สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

7. การเปลยนแปลงของเปลอกโลกกระบวนการคด1. กระบวนการททำาใหเปลอกโลกเปลยนแปลงมกวธ2. การเปลยนแปลงของเปลอกโลกสงผลกระทบตอมนษยอยางไร3. เพราะเหตใดเราจงมกพบแรมคาบรเวณทหนละลายดนตวออกมาจดประสงคการเรยนรยอย

1. อธบายกระบวนการเปลยนแปลงของเปลอกโลกได 2. วเคราะหทฤษฎทวปเลอนทมกระทบตอการเปลยนทางธรรมชาตได 3. วเคราะหการผนแปรของเปลอกโลกทมผลกระทบตอมนษยและสภาพแวดลอมได 4. ยกตวอยางปรากฏการณทางกายภาพทเกดขนในประเทศไทยได 5. วเคราะหปรากฏการณเฉพาะทเกดขนในภาคตาง ๆ ของประเทศไทยและของโลกไดคำาศพททางภมศาสตรทสำาคญ1. Graben 2. erosion 3. Horst 4 . alluvial fan 5 . fault 6 . fold7 . dike 8 . laccoliths 9. oxbow lake10. pothole 11. dynamic 12. plate มผ กล าวว า โลกท เ ร าอาศ ยอย เป น พลวตร“ ” (dynamic) ไมเคยหยดนง มการเคลอนไหวการเปลยนแปลงเกดขนอยตลอดเวลา

7.1 ทวปเลอน ( Continental Drift )

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

47

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

การศกษาการเคลอนทของเปลอกโลกดวยทฤษฎเพลตเทคโทนคส ประกอบกบรองรอยทางธรณวทยาในอดตพบวา เมอ 200 ลานปกอน ทกทวปอยชดตดกนเปนแผนดนขนาดใหญเรยกวา แพ“นเจย ” (Pangaea) โดยมดนแดนทางตอนเหนอชอ ลอเรเซย“ ” (Lawresia) และดนแดนทางใตชอ กอนดวานา “ ” (Gonwana) ซงแบงแยกดวยทะเลเททส

Plate หมายถงแผนหรอจาน tectonics มาจากภาษากรก วา tekton แปลวา ชางไม Plate tectonics จงหมายถงชางแปรรปรางลกษณะวสดของโลก tectonics ในความหมายนหมายถง ลกษณะการเปลยนแปลงรปรางและการเกดขบวนการทางธรณวทยาบรเวณกวางในระดบมาตราสวนของโลก

ภาพ 1 แสดงใหเหนวาเมอ 200 ลานปกอน ทางตอนใตของทวปอเมรกาใต แอฟรกา อนเดย ออสเตรเลย เคยอยชดตดกบทวปแอนตารกตกในบรเวณขวใต ซงเปนเขตหนาวเยน โดยมหลกฐานเปนรองรอยของธารนำาแขงในอดต ในขณะทตอนใตของทวปอเมรกาเหนอ ยโรป และเอเชย มหลกฐานบงชวา เคยเปนเขตรอนแถบศนยสตรมากอน เนองจากอดมสมบรณดวยถานหนและนำามน ซงเกดจากการทบถมของพชในอดต และหลกฐานจากฟอสซล

ภาพท 1

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

48

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

นกธรณวทยาเชอวาเปลอกโลกมการเคลอนท ในป 1908 Frank B. Taylor ไดอธบายปรากฏการณของการ

ทมหาทวป 2 แหง ซงเคยวางตวอยใกลขวโลกเหนอและใตแตกแยกออกเปนทวปขนาดเลกกวาและเคลอนทมาทางเสนศนยสตร นนคอมหาทวปลอเรเซย (Laurasia) ซงอยทางเหนอและมหาทวปกอนดวานา (Gondwanaland) ซงอยทางใต โดยเปนการเคลอนทเฉพาะของเปลอกโลกไซอล และผลกดนตะกอนทำาใหเกดแนวเทอกเขาทางดานหนาททวปเคลอนทไปประกอบกบรองรอยการแตกแยกของทวปทางดานหลง สำาหรบแรงททำาใหเกดการเคลอนทของทวปนนอธบายวา มาจากแรงดงดดของดวงจนทรซงเขามาอยใกลชดโลกมาก ในยคครเทเชยส

ตอมาในป 1910 Alfred Wegener ไดสรางแผนทมหาทวปใหมเพยงแหงเดยว โดยอาศยรปรางแผนทของ Snider และตงชอวามหาทวปพนเจย ลอมรอบอยดวยมหาสมทรแพนธาลาสซา (Panthalassa) แลวจงแตกออกและเคลอนทไปอย ณ ตำาแหนงทเหนอยในปจจบน ขณะเคลอนทกเกดเทอกเขาดานหนา การแตกแยกดานหลงเหมอนคำาอธบายของ Taylor นอกจากนยงอธบายวารอยชนทวปทขาดหลนปรากฏเปนเกาะแกง หรอรอยฉกทพบเปนรองลกยงปรากฏอยบนพนมหาสมทร ขณะเดยวกบทมการแทรกดนขนมาของเปลอกโลก ทมมวลตงตนมาจากชนเนอโลก

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

49

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

ภาพจาก http//.www. pubs.usgs.gov/publications/ text/historical.html

ทฤษฎแผนเปลอกโลกเคลอนท (Plate Tectonics)การศกษาสภาพธรณวทยาของพนผวโลกทำาใหยนยนไดวาผว

โลกตอเนองลงไปถงดานลาง ไดเกดมการเคลอนทจรงๆ การเคลอนทมทงไปทางดานขางและขนลงตามแนวดง แตการแปรเปลยน ของผวโลกตามทฤษฎการแยกตวของทวปกยงเปนทถกเถยงกนอยมากโดยมทงผทเหนดวยและผทคดคาน มผเสนอทฤษฎเกยวกบการแยกตวของพนมหาสมทร (Seafloor spreading) เชน B.C. Heezen, H.H. Hess และ R.S. Dietz เปนตน โดยทฤษฎนมใจความสำาคญมาจากการแยกตวทพนมหาสมทร

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

50

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

ออกจากกนเปนแนวยาวโดยมวสดจากใตชนเปลอกโลกแทรกขนมา เยนตวแขงเกดเปนพนมหาสมทร ใหมแลวกแยกจากกนออกไปอกเรอย ๆ ในทศทางตงฉากกบรอยแยกน วสดทแทรกขนมาทำาใหเกด

เปนโครงสรางเทอกเขากลางสมทร (Mid-Oceanic Ridge) การเคลอนทออกจากกนของพนมหาสมทรถกนำาไปสมพนธกบลกษณะของเปลอกโลกบรเวณรองลกทพนมหาสมทร (Trench) แนวภเขาไฟรปโคง (Volcanic arcs) และเทอกเขาสงใกลขอบทวปแลวจงทำาใหเกดเปนแนวคดตอเนองวาชนสวนบนของโลกนาจะมลกษณะเปนแผนประสานกน แผนนมทงสวนทเปนทวปและพนมหาสมทร มการเกดขนในบางสวนของแผน

