3เรองเดนประจำ�ฉบบ

การเปลยนแปลงภมอากาศ เปนปญหาส�าคญทก�าลง

สงผลกระทบอยางกวางขวางในหลายภมภาคของโลก จะเหน

ไดจากระบบนเวศตงแตขวโลกถงเขตรอน มการเปลยนแปลง

อยางรวดเรวในอตราทไมเคยเกดขนมากอนในอดต อกทง

เหตการณสภาวะความรนแรงลมฟาอากาศ เชน พายโซนรอน

ภาวะน�าแลงและน�าทวมรวมทงคลนความรอน เปลยนแปลงไป

ทงระดบความรนแรงและความถของการเกด สรางความเสยหาย

ตอชวตและทรพยสนนบเปนมลคามหาศาล ผลการศกษาทผานมา

ระบวา สภาพภมอากาศและสภาวะความรนแรงลมฟาอากาศ

ของประเทศไทยในอดต ไดเกดการเปลยนแปลงอยางมนย

ส�าคญเชนกน ซงการเปลยนแปลงดงกลาว สงผลใหหลาย

ภาคสวนทมความส�าคญตอการด�ารงชวตของประชาชนและ

การพฒนาประเทศ ไดรบผลกระทบทมแนวโนมความรนแรง

เพมขน

ขอมลคาดการณภมอากาศในอนาคต เปนจดเรมตนส�าคญ

ตอการวเคราะหผลกระทบและประเมนแนวทางการปรบตว

ตอการเปลยนแปลงภมอากาศ ในตางประเทศไดมการพฒนา

ขอมลคาดการณภมอากาศในอนาคตขนมามากมายเรมตงแต

ขอมลทมความละเอยดเชงพนทหลายรอยกโลเมตร ไปจนถง

ความละเอยดเชงพนทสงในระดบทองถน โดยทวไปแลว

ขอมลภมอากาศความละเอยดสงในอนาคต ถกสรางขนจาก

แบบจ�าลองภมอากาศโลก (รปท 1)

ดร.อศมน ลมสกล

ก�รจำ�ลองภมอ�ก�ศในอน�คตและขอมล

ค�ดก�รณภมอ�ก�ศคว�มละเอยดสงสำ�หรบ

ประเทศไทย

ขอมลคาดการณภมอากาศอนาคตความละเอยดสง ทถกสรางขนจากแบบจ�าลองภมอากาศโลกผานการยอสวน

เพมรายละเอยดการแสดงผลในระดบทองถน เปนจดเรมตนส�าคญตอการวเคราะหผลกระทบและประเมนแนวทาง

การปรบตวตอการเปลยนแปลงภมอากาศของประเทศไทย ภายใตสถานการณอนาคตทคาดวาการเปลยนแปลงภมอากาศ

จะมความไมแนนอนและสงผลกระทบตอหลายภาคสวนเพมมากขนตามการเพมขนของกาซเรอนกระจกในบรรยากาศและ

อณหภมโลก ขอมลดงกลาวทจ�าลองจากหลายๆ แบบจ�าลองภายใตภาพฉายตางๆ กน ยงมความจ�าเปนตองยกระดบ

การด�าเนนการใหเกดการบรณาการอยางจรงจง ผานการมส วนรวมของหลายภาคสวนซงรวมถงผ ก�าหนดนโยบาย

นกวจย นกวชาการ และเจาหนาทระดบปฏบตการ เพอใหการบรหารจดการและใชประโยชนขอมลคาดการณภมอากาศอนาคต

ความละเอยดสงเกดเปนรปธรรมและยงยน

รปท 1 แผนภาพการก�าหนดกรดแนวราบและแนวตงของแบบจ�าลอง ภมอากาศโลก พรอมทงกระบวนการทางกายภาพของบรรยากาศ มหาสมทร น�าแขงและผวดนในพนทขนาดเลกของแตละกรด

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015

4เรองเดนประจำ�ฉบบ

ผานการปรบขอมลใหเปนระดบภมภาค (regionalization)

ดวยการยอสวนหรอลดขนาดดวยวธทางพลวตร (dynamical

downscaling) หรอวธทางสถต (statistical downscaling)

