4-10 Gradjevinski Tehnicar Za Visokogradnju

OBRAZOVNI PROGRAM

GRAĐEVINSKI TEHNIČAR ZA VISOKOGRADNJU

2

SADRŽAJ: OPŠTI DIO ...................................................................................................... 3 1. NAZIV PROGRAMA: GRAĐEVINSKI TEHNIČAR ZA VISOKOGRADNJU .............................. 3 2. NASTAVNI PLAN ........................................................................................... 3 POSEBNI DIO ................................................................................................... 6 1. PREDMETNI PROGRAMI ................................................................................... 6 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI ......................................................................... 6 1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI .................................................................... 7 1.2.1. NACRTNA GEOMETRIJA ............................................................................. 7 1.2.2. TEHNIČKO CRTANJE ................................................................................ 13 1.2.3. GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE .................................................................... 17 1.2.4. PRIMJENA RAČUNARA U GRAĐEVINARSTVU .................................................... 31 1.2.5. GRAĐEVINSKI MATERIJALI ......................................................................... 40 1.2.6. STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA ............................................................ 46 1.2.7. TEHNOLOGIJA BETONA ............................................................................ 58 1.2.8. ORGANIZACIJA GRAĐENJA ........................................................................ 64 1.2.9. BETONSKE KONSTRUKCIJE ........................................................................ 71 1.2.10. PROJEKTOVANJE .................................................................................. 76 1.2.11. KUĆNE INSTALACIJE .............................................................................. 84 1.2.12. PREDUZETNIŠTVO ................................................................................. 89 1.2.13. PRAKTIČNA NASTAVA ............................................................................. 95 1.3. IZBORNA NASTAVA .................................................................................. 112 1.3.1. STRANI JEZIK II .................................................................................... 112 1.3.2. LIKOVNA KULTURA I CRTANJE ................................................................. 113 1.3.3. OSNOVE GRAĐEVINARSTVA ..................................................................... 118 1.3.4. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE ..................................................... 122 1.3.5. RAZVOJ ARHITEKTURE ........................................................................... 127 1.3.6. SLOBODORUČNO CRTANJE ...................................................................... 132 1.3.7. SAVREMENA ARHITEKTURA ..................................................................... 136 1.3.8. MAKETARSTVO ..................................................................................... 139 1.3.9. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE .................................................................. 143 1.3.10. KOMPJUTERSKA VIZUALIZACIJA .............................................................. 148 1.3.11. TEHNOLOGIJA GRAĐENJA ..................................................................... 152 1.3.12. GEODEZIJA ........................................................................................ 160 2. STRUČNI ISPIT ........................................................................................... 164 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO - TEORIJSKI DIO ISPITA ..................................... 164 2.1.1. GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE .................................................................. 164 2.1.2. ORGANIZACIJA GRAĐENJA ...................................................................... 168 2.1.3. PROJEKTOVANJE .................................................................................. 171 2.1.4. BETONSKE KONSTRUKCIJE ...................................................................... 174 2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD .............................................................. 177 2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA - STRUČNI RAD ............ 177 3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA ..................................................... 179 4. USLOVI ZA ZAVRŠETAK OBRAZOVANJA ............................................................ 180 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA ............. 180 6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA ZA OBRAZOVANJE ODRASLIH ......................... 181 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ............................. 181 8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ................................. 182 8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE ....................... 182 9. SLOBODNE AKTIVNOSTI ............................................................................... 183 10. PROFESIONALNA PRAKSA ........................................................................... 184

3

OPŠTI DIO 1. Naziv programa: GRAĐEVINSKI TEHNIČAR ZA VISOKOGRADNJU 2. Nastavni plan

Redni broj

Nastavni predmeti - grupe predmeta

I II III IV Ukupno

sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. A Opšteobrazovni predmeti 1. Maternji jezik i književnost 3 108 3 108 3 108 3 99 423 2. Matematika 3 108 3 108 3 108 3 99 423 3. Strani jezik 2 72 2 72 2 72 2 66 288 4. Informatika 2 72 72 5. Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 72 2 66 288 Društvena grupa predmeta

1. Istorija 2 72 72 2. Geografija 2 72 72 3. Sociologija 2 72 72 Prirodna grupa predmeta

1. Hemija 2 72 72 2. Fizika 2 72 72

UKUPNO A 16 576 14 504 12 432 10 330 1842 B Stručno - teorijski predmeti 1. Nacrtna geometrija 2 72 2 72 144 2. Tehničko crtanje 2 72 72 3. Građevinske konstrukcije 3 108 5 180 4 144 2 66 498

4. Primjena računara u građevinarstvu 2 72 3 108 180

5. Građevinski materijali 2 72 72 6. Statika i otpornost materijala 3 108 2 72 180 7. Tehnologija betona 2 72 72 8. Organizacija građenja 2 72 2 66 138 9. Betonske konstrukcije 3 99 99 10. Projektovanje 3 108 4 132 240 11. Kućne instalacije 2 66 66 12. Preduzetništvo 2 66 66

UKUPNO B 11 396 13 468 13 468 15 501 1827 C Praktična nastava 2 72 2 72 2 72 2 66 282 D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 36 1 33 141 E Izborna nastava 2 72 2 72 4 144 4 132 420 1. Strani jezik II 2 72 2 72 2 72 2 66 288 2. Likovna kultura i crtanje 2 72 72 3. Osnove građevinarstva 2 72 72

4. Ekologija i zaštita životne sredine 2 72

5. Razvoj arhitekture 2 72 72 6. Slobodoručno crtanje 2 72 72 7. Savremena arhitektura 2 72 72 8. Maketarstvo 2 72 72

4

Redni broj

Nastavni predmeti - grupe predmeta

I II III IV Ukupno

sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. 9. Mehanika tla i fundiranje 2 72 72 10. Komjuterska vizuelizacija 2 66 66 11. Tehnologija građenja 2 66 66 12. Geodezija 2 66 66 F Profesionalna praksa 10 dana 10 dana 10 dana 30 dana G Sedmični broj časova 32 32 32 32 H Broj radnih sedmica 36 36 36 33 141

Ukupno (A+B+C+D+E) = 4512 3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa - Produbljivanje i proširivanje opšteg obrazovanja u funkciji struke i obezbjeđivanje

teorijskih i praktičnih znanja za samostalno obavljanje zanimanja. - Pripremanje za permanentno obrazovanje i cjeloživotno učenje. - Razvijanje sposobnosti socijalne komunikacije i spremnosti za razvijanje

međuljudskih odnosa. - Osposobljavanje za poslove obrade tehničke dokumentacije. - Osposobljavanje za poslove razrade projekta objekata visokogradnje. - Osposobljavanje za poslove razrade projekta izvedenog stanja. - Osposobljavanje za izradu predmjera i predračuna radova. - Učestvovanje u planiranju i izvođenju radova kod objekata visokogradnje. - Osposobljavanje za rukovođenje građenjem objekata porodične stambene zgrade sa

najviše dvije etaže i pomoćnih objekata. - Posjedovanje znanja iz informatike i poznavanje stranog jezika. - Razvijanje ekološke svijesti i svijesti o poštovanju mjera zaštite na radu i zaštite

okoline. 4. Uslovi za upis, odnosno za uključivanje u program za obrazovanje odraslih - U srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju mogu se upisati lica koja

su: - završila osnovnu školu ili - završila dvogodišnju stručnu školu. - U redovno obrazovanje mogu se upisati i lica koja nijesu starija od 17 godina, - izuzetno lica do 18-te godine uz odobrenje Nastavničkog vijeća Škole. - Lica koja su napunila 18 godina uključuju se u program za obrazovanje odraslih.

5. Trajanje obrazovanja - Obrazovanje po obrazovnom programu Građevinski tehničar za visokogradnju traje četiri godine.

6. Prohodnost - U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih nastavnih

predmeta u toku tekuće godine postigli pozitivnu ocjenu i obavili profesionalnu praksu.

- Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se uključiti u odgovarajući razred, u zavisnosti od vrste programa prethodnog obrazovanja, uz polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita.

- Odrasli napreduju po programu u skladu sa Pravilnikom (planom) za izvođenje obrazovnog programa za odrasle, koji donosi nadležna institucija.

5

7. Obrazovanje koje se stiče - Završetkom obrazovnog programa učenik stiče srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju GRAĐEVINSKI TEHNIČAR ZA VISOKOGRADNJU.

6

POSEBNI DIO 1. PREDMETNI PROGRAMI 1. 1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI 1.1. 1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST 1.1. 2. MATEMATIKA 1.1. 3. STRANI JEZIK 1.1. 4. INFORMATIKA 1.1. 5. FIZIČKO VASPITANJE 1.1. 6. ISTORIJA 1.1. 7. GEOGRAFIJA 1.1. 8. SOCIOLOGIJA 1.1.9. FIZIKA 1.1.10. HEMIJA Napomena: Katalozi opšteobrazovnih programa su u nadležnosti Zavoda za školstvo.

7

1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI 1.2.1. NACRTNA GEOMETRIJA 1. Naziv predmeta: NACRTNA GEOMETRIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred Vrste nastave

Ukupno Teorija Vježbe Praktična

nastava I 42 30 72 II 36 36 72 III

IV

Ukupno 78 66 144 3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje sposobnosti sagledavanja prostora. - Osposobljavanje učenika za čitanje planova. - Sticanje sposobnosti predstavljanja trodimenzionalnih oblika na ravan crtanja i obrnuto. - Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi tehničkih crteža. - Razvijanje motoričke vrijednosti pri crtanju. - Savladavanje predstavljanja ideja na papiru kroz perspektivu. - Osposobljavanje za samostalan rad.

8

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski

ciljevi Preporuke za

izvođenje nastave učenik učenik učenik

Projekcije - Upoznaje sistem

projekcijskih ravni, projekcija i koordinata.

- Nabraja vrste projekcija i zna njihovu primjenu.

- Pravi model sistema

projekcijskih ravni. - Crta njihov položaj

u prostoru. - Očitava vrijednosti

koordinata. - Razlikuje

kvadrante. - Uočava razlike

između ortogonalne, kotirane i kose projekcije.

- Razvija sposobnost opažanja i preciznosti.

Ortogonalna projekcija - Upoznaje

karakteristike ortogonalne projekcije.

- Poznaje osnovne geometrijske oblike: tačku, pravu, ravan, geometrijske slike, geometrijska tijela.

- Crta projekcije tačke u opštem i specijalnom položaju.

- Crta projekcije duži i prave u opštem i specijalnom položaju.

- Određuje prodore prave kroz projekcijske ravni.

- Definiše vidljivost i kretanje kroz prostor.

- Crta projekcije geometrijskih slika u specijalnom položaju: trougao, kvadrat, pravougaonik, trapez i krug.

- Crta projekcije pravilnih geometrijskih tijela sa bazisom paralelnim projektnoj ravni: kupa, valjak i lopta.

- Crta tragove zračnih ravni normalnih na

- Razvija sposobnost sagledavanja prostora.

Vježba: - Crta projekcije

tačke u opštem i specijalnom položaju kroz kvandrante.


duži i prave u opštem i specijalnom položaju.

Vježba: - Crta projekcije,

određuje prodore pravih i njihovo kretanje.

Vježba: - Preko određivanja

prodora uslovljava kretanje prave.

Vježba: - Crta projekcije,

određuje vidljivost pojedinih elemenata.

Vježba: - Konstruiše ravan

pomoću dvije paralelne prave, pomoću pravih koje se sijeku, tri nekolinearne tačke

9




horizontalnicu, frontalnicu ili profilnicu kao i ravni koje su u proizvoljnom položaju.

- Konstruiše tragove kose ravni.

- Crta sutražnice ravni.

- Određuje nagibnicu i normalu.

i pomoću geometrijske slike.

Transformacija i rotacija - Poznaje pravila

transformacije. - Poznaje pravila

rotacije.

- Određuje pravu veličinu duži i ugla koja ona zaklapa sa projektnom ravni.

- Razvija sposobnost opažanja.

Vježba: - Rješava zadatke

određujući pravu veličinu duži i ugla koji ona zaklapa sa projektnom ravni putem rotacije ili transformacije.

Presječnica - Ilustruje presjek

dvije ravni.

- Određuje presječnicu dvije ravni u međusobno različitom odnosu.

Prodor prave kroz ravan - Poznaje prodor

prave kroz zadatu ravan.

- Određuje prodor prave kroz zračnu ili kosu ravan i sagledava njenu vidljivost u odnosu na njih.

Vježba: - Rješavajući i

crtajući zadatke određuje prodor prave kroz zračnu ili kosu ravan i sagledava njenu vidljivost u odnosu na ravan.

Geometrijske slike na ravni - Ilustruje

geometijske slike na zračnoj ravni.

- Ilustruje geometrijske slike na kosoj ravni.

- Određuje projekcije različitih geometrijskih slika vezanih za zračnu ravan.

- Određuje projekcije različitih geometrijskih slika vezanih za kosu ravan.

- Razvija preciznost. Vježba: - Crta projekcije

geometrijskih slika koje leže na zračnoj ili kosoj ravni.

10

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i

sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi

Preporuke za izvođenje nastave

učenik učenik učenik Geometrijska tijela sa bazisom na zadatoj ravni - Demonstrira

položaj pravilnih geometrijskih tijela čiji se bazis nalazi na zračnoj ili proizvoljnoj ravni.

- Rješava projekcije pravilne prizme, valjka, piramide i konusa sa bazisom na zračnim ravnima.

- Rješava projekcije pravilne prizme, valjka, piramide i konusa sa bazisom na proizvoljnoj ravni.

- Razvija sposobnost sagledavanja prostora.

- Razvija preciznost u radu.


pravilne prizme, valjka, piramide i konusa sa bazisom na zračnim i proizvoljnim ravnima.

Presjeci geometrijskih tijela - Demonstrira

presjeke pravilnih geometrijskih tijela zračnom i proizvoljnim ravnima.

- Crta presjek pravilnih geometrijskih tijela zračnom ravni.

- Određuje pravu veličinu presječne slike i razvija mrežu.

- Objašnjava presjek pravilnih geometrijskih tijela (prizme, valjka, piramide i konusa)

proizvoljnom ravni i određuje pravu veličinu presječne slike i razvija mrežu.

- Razvija preciznost i sposobnost uočavanja.

Vježba: - Crta presjek

pravilnih geometrijskih tijela (prizme, valjka, piramide i konusa) zračnom ili proizvoljnom ravni.

- Određuje pravu veličinu presječne slike i razvija sliku.

Kosa projekcija - Poznaje pravila crtanja i karakteristike kose projekcije.

- Upoređuje razlike ortogonalne i kose projekcije.

- Rješava u kosoj projekciji složene geometrijske oblike.


Vježba: - Crta u kosoj

projekciji složene geometrijske oblike.

Krovovi - Poznaje rješavanje

krovova. - Objašnava slivne

ravni.

- Rješava jednostavne krovove u osnovi.

- Rješava složene krovove u osnovi.

- Razvija kreativnost u radu.

Vježba: - Crta složeni krov u

osnovi sa izgledom krova.

Perspektiva - Upoznaje elemente

perspektivnog crtanja.

- Objašnjava značaj elemenata perspektive.

- Razvija predstavu o prostoru.

- Razvija

Vježba: - Crta metodama

prodora vidnih

11




- Poznaje elemente frontalne perspektive.

- Očna tačka, nedogledi, likoravan, linija horizonta.

- Bira položaj oka u likoravni i visinu horizonta.

- Rješava osnovne geometrijske oblike metodom prodora vidnih zraka i nedogleda.

- Određuje osnovne geometrijske oblike metodom koordinatnog sistema.

- Rješava osnovne oblike enterijera.

samostalnost u radu.

zraka i nedogleda ili koordinatnog sistema složene aritektonske oblike.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Lj. Gagić: Nacrtna geometrija za prvi i drugi razrad građevinske, trgovinske i

drvoprerađivačke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1988. - B. Nedimović: Zbirka rešenih zadataka iz nacrtne geometrije s osnovama teorije,

Tehnička knjiga, Beograd, 1992. - G. Dulić, M. Jevtić: Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije za I i II razred

arhitektonske, građevinske, drvoprerađivačke, šumarske i geodetske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. i 2004.

- O. V. Petrović: Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije sa rešenim primerima za srednje škole građevinske struke, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje sa odgovarajućim priborom, table za crtanje, računar, projektor,

platno za projektor i modeli geometrijskih oblika.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismene vježbe. - Ocjena grafičkih vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u

klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture; - diplomirani inženjer građevinarstva.

12

10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja

- Konstruktivni sklop objekta

- Građevinske konstrukcije - Crtanje elemenata građevinskih konstrukcija

- Rad olovkom i drugim tehnikama

- Tehničko crtanje - Pravilno kotiranje, formatiziranje crteža

- Tehničko prikazivanje raznih geometrijskih -arhitektonskih oblika

- Kompjuterske vježbe - Izrada i obrada tehničke dokumentacije

- Definisanje prostornih vrijednosti

- Elementi projektovanja sa - razradom projekata

- Izrada i razrada projektne dokumentacije

- Kućna mreža - Kućne instalacije - Obrada projekata

13

1.2.2. TEHNIČKO CRTANJE 1. Naziv predmeta: TEHNIČKO CRTANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 16 56 72 II

III

IV

Ukupno 16 56 72 3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi tehničkih crteža. - Razvijanje motoričke sposobnosti pri crtanju. - Osposobljava se za kompozicijsku sređenost u izradi tehničkih crteža. - Razvijanje sposobnosti sagledavanja prostora. - Upoznavanje sa značajem dimenzija i razmjere. - Sticanje znanja za čitanje planova. - Upoznavanje pravila izrade i formatizovanja projektne dokumentacije. - Razvijanje tehničke kulture. - Osposobljavanje za samostalan rad.

14





Tehnički pribor - Upoznaje značaj

tehničkog crtanja. - Navodi materijal

koji se koristi za crtanje.

- Nabraja i objašnjava pribor za tehničko crtanje.

- Objašnjava upotrebu papira za crtanje.

- Razlikuje vrste papira za crtanje: pelir, milimetarski, hamer, paus, ozolit.

- Koristi razne vrste olovaka, gumu, tuš, marker, bojice.

- Koristi i održava: sto za tehničko crtanje, tablu, šinu, T - lenjir, trouglove, uglomjer, krivuljare, šestare, šablone i različita pera.

- Razvija pravilan odnos prema grafičkom izražavanju.

Vježba: - Upotreba pribora i

materijala za tehničko crtanje.

Grafička vježba: - Crta tehnički okvir,

pečat i određuje formate A1, A2, A3, A4.

Rad olovkom - Objašnjava crtanje

linija. - Objašnjava

ispisivanje brojeva. - Objašnjava

ispisivanje slova.

- Crta različite linije: puna, isprekidana, crta -tačka, šrafure.

- Ispisuje slova i brojeve slobodnom rukom.

- Razvija smisao za estetiku.

Grafička vježba: - Crtanje punih linija

različitih debljina. - Crtanje

isprekidanih linija crta - tačka.

Grafička vježba: - Ispisivanje brojeva

i slova slobodnom rukom i šablonom.

Razmjera - Upoznaje značaj

razmjere u tehničkom crtežu i njenu primjenu u pojedinim fazama crtanja projektne dokumentacije.

- Primjenjuje razmjeru.

- Koristi razmjernik.


Grafička vježba: - Na jednostavnim

oblicima primjenjuje različite razmjere 1:5, 1:10, 1:25, 1:50, 1:100, 1:500.

Kotiranje - Zna elemente

kotiranja: kota, kotna linija, početak i kraj kotne linije.

- Poznaje visinsku kotu.

- Poznaje kotiranje otvora.

- Crta elemente kotiranja.

- Primjenjuje visinske kote i kote otvora.

Grafička vježba: - Na datoj osnovi i

presjeku primjenjuje pravila kotiranja.

15




Oznake materijala - Objašnjava

grafičko prikazivanje materijala u projektima.

- Ćita oznake materijala.

- Crta šrafuru za različite materijale i opremu.


Grafička vježba: - Crta oznake

građevinskog matrijala, namještaja, sanitarnih uređaja, instalacija i zelenila u osnovi i izgledu.

Rad u tušu - Opisuje rad u tušu.

- Priprema pribor, uči punjenje, čišćenje, radiranje i brisanje.

Grafička vježba: - Crta u zadatoj

razmjeri razne oblike, kotira i ispisuje podatke.

Grafička vježba: - Crta konstrukcije

mnogouglova, elipse, krivih linija i njihove spojeve sa pravim linijama.

Idejni projekat - Upoznaje značaj i

sadržaj idejnog projekta.

- Uočava karakteristike idejnog projekta.

- Razvija kreativnost i formira stav o važnosti dobijenih informacija.

Grafička vježba: - Precrtava zadati

prilog idejnog projekta u odgovarajućoj razmjeri.

Glavni projekat - Upoznaje sadržaj

glavnog projekta i ulogu njegovih priloga.

- Uočava karakteristike glavnog projekta.

Vježba: - Analizira i

objašnjava zadati prilog glavnog projekta u razmjeri.

Izvođački projekat - Upoznaje sadržaj

izvođačkog projekta i

važnost detalja koji se razrađuju.

- Uočava karakteristike izvođačkog projekta.

Vježba: - Analizira i

objašnjava zadati dio izvođačkog projekta u razmjeri.

Naslov i logotip - Upoznaje logotip i

njegovu kompoziciju.

- Vrši izradu logotipa i njegove kompozicije.

Kopiranje i formatizovanje projekta - Objašnjava

kopiranje i - Kopira i

formatizuje - Razvija

preduzimljivost i Vježba: - Kopira, formatizuje

16




formatizovanje projekta.

projekat. samostalnost u radu.

i slaže svoje radove.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - G. Dulić: Tehničko crtanje sa čitanjem planova, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje sa odgovarajućim tehničkim priborom, table za crtanje sa

odgovarajućim priborom za crtanje, računar, projektor i platno za projektor. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja jednom u klasifikacionom periodu. - Pismene vježbe. - Ocjena grafičkih vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture; - diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta


- Tehnika crtanja - Nacrtna geometrija - Tehnička obrada crteža - Tehničko prikazivanje

građevinskih konstukcija - Građevinske konstrukcije - Osnove, presjeci, izgled

- Projektna dokumentacija

- Građevinski materijali - Tehničko prikazivanje raznih materijala

- Projektna dokumentacija - Kompjuterske vježbe - Tehnička obrada crteža - Projektna dokumentacija

- Elementi projektovanja sa razradom projekata

- Tehnička obrada crteža (osnove, presjeci, izgledi) i formatizovanje

- Rad olovkom - Razmjera

- Statika i otpornost materijala

- Grafičko predstavljanje sila, opterećenja i rezultante sila

- Projektna dokumentacija - Kućne instalacije - Tehnička obrada crteža - Projektna dokumentacija

- Organizacija građenja - Tehničko prikazivanje materijala i ostalih elemenata

17

1.2.3. GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE 1. Naziv predmeta: GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 36 72 108 II 72 108 180 III 36 108 144 IV 33 33 66

Ukupno 177 321 498 Vježbe: I razred: odeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. II razred: odeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje elemenata koji čine objekte visokogradnje i shvatanje njihovog

međusobnog odnosa. - Upoznavanje načina prenošenja opterećenja. - Upoznavanje sa načinima izvođenja pojedinih elemenata građenja. - Osposobljavanje za primjenu seizmičkih propisa. - Upoznavanje sa primjenom hidroizolacije. - Sticanje znanja o vertikalnim i horizontalnim konstruktivnim elementima zgrada. - Sticanje znanja o vertikalnim komunikacijama u zgradama. - Poznavanje krovnih konstrukcija. - Upoznavanje načina obrade podova i plafona. - Poznavanje vrsta zanatskih radova na objektu. - Upoznavanje načina zaštite objekta od spoljnih uticaja. - Upoznavanje sa metalnim konstrukcijama u građevinarstvu. - Poznavanje izrade radioničke dokumentacije. - Upoznavanje sa drvenim konstrukcijama u građevinarstvu. - Upoznavanje sa prefabrikovanom gradnjom. - Upoznavanje sa mjerama protivpožarne zaštite na objektima. - Osposobljavanje za samostalan rad.

18





Konstruktivni sklop objekata - Objašnjava

osnovne konstruktivne elemente: masivni, skeletni i mješoviti.

- Navodi osnovne karakteristike građenja u klasičnom, polumontažnom i montažnom načinu izvođenja.

- Crta šeme osnova različitih sistema gradnje.

- Uočava razliku između podužnog, poprečnog i mješovitog sistema.

- Upoređuje klasični polumontažni i montažni način izvođenja.

- Stiče pozitivan odnos prema zanimanju.

- Razvija tehničku kulturu.

Elementi građenja - Nabraja elemente

po visini, položaju i funkciji.

- Razlikuje noseće elemente, pregradne elemente, elemente opreme i elemente obrade.

Vertikalni konstruktivni elementi - Upoznaje

vertikalne konstruktivne elemente(uloga konstruktivnih zidova i primjena vertikalnih i horizontalnih serklaža).

- Poznaje djelove Pravilnika za građenje objekata visokogradnje u seizmičkim područjima koji se odnose na ab serklaže i načine njihove izgradnje.

- Određuje položaj konstruktivnog zida.

- Analizira ulogu konstruktivnih zidova.

- Na zadatim osnovama raspoređuje vertikalne serklaže primjenjujući Pravilnik za građenje objekata visokogradnje u seizmičkim područjima.

- Razvija odgovornost u radu.

Vježba: - Primjena Pravilnika

za građenje objekata visokogradnje u seizmičkim područjima.

Otvori u zidovima - Poznaje otvore u

zidovima (uloga prozorskih otvora i funkcija njihovih nadprozornika, elementi otvora za vrata i uloga nadvratnika).

- Zna oznake i mjere prozorskih otvora.

- Shvata ulogu nadprozornika.

- Razlikuje nadprozornike bez roletne i sa roletnom.

Vježba: - U razmjeri nacrtati

otvore za prozore i vrata na osnovi objekta.

19




- Opisuje princip ugrađivanja prozora i vrata.

- Crta nadprozornik bez roletne.

- Zna mjere i oznake vrata.

- Crta načine otvaranja vrata.

Dimnjački kanali - Poznaje dimnjačke

kanale (uloga i podjela prema blokovima u konstrukciji dimnjačkih kanala).

- Objašnjava princip funkcionisanja sabirnih dimnjaka.

- Definiše elemente od kojih su sastavljeni sabirni dimnjački kanali kao i način izvođenja.

- Crta detalje lokalnog grijanja od blokova.

- Analizira mogućnost primjene blokova u konstrukciji dimnjačkog kanala.

- Planira položaj dimnjačkih kanala.

- Skicira međuspratnu konstrukciju oko dimnjačkog kanala.

- Crta detalje sabirnih dimnjačkih kanala.

Vježba: - Riješiti vođenje

sabirnog dimnjačkog kanala kod višespratnog objekta prema datim uslovima.

Ventilacioni kanali - Upoznaje princip

funkcionisanja ventilacionih kanala (pravila primjene i elemente ventilacije).

- Crta detalje ventilacionih kanala.

- Razumije važnost očuvanja zdrave životne sredine.

Temelji - Nabraja podjelu

temelja prema konstruktivnom sklopu objekata i prema materijalu od kojeg se izvode.

- Opisuje karakteristike trakastih temelja, temelja samaca i temeljnih ploča.

- Shvata ulogu temelja i princip prenošenja opterećenja.

- Zna način izvođenja temelja.

- Crta oblike temelja.


Vježba: - U razmjeri nacrtati

temelje za datu osnovu sa oborenim presjecima.

Vježba: - Na osnovama crta

oborene presjeke temelja.

Hidroizolacija - Objašnjava ulogu

hidroizolacije. - Navodi materijale

koji se primjenjuju za hidroizolaciju, kao i podjelu na

- Zna izolaciju podova i podrumskih zidova.

- Crta primjenu hidroizolacije na objektu sa

20




horizontalnu i vertikalnu.

djelimično ukopanim podrumom.

21




učenik učenik učenik Horizontalni konstruktivni elementi - Navodi

horizontalne konstruktivne elemente.

- Poznaje funkciju i materijale za izradu horizontalnih konstruktivnih elemenata.

- Poznaje podjelu međuspratnih konstrukcija prema načinu izvođenja i njihove karakteristike.

- Navodi vrste oplate.

- Crta serklaže, grede i podvlake.

- Crta pune ravne ploče sa jednim, dva i više oslonaca.

- Crta rebrastu međuspratnu konstrukciju.

- Crta sitnorebrastu međuspratnu konstrukciju.

- Crta montažne ili polumontažne međuspratne konstrukcije.

- Crta armirano -betonsku međuspratnu konstrukciju u skeletnom sistemu.

- Razvija sposobnost za prostorno predstavljanje.

Crteži – planovi oplate. Grafička vježba: - Crta planove oplate

pune ploče. Grafička vježba: - Crta planove oplate

rebraste i sitnorebraste međuspratne konstrukcije.

Grafički rad - Prema zadatoj

osnovi (u sistemu nosivih zidova i skeletnom sistemu) crta planove oplate horizontalnih konstruktivnih elemenata.

Vertikalne komunikacije Stepenice - Definiše pojam

spoljnih i unutrašnjih stepenica.

- Navodi podjelu stepenica prema značaju, namjeni, konstrukciji, materijalima, oblicima i načinu izvođenja.

- Poznaje elemente stepenica.

- Poznaje propise za stepenice.

- Poznaje proračun stepenica.

- Primjenjuje propise za stepenice.

- Grafički prikazuje osnove i vertikalne presjeke stepenišnog prostora.

- Čita crtež stepenicа na kosim armirano -betonskim pločama, oslonjenim na obrazne nosače.

- Čita crtež stepenicа na koljenastim ab pločama.

- Analizira mogućnost izbora stepenica prema obliku i konstrukciji.

- Računa stepenice.

- Razvija preciznost. Grafička vježba: - Crta stepenište

oslonjeno na podestne nosače.

- Crta stepenište na koljenastim pločama.

Grafički rad - Prema zadatom

stepenišnom prostoru u osnovi (u sistemu nosivih zidova i skeletnom sistemu):

- proračunava stepenice;

- crta osnovu, poprečni i podužni presjek;

- crta planove oplate stepeništa.

22




Liftovi - Upoznaje liftove. Kose rampe - Poznaje kose

rampe za pješake i motorna vozila.

- Poznaje propise za dimenzionisanje rampi.

- Crta stepenište oslonjeno na podestne nosače.

- Crta stepenište na koljenastim pločama.

- Crta spoljašnje stepenice.

- Uočava značaj i svrhu liftova.

- Rješava rampe za vozila i za potrebe invalida.

Krovovi i krovne konstrukcije - Vrši podjelu

krovova prema nagibima, materijalima i broju krovnih ravni.

Drveni krovovi - Upoznaje se sa

krovnim konstrukcijama i navodi vrste krovnih konstrukcija.

- Poznaje tesarske veze.

- Upoznaje drvene krovove: proste krovove, krovove sa raspinjačama i krovne vješaljke.

- Upoznaje drvene krovove sa nazidkom.

- Upoznaje mansardne krovove.

Potkrovlja - Upoznaje

potkrovlja. - Poznaje funkciju

krovnih prozora. - Obrazlaže način

adaptacije potkrovlja.

- Obrazlaže primjenu

- Razlikuje elemente krovnih konstrukcija.

- Crta tesarske krovne veze.

- Crta drvene krovove: proste krovove, krovove sa raspinjačama i krovne vješaljke.

- Skicira krovove sa nadzitkom.

- Skicira mansardne krovove.

- Analizira

povoljnost primjene pojedinih krovnih konstrukcija.

- Rješava tavanski prostor za potrebe stanovanja.

- Na zadatoj osnovi

krova crta slivne površine.

- Čita detalje ravnih krovova.

- Čita detalje zaštite

izolacija ravnih krovova.

Grafička vježba: - Crta proste krovove

i krovove sa raspinjačama.

Vježba: - Analizirajući

povoljnost primjene pojedinih krovnih konstrukcija rešava tavanski prostor za potrebe stanovanja.

Vježba: - Crteži ravnih

krovova.

23




materijala koji doprinose toplotnoj, zvučnoj i hidroizolaciji prostora.

Ravni krovovi - Definiše ravne

krovove. - Navodi nedostatke

i prednosti ravnih krovova.

- Navodi vrste ravnih krovova.

- Poznaje slojeve ravnih krovova.

- Objašnjava način odvodnjavanja ravnih krovova.

- Objašnjava zaštitu krovnih izolacija.

Izolacije - Navodi vrste

izolacija. - Objašnjava

namjenu toplotne, zvučne i hidro zaštite objekata.

- Navodi materijale za izolacije.

- Skicira toplotnu, zvučnu izolaciju i hidroizolaciju zidova i međuspratnih konstrukcija.

24

Razred: TREĆI Informativni ciljevi i



učenik učenik učenik Podovi i plafoni - Navodi vrste

podova prema materijalu i namjeni i objašnjava način izrade.

- Navodi slojeve podova.

- Navodi vrste plafona i objašnjava način izrade.

- Razlikuje podove prema materijalu.

- Razlikuje vrste plafona.

- Crta podove i plafone.


Grafička vježba: - Crta detalj

međuspratne konstrukcije sa podom i plafonom.

Pokrivački radovi - Poznaje vrste

krovnih pokrivača prema materijalu, njihove osobine i primjenu.