การเคลอนตวของเปลอกโลก ( เพลทเทคโทนคส : Plate tectonics)

เปลอกโลกเหมอนเปลอกไขแตกราว มแผนหลายแผนเรยงชดตดกนเรยกวา เพลต “ ” (Plate) ซงมอยประมาณ 20 เพลต เพลตทมขนาดใหญ ไดแก เพลตแปซฟก เพลตอเมรกาเหนอ เพลตอเมรกาใต เพลตยเรเซย เพลตแอฟรกา เพลตอนโด-ออสเตรเลย และเพลตแอนตารกตก เปนตน เพลตแปซฟกเปนเพลตทใหญทสดและไมมเปลอกทวป มอาณาเขตหนงในสามของพนผวโลก เพลตทกเพลตเคลอนตวเปลยนแปลงขนาดและรปรางอยตลอดเวลา

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

51

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

การเคลอนตวของเพลต

กระบวนการเคลอนตวของเปลอกโลก เพลตประกอบดวยเปลอกทวปและเปลอกมหาสมทรวางตวอย

บนแมนเทลชนบนสด ซงเปนของแขงในชนลโทสเฟยร ลอยอยบนหนหนดรอนในชนแอสทโนสเฟยรอกทหนง

หนหนด (Magma) เปนวสดเนอออนเคลอนทหมนเวยนดวยการพาความรอนภายในโลก คลายการเคลอนตวของนำาเดอดในกาตมนำา การเคลอนตวของวสดในชนแอสทโนสเฟยรทำาใหเกดการเคลอนตวเพลต เราเรยกกระบวนการเชนนวา ธรณแปรสณฐาน“ ” หรอ เพลตเทคโทนคส “ ” (Plate Tectonics)

- การพาความรอนจากภายในของโลกทำาใหวสดในชนแอสทโนสเฟยร (Convection cell) ลอยตวดนพนมหาสมทรขนมากลายเปน สนกลางมหาสมทร “ ” (Mid-ocean ridge) หนหนดรอนหรอแมกมาซงโผลขนมาผลกพนมหาสมทรใหเคลอนทขยายตวออกทางขาง - เนองจากเปลอกมหาสมทรมความหนาแนนมากกวาเปลอกทวป ด งน นเม อเปลอกมหาสมทรชนกบเปลอกทวป เปลอก

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

52

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

มหาสมทรจะมดตวตำาลงกลายเปน เหวมหาสมทร “ ” (Trench) และหลอมละลายในแมนเทลอกครงหนง - มวลหนหนดทเกดจากการรไซเคลของเปลอกมหาสมทรทจมตวลงเรยกวา พลตอน“ ”(Pluton) มความหนาแนนนอยกวาเปลอกทวป จงลอยตวแทรกขนมาเปนแนวภเขาไฟ เชน เทอกเขาแอนดสทางฝงตะวนตกของทวปอเมรกาใต

ภาพจาก http://geology.csupomona.edu/drjessey/class/Gsc101/Plate.htmlรอยตอของขอบเพลต (Plate boundaries)

- เพลตแยกจากกน (Divergent) เมอแมกมาในชนแอสทโนสเฟยรดนตวขน ทำาใหเพลตจะขยายตวออกจากกน แนวเพลตแยกจากกนสวนมากเกดขนในบรเวณสนกลางมหาสมทร

- เพลตชนกน (Convergent) เมอเพลตเคลอนทเขาชนกน เพลตทมความหนาแนนสงกวาจะมดตวลงและหลอมละลายในแมนเทล สวนเพลตทมความหนาแนนนอยกวาจะถกเกยสงขนกลายเปนเทอกเขา เชน เทอกเขาหมาลย เกดจากการชนกนของเพลตอนเดยและเพลตเอเชย เทอกเขาแอพพาเลเชยน เกดจากการชนกนของเพลตอเมรกาเหนอกบเพลตแอฟรกา - เพลตเฉอนกน (Transform fault) เปนรอยเลอนขนาดใหญ มกเกดขนในบรเวณเทอกเขากลางมหาสมทร แตบางเอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

53

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

ครงกเกดขนบรเวณชายฝง เชน รอยเลอนแอนเดรยสทำาใหเกดแผนดนไหวในรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา เกดจากการเคลอนทสวนกนของเพลตอเมรกาเหนอและเพลตแปซฟก โครงสรางทางธรณวทยาของประเทศไทยประเทศไทยประกอบดวยแผนเปลอกโลก (Plate) ขนาดเลกเปนรอยตะเขบเชอมตอ 2 แผนทแยกตวออจากแผนเปลอกโลกกอนนดวานา หรอประเทศออสเตรเลยในปจจบนคอ 1. แผนเปลอกโลกชาน – ไทย อยทางทศตะวนตกของไทยครอบคลมภาคเหนอ ภาคตะวนตก ภาคใตของไทย ครอบคลมดานตะวนออกของพมา และบรเวณประเทศมาเลเซย ตอนเหนอเกาะสมาตรา มหนตงแตมหายคพรแคมเบยน มหายคพาลโอโซอก มหายคมโซโซอกและมหายคซโนโซอก

ภาพจาก หนงสอธรณวทยาประเทศไทย กรมทรพยากรธรณ กระทรวงอตสาหกรรม 2. แผนเปลอกโลกอนโดจน อยทางทศตะวนออก ครอบคลม ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคตะวนออกของไทย

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

54

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

ประเทศลาวและกมพชา เวยตนาม รองรบดวยหนมหายคพาลโอโซอก มหายคมโซโซอกและมหายคซโนโซอกเปนสวนใหญ

เมอ 465 ลานปกอนดนแดนประเทศไทยยงแยกตวอยใน 2 อนทวปฉานไทย(สวนของภาคเหนอลงไปถงภาคตะวนออกและภาคใต) และอนทวปอนโดจน (สวนของภาคอสาน) อนทวปทงสองขณะนนยงเปนสวนหนงของผนดนกานดวานา

ตอมาประมาณ 400-300 ลานปกอนดนแดนประเทศไทยทงสวนอนทวปฉานไทยและอนทวปอนโดจน ไดเคลอนทแยกตวออกจากผนแผนดนกอนดวานา แลวหมนตวตามเขมนาฬกาขนไปทางเหนอ

220 ลานปเมอประมาณ 220 ลานปกอนอนทวปฉานไทยไดชนกบอนทวป

อนโดจนรวมกนเปนอนทวปทเปนปจจบนเรยกวาคาบสมทรมลายแลวไปรวมกบจนตอนใตรวมกนเปนสวนหนงของทวปเอเชย

