเรยนรงานในหลายดานเกยวกบงานชมชน ทำใหไดเรยนรชมชนจากประสบการณจรง ซงหา ทไหนไมไดแมกระทงในสถานศกษา ดวยความร สกต งแตวนแรกท เดนเขามาใน โครงการฯทมแตความไมเขาใจวาโครงการนคออะไร เปนงานประเภทใด ตองทำอะไรบาง และทำไป เพอใคร...! กาวยางแรกสการทำงาน หลงจากเรยนจบ มากถอวาไมมประสบการณเลย เพราะยงไมเคย ทำงานทไหนมากอนกเดนทางกลบมาอยทบานแตกไมไดคดทจะหางานทำ เพราะคดวาจะเรยนตออกแตเมอไดทราบขาวการรบสมครงานจากผนำชมชนจงลองไปสมครดวยความคดเพยงวา“ถาชอบกจะทำถาไมชอบกจะไมทำ งานประเภทไหนกไมร ชองาน กยงจำไมไดเลย” แตเหมอนโชคชะตาฟาไดลขตไว เมอไดแลวก ลองทำไปกอนเผอวาจะทำไดแตดวยความรสกงงๆ และไมเขาใจรปแบบการทำงาน ความร ในการ ทำงานชมชนก ไม ม จ งทำใหตนเองร ส กด อยทำอะไรกไมคอยจะเปน พดในท ประชมกไมไดคอมพวเตอรกไมเปน และคดวาเราคงไมใชสำหรบงานนแนๆ คร งแรกของการทำงาน ไดไปรวมประชม เจ าหน าทประจำภาคใต ทคล งน ำม นสงหนครจงหวดสงขลา นงฟงอยตงนานไมรวาเขาคยเรอง อะไร ไดแตนงฟงเฉย ๆ ไมมความคดเหนอะไรแถมยงทำใหรสกทอ ไมอยากทำงานนแลว แตเรา กไดรบกำลงใจจากพ ๆ และเพอนวาใหส ตอไปอยาทอ เราตองทำได และงานแรกเมอเดนทาง กลบมาถงชมชนคอการเปดเวทชแจงทำความเขาใจ โครงการฯ ในตำบล และทกครงทมการเปดเวทจะร สกเปนทกขมาก เพราะตองออกมาพดหนา
หลงเวท พนทแสดงผลงานของคนพนธพอเพยง จะยก หยบ หรอจบความรและเรองราวด ๆ มาเขยนเพอเผยแพรแลกเปลยนกบพนองผองเพอนและนำไปตอยอดความรในตางพนทคณทกคน...สามารถเดน ตรงมาไดเลยท...หลงเวทแหงน
ประสบการณชวตกบงานชมชน
กองตนยวน
เวท ซงไมกลาพด และไมเคยทำมากอน รสกสนและประหมาเมอเจอคนจำนวนมาก ทงพดไมออกลมขอมลทเตรยมมา แตเมอไดทำหลายครงกเกด ความมนใจวาเรากทำไดและตอนนนคอมพวเตอรกยง ใชไมเปน รวาตนเองมปญหามากเพราะตองเกบ ขอมลในคอมพวเตอรและเปนสวนหนงของการทำงาน พมพงานกไมคอยเปนแตเมอไดใชบอยๆกชำนาญ และไดเรยนรวา...มนไมยากอยางทคดเลย...! อยางไรกตามในขณะทเราไมเขาใจโครงการฯฉนใดการคนหาคณะกรรมการเขามารวมโครงการฯ และใหเขาใจโครงการฯ กยากฉนนน ดงนนภาระหลายดานจงตกอยกบตวเราเอง ทตองกระตนและผลกดนในการสรางความเขาใจกบคณะกรรมการจงเกดแนวคดวา...ถาคณะกรรมการเขาใจโครงการฯจะสามารถลดภาระของเจาหนาทประจำตำบลไดใน หลายเรอง จงหาวธแกปญหาโดยทำความเขาใจทง ในทประชมและสวนตว จนในทสด...คณะกรรมการ ทกคนเกดความเขาใจโครงการฯและรวมกนขบเคลอน งานโครงการฯไดอยางด คดวาตนเองเปนสวนหนงในการขบเคลอนงาน โครงการฯ ทผานมาใหสำเรจลลวงเปนรปธรรมได
คณชยวฒนปนทอง(กอง)
สนกกระตกตอมคด
21
ขอมลเพมเตม:นายชยวฒนปนทอง(กอง)เจาหนาทประจำตำบลตนยวนอำเภอพนมจงหวดสราษฎรธานโทร.๐๘๕๗๙๒๕๕๔๓E-mail:[email protected]
ตามตดกบกจกรรม ของขวญจากธรรมชาตเม อคณะทำงานสวนกลางไดลงใตไปเยอนตำบล คลองเปยะในงานแลตะชายเรนวถใต ไดแรงอก กไดพนธขาวสงขหยดของตำบลคลองเปยะมาเปน ของขวญตดไมตดมอกลบมาฝากพนองและคณเยยมทดแทนจากตำบลปากทรงอำเภอพะโตะจงหวดชมพรไดสงเมลดยาสบ พนธฮาวานา จากควบา มาใหสามารถนำใบมาหมกรวมกบตะไครหอมในอตราสวน๑ตอ๑แลวนำไปฉดพนปองกนแมลง ทานใดมเมลดพนธ แบงปนใหพ นอง สงมา ไดทโครงการฯหรอแจงความประสงคตองการเมลด พนธใดเพอไปขยายพนธ เรายนดเปนสอกลางสง ของขวญจากธรรมชาตใหกบทกคนจา...