- Razlikuje krovne pokrivače od azbest - cementnih proizvoda, od opekarskih proizvoda, lima i dr.

- Crta detalje pokrivanja krovova.

- Čita detalje pokrivanja sljemena, grebena i uvala.

- Razvija preciznost. Vježba: - Crteži sa detaljima

pokrivanja krovova.

Grafička vježba: - Crta detalje

pokrivanja krovova.

Limarski i bravarski radovi - Poznaje vrste i

oblike limova i njihovu primjenu u građevinarstvu.

- Nabraja vrste i oblike metalnih profila, nosivih i nenosivih.

- Navodi vrste oluka i mjesta i način ugradnje.

- Objašnjava primjenu limenih opšava.

- Poznaje metalne i PVC prozore i vrata i njihovu primjenu.

- Čita detalje ugradnje različitih vrsta oluka.

- Čita detalje opšivanja limom.

- Crta detalje

ugrađivanja bravarije.

- Skicira detalje metalne ograde.

- Uočava važnost kvalitetnog i preciznog rada.

- Crta detalje ugrađivanja bravarije.

Grafička vježba: - Skicira detalje

metalne ograde.

Stolarski radovi - Navodi vrste drveta

i drvene elemente za stolarske radove

- Razlikuje drvene prozore prema konstrukciji.


Grafička vježba: - Crta detalje

ugrađivanja

25




i stolarske izrađevine.

- Navodi vrste prozora prema konstrukciji i njihove mjere.

- Nabraja vrste roletni za prozore i balkonska vrata.

- Crta detalje ugrađivanja stolarije.

stolarije.

Metalne konstrukcije - Navodi proizvode

od čelika i njegovu primjenu u građevinarstvu.

- Poznaje osnove za dimenzionisanje čeličnih konstrukcija.

- Nabraja mehanička spojna sredstva.

- Nabraja vrste i kvalitet šavova.

- Poznaje načine zaštite čeličnih konstrukcija od korozije.

- Objašnjava izradu čelične konstrukcije u radionici.

- Poznaje radioničke i montažne nastavke zategnutih i pritisnutih štapova.

- Poznaje izradu radioničke dokumentacije.

- Zna primjenu, proračun i konstruisanje rešetkastih nosača.

- Zna primjenu, proračun i konstruisanje punih nosača.

- Nabraja elemente industrijske hale.

- Crta zadate čelične profile i kotira potrebne elemente.

- Crta sklopni crtež dva lima (veza ostvarena pomoću vijaka i zavarivanjem).

- Računa naprezanje zategnutog štapa i crta detalje veze.

- Računa naprezanje pritisnutog štapa i crta detalje veze.

- Crta radioničke i montažne nastavke zategnutih i pritisnutih štapova.

- Dimenzioniše i konstruiše nosače.

- Crta detalje veza nastavaka punih nosača.

- Crta radioničku dokumentaciju čelične industrijske hale.

- Crta dispoziciju hale.

- Crta elemente čelične industrijske hale sa detaljima veze.

- Radi specifikaciju materijala.


Vježbe: - Crta zadate čelične

profile i kotira potrebne elemente.

- Crta sklopni crtež dva lima (veza ostvarena pomoću vijaka i zavarivanjem).

- Crta radioničke i montažne nastavke zategnutih i pritisnutih štapova.

- Crta detalje veza nastavaka punih nosača.

Grafički rad: Prema zadatim podacima: - Crta radioničku

dokumentaciju čelične industrijske hale:

- crta dispoziciju; - crta elemente čelične industrijske hale sa detaljima veze.

Drvene konstrukcije - Poznaje klasične - Računa naprezanje Vježba:

26




drvene konstrukcije.

- Nabraja fizičke i mehaničke osobine građevinskog drveta.

- Poznaje osnove za dimenzionisanje drvenih konstrukcija.

- Nabraja spojna sredstva.

- Poznaje nastavke i veze elemenata drvenih konstrukcija.

zategnutog štapa i crta detalje veze.

- Računa naprezanje pritisnutog štapa i crta detalje veze.

- Dimenzioniše drvene tavanjače.

- Stiče osjećaj za prostor. - Uočava važnost kvalitetnog i preciznog rada.

- Prema zadatim podacima računa naprezanja u zategnutom i pritisnutom štapu i crta detalje veza.

Lijepljene lamelirane drvene konstrukcije - Navodi

karakteristike i specifičnost lijepljenih lameliranih drvenih konstrukcija.

- Opisuje način proizvodnje lijepljenih lameliranih drvenih konstrukcija.

- Nabraja konstruktivne sisiteme.

- Crta detalje spajanja elemenata lijepljenih lameliranih krovnih konstrukcija.


27

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i



učenik učenik učenik Prefabrikovana gradnja - Opisuje osnovne

karakteristike industrijske proizvodnje

(istorijski razvoj, prefabrikovani konstruktivni elementi objekata visokogradnje). - Upoznaje metode

prefabrikovane gradnje

(tradicionalni, djelimično prefabrikovan, prefabrikovan način gradnje, moguća mjesta za prefabrikaciju, metode prefabrikacije). - Nabraja vrste

transporta. - Opisuje način

montaže prefabrikovanih betonskih elemenata (sredstva za montažu, metode montaže, redoslijed montaže, pravac kretanja krana i dizalice).

- Objašnjava karakteristike za: skeletni sistem, krupnoblokovski sistem, prostorno -ćelijski sistem, mješoviti konstruktivni sistem.

- Poznaje elemente skeletnog sklopa (temelj, stub,

- Uočava karakteristike istorijskog razvoja prefabrikovane gradnje. - Razlikuje

prefabrikovane konstruktivne elemente objekata visokogradnje.

- Razlikuje metode prefabrikovane gradnje.

- Određuje mjesto za izradu prefabrikovanih elemenata (gradilište, poligon, pogon).

- Shvata metode prefabrikacije (sa nepokretnim i pokretnim kalupima, horizontalnim, pojedinačnim i u nizu).

- Razlikuje unutrašnji i spoljašnji

transport. - Predviđa način

montaže prefabrikovanih betonskih elemenata.

- Uočava razliku

između sistema prefabrikovane gradnje.

- Crta

prefabrikovane temelje sa „čašom", sa "čaurom" i u vidu ljuske.

- Crta suvi i mokri postupak veza,

- Razvija pozitivan odnos prema radu i zanimanju. - Razvija preciznost

u radu.

Vježba: - Nacrtati u razmjeri

vezu temelja i stuba, tri projekcije.


vezu stuba i stuba, tri projekcije.


detalj nastavljanja grednih nosača u polju.

28




gredni nosač, tavanični element).

- Obrazlaže suvi postupak, mokri postupak i prednaprezanje, kao i veze prefabrikovanih elemenata

(stub -temelj, stub - greda, stub – greda - tavanica).

stub - temelj i stub - stub.

- Crta ostvarivanje veze stub - greda pomoću prednaprezanja (sa prepustom i bez prepusta).

- Skicira tavanične elemente (punog presjeka, olakšanog presjeka, kasetirane).

- Zna prefabrikaciju elemenata i način montaže.

- Analizira metode povezivanja elemenata.

Vertikalne komunikacije - Navodi elemente

vertikalnih komunikacija (nosač, gazište, čelo gazišta).

- Definiše dimenzije otvora za liftove.

- Razlikuje elemente stepenica.

- Skicira elemente gazišta sa olakšanim i punim presjekom, podesne nosače i kose obrazne nosače.

- Rješava položaj i grupisanje liftova u kolektivnim stambenim objektima visokogradnje.

Elementi panelnog sistema - Upoznaje elemente

panelnog sistema (dimenzije i oblici zidnih panela, dimenzije i oblici tavaničnih elemenata).

- Poznaje sklopove ćelijskih elemenata i način nalijeganja.

- Objašnjava montažu sanitarnih ćelija, način

- Skicira poprečne presjeke zidnih panela.

- Crta spojeve između zidnih panela i to: unutrašnjih konstruktivnih, spoljašnjih i unutrašnjih na mjestu ukrštanja zidova.

- Crta spoj dvije tavanice iznad


tri projekcije veze stub – tavanica -konzola.


tri projekcije veze tavaničnog elementa i fasadnog panela.

29




podizanja i povezivanja istih.

oslonca i spoj dvije tavanice iznad zajedničkog oslonca.

- Razlikuje tipove sanitarnih kabina sa sanitarnim uređajima i dimenzijama.

Prefabrikovani elementi velikih raspona - Nabraja elemente

velikih raspona.

- Crta zglobne veze temelja i stuba.

- Skicira izgled i poprečni presjek nosača sa dimenzijama.

- Crta krovne ploče i fasadne elemente.

- Analizira detalje dvozglobnog i trozglobnog luka.


Grafički rad: - Nacrtati u razmjeri

plan montaže za svaku vrstu konstruktivnog elementa za objekat porodične zgrade P+1, L=, H=.

Grafički rad: - Nacrtati u razmjeri

plan montaže za svaku vrstu konstruktivnog elementa za objekat jednobrode hale sa rasponima L1=,

L 2=, H=. 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Blagojević: Građevinske konstrukcije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2008. - B. Blagojević: Završni građevinski i instalaterski radovi, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 1990. - V. Kujundžić, D. Tošić: Metalne i drvene konstrukcije, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2004. - D. Buđevac: Metalne konstrukcije u zgradarstvu, Građevinska knjiga, Beograd, 2006. - M. Muravljev, B. Stevanović: Zidane i drvene konstrukcije zgrada, Građevinski

fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Crtaći stolovi, pribor za crtanje, računar, projektor, platno za projektor, crteži

krovnih konstrukcija, modeli krovnih konstrukcija i crteži sa detaljima krovne konstrukcije od lijepljenog lameliranog drveta.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jednom u klasifikacionom periodu). - Pismeno (pismeni zadaci: po dva pismena zadatka u toku školske godine, po jedan u

polugodištu). - Ocjena grafičkih vježbi.

30

- Ocjena grafičkih radova. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer; - diplomirani inženjer arhitekture (za I, II i IV razred). 10. Povezanost predmeta


- Krovne konstrukcije - Bravarski radovi - Limarski radovi - Zidovi i stubovi - Horizontalni konstruktivni

elementi - Temelji

- Građevinski materijali

- Drvo i drvena građa - Čelik - Gvožđe - Opekarski proizvodi - Malteri - Beton

- Konstruktivni sklop zgrade - Radovi u visokogradnji

- Osnovi građevinarstva

- Sistemi u građenju - Objekti visokogradnje

- Osnove, izgledi i presjeci konstruktivnih elemenata

- Tehničko crtanje - Poznavanje tehničkog crtanja građevinskih elemenata

- Zidovi i stubovi - Drvene konstrukcije - Međuspratne konstrukcije

- Praktična nastava

- Zidanje zidova i stubova opekarskim proizvodima

- Tesarske veze - Izrada drvene oplate za

stub - Izrada modela drvene

krovne konstrukcije - Temelji - Mehanika tla i fundiranje - Osnovni oblici temelja

- Konstruktivni sklop objekata visokogradnje

- Projektovanje - Elementi objekata visokogradnje

- Prijem i prenos opterećenja


- Konstruktivni sklop objekata

31

1.2.4. PRIMJENA RAČUNARA U GRAĐEVINARSTVU 1. Naziv predmeta: PRIMJENA RAČUNARA U GRAĐEVINARSTVU 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 22 50 72 II 38 70 108 III

IV

Ukupno 60 120 180 Vježbe: odeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Osposobljavanje za rad na računaru i upoznavanje sa programskim paketima. - Upoznavanje sa značajem tehnike poznavanja računara. - Uklapanje estetike i funkcionalnosti - grafička estetika. - Osposobljavanje za upotrebu programa za obradu crteža. - Razvijanje sposobnosti za sagledavanje prostora. - Osposobljavanje za svođenje trodimenzionalnih elemenata na ravan crtanja i

obrnuto. - Pripremanje za izradu tehničke dokumentacije. - Upoznavanje sa izradom idejnog, glavnog i izvođačkog projekta. - Osposobljavanje za samostalan rad.

32





Uvod - Upoznaje obradu

crteža na računaru: - predstavljanje

crteža u tzv. vektorskim (draw) programima;

- projektovanje crteža;

- podjela na nivoe i uočavanje simetrije objekata koji se dobijaju pomjeranjem, rotacijom, transformacijom ili modifikacijom drugih objekata.

- Upoznaje se sa

AutoCAD- om: - grafički editor

programa; - padajući meniji; - palete sa alatkama

i njihove funkcije; - otvaranje

postojeće datoteke i izlaženje iz programa.

- Shvata suštinu vektorskih programa.

- Analizira projektovanje crteža.

- Koristi „miš“. - Koristi tastaturu. - Shvata logiku

programa.

- Razvija pozitivan odnos prema zanimanju.

Definisanja radnog prostora - Upoznaje

koordinatne sisteme.

- Definiše granice crteža i jedinice mjere.

- Poznaje načine zadavanja tačaka.

- Shvata dimenziju radnog prostora.

- Zna dimenzije crteža.


Vježba: - Zadavanje tačaka

primjenom elementarnih komandi: POINT, LINE, RECTANGLE.

Označavanje objekata na crtežu - Poznaje načine

označavanja objekata na crtežu.

- Poznaje komande vezane za prikaz crteža.

- Upoznaje način snimanja crteža.

- Razrađuje označavanje objekata.

- Primjenjuje alate: ZOOM, PAN, REDRAW, REGEN za prikaze crteža.

Vježba: - Označavanje

objekata – alat ERASE.

- Snimanje i učitavanje crteža.

33




Alati za crtanje - Upoznaje alate za

crtanje osnovnih geometrijskih oblika: CIRCLE; ARC; ELLIPSE; DONUT; POLIGON.

- Upoznaje se sa ostalim alatima sa palete DRAW.

- Crta osnovne geometrijske likove i shvata njihovu međusobnu vezu

- Razvija kulturu tehničkog crtanja.

- Razvija preciznost u tehničkom oblikovanju.

Vježba: - Crta slobodne

kompozicije po ličnom osjećaju i nahođenju upotrebom novih alata.

Osnovne transformacije objekata - Upoznaje komande

za transformacije objekata sa palete Modify.

- Uočava analogiju pojedinih komandi sa određenim geometrijskim transformacijama:

MOVE = translacija; ROTATE = rotacija; MIRROR = osnovno preslikavanje; SCALE = homotetično preslikavanje. - Upotrebljava alate:

MOVE; ROTATE; MIRROR; SCALE; COPY; ARRAY; OFFSET.

- Napreduje u upoznavanju „brzih“ metoda crtanja.


kompozicije po ličnom osjećanju i nahođenju, vježbajući na njoj nove komande.

- Crta prve šeme prostora i namještaja.

Izmjene na objektima - Poznaje komande

za izmjene - finu doradu objekata: TRIM; EXTEND; LENGTHEM; BREAK; CHAMFER; FILLET.

- Dorađuje ivice objekata alatima za zaobljavanje i zakošenje.

- Mijenja dužine objekata.

- Rasterećuje crtež od nepotrebnih elemenata.


- Uočava važnost preciznog i kvalitetnog rada.

Vježba: - Crta kružni i

poligonalni niz elemenata, vježbajući na njemu nove komande.

Pomoćna sredstva u crtanju - Objašnjava

upotrebu mreže tačaka SNAP i GRID.

- Objašnjava rad u ORTHO režimu.

- Upoznaje upotrebu različitih režima rada.

- Poznaje mehanizam Object Snap.

- Koristi mrežu tačaka SNAP i GRID. - Crta u OTRHO

režimu. - Koristi mehanizam

Object Snap.

- Razvija preciznost u tehničkom oblikovanju.


kompozicije po ličnom osjećanju i nahođenju koristeći različite režime rada.

34




Crtanje i editovanje složenih entiteta - Upoznaje način za

crtanje polilinija. - Upoznaje način za

crtanje pravih savitljivih krivih.

- Crta polilinije primjenom alata PLINE.

- Crta prave savitljive krive primjenom alata SPLINE.

- Formira pravilan odnos prema grafičkom izražavanju.

Vježba: - Crta i mijenja

složene entitete pomoću alata PLINE i SPLINE.

Slojevi i rad sa slojevima - Upoznaje razloge

podjele crteža na slojeve.

- Definiše svojstva slojeva.

- Poznaje dodjeljivanje i rad sa slojevima.

- Raslojava crtež prepoznajući sličnost elemenata i grupišući ih u zavisnosti od zajedničkih karakteristika.

- Razvija organizacione sposobnosti.

Vježba: - Crta zadati

arhitektonski prostor sortirajući objekte u zavisnosti od zajedničkih karakteristika.

Korišćenje blokova - Objašnjava pojam

bloka. - Poznaje: - način definisanja

bloka; - unošenje bloka sa

zadavanjem razmjere i rotiranjem;

- rastavljanje i ponovo definisanje blokova;

- čuvanje blokova.

- Oblikuje nove simbole.

- Pravi biblioteku simbola.

- Redizajnira

postojeće simbole.


Vježbe: - Crta zadati

arhitektonski prostor.

- Pravi ličnu biblioteku blokova i koristi je.

Umetanje šrafure na crtež - Objašnjava

postupak šrafiranja.

- Demonstrira načine zadavanja zatvorene konture za šrafiranje.

- Objašnjava atribute šrafure.

- Zna šrafiranje površina.

- Precizno koristi šrafuru za karakteristične slučajeve.

- Mijenja i usklađuje šrafirane površine.

- Formira pravilan odnos prema grafičkom izražavanju.

Vježba: - Nadogradnja

osnove sa prethodnog časa korišćenjem novih komandi.

35




učenik učenik učenik Dodavanje teksta crtežu - Obrazlaže potrebu

za dodavanjem teksta crtežu.

- Objašnjava stilove teksta i elemente formata teksta.

- Prikazuje editor za unos teksta.

- Bira tekstualni stil. - Dodaje tekst crtežu i formatizuje ga. - Podešava veličinu i boju. - Koristi posebne

simbole i razlomak. - Prebacuje tekst u

mala ili velika slova.

- Mijenja tekst.

Vježbe: - Crta zadati

arhitektonski prostor.

- Dodaje odgovarajući tekst crtežu.

Kotiranje - Upoznaje

kotiranje. - Definiše tipove i

elemente kota. - Definiše stilove

kotiranja.

- Zna komponente kotiranja.

- Bira stil kotiranja i načine kotiranja. - Radi sa alatkama sa

palete dimension. - Crta vertikalne i

horizontalne kotne linije.

- Kotira u nizu i paralelno.

- Kotira neortogonalne objekte.

- Mijenja kote.

- Stiče osjećaj za jasno tehničko izražavanje.



Atributi - Definiše svojstva

atributa. - Poznaje alate za

kreiranje i umetanje atributa.

- Poznaje alat za izmjenu atributa.

- Kreira, umeće i mijenja atribute.



Rad sa postojećim crtežima i rasterskim slikama- Definiše datoteku

rasterskih slika. - Objašnjava razloge

za unošenje skeniranih slika u AutoCAD-u.

- Poznaje rad sa skenerom.

- Skenira dokumente.

- Učitava rasterske slike.

- Precrtava u

razmjeri.


Vježba - Unošenje rasterskih

slika na crtež i rad sa njima.

Štampanje - Poznaje različite

mogućnosti štampanja crteža.

- Odabira štampač. - Određuje veličinu

papira i broj kopija.


Vježba: - Štampa svoju prvu

osnovu.

36




- Određuje razmjeru, orijentaciju crteža.

- Vrši izbor onoga što želi štampati.

Uvod u 3D - Upoznaje interfejs:

standardni meni; tab panel; standardna paleta; vjuport; upoznavanje alata.

- Razumije 3D koordinatne sisteme.

- Definiše korisnički koordinatni sistem u 3D prostoru.

- Koristi „miš“i tastaturu.

- Uočava logiku programa.

- Razvija samostalnost u radu.

- Orijentiše se u radnom prostoru programa.

Izrada površina u 3D- Upoznaje crtanje

površi pomoću alata 3D FACE.

- Upoznaje rad sa naprednim alatima za izradu površina.

- Upoznaje obradu mrežastih površina.

- Crta 3D površine pomoću alata 3D FACE.

- Koristi napredne komande za izradu površina.

- Oblikuje mreže pomoću alata 3D MESH.

- Razvija preciznost u tehničkom oblikovanju i sposobnost prostornog predstavljanja.

Vježba: - Kreira oblike

koristeći alat 3D FACE.

Pregled modela - Upoznaje

pronalaženje ortogonalnog i izometrijskog pogleda.

- Upoznaje sjenčenje modela.

- Upoznaje interaktivno posmatranje u 3D.

- Sagledava prostor i objekte u njemu.

Vježba: - Nadgradnja modela

sa prethodnog časa.

Pravljenje primitiva - Upoznaje alate sa

palete Modeling za pravljenje primitiva: BOX; WEDGE; CONE; SPHERE; CYLINDER; PYRAMID; TORUS.

- Koristi osnovne alate programa.

- Pravi prvi objekat koji prostorno postavlja i doživljava.

Vježba: - Kreira prve oblike

po ličnom osjećanju i nahođenju.

Primjena regiona - Upoznaje primjenu

regiona (alat Region sa palete

- Crta objekte, pravi od njih regione.

- Razlaže regione na

- Razvija kreativnost i samostalnost.

Vježba: - Kreira oblike

koristeći nove

37




Draw). skup linija i lukova. alate. Bulove operacije - Upoznaje Bulove

operacije (alati sa palete Solid Editing).

- Primjenjuje Bulove operacije.

- Napreduje u upoznavanju „brzih“ metoda modelovanja.

Vježba: - Pravi regione od

nekoliko objekata i na njih primjenjuje Bulove operacije.

Složena geometrijska tijela - objekti - Upoznaje izradu

složenih geometrijskih tijela pomoću alata EXTRUDE i REVOLVE.

- Oblikuje 3D - objekte izvlačenjem po pravoj liniji, u pravcu z – ose - alat Extrude.

- Izvodi 3D tijela kada se neki 2D objekat okrene oko zadate ose - alat Revolve.

- Stiče znanja u oblikovanju 3D objekata.

Vježba: - Izrada

arhitektonske osnove i dizanje zidova u 3D.

Primjena Bulovih operacija - Poznaje primjenu

Bulovih operacija. - Skriva oblike koji

smetaju. - Kreira oblike

otvora. - Oduzima otvore sa

zida.

- Razvija preciznost u tehničkom oblikovanju i sposobnost prostornog predstavljanja.


sa prethodnog časa:

- otvaranje prozora; - otvaranje vrata; - izrada stepenica.

Opcije za obradu tijela - Upoznaje alate za

izmjenu 3D objekata CHAMFER, FILLET.

- Vrši korekciju objekata.

- Zaobljava ivice. - Obara ivice pod

uglom.



Uređivanje tijela u prostoru - Upoznaje alate za

uređivanje objekata:

- alat SLICE; - alati sa palete; - Solid Editing. - Upoznaje alate za

uređivanje tijela: MOVE; COPY; SCALE; ROTATE; 3D ARRAY.

- Vrši korekciju objekata.

- Zaobljava ivice. - Odsijeca djelove

između dvije ravni. - Izvlači, premješta,

rotira, paralelno pomjera, iskošuje, mijenja boju, briše stane ili ivice.

- Uočava analogiju pojedinih komandi sa određenim geometrijskim transformacijama.

- Razvija sposobnosti i sagledava mogućnosti modeliranja tijela.



38




Dodavanje kamere i osvjetljenja - Upoznaje

dodavanje kamera i osvjetljenja crtežu.

- Upoznaje alat Render.

- Importuje AutoCAD crtež.

- Dodaje i postavlja kameru.

- Razlikuje vrste svijetla.

- Dodaje i mijenja osvjetljenje.

- Koristi alat Render.

- Razvija kreativnost i kulturu tehničkog izražavanja.



Uređivanje modela pomoću materijala - Upoznaje

uređivanje modela pomoću materijala.

- Poznaje alat Render.

- Upoznavaje vrste mapa.

- Dodjeljuje materijale objektima.

- Uređuje materijale.

- Selektivno renderuje djelove modela.




5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - G. Omura: AutoCAD 2000, Kompjuterska biblioteka, Beograd, 2001. - B. Burchard, D. Pitzer: Pod lupom - AutoCAD, CET Computer Equipment and Trade,

Beograd, 2000. - V. Aleksić: Primjena računara u građevinarstvu za II razred građevinske škole, Zavod

za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa odgovarajućom programskom opremom, projektor, platno za projektor,

štampač i skener. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Ocjena praktičnog rada na računaru i vježbama. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture; - diplomirani inženjer građevinarstva.

39



- Izrada i obrada tehničke dokumentacije

- Nacrtna geometrija - Tehničko prikazivanje raznih geometrijskih i arhitektonskih oblika

- Tehnička obrada crteža - Tehničko crtanje - Projektna dokumentacija - Izrada i obrada crteža,

kotiranje - Građevinske konstrukcije - Crtanje elemenata

arhitektonskih konstrukcija - Izrada priloga projekta - Obrada i izrada crteža - Kotiranje

- Projektovanje - Definisanje prostornih vrijednosti

40

1.2.5. GRAĐEVINSKI MATERIJALI 1. Naziv predmeta: GRAĐEVINSKI MATERIJALI 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 72 72 II III IV

Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje osobina i karakteristika građevinskih materijala. - Razumijevanje procesa dobijanja pojedinih građevinskih materijala. - Upoznavanje pravilne upotrebe građevinskih materijala. - Osposobljavanje za upotrebu standarda. - Razvijanje svijesti o značaju upotrebe standarda i odgovornosti za poštovanje

standarda. - Upoznavanje principa zaštite životne sredine. - Osposobljavanje za samostalan rad.

41

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizijski



Uvod - Upoznaje se sa

značajem građevinskih materijala i prefabrikata.

- Navodi osobine i metode ispitivanja građevinskih materijala.

- Nabraja osnovne podjele građevinskih materijala.

- Razlikuje građevinske materijale prema namjeni.

- Razlikuje određene osobine građevinskih materijala.

- Razvija sposobnost za produktivnost i ekonomičnost.

Osnovi geologije - Upoznaje geološke

osobine zemlje i zemljine kore.

- Upoznaje postanak i osobine magmatskih, sedimentnih i metamorfnih stijena.

- Razlikuje stijene: magmatske, sedimentne i metamorfne.

Materijali od kamena - Upoznaje dobijanje

i obradu građevinskog kamena.

- Objašnjava primjenu kamena i njegovu zaštitu.

- Opisuje sastav, osobine i primjenu agregata.

- Nabraja vrste kamena.

- Razlikuje načine dobijanja i obrade građevinskog kamena.

Voda - Opisuje vodu kao

građevinski materijal i kao sredinu u kojoj se nalaze betonske konstrukcije.

- Uočava značaj vode u građevinarstvu.

Keramički materijali - Nabraja sirovine i

opisuje dobijanje keramičkih proizvoda.

- Objašnjava ciglarske

- Razlikuje vrste i oblik ciglarskih proizvoda.

- Razlikuje keramičke

- Razvija sposobnost zapažanja.

42




proizvode. - Upoznaje keramičke

proizvode. - Upoznaje

vatrostalne materijale.

proizvode i definiše njihovu namjenu.

- Uočava značaj vatrostalnih materijala.

Zgure i pucolani - Upoznaje

karakteristike i primjenu zgure i pucolana u građevinarstvu.

- Razlikuje osobine zgure i pucolana u građevinarstvu.

Veziva u građevinarstvu - Objašnjava osnovna

veziva: građevinski kreč, gips i cement.

- Objašnjava sirovine i opisuje dobijanje veziva.

- Nabraja osobine veziva.

- Razlikuje veziva i definiše njihovu upotrebu.

- Razvija svijest o zaštiti životne sredine.

Malteri - Nabraja sastojke

mješavina maltera. - Nabraja vrste

maltera i navodi njihovu primjenu.

- Određuje upotrebu različitih maltera.

- Prepoznaje greške pri malterisanju.


Beton - Nabraja sastojke

mješavine betona. - Nabraja činioce koji

utiču na kvalitet betona.

- Objašnjava marku betona.

- Objašnjava tehnologiju betona.

- Nabraja vrste betona.

- Razlikuje načine dobijanja betona.

- Posjeta laboratoriji za ispitivanje betona.

Metali i legure - Upoznaje dobijanje

gvožđa i čelika. - Obrazlaže upotrebu čelika u građevinarstvu.

- Nabraja vrste čelika i armature.

- Nabraja osnovne obojene metale.

- Obrazlaže zaštitu čelika od korozije.

- Razlikuje vrste armature.

- Prepoznaje koroziju i definiše njeno sprečavanje.

43




Staklo - Objašnjava

dobijanje stakla, vrste i obradu.

- Navodi primjenu stakla u građevinarstvu.

- Razlikuje vrste i primjene stakla u građevinarstvu.

Drvo - Nabraja svojstva i

vrste drveta. - Opisuje greške u

strukturi drveta. - Obrazlaže upotrebu

drveta u građevinarstvu.

- Obrazlaže zaštitu drveta.

- Određuje primjenu drveta u građevinarstvu.

- Razvija osjećaj za očuvanje životne sredine.

Ugljovodonična veziva - Upoznaje katran i

bitumen kao osnovna ugljovodonična veziva.

- Opisuje način dobijanja i primjenu ugljovodoničnih veziva.

- Određuje upotrebljivost veziva.

Plastične mase - Upoznaje značaj

plastičnih masa. - Upoznaje sirovine.

- Određuje upotrebljivost plastičnih masa.

- Uočava značaj razvoja novih materijala.

Boje, lakovi, kitovi - Navodi vrste i

objašnjava primjenu boja, lakova i kitova u građevinarstvu.

- Razlikuje boje, lakove i kitove.

Materijali u funkciji zaštite elemenata - Upoznaje materijale

za završnu obradu i zaštitu gotovih elemenata.

- Navodi i objašnjava materijale u funkciji zaštite od požara, vlage i sl.

- Razlikuje materijale za zaštitu od požara i vlage.


Standardi - Upoznaje oznake - Razlikuje oznake - Standardi

44




materijala. - Upoznaje se sa

standardima.

materijala. - Čita standarde.

građevinskih materijala.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

- R. Sinđić-Grebović: Građevinski materijali, udžbenik za I razred srednjih stručnih škola, Centar za stručno obrazovanje, Podgorica, 2008.

- I. Stojiljković, D. Miletić: Građevinski materijali sa osnovama geologije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002.

- I. Stojiljković: Građevinski materijali, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1979.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, projektno platno, uzorci građevinskih materijala (opeka, crijep,

keramičke pločice, plastične cijevi) i katalozi. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa drugim predmetima

Predmet Znanja - Drvo i drvena građa - Čelik - Gvožđe - Opekarski proizvodi - Malteri - Beton

- Građevinske konstrukcije - Krovne konstrukcije - Bravarski radovi - Limarski radovi - Zidovi i stubovi - Horizontalni konstruktivni

elementi - Drvo, beton, čelik,

opekarski proizvodi - Keramički materijali, boje i

lakovi

- Osnovi građevinarstva - Elementi konstruktivnih sistema

- Završni radovi u građevinarstvu

- Tehničke karakteristike materijala i građe

- Organizacija građenja - Obračunske norme korišćenja materijala

45


Predmet Znanja - Osnovna veziva - Malter - Beton - Gvožđe i čelik - Drvo - Opekarski proizvodi, kamen - Boje, lakovi i kitovi

- Praktična nastava - Betonski radovi - Armirački radovi - Tesarski radovi - Zidarski radovi - Fasaderski radovi

- Metali i legure - Plastične mase - Boje, lakovi, kitovi - Materijali u funkciji zaštite

elemenata

- Kućne instalacije - Sanitarni uređaji - Aparati i armature za

vodovodnu mrežu - Aparati i armature za

protivpožarnu zaštitu

46

1.2.6. STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA 1. Naziv predmeta: STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II 72 36 108 III 36 36 72 IV

Ukupno 108 72 180 Vježbe: odeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika.

3. Opšti ciljevi nastave - Usvajajanje osnovnih pojmova, definicija, zakona koji se koriste u statici. - Upoznavanje sa pojmom materijalne tačke i uslovima ravnoteže materijalne tačke

pod dejstvom proizvoljnog ravnog sistema sila. - Upoznavanje sa pojmom krutog tijela i ravnotežom krutog tijela pod dejstvom

ravnog sistema sila. - Prepoznavanje statičkih sistema u praksi. - Osposobljavanje za rješavanje linijskih nosača i statički neodređenih nosača. - Sticanje znanja o osnovnim pojmovima iz otpornosti materijala. - Upoznavanje sa vrstama naprezanja u nosačima. - Osposobljavanje za dimenzionisanje nosača napregnutih na pritisak, zatezanje i

savijanje. - Upoznavanje sa ekstremnim statičkim uticajima. - Osposobljavanje za analitičku i grafičku obradu podataka.

47

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI




Uvod - Upoznaje zadatak i

podjelu mehanike. - Navodi vrste

kretanja. - Objašnjava pojam

krutog tijela. - Objašnjava pojam

sile i mase.

- Uočava zadatak i podjelu mehanike.

- Razlikuje tijelo i materijalnu tačku.

- Shvata pojam sile. - Crta različite vrste

sila.

- Upoznaje veze različitih grana.

Vježba: - Grafičko

predstavljanje sile u razmjeri.

Statika ravni - Upoznaje zadatak i

podjelu statike. - Navodi metode

rada. - Upoznaje aksiome

statike.