จากนนประเทศไทยในคาบสมทรมลายไดเคลอนท มาอยในตำาแหนงปจจบน

การทแผนเปลอกโลกอนเดยเคลอนตวเขามาชนกบแผนเปลอกโลกยเรเซยในชวงยคเทอรเชยรทำาใหชนหนของแนวสโขทย (Sukhothai Fold Belt) และชนหนแนวเลย-เพชรบรณ (Loei-Petchabun Fold Belt) ซงอยระหวางขอบรอยตอ ของแผนเปลอกโลกชาน -ไทยและอนโดจนเกดการคดโคงตว และพฒนาเกด

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

55

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

แนวรอยเลอนท สำาคญในประเทศไทยหลายแนวดวยกน อาท รอยเลอนตามแนวระดบ (strike-slip fault) ในทศทางตะวนตกเฉยงเหนอ-ตะวนออกเฉยงใต เชน รอยเลอนแมปง รอยเลอนเจดยสามองค และในทศทางตะวนออกเฉยงเหนอ-ตะวนตกเฉยงใตเชน รอยเลอนอตรดตถ-นาน รอยเลอนระนอง รอยเลอนคลองมะรย เปนตนอานรายละเอยดเพมเตมท ธรณวทยาประเทศไทย ของกรมทรพยากรธรณ กระทรวงอตสาหกรรม

7.2 การเปลยนแปลงของเปลอกโลก การเปลยนแปลงของโลกทเกดขนรอบๆตวเรามปจจยททำาใหเปลยนแปลงซงเกดจากหลายสาเหตและมผลกระทบทงทางตรงและทางออม

7.2.1 การเปลยนแปลงทเกดจากการกระทำาของธรรมชาต1. แรงจากภายในเปลอกโลก เรยกกระบวนการ เทคโทนก เกดการเปลยนแปลงอยางชาๆ เทคโทนก ม 2 กระบวนการคอ

1.1 ไดแอสโตรฟซม (diastrophism) เปนกระบวนการแตก หก โกง งอ บด ของเปลอกโลก เกดขนอยางชาๆ เกดจากการยดหดตวของเปลอกโลกทงหมด เชนการเลอนตวของเปลอกโลก (fault) ทำาใหเกดรอยแตกราวทอยแนวตงเรยก รอยตอ (Joint) รอยแตกจะเหลอนอยเมอลงไปในระดบลก แรงกดททำาใหเปลอกโลกแตกและเลอนทำาใหชนของหนเปลอกโลกสลบกน- ถารอยเลอนขนาบหบเขาท 2 ขางสวนทยบลงเปนหบเขาเรยกวา “กราเบน ” (graben) - ถา สวนทยกตวขน ขนาบทง 2 ขางดวยรอยเลอนสวนทดนตวสงขนเรยก ฮอรส “ ” (horst)การโกงตวของเปลอกโลก(fold) การบบอดทำาใหเปลอกโลกโกง พบ

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

56

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

งอ สวนทโคงขนเรยกประทนควำา (anticline) สวนทโกงเรยกประทนหงาย (syncline)

ภาพรอยคดโคง ภาพรอยเลอน

1.2 วอลคานสซม (volcanism) เปนกระบวนการของวตถละลายภายในโลกเคลอนท ทำาใหเปลอกโลกสนเสทอน วตถละลายลนไหลออกมาทบถมภายนอกเปลอกโลกเชน หนละลายเคลอนทมายงเปลอกโลกดนออกมาเกดภเขาไฟระเบดพนลาวาออกมาหรอหนบะซอลตไหลออกมาดนตวแขงอยใตเปลอกโลกคลายกำาแพงเรยก ไดค(dike) ถาดนตวออกมาเปนบรเวณกวางทำาใหบรเวณนนถกยกตวดวยเรยก แลคโคลธส (laccoliths) หนละลายทดนตวถกยกตวแขงตวอยางชาๆใตเปลอกโลกทำาใหหนชนทสมผสกบหนละลายไดรบความรอนและแรงบบกลายเปนหนแปร แรท อยในหนละลายตกผลกจงพบแรมคาในบรเวณทหนละลายดนตวขนมา แผนดนไหวเปนผลจากแรงภายในโลกทำาใหเปลอกโลกสนเสทอน

1.1.2 การเกดภเขาไฟ ภเขาไฟ (Volcano) เกดจากหนหนดในชนแมนเทลซงอยใต

ผวโลก มความรอนและความดนสงมาก พยายามดนขนมาตามรอยแตกและแทรกตวขนมาสผวโลก โดยจะมแรปะทหรอระเบดเกดขนทำาใหหนหนดไหลออกมาสผวโลก ทเรยกวาลาวา (Lava) ไหลมาจากทสงลงสทตำา สงท เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

57

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

พงออกมาจากปลองภเขาไฟนอกจากลาวาแลวยงมเถาถาน ฝนละออง เศษหน ไอนำา กาซคารบอนไดออกไซด กาซคารบอนมอนอกไซด กาซไนโตรเจน และกาซซลเฟอรไดออกไซด

บรเวณทเกดภเขาไฟ แนวรอยตอระหวางแผนเปลอกโลกจะเปนบรเวณทมโอกาสเกดภเขาไฟระเบดมากกวาบรเวณทอยถ ดเขาไปภายในแผนทวป 1.1.3 การเคลอนทของหนหนด

หนหนดหรอหนหลอมเหลวในชนแมนเทลไดรบความรอนจากแกนโลก เกดการเคลอนทไหลวนอยางชาๆ และสงผลดนแผนเปลอกโลกใหเคลอนทไปอยางชาๆ ตามหนหนดไปดวยแรงดนของหนหนด ทำาใหหนหนดในชนแมนเทลทมอณหภมและแรงดนสงสามารถแทรกตวขนมาตามรอยแยกระหวางแผนเปลอกโลกทอยใตมหาสมทร หนหนดในชนแมนเทล จงทำาหนาทเปนตวดนและพยงใหแผนเปลอกโลกใตมหาสมทรเคลอนท และขยายตวแยกออกจากกน ทำาใหเกดแนวหนใหม

ผลทเกดจากการเคลอนทของแผนเปลอกโลกแผนเปลอกโลกมการเคลอนทเปนไปอยางชาๆ ดวยอตราเรวท

ตำามาก แตมแรงดนอยางมหาศาล ทำาใหขอบอกดานหนงของแผนเปลอกโลกเคลอนทเขาไปชนกบขอบแผนเปลอกโลกอกแผนหนง เชน แผนออสเตรเลย เคลอนทเขาชนแผนยเรเซย การชนกนของแผนเปลอกโลกทงสองน ทำาใหบางบรเวณเกดการเปลยนแปลง คอแผนออสเตรเลยมดตวเขาสใตแผนยเรเซย และมดหายไปในสวนแมนเทลของโลกทมความรอนสงจงทำาใหเกดการหลอมตวของหนเปลอกโลก นอกจากนนการชนของแผนออสเตรเลย และแผนยเรเซยนยงสงผลใหเปลอกโลกบางสวนถกดนตวขนกลายเปนภเขาสง เชน บรเวณเทอกเขาหมาลย ซ งอยทางตอนเหนอของประเทศอนเดย 1.1.4 การเกดแผนดนไหว