เพอเพมความละเอยดการแสดงผลในพนทขนาดเลกใหเหมาะสม

กบการน�าไปใชศกษาในระดบทองถน[1] (รปท 2)

แบบจ�าลองภมอากาศโลก เปนแบบจ�าลองคณตศาสตร

สามมตทใชขอมลเชงปรมาณในการเลยนแบบกระบวนการ

ทางกายภาพของบรรยากาศ มหาสมทร น�าแขงและผวดน และ

จ�าลองการเปลยนแปลงของภมอากาศในอนาคตตอการเพมขน

ของกาซเรอนกระจก ในปจจบนการพฒนาไมไดรวมแค

การเพมความละเอยดเชงพนทเทานน องคความร พนฐาน

ทจ�าเปนตอการปรบปรงแบบจ�าลองและการตรวจวดขอมลตางๆ

กไดพฒนาอยางมากเชนกน ท�าใหความเขาใจในกระบวนการ

ทางบรรยากาศวทยาเพมมากขนและเพมความมนใจตอผล

การจ�าลองภาพภมอากาศในอนาคต[1] แบบจ�าลองการหมนเวยน

ทวไปของบรรยากาศและมหาสมทร (Atmosphere-Ocean

General Circulation Models; AOGCMs) ซงควบประสาน

แบบจ�าลองทางบรรยากาศเขากบแบบจ�าลองทางสมทรศาสตร

ไดกลายเปนแบบจ�าลองมาตรฐาน เนองจากสามารถจ�าลองอตรา

และขนาดของภมอากาศทเปลยนแปลง ตลอดจนกระบวนการ

ทางกายภาพในอดตได ใกล เ คยงความเป นจรงมากขน

ในชวงเรวๆ น แบบจ�าลองภมอากาศโลก ไดถกปรบปรงความ

ละเอยดเชงพนท และพฒนาใหสามารถจ�าลองเหตการณ

ภมอากาศในพนทขนาดเลกให ใกล เคยงเพมมากย งขน

ซ งแบบจ�าลองภมอากาศโลกหลายแบบจ�าลอง ได เพม

ความสามารถและขยายเปนแบบจ�าลองระบบโลก (Earth

System Model; ESM) ภายใตการจ�าลองดวยระบบคอมพวเตอร

ทมประสทธภาพสง โดยไดรวมวฏจกรชวะธรณเคม กระบวนการ

รงสทสองลงสโลกและผลกระทบจากการเพมขนกาซเรอนกระจก

และปฏสมพนธระหวางเมฆและละอองลอย เขาเปนองคประกอบ

ทส�าคญของแบบจ�าลอง[1]

ดวยขอเทจจรงทวาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

เปนปรากฏการณทเกดขนอยางชาๆ และใชเวลานานกวา

ทจะสงเกตพบได ซงเทคโนโลยทมอยในปจจบนน ยงไมสามารถ

ท�าการพยากรณสภาพอากาศอนาคตระยะยาวไดอยางถกตอง

และแมนย�า อกทง พลวตขององคประกอบในสวนตางๆ

ของโลก โดยเฉพาะความแปรปรวนระยะสนตามธรรมชาต

ของระบบภมอากาศ ยงสงผลใหสญญาณการเปลยนแปลง

ในอนาคตมความไมแนนอนสง ดงนน สภาพภมอากาศ

ในอนาคต เปนการจ�าลองภายใตภาพฉาย (scenario) สมมต

ทม เงอนไขบางประการซงสามารถน�าไปใช เป นพนฐาน

ในการประเมนการเปลยนแปลงและผลสบเนองอนๆ ทอาจ

จะเกดขนในอนาคตภายใตสถานการณนนๆ ทงน ภาพฉายอนาคต

ไม ใช การว เคราะหเ พอพยากรณหรอท�านายเหตการณ

ในอนาคต แตเปนภาพทอธบายถงทางเลอกความเปนไปไดทอาจ

เกดขนในอนาคตตามการเปลยนแปลงของตวแปรส�าคญหลาย

ตวแปร โดยปรมาณกาซเรอนกระจกในบรรยากาศซงมกแปรผน

ตามรปแบบการพฒนาเศรษฐกจและสงคม การเตบโตของ

ประชากรและเทคโนโลย ตลอดจนการใชประโยชนทดน

และพลงงานในอนาคต เปนขอมลส�าคญของภาพฉายทใช

เปนแรงขบเคลอนในแบบจ�าลองภมอากาศโลก ในรายงาน

IPCC Special Report on Emission Scenario หรอ SRES

เผยแพรเมอป ค.ศ. 2000 คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวย

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Intergovernmental Panel on

Climate Change หรอ IPCC)[2] ไดก�าหนดภาพฉายการปลอยกาซ

เรอนกระจกในอนาคตบนพนฐานรปแบบการพฒนาเศรษฐกจ

และสงคม การเตบโตของประชากรและเทคโนโลยทแตกตางกน

ออกเปน 2 รปแบบหลก คอ 1) การปลอยกาซเรอนกระจก

ปานกลาง-สง (ภาพฉายแบบ A) เมอการพฒนาใหความส�าคญ

กบการเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลก และ 2) การปลอยกาซ

เรอนกระจกต�า-ปานกลาง (ภาพฉายแบบ B) ในกรณทการพฒนา

ใหความส�าคญกบสงแวดลอมมากกวาการพฒนา

รปท 2 หลกการปรบขอมลแบบจ�าลองภมอากาศโลกใหเปนขอมล ระดบภมภาคและระดบทองถน ดวยการยอสวนเพมรายละเอยด (downscaling) ดวยเทคนคการพลวตรหรอสถต

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015

5เรองเดนประจำ�ฉบบ

หลงจากรายงานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของ

IPCC ฉบบท 4 เปนตนมา ไดมการพฒนาภาพฉายการปลอย

กาซเรอนกระจกแบบใหมทเรยกรวมๆ วา Representative

Concentration Pathways (RCPs) โดยถอเอาความเขมขน

ของกาซเรอนกระจกเปนจดเรมตน แลวประเมนวาทความเขมขน

ของกาซเรอนกระจกระดบตางๆ กน จะสงผลกระทบตอ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและกระบวนการทเกยวของ

อยางไรบาง เสรจแลวคอยมาวเคราะหตอวา การพฒนา

ดานเศรษฐกจและสงคมในลกษณะใด ทจะสงผลท�าใหเกด

การเปลยนแปลงของกาซเรอนกระจกนนๆ ซงจะเชอมไปถง

นโยบายและมาตรการในการลดกาซเรอนกระจกไดโดยตรง

กวาภาพฉายแบบ SRES[3] ภาพฉายการปลอยกาซเรอนกระจก

แบบใหมน ใชชอวา RCP แลวตามดวยคาพลงงานความรอน

ระดบตางๆ ในบรรยากาศทสมพนธกบความเขมขนของกาซ

เรอนกระจก เชน RCP4.5 สอความหมายวา คาพลงงาน

ในบรรยากาศจะเพมเปน 4.5 วตตตอตารางเมตร จากยค

อตสาหกรรมและความเขมขนของกาซเรอนกระจกประมาณ

650 สวนในลานสวน หลงป ค.ศ. 2100 ตวเลขตอทายทบอกถง

คาพลงงานน ยงมความหมายในเชงนโยบายในการแกปญหา

โลกรอน เพราะตวเลขเหลานสะทอนถงสภาพโลกอนาคตวา

ถาตองการใหพลงงานถกกกอยในบรรยากาศคงทหรอไมเพม

ไปกวา RCP ทก�าหนด จะตองลดการปลอยกาซเรอนกระจก

ลงเทาใด[3] ภาพฉายแบบ RCP ถกน�ามาใชแทนภาพฉาย

แบบ SRES ในโครงการทดลองเปรยบเทยบแบบจ�าลอง

ภมอากาศโลก ระยะท 5 หรอรจกกนในค�ายอยวา CMIP5

ซงมแบบจ�าลองภมอากาศโลกมากกวา 50 แบบจ�าลอง เขารวม

ทดสอบความสามารถ ความนาเชอถอและความไมแนนอน

ของแบบจ�าลอง โดยข อมลภมอากาศจ�าลองในอนาคต

จาก CMIP5 เปนฐานขอมลใหมล าสดทใช ประเมนการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศในรายงานฉบบท 5 ของ IPCC

