เรอง การใชยาเพอความปลอดภย

บทท 6

การใชยาอยางปลอดภย“ยา” ถกน ามาจ าหนายทวไปทงใน รพ. และรานขายยา ตาม พรบ. ยา พ.ศ. 2510 “ยา” หมายถง 1. วตถทรบรองไวในต ารายาทรฐมนตรประกาศ2. วตถทมงหมายส าหรบใชในการวนจฉย บ าบด รกษา

หรอปองกนโรค หรอความเจบปวยของมนษยหรอสตว3. วตถทเปนเภสชเคมภณฑหรอเภสชเคมภณฑกง

ส าเรจรป หรอ

4. วตถทมงส าหรบใหเกดผลแกสขภาพ โครงสราง หรอการกระท าหนาทใดๆ ของรางกายของมนษยหรอสตว

ยาจงเปนหนงในปจจย 4 ของมนษย เพอใชในการรกษาเมอเจบปวย มนษยหาวธการบ าบดอาการเจบปวย จงคดคนยาขน

การทเราไดท าความรจกกบ “ยา” ท าใหเราทราบถงรายละเอยดตางๆของยาไดเปนอยางด

ขณะเดยวกนความกาวหนาทางวทยาศาสตร มการคนพบสารและตวยามากมายทมสรรพคณในการรกษาโรคอนตรายตางๆ ดงนนการเลอกใชยาทถกตองจงเปนสงส าคญ

„ ปจจบนพบวาการใชยาของคนไทย ยงมการใชทผด ๆ จะโดยการไมระมดระวง รเทาไมถงการณ

„ ผลทตามมากคอ เกดพษเนองจากไดรบยาเกนขนาด หรอเกดอาการแพ

1. ยาทใชภายใน แบงเปน ยาเมด ยาฉด ยาน าส าหรบรบประทาน

2. ยาทใชภายนอก แบงเปน ยาครม ยาออยเมนท ยาทงเจอร ยาหลอด ยาเหนบ ยาสวนทวาร ยาพน เปนตน

ชนด รปแบบและสรรพคณของยา แบง 2 ชนด

วธการใชยาโดยทวไป ควรยดหลก 1. อานฉลากและเอกสารก ากบยา2. ใชยาใหถกตอง ถกโรค ถกคน ถกทาง ถกวธ ถกขนาด ถกเวลา ถกจ านวนครง

3. หลกเลยงการใชยาในทางทผด

1. ใชยาใหถกโรค ใหแพทยหรอเภสชกรผ รเปนคนจดให ไมซอยา หรอใชยาตามค าบอกเลาของคนอน หรอ

หลงเชอค าโฆษณา ใชยาไมถกกบโรคท าใหไดรบอนตรายและไมไดผล

และยงอาจเกดโรคอนแทรกซอนได

2. ใชยาใหถกกบคน ดใหละเอยดกอนใชวา ยาชนดใดใชกบ ใคร เพศใด และอายเทาใด

การใชยาในเดกและสตรมครรภ ตองระมดระวงเปนพเศษ เพราะอวยวะตาง ๆ ใน

รางกายของคนแตละเพศ แตละวยมความแตกตางกน

เดกจะมอวยวะตางๆ ในรางกายทยงเจรญเตบโตไมเตมท เมอไดรบยาเดกจะตอบสนองตอยาเรวกวาผใหญมาก

สตรมครรภตองค านงถงทารกในครรภ เพราะยาหลายชนดสามารถผานจากแมไปสเดกไดทางรกอาจมผลท าใหเดกทคลอดออกมาพการได

