98

แบบทดสอบกอนเรยน วชา การโปรแกรมและควบคมไฟฟา รหสวชา 2104 - 2114 หนวยท 3 เรอง พนฐานทางดจตอลของ PLC

คาสง 1. ใหนกเรยนทาเครองหมาย ลงบนกระดาษคาตอบขอทถกตองทสดเพยงขอเดยว 2. ทาแบบทดสอบทกขอทกาหนดให 3. ขอสอบขอละ 1 คะแนน มจานวน 20 ขอ 1. ขอใดคอเลขฐานแปด

ก. 0A9 ข. 79

ค. 68 ง. 1011

2. ขอใดคอเลขฐานสอง

ก. 10 ข. 21

ค. 20 ง. 13

3. ขอใดคอเลขฐานสบหก

ก. 258 ข. 01116

ค. 1012 ง. 80

4. จงแปลง 101102 เปนเลขฐานสบ ก. 12 ข. 17

ค. 22 ง. 34

5. จงแปลง 15010 เปนเลขฐานสอง ก. 10010110 ข. 1111011

ค. 1111011 ง. 11000111

6. จงแปลง 678 เปนเลขฐานสบ ก. 15 ข. 151

ค. 550 ง. 55 7. จงแปลง 18610 เปนเลขฐานแปด ก. 105 ข. 272

ค. 231 ง. 172

99

8. จงแปลง A3D16 เปนเลขฐานสบ ก. 2621 ข. 4272

ค. 4533 ง. 2311 9. จงแปลง 23510 เปนเลขฐานสบหก ก. CA ข. D9

ค. EB ง. 9D 10. จงแปลง 1678 เปนเลขฐานสบ ก. C5 ข. D2

ค. 77 ง. 119 11. จงแปลง AC16 เปนเลขฐานสอง ก. 110000111 ข. 10101100

ค. 111011111 ง. 1111110 12. ขอใดคอการเรยกใชงานรเลยภายในเวรดท 03 บตท 04

ก. 01430 ข. 00403

ค. 00304 ง. 01304

13. ขอใดคอการเรยกใชงานรเลยภายในเวรดท 10 บตท 7

ก. 01007 ข. 01070

ค. 07010 ง. 00107

14. 01303 มความหมายตรงกบขอใด

ก. เวรดท 13 บตท 3 ข. เวรดท 01 บตท 30

ค. บตท 13 เวรดท 03 ง. บตท 01 เวรดท 013

15. ในวงจรควบคมหลอดไฟฟาถาใชสวตชสองตวตออนกรมกนมหลกการทางานเหมอนเกตตวใด

ก. บฟเฟอรเกต ข. ออรเกต

ค. แอนดเกต ง. นอตเกต

16. ถาอนพตตวใดตวหนงทางานเอาทพตจะทางานเปนคณสมบตของเกตตวใด

ก. เอกซคลซฟออร ข. ออรเกต

ค. แอนดเกต ง. นอตเกต

100

รปท 3.2

17. จากรปขอใดถกตองทสด

ก. A ,B ,C = 1 หลอดไฟฟาสวาง

ข. A=1 , B= 1, C =0 หลอดไฟฟาสวาง

ค. A=0 , B= 0 C =1 หลอดไฟฟาสวาง

ง. A=0 , B= 1 C =0 หลอดไฟฟาสวาง

รปท 3.3

18. รปท 3.3 หลอดไฟฟาสวางเมอใด

ก. A ,B ,C = 1 ข. A = 0 ,B=1 ,C = 1

ค. A = 0 ,B=0 ,C = 0 ง. A ,B ,C = 0

รปท 3.4

19. จากรปท 3.4 ตรงกบสมการลอจกใด

ก. A ⊕ B=Y ข. A.B=Y

ค. A ⊕ B=Y ง. A.B=Y

20. ขอใดคอสมการลอจกของออรเกต

ก. A ⊕ B=Y ข. A.B=Y

ค. A + B=Y ง. A.B=Y

AB Y

AB YC

AB YC

101

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน  วชา การโปรแกรมและควบคมไฟฟา รหสวชา 2104 - 2114 