- Uočava zadatak i podjelu statike.

- Primjenjuje metode rada.

- Primjenjuje aksiome statike.

Statika materijalne tačke - Upoznaje sistem

kolinearnih sila. - Upoznaje

rezultantu sistema. - Objašnjava

slaganje dvije sile različitih pravaca.

- Upoznaje

razlaganje sila u dva pravca.

- Objašnjava

projekciju sile na ose Dekartovog koordinatnog sistema.

- Poznaje proizvoljan

sistem sila koje napadaju materijalnu tačku.

- Objašnjava poligon

ili plan sila. - Objašnjava

grafičke uslove ravnoteže.

- Crta sistem kolinearnih sila koje napadaju materijalnu tačku i određuje rezultantu analitički i grafički.

- Crta poligon i

trougao sila. - Računski određuje

rezultantu. - Razlaže silu na dva

zadata pravca. - Projektuje sile na

ose x, y. - Crta proizvoljan

sistem sila. - Crta poligon i plan

sila i grafički određuje rezultantu.

- Prepoznaje grafički uslov ravnoteže. - Računa rezultantu

proizvoljnog sistema sila koji

- Razvija tačnost, sistematičnost preciznost i urednost.

- Razvija rutinu,

brzinu i tačnost. - Razvija preciznost,

urednost i sistematičnost.

- Razvija

sistematičnost i preciznost u radu.

Vježba: - Analitičko i

grafičko određivanje rezultante za dvije i više sila koje napadaju materijalnu tačku.

- Crtanje poligona i

trougla sila. Vježba: - Brojni primjeri

razlaganja sila koje napadaju materijalnu tačku na dva zadata pravca.

Vježba: - Projekcija sila na

ose Dekartovog koordinatnog sistema.

Vježba: - Određivanje

položaja i veličine rezultante za proizvoljan sistem sila koji napada

48




- Obrazlaže analitički postupak određivanja rezultante sistema sila.

- Objašnjava

analitičke uslove ravnoteže.

napada materijalnu tačku.

- Računa silu primjenjujući uslove ravnoteže.

- Primjenjuje analitičke i grafičke uslove ravnoteže.

materijalnu tačku analitički i grafički.


veličine i položaja sile u sistemu na osnovu grafičkih i analitičkih uslova ravnoteže.

Statika krutog tijela - Upoznaje pojam

momenta sile za tačku.

- Upoznaje moment

rezultante dvije sile - Varinjonova teorema.

- Objašnjava veličinu

i položaj rezultante dvije paralelne sile istog i suprotnog smjera.

- Definiše pojam

sprega. - Definiše moment

sprega. - Poznaje teoremu

ekvivalentnih spregova.

- Objašnjava pojam

rezultujućeg sprega.

- Opisuje slaganje

sile i sprega. - Upoznaje redukciju

sile na tačku. - Poznaje proizvoljan

sistem sila u ravni. - Objašnjava glavni

vektor i glavni

- Računa moment sile za tačku, geometrijski predstavlja moment sile.

- Primjenjuje

momentno pravilo. - Određuje položaj i

računa veličinu rezultante dvije sile istog i suprotnog smjera.

- Crta spreg sila. - Računa moment

sprega. - Analizira sistem

spregova koji napadaju materijalnu tačku.

- Računa rezultujući

spreg. - Primjena

Varinjonove teoreme.

- Slaže silu i spreg. - Redukuje silu u odnosu na tačku. - Crta proizvoljan

sistem sila u ravni. - Određuje glavni

vektor i glavni

- Razvija tačnost, sistematičnost preciznost i urednost.

- Razvija rutinu,

brzinu i tačnost.

Vježba: - Brojni primjeri

nalaženja momenta sile za tačku.


rezultante sistema paralelnih sila u ravni istog i suprotnog smjera primjenom Varinjonove teoreme.

Vježbe: - Određivanje

momenta sprega sila.

- Određivanje ekvivalentnog sprega.

- Određivanje rezultujućeg sprega.

- Slaganje sile i sprega.

- Redukcija sile na tačku.


rezultante proizvoljnog sistema sila u ravni analitičkim putem.

- Određivanje glavnog momenta proizvoljnog sistema sila u

49




moment. - Objašnjava

analitičke uslove ravnoteže proizvoljnog sistema sila.

- Navodi posebne

uslove ravnoteže. - Objašnjava

grafičko slaganje sila metodom poligona sila i Verižnog poligona.

- Objašnjava određivanje položaja rezultante za dvije ili više sila metodom Verižnog poligona.

- Poznaje vezu izmedju plana sila i Verižnog poligona.

- Poznaje grafičke

uslove ravnoteže.

moment i svodi dati sistem na prosti oblik.

- Primjenjuje osnovne oblike uslova ravnoteže proizvoljnog sistema sila.

- Primjenjuje

posebne oblike uslova ravnoteže.

- Crta poligon sila i

Verižni poligon. - Grafički određuje

rezultantu za dvije ili više sila.

- Zna vezu između

poligona sila i Verižnog poligona.

- Crta plan sila i

Verižni poligon.

ravni. Vježba: - Određivanje

veličine i položaja rezultante ravnog sistema proizvoljnih sila metodom poligona sila i Verižnog poligona.

Statički određeni nosači - Navodi vrste

oslonaca i veza. - Upoznaje vrste

nosača. - Objašnjava statičku

određenost nosača. - Navodi vrste

opterećenja.

- Razlikuje vrste oslonaca i veza.

- Prepoznaje vrste nosača.

- Određuje statičku određenost nosača.

- Razlikuje vrste opterećenja.

Statika linijskih nosača u ravni - Upoznaje

određivanje otpora oslonaca za prostu gredu analitičkim putem.

- Upoznaje određivanje otpora oslonaca za prostu gredu grafičkim putem.

- Objašnjava

određivanje otpora

- Izračunava otpore oslonaca za prostu gredu. - Određuje otpore

oslonaca za prostu gredu grafičkim putem primjenom Varinjonove teoreme.

- Izračunava otpore

oslonaca za

- Razvija rutinu, brzinu i tačnost.

- Razvija tačnost,

sistematičnost i urednost u radu.

Vježbe: - Određivanje otpora

oslonaca proste grede za opterećenja: koncentrisana sila, raspodijeljeno opterećenje, spreg i kombinovano opterećenje:

- analitičkim putem; - grafičkim putem.

50




oslonaca analitičkim putem za konzolni nosač.

- Objašnjava

određivanje otpora oslonaca grafičkim putem za konzolni nosač.

- Objašnjava

određivanje otpora oslonaca za gredu sa prepustom analitičkim putem.

- Poznaje

određivanje otpora oslonaca za gredu sa prepustom grafičkim putem.

- Objašnjava unutrašnje sile u nosaču, presječne sile i njihove dijagrame.

- Upoznaje presječne sile i njihove dijagrame za prostu gredu.

- Upoznaje presječne sile i njihove dijagrame za konzolni nosač.

- Upoznaje presječne sile i njihove dijagrame za gredu sa prepustom.

konzolni nosač. - Određuje otpore

oslonaca za konzolni nosač grafičkim putem.

- Izračunava otpore

oslonaca za gredu sa prepustom.

- Određuje otpore

oslonaca za gredu sa prepustom grafičkim putem.

- Definiše unutrašnje

sile u presjecima normalne sile, transferzalne sile i momente savijanja.

- Računski određuje presječne sile i opasni presjek i crta dijagrame presječnih sila za prostu gredu.

- Računski određuje

presječne sile i crta dijagrame presječnih sila za konzolni nosač.

- Računski određuje

presječne sile i opasni presjek i crta dijagrame presječnih sila za gredu sa presjekom.

- Razvija tačnost,

sistematičnost preciznost i urednost u radu.


reakcija konzolnog nosača za razne slučajeve opterećenja:

koncentrisana sila, raspodijeljeno opterećenje, spreg, kombinovano opterećenje: - analitičkim putem; - grafičkim putem. Vježbe: - Određivanje otpora

oslonaca grede sa prepustom za razne slučajeve opterećenja:

koncentrisana sila, raspodijeljeno opterećenje, spreg, kombinovano opterećenje: - analitičkim putem; - grafičkim putem.


dijagrama presječnih sila (N, T, M)

za prostu gredu. - Određivanje

kritičnog presjeka, vrijednost max. momenta.


dijagrama presječnih sila (N, T, M)

za konzolni nosač. Vježba: - Određivanje

dijagrama

51




presječnih sila (N, T, M) za gredu sa prepustom.

Rešetkasti nosači - Navodi vrste

rešetkastih nosača. - Objašnjava

određivanje otpora oslonaca za rešetkasti nosač.

- Upoznaje metode određivanja sila u štapovima rešetkastih nosača.

- Upoznaje određivanje sila u štapovima rešetke grafičkom metodom - Kremonin plan sila.

- Upoznaje određivanje sila u štapovima rešetke analitičkim putem – Riterov postupak.

- Zna vrste rešetkastih nosača.

- Računa otpore rešetkastog nosača.

- Računa sile u

štapovima rešetke analitičkom metodom.

- Određuje sile u

štapovima rešetke grafičkom metodom - crta Kremonin plan sila.

- Računa sile u

štapovima presjeka Riterovom metodom.

- Razvija tačnost, sistematičnost, preciznost i urednost.

Vježbe: - Određivanje sila u

štapovima rašetke metodom ravnoteže čvora.

Vježba: - Određivanje sila u

štapovima rešetke grafičkom metodom

- Kremonin plan sila.

Vježba: - Određivanje sila u

presjeku rešetkastog nosača - Riterova metoda.

Geometrijske karakteristike ravnih površina - Upoznaje težište

osnovnih površina. - Upoznaje

određivanje težišta složenih površina.

- Objašnjava statički moment površine presjeka.

- Opisuje momente inercije ravnih površina.

- Poznaje primjenu Štajnerove teoreme.

- Poznaje pojam elipse i poluprečnika inercije.

- Poznaje otporni moment ravnih površina.

- Određuje težište složenih površina analitički i grafički.

- Računa statički moment površine.

- Računa momente

inercije ravnih površina primjenom Štajnerove teoreme.

- Crta elipsu i računa

poluprečnik inercije.

- Računa otporni moment ravnih površina.

Vježba: - Određivanje težišta

složenih površina analitički i grafički.

- Određivanje

statičkog momenta površine.

- Određivanje

momenta inercije ravnih površina.


poluprečnika inercije i crtanje elipse.

- Određivanje

otpornog momenta ravnih površina.

Godišnji rad: Za zadati rešetkasti nosač odrediti:

52




- reakcije oslonaca analitički i grafički;

- sile u štapovima rešetke Kremoninim planom sila;

- sile u zadatom presjeku metodom Ritera.

53




učenik učenik učenik Analiza napona i deformacije - Upoznaje pojam

napona. - Upoznaje pojam

elastičnog tijela. - Navodi deformacije

tijela. - Objašnjava vezu

izmedju napona i deformacije tijela.

- Poznaje Hukov zakon.

- Zna uzroke pojave napona u presjecima tijela.

- Zna ponašanje materijala pod opterećenjem.

- Crta dijagram veze napona i dilatacije.

- Računa napon primjenom Hukovog zakona.

- Razvija tačnost i preciznost.

Vježba: - Proračun napona i

dilatacije prema Hukovom zakonu.

Aksijalna naprezanja - Navodi deformacije

i objašnjava napon pri aksijalnom naprezanju.

- Upoznaje pojam pritisnutih i zategnutih štapova.

- Definiše pojam stvarnog i dozvoljenog napona.

- Objašnjava dimenzionisanje aksijalno napregnutih štapova - smicanje.

- Poznaje smičuća i tangencijalna naprezanja.

- Navodi vrste napona u kosom presjeku štapa.

- Upoznaje deformacije pri smičućem naprezanju.

- Zna deformacije i napon pri aksijalnom naprezanju.

- Računa stvarni napon u aksijalno napregnutim elementima.

- Računa dimenzije aksijalno napregnutih elemenata prema dopušenom naponu.

- Računa smičući napon.

- Računa napone u

kosom presjeku štapa.

- Računa modul

klizanja.

- Razvija marljivost, tačnost i preciznost u radu.

Vježba: - Dimenzionionisanje

aksijalno napregnutih štapova prema dopuštenim naponima.

Vježba: - Provjera napona u

zategnutom ili pritisnutom elementu.

Vježba: - Određivanje broja

zakivaka u vezi krovnog nosača.

Savijanje - Objašnjava

deformacije savijanja. - Definiše pojam

neutralne linije. - Objašnjava napon

pri čistom savijanju.

- Objašnjava čisto

- Zna deformacije savijanja. - Računa napon pri čistom savijanju.

- Dimenzioniše presjeke napregnute na čisto savijanje.

- Razvija rutinu, samostalnost, tačnost.

Vježba: - Dimenzionisanje

presjeka napregnutih na čisto savijanje.

Vježba: - Proračun napona

pri čistom

54




savijanje. - Poznaje osnovnu

jednačinu savijanja.

- Poznaje dimenzionisanje presjeka napregnutih na čisto savijanje.

- Objašnjava glavne napone grede izložene na savijanje silama.

- Objašnjava smičuće napone kod grede savijene silama.

- Računa glavne napone grede izložene na savijanje silama.

- Računa smičuće napone kod grede savijene silama.

savijanju. Vježba: - Dimenzionisanje

presjeka napregnutih na savijanje silama prema normalnim naponima.


presjeka prema smičućim naponima.

Izvijanje - Upoznaje

deformacije i napon pri izvijanju vitkih elemenata.

- Upoznaje određivanje kritične sile za osnovne Ojlerove slučajeve izvijanja.

- Upoznaje dimenzionisanje štapova na izvijanje za Ojlerove slučajeve.

- Upoznaje primjenu Omega postupka kod pritisnutih štapova.

- Opisuje određivanje dimenzija pritisnutog štapa Omega postupkom.

- Zna deformacije i napon pri izvijanju vitkih elemenata.

- Računa vitkost štapa.

- Računa kritičnu silu.

- Računa nosivost

pritisnutih štapova. - Računa dimenzije

pritisnutog štapa pomoću Ojlerove jednačine i Omega postupkom.

- Razvija preciznost, tačnost i samostalnost u radu.


dimenzije pritisnutog štapa.


nosivosti pritisnutog štapa.

Kosi puni nosači - Upoznaje primjenu

kosih nosača u građevinarstvu.

- Navodi statičke uticaje na kose nosače.

- Objašnjava određivanje reakcija oslonaca

- Zna primjenu kosih nosača u građevinarstvu.

- Računa reakciju

oslonaca kosog nosača.

- Razvija preciznost, tačnost i samostalnost.


reakcija oslonaca kosog punog nosača prema zadatom opterećenju.

Vježba: - Dimenzionisati

55




kosog nosača. - Objašnjava

dimenzionisanje kosih nosača.

- Računa dimenzije kosog punog nosača prema dopuštenom naponu.

krovni nosač od drveta ili čelika prema dopuštenom naponu.

Statički određeni okvirni nosači - ramovi - Upoznaje primjenu

okvirnih nosača u građevinarstvu.

- Navodi djelove okvirnog nosača.

- Objašnjava određivanje reakcija oslonaca okvirnih nosača.

- Upoznaje dijagrame unutrašnjih sila u okvirnom nosaču.

- Zna primjenu okvirnih nosača.

- Zna djelove okvirnog nosača.

- Računa reakcije oslonaca okvirnog nosača za razne slučajeve opterećenja.

- Crta dijagrame: - transferzalnih sila; - normalnih sila; - momenata - savijanja.

Vježba: - Određivanje reakcija oslonaca, dijagrama presječnih sila i kritičnog presjeka za zadati okvirni nosač - ram.

Elastična linija - Definiše pojam

elastične linije. - Definiše pojam

ugiba i nagiba. - Objašnjava metodu

određivanja ugiba i nagiba.

- Upoznaje pojam fiktivnog nosača, fiktivnog momenta i fiktivne transferzalne sile.

- Poznaje grafoanalitičku metodu određivanja ugiba i nagiba.

- Poznaje primjenu grafoanalitičke metode.

- Poznaje izračunavanje ugiba i nagiba nosača pomoću tabelarnih slučajeva.

- Zna oblik elastične linije.

- Zna vezu ugiba, nagiba i momenta.

- Crta fiktivan nosač

na osnovu uslova na granicama nosača.

- Računa ugib i nagib

nosača metodom fiktivnog nosača.

- Računa ugib i nagib

nosača primjenom tabelarnih slučajeva.


maksimalnog ugiba i nagiba elastične linije za zadati nosač i opterećenje metodom fiktivnog nosača.

Vježba: - Određivanje ugiba i

nagiba nosača u presjecima kao i maksimalnih vrijednosti pomoću tabelarnih slučajeva.

Statički neodređeni nosači - Upoznaje stepen

statičke neodređenosti

- Računa statičku neodređenost nosača.



reakcija oslonaca

56




nosača. - Upoznaje

određivanje statički nepoznatih veličina i dijagrame presječnih sila za statički neodređen nosač.

- Objašnjava

kontinualni nosač. - Poznaje

određivanje statičkih veličina za kontinualni nosač primjenom Klapejronove jednačine.

- Poznaje dijagrame presječnih sila za kontinualni nosač.

- Zna metodologiju rješavanja statički neodređenih nosača.

- Računa reakcije oslonaca primjenom osnovnih jednačina ravnoteže i dodatnih geometrijskih uslova.

- Crta kontinualni

nosač. - Zna jednačinu triju

momenata ili Klapejronovu jednačinu.

- Crta dijagrame

presječnih sila za kontinualni nosač.

za jedanput statički neodređen nosač.


reakcija oslonaca primjenom Klapejronove jednačine i crtanje dijagrama presječnih sila (N, T, M) za zadati kontinualni nosač.

Ekstremne vrijednosti statičkih uticaja - Upoznaje analizu

opterećenja na građevinske objekte.

- Poznaje dejstvo snijega i vjetra.

- Objašnjava

najnepovoljniji položaj opterećenja za sistem proste grede, grede sa prepustima i konzolnog nosača.

- Zna vrste opterećenja.

- Analizira opterećenja i računa:

- stalno opterećenje; - korisno

opterećenje; - računa opterećenje

snijegom; - računa opterećenje

vjetrom. - Crta razne šeme

opterećenja i njihove kombinacije.

- Računa reakcije oslonaca za najnepovoljniji slučaj opterećenja.

- Računa ekstremne vrijednosti statičkih uticaja.

Vježba: - Proračun stalnog

opterećenja za zadate slučajeve.

- Proračun korisnog opterećenja i opterećenja snijegom i vjetrom.

Vježba: - Izračunavanje

ekstremnih vrijednosti statičkih uticaja za zadati nosač.

Godišnji elaborat - Za ramovski nosač

uraditi: - reakcije oslonaca; - dijagrame

presječnih sila; - određivanje

kritičnog presjeka; - dimenzionisanje

nosača prema naponima savijanja i naponima

57




smicanja; - određivanje

maksimalnog ugiba i nagiba elastične linije nosača.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Veličković, O. Stanković, O. Damjanović-Juhas, D. Veličković, D. Jovanović:

Statika i otpornost materijala za II razred građevinske struke, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

- Grupa autora: Zbirka zadataka za II razred građevinske struke, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

- L. Vujošević: Zbirka riješenih zadataka iz statike, Naučna Knjiga, Beograd, 2002. - B. Veličković, D. Veličković, D. Jovanović, K. Stanković- Milošević: Statika i otpornost

materijala za III razred građevinske škole, Zavod za udžbenike, Beograd, 2006. - V. Lubarda: Otpornost materijala, NIO, , Univerzitetska riječ’’, Titograd, 1985. - M. Protić: Mehanika i otpornost materijala, Naučna knjiga, Beograd, 1998. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, platno za projektor, grafoskop i folije za grafoskop. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismeno (pismeni zadaci: dva u toku školske godine, po jedan pismeni zadatak u

polugodištu). - Ocjena vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine i pozitivno ocijenjen godišnji elaborat. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer. 10. Povezanost predmeta


- Analiza opterećenja - Kosi nosači - Predstavljanje nosača

šematski

- Građevinske konstrukcije - Debljine upotrijebljenog materijala

- Krovne konstrukcije - Konstruktivni elementi

objekta - Analiza opterećenja - Građevinski materijali - Osobine materijala - Predstavljanje sila grafički - Tehničko crtanje - Razmjera crtanja

58

1.2.7. TEHNOLOGIJA BETONA 1. Naziv predmeta: TEHNOLOGIJA BETONA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III 36 36 72 IV

Ukupno 36 36 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje betona i njegovih komponenti, svojstva, način spravljanja i primjenu. - Upoznavanje uloge, značaja, karakteristika i primjena armature. - Upoznavanje elementarnih ispitivanja betona. - Upoznavanje vrsta i oblika oplata i skela. - Upoznavanje osnove proračuna elemenata od nearmiranog betona. - Sticanje svijesti o važnosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog rada. - Razvijanje motivacije za praćenje savremenih dostignuća u oblasti ispitivanja

betona. - Upoznavanje sa primjenom sredstava zaštite na radu i protivpožarne zaštite.

59

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI




Beton i njegovi komponentni materijali - Upoznaje beton i

njegove komponente.

- Nabraja karakteristike betona:

prednosti i nedostaci. - Definiše primjenu

nearmiranog, armiranog i prednapregnutog betona.

- Razlikuje komponente betona.

- Razlikuje vrste

betona i njihovu primjenu.

- Stiče pozitivnu orijentaciju prema zanimanju.

- Razvija ekološku

svijest.

Cement - Nabraja vrste i

klase cementa i njihove oznake.

- Upoznaje osobine cementa značajne za kvalitet betona.

- Upoznaje način transportovanja i skladištenja cementa.

- Upoznaje način uzimanja uzoraka cementa.

- Razlikuje vrste cementa i njihove oznake.

- Zna osobine cementa.

- Shvata značaj pravilnog transporta i skladištenja cementa.

- Shvata značaj pravilnog uzimanja uzoraka cementa.

Agregat - Upoznaje ulogu,

vrste i način dobijanja agregata.

- Navodi osobine agregata značajne za kvalitet betona:

- čistoća; - čvrstoća; - oblik zrna. - Objašnjava

postupak ispitivanja granulometrijskog sastava svih frakcija agregata.

- Upoznaje crtanje grafikona frakcija agregata (propisane i stvarne linije agregata).

- Razlikuje vrste agregata prema načinu dobijanja.

- Određuje

granulometrijski sastava svih frakcija agregata.

- Crta grafikon

frakcija agregata.

Vježbe: - Crtanje

granulometrijske krive.

- Ispitivanje povoljnosti grahulometrijskog sastava agregata za spravljanje betona.

60




Voda - Objašnjava ulogu

vode kao komponente betona.

- Definiše kvalitet vode za spravljanje betona i njen uticaj na ugradljivost i svojstva očvrslog betona.

- Definiše vodocementni faktor i njegov uticaj na svojstva betona.

- Shvata ulogu vode

kao komponente betona.

- Određuje vodocementni faktor.


vodocementnog faktora.

Armatura - Upoznaje ulogu i

značaj armature. - Upoznaje vrste čelika za armiranje.

- Opisuje zaštitni sloj betona.

- Objašnjava dozvoljene napone u armaturi.

- Upoznaje sidrenje i nastavljanje armature.

- Poznaje računsko određivanje dužine šipki kod armiranja.


- Određuje zaštitni sloj betona.

- Određuje dozvoljene napone u armaturi.

- Računa dužinu sidrenje i nastavljanje armature.

- Računa dužinu šipki kod armiranja.


Vježbe: - Računanje dužine

sidrenja za pojedine vrste armature.

- Računanje dužine šipki armature u armaturnom sklopu.

Spravljanje i ugrađivanje betona - Upoznaje svojstva

svježe betonske mase.

- Poznaje razmjere miješanja betona.

- Upoznaje način spravljanja, transporta i ugrađivanja betona.

- Upoznaje vrste miješalica.

- Upoznaje način njegovanja betona.

- Definiše dodatke za beton i njihovu ulogu.

- Razlikuje svojstva svježe betonske mase.

- Određuje potrebne količine cementa, agregata i vode za 1m� betona propisane marke.

- Shvata značaj pravilnog spravljanja, transporta i ugrađivanja betona.

- Razlikuje vrste miješalica.

- Shvata značaj

61




pravilnog njegovanja betona.

- Razlikuje dodatke za beton.

Svojstva i ispitivanje betona - Upoznaje

mehanička svojstva betona:

- čvrstoća na pritisak;

- čvrstoća na zatezanje;

- čvrstoća na smicanje.

- Upoznaje tečenje i skupljanje betona.

- Definiše vodo- -nepropustljivost betona. - Definiše otpornost

betona na dejstvo mraza i toplotu.

- Upoznaje način ispitivanja betona na gradilištu.

- Definiše vrste probnih tijela za određivanje marke betona.

- Upoznaje način čuvanja probnih tijela na gradilištu.

- Shvata različita svojstva betona.

- Uočava značaj

ispitivanja betona na gradilištu.

- Razlikuje vrste probnih tijela za određivanje marke betona.

- Stiče pozitivnu orijentaciju prema zanimanju.

- Posjeta gradilištu.

Oplata i skela - Upoznaje vrste i

oblike skela. - Upoznaje vrste i

oblike oplate za različite elemente.

- Razlikuje vrste skela i oplata.

Betoniranje - Upoznaje postupak

betoniranja: - redoslijed; - prekide pri

betoniranju. - Objašnjava

plastično tečenje betona.

- Upoznaje dejstvo potresa prije i poslije vezivanja.

- Upoznaje postupak

- Shvata značaj pravilnog betoniranja.

- Analizira postupak

betoniranja na mrazu.

- Razlikuje posebne

vrste betona.

- Razvija ekološku svijest.

62




betoniranja na mrazu:

- tehničke pripreme; - kontrola kvaliteta; - probna

opterećenja. - Upoznaje posebne

vrste betona: - laki; - siporeks; - keramzit. Osnove za proračun elemenata od nearmiranog betona - Poznaje dozvoljene

normalne napone za nearmirani beton.

- Objašnjava postupak dimenzionisanja stubova:

- bez izvijanja; - sa izvijanjem. - Poznaje postupak

dimenzionisanja temelja od nearmiranog betona.

- Određuje dozvoljene normalne napone za nearmirani beton.

- Dimenzioniše stubove od nearmiranog betona.

- Dimenzioniše temelje od nearmiranog betona.


Vježbe: - Određivanje sile

nosivosti za stubove prostog i složenog presjeka.

- Dimenzionisanje stubova od nearmiranog betona.

- Dimenzionisanje temelja od nearmiranog betona.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - I. Stojiljković, M. Marjanov, Ž. Bojović: Beton za III i IV razred, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2002. - Priručnik za primjenu pravilnika BAB 87 o tehničkim normativima za beton i armirani

beton, Savez društava građevinskih konstruktera Jugoslavije, Beograd, 1989. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, platno za projektor, grafoskop i folije za grafoskop. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismeno (pismeni zadaci: dva pismena zadatka u toku školske godine, po jedan u

polugodištu). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva.

63



- Agregat - Cement - Voda - Svojstva i ispitivanje

betona - Armatura


- Materijali od kamena - Veziva u građevinarstvu - Voda - Beton - Metali i legure

64

1.2.8. ORGANIZACIJA GRAĐENJA 1. Naziv predmeta: ORGANIZACIJA GRAĐENJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III 36 36 72 IV 33 33 66

Ukupno 69 69 138 Vježbe: odeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika.

3. Opšti ciljevi nastave - Koordiniranje, usmjeravanje, planiranje i kontrola aktivnosti organizovanih grupa

ljudi radi ostvarenja određenih ciljeva u građevinarstvu. - Upoznavanje menadžmenta kao modernog načina vještine upravljanja. - Osposobljavanje za analizu izvršenih aktivnosti, pravilnu upotrebu tehničke

dokumentacije. - Osposobljavanje za vođenje i čitanje građevinske dokumentacije. - Izrađivanje šeme organizacije gradilišta za sve objekte visokogradnje. - Upoznavanje građevinske mehanizacije i njene primjene u zavisnosti od vrste rada. - Upoznavanje dinamike izvođenja radova i čitanje dinamičkih planova. - Korišćenje normativa i standarda pri izradi predmjera i predračuna i upotrebljavanje

kompjuterske tehnike u tu svrhu. - Upoznavanje i korišćenje mjera zaštite na radu i principa zaštite prirodne sredine.

65

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI


ciljevi Preporuke za izvođenje nastave

učenik učenik učenik Građevinska djelatnost - Upoznaje

organizacione sisteme i pojam građevinarske djelatnosti i ulogu menadžmenta.

- Razlikuje građevinske djelatnosti: projektantske, istraživačke institucije,

operativne, nadzor.

- Razvija sposobnost za organizaciju.

Investiciono tehnička dokumentacija - Upoznaje postupak

izrade tehničke dokumentacije.

- Upoznaje odredbe

Zakona o izgradnji.

- Razlikuje projektnu dokumentaciju:

- projektni zadatak; - idejni projekat; - glavni projekat; - izvođački projekat; - projekat izvedenog

stanja. - Shvata osnovne

odredbe iz Zakona o izgradnji objekata visokogradnje.

- Razvija odgovornost i obavezu poštovanja zakonskih propisa.

Vježba: - Pregled

investiciono tehničke dokumentacije.

Struktura građevinske proizvodnje - Objašnjava

proizvodne procese.

- Navodi podjelu

rada, faze rada i radno mjesto.

- Razlikuje različite radne operacije u sklopu proizvodnog procesa.

- Zna pravila o dobroj organizaciji radnog mjesta.

Vježba: - Organizacija

radnog mjesta za određenu radnu operaciju.

Faze izvođenja građevinskog objekta - Nabraja vrste

gradilišta i uslove njegovog osnivanja.

- Objašnjava šemu

organizacije gradilišta.

- Navodi sastav

osoblja na gradilištu.

- Opisuje pripremne

radove na gradilištu.

- Razlikuje vrste gradilišta prema: broju objekata,

spratnosti, površini koju zauzima. - Razlikuje svu

potrebnu dokumentaciju za formiranje gradilišta.

- Čita šemu organizacije gradilišta.

- Razlikuje simbole na šemi.

- Razlikuje tehničku službu i administrativno -

- Shvata značaj poznavanja zakona i propisa.

- Razvija marljivost i

preciznost. - Razvija

sistematičnost i preciznost u radu.

- Shvata važnost

dobre organizacije rada na gradilištu.

Vježba: - Izrada šeme

organizacije gradilišta za mali i veliki objekat.

Vježba: - Crtanje objekata

privrednog gradilišta.

Vježba: - Upisivanje

podataka u gradilišnu dokumentaciju.

66



učenik učenik učenik - Poznaje gradilišnu

dokumentaciju. - Objašnjava proces

izvođenja radova na gradilištu.

- Objašnjava

primopredaju radova prema važećim zakonima u građevinarstvu.

materijalnu službu. - Razlikuje pripremne

radove po redu. - Zna elemente

privrednog gradilišta.

- Zna pripremu materijala.

- Sastavlja građevinski

dnevnik, gradjevinsku knjigu. - Sastavlja

privremene, obračunske i okončanu situaciju.

- Čita izvođački projekat.

- Razrađuje detalje iz projekta.

- Koordinira izvođenje radova.

- Evidentira prisustvo radnika na gradilištu.

- Sračunava učinak rada radnika.

- Razlikuje vrste nadzora. - Priprema sve podatke za tehnički prijem objekta. - Prati i obezbjeđuje

neophodne dokaze o kvalitetu materijala koji se ugrađuje.


Vježbe: - Razrada pojedinih

detalja iz projekta.

- Popunjavanje liste

evidencije radnika. Vježba: - Posjeta gradilištu i

upoznavanje sa nadzorima svih vrsta.

Normativi i standardi rada u građevinarstvu - Poznaje normative

i standarde za radove u građevinarstvu.

- Čita normative i standarde.

- Razvrstava norme prema materijalu, radnoj snazi, vremenu.

- Razvija sistematičnost i preciznost u radu.

Vježbe: - Čitanje

građevinskih normi građevinskih radova pomoću literature.

- Čitanje građevinskih normi u kompjuterskoj obradi.

Predmjer, predračun i obračun građevinskih radova - Objašnjava opise - Piše opis - Razvija preciznost, Vježba:

67



učenik učenik učenik građevinskih, zanatskih, instalaterskih i montažnih radova.

- Objašnjava predmjer radova.

- Objašnjava

predračun radova. - Oobjašnjava

obračun radova.

građevinskih i zanatskih radova.

- Sistematizuje radove prema srodnosti.

- Povezuje radove prema tehnologiji izvođenja.

- Računa potrebne količine radova prema pozicijama iz glavnog projekta.

- Sračunava jedinične cijene prema vrsti rada.

- Analizira kretanje cijena na tržištu.

- Sračunava vrijednost radova prema predmjeru i predračunu.

sistematičnost. - Razvija

odgovornost u radu.

- Izrada opisa građevinskih radova za zadati objekat visokogradnje.

Vježba: - Proračun količina

radova za zadati objekat.

Vježba: - Izrada analiza

cijena prema pozicijama radova iz zadatog predmjera.

Vježba: - Obračun koštanja

objekta po vrstama radova kao i koštanje cjelokupnog objekta.

- Posjeta gradilištu. Zaštita na radu - Upoznaje propise i

mjere zaštite na radu.