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

58

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

ความรอนจากแกนโลกนอกจากจะทำาใหแผนเปลอกโลกเคลอนทไดแลวยงทำาใหเปลอกโลกสวนลางขยายตวไดมากกวาผวบน ทงนเพราะทผวโลกมอณหภมตำากวาแกนโลกมาก และบรเวณผวโลกยงมการเปลยนแปลงอณภมอยตลอดเวลา อทธพลนจะสงผลกระทบตอรอยแตกในชนหน และรอยตอระหวางแผนเปลอกโลก การเคลอนทของแผนเปลอกโลกทำาใหเปลอกโลกเกดการเปลยนแปลงอยางฉบพลน

ผลกระทบการเกดแผนดนไหวอยางรนแรง ทำาใหเปลอกโลกทรดตวลงอยางรวดเรวสงผล ใหอาคารบานเรอน สงกอสราง เกดการพงทลาย แผนดนถลม เกดคลนขนาดใหญในทะเล มนษย ไมสามารถยบยงการเกดแผนดนไหวได เครองมอทใชในการตรวจสอบการเกดแผนดนไหว เรยกวา เครองวดความไหวสะเทอนหรอไซโมกราฟ (Seismograph) ซงจะบนทกการสนไหวของแผนดน การวดแผนดนไหว ปจจบนใชมาตรารกเตอร คอ กำาหนดขนาด (magnitude) ของแผนดนไหวโดยใชหลกการจากผลบนทกของเครองวดความเคลอนไหวสะเทอนมาตรานมคาตงแต 0 - 9 รกเตอร

แตถาเปนมาตราเมอรคลลปรบปรงแลวจะวดความรนแรงของผลลพธทเกดขน โดยใชมาตรา 12 ระดบ

ระดบความรนแรงของแผนดนไหวทวดดวยมาตราเมอรคลล ปรบปรงร ะ ด บ

ผลของแรงสนสะเทอน ระดบ

ผลของแรงสนสะเทอน

123

คนรบความรสกไมไดคนนงอยนง ๆ จะรสกของทแขวนอยจะแกวง คนทอยในอาคารสงจะรสก

7

คนยงเดนทรงตวอยได ของทวางไวจะตกจากชนวาง ระฆงใบใหญจะแกวงจนเกดเสยงดงเอง คนทขบรถอยจะ

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

59

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

4

5

6

ถงแรงสนสะเทอนเหมอนมรถบรรทกขนาดเลกแลนผานในระยะใกล ๆป ร ะ ต ห น า ต า ง จ ะ ส น รถยนตจะสน แรงสนเทยบไดกบรถบรรทกขนาดใหญแลนผานในระยะใกล ๆ ของเหลวในภาชนะจะสนจนห ก ค น ท น อ น ห ล บ ใ นอาคารจะร ส กต วจนต น ประตจะปดเปดไปมาทกคนจะร ส ก ในแรงส นสะเทอนจน

ตกใจและไมสามารถเดนไดมนคง ระฆงใบเลกจะแกวงเกดเสยงดงเองได

8

9

10

1112

ควบคมรถลำาบากอาคารบานเรอนทสรางไมแขงแรงจะพงทลายกงไมจะหก บนแผนด นจะมรอยแยกให เหนคนจะแตกตนไปทว เขอนหรออ างเก บน ำาอาจเสยหาย ม แผ นด นแยกจากก นใหเหนอยางชดเจนตกใหญ ๆ จะพงทลาย มการเลอนไหลของแผนดน นำาจะกระฉอกออกจากแมนำาลำาธารแ ล ะ ท ะ เ ล ส า บรางรถไฟจะบดงอ

วตถท ต ดอยก บพนดนทกอยางจะ

พงทะลายยยอยยบ แทบไมมอะไรคงรปอย

2. แรงจากนอกเปลอกโลก เรยกวา แรงกราเดช“ น”(gradational) สวนใหญเปนผลมาจากพลงงานดวงอาทตย กระทำาผานตวการตางๆ นำา ลม ธารนำาแขง ปฎกรยาทางเคม แมคคานคส และการกระทำาของสงมชวตมกจะปรบใหผวโลกมระดบราบเรยบเสมอกน คอทำาลายบรเวณทสงและทบถมบรเวณทตำา - การทำาลายเรยก ดกราเดชน(degradation)คอการลดระดบแผนดน- การทบถม เรยกวา อะกราเดชน (aggradation) เปนการทบถมเพมระดบ ตวกระทำาทอยกบทอณหภม ความชน แบงเปนกลมเอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

60

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

ใหญๆ 2 กลม 1. การกระทำาทางกายภาพ(physical weathering)- อณหภม ทำาใหหนทมแรธาตตางชนดกนเกดการยดหดไมเหมอนกน ทำาใหเนอหนแตกแยกจากกนและเนอหนดดรบความชนขยายตวไปบบอดสวนทรบความชนนอย พอฤดแลงจะคายความชนออกมาทำาใหหนแตกแยกเนอหนเรมผผง- ในเขตหนาวมนำาแทรกเมอนำาแขงตวจะเกดแรงดนหรอการดดซบนำา จะทำาใหเกลอแรทละลายมากลบนำาแทรกตามรอยตอของหน นำาระเหยทำาใหเกลอแรตกผลกมแรงดนทำาใหขยายรอยตอรอยแยกของหน - รากของพชจะชอนไชไปตามซอกหนดนใหหนแตกยกจากกน2. โดยปฏกรยาเคม( chemical weathering)

การผพงยงกอใหเกดการเปลยนแปลงของเปลอกโลก เชน เมอฝนตกบรเวณภเขา นำาฝนจะละลายแกสคารบอนไดออกไซดในอากาศทำาใหนำาฝนมสภาพเปนกรดคารบอนก เมอกรดนไหลซมตามรอยราวของหน โดยเฉพาะหนปนกจะละลายหรอทำาปฏกรยากบแคลเซยมคารบอเนตในหนปน ไดสารละลายแคลเซยมไฮโดรเจนคารบอเนต เมอสารละลายนซมลงทางเพดานถำาแลวนำาระเหยไปหมด จะเหลอตะกอนปนเกาะสะสมอย นาน ๆ ไป ตะกอนปนจะแขงตวเกดหนยอยทเพดานถำา แตถาสารละลายนหยดลงบนพนถำา แลวนำาระเหยไปจนเหลอตะกอนปนเกาะสะสมอย เมอเวลาผานไปนาน ๆ กจะแขงตวเกดเปนหนงอก- ออกซเดชน (oxidation) แรธาตทำาปฏกรยากบออกซเจน เกดออกไซดทำาใหแรสกกรอน- ไฮโดรไลชส (hydrolysis) นำาแทรกซมเขาไปอยในเนอหนจะชมฉำาตลอดเวลา ทำาใหหนผพงไดงายเชนหนแกรนตเมออมนำาทำาใหแตกเปนกาบ เมด- คารบอเนชน (carbonation) คารบอนไดออกไซตรวมกบนำา