หนวยท 3 เรอง พนฐานทางดจตอลของ PLC

1. ง

2. ก

3. ข

4. ค

5. ก

6. ง

7. ข

8. ก

9. ค

10. ง

11. ข

12. ค

13. ก

14. ก

15. ค

16. ข

17. ข

18. ก

19. ค

20. ค

102

กจกรรมการเรยนการสอน

หนวยท 3

1. ครผสอนชแจงเกยวกบจดประสงคการเรยนการสอนในหนวยท 3

2. ครผสอนแจกแบบทดสอบกอนเรยนใหนกเรยนทา

3. ครผสอนแจกใบความรใหนกเรยน และนกเรยนเขยนแผนผงมโนทศน เพอใหนกเรยนทราบ

รายระเอยดการเรยนทงบทเรยน

4. ครผสอน สอนนกเรยนแบบบรรยาย , ถาม – ตอบ

5. ครผสอนแจกแบบฝกหดใหนกเรยนทาเมอทาเสรจชวยกนเฉลย

6. ครผสอนแจกใบงานใหนกเรยนทาและครผสอนทาการประเมนผล เมอทาเสรจชวยกนเฉลย

7. ครผสอนแจกแบบทดสอบหลงเรยนใหนกเรยนทา

8. ครผสอนและนกเรยนชวยกนเฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

9. ครผสอนบนทกคะแนนดานจตพสยหนวยท 3 ลงในแบบบนทกผล

10. ครผสอนลงคะผลคะแนนทงหมดในแบบประเมนผลหนวยท 3

103

แผนผงมโนทศน

หนวยท 3

                      

พนฐานทางดจตอลของ PLC

104

หนวยท 3 

เรอง พนฐานทางดจตอลของ PLC

 สาระการเรยนร 1. ระบบเลขฐาน 2. การแปลงเลขฐาน 3. โครงสรางขอมล   4. พนฐานทางดจตอล  แนวคด 1. เลขฐานทเราใชกนอยโดยทวไปนนไดแก เลขฐานสบประกอบดวยตวเลขทงหมด สบตว คอ 0 ,1 , 2 , 3 4 , 5 , 6 ,7 , 8 , 9 และเลขฐานทใชกนเกยวกบงานดานคอมพวเตอร PLC และไมโครโปรเซสเซอรไดแก เลขฐานสอง เลขฐานแปด และเลขฐานสบหก 2. การแปลเลขฐานนนสามารถแปลงจากเลขฐานหนงเปนฐานหนงได วธทสะดวกทสดนาจะแปลงผานเลขฐานสบกอนแลวจงแปลงเปนเลขฐานอน 3. โครงสรางของขอมลใน PLC นน ประกอบดวย บต ดจต ไบต และเวรดหรอชาแนล    4. พนฐานทางดจตอลของ PLC คอพนฐานทางลอกจกตาง ๆ ซงตองศกษาการทางานของลอจกเกตตาง ๆ เชน AND Gate, OR Gate, NOT Gate เปนตน ผลการเรยนทคาดหวง   1. ยกตวอยางเลขฐานชนดตาง ๆ ได 2. แปลงเลขฐานตาง ๆ ได 3. กาหนดเบอรของรเลยเพอใชงานได 4. เลอกใชงานลอจกประเภทตาง ๆ ได 5. นกเรยนมความซอสตยสจรต