- Usvaja osnovna znanja o glavnim opasnostima na radu, pravila i način zaštite od njih.

- Koristi mjere lične zaštite na radu.

- Koristi mjere zaštite životne sredine.

Godišnji elaborat: - Izrada elaborata

za manji objekat.

68




učenik učenik učenik Građevinska mehanizacija - Upoznaje vrste

građevinskih mašina, njihove karakteristike i upotrebu.

- Poznaje način

obračuna učinka za svaku vrstu mašina. - Objašnjava analizu

kalkulacije cijena za građevinsku mehanizaciju.

- Razlikuje građevinske mašine po grupama:

- prema konstruktivnom sastavu;

- prema načinu izvršavanja radnih procesa;

- prema vrstama građevinskih radova.

- Proračunava učinak

mašina za sljedeće vrste radova:

- za iskop i utovar zemlje;

- za prenos i dizanje; - za transport i vuču; - za sabijanje tla; - za proizvodnju

građevinskih materijala.

- Čita faktore korekcije date tabelarno kao i druge podatke potrebne za proračun učinka date tabelom.

- Proračunava

koštanje efektivnog časa rada mašine.

- Upotrebljava elemente kalkulacije.

- Shvata značaj dobre organizacije preduzeća.

- Razvija sposobnost

za organizaciju posla.

- Razvija tačnost i

preciznost.

- Posjeta građevinskom preduzeću - sektor mehanizacija.

- Posjeta gradilištu. Vježba: - Proračun

praktičnog učinka mašina za određene vrste radova.

Vježba: - Proračun

efektivnog časa rada mašine.

Analiza tehnološkog procesa - Opisuje metodu

izrade karte procesa i dijagrama toka.

- Objašnjava izbor mehanizacije prema radnim operacijama.

- Crta i čita kartu procesa i dijagram toka za određene vrste radova.

- Prepoznaje vodeću mašinu koja realizuje tehnološki proces.

- Izabira mašine u širi izbor.

- Razvija tačnost, preciznost i sistematičnost.

Vježba: - Crtanje karte

procesa za određene pozicije radova.

Vježba: - Crta dijagram toka

za određene pozicije radova.

69



učenik učenik učenik - Izabira mašine u

uži izbor na osnovu najpovoljnijeg mašino sastava prema njihovim učincima.

Vježba: - Širi izbor mašina

prema zadatim radnim operacijama.

Vježba: - Vrši uži izbor

mašina prema ekonomskoj analizi.

Planiranje proizvodnje - Navodi podjelu

planova. - Obrazlaže ulogu

planiranja radnih aktivnosti, izbor tehnologije građenja i odabira resursa za njihovu realizaciju putem statičkih planova.

- Objašnjava

dinamičke planove. - Obrazlaže tehniku

mrežnog planiranja.

- Objašnjava analizu mrežnog plana, vremena, korišćenje resursa i optimizaciju.

- Poznaje izradu

gantograma. - Poznaje izradu

histograma. - Poznaje izradu

dinamičkih planova.

- Dijeli planove na statičke i dinamičke.

- Proračunava potrebe u radnoj snazi, materijalu pomoću statičkih planova.

- Proračunava

vrijeme trajanja radova.

- Utvrđuje broj i

sastav radne brigade.

- Sastavlja spisak

aktivnosti koje predstavljaju radne cjeline.

- Uočava prethodnu, naredne i uporedne aktivnosti.

- Crta mrežni dijagram.

- Sračunava vrijeme trajanja aktivnosti.

- Crta kritični put. - Terminira mrežni

dijagram. - Crta gantogram i

planira angažovanje radne snage.

- Crta histogram i

određuje optimalan broj radnika u

- Razvija marljivost i tačnost. - Shvata važnost temeljito urađenih planova.

Vježba: - Izrada statičkih

planova za potrebe radne snage, materijala i mehanizacije.

Vježba: - Proračun trajanja

radova za određene pozicije.

Vježba: - Sastavlja spisak

aktivnosti za izvođenje zadatog objekta.

Vježba: - Crta mrežni plan i

terminira ga. Vježba: - Crta gantogram. Vježba: - Crta histogram. Godišnji elaborat: - Izbor mehanizacije

i planiranje proizvodnje za objekat visokogradnje (nastaviti elaborat trećeg razreda).

70



učenik učenik učenik datom trenutku.

- Čita dinamičke planove ulaganja finansijskih sredstava.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Ž. Praščević, B. Veličković, V. Konstantinović: Organizacija građenja za III razred

građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2007. - Normativi i standardi rada u građevinarstvu – knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Građevinska knjiga

Beograd, 1999. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, platno za projektor, grafoskop i folije za grafoskop. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismeno (pismeni zadatak - u drugom polugodištu jedan pismeni zadatak). - Ocjena vježbi. - Ocjena godišnjeg elaborata. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine i pozitivno ocijenjen godišnji elaborat. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Opis pozicija radova

- Projektovanje - Čitanje djelova projekta radi izrade predmjera

- Opis pozicija radova - Spisak aktivnosti na

objektu

- Građevinske konstrukcije - Poznavanje djelova objekta - Poznavanje faza izvođenja

radova - Poznavanje djelova objekta

- Izrada predmjera i predračuna

- Tehničko crtanje - Čitanje i crtanje određenih pozicija radova

- Crtanje statičkih i dinamičkih planova

- Kompjuterske vježbe - Crtanje u Excel-u i AUTO CAD-u

71

1.2.9. BETONSKE KONSTRUKCIJE 1. Naziv predmeta: BETONSKE KONSTRUKCIJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III

IV 33 66 99 Ukupno 33 66 99

3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja o teorijama za proračun armirano betonskih konstrukcija. - Upoznavanje sa proračunom ab konstrukcija po teoriji graničnih stanja. - Upoznavanje osnove proračuna po graničnoj nosivosti. - Upoznavanje mehaničkih svojstva betona i armature. - Osposobljavanje za dimenzionisanje presjeka konstruktivnih elemenata: stub, ploče i

grede, pravougaonog i t-presjeka. - Osposobljavanje za crtanje plana armature za stub, ploču i gredu pravougaonog i

t-presjeka. - Osposobljavanje za korišćenje kompjuterskih programa za dimenzionisanje i

armiranje konstruktivnih elemenata. - Osposobljavanje za samostalan rad.

72

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI




Proračun AB konstrukcija - Upoznaje

mehanička svojstva betona.

- Upoznaje mehanička svojstva čelika.

- Objašnjava osnove

proračuna AB konstrukcija.

- Objašnjava osnove

proračuna prema graničnim stanjima.

- Poznaje parcijalne

koeficijente sigurnosti.

- Poznaje osnove

proračuna prema graničnom stanju loma.

- Objašnjava PBAB ’87 za sidrenje armature. - Objašnjava PBAB ’87 za nastavljanje armature.

- Razlikuje mehaničke karakteristike betona.

- Razlikuje mehaničke karakteristike čelika.

- Zna osnove proračuna AB konstrukcija.

- Shvata osnove

proračuna prema graničnim stanjima.

- Koristi propise za

parcijalne koeficijente sigurnosti.

- Zna osnove

proračuna prema graničnom stanju loma. - Koristi PBAB ’87 za

sidrenje i nastavljanje

armature.

- Razvija tačnost i preciznost u radu.

Vježba: - Crta radni dijagram

betona i radni dijagram čelika.

Proračun aksijalno napregnutih elemenata - Upoznaje aksijalno

napregnute elemente.

- Objašnjava proračun centrično pritisnutih stubova bez uticaja

izvijanja.

- Razlikuje aksijalno napregnute elemente.

- Računa dimenzije centrično pritisnutog stuba bez uticaja izvijanja.

- Crta plan, izvod i specifikaciju armature.

- Razvija tačnost, sistematičnost i preciznost.

Vježba: - Dimenzionisanje i

plan, izvod i specifikacija armature centrično pritisnutog stuba.

AB elementi nepregnuti na savijanje - Poznaje osnove

proračuna AB elemenata

- Koristi PBAB ’87 za armiranje konstruktivnih

- Razvija tačnost, sistematičnost preciznost i

Vježba: - Dimenzionisanje AB

grede

73




napregnutih na savijanje.

- Poznaje AB grede

pravougaonog poprečnog presjeka.

- Objašnjava AB

ploče. Poznaje slobodno položenu ploču.

- Objašnjava

konzolnu ploču. - Objašnjava ploču

sa prepustima. - Opisuje ploču

ukliještenu na jednom kraju, a na drugom slobodno oslonjenu.

- Objašnjava

kontinualnu ploču.

elemenata napregnutih na savijanje.

- Dimenzioniše AB grede pravougaonog poprečnog presjeka opterećene na savijanje.

- Koristi PBAB ’87 za AB ploče sa glavnom armaturom u jednom pravcu.

- Dimenzioniše slobodno položenu ploču, crta plan prema liniji zatežućih sila, izvod i specifikaciju armature.

- Dimenzioniše konzolnu ploču, crta plan armature prema liniji zatežućih sila, izvod i specifikaciju armature.

- Dimenzioniše ploču sa prepustima, crta plan armature prema liniji zatežućih sila, izvod i specifikaciju armature.

- Dimenzioniše ploču ukliještenu na jednom kraju, crta plan armature prema liniji zatežućih sila, izvod i specifikaciju armature.

- Dimenzioniše kontinualnu ploču, crta plan armature prema liniji

urednost. - Razvija tačnost,

sistematičnost preciznost i urednost.

pravougaonog poprečnog presjeka opterećene na savijanje.


slobodno položene ploče, plan, izvod i specifikacija armature.


konzolne ploče, plan, izvod i specifikacija armature.


ploče sa jednim prepustom, plan, izvod i specifikacija armature.


ploče ukliještene na jednom kraju a na drugom slobodno oslonjene, plan, izvod i specifikacija armature.


kontinualne ploče, plan, izvod i specifikacija armature.

74




zatežućih sila i izvod i specifikaciju armature.

Proračun nosača prema transverzalnim silama - Poznaje proračun

AB greda pravougaonog poprečnog presjeka prema transverzalnim silama.

- Računa napon smicanja prema graničnoj transverzalnoj sili.

- Koristi propise o osiguranju od sila zatezanja za granično stanje nosivosti pri uticaju graničnih transverzalnih sila.

- Računa armaturu za primanje sila zatezanja.

- Određuje položaj armature za prijem kosih sila zatezanja.


grede pravougaonog poprečnog presjeka, crtanje dijagrama glavnog napona zatezanja i osiguranje nosača armaturom.

Ploča sa rebrom - nosači T-presjeka - Objašnjava

proračun T-presjeka kada je pritisnuta ploča.

- Objašnjava proračun

T-presjeka kada je pritisnuto rebro.

- Dimenzioniše T-presjek za slučaj kada je neutralna osa u ploči. - Dimenzioniše

T-presjek za slučaj kada je neutralna osa u rebru.

- Zna proračun T-presjeka kada je pritisnuto rebro.


T-presjeka kada je pritisnuta ploča za zadati granični uticaj.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Marjanov, I. Stojiljković, Ž. Bojović: Beton za treći i četvrti razred građevinske

škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - Pravilnik za beton i armirani beton, 1987. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Pribor za crtanje, računar, projektor, projektno platno, grafoskop i folije za

grafoskop. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismeno (pismeni zadatak: dva u toku školske godine, po jedan u polugodištu). - Ocjena vježbi.

75

- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu.

- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer. 10. Povezanost predmeta


- Dimenzionisanje elemenata

na pritisak i savijanje


- Vrste nosača, vrste opterećenja

i statički uticaji - Crtanje elemenata

konstrukcija opterećenih na pritisak i savijanje

- Građevinske konstrukcije - Osnovni građevinski elementi (stubovi, grede, ploče)

- Radni dijagram betona i čelika

- Građevinski materijali - Osnovna svojstva betona i armature

- Crtanje elemenata konstrukcija opterećenih na pritisak i savijanje

- Kompjuterske vježbe - Upotreba kompjuterskih programa

76

1.2.10. PROJEKTOVANJE 1. Naziv predmeta: PROJEKTOVANJE

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III 31 77 108 IV 22 110 132

Ukupno 53 187 240 Vježbe: odeljenje se dijeli u grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje kreativnosti pri izradi projektne dokumentacije. - Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi projektne dokumentacije. - Razvijanje kulture stanovanja. - Sticanje vještine kombinovanja prostornih elemenata. - Sticanje vještine korišćenja arhitektonskih konstruktivnih elemenata. - Podizanje estetskih kriterijuma. - Sticanje znanja za uklapanje objekata u prirodno okruženje. - Upoznavanje sa značajem ekoloških standarda i propisa u građevinarstvu. - Upoznavanje sa tehničkim normativima za projektovanje stanova i stambenih zgrada. - Osposobljavanje za razradu projekta manje porodične kuće. - Osposobljavanje za razradu projekta višespratne stambene zgrade. - Osposobljavanje za samostalan rad.

77





Arhitektonsko projektovanje - Upoznaje područja

koja obuhvata arhitektonsko projektovanje i opisuje njihov međusobni odnos od urbanizma, projektovanja do enterijera.

- Analizira uzajamni odnos i uticaj pojedinih područja arhitektonskog projektovanja.

- Uočava uticaj urbanističko -tehničkih uslova na formiranju projektne dokumentacije.

- Shvata doprinos enterijera ukupnoj vrijednosti objekta.

- Razvija sposobnost povezivanja prostornih vrijednosti u arhitekturi.

Projektna dokumentacija - Upoznaje i

obrazlaže faze izrade projektne dokumentacije.

- Uočava odnos pojedinih faza procesa projektovanja od zamisli, preko idejnih skica, do idejnog, glavnog i izvođačkog projekta.

- Razvija kreativnost preciznost, sistematičnost, preduzimljivost i samostalnost u radu.

Pripremni radovi - Upoznaje značaj i

sadržaj: - projektnog

zadatka; - investicionog

programa; - lokacije.

- Objašnjava podatke kroz fazu grafičkog razmišljanja.

- Shvata postupak dobijanja lokacije i uslove koje ona sadrži.

- Određuje mogućnosti rješenja kroz datu veličinu, moguću orijentaciju, prilaz u odnosu prema saobraćajnici, geološkom sastavu terena i njegovom reljefu.

- Analizira podatke o postojećoj mreži infrastrukture.

- Formira stav o važnosti dobijenih informacija i njihovoj primjeni.

Porodične zgrade - Navodi podjele

porodičnih zgrada. - Obrazlaže

funkcionalne grupe

- Razlikuje i upoređuje prednosti i nedostatke

- Razvija kulturu stanovanja.


Grafička vježba: - Prema datim

uslovima crta lokaciju slobodne

78




prostorija. - Poznaje značaj

„porodične teritorije“, kuće, stana.

- Nabraja podjelu stanova po veličini.

višespratnih stambenih zgrada.

- Uočava prednosti i nedostatke niskih stambenih zgrada.

porodične kuće.

Funkcionalne grupe stana - Poznaje namjenu i

veličinu pojedinih prostorija i njihovo funkcionalno grupisanje.

- Skicira funkcionalnu šemu manjeg stana.

- Skicira funkcionalnu šemu stana srednje veličine.

- Razvija kreativnost samostalnost i preduzimljivost u radu.

- Razvija sposobnost uvažavanja tuđeg mišljenja.

Analiza prostorija u stanu - Objašnjava položaj, komunikacije, povezanost. - Objašnjava

dimenzionisanje pojedinih prostorija sa aspekta „dispozicije namještaja“.

- Rješava djelove stana pojedinačno: ulaza, predsoblja, holova, dnevnog boravka, trpezarija, prostora za rad, kuhinja, ostava hrane, soba za spavanje, sanitarne grupacije.


- Razvija samostalnost i kreativnost.

Grafička vježba: - Rješava i crta

osnovu grupacije dnevnog boravka i kuhinje.

Grafička vježba: - Rješava i crta

osnovu grupacije za pasivni odmor sa sanitarnim čvorom.

Otvorene površine - Opisuje razlike i

karakteristike: balkona, terase, lođe, lođe - balkona.

- Rješava oblikovno i konstruktivno otvorene površine stana.

- Razvija sposobnost povezivanja aktivnog odmora boravka i otvorenog prostora.


Prateće prostorije - Upoznaje pomoćne

- podrumske prostorije ostave za ogrijev, ostave alata i opreme, garaže.

- Rješava garažu za putničko vozilo i pristupnu rampu.

Analiza stambenih jedinica Opisuje karakteristike stambenih jedinica: - garsonjera; - jednosoban;

- Povezuje funkcionalne sa oblikovnim vrijednostima stana.


Grafička vježba: - Rješava osnovu

stana sa dispozicijom namještaja.

79




- jednoiposoban; - dvosoban.

Tipovi izgradnje porodičnih kuća - Objašnjava tipove izgradnje porodičnih kuća: - samostalna

porodična kuća; - dvojna porodična

kuća; - porodična kuća u

nizu; - poluatrijumske

kuće; - atrijumske kuće.

- Analizira funkcionalnu povezanost grupa sa oblikovnim vrijednostima.

- Razrađuje projektni zadatak.

- Crta funkcionalnu šemu.

- Pravi skice. - Određuje

orijentaciju. - Određuje površine. - Crta dispoziciju

namještaja.

- Razvija kreativnost i samostalnost u radu.

Izrada projekta porodične kuće - Opisuje kako

prema datim urbanističko -tehničkim uslovima i projektnom zadatku rješava dio projektne dokumentacije.

- Usvaja konstrukciju, materijalizuje objekat, primjenjuje seizmičke propise.

- Analizira završnu obradu kroz detalje.

- Uočava značaj saradnje sa “fazerima“.

- Formira stav o važnosti propisa i njihovoj primjeni.

- Razvija samokritičnost.

- Razvija nivo estetskih kriterijuma.

Grafičke vježbe: Idejni projekat - Na osnovu date

skice razrađuje: - Situaciju 1: 250; - sve osnove 1: 100; - presjek 1: 100; - fasade 1: 100; - tehnički opis. Glavni projekat - Na osnovu date

skice razrađuje: - sve osnove 1: 50; - temelje 1: 50; - presjeke 1: 50; - fasade 1: 50; - predmjer; - detalji.

80




učenik učenik učenik Višespratne stambene zgrade - Upoznaje

stanovanje u zajedništvu.

- Poznaje tipove višespratnih stambenih zgrada i njihove karakteristike:

- stambeni traktovi; - stambeni blokovi.

- Uočava mogućnosti funkcionalnog rješenja kod pojedinih tipova objekata, izborom materijala, izborom konstrukcije, primjenom standarda i mjere zaštite.

- Proširuje znanje o standardima stanovanja i razvija kritički odnos u vrednovanju ostvarenih rješenja.

Podjela višespratnica - Navodi podjelu

višespratnica po broju stanova na

- etaži: - jedan stan na

stepeništu; - dva stana na

stepeništu; - tri i četiri stana na

stepeništu; - pet i više stanova

na spratu.

- Crta funkcionalnu šemu stanova i komunikacija, određuje površine, konstrukciju,

materijale, „rastere“.


- Razvija kreativnost i preduzimljivost.

Grafička vježba: - Rješava tipsku

osnovu sprata sa dva, tri ili četiri stana, ucrtava raspored opreme i dispoziciju namještaja (1: 100).

- Galerijski sistem stanovanja -karakteristike „dupleks“ stanovi stambene kule, terasaste stambene zgrade.

- Analizira funkcionalnost tipične jedinice -stana kao „porodične

teritorije“.

- Formira stav o značaju povezivanja estetike i funkcije.

Poslovni prostor - Objašnjava

mogučnosti korišćenja

prizemlja i suterena za poslovne prostore. - Poznaje

mogućnosti konstruktivnog sklopa prizemlja i

određuje način prenošenja opterećenja spratova.

- Određuje sadržaj poslovnog prostora.

- Uočava povezanost instalacija vodovoda i kanalizacije kroz etaže.

- Razvija

odgovornost za predložena rješenja.

Grafička vježba: - Prema usvojenom

rješenju sprata projektuje poslovni prostor u prizemlju.

Komunikacije - Upoznaje

vertikalne - Analizira i određuje

sistem - Razvija preciznost

Grafička vježba:

81




komunikacije: stepeništa, liftovi.

- Upoznaje horizontalne komunikacije: ulazni prostori, hodnici i galerije.

horizontalnih i vertikalnih komunikacija sa aspekta organizacije stana i njegovog udobnog i sigurnog korišćenja.

u radu. - Razrađuje ulazni dio objekta (crta osnovu i presjek kroz stepenište).

Zajedničke prostorije - Navodi osnovne karakteristike, ulogu i raspored zajedničkih prostorija: okupljanje stanara, ostave za kolica i bicikla, sušionice veša, podrumske – stanarske ostave, garaže i prostorije za zajedničke instalacije.

- Određuje sadržaj i površine prostorija podrumske etaže.

Grafička vježba: - Razrađuje

podrumsku etažu.

Društvene zgrade - Navodi podjelu i

karakteristike društvenih zgrada:

- Administrativno upravne zgrade.

- Objekti za zdravstvenu zaštitu:

- zdravstvene stanice;

- domovi zdravlja. - Obrazovno vaspitne

ustanove: - školski objekti; - predškolske

ustanove. - Ugostiteljski

objekti: - hoteli; - moteli; - restorani; - kafana i bar.

- Komentariše mogućnosti funkcionalnog rješenja kod pojedinih tipova objekata,

izbor konstrukcije, izbor materijala, primjenu standarda i mjera zaštite.

Grafička vježba: - Razrada dijela

osnove škole: učionica; garderoba; sanitarne grupe; komunikacije (u razmjeri 1: 100).

Grafička vježba: - Razrada dijela

osnove motelske sobe (1: 100).

Privredne zgrade - Navodi podjelu i

karakteristike privrednih zgrada:

- industrijski objekti;

- Pronalazi konstruktivna rješenja industrijskih

- Formira stav o važnosti propisa i njihovoj primjeni.

Grafička vježba: - Razrada projekta

dijela osnove staje za goveda.

82




- poljoprivredne zgrade.

objekata. - Razlikuje vrste

poljoprivrednih objekata i njihove osnovne karakteristike.

Razrada projekta višespratne stambene zgrade - Objašnjava kako

prema datoj skici i projektnom zadatku razraditi arhitektonski dio projektne dokumentacije višespratnice čiji se prizemni dio koristi kao poslovni prostor.

- Razrađuje projektni zadatak.

- Crta funkcionalnu šemu.

- Pravi skice. - Određuje

orijentaciju. - Određuje površine. - Crta dispoziciju

namještaja. - Usvaja

konstrukciju. - Materijalizuje

objekat. - Primjenjuje

seizmičke propise. - Analizira završnu

obradu kroz detalje.

- Uočava značaj saradnje sa „fazerima“.


Grafička vježba: Idejni projekat Prema datoj skici razrađuje: - situaciju 1: 250; - sve osnove 1: 100; - presjek 1: 100; - fasade 1: 100; - tehnički opis. Glavni projekat - Na osnovu date

skice razrađuje: - dio osnove temelja

u razmjeri 1:50; - dio svih osnova u

razmjeri 1:50; - dio presjeka u

1:50; - šeme stolarije; - karakteristične

detalje. 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Ročkomanović: Elementi projektovanja sa razradom projekata za treći i četvrti

razred građevinsko - tehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.

- E. Nojfert: Ahitektonsko projektovanje, Građevinska knjiga, Beograd, 1968. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje sa odgovarajućim priborom, table za crtanje sa odgovarajućim

priborom za crtanje, računar, projektor, platno za projektor, časopisi i odgovarajući prospekti.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismene vježbe. - Ocjena grafičkih vježbi i projekata. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima.

83

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta


- Materijalizacija objekta - Građevinski materijali - Izbor materijala, konstrukcije


- Nacrtna geometrija - Izrada dijela projektne dokumentacije

- Rad olovkom i drugim tehnikama

- Tehničko crtanje - Pravilno kotiranje, tehnička obrada crteža, formatizovanje

- Konstruktivni elementi objekata visokogradnje

- Građevinske konstrukcije - Konstruktivni sklop objekta


- Kompjuterske vježbe - Izrada priloga projekta, obrada

i izrada crteža, kotiranje - Konstruktivni sistemi i

njihovi elementi - Statika i otpornost

materijala - Opterećenje nosača

- Kućna mreža

- Kućne instalacije - Rješavanje vodovoda i kanalizacije

- Predmjer i predračun

- Organizacija građenja - Dokaznice mjera, jedinične cijene

- Kućna mreža - Projektovanje - Instalacije vodovoda i kanalizacije

84

1.2.11. KUĆNE INSTALACIJE 1. Naziv predmeta: KUĆNE INSTALACIJE




nastava I II III

IV 33 33 66 Ukupno 33 33 66

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa instalacijama vodovoda i kanalizacije u objektima visokogradnje. - Upoznavanje sa problematikom načina odvođenja otpadnih voda iz objekta. - Upoznavanje sistema odvođenja atmosferske vode. - Upoznavanje o povezivanju elemenata vodovoda i kanalizacije. - Osposobljavanje za razradu projektne dokumentacije vodovoda i kanalizacije. - Osposobljavanje za obavljanje poslova nadzora u izvođenju instalacija vodovoda i

kanalizacije na osnovu tehničke dokumentacije za manje objekte. - Osposobljavanje za provjeravanje atesta i vršenja kontrole ispravnosti mreže pod

pritiskom. - Osposobljavanje za samostalan rad.

85





Uvod - Upoznaje sve vrste

instalacija u objektima visokogradnje.

- Upoznaje grupisanje kućnih instalacija.

- Crta grafičke oznake za sve instalacije u objektima visokogradnje. - Razlikuje

instalacije prema grafičkim oznakama.

Vježbe: - Crtanje grafičkih

oznaka instalacija u objektima.

Kanalizacija - Upoznaje značaj

instalacija kanalizacije u objektima.

- Upoznaje kućnu kanalizaciju.

- Upoznaje kanalizacione cijevi (materijal, način postavljanja,

nagib). - Objašnjava

spajanje kanalizacionih cijevi.

- Opisuje vođenje cijevi kroz objekat.

- Uočava značaj poštovanja propisa o projektovanju kanalizacione mreže. - Razlikuje i pravilno

razvrstava materijal za dvorišnu i kućnu kanalizacionu mrežu.

- Crta i računa nagibe dvorišne i kućne kanalizacione mreže sa svim pratećim objektima (reviziona okna i kaskade).

- Razlikuje različite planove i zna da ih pročita.

- Razvija sposobnost za predstavu o prostoru.

Vježbe: - Izrada šeme

kanalizacione mreže u objektima.

Sanitarni uređaji - Objašnjava i navodi

vrste sanitarnih uređaja.

- Objašnjava pravilan raspored sanitarnih uređaja u mokrim čvorovima.

- Crta pravilan raspored sanitarnih uređaja u kupatilima,

WC-u i kuhinjama. - Primjenjuje

savremene kanalizacione materijale.

- Crta kanalizacone blokove po etažama.

- Crta horizontalni razvod ispod kote



rasporeda sanitarnih uređaja u prostorijama (kupatilima, WC-u, kuhinjama).

Projektni elaborat: - Manji stambeno -

poslovni objekat, kanalizacione instalacije. (kompjuterska

86




podruma ili kote prizemlja za objekte bez podruma.

- Crta razvijene presjeke vertikala.

- Crta presjeke kroz glavni kolektor.

- Razlikuje relativnu i apsolutnu kotu.

- Razlikuje metode ispitivanja ispravnosti kanalizacione mreže.

obrada).

Atmosferska kanalizacija - Upoznaje

problematiku odvođenja atmosferske vode.

- Crta načine odvođenja atmosferske vode s kosih i ravnih krovova.

- Crta načine

odvodnjavanja iz dvorišne mreže.

- Razlikuje

savremene materijale za atmosfersku kanalizaciju.



odvođenja atmosferske vode.

Projektni elaborat: - Manji stambeno -

poslovni objekat, vodovodne instalacije. (kompjuterska obrada).

Aparati i armature za vodovodnu mrežu - Upoznaje

savremene materijale, aparate i armature za vodovodnu mrežu.

- Crta šeme snadbijevanja objekata vodom.

- Crta šeme provođenja hladne i tople vode za mokre čvorove.

- Crta vodomjere i shvata njihov značaj.

- Crta šeme dvorišne mreže dopriključka na ulični kanal.

- Crta izometrijsku šemu vodovoda.

- Razlikuje vodovodni materijal, aparate i armature.

- Razvija preciznost, sređenost i preglednost.


vodovodne mreže u objektu i prostorijama.

87




Aparati i armature za protivpožarnu mrežu (hidrantska mreža) - Upoznaje pojam i

značaj protivpožarne zaštite.

- Upoznaje savremene aparate i armature za protivpožarnu zaštitu.

- Uočava značaj protivpožarne zaštite.

- Crta šemu protivpožarne zaštite.



protivpožarne zaštite.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Blagojević: Kućne instalacije u zgradama, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 1996. - V. Stanojević, M. Zoroje: Kućne instalacije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2007. - M. Radonić: Vodovod i kanalizacija u zgradama, Građevinska knjiga, Beograd, 1980. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, grafoskop, folije za grafoskop, projektor i projektno platno. 7. Obavezni oblici provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismeno (pismeni zadatak: dva u toku školske godine, po jedan u polugodištu). - Ocjena vježbi i projektnog elaborata. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u



9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture; - diplomirani inženjer građevine - hidrotehnički smjer.

88



- Infrastruktura - Urbanizam - Uslovi lokacije

- Obrada projekta - Nacrtna geometrija - Kućna mreža - Vodovod i kanalizacija - Projektovanje - Kućna mreža - Projektna dokumentacija - Tehničko crtanje - Tehnička obrada crteža - Sanitarni uređaji - Aparati i armature za

vodovodnu mrežu - Aparati i armature za

protivpožarnu zaštitu

- Građevinski materijali - Metali i legure - Plastične mase - Boje, lakovi, kitovi - Materijali u funkciji zaštite

elemenata - Infrastruktura - Urbanizam - Uslovi lokacije

89

1.2.12. PREDUZETNIŠTVO 1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III

IV 40 26 66 Ukupno 40 26 66

3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje preduzetničke sposobnosti. - Sticanje znanja o razvoju biznis ideje. - Sticanje znanja o izradi biznis plana. - Sticanje znanja i vještina za osnivanje privrednog društva. - Sticanje znanja i vještina za upravljanje malim privrednim društvom. - Osposobljavanje za rad u timu. - Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije. - Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomoć savremenih tehnologija.

90





Biznis ideja i biznis plan - Upoznaje pojam

biznis ideja. - Opisuje nastanak

biznis ideje. - Nabraja i

opredjeljuje se za poslovnu ideju.

- Nabraja moguće vrste djelatnosti.

- Opisuje pojam biznis plan.

- Upoznaje pojmove: vizija, misija, strategija, ciljevi.

- Upoznaje postupak istraživanja tržišta.

- Upoznaje pojmove: marketing plan i plan prodaje.

- Opisuje elemente finansijskog plana privrednog društva.

- Objašnjava neophodnost očuvanja životne sredine.

- Rezimira biznis plan.

- Prezentuje biznis plan.

- Suočavajući argumente kritički procjenjuje kvalitet poslovne ideje u skladu sa postulatima tržišnog poslovanja.

- Uviđa važnost izrade biznis plana u kontekstu obezbjeđivanja podrške, kako unutar samog privrednog društva tako i od strane eksternih partnera (investitora, kreditora).

- Razlikuje pojmove: vizija, misija, strategija.

- Kroz primjere obrazlaže ciljeve privrednog društva.

- Kroz primjere, obrazlaže postupak istraživanja tržišta na novom primjeru.

- Izvodi zaključke o potencijalnoj konkurenciji.

- Izvodi zaključak o potencijalnim kupcima /

korisnicima usluga. - Vrši opis proizvoda / usluga. - Uviđa značaj

sprovođenja kontrole kvaliteta proizvoda / usluga.

- Kroz primjere obrazlaže elemente finansijskog plana privrednog društva.

- Razvija kreativnost u radu.

- Razvija sposobnost postizanja kompromisa.


- Razvija stručnost. - Uočava važnost

očuvanja zdrave životne sredine.

- Razvija marljivost i preciznost u radu.

- Poželjno je učenicima ukazati na primjere.

- Organizovati prisustvo predstavnika realnog privrednog društva.

- Primjena tehnika za unapređenje razmišljanja, npr. Eksperiment Šest šešira.

- Kao model može da posluži biznis plan realnog privrednog društva.

- Pripremiti integralnu cjelinu od elemenata biznis plana.

91




- Sarađuje kod izrade plana očuvanja životne sredine za konkretno privredno društvo.

- Oblikuje dinamiku realizacije biznis plana.

- Kritički procjenjuje slabosti sačinjenog biznis plana.

Osnivanje privrednog društva Ime privrednog društva - Nabraja moguća

rješenja za ime privrednog društva.

- Opredjeljuje se za ime privrednog društva u skladu sa propisima i poštujući principe jednostavnosti i jedinstvenosti.

- Razvija logičko mišljenje i sposobnost za pravilno rasuđivanje i zaključivanje.

- Rad u grupama: učenici predlažu moguća rješenja a nakon toga, kroz diskusiju, donose odluku.

Vizuelni identitet privrednog društva - Upoznaje elemente

i značaj oblikovanja vizuelnog identiteta privrednog društva.

- Oblikuje vizuelni identitet privrednog društva.

- Stiče radne navike.