ประเทศไทย ไดเรมศกษาจ�าลองสภาพภมอากาศ

ในอนาคตดวยความละเอยดการแสดงผลในพนทขนาดเลก

มาตงแต ป ค.ศ. 1990 โดยการศกษาในชวงหลงจากป

ค.ศ. 2007 เปนการจ�าลองการเปลยนแปลงภมอากาศอนาคต

ของประเทศไทยดวยภาพฉาย SRES ในรปแบบขอมลรายวน

มความละเอยดการแสดงผลเชงพนทตงแต 15 ถง 50 กโลเมตร[4]

สวนการศกษาในระยะลาสด เปนการน�าขอมลภมอากาศอนาคต

ทจ�าลองภายใตภาพฉาย RCP จากโครงการ CMIP5 มายอสวน

ลดขนาดเ พอเ พมความละเอยดการแสดงผลเช งพนท

ในระดบทองถน อาทเช น มหาวทยาลยรามค�าแหงและ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย รวมกบอก 15 สถาบนจาก 11 ประเทศ

ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ก�าลงด�าเนนโครงการ

Southeast Asia Regional Climate Downscaling (SEACLID)

ซงเปนสวนหนงของ World Climate Research Program (WCRP)

Coordinated Regional Climate Downscaling EXperiment

(CORDEX) เพอจดท�าขอมลภมอากาศอนาคตความละเอยดสง

ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ทจ�าเปนส�าหรบการประเมน

ผลกระทบ การปรบตวและความเสยงตอการเปลยนแปลง

ภมอากาศโลกในระดบภมภาคและทองถน โดยน�าขอมลทจ�าลอง

ภายใตภาพฉาย RCP4.5 และ RCP8.5 จากโครงการ CMIP5

จ�านวน 14 แบบจ�าลอง มายอสวนลดขนาดลงดวยแบบจ�าลอง

ภมอากาศระดบภมภาค (Regional Climate Model เวอรชน 4;

RegCM4)