105

3.1 ระบบเลขฐาน เลขฐานทเราใชกนอยโดยทวไปนนไดแก เลขฐานสบ ประกอบดวยตวเลขทงหมด สบตว คอ 0 ,1 , 2 , 3 4 , 5 , 6 ,7 , 8 , 9 ซงเหมาะกบกระทาการทางคณตศาสตร เชน บวก ลบ คณ และหาร ยงมเลขฐานอน ๆทใชงานเฉพาะดานหรอเฉพาะกลมบคคลบางกลมเทานนคอ เลขฐานสอง เลขฐานแปดและเลขฐานสบหก การกระทาการทางคณตศาสตรสามารถกระทาไดเชนเดยวกบเลขฐานสบ แตมความแตกตางกนบางเลกนอย ระบบเลขฐานดงกลาวนยมใชกบ ระบบดจตอล คอมพวเตอร ไมโครโปรเซสเซอร และ PLC เปนตน ระบบเลขฐานตาง ๆ นนสามารถแปลงเปนเลขฐานอน ๆ กลบไปมาได ในการเขยนเลขฐานนนไมวาเลขฐานใดนยมเขยนตวเลขแลวหอยทายดวยเลขฐาน เชน การเขยนเลขฐานสอง 01102 หรอการเขยนเลขฐานแปด 1258 เปนตน 3.1.1 เลขฐานสอง (Binary Numbers) เลขฐานสองประกอบดวยตวเลขจานวนสองตวคอ 0 และ 1 เทานนการนาเลขฐานสองไปใชงานเกยวกบระบบดจตอลนนจะสะดวกกวาเลขฐานสบ

การเขยนเลขฐานสองนนจะเขยนตวเลขและมเลขฐานหอยทายอย เชน 10112 หรอ 1110112

ตวเลขแตละหลกนยมเรยกวาบต (Binary Digital: Bit ) เชน 11112 เราเรยกวาเลขฐานสองจานวน 4 บต แตละบตความสาคญตางกนโดยบตขวาสดจะนบเปนบตแรกและมความสาคญตาสดและบตซายมอจะมความสาคญมากเปนลาดบ

ตารางท 3.1 เปรยบเทยบเลขฐานสองกบฐานสบ

เลขฐานสบ เลขฐานสอง 0 0000 1 0001 2 0010 3 0011 4 0100 5 0101 6 0110 7 0111 8 1000 9 1001

106

3.1.2 เลขฐานแปด (Octal Numbers) เลขฐานแปดประกอบดวยตวเลขจานวนแปดตวคอ 0 , 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 การเขยนเลขฐานแปดนนจะเขยนตวเลขและมเลขฐานหอยทายอย

เชน 012378 หรอ 012345678

ตารางท 3.2 เปรยบเทยบเลขฐานสบกบฐานแปด

เลขฐานสบ เลขฐานแปด

0 0 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 7 7 8 10 9 11

3.1.3 เลขฐานสบหก ( Hexadecimal Numbers) เลขฐานสบหกประกอบดวยตวเลขจานวนสบตวและตวอกษรภาษาองกฤษพมพใหญอกหกตวคอ 0 , 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 9 , A , B , C ,D , E , F การเขยนเลขฐานสบหกนนจะเขยนเลขและมเลขฐานหอยทายอย เชน F9116 หรอ AB16

107

ตารางท 3.3 เปรยบเทยบเลขฐานสบกบฐานสบหก

เลขฐานสบ เลขฐานหก 0 0 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 7 7 8 8 9 9 10 A 11 B 12 C 13 D 14 E 15 F

108

ตารางท 3.4 เปรยบเทยบระหวางเลขฐานตาง ๆ เลขฐานสอง เลขฐานแปด เลขฐานสบ เลขฐานสบหก

0000 0 0 0 0001 1 1 1 0010 2 2 2 0011 3 3 3 0100 4 4 4 0101 5 5 5 0110 6 6 6 0111 7 7 7 1000 10 8 8 1001 11 9 9 1010 12 10 A 1011 13 11 B 1100 14 12 C 1101 15 13 D 1110 16 14 E 1111 17 15 F

3.2 การแปลงเลขฐาน 3.2.1 การแปลงเลขฐานสองเปนเลขฐานสบกรณเปนเลขจานวนเตม สาหรบการแปลง

เลขฐานสองเปนเลขฐานสบมหลกการคอ นาตวเลขฐานสองในแตละบตคณกบ 2 n-1 โดย n เรม

ตงแต 1 แลวนาคาทไดรวมกน เชน ตองการแปลง 101102 ใหเปนเลขฐานสบ ตารางท 3.5 การแปลงเลขฐานสองเปนเลขฐานสบกรณเปนเลขจานวนเตม