3. ใชยาใหถกเวลา ชวงเวลาในการรบประทานยาหรอการน ายาเขาสรางกาย

ดวย วธอน ๆ เชน หยอด เหนบ ทา ฉด เปนตน

การใชยาเพอ....ใหปรมาณของยาในกระแสเลอดมมากพอในการ

บ าบดรกษาโดยไมเกดพษและไมนอยเกนไปจนสามารถรกษาโรคได ควรปฏบตดงน

การรบประทานยากอนอาหาร 1. ตองกนกอนอาหารอยางนอยครงชวโมง ถงหนงชวโมง

มจดมงหมายเพอใหยาถกดดซมไดด 2. ถาลมกนยาในชวงดงกลาวกใหกน เมออาหารมอนน

ผานไปแลวอยางนอย 2 ชวโมง เพราะจะท าใหยาถกดดซมไดด

การรบประทานยาหลงอาหาร 1. ใหรบประทานหลงอาหารทนท หรอหลงจากกนอาหาร

แลวอยางนอย 15 นาท 2. เพอใหยาถกดดซมเขาสกระแสเลอดรวมกบอาหารใน

ล าไสเลก

การรบประทานยากอนนอน1. ยาทก าหนดใหรบประทาน "กอนนอน" 2. รบประทานยากอนเขานอน ประมาณ 15-30 นาท3. ใหกนยานนหลงจากกนอาหารมอเยนเสรจแลวไมต ากวา

4 ชวโมงกอนเขานอน

4. ใชยาใหถกวธ การจะน ายาเขาสรางกายมหลายวธ เชน การกน การฉด การทา การหยอด การเหนบ เปนตน

„ การจะใชวธใดกขนอยกบคณสมบตของตวยานน ๆ

„ ดงนนกอนใชยาจงจ าเปนตองอานฉลากศกษาวธการใชใหละเอยดทกครงจะไดใชอยางถกตอง

5. ใชยาใหถกขนาด

จะตองไมมากหรอนอยเกนไป ตองใหถกขนาดตามทแพทยสง จงจะใหผลดในการรกษา

เชน ใหกนครงละ 1 เมด วนละ 3 ครง กควรกนตามนไมควรกน 2 เมด หรอเพมเปนวนละ 4-5 ครง เปนตน การใชยาในแตละคนกแตกตางกนโดยเฉพาะเดก จะมขนาดการใชทแตกตางจากผใหญ

การเกบรกษายา1. เกบในภาชนะทแหงปดสนท2. เกบในทมด ตทบหรอภาชนะทบแสง3. เกบในทมความชนนอย ไมควรเกบในหองอบชน เชน

หองน า หองครว หรอควรเกบในหองทมการถายเทอากาศไดสะดวก

4. เกบในทเยน หลกเลยงบรเวณทมอากาศรอน5. เกบใหพนมอเดก

การเกบรกษายาในตเยนอาจจะเหมาะสมทสด แตจะตองหมนดวายาหมดอายหรอยง โดยสงเกตบนฉลากขางภาชนะบรรจจะระบค าวา

“หมดอาย” หรอ “Expiry Date” หรอ “Exp. Date” ตามดวยวน เดอน ป ทหมดอาย

แตถาระบวน “ผลต” หรอ “Manufacturing” หรอ “Mfd. Date” หรอ วน เดอน ปทผลต ไมควรเกบยานนไวเกน 3 ป นบแตวนผลต

ยาทระบวาใหเกบยาไวในตเยน หามแชแขง เกบชองปกต ไมเกบทชนใกลชองแชแขง เพราะความเยนจดจะท าใหยาเปนน าแขงได ระวงการปด-เปดบอยๆ ทประตต เยน อณหภมอาจไมเยนพอ

ขอควรปฏบตในการเกบรกษายา1. อานสลากยาใหครบถวน รวมทงค าแนะน าการเกบรกษายา

2. ยาทวไป ทไมระบการเกบใหเกบในอณหภมหอง (ไมรอน /ไมมแสงแดดสอง)

3. ไมทงยาในรถยนต เพราะเมอเจอแดดยาเสอมไดงาย4. ไมควรเกบในททเดกหยบยาได

ขอควรปฏบตในการเกบรกษายา (ตอ)5. ยาทบรรจ ในขวดสชา หมายถง ปองกนไมใหถกแสง ไมควรเปลยนภาชนะบรรจยา ไปเปนแบบใสหรอ ขาว เพราะจะท าใหยาเสอมไดจากแสง

6. ยาทตองระมดระวงเรองความชนควรใสสารกนชน (มกเหนเปนซองเลกๆ ภายในมเมดกนชนอยสอดอยในขวดยา) ไวตลอดเวลา และ ปดภาชนะบรรจใหแนน

ขอควรปฏบตในการเกบรกษายา (ตอ)7. ควรเกบยาไวในภาชนะบรรจเดมซงมสลากระบชอยาและ วนทไดรบยานน จะท าใหสามารถพจารณาระยะเวลาทควรเกบยาทเหลอนนได

ยาปฏชวนะทตองผสมน า และเกบในต เยน จะมอาย ของยา 7-14 วน หลงจากผสมน าและเกบในต เยนจากนน ประสทธภาพของยาจะลดลงอยางมาก ท าใหการรกษาไมไดผล

ควรเกบยาทเหลอไวนานเทาใด ?