- Rad na računaru: učenici koriste programe za obradu teksta i slika.

Registracija privrednog društva - Upoznaje postupak

registracije privrednog društva.

- Opisuje moguće oblike organizovanja privrednog društva.

- Popunjava formulare za registraciju privrednog društva.

- Sprovodi aktivnosti na pribavljanju pečata i štambilja.

Otvaranje računa kod poslovne banke - Opisuje postupak

otvaranja računa kod poslovne banke.

- Popunjava formulare za otvaranje računa kod poslovne banke.

- Obavlja postupak otvaranja računa kod poslovne banke.

- Izrada organograma privrednog društva.

Poslovni kodeks preduzeća

- Upoznaje pojam poslovni kodeks privrednog društva.

- Popunjava formulare za otvaranje računa

92




- Nabraja elemente poslovnog kodeksa.

kod poslovne banke.

- Obavlja postupak otvaranja računa kod poslovne banke.

Organizaciona struktura privrednog društva - Upoznaje tipove

organizacione strukture privrednog društva.

- Pronalazi sličnosti i razlike između različitih tipova organizacionih struktura privrednog društva.

Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva - Upoznaje različite

nivoe upravljanja privrednim društvom.

- Upoznaje postupak zasnivanja radnog odnosa u privrednom društvu.

- Upoznaje postupak izrade godišnjeg izvještaja o radu.

- Pronalazi sličnosti i razlike u nivoima upravljanja privrednim društvom.

- Popunjava prijavu o slobodnom radnom mjestu.

- Učestvuje u izradi jednostavnog godišnjeg izvještaja o radu.

- Razvija sposobnost snalaženja u hijerarhiji socijalnih odnosa.

- Kao model može da posluži konkurs za prijem u radni odnos objavljen u dnevnoj štampi.

Služba opštih poslova

- Nabraja i opisuje aktivnosti u okviru službe opštih poslova.

- Obavlja usmenu i pisanu komunikaciju unutar privrednog društva i sa eksternim partnerima.

- Tehnički održava internet sajt privrednog društva.

- Šalje i prima poštu i druge službene materijale.

- Razvija spremnost i sposobnost za saradnju.


- Rad u grupama od tri do pet učenika.

- Upotrebljava kancelarijsku opremu (telefon, faks, fotokopir aparat, skener, štampač).

Sektor Marketing - Upoznaje pojam

marketinga. - Opisuje postupak

istraživanja tržišta. - Upoznaje pojam i

elemente marketing miksa: proizvod, cijena, promocija i

- Kroz primjere obrazlaže strukturu asortimana proizvoda / usluga.

- Sprovodi postupak formiranja cijene proizvoda / usluga.

- Kroz primjere obrazlaže važnost i

- Razvija komunikativnost, efikasnost u radu, marljivost i preciznost.

- Rad na računaru: učenici koriste programe za obradu teksta i slika, kao i programe za elektronsku komunikaciju.

93




distribucija. načine promocije. - Upoređuje moguća

rješenja za reklamni slogan i reklamnu poruku privrednog društva.

- Upoređuje moguće forme i sadržaje reklamnog materijala.

- Planira način reklamiranja privrednog društva, odnosno

proizvoda / usluge. - Kroz primjere

obrazlaže moguće načine distribucije.

- Izrada reklamnog materijala.

Sektor komercijala - Upoznaje vrste i

elemente dokumentacije koja prati poslove nabavke i prodaje.

- Izrađuje ponudu, porudžbenicu, predračun, upit, račun i ostala dokumenta iz oblasti poslova nabavke i prodaje.

- Razvija analitičko mišljenje.

Sektor finansija i računovodstvo - Opisuje postupak

obračuna zarada. - Opisuje način

obračuna poreza i doprinosa.

- Upoznaje blagajničke poslove.

- Upoznaje postupak plaćanja dospjelih obaveza i naplate dospjelih potraživanja.

- Kroz primjere obrazlaže način obračuna zarada, poreza i doprinosa,

- Obavlja blagajničke poslove.

- Obavlja poslove plaćanja dospjelih obaveza i naplate dospjelih potraživanja.

- Razvija tačnost, preciznost i urednost.

- Razvija

odgovornost u radu.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Vukotić: Preduzetništvo i biznis, Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996. - J. Manojlović, S. Ignjatović: Poslovna i službena korespondencija za I razred, Zavod

za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - D. Bogdanović, G. Ivanišević: Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2004. - D. Dragiđić, B. Ilić, B. Medojević, M. Pavlović: Osnovi ekonomije za II razred, Zavod

za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.

94

- R. Rajović: Osnovi prava za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.

- Publikacija „Moj biznis“, Montenegro Biznis Alijansa, Podgorica, 2004. - H. Potit: Kako započeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Učionica sa najmanje pet računara snabdjevenih adekvatnom programskom

opremom, fax, telefon, skener, štampač i fotokopir aparat.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Ocjena pismenih vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani ekonomista. 10. Povezanost predmeta


- Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva

- Organizacija građenja - Predmjer, predračun i obračun građevinskih radova

95

1.2.13. PRAKTIČNA NASTAVA 1. Naziv predmeta: PRAKTIČNA NASTAVA




nastava I 72 72 II 72 72 III 72 72 IV 66 66

Ukupno 282 282

Praktična nastava: odeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika.

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje zidarskih radova u sistemu gradnje. - Sticanje znanja o pravilnom izboru materijala. - Upoznavanje pravilnog korišćenja mašina, alata i pribora za rad. - Osposobljavanje za izvođenje zidarskih radova, malterisanja, izvođenja radova

hidroizolacije, montaže i demontaže skela. - Upoznavanje tesarskih radova. - Izvođenje tesarskih veza, oplata stubova i modela jednostavnih krovova. - Upoznavanje keramičkih radova. - Osposobljavanje za izvođenje keramičkih radova. - Upoznavanje značaja radova sistema suve gradnje. - Osposobljavanje za pravilan izbor materijala za oblaganje i zaštitu prostora i

konstrukcije u sistemu suve gradnje. - Osposobljavanje za ugradnju drvene i metalne konstrukcije. - Upoznavanje instalacija vodovoda i kanalizacije u objektima visokogradnje. - Upoznavanje sa problematikom načina odvođenja otpadnih voda iz objekta. - Upoznavanje o povezivanju elemenata vodovoda i kanalizacije. - Osposobljavanje za praćenje sanacije instalacija vodovoda i kanalizacije. - Osposobljavanje za održavanje instalacija vodovoda i kanalizacije. - Osposobljavanje za primjenu sredstava zaštite na radu i protivpožarne zaštite. - Shvatanje značaja upotrebe gradjevinskih normi. - Osposobljavanje za samostalan rad.

96





Zidarski alat, pribor i sredstva - Poznaje alat,

pribor i sredstva za rad.

- Poznaje održavanje alata.

- Zna upotrebu alata, pribora i sredstava za rad. - Provjerava

ispravnost alata.

- Razvija pozitivan stav prema zanimanju.

Materijali za zidanje - Poznaje opeku. - Poznaje blokove.

- Zna vrste opeke i dimenzije.

- Zna podjelu blokova i dimenzije (opekarski blokovi, betonski blokovi, laki blokovi).

- Razvija sistematičnost u radu.

Spravljanje maltera - Objašnjava

spravljanje i upotrebu maltera za zidanje i malterisanje.

- Spravlja cementni malter 1:3.

- Spravlja produžni krečno cementni malter 1:2:6.

- Spravlja produžni gipsno - krečni 1: 3:9 malter.

- Spravlja malter ručno i mašinski.

- Razvija radne navike, disciplinu i odgovornost u timskom radu.

Organizacija radnog mjesta - Poznaje

organizaciju radnog mjesta.

- Priprema materijal i alat za rad.

- Pravi raspored materijala i alata.

- Obilježava prema zadatoj skici ili crtežu.

- Održava radno mjesto.

- Razvija urednost, tačnost i sistematičnost u radu.

Vježba: - Priprema potreban

alat i materijal za određenu poziciju rada, pravilno ih raspoređuje, čita skicu ili crtež i obilježava poziciju prema tome.

Osnove mjerenja pri zidanju - Objašnjava osnove

mjerenja pri zidanju.

- Vizira pomoću ravnjače.

- Vizira viskom. - Određuje pravac

pomoću kolčeva. - Određuje ravan

pomoću krstova. - Određuje pravi

ugao.

- Razvija rutinu, brzinu i tačnost.

Zidanje opekom - Poznaje osnovna - Zida zid - Razvija - Posjeta gradilištu.

97




pravila zidanja zidova.

- Objašnjava zidanje

stubova. - Objašnjava zidanje

lukova. - Objašnjava zidanje

parapeta.

dužnjačkom vezom debljine ½ opeke ili jedne opeke jednom.

- Zida zid vezačkom vezom debljine ½ opeke ili jedne opeke jednom.

- Zida zid običnom ili blok vezom debljine ½ opeke ili jedne opeke jednom.

- Zida zid krstastom vezom debljine ½ opeke ili jedne opeke jednom.

- Zida zid gotskom vezom.

- Zida: - završavanje zidova; - sučeljavanje

zidova; - suticanje zidova; - ukrštanje zidova. - Izvodi otvore za

vrata i prozore.

kreativnost. - Stiče odgovornost u

timskom radu.

Zidanje zidova blokovima - Poznaje zidanje

pregradnih zidova. - Poznaje zidanje

nosećih zidova. - Poznaje zidanje

fasadnog zida.

- Zida: - pregradne zidove

giter blokovima; - noseće zidove giter

blokovima; - fasadne zidove uz

upotrebu fazonskih komada.

- Razvija radne navike i disciplinu.


Zidanje dimnjačkih i ventilacionih kanala - Poznaje pravila za

zidanje dimnjačkih i ventilacionih kanala.

- Objašnjava način vođenja kanala.

- Zida: - dimnjački kanal

tipa „Šunt“; - ventilacioni kanal

tipa „Šunt.

Hidroizolacija - Poznaje materijale

za izolaciju od vlage.

- Objašnjava izvodjenje horizontalne izolacije zidova od

- Zna materijale za izvođenje izolacije od vlage.

- Izvodi slojeve za horizontalnu izolaciju zida od vlage.

- Razvija tačnost, sistematičnost i preciznost.


98




vlage. - Objašnjava

izvodjenje vertikalne izolacije zidova od vlage.

- Izvodi vertikalnu izolaciju zida od vlage.

Malterisanje - Poznaje pravila

malterisanja. - Objašnjava

unutrašnje malterisanje.

- Objašnjava grubo malterisanje i dersovanje.

- Opisuje glatko malterisanje i gletovanje.

- Objašnjava izradu ivica.

- Objašnjava malterisanje špaletni.

- Objašnjava malterisanje plafona.

- Objašnjava spoljašnje malterisanje.

- Objašnjava mašinsko malterisanje unutrašnjih i spoljašnjih zidova.

- Primjenjuje pravila za malterisanje.

- Zna vrste maltera za unutrašnje malterisanje.

- Obavlja grubo malterisanje zidova.

- Obavlja dersovanje.

- Obavlja glatko malterisanje zidova.

- Obavlja gletovanje. - Obavlja izradu

ivica. - Obavlja

malterisanje špaletni.

- Obavlja malterisanje plafona.

- Zna materijale za malterisanje fasade.

- Zna način rada sa mašinskim malterom.

- Razvija rutinu, brzinu i preciznost u radu.


Upotreba skele - Poznaje vrste

skela. - Objašnjava

upotrebu skele.

- Montira zidarsku i cjevastu skelu.

- Demontira zidarsku i cjevastu skelu.

- Obavlja čišćenje skele.


Predmjer zidarskih radova - Objašnjava

proračun potrebnih količina zidarskih radova za razne debljine zida.

- Poznaje opis zidarskih radova.

- Računa potrebne količine radova za razne debljine zida.

- Čita opis zidarskih radova.

Zaštita na radu - Poznaje mjere - Primjenjuje mjere - Razvija osjećaj

99




zaštite radnika na radu.

lične zaštite i zaštite životne sredine.

odgovornosti za sebe i svoju okolinu.

100

Razred: DRUGI




Tesarske veze - Upoznaje tesarske

radove. - Poznaje materijal

za tesarske radove. - Poznaje drvenu

građu za izradu tesarskih veza.

- Poznaje jednostavne tesarske veze.

- Poznaje alat i pribor za tesarske radove.

- Poznaje mjere zaštite na radu.

- Sortira drvenu građu.

- Uočava greške kod drvene građe.

- Razlikuje tesarske veze.

- Crta radioničke crteže za jednostavne tesarske veze.

- Vrši odabir materijala, alata i pribora za mjerenje i za izvođenje tesarskih veza.

- Priprema radno mjesto, raspoređuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvođenje zadatka.

- Prenosi mjere sa crteža, na prethodno definisan materijal.

- Izvodi jednostavne tesarske veze.

- Uočava greške kod izvedenih tesarskih veza.

- Čisti radno mjesto i radionicu.

- Primjenjuje mjere zaštite na radu.

- Uočava važnost organizacije radnog mjesta.


- Posjeta gradilištu. - Prema zadatom

radioničkom crtežu izvodi jednostavne tesarske veze.

Izrada drvene oplate za stub - Poznaje drvenu

građu za izradu oplata.

- Poznaje jednostavne veze drvene građe

- Poznaje klasične oplate za jednostavne

- Crta radioničke crteže planova oplate za stub.

- Pravi specifikaciju potrebnog materijala, alata i pribora za mjerenje.

- Vrši odabir alata i

- Razvija preciznost i ekonomičnost.

- Razvija kritički odnos prema radu.


101




konstruktivne elemente: - stub; - greda; - nadvratnik; - nadprozornik; - serklaž.


- Upoznaje mašine za obradu drveta.


pribora za mjerenje i za izvođenje.

- Priprema radno mjesto: raspoređuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvođenje zadatka.


- Izvodi oplatu stuba.

- Čisti radno mjesto i radionicu.


- Prema zadatom

radioničkom crtežu izvodi drvenu oplatu za stub.

Izrada drvene krovne konstrukcije - Poznaje drvenu

građu za izradu krovne konstrukcije.

- Poznaje jednostavne veze drvene građe.


- Upoznaje mašine za obradu drveta.


- Crta radionički crtež plana za model krovne konstrukcije.

- Pravi specifikaciju potrebnog materijala, alata i pribora za mjerenje.

- Vrši odabir alata i pribora za mjerenje i za izvođenje.

- Priprema radno mjesto: raspoređuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvođenje zadatka.


- Izrađuje model krovne konstrukcije.

- Čisti radno mjesto i

- Prema zadatom radioničkom crtežu izvodi model za jednostavnu drvenu krovnu konstrukciju.

102




radionicu. - Primjenjuje mjere

zaštite na radu.

103




učenik učenik učenik Alat za oblaganje zidova - Navodi alat,

mašine i pribor za rad.

- Objašnjava primjenu i način održavanja alata, pribora i mašina.

- Identifikuje alat i pribor i pravi spisak.

- Održava alat, pribor i mašine.

Pripremni radovi u radionici - Opisuje stanje zida

prije oblaganja određenim materijalom.

- Opisuje stanje poda.

- Vrši provjeru vertikalnosti, pravog ugla i kvaliteta omalterisanog zida.

- Vrši provjeru horizontalnosti poda.

- Određuje nagib poda prema slivnoj poziciji

(slivnik, kanal... ).


Oblaganje zida keramičkim pločicama - Objašnjava

postupke postavljanja zidnih keramičkih pločica, ukrasnih bordura i lomljenih pločica.

- Poznaje materijal

za lijepljenje pločica:

- cementni malter; - krečni malter; - keramičko ljepilo.

- Izrađuje katalog kriterijuma kvaliteta.

- Izrađuje radionički crtež.

- Pravi specifikaciju potrebnog materijala, pribora i alata za izvođenje keramičkih radova.

- Vrši odabir alata, pribora i pribora za mjerenje.

- Priprema radno mjesto: raspoređuje alat i pribor.

- Procjenjuje kvalitet omalterisanog zida.

- Procjenjuje kvalitet neomalterisanog zida.

- Priprema keramičke pločice: sortiranje i

kvašenje.


- Razvija preciznost,

brzinu i samostalnost u radu.


104




- Priprema vezivo. - Prema radioničkom

crtežu vrši postavljanje pločica od prvog reda i reda odvojenog od poda za debljinu podne podloge.

- Postavlja pločice od drugog reda, odvojenog gredicom za visinu keramičke pločice.

- Postavlja keramičke pločice „na prevez“ i „fuga na fugu“.

- Postavlja keramičke pločice na oble površine (stubove).

- Postavlja ukrasne bordure.

- Obrađuje pločice oko instalacija.

- Postavlja zaštitne lajsne na ivice zidova.

- Priprema materijal za obradu spojnica.

- Postavlja fugomal na spojnice.

- Čisti keramičke pločice, alat, pribor, radno mjesto i radionicu.

- Provjerava i ocjenjuje kvalitet izvedenih radova prema katalogu kriterijuma kvaliteta.


Uvod u suvu gradnju - Objašnjava značaj i

ulogu suve gradnje u izradi objekata visoke gradnje.

- Upoznaje način

- Razlikuje gipsane kartonske ploče,

- Sortira i slaže gipsane kartonske ploče.

105




dobijanja GKP-a (gips kartonskih ploča).

- primjenjuje mjere zaštite na radu.

Suvo malterisanje - Objašnjava

postupke suvog malterisanja.

- Navodi alat i pribor za izradu suvog malterisanja.

- Objašnjava slojeve gips kartonskih ploča.

- Objašnjava mjere zaštite na radu.

- Priprema podlogu za suvo malterisanje.

- Mjeri, reže i ugrađuje gips kartonsku ploču na pripremljeni zid.

- Spravlja lijepak i nanosi ga na gips kartonsku ploču.

- Izrađuje oblogu stubova i greda od gips kartonskih obloga u lijepku.

- Izrađuje crteže i detalje za suvo malterisanje.



Oblaganje zidova, stubova i greda sa podkonstrukcijom Objašnjava: - Crteže i skice za

oblaganje gips kartonskim pločama na drvenoj i metalnoj podkonstrukciji.

- Vrste gips kartonskih ploča.

- Konstruktivne elemente objekta: zidovi, stubovi i grede.

- Drvenu i metalnu podkonstrukciju.

- CD i UD profile i spojne elemente profila i GKP-a.

- Mjere zaštite na radu.

- Mjeri i razmjera elemente za oblaganje zidova, stubova,

greda i sl. . - mjeri, ocrtava,

reže i utvrdjuje CD i UD profile sa odgovarajućim spojnim elementima.

Izrada pregradnih zidova na metalnoj i drvenoj podkonstrukciji Upoznaje: - Vrste CD i UW

profila. - Skice i crteže

pregradnih zidova od GKP-a.

- Jednostruku metalnu

- Montira pregradni zid na jednostruku metalnu podkonstrukciju sa jednostrukom oblogom.

- Propisno rukuje alatom i priborom.


106




podkonstrukciju sa jednostrukom,

dvostrukom i trostrukom oblogom. - Mjere zaštite na

radu.

Izrada plafona od gipsanih kartonskih ploča Objašnjava: - Gips kartonske

ploče za plafonske površine.

- Metalne profile i spojne elemente za plafonsku podkonstrukciju.

- Spušteni plafon u nivou.

- Spušteni plafon u kasakadi.

- Kasetirane plafone. - Mjere zaštite na

radu.

- Mjeri i razmjerava plafonsku površinu.

- Rukuje alatom i propisno ga koristi pri izradi plafona.

- Montira metalnu podkonstrukciju od CD i UD profila.

- Montira gips kartonsku oblogu na metalnoj podkonstrukciji.


- Razvija smisao za kreativnost.

107




učenik učenik učenik Instalacije kanalizacije u objektima visokogradnje - Objašnjava

komunalnu kanalizaciju (vrste, šeme, cijevna mreža i komunalne otpadne vode).

- Crta šeme cijevne kanalizacione mreže.

Kanalizacioni materijali - Objašnjava vrste

kanalizacionih cijevi i fazonskih komada.

- Siječe kanalizacione cijevi.

- Izrađuje spojeve kod kanalizacionih cijevi.


Djelovi kanalizacione mreže - Poznaje kućnu

kanalizaciju (vrste, kućna cijevna mreža, priključni kanal, dvorišna i drenažna mreža).

- Opisuje postupak izrade kanalizacione mreže (radovi u zemlji, radovi u zgradi, ispitivanje kanalizacije na procurivanje, higijenska i tehnička zaštita kanalizacije).

- Crta kućnu kanalizacionu mrežu.

- Određuje šta čini kućni dio mreže, dvorišni dio mreže, priključak na ulični vod.

- Izrađuje podlogu u kanalizacionom rovu za postavljanje kanalizacione cijevi.

- Kontroliše postupak ispitivanja kanalizacije na procurivanje.

- Izvodi higijensko tehničku zaštitu (oblaganje kanalizacionih cijevi).

- Crta osnovu i presjek kanalizacione mreže za manji objekat.

- Posjeta gradilištu

ispitivanje kanalizacije na procurivanje.

Sanitarni uređaji - Objašnjava

postavljanje sanitarnih uređaja.

- Crta sanitarne uređaje i njihov priključak na instalacije "V" i "K".

Dimenzionisanje kanalizacione mreže - Objašnjava osnove

proračuna i dimenzionisanja kanalizacione mreže.

- Proračunava i dimenzioniše kanalizacionu mrežu.

- Proračunava i dimenzioniše kanalizacionu mrežu za manji individualni stambeni objekat.

108




Vodovodni materijal - Nabraja i opisuje

vodovodni materijal (vodovodne cijevi, fazonski komadi, armature i aparati).

- Izrađuje lozu (navoj) za čelične pocinkovane cijevi kućne vodovodne mreže.

- Spaja plastične vodovodne cijevi aparatom.

- Identifikuje vodovodne aparate i armature (slavine, ventile, zatvarače).

Instalacije vodovoda u objektima visokogradnje - Objašnjava sisteme

i šeme vodovoda (komunalni i pojedinačni). - Poznaje kućnu

vodovodnu mrežu i kućni priključak.

- Opisuje postupak izvođenja vodovodne mreže (radovi u zemlji, radovi u zgradi, ispitivanje vodovoda na pritisak, higijenska i tehnička zaštita vode).

- Upoređuje i razrađuje šeme komunalnog i pojedinačnog vodovoda.

- Crta šemu vodovodne mreže.

- Povezuje kućnu vodovodnu mrežu na dvorišnu vodovodnu mrežu.

- Kontroliše postupak ispitivanja vodovoda na pritisak.

- Zna higijensku i tehničku zaštitu vode.

- Razvija osjećaj za prostor.

- Izrada izometrijske šeme za manji individualni stambeni objekat.

- Posjeta gradilištu ispitivanje vodovodne mreže na pritisak.

Dimenzionisanje vodovodne mreže - Objašnjava osnove

proračuna i dimenzionisanja vodovodne mreže.

- Proračunava i dimenzioniše vodovodnu mrežu.

- Razvija preciznost i odgovornost u radu.

- Proračunava i dimenzioniše vodovodnu mrežu za manji individualni stambeni objekat.

Specijalna postrojenja - Navodi i objašnjava

specijalna postrojenja (požarni vodovod, fontane, bazeni za kupanje, snabdijevanje vodom skloništa).

- Skicira specijalna postrojenja (fontane, bazeni za kupanje).

109




Prečišćavanje otpadnih voda - Poznaje otpadne

vode (postupak hlađenja otpadne vode, neutralizacija, dezinfekcija, deratizacija). - Nabraja sisteme za

prečišćavanje otpadnih voda.

- Zna postupke prečišćavanja otpadnih voda.

- Analizira uređaje za prečišćavanje otpadnih voda

(mehaničke, biološke i fekalne jame).

Uređaji za toplu vodu - Objašnjava uređaje

za toplu vodu kao i zaštitu instalacija.

- Crta za manji stambeni objekat, na odgovarajućim osnovama, raspored sanitarnih uređaja, izometrijsku šemu vodovoda, osnovu i presjek kanalizacije.

Prefabrikovane instalacije - Opisuje

prefabrikovane instalacije vodovoda i kanalizacije

(instalacijski blokovi i sanitarne ćelije).

- Crta prefabrikovane instalacione blokove i sanitarne ćelije.

Sanacija i održavanje instalacija vodovoda i kanalizacije - Obrazlaže postupke

sanacije instalacija vodovoda i kanalizacije

- Zna postupke sanacije i održavanja instalacija vodovoda i kanalizacije.


- Posjeta gradilištu. - Popravke kućnih

instalacija.

Kalkulacija za instalacije vodovoda i kanalizacije - Objašnjava

građevinske norme za vodovod i kanalizaciju, kao i izradu kalkulacija za vodovod i kanalizaciju.

- Koristi građevinske norme za vodovod i kanalizaciju.

- Računa količine potrebnih materijala za vodovod i kanalizaciju.

110

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Krunić, G. Mladenović, S. Mladenović, Lj. Krunić: Osnovni građevinski radovi I deo,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1988. - B. Blagojević: Građevinske konstrukcije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2006. - Normativi i standardi rada u građevinarstvu, Građevinska knjiga, Beograd, 1999. - Metalne i drvene konstrukcije za IV razred građevinsko - tehničke skole, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2000. - Tehničko crtanje sa čitanjem planova za prvi razred građevinske skole, Zavod za

izdavanje udžbenika, Novi Sad, 1992. - B. Simić-Šekularac i grupa autora: Završni građevinski i instalacioni radovi, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1978. - B. Blagojević: Kućne instalacije u zgradama, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 1996. - M. Radonić: Vodovod i kanalizacija u zgradama, Građevinska knjiga, Beograd, 1980. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Radionički stolovi za obradu i pripremu materijala, alat, pribor, materijal i oprema u

skladu sa normativima i standardima za zidarske, tesarske, keramičke, radove u sistemu suve gradnje, vodoinstalaterske i kanalizacione radove.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Ocjena praktičnog rada. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta


- Obilježavanje na licu mjesta - Mjerenje dužina - Skiciranje tesarskih veza,

spojeva, presjeka

- Tehničko crtanje - Izrada crteža u odgovarajućoj razmjeri

- Čitanje tehničkog crteža - Poznavanje tehničkog

crtanja građevinskih elemenata

- Zidanje zidova, stubova, lukova i parapeta

- Drvo i drvena građa

- Građevinske konstrukcije - Zidovi, stubovi, lukovi i parapeti

- Krovne konstrukcije – tesarske veze

- Stubovi - Spravljanje maltera i

zidanje - Oblaganje zidova keramičkim pločicama,

- Građevinski materijali - Cement, kreč, pijesak, opeka, blokovi

- Keramičke pločice, zidne i podne, namjenska

111


bordurama, lomljenim pločicama i namjenskom keramikom - Oblaganje poda keramičkim

pločicama, ukrasnim, lomljenim i namjenskom keramikom - Izrada pregradnih zidova - Izrada plafona od GKP-a

keramika - Osnovna veziva

- Tesarski radovi - Osnove građevinarstva - Osnovni građevinski radovi - Instalacije vodovoda i

kanalizacije - Kućne instalacije - Instalacije vodovoda i

kanalizacije u objektima visokogradnje

- Instalacije vodovoda i kanalizacije

- Projektovanje - Kućna mreža

112

1.3. IZBORNA NASTAVA 1.3.1. STRANI JEZIK II Napomena: Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa fondom časova dva nedjeljno za sve četiri godine – predmetni katalozi su u nadležnosti Zavoda za školstvo.

113

1.3.2. LIKOVNA KULTURA I CRTANJE 1. Naziv predmeta: LIKOVNA KULTURA I CRTANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 32 40 72 II

III

IV

Ukupno 32 40 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa svjetlošću i formom u okviru likovne umjetnosti. - Upoznavanje sa elementima komponovanja i njihovom primjenom. - Upoznavanje sa bojama i njihovim svojstvima. - Upoznavanje linije kao osnovnog izražajnog sredstva u crtežu. - Upoznavanje svojstva i upotrebe materijala za izradu maketa. - Razvijanje samostalnosti u radu.

114





Svjetlost i opažanje forme - Upoznaje se sa

pojmovima svjetlost i forma.

- Pojašnjava (termine) daltonizam i iradijacija.

- Objašnjava pojmove jednako, nejednako, slično, kontrast, svjetlo -tamno.

- Uočava dejstvo svjetlosti na stvaranje vizuelnog opažaja.

- Analizira razlike u vidnom polju: jednako -nejednako, slično, količina, veličina, boja.

- Uočava kontrast: toplo - hladno, svijetlo - tamno, komplementarni kontrast, simultani kontrast, kontrast kvaliteta, kontrast kvantiteta.

Vježba: - Skicaranje viđenog

i naučenog.

Elementi kompozicije - Upoznaje se sa

pojmom kompozicija.

- Nabraja i opisuje elemente kompozicije.

- Upoznaje i opisuje liniju, oblik, teksturu, boju, valer, harmoniju, kontrast.

- Objašnjava repeticiju.

- Upoznaje jedinstvo stila.

- Analizira kompoziciju likovnog djela.

- Zna elemente kompozicije: linija, oblik, dimenzije, stanje površine, stepen osvijetljenosti, valer, boja.

- Vježba repeticiju i njene varijante (alternacija, inverzija, preklapanje).

- Crta liniju i smjer. - Crta oblik i

teksturu. - Crta valer. - Izvodi vježbe

bojom: tople -hladne, kontrast, harmonija, gradacija.

Vježba: - Crta liniju i smjer. Vježba: - Crta oblik i

teksture.

Osnovna svojstva boja - Upoznaje se sa

podjelom na hromatske i ahromatske boje.

- Razlikuje osnovna svojstva boja.

- Zna osnovne načine miješanja boja.

Vježba: - Miješanje boja.

115




- Upoznaje osnovna svojstva hromatskih boja: ton, valer, zasićenost.

- Upoznaje kontrast, harmoniju i značenje boja.

- Razlikuje kontrast i harmoniju boja.

Vježba: - Slika mrtvu

prirodu.

Likovni elementi crteža - Upoznaje liniju kao

umjetničko sredstvo u crtežu.

- Definiše proporciju i simetriju.

- Objašnjava stvaranje površine.

- Pojašnjava (termin) tekstura.

- Poznaje zakonitosti perspektive.

- Zna vrste linija, njihove odnose i usmjerenja.

- Analizira proporciju i simetriju u crtežu.

- Upoznaje površinu kao element crteža.

- Nabraja i opisuje teksture materijala (glatko, hrapavo, masno, suvo, meko, tvrdo) i objašnjava materijalizaciju predmeta.

- Razlikuje vrste perspektive (linearna, vazdušna i inverzna) i tačke posmatranja (centralna, ptičija i žablja perspektiva).

Vježba: - Primjenjuje

zakonitosti perspektive na crtežu.

Upotreba materijala pri izradi maketa - Opisuje vrste

maketa prema namjeni.

- Poznaje materijale za izradu maketa, osnovna svojstva i načine obrade.

- Poznaje alat za rad i način rukovanja.

- Upoznaje mjere zaštite na radu u školskoj radionici.

- Razlikuje vrste maketa prema namjeni.

- Razlikuje materijale za izradu maketa: karton, furnir, šper - ploča, lesonit ploče, letvice, celuloid, pleksiglas, pluta, stiropor, papje - maše, sunđer, plastična masa, gips.

- Razlikuje alat za rad i način

Vježba: - Izrada određene

makete od kartona.

116




rukovanja. - Razlikuje pomoćni

materijal (boje, lakovi, ljepkovi).

- Primjenjuje mjere zaštite na radu u školskoj radionici.

Osvjetljavanje objekata - Objašnjava dejstvo

svjetlosti u opažanju oblika.

- Upoznaje i definiše fizičku i prirodnu svjetlost, osnovnu i bačenu sjenku.

- Navodi primjere iz istorije umjetnosti.

- Crta mrtvu prirodu sa draperijom.

- Analizira osvjetljenje, osnovnu i bačenu sjenku.

Vježba: - Crta mrtvu prirodu

sa draperijom.

Ispitivanje ponašanja boja u prirodi - Objašnjava

dobijanje spektra. - Poznaje osobine

crne i bijele boje. - Upoznaje primjenu

optičkog miješanja boja.

- Poznaje vibriranje boja.

- Zna dobijanje spektra.

- Zna osobine ahromatskih boja.

- Slika mrtvu prirodu koristeći stečena znanja o optičkom miješanju boja.

- Analizira vibriranje boja (slika pejzaž).

Vježba: - Slika spektar boja. Vježba: - Slika mrtvu

prirodu. Vježba: - Slika pejzaž. - Posjeta galerijama

i muzejima. Slobodoručno crtanje - Upoznaje liniju kao

umjetničko sredstvo, nabraja vrste linija i njihove asocijativne osobine.

- Pojašnjava (termine) proporcija i simetrija.

- Poznaje crtačke tehnike.

- Upoznaje se sa zakonitostima perspektive.

- Objašnjava sagledavanje i predstavljanje prostora iz tri

- Zna stvaranje konture, površine i kompozicije.

- Zna vrste linija i njihove asocijativne osobine.

- Analizira djela kroz epohe i uočava zakonitosti proporcije i simetrije.

- Razlikuje vrste crteža: kroki, studija, tehnički crtež.

- Zna crtačke motive.

- Zna tehnike crtanja: olovka,

Vježba: - Crta ljudsku figuru

postavljenu u raznim pozama (kroki).

Vježba: - Obrada mrtve

prirode u linearnom crtežu.