เลขฐานสอง 1 0 1 1 0

การหาคา 1 x 25-1 0 x 24-1 1 x 23-1 1 x 22-1 0 x 21-1

คาทได 16 0 4 2 0

ผลรวม 16 + 0 + 4 + 2 + 0 = 2210

109

ตองการแปลงเลขฐานสอง 111001002 เปนเลขฐานสบ

ตารางท 3.6 การแปลงเลขฐานสองเปนเลขฐานสบกรณเปนเลขจานวนเตม เลขฐานสอง 1 1 1 0 0 1 0 0

การหาคา 1 x 28-1 1 x 27-1 1 x 26-1 0 x 25-1 0 x 24-1 1 x 23-1 0 x 22-1 0 x 21-1

คาทได 128 64 32 0 0 4 0 0

ผลรวม 128+ 64 + 32 + 0 + 0 + 4 + 0 + 0 = 22810

3.2.2 การแปลงเลขฐานสองเปนเลขฐานสบกรณเปนเลขทศนยม กรณเปนตวเลขทศนยมจะใชตวเลขในบตนน ๆ คณกบ 2-n โดย n จะเรมท 1 บตหลงจดทศนยม จะเปนบตแรก ตองการแปลงเลขฐานสองเปนเลขฐานสบ เชน 0.110 2

ตารางท 3.7 การแปลงเลขฐานสองเปนเลขฐานสบกรณเปนเลขทศนยม

เลขฐานสอง .1 1 0

การหาคา 1 x 2-1 1 x 2-2 0 x 2-3

คาทได 0.5 0.25 0

ผลรวม 0.5 + 0.25 = 0.75 10

ตองการแปลงเลขฐานสองเปนเลขฐานสบ เชน 111.0112

ตารางท 3.8 การแปลงเลขฐานสองเปนเลขฐานสบกรณเปนเลขทศนยม

เลขฐานสอง 1 1 1 .0 1 1

การหาคา 1 x 22 1 x 21 1 x 20 0 x 2-1 1 x 2-2 1 x 2-3

คาทได 4 2 1 0 0.25 0.125

ผลรวม 4 + 2 + 1 + 0 + 0.25 + 0.125 = 7.37510

110

3.2.3 การแปลงเลขฐานสบเปนเลขฐานสอง ใหนาสองหารเลขฐานสบแลวนาเศษทไดมาเปนผลลพธ โดยเรยงลาดบตวเลขของเศษดานบนสดทหารได เปนตวเลขบตทหนง (บตขวาสด) ดงตวอยางตอไปน แปลงเลข 3510 เปนเลขฐานสอง 2 ) 35 2 ) 17 เศษ 1 2 ) 8 เศษ 1 2 ) 4 เศษ 0 2 ) 2 เศษ 0 2) 1 เศษ 0 0 เศษ 1 3510 มคาเทากบ 1000112 แปลงเลข 13010 เปนเลขฐานสอง 2 ) 130 2 ) 65 เศษ 0 2 ) 32 เศษ 1 2 ) 16 เศษ 0 2 ) 8 เศษ 0 2) 4 เศษ 0 2) 2 เศษ 0 2) 1 เศษ 0 0 เศษ 1 13010 มคาเทากบ 100000102

111

3.2.4 การแปลงเลขฐานสบเปนเลขฐานแปด การแปลงเลขฐานสบเปนเลขฐานแปดทาโดยนาเลข 8 มาหารเลขฐานสบแลวนาเศษทไดทงหมดมาเรยงเปนเลขฐานแปด ดงตวอยางตอไปน แปลงเลข 13010 เปนเลขฐานแปด 8 ) 130 8 ) 16 เศษ 2 8 ) 2 เศษ 0 0 เศษ 2 13010 มคาเทากบ 2028 แปลงเลข 18810 เปนเลขฐานแปด 8 ) 188 8 ) 23 เศษ 4 8 ) 2 เศษ 7 0 เศษ 2 13010 มคาเทากบ 2748 3.2.5 การแปลงเลขฐานแปดเปนเลขฐานสบ นาตวเลขฐานแปดในแตละบตคณกบ 8 n-1 โดย n เรมตงแต 1 แลวนาคาทไดรวมกนแสดงดงตวอยาง แปลง 1768 ใหเปนเลขฐานสบ