ยาน าทวไป หลงจากเปดขวด แลวควรเกบไว ไมเกน 6 เดอน หรอ ตามก าหนดวนหมดอายอนใดอนหนงทมาถงกอน และพจารณาลกษณะภายนอก ของยาประกอบดวย เชน ดขน ผดปกต หรอมการตกตะกอน หรอ สเปลยนไป ถาไมแนใจควรทงไปจะดกวา

ควรเกบยาทเหลอไวนานเทาใด ?

ยาเมดทไมไดบรรจใน Foil ควรเกบ ไวไมเกน 6-12 เดอน โดยพจารณา ลกษณะภายนอกของยาประกอบดวย เชน เมดรวน แตกหก หรอ สเปลยนไป ควรทงยาทพบนน

ควรเกบยาทเหลอไวนานเทาใด ?

ยาใชภายนอก เชน ครมตางๆ ควรเกบไว ไมเกน 6 เดอน หรอ ตามก าหนดวนหมดอายอนใดอนหนงทมาถงกอน และพจารณาลกษณะภายนอกของยาประกอบดวยยาหยอดตา ยาปายตา ทเปดใชแลวควรเกบ ไวไมเกน 30 วน หลงจากเปดใช

ควรเกบยาทเหลอไวนานเทาใด ?

โปรดระลกไวเสมอวา ยาทเสอมสภาพนน อาจมอนตรายตอสขภาพของทาน หรอคนทคณรกไดมากและบางครง การเกบรกษายาทไมถกตองท าใหยาเสอมกอนถงวนหมดอายได จงควรเอาใจใส เรอง การเกบรกษายาทไดรบมา และ ทานยาตามทแพทยสงเสมอ เมอมปญหาอยางไรควรปรกษาแพทย

ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (เนคเทค) รวมกบมลนธเพอการวจยและพฒนาระบบยา (มลนธ วพย.) แถลงขาวเปดตวเวบไซต " ยา กบ คณ" ( Ya & You ) www.yaandyou.net ณ กระทรวงวทยาศาสตร และเทคโนโลย เมอป 51

เปดตวเวบไซต " ยา กบ คณ" ( Ya & You )

เวบไซต "Ya&You" สามารถใหผ ปวยตรวจสอบยาในมอ เพอการใชยาทถกตอง-ลดผลขางเคยงจากยา โดยสามารถสบคนไดทงชอยาสามญ และการคา รวมถงวธใช ผลขางเคยง ระบมขอมลยาในไทยแลว 17,000 เลขทะเบยนยา

"Ya & You"

เหตผลของเวบไซตน 1. ขอมลยามอยนอยมาก 2. ขอมลยาเปนภาษาองกฤษคอนขางมากไมมเวบขอมล

ยาทเปนภาษาไทย 3. หาหมอและเภสชกรใชเวลาไมนาน มโอกาสถามนอย4. ยาตองอยกบเรานาน จงจ าเปนตองรขอมลเกยวกบยา5. ยาทมอย ตองรวาคออะไร ตองกนอยางไร หรอใช

อยางไรใหเหมาะสม 6. เวบไซตจะชวยเตรยมพรอมกอนไปหาหมอวาตองถาม

อะไรกบหมอบาง

ขอมลภายในเวบไซตจะระบ...ขอมลเกยวกบผลตภณฑยา ชอยาสามญ ชอยาทางการคา วธการใช การเกบรกษา อาการอนไมพงประสงคจากการใชยา โดยเปนยาทมใชเฉพาะในเมองไทย และสวนใหญเปนยาเมด สวนยาสามญประจ าบาน อยางยาธาตน าขาว ยาธาตน าแดงนนไมไดระบไว