- Obrada mrtve prirode u masama svijetlog i tamnog.

Vježba: - Crta gipsani

odlivak glave ugljenom.

117




tačke posmatranja.

ugalj, kreda, pero, metalno pero, lavirani crtež, crtež četkicom.

- Razlikuje vrste perspektiva: linearna, vazdušna, inverzna.

- Crta gipsani odlivak glave (tuš i lavirani tuš).

- Crta figuru u prostoru u tehnici olovke.

- Crta mrtvu prirodu ugljenom.

Vježba: - Crta figuru u

tehnici tuš i lavirani tuš.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - L. da Vinči: Traktat o slikarstvu, Miodrag Draničanin, Beograd, 1988. - G. Piskel: Opšta istorija umjetnosti, Beograd, 1974. - Grupa autora: Majstori umjetnosti, Komuna, Beograd, 1997. - E. L. Smit: Umjetnost danas, Mladost, Zagreb, 1978. - J. Barcsay: Anatomija za umjetnike, Mono & Manana, Beograd, 2000. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Štafelaji, kozlići, table za crtanje, papir i gipsani odlivci mrtva priroda. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Ocjena vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Fakultet likovnih umjetnosti sa znanjem: - Diplomirani slikar; - diplomirani grafičar; - diplomirani slikar primijenjenih umjetnosti. 10. Povezanost predmeta


- Likovni elementi - Slobodoručno crtanje - Likovni elementi

118

1.3.3. OSNOVE GRAĐEVINARSTVA 1. Naziv predmeta: OSNOVE GRAĐEVINARSTVA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 72 72 II

III

IV

Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje građevinarstva kao privredne djelatnosti. - Upoznavanje osnovnih zakonitosti pri izgradnji objekata. - Upoznavanje sa vrstom i podjelom građevinskih objekata. - Upoznavanje učesnika i faza u realizaciji građevinskih objekata. - Upoznavanje svrhe izrade i vrste projekata. - Upoznavanje radova na izgradnji objekata. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost. - Sticanje pravilnog odnosa prema zaštiti životne sredine.

119





Građevinarstvo kao privredna djelatnost - Upoznaje se sa

građevinarstvom kao privrednom granom.

- Objašnjava faze radova i radnih postupaka u procesu građenja.

- Nabraja građevinske objekte kao finalne proizvode.

- Razlikuje i upoređuje građevinske objekte prema namjeni.

- Razvija pozitivan odnos prema zanimanju.

Grane građevinske proizvodnje - Upoznaje se sa

područjima i fazama građevinske proizvodnje.

- Upoznaje grane građevinske proizvodnje:

- visokogradnju; - niskogradnju; - hidrogradnju.

- Razlikuje područja i faze građevinske proizvodnje.

- Razvija stručnost.

Prostorno planiranje - Upoznaje se sa činiocima koji utiču na planiranje – urbanizam.

- Objašnjava urbanističke planove: regionalne; generalne; detaljne.

- Uočava razliku između regionalnih, generalnih i detaljnih urbanističkih planova.

- Razvija osjećaj za prostor.

- Posjeta Zavodu za urbanizam.

Objekti kao finalni proizvodi građevinarstva - Navodi i objašnjava

objekte visokogradnje:

- stambene zgrade; - objekte društvenog

standarda; - privredne objekte. - Navodi i objašnjava

objekte niskogradnje:

- puteve i željeznice;

- tunele;

- Razlikuje različite objekte:

- visokogradnje; - niskogradnje; - hidrogradnje. - Razlikuje načine

snabdijevanja vodom i kanalisanje naselja.

- Obilazak grada.

120




- mostove; - aerodrome. - Navodi i objašnjava

objekte hidrogradnje:

- brane; - hidroelektrane; - pristaništa. - Obrazlaže uređenje

vodenih tokova. - Objašnjava način

snadbijevanja vodom i kanalisanje naselja.

- Objašnjava poljoprivrednu hidrotehniku.

Učesnici u realizaciji građevinskih objekata i faze u realizaciji građevinskih objekata - Navodi učesnike u

izgradnji građevinskih objekata.

- Objašnjava faze u realizaciji građevinskih objekata.

- Razlikuje učesnike u realizaciji građevinskih objekata i njihova prava, obaveze i dužnosti.

- Razvija sposobnost timskog rada.

Projektovanje - Objašnjava svrhu

projektovanja. - Navodi i objašnjava

vrste projekata i njihovu primjenu.

- Uočava svrhu projektovanja.

- Razlikuje vrste projekata.


Građevinski sistemi i elementi - Navodi sisteme u

građenju i njihove elemente.

- Razlikuje konstruktivne sisteme i njihove elemente.

Radovi na izgradnji objekata - Nabraja radove na

izgradnji objekata. - Nabraja

mehanizaciju na gradilištu.

- Razlikuje radove na izgradnji objekata:

- geodetske radove; - zemljane radove; - osnovne

građevinske radove;

- instalaterske radove;

- završne građevinske radove.


121




- Razlikuje mehanizaciju na gradilištu.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Lj. Nikolić, S. Krunić, V. Božinović: Osnovi građevinarstva, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2006. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, platno za projektor, katalozi i prospekti.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta


- Sistemi u građenju - Građevinske konstrukcije - Konstruktivni sklop zgrade - Elementi konstruktivnih

sistema - Završni radovi u

građevinarstvu


- Drvo, beton, čelik - Keramički materijali, boje

i lakovi

- Konstruktivni sistemi i njihovi elementi


- Opterećenje nosača

- Osnovni građevinski radovi - Završni građevinski radovi

- Praktična nastava - Armirački radovi - Betonski radovi - Tesarski radovi - Zidarski radovi - Fasaderski radovi

122

1.3.4. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE

1. Naziv predmeta: EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 58 14 72 II III IV

Ukupno 58 14 72 3. Opšti ciljevi nastave - Usvajanje znanja iz osnova ekologije. - Razvoj svijesti o značaju zaštite životne sredine. - Usvajanje znanja o uzročno posljedičnim odnosima žive i nežive prirode. - Usvajanje znanja o različitim izvorima zagađivanja životne sredine. - Razvoj svijesti o ulozi čovjeka i njegovog uticaja na zagađenje životne sredine. - Usvajanje znanja i vještina sa ciljem zaštite životne sredine.

123





Osnovni pojmovi u ekologiji - Definiše pojmove:

ekologija, životna sredina, ekološki faktori.

- Ukazuje na međusobnu zavisnost žive i nežive prirode.

- Određuje elemente životne sredine.

- Uočava na konkretnim primjerima osobine biotopa i biocenoze.

- Navikava se da povezuje uzroke i posljedice.

Vježbe: - Terenski rad: - posmatranje

različitih staništa i zajednica.

Ekologija populacije - Definiše pojmove:

populacija i ekološka ravnoteža.

- Upoznaje faktore koji određuju strukturu populacije.

- Uočava osnovne karakteristike populacije.

- Shvata pojam opterećenosti populacije.

- Upotrebljava pojam ekološke ravnoteže i obrazlaže na primjeru međusobnu zavisnost činilaca sredine.

Kruženje materija i transformisanje energije u prirodi - Definiše pojmove:

producent organske materije, potrošač organske materije, reducent organske materije.

- Definiše lanac ishrane.

- Analizira na primjeru kompleksnost odnosa u ishrani.

- Interpretira kruženje materije i proticanje energije u ekosistemu.

- Analizira odnose među članovima lanca ishrane na primjeru energetske piramide.


Vježbe: - Predstavljanje

ilustracijom kruženje materije i proticanje energije na odabranom primjeru lanca ishrane.

Ekosistem - Opisuje kopnene,

vodene i antropogene ekosisteme.

- Definiše sukcesije u ekosistemu.

- Određuje zajedničke i glavne razlike između ekosistema.

- Zaključuje o raznovrsnosti

- Razvija svijest o značaju očuvanja prirodnih ekosistema.

124




ekosistema kod nas u odnosu na geografski položaj i klimatske karakteristike.

- Predviđa posljedice ljudske aktivnosti u životnoj sredini.

Zagađivanje vazduha - Upoznaje načine

zagađivanja vazduha i otrovne materije u vazduhu.

- Objašnjava uticaj otrovnih materija na živa bića (kisjele kiše, ozonske rupe, efekat staklene bašte).

- Određuje uzroke zagađivanja vazduha.

- Analizira posljedice previsokih koncentracija otrovnih materija u vazduhu na ekosistem.

- Ocjenjuje značaj stalne kontrole kontaminiranosti vazduha.

- Predlaže načine čišćenja otrovnih materija (uređaji za prečišćavanje, industrijski filteri, automobilski katalizatori).

- Razvija sposobnost sagledavanja i rješavanja problema.

- Film o zagađivanju vazduha.

Zagađivanje voda - mora i slatke vode - Definiše izvore i

oblike zagađivanja vode.

- Određuje glavne izvore zagađivanja vode i objašnjava posljedice.

- Razlikuje metode prečišćavanja.

- Analizira na koje načine prehrambena industrija zagađuje okolinu.


Vježbe: - Zaštita okoline.

Zagađivanja zemljišta - Opisuje izvore i

oblike zagađivanja zemljišta.

- Ukazuju na posljedice savremene intenzivne poljoprivredne proizvodnje.

- Interpretira problem prenaseljenosti


Vježbe: - Zaštita zemljišta.

125




zemlje. Nuklearna energija - Definiše izvore i

oblike radioaktivnog zagađenja.

- Identifikuje problem radioaktivnog zračenja i njegove dalekosežne posljedice.

- Uočava problem nekontrolisanog skladištenja radioaktivnog otpada i neodgovornog korišćenja nuklearnog oružja.

- Shvata važnost očuvanja životne sredine.

- Seminarski rad o nuklearnim eksplozijama (Hirošima, Černobil, itd. ).

Ugrožene biljne i životinjske vrste - Navodi glavne

uzroke izumiranja šuma i istrebljenja nekih životinjskih vrsta.

- Analizira značaj šuma i razlog njihovog izumiranja.

- Ukazuje na značaj pošumljavanja terena koji su podložni eroziji.

- Pronalazi najugroženije ekosisteme i grupe u Crnoj Gori i svijetu.

- Predlaže moguće mjere za zaštitu prirodnog nasljeđa za konkretan primjer.

- Navikava se na poštovanje normi i propisa.

Vježbe: - Analiziranje

uzoraka izumiranja šuma i životinjskih vrsta.

Mjere za zaštitu životne sredine - Navodi značaj

štednje energije i vode u domaćinstvu i industriji.

- Navodi alternative energetske izvore.

- Određuje načine planske upotrebe prirodnih izvora.

- Shvata značaj pravilnog odnosa prema pitkoj vodi.

- Analizira značaj traženja i korišćenja novih ekoloških izvora energije.

- Ocjenjuje značaj globalizacije nadzora dešavanja u životnoj sredini.

- Razvija svijest o značaju zaštite životne sredine.

Vježbe: - Analiza nepovoljnih

uticaja za životnu sredinu.

126




- Primjenjuje propise kojima se određuju norme čuvanja zaštićenih objekata prirode, ugroženih, endemskih biljnih i životinjskih vrsta.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Jablanović, D. Rožaja: Zaštita i zagađivanje životne sredine, Zavod za udžbenike,

Beograd, 1998. - I. Savić, V. Terzija: Ekologija i zaštita životne sredine, Zavod za udžbenike, Beograd,

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Dijaprojektor, slajdovi, grafoskop, TV prijemnik, video rikorder i video kasete. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i u toku vježbi. - Usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u



9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani biolog; - diplomirani inženjer pejzažne arhikteture.



- Mjere za zaštitu životne sredine

- Praktična nastava - Zaštita na radu

127

1.3.5. RAZVOJ ARHITEKTURE 1. Naziv predmeta: RAZVOJ ARHITEKTURE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II 50 22 72 III

IV

Ukupno 50 22 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa pravcima nastanka i razvoja arhitektonskog stvaralaštva kroz vjekove

do današnjih dana. - Usvajanje znanja preko velikog broja crteža i ilustracija. - Sagledavanje tehnike građenja, upotrebe različitog materijala i konstrukcija kroz

vjekove. - Uočavanje umjetničkog efekta u razvoju arhitektonskih objekata. - Sagledavanje istorijskih činjenica, društvenih promjena, ekonomskih odnosa,

klimatskih uslova, religije kao bitnih činjenica u razvoju arhitekture. - Sagledavanje kulturno istorijskog nasljeđa na tlu Crne Gore u svim epohama razvoja. - Razvijanje osjećaja za zaštitu kulturne baštine. - Upoznavanje razvoja arhitekture u praistoriji. - Upoznavanje razvoja arhitekture starog vijeka. - Upoznavanje razvoja arhitekture srednjeg vijeka. - Upoznavanje kulturno istorijskog nasljeđa srednjeg vijeka na tlu Crne Gore.

128





Uvod - Upoznaje razvoj

arhitekture kroz vjekove.

- Upoznaje pojam stila.

- Upoznaje pojam kiča.

- Navodi faktore koji utiču na razvoj arhitekture.

- Upoznaje stara i nova svjetska čuda.

- Uočava karakteristike arhitekture kroz vjekove.

- Razlikuje objekte arhitekture po stilskoj pripadnosti.

- Razvija pravilan odnos prema zanimanju.

Praistorijsko doba - Upoznaje

praistorijsko doba i prve početke arhitektonskog stvaralaštva.

- Upoznaje kultne spomenike i stambenu arhitekturu.

- Crta praistorijske nadgrobne spomenike (menhiri, dolmeni, kromlesi i siste).

- Crta prva čovjekova staništa (zemunice i sojenice).


Vježbe: - Izrada crteža

objekata iz praistorije.

Arhitektura starog vijeka - Upoznaje

arhitekturu starog Egipta.

- Upoznaje arhitekturu Mesopotamije.

- Upoznaje arhitekturu Grčke.

- Upoznaje arhitekturu Rima.

- Uočava stilske razlike starog vijeka.

- Uočava geografski položaj, društveno uređenje, ekonomske odnose, klimu, religiju, građevinski materijal, stilske karakteristike, kompozicije i detalje arhitektura Egipta, Mesopotamije, Grčke i Rima.

- Crta karakteristične spomenike egipatske arhitekture sa specifičnim kompozicijama i detaljima.

- Crta karakteristične spomenike

- Razvija moć zapažanja.


objekata starog vijeka.

129




mesopotamske arhitekture sa specifičnim kompozicijama i detaljima.

- Crta karakteristične spomenike grčke arhitekture sa specifičnim kompozicijama i detaljima.

- Crta i razlikuje grčke stilske redove: dorski, jonski i korintski.

Arhitektura srednjeg vijeka - Upoznaje podjelu

arhitekture srednjeg vijeka.

- Opisuje arhitekturu srednjeg vijeka:

-vizantijska arhitektura; -romanska arhitektura; -gotska arhitektura; -islamska arhitektura. - Upoznaje

arhitekturu Latinske Amerike.

- Uočava karakteristične stilove srednjeg vijeka kroz detalje i kompozicije.

- Crta karakteristične detalje i kompozicije.

- Uočava geografski položaj, društveno uređenje, ekonomske odnose, klimu, religiju, građevinski materijal, stilske karakteristike, kompozicije i detalje arhitektura Vizantije, Romanike, Gotike i Islamske.

- Crta karakteristične spomenike vizantijske arhitekture sa specifičnim kompozicijama i detaljima.

- Crta karakteristične spomenike romanske arhitekture sa specifičnim kompozicijama i detaljima.

- Crta karakteristične

- Razvija pozitivan stav prema novim saznanjima.


objekata arhitekture srednjeg vijeka.

130




spomenike gotske arhitekture sa specifičnim kompozicijama i detaljima.

- Crta karakteristične spomenike islamske arhitekture sa specifičnim kompozicijama i detaljima.

Kulturno istorijsko nasljeđe srednjeg vijeka na tlu Crne Gore - Upoznaje kulturno

istorijsko nasljeđe srednjeg vijeka na tlu Crne Gore.

- Pronalazi ilustracije i pisane dokumente iz perioda srednjeg vijeka na tlu Crne Gore.

- Uočava karakteristike kulturno istorijskog nasljeđa srednjeg vijeka na tlu Crne Gore.

- Razvija osjećaj za očuvanje životne sredine.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Piskeli: Opšta istorija umjetnosti, „Vuk Karadžić“, Beograd, 2005. - P. Mijović: Tragom drevnih kultura Crne Gore, Grafički zavod, Titograd, 1970. - N. Voljević, I. Duli: Istorija arhitekture za treći razred, Prosveta, Beograd, 1994. - P. Mijović: Tipologija crkvenih spomenika Crne Gore, Crnogorska akademija nauka i

umjetnosti, Podgorica, 1996. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, grafoskop, projektor, platno za projektor i oprema za slobodoručno

crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Pismene vježbe. - Ocjena vježbi, grafičkih radova i referata. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture.

131



- Arhitektura praistorijskog doba

- Arhitektura starog vijeka - Arhitektura srednjeg vijeka

- Istorija umjetnosti - Umjetnost praistorije - Umjetnost starog vijeka - Umjetnost srednjeg i novog

vijeka - Arhitektura praistorijskog

doba - Arhitektura starog vijeka - Arhitektura srednjeg vijeka

- Vajarstvo - Skulptura i skulptorski materijali

- Skulptorske tehnike i motivi

- Razvoj arhitekture - Savremena arhitektura - Arhitektura XIX i XX vijeka - Ideje i forme u modernoj

arhitekturi

132

1.3.6. SLOBODORUČNO CRTANJE 1. Naziv predmeta: SLOBODORUČNO CRTANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II 22 50 72 III

IV

Ukupno 22 50 72 3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje sposobnosti opažanja. - Upoznavanje sa linojom kao umjetničkim sredstvom. - Sticanje osjećaja za prostor. - Sticanje osjećaja za kompoziciju. - Upoznavanje anatomskih mjera ljudske figure. - Upoznavanje elemenata komponovanja i njihova primjena. - Razvijanje likovne pismenosti. - Razvijanje samostalnosti pri radu. - Upoznavanje sa svjetlošću u okviru likovne umjetnosti. - Razvijanje kreativnosti i kreativnog mišljenja.

133





Linija - Upoznaje liniju kao

umjetničko sredstvo: stvaranje konture, površine, kompozicije.

- Definiše odnose linija: ritam, ravnoteža, kontrast.

- Nabraja vrste linija i njihove asocijativne osobine.

- Uočava (shvata) značaj linije u stvaranju umjetničkog djela.

- Određuje i analizira raspored linija i ocjenjuje da li je likovna cjelina dobro komponovana i zašto.

- Razlikuje vrste linija i poznaje njihove asocijativne osobine.

Proporcija i simetrija - Upoznaje

proporciju, simetrije i zlatni presjek.

- Na primjerima iz istorije umjetnosti uočava primjenu zakonitosti proprcije, simetrije i zlatnog presjeka.


Crtež - Upoznaje crtež kao

osnovu svim oblicima umjetničkog stvaranja.

- Nabraja vrste crteža: skica, studija, tehnički crtež.

- Upoznaje se sa crtežom kroz epohe.

- Upoznaje se sa skiciranjem ljudske figure (kroki).

- Analizira crtež kroz epohe.

- Razlikuje skicu, kroki, studiju, tehnički crtež.

- Crta (skicira) ljudsku figuru postavljenu u različitim pozama (kroki).

- Razvija preciznost.

Vježba: - Mijenjanje položaja

tijela i ugla posmatranja zbog uvježbavanja brzog skiciranja - crtanja figure u pokretu.

Vježba: - Crta ljudsku figuru

postavljenu u raznim pozama (kroki).

Crtački motivi - Opisuje i nabraja

crtačke motive (portret, pejzaž, mrtva priroda, akt).

- Upoznaje se sa crtanjem portreta

- Razlikuje crtačke motive.

- Crta portret po živom modelu u tehnici olovke vodeći računa o

- Razvija kreativnost.

Vježbe: - Obrada mrtve

prirode u linearnom crtežu.

- Obrada mrtve prirode u masama

134




po živom modelu, anatomijom glave, karakternim osobinama modela.

- Upoznaje se sa crtanjem (studijom) figure u prostoru, problemima postavljanja, komponovanja, pravilima viziranja.

odnosu veličina (proporciji), karakternim osobinama modela.

- Crta ljudsku figuru u prostoru.

- Analizira kompoziciju proporcije, simetriju, vrši korekciju.

svijetlog i tamnog. - Crta portret po

živom modelu vodeći računa o odnosu veličina (proporciji),

karakternim osobinama modela. - Crta ljudsku figuru

u prostoru. - Posjeta ateljeima

umjetnika. Crtačke tehnike - Nabraja i opisuje

osnovne tehnike crtanja (olovka, ugalj, kreda, pero, metalno pero, lavirani crtež, crtež četkicom).

- Upoznaje se sa crtežom gipsanog odlivka glave, problemima sjenčenja.

- Upoznaje se sa crtanjem mrtve prirode i materijalizacijom postavljenih predmeta.

- Upoznaje se sa crtanjem mrtve prirode od istih materijala, različitih oblika i boja i utemeljuje stečena znanja o svijetlu, sjenci, materijalizaciji predmeta.

- Upoznaje se sa crtanjem figure u tehnici tuš i lavirani tuš.

- Prepoznaje crtačke tehnike i razlikuje «suve» i «mokre» crtačke tehnike.

- Crta gipsani

odlivak glave ugjenom.

- Analizira svjetlost i sjenku.

- Crta mrtvu prirodu

sastavljenu od predmeta različitih materijala i oblika: materijalizuje predmete pomoću linije i sjenke.

- Crta mrtvu prirodu od istih materijala, različitih oblika i boje.

- Crta figuru u tehnici tuš i lavirani tuš, uočava mogućnosti tehnike.

- Razvija osjećaj samopouzdanja i strpljenja.

Vježbe: - Crta gipsani odlivak

glave ugljenom. - Crta mrtvu prirodu

sastavljenu od predmeta različitih materijala i oblika.

- Materijalizuje

predmete pomoću linije i sjenke.

- Crta mrtvu prirodu

od istih materijala, različitih oblika i boje.

- Crta figuru u tehnici

tuš i lavirani tuš.

Perspektiva - Upoznaje se sa

zakonitostima perspektive: inverzne, linearne, vazdušne.

- Razlikuje vrste perspektiva.

Vježba: - Crta pejzaž

primjenjujući: centralnu, ptičju i žablju perspektivu.

135




- Objašnjava sagledavanje i predstavljanje prostora iz tri tačke posmatranja: centralna, žablja, ptičja perspektiva.

- Crta figuru u sjedećem položaju u tehnici tuš i lavirani tuš.

- Upoređuje i analizira na primjerima primjenu centralne, žablje i ptičje perspektive.

- Crta stojeću i

sjedeću figuru u tehnici tuš i lavirani tuš, uočava mogućnosti tehnike.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - L. da Vinči: Traktat o slikarstvu, „Miodrag Draničanin“, Beograd, 1988. - J. Barcsay: Anatomija za umjetnike, Mono & Manana, Beograd, 2000. - H. W. Janson: Istorija umjetnosti, Prosveta, Beograd, 1994. - P. Vasić: Uvod u likovne umjetnosti - elementi likovnog izražavanja, Univerzitet

umjetnosti u Beogradu, Beograd, 1988. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa internet vezom, projektor, platno za projektor, štafelaji, kozlići, table za

crtanje, papir i gipsani odlivci. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Ocjena vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Faluktet likovnih umjetnosti sa znanjem: - Diplomirani slikar; - diplomirani grafičar; - diplomirani slikar primijenjenih umjetnosti. 10. Povezanost predmeta


- Linija - Crtež - Proporcija - Perspektiva

- Likovna umjetnost - Likovni elementi

- Linija - Razmjera

- Tehničko crtanje - Linija - Razmjera

136

1.3.7. SAVREMENA ARHITEKTURA 1. Naziv predmeta: SAVREMENA ARHITEKTURA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 22 50 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa pravcima nastanka i razvoja arhitektonskog stvaralaštva kroz dva

vijeka XIX i XX. - Usvajanje znanja preko velikog broja crteža i ilustracija. - Sagledavanje tehnike građenja, upotrebe savremenog materijala i konstrukcija. - Uočavanje umjetničkog efekta u razvoju arhitektonskih objekata. - Sagledavanje istorijskih činjenica, društvenih promjena, ekonomskih odnosa kao

bitnih činjenica savremene arhitekture. - Sagledavanje odnosa između savremene arhitekture i prošlosti. - Uočavanje ideja i forme moderne arhitekture. - Upoznavanje sa značajnim djelima i arhitektima moderne arhitekture. - Osposobljavanje za samostalan rad.

137





Arhitektura XIX i XX vijeka - Upoznaje razvoj

arhitekture kroz XIX i XX vijek.

- Razlikuje objekte arhitekture po stilskoj pripadnosti.

Vježba: - Izrada crteža

objekata arhitekture XIX i XX vijeka.

Savremeni materijali i tehnologije građenja - Upoznaje

savremene materijale i tehnologije građenja.

- Uočava upotrebu čelika u savremenom građevinarstvu.

- Prepoznaje važne građevinske objekte rađene od čelika sredinom XIX i početkom XX vijeka (kristalna dvorana, Ajfelova kula i dr.).

- Razlikuje važne arhitekte iz tog perioda koji su značajno uticali na razvoj savremene arhitekture.

- Razvija pozitivan stav prema novim saznanjima.


objekata sagrađenih od čelika.

Ideje i forme u modernoj arhitekturi - Upoznaje ideje i

forme u modernoj arhitekturi.

- Uočava stilske razlike.

- Uočava geografski položaj, društveno uređenje, ekonomske odnose, klimu, religiju, građevinski materijal, stilske karakteristike, kompozicije i detalje savremene arhitekture.

- Prepoznaje karakteristične objekte savremene arhitekture.

- Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju.


objekata savremene arhitekture.

Pokreti, grupe i škole u arhitekturi - Upoznaje pokrete,

grupe i škole u arhitekturi.

- Zna arhitekte koji su dali pečat savremenoj arhitekturi (Korbizje, Alvar Alto, Los Rajt,



različitih pravaca savremene arhitekture.

138




Gropijus i dr. ). - Uočava uticaj

Bauhaus škole na razvoj savremene arhitekture.

- Razlikuje pravce savremene arhitekture: jugend stil, ekspresionizam, secesija, futurizam, purizam, konstruktivizam i dr.

- Razlikuje arhitekte i njihova važna djela po određenim pravcima.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Radević: Savremena arhitektura, Fakultet tehničkih nauka, Stylos, Novi Sad, 1998. - S. Gideon: Prostor, vrijeme i arhitektura, Građevinska knjiga, Beograd, 2002. - N. Voljević, G. Dulić, N. Voljevica: Istorija arhitekture, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2005. - Grupa autora: Enciklopedija moderne arhitekture, prevedeno sa njemačkog jezika. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, grafoskop, dijaprojektor i oprema za slobodoručno crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismene vježbe. - Ocjena vježbi, grafičkih radova i referata. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta


- Arhitektura XIX i XX vijeka - Ideje i forme u modernoj

arhitekturi

- Savremena arhitektura - Razvoj arhitekture

139

1.3.8. MAKETARSTVO 1. Naziv predmeta: MAKETARSTVO 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 22 50 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa značenjem, vrstama i namjenom maketa. - Upoznavanje materijala i alata za izradu maketa. - Razvijanje preciznosti u radu. - Sticanje navike korišćenja sredstava zaštite na radu. - Razvijanje osjećaja za komponovanje boja i materijala. - Korišćenje znanja iz tehničkog crtanja, nacrtne geometrije i projektovanja pri izradi

maketa. - Osposobljavanje za samostalan rad.

140





Vrste maketa prema namjeni - Upoznaje se sa

pojmom maketarstvo.

- Nabraja i opisuje vrste maketa prema namjeni.

- Razlikuje vrste maketa prema namjeni: radna maketa, makete inženjerskih konstrukcija, arhitektonska maketa, urbanističke makete, makete graditeljskih nasljeđa, makete javnih spomenika, makete za pozorišnu scenografiju, makete brodova, makete željeznica, avio makete.


- Korišćenje interneta, stručne literature i časopisa.

Izbor projekta - Upoznaje se sa

osnovnim elementima (odabranog) projekta.

- Upoznaje i definiše osnovu, izglede, presjeke i razmjere.

- Razlikuje osnovne elemente projekta: osnovu, izglede, presjek i razmjere.

Vježba: - Odabir

jednostavnih projekata za izradu (individualni i timski rad).

Materijali za izradu maketa - Poznaje materijale

za izradu maketa, osnovna svojstva materijala i način obrade.

- Razlikuje materijale koji se koriste za izradu maketa: karton, furnir, šper - ploča, lesonit ploče, puno drvo, panel ploče, letvice, celuloid, pleksiglas, pluta, stiropor, papje -maše, sunđer, plastična masa, gips.


Vježba: - Izrada određene

makete od kartona.

141




Alati i pomoćni materijal - Poznaje alat za rad

i način rukovanja. - Upoznaje mjere

zaštite na radu u školskoj radionici.

- Razlikuje alat za rad i način rukovanja: modelarska daska, skalpel, testera, rezbarska dašcica, blanjalice, turpije, ručna svrdla (burgija), električne bušilice, šila, vodilice za siječenje, makaze, čekić, kliješta, stege.

- Razlikuje pomoćni materijal (boje, lakovi i ljepkovi).

- Primjenjuje mjere zaštite na radu u školskoj radionici.

- Posjeta visoko-školskim ustanovama, radionicama za izradu maketa, ateljeima umjetnika, studijima za grafičko oblikovanje.

Radna podloga - Definiše radnu

podlogu kao pomoć pri izradi makete.

- Vrši izradu radne podloge za maketu.

Vježba: - Izrada radne

podloge za maketu.

Prenošenje crteža sa radne podloge na materijal - Objašnjava

prenošenje crteža na materijal.

- Vrši prenošenje crteža na materijal (papir ili karton).


Vježba: - Prenošenje crteža

na materijal (papir ili karton).

Izrada i spajanje elemenata - Upoznaje izradu i

spajanje drvenih elemenata.

- Vrši izradu i spajanje drvenih elemenata: tiplovima, ukivanjem, zavrtnjima i na pero i žlijeb.

Vježba: - Izrada i spajanje

drvenih elemenata na razne načine.

Sklapanje makete i završna obrada - Upoznaje način i

redoslijed sklapanja skrojenih elemenata.

- Poznaje završnu obradu makete.

- Poznaje izradu terena (podloga za maketu).

- Poznaje izradu

- Zna način i redoslijed sklapanja i završnu obradu makete: fasada, krovnih, ravni, detalja (vrata, prozora, stepeništa, balkona... ).

- Zna izradu terena i

- Navikava se na tačnost.

Vježba: - Sklapanje makete.

142




štafaža, oživljavanje i uljepšavanje maketa.

štafaža.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Ročkomanović: Maketarstvo, Zavod za izdavanje udzbenika, Novi Sad, 1989. - P. S. Gačić: Tehničko obrazovanje udžbenik za V i VI razred, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Srpsko Sarajevo, 2002. - Časopisi: „ Arhitektura“, „Urbanizam“, „Čovjek i prostor“, Udruženje hrvatskih

arhitekata, Zagreb, 2008. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa internet vezom, dijaprojektor, projektno platno, radni sto, pribor i alat

za obradu. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Ocjena vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture; - profesor likovnog obrazovanja. 10. Povezanost predmeta


- Boje - Materijali - Razmjera

- Slikanje - Boje - Proporcije - Harmonija

- Maketa javnih spomenika - Urbanistička maketa - Arhitektonska maketa

- Istrorija umjetnosti - Arhitektura - Urbanizam - Vajarstvo

143

1.3.9. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE 1. Naziv predmeta: MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 28 44 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje mehaničkih svojstava tla od kojih neposredno zavisi fundiranje

objekata. - Sticanje znanja o značaju, načinima i pravilima za izvođenje temeljnih konstrukcija

građevinskih objekata. - Upoznavanje osnovnih tipova temelja i materijala za njihovo izvođenje. - Upoznavanje propisa i pravila za izvođenje temelja. - Upoznavanje elemenata proračuna, koji su neophodni za iscrtavanje izvođačkih

detalja. - Korišćenje usvojenih znanja iz drugih predmeta. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost u radu. - Sticanje pravilne predstave o prostoru.

144





Mehanika tla - opšte karakteristike tla - Definiše ulogu i

značaj mehanike tla.

- Upoznaje vrste i postanak tla.

- Poznaje faze materijala u tlu i fizička svojstva tla:

- granulometrijski sastav;

- strukturu tla; - poroznost i

koeficijent poroznosti tla;

- vlažnost tla; - zapreminsku i

specifičnu težinu tla;

- zbijenost tla(Proktorov ogled);

- kapilarnost u tlu; - vodo-propustljivost

tla; - granice

konzistencije tla; - trenje i koheziju tla; - stišljivost tla. - Obrazlaže dejstvo

mraza na tlo. - Upoznaje opšte

pojmove o istražnim radovima i terenskim ispitivanjima tla.

- Nabraja i definiše vrste uzoraka tla i način uzimanja.

- Nabraja metode za određivanje otpornosti tla.

- Razlikuje vrste tla: nevezana, vezana i tla organskog porijekla.

- Razlikuje faze

materijala u tlu. - Razlikuje fizička

svojstva tla. - Uočava važnost

poznavanja deformacije tla kao posljedice dejstva mraza.