ตารางท 3.9 การแปลงเลขฐานแปดเปนเลขฐานสบ

เลขฐานแปด 1 7 6

การหาคา 1 x 83-1 7 x 82-1 6 x 81-1

คาทได 64 56 6

ผลรวม 64 + 56 + 6 = 12610

1768 มคาเทากบ 12610

112

แปลง 2648 ใหเปนเลขฐานสบ ตารางท 3.10 การแปลงเลขฐานแปดเปนเลขฐานสบ

เลขฐานแปด 2 6 4

การหาคา 2 x 83-1 6 x 82-1 4 x 81-1

คาทได 128 48 4

ผลรวม 128 + 48 + 4 = 18010

2648 มคาเทากบ 18010 3.2.6 การแปลงเลขฐานสบเปนเลขฐานสบหก การแปลงเลขฐานสบเปนเลขฐานสบหกทาโดยนาเลข 16 มาหารเลขฐานสบ แลวนาเศษทไดทงหมด มาเรยงลาดบเปนเลขฐานสบหก ดงตวอยางตอไปน แปลงเลข 48010 เปนเลขฐานสบหก 16 ) 480 16 ) 30 เศษ 0 16 ) 1 เศษ 14 0 เศษ 1 48010 มคาเทากบ 1E016 แปลงเลข 82310 เปนเลขฐานสบหก 16 ) 823 16 ) 51 เศษ 7 16 ) 3 เศษ 3 0 เศษ 3 82310 มคาเทากบ 33716

113

3.2.7 การแปลงเลขฐานสบหกเปนเลขฐานสบ นาตวเลขฐานแปดในแตละบตคณกบ 16 n-1 โดย n เรมตงแต 1 แลวนาคาทไดรวมกนแสดงดงตวอยาง แปลง 3D916 ใหเปนเลขฐานสบ

ตารางท 3.11 การแปลงเลขฐานสบหกเปนเลขฐานสบ

เลขฐานสบหก 3 D 9

การหาคา 3 x 163-1 13 x 162-1 9 x 161-1

คาทได 768 208 9

ผลรวม 768 + 208 + 9 = 98510

3D916 มคาเทากบ 98510 แปลง 8A516 ใหเปนเลขฐานสบ

ตารางท 3.12 การแปลงเลขฐานสบหกเปนเลขฐานสบ

เลขฐานสบหก 8 A 5

การหาคา 8 x 163-1 10 x 162-1 5 x 161-1

คาทได 2048 160 5

ผลรวม 2048 + 160 + 5 = 221310

8A516 มคาเทากบ 221310

114

3.3 โครงสรางของขอมล ขอมลทใชใน PLC มชอเรยกเฉพาะ เชน บต(◌Bit) , ดจต (Digit) , ไบต (◌Byte) , เวอรด (Word) ขอมลเหลานมความสาคญเปนอยางมากในการนามาใชงานหรอการเขยนโปรแกรมใหกบ PLC เพราะเราตองกาหนดขอมลใหถกตองตรงกบความตองการ ซงความหมายของขอมลดงกลาวมรายละเอยดดงตอไปน 4 บต = 1 ดจต 8 บต = 1 ไบต 16 บต = 1 เวรด ขอมลในแตละเวรดนนประกอบดวยขอมลทเปนเลขฐานสอง จานวน16 บต ถาแบงขอมลออกเปน 4 บต เราเรยกวาดจต เพราะฉะนนขอมล 1 เวรดประกอบดวย 4 ดจต

ตารางท 3.13 แสดงโครงสรางของขอมลในหนงเวรด

3 2 1 0 ดจต 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 บต 0 1 1 1 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 1 1 ขอมล