ของขวญจากธรรมชาต
เมลดพนธในโครงการฯขณะน เมลดพนธทตองการ
๑.ขาวกำตำบลบานนำพ๑.ขาวหอมนล๒.ขาวสงขหยดตำบลคลองเปยะ๒.ขาวหอมมะลแดง๓.ยาสบพนธฮาวานาควบา ตำบลปากทรง
และอยากเหนความสำเรจในป๒๕๕๔รวมทงทศทาง ทจะกาวเดนตอไปจากน ซงเมอถงวนนน คงพดได อยางเตมภาคภมวา...เราคอสวนหนงของความสำเรจ ในครงน แมบางคร งการทำงานจะเกดความทอแทแตสงทไดรบกลบมานนมากมายเหลอเกน ทำให เราร จกคดเปนทำเปน ไดรวมทำงานกบบคคลทเปนท ยอมรบของสงคม ไดศกษาชมชนของเราและเปนสวนหนงในการพฒนาบานเกดของเราเองซงในปจจบนยงมคนอกหลายคนทยงไมไดรบโอกาสอยางพวกเราทไดทำงานในชมชนของตนเอง “แมจะไมมใครมองเหนวาเราอย เบ องหลง ความสำเรจครงนแตเราไดมองเหนตวเราเอง”
เมอตนเดอนมนาคมทผานมาประเทศญปนไดประสบกบภยทางธรรมชาตหรอสนามหลงจากเกดเหตแผนดนไหวขนาด๘.๙รกเตอร เวลาผานไป ทงขาวและภาพไดถกสอสารออก ไปมากมายทวโลก และมสารคดขาวชนหนงทชวนใหคด เปนการนำเสนอวถชวตของครอบครวหนงทวนนไมมแมบานจะอย ตองอาศยหลงคาโรงงาน บงแดดและฝนและใชถง๒๐๐ลตรตงไฟตมนำอาบโดยมลกสาวสองคนลงไปแชอยางสนกสนานในขณะทมพอยนดอยใกลๆ ดแลวชวนใหนกถงความเรยบงายของชวต และนกไปถงผ ชายคนหน งท ช อวา โจน จนได ลกชาวนาแหงยโสธรวย๔๗ปทผานการผจญภย ในกรงเทพฯ มา ๗ ป และอก ๒ ป ในการเปน ยามและคนลางจานในสหรฐอเมรกา แตขณะนเขา ไดมาบมเพาะความฝนและเมลดพนธ พนพรรณอยบนดอยในอำเภอแมแตงจงหวดเชยงใหมและมคน จากทวโลกเดนทางมารวมเรยนรการใชชวตกบเขา เครองทำนำอนของโจนจนไดเปนอกหนงตวแทน ของความเรยบงายท เกดท น เร ยบงายเสยจน ไมนาจะอน แตผลทไดนนเปยมลนเกนภาพลกษณทมองเหน ดวยถงนำมน๒๐๐ลตร๒ถงนำมาเชอมทอ ตอเขาดวยกน โดยตงถงใหเอยง ๔๕ องศา ใตถง เจาะทอนำเขาสวนดานบนกเจาะทอนำออกใหไหลไปตอกบกอกฝกบวในหองนำ หลงจากนนใชสงกะสชนดหนาสรางเปนกลองสเหลยมหมถงนำไวสามดานโดยดานบนใชกระจกใส ปดทบเพอรบแสงแดดและเกบกกความรอนไดอยาง เตมทถาจะใหดยงขนกตองทาแผนสงกะสดวยสดำดาน (เหมอนตอบพลงงานแสงอาทตย) เมอยามใชงานนำทถกแดดเผาอยครงคอนวนจะ มอณหภมประมาณ๕๐องศาเซลเซยสเมอเปดกอกนำอนดานบนจะถกนำเยนจากดานลางดนไปตามทอและ ไปออกยงฝกบวหากนำรอนเกนไปกควรจะตอกอกนำ เยนไวอกทอหนงเพอผสมใหไดอณหภมทพอเหมาะ ประมาณ๓๘-๓๙องศาเซลเซยส ดวยงบประมาณไมถง๑,๐๐๐บาทกมนำอน ไวใชยามหนาว และทสำคญคอ การลดใชพลงงาน อยางสนเชงตลอดปไมมจายสกบาท สงสดสสามญเพราะทกอยางมความเรยบงายอยในตว