- Razlikuje vrste

uzoraka tla.

- Razvija analitičnost u radu.

- Stiče svijest o

važnosti tačnosti i preciznosti u radu.

- Posjete laboratoriji za geomehanička ispitivanja tla.

- Geomehanički

elaborati.

Stabilnost zemljanih kosina - Navodi uzroke

kretanja tla. - poznaje uslove

stabilnosti kosina. - Poznaje metode

ispitivanja stabilnosti tla.

- Shvata značaj poznavanja uzroka kretanja tla.

- Ispituje stabilnost zemljane kosine analitičkom i grafičkom


Grafička vježba: - Ispituje stabilnost zemljane kosine analitičkom i grafičkom metodom (švedska metoda momenata

145




metodom (švedska metoda momenata i modifikovana švedska metoda).

i modifikovana švedska metoda).

Dozvoljena opterećenja tla - Poznaje

rasprostiranje opterećenja u tlu.

- Poznaje superpoziciju pritisaka tla u dubini.

- Definiše dozvoljeno opterećenje tla.

- Crta rasprostiranje opterećenja u tlu i superpoziciju pritisaka tla u dubini.

- Očitava iz geomehaničkog elaborata dozvoljena opterećenje za različite vrste tla.

- Geomehanički elaborati.

Potporni zidovi - Nabraja podjelu i

primjenu potpornih zidova.

- Definiše pritiske tla na potporne zidove.

- Poznaje uslove stabilnosti potpornih zidova:

- u pogledu preturanja;

- u pogledu klizanja; - u odnosu na ivična

naprezanja.

- Shvata značaj poznavanja uzroka kretanja tla iza potpornog zida.

- Ispituje stabilnost

potpornih zidova analitičkom metodom.

Vježba: - Ispituje stabilnost

potpornih zidova analitičkom metodom.

Fundiranje građevinskih objekata - Nabraja

karakteristike tla koje utiču na dubinu fundiranja.

- Definiše najmanju dubinu fundiranja.

- Navodi načine fundiranja:

neposredno i posredno fundiranje građevinskih objekata. - Poznaje oblike

temelja neposredno oslonjene na tlo:

- temelje samce; - trakaste temelje; - pločaste temelje; - kombinovane

- Razlikuje načine fundiranja građevinskih objekata.

- Razlikuje oblike

temelja neposredno oslonjene na tlo.

- Računa centrično opterećen ab temelj samac i crta plan armature.

- Računa centrično

opterećenu ab temeljnu traku i crta plan

- Geomehanički elaborati.

Vježbe: - Računa centrično

opterećen ab temelj samac i crta plan armature.

- Računa centrično

opterećenu ab temeljnu traku i crta plan armature.

146




temeljne sisteme. - Poznaje proračun

temelja samca i trakastih temelja.

- Opisuje posredno fundiranje građevinskih objekata na šipovima.

- Navodi primjenu priboja, zagata i kesona i njihovu opravdanost kod izgradnje građevinskih objekata.

armature. - Razlikuje načine

posrednog fundiranje građevinskih objekata.

- Skicira priboje i

zagate.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Solarov: Mehanika tla i fundiranje, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2008. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, platno za projektor, crtaći stolovi i pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismeno (pismeni zadaci: dva pismena zadatka u toku školske godine, po jedan

pismeni zadatak u polugodištu). - Ocjena vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta


- Potporni zidovi - Temelji

- Nacrtna geometrija - Presjeci geometrijskih tijela

- Potporni zidovi - Temelji - Priboji i zagati

- Građevinski materijali - Beton - Čelik - Gvožđe - Drvo i drvena građa

147


- Zemljane kosine - Potporni zidovi - Temelji


- Vrste opterećenja - Sile u presjeku - Geometrijske

karakteristike presjeka - Otpornost materijala


- Tehnologija betona - Primjena betona kao građevinskog materijala

- Armatura - Neposredno fundiranje

građevinskih objekata - Građevinske konstrukcije - Temelji

148

1.3.10. KOMPJUTERSKA VIZUALIZACIJA 1. Naziv predmeta: KOMPJUTERSKA VIZUALIZACIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III

IV 20 46 66

Ukupno 20 46 66 Vježbe: odeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Osposobljavanje za rad na računaru i upoznavanje sa programskim paketima. - Razvijanje komunikacijskih sposobnosti. - Razvijanje logičkog mišljenja. - Shvatanje neophodnosti i važnosti upotrebe programskih paketa. - Razvijanje sposobnosti rada u grupi. - Priprema se za izradu tehničke dokumentacije. - Ovladavanje metodama i tehnikama pripreme, obrade, korišćenja, čuvanja i

prenošenja informacija. - Uklapanje estetike i funkcionalnosti - grafička estetika. - Shvatanje smisla i značaja kategorije rada, odgovornosti, upornosti, pedantnosti i

tačnosti.

149





Uvod - Upoznaje se sa

značenjem pojma vizualizacija grafičkih slika.

- Interpretira pojam vizualizacija grafičkih slika.

Tipovi vizualizacije koje podržava AutoCAD - Upoznaje tri tipa

(nivoa) vizualizacije:

- Render – Basic -Render;

- Photo Real; - Photo Raytrace. - Opisuje redoslijed

postupaka koji vode vizualizaciji scene.

- Analizira tipove vizualizacije.

- Planira redoslijed postupaka.

- Razvija sposobnost

opažanja.

Vježba: - Crta model koji

treba da vizualizuje.

Izrada pogleda - Upoznaje pregled

svog modela u perspektivi i način izrade pogleda komandom DVIEW.

- Objašnjava snimanje postavljenog pogleda.

- Postavlja pogled komandom DVIEW.

- Snima postavljeni pogled komandom VIEW.

- Razvija sposobnost prostornog predstavljanja.


modela sa prethodnog časa upotrebom novih alata.

Izrada i dodjeljivanje materijala - Definiše pojam

materijala i grubu podjelu materijala.

- Poznaje izradu osnovnog -jednostavnog materijala.

- Objašnjava podešavanje izgleda postojećeg materijala.

- Opisuje snimanje novog materijala.

- Poznaje rad sa mapiranim materijalima.

- Objašnjava dodavanje pozadine.

- Objašnjava alat Render.

- Shvata pojam materijala.

- Razlikuje vrste materijala.

- Dodaje jednostavne materijale objektu.

- Podešava izgled postojećeg materijala.

- Snima novi materijal.

- Dodaje mapirane materijale.

- Dodaje pozadinu (Alat Render -Backgraund).

- Selektivno renderuje djelove modela.




modela sa prethodnog časa upotrebom novih alata.

150




Svijetlo - Upoznaje

dodavanje i postavljanje kamere.

- Navodi tipove svijetla:

- Point Light-tačkasto svijetlo;

- Spotlight - blic svijetlo;

- Distant Light -udaljeno svijetlo.

- Objašnjava dodavanje i mijenjanje svijetla.

- Objašnjava izradu sunčeve svjetlosti.

- Opisuje prikazivanje modela alatom Render.

- Dodaje i postavlja kameru. - Razlikuje vrste

svijetla. - Dodaje svijetlo. - Određuje

intenzitet ili jačinu svijetla.

- Koristu boju svijetla na sceni.

- Koristi faktor slabljenja svijetla.

- Dodaje sjenku. - Izrađuje sunčevu

svjetlost. - Prikazuje model

alatom Render.

- Razvija kreativnost i samostalnost u radu.



Vizualizacija modela - Upoznaje načine

probne vizualizacije modela:

- dijela ili djelova modela - opcija Crop Winow, opcija Query for Selection;

- cijelog modela, „brza“ vizualizacija -

opcija Sub Sampling poduzorkovanje; - isključivanje opcije

Shadow okvira za dijalog Render.

- Pravi probne vizualizacije dijela, djelova ili cijelog modela primjenom odgovarajućih opcija.

- Razvija sposobnost prostornog predstavljanja.



Štampanje - Objašnjava način

snimanja uređene, vizualizovane slike kao datoteke za štampanje (mogućnost izbora jedne od pet različitih tipova

- Snima vizualizovanu sliku kao datoteku za štampanje.

- Štampa sliku.

- Razvija samostalnost i samopouzdanje.

Vježba: -Štampanje urađenog, vizualizovanog modela.

151




datoteke). 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - G. Omura: AutoCAD 2000, Kompjuterska biblioteka, Beograd, 2001. - B. Burchard, D. Pitzer: Pod lupom - AutoCAD, CET Computer Equipment and Trade,

Beograd, 2000. - V. Aleksić: Primjena računara u građevinarstvu za II razred građevinske škole, Zavod

za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa odgovarajućom programskom opremom, štampač, skener, projektor i

projektno platno. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismene vježbe. - Ocjena praktičnog rada na računaru i vježbama. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u




- Izrada i obrada tehničke dokumentacije

- Nacrtna geometrija - Tehničko prikazivanje raznih geometrijskih i arhitektonskih oblika

- Tehnička obrada crteža - Tehničko crtanje - Projektna dokumentacija - Izrada i obrada crteža,

kotiranje - Građevinske konstrukcije - Crtanje elemenata

građevinskih konstrukcija - Izrada priloga projekta - Obrada i izrada crteža - Kotiranje

- Projektovanje - Definisanje prostornih vrijednosti

152

1.3.11. TEHNOLOGIJA GRAĐENJA 1. Naziv predmeta: TEHNOLOGIJA GRAĐENJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III

IV 66 66 Ukupno 66 66

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa sistemima građenja u visokogradnji. - Upoznavanje sa načinima izvođenja zemljanih radova. - Sticanje znanja o savremenim alatima, priboru i mašinama u visokogradnji. - Upoznavanje sa raznim vrstama oplata. - Upoznavanje sa izradom građevinske skele. - Upoznavanje sa savremenim metodama izrade krovnih konstrukcija. - Upoznavanje sa obradom i ugradnjom armature. - Upoznavanje sa tehnikom ugradnje čelika za prednaprezanje. - Upoznavanje sa metodama transporta, ugrađivanja i njege betona. - Upoznavanje sa tehnologijom izvođenja zidarskih radova. - Upoznavanje se metodama izvođenja montažnih radova i prefabrikacijom betonskih

elemenata. - Upoznavanje sa savremenim metodama izvođenja završnih radova. - Osposobljavanje za primjenu sredstava zaštite na radu. - Razvijanje svijesti o upotrebi zdravih materijala. - Upoznavanje principa zaštite životne sredine. - Razvijanje kritičkog odnosa prema svom i tuđem radu u okviru radnog procesa.

153





Uvod - Upoznaje osnovne

metode izgradnje objekata visokogradnje.

- Opisuje tehnologiju tradicionalne metode izgradnje objekata i navodi njihove prednosti i nedostatke.

- Opisuje tehnologiju tradicionalne -unaprijeđene metode izgradnje objekata i navodi njihove prednosti i nedostatke.

- Opisuje metodu montažne gradnje i navodi njene prednosti.

- Definiše metodu industrijske gradnje i preduslove za njenu primjenu.

- Navodi grupe građevinskih radova.

- Nabraja građevinske radove u okviru grupe grubih građevinskih radova.

- Nabraja građevinske radove u okviru grupe završnih građevinskih radova.

- Pojašnjava osnovne termine u tehnologiji građenja.

- Razlikuje metode izgradnje objekata visokogradnje.

- Vrši komparaciju

metoda izgradnje objekata visokogradnje.

- Shvata

specifičnosti pojedinih građevinskih radova.

- Pozitivno procjenjuje važnost novih saznanja iz svoje struke.

Zemljani radovi - Pojašnjava pojam

zemljanih radova. - Upoznaje

- Shvata značaj zemljanih radova.


154




mehanizaciju za zemljane radove.

- Objašnjava tehnike izrade i podgrađivanje širokog iskopa.

- Objašnjava tehnike izrade i podgrađivanja uskog iskopa.

- Razlikuje mehanizaciju za zemljane radove.

- Upoređuje tehnike

širokog i uskog iskopa.

Tesarski radovi - Definiše osnovne

pojmove o tesarskim radovima.

- Navodi materijal i sredstva za spajanje.

- Upoznaje faktore za usvajanje tipa oplate.

- Nabraja razne konstrukcije oplate.

- Opisuje oplatu za stubove i grede.

- Upoznaje prenosnu oplatu za zid.

- Upoznaje oplatu za ploče.

- Upoznaje tunelsku oplatu.

- Upoznaje kliznu oplatu.

- Upoznaje samopodižuću oplatu.

- Upoznaje specijalne vrste oplate.

- Navodi pomoćna sredstva za primjenu oplate.

- Zna sredstva za premazivanje oplate.

- Zna opremu za čišćenje oplate.

- Objašnjava pojam građevinske skele.

- Opisuje izradu

- Razlikuje materijale i sredstva za spajanje drveta.

- Razlikuje razne

vrste oplate. - Shvata značaj skele

pri izgradnji. - Razlikuje krovne

konstrukcije. - Razlikuje elemente

krovnih konstrukcija.


155




građevinske skele. - Zna da vodi

kontrolnu knjigu skele.

- Nabraja vrste krovnih konstrukcija.

- Poznaje elemente krovnih konstrukcija.

Armirački radovi - Upoznaje vrste i

karakteristike armature.

- Navodi mašine za obradu armature.

- Opisuje rad mašina za obradu armature.

- Zna probleme zaštite armature.

- Opisuje proces izvođenja armiračkih radova u pogonu i na gradilištu.

- Upoznaje čelik za prednaprezanje.

- Opisuje ugrađivanje čelika za prednaprezanje.

- Zna karakteristike i primjenu mikroarmature.


- Razlikuje mašine za obradu armature.

- Shvata metode

izrade skeleta armature kod raznih konstruktivnih elemenata.

- Shvata principe

prednaprezanja čelika.

- Razvija preciznost. - Razvija osjećaj o

potrebi zaštite na radu.

Betonski radovi - Opisuje unutrašnji

transport betona. - Upoznaje rad auto

- mješalice, pumpe za beton, gradilišnog krana, transportnih traka i ostalih transportnih sredstava.

- Opisuje pripremu podloge za betoniranje.

- Navodi metode ugradnje betona.

- Upoznaje ugradnju betona

- Uočava značaj i specifičnost betonskih radova.

- Razlikuje metode transporta betona.

- Zna pripremu podloge za betoniranje.

- Razlikuje razne metode ugrađivanja betona i vrši komparaciju istih.

- Uočava značaj njege betona.

- Razlikuje i

156




pervibratorom. - Upoznaje

površinsko vibriranje betona.

- Upoznaje tehniku torkretiranja betona.

- Upoznaje tehniku ugrađivanja betona vibro - valjcima.

- Upoznaje se sa vakuumiranjem betona.

- Opisuje obradu spojnica.

- Opisuje obradu horizontalnih i vertikalnih površina.

- Definiše pojam njege betona i opisuje metode

njegovanja u raznim uslovima.

upoređuje metode njege betona u raznim uslovima.

Zidarski radovi - Nabraja zidarski

alat i pribor. - Nabraja i opisuje

zidarski materijal. - Opisuje izradu i

transport vezivnog materijala.

- Objašnjava zidanje zidova od opeke i blokova raznih debljina.

- Objašnjava malterisanje zidova.

- Opisuje izradu podnih košuljica.

- Razlikuje materijal i pribor za zidarske radove.

- Razlikuje kriterijume

kvaliteta izvedenih zidarskih radova. - Zna izradu podnih

košuljica.

Montažni radovi - Upoznaje sisteme i

prednosti montažne gradnje.

- Nabraja principe i prednosti metoda montaže.

- Pojašnjava dekompoziciju objekta na

- Uočava prednosti montažne gradnje.

157




elemente. - Navodi i objašnjava

metode izvođenja montažnih radova.

- Definiše pojam prefabrikovanih betonskih elemenata.

- Nabraja i opisuje metode prefabrikacije.

- Navodi i opisuje pomoćna sredstva za montažne radove.

- Navodi i opisuje mehanizaciju za montažne radove.

- Upoznaje mehanizaciju za montažu.

- Poznaje sadržaj projekta montažnih radova.

- Objašnjava postupak kontrole i pripreme ležišta za element.

- Objašnjava postupak kontrole i pripreme elementa.

- Upoznaje postupak pravilnog zahvatanja i probnog podizanja elementa.

- Upoznaje postupak postavljanja elementa u ležište.

- Upoznaje postupak izrade veze elementa sa konstrukcijom.

- Razlikuje metode izvođenja montažnih radova.

- Vrši upoređivanje metoda prefabrikacije.

- Analizira projekat montažnih radova.

- Razlikuje mehanizaciju za montažne radove.

- Shvata tehnologiju montažnih radova.

Završni radovi - Objašnjava pojam

završnih radova i navodi vrste.

- Upoznaje savremeni alat, pribor i mašine i

- Razlikuje završne radove.

- Uočava kriterijume za ocjenu kvaliteta izvršenih završnih radova.

158




materijale koji se primjenjuju u tehnologiji završnih radova.

- Upoznaje savremene tehnologije završnih radova.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Dr D. Arizanović: Tehnologija građevinskih radova, Univerzitet u Beogradu, Beograd,

1997. - B. Blagojević: Građevinske konstrukcije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2006. - S. Krunić, G. Mladenović, Slobodan Mladenović, Lj. Krunić: Osnovni građevinski

radovi, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1998. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, platno za projektor, katalozi, prospekti, uzorci materijala, alata

i pribora. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u




- Upoznaje sisteme montažne gradnje

- Osnovi građevinarstva - Osnovni sistemi građenja

- Izrada i podgrađivanje iskopa

- Izrada oplata i skela - Izrada skeleta armature i

poznavanje metoda predneprezanja

- Betoniranje u ljetnjim i zimskim uslovima

- Zidanje zidova od blokova i opeke

- Malterisanje zidova

- Građevinski materijali - Osnovi geologije - Drvo kao građevinski

materijal - Građevinski čelik - Beton kao građevinski

materijal - Opekarski i betonski

proizvodi za zidanje - Malteri

- Izrada i podgrađivanje - Organizacija građenja - Građevinska mehanizacija

159


iskopa - Poznaje posljedice

nepravilne montaže

za zemljane radove - Zaštita na radu

- Izrada i podgrađivanje iskopa

- Mehanika tla i fundiranje - Stabilnost zemljanih kosina

- Izrada skela - Upoznaje postupke

pravilnog zahvatanja, probnog dizanja i postavljanja elementa u ležište


- Vrste opterećenja i presječne sile

- Statički određeni i neodređeni nosači i razni oblici njihovog naprezanja

- Izrada oplata i skela - Betoniranje u ljetnjim i

zimskim uslovima

- Tehnologija betona - Oplate i skele - Spravljenje i ugrađivanje

betona - Izrada krovnih konstrukcija - Pojašnjanje dekompozicije

objekta na elemente

- Građevinske konstrukcije - Krovne konstrukcije - Konstruktivni sklop objekta

160

1.3.12. GEODEZIJA 1. Naziv predmeta: GEODEZIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III

IV 33 33 66 Ukupno 33 33 66

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje instrumenata, pribora i postupka koji se koriste prilikom mjerenja

horizontalnih i vertikalnih uglova. - Upoznavanje instrumenata, pribora i postupka koji se koriste prilikom određivanja

visinskih razlika. - Upoznavanje instrumenata, pribora i postupka za mjerenje dužine. - Osposobljavanje za numeričku obradu podataka pomoću kojih se računaju koordinate

i nadmorske visine tačaka. - Osposobljavanje za primjenu novih tehnologija geodetskog snimanja. - Osposobljavanje za prenošenje podataka sa plana na teren. - Osposobljavanje za samostalan rad.

161





Jedinice mjere u praktičnoj geodeziji - Navodi podjelu

geodezije. - Nabraja jedinice

mjere(SI) u praktičnoj geodeziji (mjere za dužinu, površinu i za uglove).

- Objašnjava pretvaranje vrijednosti uglova u različite jedinice.

- Zna jedinice mjere u praktičnoj geodeziji.

- pretvara vrijednosti uglova iz:

- seksagezimalnih u radijane;

- centezimalnih u radijane i obrnuto;

- seksagezimalnih u centezimalne i obrnuto.

- Razvija sposobnost opažanja i preciznosti.

Vrste geodetskih mreža - Upoznaje

geodetske mreže (trigonometrijska, poligonska, linijska i nivelmanska). - Objašnjava način

obilježavanja geodetskih tačaka na terenu.

- Objašnjava razmjeru i razmjernike.

- Opisuje metode snimanja (polarna i ortogonalna metoda snimanja. )

- Skicira geodetske mreže (trigonometrijsku, poligonsku, linijsku i nivelmansku).

- Crta u razmjeri stalne i privremene oznake na terenu.

- Shvata pojam

razmjere i razmjernika, kao i primjenu pri izradi planova.

- Odlazak na teren i obilježavanje geodetskih tačaka.

Vježba: - Primijeniti

odgovarajuću razmjeru pri izradi plana manjeg stambenog bloka.

Mjerenje horizontalnih uglova - Definiše suštinu

mjerenja uglova. - Nabraja sprave za

mjerenje uglova (teodolit, stativ, libela, lupa, mikroskop, durbin, limb, alhidada).

- Opisuje ispitivanje i refleksiju teodolita za mjerenje uglova.

- Objašnjava metode mjerenja horizontalnih uglova (prosta i

- Zna djelove teodolita.

- Razlikuje vrste libela.

- Shvata ulogu lupe, durbina, limba, alhidade.

- Analizira uslove koje treba da ispuni teodolit da bi se moglo vršiti mjerenje uglova.

- Upoređuje prostu i girusnu metodu mjerenja horizontalnih

Vježba: - Ispitivanje

refleksije i uslova za upotrebu teodolita.

- Odlazak na teren:

rad sa teodolitom.

162




girusna metoda mjerenja).

uglova.

Mjerenje vertikalnih uglova - Demonstrira

mjerenje zenitnih uglova.

- Upoznaje instrumente za mjerenje zenitnih uglova (vertikalnih), kao i uslove koje treba da ispune.

- Objašnjava metode pri mjerenju vertikalnih uglova (prosta i girusna metoda).

- Zna instrumente za mjerenje zenitnih (vertikalnih) uglova kao i uslove koje treba da ispune.

- Upoređuje prostu i girusnu metodu mjerenja vertikalnih uglova.

Mjerenje linearnih veličina - Poznaje mjerenje

linearnih veličina (mjerenje dužina, pribor i postupak mjerenja).

- Rukuje ručnom pantljikom.

- Analizira postupak mjerenja dužina.

- Odlazak na teren: rad sa ručnom pantljikom.

Određivanje visinskih razlika - Demonstrira

određivanje visinskih razlika (nivelir, pribor za niveliranje).

- Razlikuje vrste nivelira i principe mjerenja.

Vježba: - Crta položaje

nivelira pri određivanju visinskih razlika.

Prenošenje podataka sa plana na teren - Opisuje

trigonometrijsku mrežu.

- Objašnjava način određivanja položaja trigonometrijskih tačaka i direkcioni ugao.

- Opisuje poligonsku mrežu.

- Nabraja vrste poligonskih vlakova i elemente vlaka.

- Opisuje nivelmansku mrežu (detaljni nivelman).

- Određuje položaj trigonometrijske tačke.

- Računa direkcioni ugao.

- Skicira vrste poligonih vlakova i elemente vlaka.

- Razlikuje slijepi, umetnuti i zatvoreni nivelmanski vlak.

- Shvata primjenu

detaljnog nivelmana za dobijanje nadmorskih visina detaljnih tačaka.

- Odlazak na teren: postavljanje trigonometrijskih tačaka. Vježba: - Računa direkcione

uglove prema podacima.

163




Nove tehnologije geodetskog snimanja - Obrazlaže snimanje

detalja (ortogonalna i polarna metoda snimanja).

- Razlikuje ortogonalnu i polarnu metodu snimanja detalja.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - K. Vračarić: Geodezija za IV razred građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2008. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, platno za projektor, grafoskop, folije za grafoskop, instrumenti i

pribori za geodetska mjerenja (teodolit, nivelir, ručna pantljika). 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Pismeno: pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u


klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer geodezije; - diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta


- Razmjera i razmjernici - Građevinske konstrukcije - Šeme osnova različitih objekata

- Snimanje detalja - Projektovanje - Situacija

- - Zemljane kosine - Potporni zidovi - Temelji


- Vrste opterećenja - Sile u presjeku - Geometrijske

karakteristike presjeka - Otpornost materijala


- Tehnologija betona - Primjena betona kao građevinskog materijala

- Armatura - Neposredno fundiranje

građevinskih objekata - Građevinske konstrukcije - Temelji

164

2. STRUČNI ISPIT 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO - TEORIJSKI DIO ISPITA 2.1.1. GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE

1. Naziv ispitnog kataloga: GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE 2. Cilj ispita - Provjera uspješnosti učenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti

građevinskih konstrukcija. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu 1. Nabrojati konstruktivne elemente kod masivnog skeletnog i mješovitog

konstruktivnog sklopa. 2. Navesti karakteristike klasičnog polumontažnog i montažnog načina građenja. 3. Navesti konstruktivne elemente po visini, položaju i funkciji. 4. Objasniti ulogu konstruktivnih zidova. 5. Navesti pravila zidanja zidova u seizmičkim područjima. 6. Objasniti pravila zidanja zidova opekom. 7. Nacrtati zidanje zidova opekom u dva sloja za slučaj sučeljavanja zidova. 8. Nacrtati zidanje zidova opekom u dva sloja za slučaj suticanja zidova. 9. Nacrtati zidanje zidova opekom u dva sloja za slučaj ukrštanja dva konstruktivna

zida i dva pregradna zida. 10. Navesti podjelu maltera, razmjere miješanja komponenti maltera. 11. Navesti osobine maltera za zidanje i maltera za malterisanje. 12. Definisati prozorske otvore i navesti elemente i način izrade. 13. Definisati elemente otvora za vrata. 14. Objasniti način ugradnje dovratnika i njegovu ulogu. 15. Objasniti otvore u zidovima u seizmičkim područjima. 16. Objasniti ulogu i podjelu prema blokovima u konstrukciji dimnjačkih kanala. 17. Skicirati i objasniti princip funkcionisanja dimnjačkih kanala. 18. Navesti elemente sabirnih dimnjačkih kanala. 19. Navesti pravila primjene ventilacionih kanala. 20. Nabrojati elemente ventilacionih kanala. 21. Objasniti ulogu temelja u konstrukciji. 22. Nabrojati podjelu temelja prema konstruktivnom sklopu objekta. 23. Navesti materijale koji se primjenjuju za izradu hidroizolacije. 24. Skicirati i objasniti horizontalnu i vertikalnu hidroizolaciju kod djelimično

ukopanog podruma. 25. Objasniti ulogu međuspratne konstrucije. 26. Šta su horizontalni serklaži i koja je njihova uloga? 27. Objasniti ulogu greda kao linijskih nosača i navesti koje grede razlikujemo prema

broju oslonaca i načinu oslanjanja. 28. Objasniti koja je uloga međuspratne tavanice. 29. Od čega se izrađuju međuspratne tavanice? 30. Navesti podjelu ab međuspratnih konstrukcija. 31. Opisati monolitne ab konstrucije od ploča. 32. Opisati međuspratne konstrukcije od rebara. 33. Opisati ab konstrukcije u skeletnom sistemu. 34. Opisati međuspratne konstrukcije od drvene građe.

165

35. Navesti načine savladavanja visinskih rastojanja između površina postavljenih na različitim nivoima.

36. Definisati stepenice. 37. Navesti obilježja stepenica. 38. Objasniti na čemu se zasniva obrazac za određivanje razmjere penjanja. 39. Nabrojati elemente za proračun stepenica. 40. Navesti za koju razmjeru penjanja su stepenice najudobnije. 41. Objasniti od čega zavisi koje dimenzije stepenica će biti usvojene. 42. Od čega zavisi širina stepenišnih krakova? 43. Napisati obrazac za izračunavanje broja stepenica. 44. Napisati obrazac za izračunavanje dužine stepenišnog kraka. 45. Objasniti dužinu i širinu međupodesta. 46. Navesti podjelu stepenica prema materijalima izrade. 47. Navesti i šematski prikaži podjelu stepenica prema konstruktivnom oslanjanju. 48. Definisati krov. 49. Navesti nagibe krovnih ravni i podjelu krovova prema nagibu. 50. Navesti podjelu krovova prema prohodnosti. 51. Definisati krovni nosač. 52. Navesti kako se izrađuju drvene krovne konstrukcije prema konstruktivnom sklopu

greda u krovnom nosaču i načinu prenošenja opterećenja na oslonce. 53. Šematski prikazati krovni nosač i označiti sve elemente za prost krov od rogova. 54. Šematski prikazati krovni nosač i označiti sve elemente za krov sa raspinjačama. 55. Šematski prikazati krovni nosač i označiti sve elemente za prostu - jednostruku

pravu stolicu. 56. Šematski prikazati krovni nosač i označiti sve elemente za dvostruku pravu stolicu. 57. Šematski prikazati krovni nosač i označiti sve elemente za dvostruku krovnu

vješaljku. 58. Šematski prikazati krovni nosač i označiti sve elemente za trostruku krovnu

vješaljku. 59. Opisati krovove sa nazitkom. 60. Opisati mansardne krovove. 61. Definisati ravni krov. 62. Objasniti način odvodnjavanja ravnih krovova. 63. Opisati slojeve ravnih krovova. 64. Navesti vrste izolacija. 65. Objasniti namjenu toplotne, zvučne i hidro zaštite objekata. 66. Navesti materijale za izolacije. 67. Navesti vrste podova prema materijalu i namjeni i objasniti način izrade. 68. Navesti slojeve podova. 69. Navesti vrste plafona i objasniti način izrade. 70. Navesti vrste krovnih pokrivača prema materijalu, njihove osobine i primjenu 71. Nabrojati vrste i oblike metalnih profila, nosivih i nenosivih. 72. Navesti vrste oluka i mjesta i način ugradnje. 73. Objasniti primjenu limenih opšava. 74. Navesti vrste prozora prema materijalu izrade i konstrukciji i njihove mjere. 75. Nabrojati čelične proizvode koji se najviše koriste u građevinarstvu. 76. Navesti dvije najbitnije mehaničke osobine čelika. 77. Navesti vrste čelika koje se najviše koriste u građevinarstvu. 78. Navesti fizičke karakteristike čelika. 79. Definisati koeficijent sigurnosti. 80. Nabrojati mehanička spojna sredstva. 81. Navesti vrste opterećenja. 82. Nabrojati realne kombinacije opterećenja. 83. Objasniti šta je klasa vijaka.

166

84. Kako se računa orijentaciona vrijednost prečnika vijka? 85. Prikazati šemtski propisana rastojanja vijaka u vezi dva lima. 86. Definisati nosivost vijka na smicanje. 87. Definisati nosivost vijka na zatezanje. 88. Definisati nosivost vijka po omotaču rupe. 89. Navesti vrste šavova i način obilježavanja istih u radioničkim crtežima. 90. Šematski prikazati konstruisanje zavarenih spojeva. 91. Objasniti kvalitet sučeonih šavova. 92. Kako se računa nosivost ugaonog šava. 93. Kako se računa nosivost sučeonog šava. 94. Navesti i opisati elemente čelične industrijske hale. 95. Nabrojati fizičke i mehaničke osobine građevinskog drveta. 96. Navesti spojna sredstva u drvenim konstrukcijama. 97. Definisati otpornost drveta na zatezanje. 98. Definisati otpornost drveta na pritisak. 99. Definisati otpornost drveta na savijanje. 100. Definisati otpornost drveta na smicanje. 101. Objasniti tečenje drveta. 102. Objasniti otpornost drveta na torziju. 103. Navesti spojna sredstva u drvenim konstrukcijama. 104. Objasniti krutu vezu u drvenim konstrukcijama. 105. Objasniti zglobnu vezu u drvenim konstrukcijama. 106. Šta se podrazumijeva pod lijepljenim lameliranim drvetom? 107. Nabrojati konstruktivne sisteme u lijepljenom lameliranom drvetu. 108. Navesti osnovne karakteristike industrijske proizvodnje. 109. Nabrojati prefabrikovane konstruktivne elemente objekata visokogradnje. 110. Navesti metode prefabrikacije kao i moguća mjesta za prefabrikaciju. 111. Uporediti i objasniti karakteristike skeletnog, panelnog i prostorno - ćelijskog

sistema gradnje. 112. Navesti elemente skeletnog sistema. 113. Skicirati detalj veze temelj - stub i objasniti postupak izrade. 114. Skicirati detalj veze stub - greda i objasniti postupak izrade. 115. Skicirati detalj veze stub – greda - tavanica i objasniti postupak izrade. 116. Nabrojati elemente vertikalnih komunikacija. 117. Navesti koja su pravila pri rješavanju položaja i grupisanja liftova u kolektivnim stambenim objektima. 118. Navesti elemente panelnog sistema. 119. Skicirati spoj na mjestu ukrštanja konstruktivnog fasadnog i unutrašnjeg panela. 120. Skicirati spoj dvije tavanice iznad oslonca. 121. Objasniti sklopove ćelijskih elemenata i način nalijeganja. 122. Objasniti kako se montiraju i povezuju sanitarne ćelije. 123. Navesti koji su elementi velikih raspona. 124. Nacrtati zglobnu vezu temelja i stuba. 125. Uporediti detalje dvozglobnog i trozglobnog luka.