0 หมายถง สภาวะหยดทางาน 1 หมายถง สภาวะทางาน 3.3.1 การกาหนดเบอรของรเลยเพอใชงาน การอางถงเบอรรเลยตาง ๆ เพอเรยกใชงานจะแทนดวยตวเลขจานวน 5 หลก โดย 3 หลกแรกเรยกวา เวรด สองหลกทเหลอเรยกวาบต การเรยกใชงานตองทราบกอนวารเลยนนคอ เวรดทเทาไร โดยในแตละเวรดนนประกอบดวยบตจานวน 16 บต เชน ถาเราตองการเรยกใชงานรเลยภายใน (IR) เวรด 001 บตท 05 จะมความหมายดงตารางท 3.13

ตารางท 3.14 แสดงโครงสรางของขอมล รเลยภายใน(IR) เวรด 001 บตท 05 (00105) 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 บต

115

ตวอยาง ถาเขยนวา 01007 เราจะหมายความวาเราเรยกใชงานรเลยภายใน เวรด 10 บตท 07

ตารางท 3.15 แสดงโครงสรางของขอมล รเลยภายใน(IR) เวรด 010 บตท 07

15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 บต

การใชงาน PLC เราตองกาหนดเวรดและบตใหถกตองดวย เชน ถาเราตองการเรยกพบนกเรยนเราตองกาหนดชนป (เปรยบเทยบกบเวรด) ของนกเรยนและเลขทของนกเรยน (บต) ใหถกตอง มฉะนนเราจะไมพบนกเรยนคนทตองการ 3.4 พนฐานทางดจตอล การทางานของดจตอลจะมความสาพนธกบลอจก โดยมตวเลขทเกยวของอยสองตวคอ 0 และ 1 โดย 0 เปรยบเทยบไดกบสภาวะตาง ๆ เชน ปดหรอหยดทางาน (OFF) , ผด (False) และ 1 เปรยบเทยบไดกบสภาวะตาง ๆ เชน เปดหรอทางาน(ON) ถก(True) รายละเอยดตอไปนเปนลอจกเกตตาง ๆ และการทางานเบองตน ซงกาหนดใหอนพต แทนดวยสญลกษณ A B และ C และใหเอาทพตแทนดวยสญลกษณ Y 3.4.1 บฟเฟอรเกต (Buffer Gate) เปนเกตทมหนงอนพต หนงเอาทพต คาทางเอาทพตจะมคาตรง กบคาอนพต แสดงสญลกษณดงรป 3.1 และสมการลอจกท (1) รปท 3.1 สญลกษณของบฟเฟอรเกต

ตารางท 3.16 ตารางความจรงของ Buffer Gate

A Y 0 0 1 1

A = Y …………… (1) A Y

116

3.4.2 นอตเกต (NOT Gate) เปนเกตทมหนงอนพต หนงเอาทพต คาทางเอาทพตจะมคาตรงขามกบอนพตมลกษณะคลายบฟเฟอรเกตแตเอาทพตตรงขามกน แสดงสญลกษณดงรป 3.2 และสมการลอจกท (2) รปท 3.2 สญลกษณของนอตเกต

ตารางท 3.17 ตารางความจรงของ NOT Gate

A Y 0 1 1 0

3.4.3 แอนดเกต (AND Gate) เปนเกตทมตงแตสองอนพตขนไปและมหนงเอาทพต

การทางานของแอนดเกตคอ อนพตตองมคาเทากบ 1 ทงหมด เอาทพตจงจะมคาเทากบ 1 แอนดเกตเปรยบเทยบไดเทากบวงจรอนกรม แสดงสญลกษณดงรป 3.3 และสมการลอจกท (3)

รปท 3.3 สญลกษณของแอนดเกต

ตารางท 3.18 ตารางความจรงของ AND Gate

A B Y 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1

A = Y …………… (2)

AB = Y …………… (3) A B Y

A Y

117

3.4.4 ออรเกต (OR Gate) เปนเกตทมตงแตสองอนพตขนไปและมหนงเอาทพต การทางานของออรเกต คออนพตใดมคาเทากบ 1 เอาทพตจะมคาเทากบ 1 ออรเกตเปรยบเทยบไดเทากบวงจรขนาน แสดงสญลกษณดงรป 3.4 และสมการลอจกท (4)