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

61

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

เกดเปนกรดคารบอนนก กดกรอนหนปน หนออนเกดโพรง ถำา ธารนำาใตดน - รากพชมสารเคมเปนนำายอยสลายแรธาต3. ตวกระทำาทเกดจากนำา การกรอน พงทลาย (Weathering and mass wasting) โดยกระแสนำา ถอวาเปนกระบวนการจดระดบ

การไหลของกระแสนำาในแมนำาลำาธารเปนสาเหตหนงทท ำาให บรเวณรมฝงหรอตลงถกกดเซาะใหพงทลายไป กระแสนำาสามารถทำาใหเปลอกโลกเปลยนแปลงได โดยกระแสนำาจะกดเซาะรมฝงนำาใหพงทลายลงและพดพาเอาชนสวนตาง ๆ ทหลดออกมานใหเคลอนทไป เราเรยก

กระบวนการทท ำาใหสารเปลอกโลกหลดไปนวา การกรอน ตะกอนจะถกกระแสนำาพดพาไปทบถม

ตวกระทำาทสำาคญแมนำา นำาทไหลผานรองนำาเกดเปนรองลก ทำาใหเกดการสก

กรอน (erosion) การพาเคลอนท (transportation) และการตกตะกอนทบถม (deposition) การกระทำาขนอยกบระยะของแมนำากบความลาดชนของพนท - แมนำาบนทสง นำาจะกดเซาะเกดนำาตก นำาโจน และแกง แคนยอน นำาทไหลผานหนทมความทนทานตางกน ทองนำามความชนและราบเรยบไมเทากน ตนนำา หนทมความแขงทนตอการสกกรอน ทำาใหเกดแกงและนำาโจน ถานำาไหลเชยวและมความตางระดบมากเกดนำาตก

หากนำาไหลแรงกดเซาะทองนำาและฝงแมนำาพรอมๆกน ถาเปนเขตแหงแลงกดเซาะทองนำามากกวาชายฝง ทำาใหเกดหบเขาแคบๆคลายตว V เรยกหบเขารปตว V หรอโตรกเขา (แคนยอน) canyon

- นำาทไหลผานทองนำาพดพาเอากรวด ทรายหยาบๆครดหมนไหลวนอยในแอง บนหนาหน กรวด ทรายจะเปนตวครด ถขด ส ทำาใหเกดแองลก กวางมากขน เรยก รรปหมอหรอ กมภลกษณ เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

62

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

(Pothole) จะเกดกบหนปน หรอหนทราย หนดนดาน มกจะพบบรเวณนำาตก ธารนำา

- การกดกรอนทเกดจากนำาฝนไหลแผกวาง เรยกการกดกรอนเปนแผน หากไหลอยางรนแรงเกดการกดกรอนเปนรองเรยก gully erosion - การสะสมตวเนองจากนำา นำาจะพดพาตะกอนมาทงทบถมเปนดนตะกอนรปพด (alluvial fan)

ตะกอนนำาพารปพด (alluvial fan)

- หากไหลผานพนททมความตางระดบลาดชนนอย มกเรยกวา แมนำาวยแก (Old age) จะเกดการกดเซาะดานขาง ไหลโคงตะวด ทำาใหแมนำาเปลยนทางเดนทงรองเกาเกดทะเลสาบรปแอกหรอทเรยกวา กด (oxbow lake)

ภาพ แสดงขนตอนการเกด ทะเลสาบรปแอก กด(oxbow lake)

- นำาฝนทตกลงมาไหลกดเซาะพนทบรเวณทมหนฐานผานกระบวนการตางๆจนผเนาเป อย ปาไมปกคลมถกทำาลายลงเกดการ

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

63

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

กดเซาะสกกรอนแนวดงผวบนยงคงอยเปนเกดภมประเทศทเรยกวา เสาดน เชน ฮอมจอม จ.นาน แพะเมองผ จ.แพร

กระแสลม ในสภาพภมประเทศบางแหง เชน บรเวณทราบสง ทะเลทราย ภเขาสง ซงไดรบอทธพลจากกระแสลมทพดผานบรเวณเหลานอยเปนประจำานน กระแสลมกจะทำาใหเปลอกโลกเกดการกรอนไดอกทางหนงดวย โดยแรงดงดดของโลก

โลกมแรงโนมถวงซงพยายามดงดดสงตางๆ ใหตกสทตำาหรอตกสพนโลกตลอดเวลาดงนนสวนตาง ๆ ของเปลอกโลกจงถกโลกดงดดอยตลอดเวลา แรงดงดดของโลกจงเปนอกสาเหตหนงทชวยทำาใหเปลอกโลกเกดการกรอนขน

โดยการเคลอนทของธารนำาแขงบรเวณทมอากาศหนาวจดกจะมหมะสะสมตวกนมากขนจน

กลายเปนมวลนำาแขงขนาดใหญและมนำาหนกมากซงเรยกกนวา ธารนำาแขง แรงดงดดของโลกจะพยายามดงธารนำาแขงใหเคลอนทลงสทตำา เมอธารนำาแขงเคลอนท ทำาใหเกดการบดการกระแทกและการขดสกบหนทธารนำาแขงเคลอนทผานไป จงทำาใหเปลอกเกดการกรอนได

ภาพ ธารนำาแขง

โดยการเปลยนแปลงของอณหภม

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

64

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

การเปลยนแปลงของอณภมกเปนอกสาเหตหนงททำาใหเกดการกรอน โดยการทำาใหหนขยายตวและหดตว ถาการขยายตวของเนอหนชนในกบผวนอกไมเทากน อาจทำาใหหนเกดการแตกราวได โดยเฉพาะทผวนอกของหนมกจะแตกเปนชนเลก ๆ ในบรเวณทมอากาศหนาวจดในบางชวงเวลานำามขงอยในรอยแตกในโพรงของกอนหนจะแขงตวและออกแรงดนหน จนทำาใหเกดการแตกราวได