เครองทำนำอนสงสดสสามญ
ขอมลจาก : นตยสารคนปท๖ฉบบท๗(๖๗)พฤษภาคม๒๕๕๔
22
23
2�
มหศจรรยหญาแฝก
แปลงขยายพนธกลาแฝก มจดประสงคเพอ สรางระบบในการทำแมพนธคดแยกแตละแหลงพนธ และขยายจำนวนกลารองรบการซอมแซมและปลก ในพนทใหม วางาย ๆ คอใหเกษตรกรพงตนเองไมตองรอขอกลาพนธจากใคร วธการทำแปลงขยายพนธ ๑.แปลงขยายพนธขนาดใหญ ควรเปนพนท โลงแจงหลงจากไถพรวนแลวปรบปรงดนดวยปยหมกนำหนอพนธไปปลกขณะทดนมความชมชน ระยะ ปลก ๕๐ x ๕๐ ซม. เพอใหหญาแฝกขยายกอได เตมท กำจดวชพชและใหนำตามความเหมาะสมตดใบเมอมระยะความสง๓๐ซม.ถาตดใบสมำเสมอ ไดทกเดอน กจะชวยเรงการแตกหนอ เมอหญาแฝกแตกหนอไดถง ๒๕ - ๓๐ หนอ กขดแยกกอแลวแยกหนอเพอทำกลาแฝกตอไป ๒.แปลงขยายพนธแบบยกรอง ทำในพนททม การชลประทานหรอมระบบนำ จดการยกรองปลก ขนาดแปลงกวาง๑.๕เมตรระยะหางระหวางยกรอง หรอระหวางแปลงปลก๑เมตร
การทำแปลง“แมพนธ”หญาแฝก
ทมแฝกสยาม
นำกลาแฝกปลกตอนทดนยงชมชนระยะปลก๕๐ x ๕๐ซม.ตดใบดแลและแยกหนอเหมอนขอ๑ ๓.ขยายพนธในถงพลาสตกขนาดใหญทำในพนททมการชลประทานหรอมระบบนำการเกษตร เตรยมถงพลาสตกพบขางขนาด ๕ x ๑๑ นวใชดนรวนหรอดนทราย : ขยมะพราว : ปยหมกในอตราสวน ๓ : ๑ : ๑ วางถงเปนแถวคตาม ความยาวแปลง เวนระยะหางแถว ๑ เมตร รดนำแลวนำกลาแฝกท แตกหนอไปปลก ตดใบ ดแลและแยกหนอเหมอนขอ๑ เตรยมแปลงแลว กตองรวธการผลตกลาหญาแฝก... ใชหนอพนธทสมบรณจากการขยายพนธในแปลง หรอในถงชำเลอกหนอพนธทมอาย๔เดอนขนไปแตไมใช หนอทออกดอกแลว(ซงจะตาย)นำมาขยายพนธเปนกลา แบบ“รากเปลอย”หรอเอามาชำในถงเพาะชำกได
2�
ขอมลเพมเตม:โครงการการพฒนาและรณรงคการใชหญาแฝกอนเนองมาจากพระราชดำรบรษทปตท.จำกด(มหาชน)โทร.๐๒๕๓๗๑๖๒๗
วธการทำกลาแฝกแบบ“รากเปลอย” -ตดใบกอแมพนธใหสนสงจากดน๑๐ซม. -ใสปยใหนำสมำเสมอยงไมตองขดขนมา -รอใหหนอหรอใบแตกใหมขนมาประมาณ๑๕วนจงคอยขดแยกกอจากนนกแยกเปนหนอเดยว -ตดยอดใหเหลอสน ๑๐ - ๒๐ ซม. ตดราก ใหสนทสดถงจะไดหนอทแขงแรง -ลอกกาบใบทแกออกใหหมดลางนำใหสะอาดมดรวมกนมดละ๕๐ - ๑๐๐หนอ -มดหนอไปแชนำ หรอนำท ผสมฮอรโมน เรงรากหรอวางบนขยมะพราวทชมชนใตรมประมาณ๓-๕วน -คดเลอกหญาแฝกท แตกรากใหมไปปลกในชวงตนฤดฝน