167

4. Tip ispita - Usmeni - Nastavnik sastavlja, a stručni aktiv utvrđuje spisak ispitnih pitanja na osnovu Ispitnog

kataloga. - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na

odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih tematskih oblasti.

- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta. - Usmeni ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Pribor za crtanje. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporučena literatura data u katalogu znanja i godišnjem planu

rada nastavnika.

168

2.1.2. ORGANIZACIJA GRAĐENJA

1. Naziv ispitnog kataloga: ORGANIZACIJA GRAĐENJA 2. Cilj ispita - Provjera uspješnosti učenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti

arhitektonskih konstrukcija. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu 1. Navesti faze izvođenja građevinskog objekta. 2. Navesti učesnike u građevinskoj proizvodnji. 3. Objasniti zadatak revizione komisije. 4. Objasniti tehničku dokumentaciju. 5. Objasniti građevinsku dozvolu. 6. Objasniti specifičnost građevinske proizvodnje. 7. Opisati pripremne radove na gradilištu. 8. Opisati gradilište. 9. Opisati šemu organizacije gradilišta. 10. Objasniti građevinske norme. 11. Objasniti predmjer radova. 12. Objašnjava predračun radova. 13. Obrazložiti analizu cijena. 14. Objasniti dokumentaciju na gradilištu. 15. Objasniti obračunsku dokumentaciju. 16. Objasniti tehničku dokumentaciju – gradilišnu. 17. Objasniti magacinsku dokumentaciju. 18. Navesti značaj građevinskog nadzora. 19. Opisati primopredaju objekta i konačan obračun. 20. Objasniti zaštitu na radu. 21. Navesti podjelu građevinskih mašina. 22. Objasniti princip rada bagera. 23. Objasniti princip rada skrepera. 24. Objasniti princip rada dozera. 25. Objasniti princip rada grejdera. 26. Opisati mašine za prenos i dizanje. 27. Opisati mašine za rad u stijeni. 28. Opisati mašine za rad na putevima. 29. Opisati mašine za sabijanje tla. 30. Opisati mašine za transport i vuču. 31. Objašnjava učinke mašina. 32. Opisuje mašine za specijalne radove. 33. Objašnjava analizu tehnološkog procesa (karta procesa i dijagram toka). 34. Objašnjava širi i uži izbor mehanizacije. 35. Opisuje transport materijala. 36. Objašnjava analizu vremena kod tehnike mrežnog planiranja. 37. Objašnjava histogram. 38. Opisuje sadržaj projekta organizacije građenja. 39. Objašnjava tehniku mrežnog planiranja. 40. Objašnjava gantogram. 41. Normirati poziciju radova: ručno otkopavanje zemlje II kat. prirodno vlažne, za

temelj objekta u rovu širine 1, 5 m, dubine 2, 5 m.

169

42. Normirati poziciju radova: ručno kopanje osamljenog temelja veličine 2*2 u zemljištu III kat. sa žilama i korijenjem, dubine 1. 8 m.

43. Normirati poziciju radova: ručno planiranje kosina nasipa u zemljištu Ivkat. sa odvozom suvišnog materijala.

44. Normirati poziciju radova: spravljanje cementnog maltera razmjere 1: 3, ručno, bez sijanja.

45. Normirati poziciju radova: mašinsko spravljanje produžnih maltera razmjere 1: 3: 9.

46. Normirati poziciju radova: zidanje šupljim glinenim blokovima dim. 29*19*19, produžnim malterom. Malter se prenosi kranom. 47. Normirati poziciju radova: zidanje pregradnih zidova debljine 1/2 opeke u

produžnom malteru. Materijal se prenosi kranom. 48. Normirati poziciju radova: malterisanje zida od opeke u 2 sloja krečnim malterom

razmjere 1: 3. Transport materijala skipom GD4. 49. Normirati poziciju radova: spravljanje betona MB30 mješalicom zapremine 500l.

Od vještačke mješavine agregata. 50. Normirati poziciju radova: mašinsko ugrađivanje nearmiranog betona MB20 u

trakasti temelj objekta dim. 0. 60*0. 40. 51. Normirati poziciju radova: prevoz betona japanerom na 25 m. dužine. Utovar je iz

silosa. 52. Normirati poziciju radova: Spravljanje sitnozrnog asfaltnog betona za trotoare

asfaltnom bazom 'marini' kapaciteta 35t/h. 53. Normirati poziciju radova: Spravljanje mase od bitumeniziranog materijala za

noseći sloj kolovozne konstrukcije, od rječnog šljunka i 30% agregata asfaltnom bazom 'marini'.

54. Normirati poziciju radova: ugradjivanje cementne stabilizacije finišerom. 55. Normirati poziciju radova: ugrađivanje bitumeniziranog šljunka. 56. Normirati poziciju radova: kopanje zemlje IIIkat. U širokom otkopu samohodnim

skreperom. Materijal se transportuje na daljinu 1400 m. 57. Normirati poziciju radova: kopanje raskvašene zemlje u širokom otkopu sa

odbacivanjem u stranu, bagerom sa povlačnom kašikom zapremine 2. 5 m*3. 58. Normirati poziciju radova: grubo planiranje materijala Iikat. motogrejderom u

slojevima debljine 15 cm. 59. Normirati poziciju radova: utovar zemlje Ivkat. u motorna vozila utovarivačem

točkašem zapremine korpe 1360/1530. 60. Normirati poziciju radova: sabijanje valjanjem nasutog materijala u glatkim

slojevima samohodnim vibracionim valjkom. Sabijanje u 3 prelaza sa preklapanjem 50% širine valjanja.




- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta. - Usmeni ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Nijesu predviđena.

170

6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporučena literatura data u katalogu znanja i godišnjem planu

rada nastavnika.

171

2.1.3. PROJEKTOVANJE

1. Naziv ispitnog kataloga: PROJEKTOVANJE 2. Cilj ispita - Provjera uspješnosti učenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti

projektovanja. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu 1. Šta je arhitektonsko projektovanje i kakvo još projektovanje razlikujemo? 2. Šta je u užem smislu urbanističko projektovanje? 3. Objasniti šta je stambena zona i koji su prateći objekti u stambenoj zoni. 4. Objasniti značaj i ulogu zaštitnog zelenila i zelenih površina u stambenoj zoni. 5. Objasniti značaj i sadržaj idejnog projekta. 6. Objasniti značaj i sadržaj glavnog projekta. 7. Objasniti značaj i sadržaj projekta za izvođenje radova. 8. Komentatisati «projektni zadatak». 9. Pod tehničkom dokumentacijom (projekat) podrazumijeva se: 10. Nabrojati priloge tehničke dokumentacije – dokumentacija izvođača-. 11. Kada se radi projekat izvedenih radova. 12. Navesti tipove izgradnje porodičnih kuća. 13. Komentarisati prednosti i nedostatke niskih stambenih kuća. 14. Komentarisati prednosti i nedostatke višespratnih stambenih zgrada. 15. Šta je insolacija, i od čega zavisi jačina osunčanja. 16. Šta je orijentacija, objasniti značaj orijentacije na raspored funkcionalnih grupa u

kući ili stanu, kao tipičnoj jedinici «porodične teritorije». 17. Navesti podjelu na funkcionalne grupe prostorija stana ili kuće. 18. Nabrojati prostore za kretanje (komunikaciju) u stanu, kući ili višespratnoj zgradi,

kao funkcionalnu grupu prostorija. 19. Nabrojati prostorije za dnevni boravak u stanu, kući ili višespratnoj zgradi, kao

funkcionalnu grupu prostorija. 20. Nabrojati prostorije za spavanje u stanu, kući ili višespratnoj zgradi, kao

funkcionalnu grupu prostorija. 21. Nabrojati prostorije za domaćinstvo u stanu, kući ili višespratnoj zgradi, kao

funkcionalnu grupu prostorija. 22. Skicirati funkcionalnu šemu malog stana. 23. Skicirati funkcionalnu šemu stana srednje veličine. 24. Kako se određuje veličina dnevnog boravka i koja je minimalna kvadratura,

ukoliko je visina prostorije standardna. 25. Kakve po svojoj veličini mogu biti sobe za spavanje. 26. Grupa prostorija dnevnog boravka. 27. Grupa prostorija za spavanje. 28. Kako se može organizovati kuhinja, skicirati raspored osnovnih elemenata. 29. Skicirati raspored elemenata kuhinjskog niza u obliku slova «U» (iskotirati). 30. Skicirati «stambenu» kuhinju (iskotirati). 31. Skicirati garnituru za ručavanje u sklopu dnevnog boravka (iskotirati). 32. Skicirati i iskotirati potreban prostor za ručavanje u posebnoj prostoriji. 33. Od čega zavisi veličina kupatila? Skicirati i objasniti. 34. Koje oblike otvorenog prostora stana ili kuće razlikujemo. 35. Kako nazivamo najmanju stambenu jedinicu, skicirati. 36. Navesti karakteristike stanovanja u samostalnim porodičnim kućama. 37. Navesti osnovne karakteristike dvojnih porodičnih kuća.

172

38. Navesti osnovne karakteristike izgradnje kuća u nizu. 39. Navesti osnovne karakteristike poluatrijumskih kuća. 40. Navesti osnovne karakteristike atrijumskih kuća. 41. Objasniti, skicirati i iskotirati građevinsku liniju. 42. Objasniti, skicirati i iskotirati regulacionu liniju. 43. Skicirati prizemnu porodičnu kuću sa podrumom (topla veza). 44. Prema datim podacima skicirati presjek kroz garažu i rampu. 45. Napraviti upoređenje «porodične teritorije» individualne stambene kuće i

višespratne kolektivne stambene zgrade. 46. Navesti najbitniju karakteristiku, glavnu prednost, višespratne stambene zgrade. 47. Kojim sistemima građenja konstrukciju višespratne zgrade možemo izvesti. 48. Navesti tipove izgradnje višespratnih stambenih zgrada. 49. Kometarisati uslove i skicirati šemu za projektovanje jednog stana na stepeništu. 50. Kometarisati uslove i skicirati šemu za projektovanje dva stana na stepeništu. 51. Kometarisati uslove i skicirati šemu za projektovanje tri stana na stepeništu. 52. Kometarisati uslove i skicirati šemu za projektovanje četiri stana na stepeništu. 53. Objasniti uslove i skicirati šemu spoljašnje galerije. 54. Objasniti uslove i skicirati šemu unutrašnje galerije. 55. Skicirati šeme stambenih kula. 56. Koje prostorije svrstavamo u zajedničke prostorije zajednice stanara. 57. Ako se u višespratnici predviđa samo jedan lift, njegove minimalne dimenzije su

___________, zašto? 58. Kakvi liftovi mogu biti? 59. Minimalna širina odmorišta ispred ulaza u osobni lift je ______, a ispred

mještovitog ____________? 60. Kolika je maksimalna udaljenost ulaza u stan do vertikalne komunikacije u zgradi? 61. Koje zgrade nazivamo društvenim zgradama? 62. Kako dijelimo društvene zgrade prema namjeni? 63. Koji objekti spadaju u obrazovno - vaspitne ustanove? 64. Objasniti zašto je optimalni broj učenika 36, i zašto su maksimalne dimenzije

učionice 9. 2 x 6. 3. 65. Navesti - objasniti osnovnu razliku između motela i hotela. 66. Hotelska soba kao osnovni elemenat organizacije hotela, skicirati i objasniti. 67. Prema karakteristikama prostornog oblikovanja industrijske hale dijelimo: 68. Objasniti kako se mogu osvjetljavati radionički prostori kod niskih hala. 69. Navesti i objasniti vrste poljoprivrednih objekata. 70. Navesti i objasniti vrste podova u stajama. 71. Koje vrste skladišta koristimo za uskladištenje hrane za ljude i stoku. 72. Skicirati oblike osnova ćelijskih skladišta. 4. Tip ispita - Usmeni - Nastavnik sastavlja, a stručni aktiv utvrđuje spisak ispitnih pitanja na osnovu Ispitnog



- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta. - Usmeni ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Pribor za crtanje.

173

6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporučena literatura data u katalogu znanja i godišnjem planu

rada nastavnika.

174

2.1.4. BETONSKE KONSTRUKCIJE

1. Naziv ispitnog kataloga: BETONSKE KONSTRUKCIJE 2. Cilj ispita - Provjera uspješnosti učenika pri usvajanju neophodnih standarda znanja iz oblasti

betonskih konstrukcija. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu Definisati beton i nabrojati njegove komponente. 1. Nabrojati karakteristike betona - prednosti i nedostatke. 2. Objasniti ulogu i značaj armature. 3. Nabrojati vrste čelika za armiranje. 4. Objasniti zaštitni sloj betona. 5. Nabrojati dodatke za beton i objasniti njihovu ulogu. 6. Objasniti mehanička svojstva betona: čvrstoća na pritisak, zatezanje i savijanje. 7. Objasniti postupak dimenzionisanja temelja od nearmiranog betona. 8. Objasniti osnove proračuna prema graničnim stanjima. 9. Objasniti šta su parcijalni koeficijenti sigurnosti. 10. Objasniti koja granična stanja razlikujemo. 11. Obrazložiti šta je sidrenje armature i kako se vrši. 12. Objasniti kako se vrši nastavljanje armature u AB konstrukcijama. 13. Objasniti proračun centrično pritisnutih stubova bez uticaja izvijanja. 14. Objasniti koja je maksimalna dilatacija u betonu, a koja u armaturi. 15. Objasniti šta predstavlja odnos dilatacija u betonu i armaturi. 16. Navesti osnovne pretpostavke pri proračunu AB konstrukcija prema graničnoj

nosivosti. 17. Napisati i objasniti obrazac za vitkost centrično pritisnutog stuba. 18. Napisati i objasniti obrazac za dimenzionisanje centrično pritisnutog stuba. 19. Objasniti na čemu se zasniva zajednički rad betona i čelika. 20. Objasniti u kojim se granicama kreće procenat armiranja kod centrično pritisnutih

stubova. 21. Napisati i objasniti obrazac za silu loma, odnosno nosivost centrično pritisnutog

stuba. 22. Objasniti ulogu glavne, montažne armature i uzengija kod AB nosača napregnutih

na savijanje. 23. Napisati i objasniti obrazac za: položaj neutralne ose, krak unurašnjih sila, statičku

visinu i ukupan presjek zategnute armature kod AB nosača napregutih na savijanje. 24. Objasniti slobodno i vezano dimenzionisanje kod AB nosača napregnutih na

savijanje. 25. Objasniti o čemu treba voditi računa pri usvajanju potrebnog broja profila kod

centrično pritisnutih stubova. 26. Objasniti o čemu treba voditi računa pri usvajanju glavne armature kod nosača

napregnutih na savijanje. 27. Opisati razmak šipki glavne i podeone armature kod ploča sa glavnom armaturom u

jednom pravcu. 28. Objasniti ulogu glavne i podeone armature kod ploča sa glavnom armaturom u

jednom pravcu. 29. Opisati razmak šipki glavne i podeone armature kod ploča sa glavnom armaturom u

jednom pravcu. 30. Navesti kakve se konstruktivne mjere predviđaju kada se normalni napon nalazi u

granicama: τR< τU≤ 3τR.

175

31. Napisati i objasniti obrazac za nominalni napon smicanja. Objasniti kakve se konstruktivne mjere preduzimaju kada je τn≤ τR.

32. Objasniti kakve se konstruktivne mjere preduzimaju kada se nominalni napon smicanja nalazi u granicama 3τR< τn≤ 5τR, a kakve kada je τn>5τR.

33. Objasniti postupak proračuna armature kada se naponi smicanja preuzimaju samo koso povijenim profilima.

34. Objasniti postupak priračuna armature kada se naponi smicanja preuzimaju samo vertikalnim uzengijama.

35. Objasniti postupak proračuna armature kada se naponi smicanja preuzimaju koso povijenim profilima i vertikalnim uzengijama.

36. Objasniti od čega zavisi proračun „T” presjeka. 37. Napisati i objasniti obrasce za proračun „T” presjeka kada neutralna osa prolazi

kroz rebro. 38. Napisati i objasniti obrasce za proračun „T” presjeka kada neutralna osa prolazi

kroz ploču. 39. Napisati i objasniti obrasce za proračun „T” presjeka kada je pritisnuto rebro. 40. Opisati sitnorebraste konstrukcije, njihovu primjenu i vrste. 41. Opisati armiranje sitnorebrastih tavanica. 42. Napisati i objasniti obrazac za statički aktivnu širinu pritisnute ploče kod nosača

„T” presjeka. 43. Odrediti graničnu silu centrično pritisnutog stuba za date podatke MB25 GA 240/360

44. Dimenzionisati slobodno položenu ploču kada su dati sljedeći podaci: MB30, GA 240/360 g=6, 0 KN/cm2 p=4, 0 KN/cm2

45. Sračunati i usvojiti armaturu konzolne ploče kada su dati sljedeći podaci: MB30, GA 240/360 g=4, 0 KN/cm2 p=2, 0 KN/cm2

176

46. Dimenzionisati slobodno položen nosač kada su dati sljedeći podaci: MB30, GA 240/360 g=40 KN/cm p=20 KN/cm

47. Sračunati presjek armature za preuzimanje smičućih napona slobodno položenog

nosača kada su dati sljedeći podaci: MB30, GA 240/360 g= 40KN/cm p= 20KN/cm b= 20cm




- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta. - Usmeni ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Pribor za crtanje. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je preporučena literatura data u katalogu znanja i godišnjem planu

rada nastavnika.

177

2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD 2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA - STRUČNI RAD 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA - STRUČNI RAD 2. Cilj ispita - Na praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže: - Poznavanje gradiva, principa i zakonitosti, vezanih za zadati projektni zadatak. - Poznavanje i poštovanje važećih pravila i propisa u građevinarstvu. - Pravilnu upotrebu stručne terminologije. - Stepen povezanosti stručno - teorijskih i praktičnih znanja. - Samostalnost u uočavanju problema, njihovom rješavanju, predstavljanju i

vrednovanju predloženih rješenja. - Samostalnost u korišćenju literature i drugih izvora, sistematičnost u radu. - Racionalno korišćenje materijala, vremena i energije. - Samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju stavova. 3. Sisak tema/zadataka 3.1. Organizacija građenja Prema podacima datim u prilogu ovog zadatka potrebno je uraditi – Idejni projekat organizacije građenja za individualnu stambenu kuću Projekat treba da sadrži: - Situacija ................................................. 1: 250 - Tehnički opis - Predmjer i predračun građevinskih radova - Širi i uži izbor potrebne mehanizacije, sa praktičnim učincima mašina - Opis prethodnih radova i pripreminh radova, uslovi - Proračun fonda radnog vremena sa uslovima snabdijevanja resursa - Nacrt procesa - dijagram toka - Trajanje radova za sve aktivnosti i spisak aktivnosti i spisak aktivnosti sa strukturom

mrežnog plana i kritičnim putem - Dinamički mrežni plan izvršenja radova sa pratećim dijagramima - Šema organizacije građenja

178

3.2. Projektovanje PROJEKAT INDIVIDUALNE STAMBENE KUĆE, na nivou GLAVNOG PROJEKTA, odnosno projekta za odobrenje izgradnje. Projekat treba da sadrži: - Situacija ................................................. 1: 200 (1: 250) - Tehnički opis - Osnova temelja ......................................... 1: 50 - Osnova podruma ........................................ 1: 50 - Osnova prizemlja ....................................... 1: 50 - Osnova sprata ........................................... 1: 50 - Osnova krova ............................................ 1: 50 - Poprečni presjek ....................................... 1: 50 - Podužni presjek ........................................ 1: 50 - Dvije fasade ............................................. 1: 50 - Osnove prizemlja i sprata sa dispozicijom namještaja ........................... 1: 50 Projekat uraditi u tušu na paos papiru, formatizovati u A4 format ili A3 format, uvezan spiralom. 3.3. Betonske konstrukcije Prema podacima datim u prilogu projektnog zadatka potrebno je dimenzionisati manji prizemni objekat: - Projekat treba da sadrži: - Tehnički opis - Plan pozicija - Za svaku poziciju u objektu potrebno je uraditi: - statičku šemu - analizu opterećenja - statičke uticaje - dimenzionisanje - plan i izvod armature - specifikaciju armature Proračun uraditi na formatu A4, a plan armature na A3 formatu.

179

4. Upustvo za sprovođenje stručnog rada - Kandidat za praktični dio stručnog ispita priprema stručni rad odnosno projektni

zadatak. Kandidat izrađuje stručni rad/projektni zadatak po planu koji je uskladio sa mentorom.

- Projektne zadatke za stručni rad predlažu nastavnici/aktivi stručno - teorijskih predmeta. Kandidat u završnoj godini školovanja bira jedan projektni zadatak i obrađuje ga individualno. Sastavni dio praktičnog dijela stručnog ispita je odbrana urađenog zadatka.

- Ispitni odbor izdaje pismeno zadatke sa nazivom, datumom izvlačenja i odbrane, mjestom izvođenja ispita, podacima o imenovanju nastavnika (mentora), o eventualnim potrebnim prethodnim radnjama i o drugim obavezama i uslovima.

5. Dozvoljena pomagala - Na odbrani stručnog rada nijesu dozvoljena pomagala. 6. Literatura i drugi izvori - Za učenike je preporučena literatura objavljena u katalogu znanja i godišnjem planu

rada nastavnika. 3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA

Redni broj Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja

1. Nacrtna geometrija - usmeno

- pismeno (pismene vježbe) - ocjena grafičkih vježbi

2. Tehničko crtanje - usmeno

- pismeno (pismene vježbe) - ocjena grafičkih vježbi

3. Građevinske konstrukcije

- usmeno - pismeno (pismeni zadaci: dva pismena

zadatka, po jedan u polugodištu) - ocjena grafičkih vježbi - ocjena grafičkih radova

4. Primjena računara u građevinarstvu - usmeno - ocjena praktičnog rada na računaru i

vježbama 5. Građevinski materijali - usmeno

6. Statika i otpornost materijala - usmeno - pismeno (pismeni zadaci: dva pismena

zadatka, po jedan u polugodištu)

7. Tehnologija betona - usmeno - pismeno (pismeni zadaci: dva pismena


8. Organizacija građenja


zadatka, po jedan u polugodištu) - ocjena vježbi i godišnjeg elaborata

9. Betonske konstrukcije


zadatka, po jedan u polugodištu) - ocjena vježbi

10. Projektovanje - usmeno - pismeno (pismene vježbe) - ocjena grafičkih vježbi i projektne

180

Redni broj Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja

dokumentacije

11. Kućne instalacije


zadatka, po jedan u polugodištu) - ocjena vježbi i projektnog elaborata

12. Preduzetništvo - usmeno - ocjena vježbi

13 Praktična nastava - usmeno - ocjena praktičnog rada

IZBORNA NASTAVA 1. Strani jezik II - usmeno i pismeno

2. Likovna kultura i crtanje - usmeno - ocjena vježbi

3. Osnove građevinarstva - usmeno 4. Ekologija i zaštita životne sredine - usmeno

5. Razvoj arhitekture - usmeno - ocjena vježbi

6. Slobodoručno crtanje - usmeno 7. Savremena arhitektura - usmeno 8. Maketarstvo - usmeno

9. Mehanika tla i fundiranje - usmeno - pismeno (pismeni zadaci: dva pismena


10. Kompjuterska vizuelizacija - usmeno - pismeno (pismene vježbe) - ocjena praktičnog rada i vježbi

11. Tehnologija građenja - usmeno

12. Geodezija - usmeno - pismeno (pismene vježbe)

4. USLOVI ZA ZAVRŠETAK OBRAZOVANJA - Za završetak srednjeg stručnog obrazovanja u četvorogodišnjem trajanju za

obrazovni program Dizajner enterijera potrebno je završiti četvrtu godinu obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih nastavnih predmeta i položiti stručni ispit.

- Obrazovanje se završava polaganjem stručnog ispita. Stručni ispit za obrazovni program Građevinski tehničar za visokogradnju sastoji se iz:

- pismenog ispita iz Maternjeg jezika i književnosti. - pismenog ispita iz Stranog jezika ili Matematike. - usmenog ispita iz Građevinskih konstrukcija, Organizacije građenja, - Projektovanja ili Betonskih konstrukcija, po izboru učenika. - stručnog rada iz Organizacije građenja, Projektovanja ili Betonskih - konstrukcija, po izboru učenika. 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA - Za učenike sa posebnim potrebama obrazovni program se izvodi: - prilagođavanjem uslova izvođenja uz dodatnu stručnu pomoć, u skladu sa Zakonom o

usmjeravanju djece sa posebnim potrebama. Škola treba da u roku od 30 dana uradi individualni plan, na osnovu važećeg, uzimajući u obzir stav da učenici treba da postignu iste standarde znanja u svim nastavnim predmetima;

181

- prilagođavanjem programa tako da se određeni sadržaji zamjenjuju njihovim ekvivalentima, koji omogućavaju dostizanje istog profesionalnog standarda, odnosno profesionalnih kompetencija.

- Obrazovanje učenika sa posebnim potrebama može se produžiti najviše za jednu godinu.

6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA ZA OBRAZOVANJE ODRASLIH - Za prilagođavanje obrazovnog programa koji je pripremljen za stručno obrazovanje

mladih potrebama odraslih potrebno je: - iz nastavnog plana izbrisati nastavni predmet Fizičko vaspitanje, kao i Slobodne

aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja. Škola je obavezna da odraslima ponudi školske aktivnosti kojim se oni mogu priključiti po sopstvenoj želji;

- škola je dužna da uradi prilagođen program praktičnog obrazovanja s obzirom na poslove i zadatke koje obavlja učesnik obrazovanja.

- provjeravanje znanja sprovodi se putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini provjeravanja znanja određeni obrazovnim programom.

7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA

Redni broj Nastavni predmeti Profil stručne spreme nastavnika i

stručnih saradnika

1. Nacrtna geometrija - Diplomirani inženjer arhitekture; - diplomirani inženjer građevinarstva.

2. Tehničko crtanje - Diplomirani inženjer arhitekture; - diplomirani inženjer građevinarstva.


- Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer;

- diplomirani inženjer arhitekture (za I, II i IV razred).

4. Primjena računara u građevinarstvu - Diplomirani inženjer arhitekture; - diplomirani inženjer građevinarstva.

5. Građevinski materijali - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture.

6. Statika i otpornost materijala - Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer.

7. Tehnologija betona - Diplomirani inženjer građevinarstva.

8. Organizacija građenja - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture.

9. Betonske konstrukcije - Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer.

10. Projektovanje - Diplomirani inženjer arhitekture.

11. Kućne instalacije - Diplomirani inženjer arhitekture; - diplomirani inženjer građevine -

hidrotehnički smjer. 12. Preduzetništvo - Diplomirani ekonomista.

13 Praktična nastava - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture.

IZBORNA NASTAVA 1. Strani jezik II - Profesor starnog jezika i književnosti

2. Likovna kultura i crtanje

- Fakultet likovnih umjetnosti sa znanjem: - Diplomirani slikar; - diplomirani grafičar; - diplomirani slikar primijenjenih

182

Redni broj Nastavni predmeti Profil stručne spreme nastavnika i

stručnih saradnika umjetnosti.

3. Osnove građevinarstva - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture.

4. Ekologija i zaštita životne sredine - Diplomirani biolog; - diplomirani inženjer pejzažne

arhikteture. 5. Razvoj arhitekture - Diplomirani inženjer arhitekture.

6. Slobodoručno crtanje

- Faluktet likovnih umjetnosti sa znanjem: - Diplomirani slikar; - diplomirani grafičar; - diplomirani slikar primijenjenih

umjetnosti. 7. Savremena arhitektura - Diplomirani inženjer arhitekture

8. Maketarstvo - Diplomirani inženjer arhitekture; - profesor likovnog obrazovanja.

9. Mehanika tla i fundiranje - Diplomirani inženjer građevinarstva 10. Kompjuterska vizuelizacija - Diplomirani inženjer građevinarstva 11. Tehnologija građenja - Diplomirani inženjer građevinarstva

12. Geodezija - Diplomirani inženjer geodezije; - diplomirani inženjer građevinarstva.

8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA - Obrazovni program izvodi se u školskom obliku. 8. 1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE

Redni broj Nastavni predmeti Razred Ukupno

časova Vrsta nastave

Broj časova kod kojih se

odeljenje dijeli na grupe

T V P T V P

1. Nacrtna geometrija I 72 42 30 II 72 36 36

2. Tehničko crtanje I 72 16 56


I 108 36 72 72 II 180 72 108 108 III 144 36 108 IV 66 33 33

4. Primjena računara u građevinarstvu

I 72 22 50 50 II 108 38 70 70

5. Građevinski materijali I 72 72

6. Statika i otpornost materijala

II 108 72 36 36 III 72 36 36 36

7. Tehnologija betona III 72 36 36

8. Organizacija građenja III 72 36 36 36 IV 66 33 33 33

9. Betonske konstrukcije IV 99 33 66

10. Projektovanje III 108 31 77 77 IV 132 22 110 110

11. Kućne instalacije IV 66 33 33 12. Preduzetništvo IV 66 40 26

183

Redni broj Nastavni predmeti Razred Ukupno

časova Vrsta nastave

Broj časova kod kojih se

odeljenje dijeli na grupe

T V P T V P

13. Praktična nastava

I 72 72 72 II 72 72 72 III 72 72 72 IV 66 66 66

IZBORNA NASTAVA

1. Strani jezik II

I 72 72 II 72 72 III 72 72 IV 66 66

2. Likovna kultura i crtanje I 72 32 40

3. Osnove građevinarstva I 72 72

4. Ekologija i zaštita životne sredine I 72 58 14

5. Razvoj arhitekture II 72 50 22 6. Slobodoručno crtanje II 72 22 50

7. Savremena arhitektura III 72 22 50

8. Maketarstvo III 72 22 50

9. Mehanika tla i fundiranje III 72 28 44

10. Kompjuterska vizualizacija IV 66 20 46

11. Tehnologija građenja IV 66 66 12. Geodezija IV 66 33 33 9. SLOBODNE AKTIVNOSTI - Slobodne aktivnosti učenika sastavni su dio nastavnog plana i obrazovnog programa.

Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da doprinose kako rekreaciji i opštekulturnom uzdizanju učenika, tako i upotpunjavanju stručnog znanja. Slobodne aktivnosti sadrže obavezne, kao i sadržaje po izboru učenika.

- Program slobodnih aktivnosti priprema škola, polazeći od utvrđenog broja časova u nastavnom planu (u I i II, III razredu po 36 časova, a u IV – 33 godišnje).

- Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole, a sastoji se - iz tri cjeline: obavezni sadržaji vezani za opšteobrazovno područje: - dani sporta; - ekološke aktivnosti; - filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe; - posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr. obavezni sadržaji vezani za stručno - teorijsko područje: - posjete institucijama i preduzećima koja su stručno vezana za obrazovni program

koji se realizuje; - posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije; - učešće na stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju određenih oblasti. sadržaji po izboru učenika:

184

- učešće u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzička, likovna, informatička, prva pomoć, saobraćajni propisi, tehnički i Internet klub i dr. );

- socijalni rad učenika. - Uspješnost učenika na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici

obavezni da realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti jer je to uslov za napredovanje u viši razred, kao i za završetak obrazovnog programa.

10. PROFESIONALNA PRAKSA - Učenici poslije završenog prvog, drugog i trećeg razreda obavljaju profesionalnu

praksu u skladu sa nastavnim planom. - Praksa se obavlja u odgovarajućim objektima izvan škole. Program profesionalne

prakse je u korelaciji sa programima stručno - teorijskih predmeta i praktične nastave.

- Za izradu programa profesionalne prakse zadužena je škola. Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda.

11. RADNA GRUPA ZA IZRADU OBRAZOVNOG PROGRAMA: - Dževdana Đukanović, JU Srednja građevinsko-geodetska škola " Inž. Marko Radević",

Podgorica. - Jasmina Dašić, JU Srednja građevinsko-geodetska škola " Inž. Marko Radević",

Podgorica. - Snežana Tošić, JU Srednja građevinsko-geodetska škola " Inž. Marko Radević",

Podgorica. - Vesna Radišić, JU Srednja građevinsko-geodetska škola " Inž. Marko Radević",

Podgorica. - Gordana Popivoda, JU Srednja građevinsko-geodetska škola " Inž. Marko Radević",

Podgorica. - Branka Roganović, JU Srednja građevinsko-geodetska škola " Inž. Marko Radević",

Podgorica. - Lela Vojvodić, JU Srednja građevinsko-geodetska škola " Inž. Marko Radević",

Podgorica. - Lidija Drašković, JU Srednja građevinsko-geodetska škola " Inž. Marko Radević",

Podgorica. - Mirsada Spahić, JU Srednja građevinsko-geodetska škola " Inž. Marko Radević",

Podgorica. - Valentina Radonjić, JU Srednja građevinsko-geodetska škola " Inž. Marko Radević",

Podgorica. - Branislav Pavićević, JU Srednja građevinsko-geodetska škola " Inž. Marko Radević",

Podgorica. - Mirjana Aleksić, JU Srednja građevinsko-geodetska škola " Inž. Marko Radević",

Podgorica. - Tanja Radević, JU Srednja građevinsko-geodetska škola " Inž. Marko Radević",

Podgorica. - Isidora Dautović, JU Srednja medicinska škola, Podgorica. Koordinator - Srdjan Obradović, Centar za stručno obrazovanje.

Documents

4-10 Gradjevinski Tehnicar Za Visokogradnju