รปท 3.4 สญลกษณของออรเกต

ตารางท 3.19 ตารางความจรงของ OR Gate

A B Y 0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1

3.4.5 แนนดเกต (NAN Gate) เปนเกตทประกอบดวยแอนดและนอตเกตเพมเขาไปทางเอาทพต การทางานของแนนดถาอนพตใดเปน 0 เอาทพตจะเปน 1 ถาทกอนพตเปน 1 เอาทพตจะเปน 0 แสดงสญลกษณดงรป 3.5 และสมการลอจกท (5) รปท 3.5 สญลกษณของแนนดเกต

ตารางท 3.20 ตารางความจรงของแนนดเกต

A B Y 0 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0

A+B = Y …………… (4)

A+B = Y …………… (5) A B Y

A B

Y

118

3.4.6 นอรเกต (NOR Gate) เปนเกตทประกอบดวยออรเกตและนอตเกตเพมเขาไปทางเอาทพต การทางานของนอรเกตถาอนพตเปน 0 ทงหมดเอาทพตจงจะมคาเปน 1 แตถาอนพตใด อนพตหนงมคาเปน 1 จะทาใหเอาทพตมคาเปน 0 แสดงสญลกษณดงรป 3.6 และสมการลอจกท (6) รปท 3.6 สญลกษณของนอรเกต

ตารางท 3.21 ตารางความจรงของนอรเกต A B Y 0 0 1 0 1 0 1 0 0 1 1 0

3.4.7 เอกซคลซฟออร เกต (Exclusive OR Gate) เปนเกตทมสองอนพตและหนงเอาทพต การทางานของเกตชนดน ถาอนพตทงสองมคาตางกนจงจะมเอาทพตออก ถาอนพตมคาเหมอนกน เอาทพตจะไมมสญญาณออก แสดงสญลกษณดงรป 3.7 และสมการลอจกท (7) รปท 3.7 สญลกษณของเอกคลซฟออร เกต

ตารางท 3.22 ตารางความจรงของเอกคลซฟออร เกต A B Y 0 0 1 0 1 0 1 0 0 1 1 1

AB = Y …………… (6)

A ⊕ B = Y …………… (7) A B Y

A B

Y

119

3.4.8 เอกซคลซฟนอร เกต (Exclusive NOR Gate) เปนเกตทมสองอนพตและหนงเอาทพต การทางานของเกตชนดน ถาอนพตทงสองมคาตางกนเอาทพตจะไมมสญญาณออก แตถาอนพตทงสองมคาเหมอนกนเอาทพตจะมสญญาณออก แสดงสญลกษณดงรป 3.8 และสมการลอจกท (8)

รปท 3.8 สญลกษณของเอกซคลซฟออรเกต

ตารางท 3.23 ตารางความจรงของเอกซคลซฟนอร เกต

A B Y 0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 0

A ⊕ B = Y …………… (8) A B Y

120

แหลงคนควาเพมเตม 1. http://www.scribd.com/doc/23119376/บทท-1 2. http://www.rmutphysics.com/charud/oldnews/182/digital/Logic1.htm 3. http://www.kingsolder.com/digital/gate/ 4. http://www.star-circuit.com/article/PLC_logic.html 5. http://yalor.yru.ac.th/~nipon/digital1/Chap3-310.pdf 6. http://e-learning.kku.ac.th/file.php/967/Digital_Book/Chap3.pdf

121

แบบฝกหดวชา การโปรแกรมและควบคมไฟฟา รหสวชา 2104 - 2114 หนวยท 3 เรอง พนฐานทางดจตอลของ PLC