หมายเหต : ว ธ การทำกลาแฝกแบบรากเปลอยจะทำใหผลตกลาไดรวดเรว ขนสงงายปลกไดปรมาณมากแตมความเสยงสงหลงชวงปลกเพราะแตกหนอชาถาขาดนำอาจตาย
วธการทำกลาแฝกในถงเพาะชำ -ใชวธการขนตนเหมอนการทำกลาแฝกแบบ รากเปลอย -แตเมอแตกรากออกมาใหม กเอาไปชำ ลงในถงเพาะชำขนาด๒x๖นว -ดนในถงเพาะชำอาจใชสวนผสมดนรวน: ขยมะพราว:ปยหมกในอตราสวน๓:๑:๑ -ฉดพนปยนำหมก และรกษาความชมชน ของดนใหสมำเสมอ -เมออาย๔๕ - ๖๐วนจะแตกหนอ๓ - ๕หนอพรอมทจะลงดนปลกได -กอนนำไปปลก ๓ วน ควรลดการใหนำและดงถงขนเพอใหกลาแฝกปรบสภาพตน
หมายเหต : วธน กลาแฝกจะตงตวเรวรอดตายสง เตบโตด แตผลตไดชา ขนสงลำบากปลกไดนอยกวาแบบรากเปลอย
2�
หากใครเคยไปอำเภอวงนำเข ยว จ งหวด นครราชสมาคงเคยไดลมชมรสแหนมเหดผลตภณฑ ชมชนทขายดบขายดตดลมบนจนปจจบนมแหนมเหด ตดยหอสารพดแมวางบนแผงใหเลอกกนจนละลานตา แตนองนดวนดาอาบกงเจาหนาทประจำตำบลประกาศยนยนชดเจนวา ของแทด งเดมท ตำบล ไทยสามคคนนตองแมกรทองอยอนพะเนาผคดคนสตรและวธการทำแหนมเหดสามอยาง
แหนมเหดสามอยางไทยสามคค...มาแลวจา
ขอมลเพมเตม:นางกรทองอยอนพะเนาหม๑๑ตำบลไทยสามคคอำเภอไทยสามคคจงหวดนครราชสมาโทร.๐๘๖๙๐๓๗๗๒๕
“ตอนเปนเดกอยทดงมลสามงาม เหนแมทำ ปลาราเหดโคนแหนมเหดโคนเรากเลยลองเอาเหดหอม มาทำแหนมบางทำแรกๆกลองผดลองถกทงเยอะเพราะเหดหอมกลนมนจะฉนถานงกลนจะออกเยอะพอทำเปนแหนมจะเหมอนกลนสาบ “ตองเขยนวนททำ วนไหนมนจะเปรยว จนร วา๓วนมนจะเปรยวถาเคมสปดาหหนงกไมเปรยว ทำเสรจกขอเอาไปขายทสวนคณตอจากนนกไปขาย ทตลาดใหมทตนไทรบานสขสมบรณ กมสญญาณ ตอบรบเยอะ “วตถดบตองซอทกอยาง แตเหดหอมตองเปน ของวงนำเขยวเทานนถาเปนของทอนกลนจะฉนและสาบแตของคนอนเขาทำขายถกไดเพราะเขาใชเหด นางฟาภฏานตวเดยวแตของเราไมเคยเปลยนใสเหด๓อยางทงเหดหอมภฏานและเหดโคนญปน” ข นตอนการทำกไมยาก นำเหด ๓ อยางมาหนตามแนวเหดตมจนสกนำไปลางนำ๒ - ๓รอบและบบนำออกปรงรสดวยกระเทยมเกลอขาวสก(ขาวกลอง) ผงปรงรสฟาไทย สตรเจ(หากใสขาวสกมากจะเปรยวเรว) คลกเคลาใหเขากน ตกใสถงเปนอนเรยบรอย หากชอบทานเปรยวกประมาณ ๓วนกำลงอรอยเชยว “ลองไปลองมาจนไดสตรเดดเคลดลบ และคด จะเปดสอนใหเปนวทยาทาน เพราะทำแลวสบายใจ แตเราไมมทนสรางสถานทกยงทำคางอย”ดวยแนวคด ของปากรทองคนตนแบบวถพอเพยงโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยงไดรบการสานฝนให เปนจรงโดยหวหนาตงวระนจไตรรตนและพลพรรค ทราบสงอาสาลงพนทเกบขอมลลงไมลงมอกอรางสรางศาลานอยไวคอยทาพฒนาเปนจดเรยนรการแปรรปผลตภณฑจากเหดตอนรบคณะผใฝรทจะมา เยอนในอนาคต นแหละ...แหนมเหดปากรทองความอรอยทมาพรอมกบความรและพรอมถายทอดใหกบทกคน