7.1.2 การเปลยนแปลงทเกดจากการกระทำาของมนษยการเปลยนแปลงของเปลอกโลกทเกดจากการกระท ำาของมนษย ไดแก 1. การตดไมทำาลายปา เกดจากการกระทำาเพอการดำารงชวตของมนษย โดยนำามาทำาเปนทอยอาศย ทำาอปกรณตาง ๆ ปาไมจงถกทำาลายมากขน ทำาใหฝนไมตกตามฤดกาล ดนขาดความชมชน หนาดนไมมพชปกคลมจะถกกระแสลม กระแสนำา พดพาหนาดนไปไดงาย เกดการพงทลายของหนาดน เกดภาวะนำาทวม เพราะพนดนดดซบนำาไดนอย 2. การเกษตรกรรม การปลกพช การทำาสวนทำาไร ซงตองมการไถพรวน พลกหนาดน เพอปรบพนทใหเหมาะสมแกการเพาะปลก การขดรองนำา เพอใชในการเกษตรกรรมทำาใหพนดนเกดการทรดตว 3. การชลประทานการปรบเปลยนพนทเพอการกอสรางเขอนขนาดใหญ อางเกบนำา ในบรเวทเปนภเขาตองมการทำาลายปา 4. การทำาเหมองแร ตองมการขดเจาะสำารวจหา แร แหลงเชอเพลง พนทบรเวณดงกลาวจะเกดการเปลยนแปลง 5. การทำาอตสาหกรรมและการกอสราง มการขดเจาะหนาดนเพอวางรากฐานการกอสราง มการระเบดภเขา เพอนำาหนมาใชในการกอสราง มการปรบพนทในการกอสรางโรงงาน

ผลทเกดจากการเปลยนแปลงของเปลอกโลกเมอภมประเทศเปลยนแปลงไป เชน เมอเกดแผนดนไหวอยาง

รนแรง เกดภเขาไฟระเบด ผวโลกบางสวนอาจแยกตวออก บางสวน

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

65

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

อาจเกดการถลมถลายและยบตวลง หนหนดทไหลออกจากปลองภเขาไฟกจะเผาไหมสงตาง ๆ ทอยในบรเวณทหนหนดนนไหลผาน

ผลการศกษาทางธรณวทยาทำาใหเราทราบวาโลกกำาลงเปลยนแปลงทกขณะ ดงนนจงจำาเปนตองศกษาและทำาความเขาใจกบกระบวนการเปลยนแปลงของเปลอกโลกอยตลอดเวลา เพอจะไดเตรยมพรอมทจะรบการเปลยนแปลงของเปลอกโลกทจะเกดขนในอนาคต

7. ปรากฏการณทางภมศาสตรทเกดขนในภาคตางๆของประเทศไทย

การแบงภาคทางภมศาสตรของประเทศไทยการแบงภาคทางภมศาสตร แบงเพอใหเกดความเขาใจใน

ภมภาคหรอดนแดนนนๆ หลกเกณฑในการแบงภาคภมศาสตรของประเทศไทย

การแบงภาคภมศาสตรของประเทศไทยตามคณะกรรมการภมศาสตรแหงชาต มหลกเกณฑ 3 ประการ

1. หลกเกณฑทางกายภาพ เปนหลกเกณฑทสำาคญอนดบแรกในการพจารณากำาหนดเขตภมภาคใหตรงกบองคประกอบทางกายภาพทมอยในประเทศไทยคอ แบงพนดนทมลกษณะภมประเทศธรณวทยา ธรณสนฐานวทยา ภมอากาศ ดน พชพรรณธรรมชาต รวมทงระบบการระบานนำาทมลกษณะคลายคลงกนหรอระบบเดยวกนใหอยในภมภาคเดยวกน เชน ลกษณะทางธรณวทยาทมการเปลยนแปลงสภาพของแผนดนรปรางทคลายคลงกนเชน การโคงงอของแผนธรณ การสกรอน ลกษณะธรณสนฐานทเปนหนอคน หนตระกอน หนแปร

2. หลกเกณฑทางวฒนธรรม เปนหลกเกณฑสำาคญอนดบสองในการพจารณา ไดแก ลกษณะของประชากร คอการตงถนฐาน จำานวนประชากร เชอชาตภาษา วฒนธรรม เศรษฐกจ สงคม ขนบธรรม

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

66

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

เนยบประเพณ อปนสยในการบรโภค หลกเกณฑน คำานงถงความชดเจนในเขตทแคบ

3. หลกเกณฑทางเอกสารวชาการภมศาสตรและหลกฐานอยางอน เปนผลงานทมผเคยศกษาไว เชน แผนทของกรมแผนททหาร แผนทธรณวทยา แผนทกรมอตนยมวทยา แผนทปาไม แผนทประชากร ภาพถายทางอากาศและภาพถายจากดาวเทยม ตำาราทเขยนขนโดยนกภมศาสตรไทยและตางประเทศ

ภมภาคทางภมศาสตรของประเทศไทย แบงโดยพจารณา ลกษณะภมประเทศทเดน ลกษณะดนฟาอากาศ เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมตามคณะกรรมการภมศาสตรแหงชาตแบงออกเปน 6 ภาคคอ

1. ภาคเหนอ ม 9 จงหวด 2. ภาคตะวนตกม 5 จงหวด

3. ภาคใตม 14 จงหวด 4. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอม 19 จงหวด

5. ภาคตะวนออก ม 7 จงหวด 6. ภาคกลาง ม 22 จงหวด

โครงสรางทางธรณวทยาภาคตางๆของประเทศไทย

ลกษณะทางธรณวทยาภาคเหนอภาคเหนอมลกษณะทางธรณวทยา มหนตงแตมหายคทเกา

ทสด คอมหายคพรแคมเบรยน จนถงมหายคใหมทสด คอ มหายคซโนโซอก นอกจากนยงมทงหนชน หนอคน และหนแปรปรากฏอยในทตาง ๆ อยางกวางขวาง แสดงวาในอดต ภาคเหนอเคยมการเปลยนแปลงของเปลอกโลกททำาใหพนดนกลายเปนทะเล และทะเลกลายเปนพนดนสลบกนไปมาหลายครงหลายหน เพราะหนแตละยคนนจะเกดไดตอเมอมการทบถมของโคลนตะกอน ในแองเปลอกโลกทเปนทะเลหรอแองแผนดนบนทวป ในระยะยาวเมอเปลอกโลกมการเคลอนไหวอดดนใหทะเลหรอแองแผนดนยกตวสงขน โคลนเอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

67

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

ตะกอนทสะสมกนในแองเปลอกโลกกจะกลายสภาพเปนหนแขงในระยะเวลาตอมา

การเคลอนไหวของเปลอกโลก บางครงยงทำาใหเกดการไหลแทรกของหนละลายขนมาแขงตวขางบนกลายเปนหนอคน รวมทงทำาใหหนทมอยเดมเปลยนสภาพกลายเปนหนแปร ภาคเหนอจงมทงหนตะกอน หนอคน และหนแปรทมอายตาง ๆกน หนเหลานมความแขงแกรงไมเทากน บางชนดสกกรอนผพงไดงาย บางชนดแขงแกรงทนทาน จงเกดเปนลกษณะภมประเทศแตกตางกน