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015

6เรองเดนประจำ�ฉบบ

จากความกาวหนาของการจ�าลองภมอากาศอนาคต

ของประเทศไทยทมพฒนาการและปรบปรงใหทนสมยและดขน

อยางตอเนองในชวงสบปทผานมา สงผลใหขอมลคาดการณ

ภมอากาศอนาคตถกน�าไปใชประโยชนเพมขนเพอวตถประสงค

และบรบทตางๆ ท เกยวข องกบการประเมนผลกระทบ

เชงปรมาณตอภาคสวนตางๆ การบรหารจดการความเสยง

ระดบพนทและการสนบสนนการตดสนใจดานการปรบตว

ต อการเปลยนแปลงภมอากาศ[4] ตวอย างเช น ข อมล

ภมอากาศอนาคตภายใตภาพฉาย SRES ซงไดท�ายอสวน

เพมรายละเอยดดวยแบบจ�าลองระดบภมภาค PRECIS ถกน�ามา

คาดการณผลกระทบของการเปลยนแปลงภมอากาศตอผลผลต

ของพชเศรษฐกจของประเทศไทย นอกจากน ขอมลคาดการณ

ภมอากาศอนาคตทจ�าลองดวย super-high-resolution

MRI-GCM ซ งได ปรบแก ความคลาดเคลอนของข อมล

ดวยเทคนคทางสถตแลว ถกน�ามาวเคราะหดชนความรนแรง

ของฝนเพอเปนขอมลน�าเขาแบบจ�าลองทางเศรษฐมต เพอวด

มลคาทางเศรษฐกจของน�าชลประทานทใชในภาคเกษตรกรรม

และประมาณคาผลประโยชนการปรบตวของเกษตรกร

ในลมแมน�าเจาพระยา เปนตน อยางไรกตาม การน�าขอมล

จ�าลองภมอากาศอนาคต ไปใชประโยชนในชวงทผ านมา

ยงมขอตดขดและปญหาอปสรรคอยพอสมควร โดยเฉพาะ

ความละเอยดเชงพนทของขอมลทมสเกลคอนขางหยาบตอ

การศกษาการเปลยนแปลงและผลกระทบในระดบทองถน

ความย งยากในการเขาถงแหลงขอมลและการจดการกบ

ฐานข อมลทมขนาดใหญ ตลอดจนการจดการกบความ

ไมแนนอนในขอมลคาดการณภมอากาศอนาคตซงสงผลอยางสง

ต อระดบความเชอมนของผลการศกษา รวมทงข อมล

ทมอย ป จจบนมการจ�าลองดวยแบบจ�าลองและภาพฉาย

เพยงไมกแบบจ�าลองและภาพฉายเทานน ท�าใหฐานขอมล

มความหลากหลายนอยทใชคาดการณโอกาสการเปลยนแปลง

ทอาจจะเกดขนอนาคตในชวงกวาง

ภายใตสถานการณอนาคตทคาดวาการเปลยนแปลง

ภมอากาศ จะมความไม แน นอนและส งผลกระทบต อ

หลายภาคสวนเพมมากขนตามการเพมขนของกาซเรอนกระจก

ในบรรยากาศและอณหภมโลก ขอมลคาดการณภมอากาศ

อนาคตความละเอยดสงทจ�าลองจากหลายๆ แบบจ�าลอง

ภายใตภาพฉายตางๆ กน ยงมความจ�าเปนตองยกระดบ

การด�าเนนการใหเกดการบรณาการอยางจรงจง ทงน ผก�าหนด

นโยบายควรใหความส�าคญประเดนดงกลาวเปนวาระเรงดวน

เพอน�าไปสการจดตงศนยขอมลภมอากาศกลางและวางระบบ

คอมพวเตอรทจ�าเปนตอการจ�าลองภมอากาศและวเคราะห

ขอมลคาดการณภมอากาศอนาคตความละเอยดสง โดยแนวทาง

การบรหารจดการขอมลภมอากาศอนาคตของประเทศไทย

ควรเนนการด�าเนนงานผานเครอขายและการมสวนรวม

ของผเชยวชาญและนกวจยจากหนวยงานตางๆ เพอเสรมสราง

ศกยภาพนกวชาการ เจาหนาทระดบปฏบตการและผทเกยวของ

ในการประยกตใชประโยชนขอมลคาดการณภมอากาศอนาคต

ในดานตาง ๆ รวมทงการแปลผลการศกษา การจดการกบความ

ไมแนนอนในขอมลคาดการณภมอากาศอนาคต และการแปลง

ขอมลอากาศอนาคตและผลการศกษาทเกยวของ เปนขอมล

ขาวสารทเหมาะสมตอการน�าไปสนบสนนการตดสนใจและ

ใชประโยชนในการวางแผน นอกจากน ความรวมมอกบหนวยงาน

ระหวางประเทศ ยงชวยหนนเสรมใหการสรางภาพภมอากาศ

อนาคตและการบรหารจดการฐานขอมลคาดการณภมอากาศ

อนาคตความละเอยดสงของประเทศไทย มความเขมแขง

และด�าเนนการไดตอเนองอยางยงยนซงสามารถตอบสนอง

ตอความตองการของผใชในภาคสวนตางๆ ไดอยางเปนรปธรรม

มากขน

บทความน เปนสวนหนงของโครงการ Improving Flood

Management Planning in Thailand’ funded by International

Development Research Centre (IDRC; IDRC Project Number

107094-001)

เอกสารอางอง[1] Flato, et al., 2013: Evaluation of climate models. In: Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Stocker, T.F., D. Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor, S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex and P.M. Midgley (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA.

[2] IPCC, 2000: IPCC Special report on emissions scenarios. Prepared by Working Group III of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom, pp 570.

[3] Moss, R. H., et al., 2010: The next generation of scenarios for climate change research and assessment. Nature, 463, 747–756.[4] อ�านาจ ชดไธสง, 2553: การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของไทย เลมท 2 แบบจ�าลองสภาพภมอากาศและสภาพภมอากาศในอนาคต.-- กรงเทพฯ : ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย, 176 หนา

Research

ISSN

:1686-1612 No.30 May 2015