2�
“ทำไมคนใตชอบกนนำลกยอ...?”ประเดนความ สงสยเม อคร งไดลงเย ยมพ นท ภาคใตพรอมกบ คณะทำงานสวนกลาง จนไดเดนทางไปถงบาน ลงมโน ชำนาญกจ ณ ตำบลทงสง อำเภอนาบอนจงหวดนครศรธรรมราช กไดล มชมรสของนำ ลกยออกครง และไดเหนเอกสารความรเกยวกบนำ ลกยอทเยบเลมอยางสวยงาม ผมจงขอตดไมตดมอ กลบมาเพอเอามาบอกกลาวใหพนองไดรและนำไปใช ประโยชนกนตอไป ดวยสรรพคณพนบานตำรบยาแผนโบราณวาดวย ลกยอนน เปนกลมยารอน ใชแกอาการมอเทาตายเหมาะกบคนเปนอมพฤกษ อมพาต ปวดตามขอชวยแกโรคหวด เพมภมตานทาน โดยเฉพาะลกยอ ชวยแกอาเจยน ขบลม บำรงธาต โดยการใชลกยอ ทไมสกหรอดบเกนไป หนป งไฟพอเหลองกรอบตมเอานำเปนกระสาย หรอตมชงดมเอานำทไดจบทละนอยแตบอยครง ทงน ในผลการวจยตางประเทศระบวา การ รบประทานลกยอหรอนำลกยออยางสมำเสมอจะชวย เสรมสรางภมตานทานโดยควบคมการทำงานของเซลล กระตนใหสรางเซลลใหมทดแทนเซลลเดมทถกทำลายโดยเฉพาะการบำบดดแลผทเปนโรคความดนโลหต สงนน ลกยอจะมสารสโคโปเลตน(Scopoletin)ทมฤทธชวยขยายหลอดเลอด ใหมความยดหยนสงผลใหระดบความดนโลหตลดลงและชวยลดอาการ
นำลกยอคนใต เสอมของหวใจทตองทำงานหนกจากการบบเลอด ผานเสนเลอดทเรมอดตนไปทวรางกาย สวนวธการทำนำลกยอนน ลงมโนกแนะนำ มาหลายวธแตดวยเนอทจำกดจงขอนำเสนอวธการทำหวเชอนำลกยอมาฝากกน เรมจากการเตรยมวสดอปกรณกตองลกยอ๓กโลกรมนำตาลทรายแดง๒กโลกรมนำสะอาด๑๐ลตรและภาชนะเคลอบเชนโองมงกรหมอเคลอบภาชนะแกวฯลฯ หลงจากนนนำลกยอมาลางใหสะอาดหนเปน ชนบาง ๆ คลกผสมกบนำตาลทราย ๑ กโลกรมใหเขากนบรรจใสภาชนะทเตรยมไวคลมดวยพลาสตกรดเชอกใหแนนปดฝาตงไวในทรม๑๕วน เมอครบ ๑๕ วน กตมนำสะอาด ๑๐ ลตรกบนำตาลทเหลออก ๑ กโลกรม พอเดอดยกลงพกไวใหเยนเทลงในภาชนะทบรรจลกยออยคนใหทวใชพลาสตกปดฝารดเชอกตงไวในทรม ๒ เดอนจะไดนำลกยอใชเปนหวเชอทำนำลกยอในครงตอไปสามารถรบประทานไดทงนำและเนอลกยอ ครงละ๑ - ๒ชอน-ครงแกว เพยงเทานทกคนไมเฉพาะคนใตกจะมสขภาพแขงแรงไดและไมเสยเงนทองคาหยกคายาดวยจา
ขอมลเพมเตม:ลงมโนชำนาญกจ๑๐๕/๒หม๑ตำบลทงสงอำเภอนาบอนจงหวดนครศรธรรมราชโทร.๐๘๔๑๖๒๓๗๕๔
ศาลา ”ยา”