แนวทพบหนแกรนตสวนใหญเปนทวเขา ไดแก ทวเขาถนนธงชยกลาง ทวเขาถนนธงชยตะวนออก ทวเขาผปนนำาตะวนตก และทวเขาแดนลาว ทวเขาเหลานมหนแกรนตเปนแกนอยภายใน จงเหนหนแกรนตโผลขนมาบนผวดนอยทวไป เปนหนแกรนตทเกดขนในยคไทรแอสสก ของมหายคมโซโซอก ภเขาหนแกรนตทเหนไดชดเจน เชน ดอยอนทนนท ดอยปย และดอยสเทพ - ภเขาหนปน สวนใหญเปนหนปนทเกดขนในยคเพอร เมยนตอนปลายของมหายคพาลโอโซอก ซงเรยกวา หมหนราชบร อำาเภอปาย และอำาเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน ระหวางอำาเภอเชยงดาว และอำาเภอฝาง ระหวางอำาเภอฮอด และอำาเภอดอยเตา จงหวดเชยงใหม รวมทงบรเวณระหวางจงหวดลำาปาง และจงหวดแพร ตามบรเวณภเขาหนปนมถำาขนาดใหญเกดขน

- เนนหนบะซอลต ปรากฏเปนบรเวณลก ๆ อย 3 แหง ทอำาเภอแมทะเล อำาเภอสบปราบ จงหวดลำาปาง และทอำาเภอเดนชย จงหวดแพร เปนหนบะซอลตทเกดขนในยคเทอรเซยร มภมประเทศเปนเนนตย ๆ ยอดราบ จดวาเปนซากของภเขาไฟในอดต - แองทราบ เปลอกโลกถกบบอดเปนทวเขาสง ๆ ในขณะเดยวกนกมบรเวณบางสวนททรดตวลงกลายเปนแองแผนดนขนาดใหญและมการทบถมของตะกอน จนเกดเปนแองทราบในปจจบน แองทราบซงมตะกอนทบถมในยคเทอรเซยร พบนำามน หรอลกไนต

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

68

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

แทรกตวอยในแองแมเมาะในจงหวดลำาปางและแองลในจงหวดลำาพน แหลงนำามน ทแองฝาง ในจงหวดเชยงใหม

ตะกอนยคเทอรเซยร มอายไมมาก จงยงไมเปลยนสภาพเปนหนแขง ชนของกรวดทราย และดนเหนยวสลบกน งายตอการผพงทำาลาย จนเกดเปนภมประเทศทเรยกวา ฮอมจอม คอ พนผวดนมรองนำาเซาะมากมายกดเซาะกลายเปนแทงเสาดนโผลระเกะระกะ ฮอมจอมทขนชอมากไดแก บรเวณทเรยกวา เสาดน ในอำาเภอนานอย“ ”จงหวดนาน และ แพะเมองผ ในอำาเภอเมอง จงหวดแพรลกษณะธรณวทยาภาคตะวนตก

ภาคตะวนตกตอนบนมเทอกเขาสงสลบซบซอนตอเนองในแนวเหนอ- ใตเทอกเขาถนนธงชย เขตจงหวดตากและกาญจนบร มหนแกรนตในยคครเตเชยสเปนแกนกลาง และมหนปนกลมหนราชบรยคเพอรเมยน และหนปนกลมทงสงยคออรโดวเชยนวางตวปดทบหนแกรนตทเกดในยคครเทเชยส และพบหนตะกอน หนแปรอนๆ

เทอกเขตะนาวศรเขตจงหวดราชบร เพชรบรและประจวบครขนธปกคลมดวยหนทราย หนโคลน หนดนดานยคคารบอนเฟอรรสและเพอรเมยนวางตวปดทบหนแกรนตในยคครเทเชยส หนบะซอลตพบท อ.บอพลอย จ.กาญจนบร ชายฝงทะเลตะวนออกของภาค บรเวณชะอำา อ.หวหน เปนหนแกรนตและหนไนสทำาใหมหาดทราย

ทางตะวนออกของภาคเปนทราบมการตกตะกอนนำาพาและตะกอนทะเลยคควอเทอรนารลกษณะทางธรณวทยาภาคใต

ภาคใตมหนแกรนตและกลมหนแกรนตมากเชนเทอกเขาภเกตมหนแกรนตรนใหม ในยค ครเทเซยสถกปดทบดวนหนตะกอนยคคารบอนสเฟอรรสและเพอรเมยน มกลมหนแกงกระจาน กลมหนราชบร ทำาใหมแรดบกและหาดทรายตามชายฝงดานทศตะวนตก

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

69

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

และทศใตของเกาะซงมทรายขาวละเอยด เกดจากการสลายตวของหนแกรนต บรเวณพนทตงแตจงหวดสราษฏรธานลงไปทางใต มความแตกตางทางธรณวทยาอยางเหนไดชด เขตจงหวดพงงา กระบ ตรง จนถงสตล หมหนตะนาวศรและหมหนราชบรนน มหนปนปรากฏอยคอนขางมาก จงทำาใหมภเขาหนปนกระจาย จงหวดพงงาทวเขานมหนสวนใหญอยในยคแคมเบรยนเรยกวาหมหนตะรเตา ประกอบดวยหนทรายและหนดนดานปนหนปน และมหนแกรนตรนใหมในยคครเทเซยสแทรกอย สวนทางซกตะวนออกของคาบสมทร ตงแตจงหวดสราษฏรธาน นครศร ธรรมราช พทลง สงขลา ปตตาน จนถงนราธวาส มตะกอนทบถมในยคควอเตอรนาร

การเคลอนไหวของเปลอกโลก ทำาใหเกดแนวทวเขาขนในคาบสมทร เปนกระดกสนหลงของคาบสมทร ไดแก ทวเขาตะนาวศร ทวเขาภเกต ทวเขานครศรธรรมราชและทวเขาสนกาลาคร ตอมา ยงมการเคลอนไหวของเปลอกโลก ททำาใหเกดรอยเลอนขนาดใหญขนหลายแนวรวมทงพนทบรเวณดานตะวนออกของคาบสมทรมการยกตวสงขน สวนดานตะวนตกทรดตวตำาลง ทำาใหเกดภมประเทศทแตกตางกน ระหวางชายฝงดานอาวไทย และดานทะเลอนดามน อยางเหนไดชดลกษณะทางธรณวทยาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

พนทสวนใหญปกคลมดวยหนทราย ซงมอายตงแตตอนปลายยคไทแอสซกถงยคครเทเซยส เทอรเชยร เรยกชอหนยคนวา หม–หนโคราช ประกอบดวยหนทรายแปง หนทราย หนโคลนเปนสวนใหญ มชนของหนกรวดมน หนดนดาน และเกลอหน แทรกอยเปนตอน ๆ จากอายของหนทำาใหทราบวาในตอนปลายมหายคมโซโซอกทราบสงโคราช มตะกอนทบถมซงบางชวเวลาแองแผนดนนไดยบจมลงเปนทะเลตนนำาทะเลทขงอยในแองกเกดการระเหยตว กลายเปนชนของเกลอหนแทรกอยในชนหนชนดอน ๆ หมหนโคราช ม

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

70

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

ความหนาประมาณ 4,000 เมตรวางตวอยบนผวทเกดจากการผกรอนของหนมหายคพาลโอโซอกตอนบนชนหนเอยงลาดสใจกลางแองโคราชและแองสกลนคร ตอนใตของทราบสงโคราชมหนบะซอลตยคควอเทอรนารไหลคลมกลมหนโคราช ทางตะวนตกเฉยงเหนอของจงหวดเลยมความซบซอนทางธรณมากมการแทรกตวของหนหนแกรตนตเปนหยอมๆ และมหนอคนภายนอกคอหนไรโอไลต หนแอนดไซด หนบะซอลตพขนมาเปนหยอมๆ เปนลกษณะเนนภเขาไฟ

ตอนตนของมหายคซโนโซอก เกดการบบอดตวของเปลอกโลกจนเกดเปนทวเขาตาง ๆ ในภาคเหนอ ภาคตะวนตก และภาคใตของประเทศ แองแผนดนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เกดมรอยเลอนของเปลอกโลกขนตามบรเวณขอบทางดานตะวนตก และดานใตของแอง ทำาใหบรเวณแองทงหมดยกตวสงขนจากทราบภาคกลาง และภาคตะวนออกและมทวเขาเปนแนวยาวเกดขนทขอบดานทศตะวนตก คอ ทวเขาเพชรบรณ และทวเขาดงพญาเยน ทวเขาสนกำาแพง และทวเขาพนมดงรก พรอมกนบรเวณตอนกลางของแองแผนดน เกดการโคงนน มทศทางจากทศตะวนตกเฉยงเหนอไปตะวนออกเฉยงใต แนวทโคงนนขนเปนสนนกคอ ทวเขาภพาน สวนแองทถกแบงออกเปน 2 สวน แองสกลนคร แองโคราช ภมประเทศโดยทวไปเปนแองทราบขนาดใหญ ซงมทวเขากนเปนขอบอยทางดานทศตะวนตกและทศใต และเอยงลาดไปทางทศตะวนออกสแมนำาโขงลกษณะทางธรณวทยาภาคตะวนออก

ภาคตะวนออกเปนสวนหนงของแผนเปลอกโลก ชาน-ไทยและอนโดจน เชอมตามแนวระหวางจงหวดสระแกวและจนทบร หนมอายตงแตมหายคพรแคมเบยนจนถงตะกอนยคควอเตอรนาร หนมหายคพรแคมเบยนพบตอนกลางของภาค หนยคไทรแอสกพบหนอคนและหนชนเปนแนวจากสระแกวจนถงจนทบร หนแกรนต และ

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

71

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

หนแปรจำาพวก หนไนส และหนซสต ทางซกตะวนตกของภาคเขตจงหวดชลบร ระยอง และจนทบร ซกตะวนออกของภาคในเขตจงหวดปราจนบร จนทบร และจงหวดตราด เปนหนทรายและหนปน หนทรายแปง หนกรวดมน แทรกซอนขนมากบหนบะซอลต หนไรโอดลต และแอนดไซดเปนหยอมๆ เนอดนคอนขางละเอยดดนเหนยว ชายฝงจนทบรและตราดมหาดโคลนตมและหาดเลน ยงมหนอคนพหนโอลวนและหนบะซอลต ซงเปนแหลงกำาเนดของพลอยสตาง ๆ

เชน ทบทม บษราคม ไพลน เขตอำาเภอขลง และอำาเภอโปงนำารอน จงหวดจนทบรและทอำาเภอบอไร จงหวดตราดลกษณะธรณวทยาภาคกลาง เปนทราบดนตะกอนทกวางทสดเกดจากการเลอนทรดตวของหนเปลอกโลกตอนปลายยคครเทเชยสถงตนยคเทอรเชยร และมตะกอนจากการทบถมของธารนำาพดพาจากทางภาคเหนอมาสะสมกนในแองแผนดนในยคควอเทอรนารประกอบดวยแองแผนดน 2 แองเรยกทราบลมภาคกลาง

- แองพษณโลก มตะกอนทบถมหนา 3,500 เมตร เรยกทราบลมภาคกลางตอนบนหรอ ทราบลมพษณโลกประกอบดวยทราบลมแมนำาปง แมนำายมและแมนำานาน

- แองเจาพระยา มตะกอนทบถมหนา 7,000 เมตร เรยกทราบลมภาคกลางตอนบน หรอทราบลมเจาพระยา ระหวางแองมสนนนขวางกน เปนภเขาโดดเตยๆวางตวตะวนตกเฉยงเหนอ-ตะวนออกเฉยงใต จาก อ. ลาดยาว จ.นครสวรรค ถง อ.โคกสำาโรง จ.ลพบรเปนหนปนกลมสระบรยคเพอรเมยน หนอคนประเภทแอนดไซต ไรโอไลตและหนแกรตนต

ทางตะวนตกตอนบนของภาคเปนทวเขาหนตะกอนประเภทหนปนยคเพอรเมยน (หมหนราชบร)มหนแปร หนชนวน หนฟลไลต และหนควอตไซต ยคคารบอนฟอรส (หมหนตะนาวศร)มหนอคนแทรกซอนและหนอคนพโผลเปนหยอมๆ ตะวนตกตอนกลางแถบ

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

72

สาขาสงคมศกษาและศลปะ โรงเรยนมหดลวทยานสรณ

จงหวดกำาแพงเพชร-อทยธานมหนแกรนตเปนฐานมหนแปรและหนไนส หนชสต หนควอรตไซตยคพรแคมเบรยน

ทางตะวนออกของภาคจงหวดพษณโลก ตอเพชรบรณเปนทวเขาหนกลมโคราชในมหายคมโซโซอกเปนหนทราย หนทรายแปง หนดนดาน หนกรวดมนคลายภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เขตเทอกเขาเพชรบรณ เทอกเขาดงพญาเยน จงหวดเพชรบรณตอสระบร ลพบร มหนอคนจำาพวกหนภเขาไฟชนดไรโอไลต แอนดไซต หนบะซอลตแทรกซอนขนเปนหยอมๆมแทงหนบะวอลตทเกดจากการปะทของภเขาไฟในอดตทเขานอย จ.เพชรบรณ

ตะกอนทบถมยคเทอรเชยรและควอเทอรนารบรเวณสพรรณบร สระบร นครนายก พระนครศรอยธยาเคยเปนทะเลเกามากอนดขากดนชนลางมตะกอนและแรยปซม แรไพไรต เปลอกหอย

เอกสารประกอบการสอนวชาภมศาสตร ส 40103 ชนมธยมศกษาปท 5

73