1. เลขฐานสองประกอบดวยตวเลขทงหมด …………ตวคอ ……………………………………….. ………………………………………………………………………………………… (1 คะแนน) 2. เลขฐานแปดประกอบดวยตวเลขทงหมด …………ตวคอ ……………………………………… ………………………………………………………………………………………… (1 คะแนน) 3. เลขฐานสบหกประกอบดวย ……………………………………. ………………………………. …………………………………………………………………………………………(1 คะแนน) 4. จงแปลง 101101102 เปนเลขฐานสบ ……………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… (1 คะแนน) 5. จงแปลง 18910 เปนเลขฐานสอง ……………………………………………………………………………………………... ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… (1 คะแนน) 6. จงแปลง 6738 เปนเลขฐานสบ ……………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………(1 คะแนน) 7. จงแปลง 14310 เปนเลขฐานแปด ……………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………… (1 คะแนน)

122

8. จงแปลง 3CD16 เปนเลขฐานสบ ……………………………………………………………………………………………... ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… (1 คะแนน) 9. จงแปลง 24310 เปนเลขฐานสบหก ……………………………………………………………………………………………... ………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………… (1 คะแนน) 10. ขอมล 16 บตมคาเทากบ …………ดจต ขอมล 2 ดจตมคาเทากบ .......................บต(1 คะแนน) 11. จากรปทกาหนดใหจงเตมคาลงในตารางใหสมบรณ (2 คะแนน)

A B C Y 0 0 0 0 1 0 0 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 1 1 0

AB YC

123

12. จากรปทกาหนดใหจงเตมคาลงในตารางใหสมบรณ (2 คะแนน)

A B Y 0 0 0 1 1 0 1 1

13. จงเขยนรปวงจรลอจกเกตจากสมการลอจกทกาหนดใหตอไปน A⊕B.C = Y (1 คะแนน) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….... ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....

AB YC

124

เฉลยแบบฝกหดวชา การโปรแกรมและควบคมไฟฟา รหสวชา 2104 - 2114 หนวยท 3 เรอง พนฐานทางดจตอลของ PLC

1. เลขฐานสองประกอบดวยตวเลขทงหมด 2 ตวคอ 0 , 1 ( 1 คะแนน)

2. เลขฐานแปดประกอบดวยตวเลขทงหมด 8 ตวคอ 0 , 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 ( 1 คะแนน)

3. เลขฐานสบหกประกอบดวย 0 , 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 9 , A , B , C ,D , E , F ( 1 คะแนน) 4. จงแปลง 101101102 เปนเลขฐานสบ ( 1 คะแนน) เลขฐานสอง 1 0 1 1 0 1 1 0

การหาคา 1 x 27 0 x 26 1 x 25 1 x 24 0 x 23 1 x 22 1 x 21 0 x 21

คาทได 128 0 32 16 0 4 2 0

ผลรวม 128 + 0 + 32 + 16 + 0 + 4 + 2 + 0 = 18210 5. จงแปลง 18910 เปนเลขฐานสอง ( 1 คะแนน) 2 ) 189 2 ) 94 เศษ 1 2 ) 47 เศษ 0 2 ) 23 เศษ 1 2 ) 11 เศษ 1 2) 5 เศษ 1 2) 2 เศษ 1 2) 1 เศษ 0 0 เศษ 1 18910 มคาเทากบ 101111012

125

6. จงแปลง 6738 เปนเลขฐานสบ ( 1 คะแนน)

เลขฐานแปด 6 7 3

การหาคา 6 x 82 7 x 81 3 x 80

คาทได 384 56 3

ผลรวม 384 + 56 + 3 = 44310 7. จงแปลง 14310 เปนเลขฐานแปด 8 ) 143 8 ) 17 เศษ 7 8) 2 เศษ 1 0 เศษ 2 14310 มคาเทากบ 2178 8. จงแปลง 3CD16 เปนเลขฐานสบ ( 1 คะแนน)

เลขฐานสบหก 3 C D

การหาคา 3 x 162 12 x 161 13 x 160

คาทได 768 208 9

ผลรวม 768 + 192 + 13 = 97310 9. จงแปลง 24310 เปนเลขฐานสบหก ( 1 คะแนน) 16 ) 243 16 ) 15 เศษ 3 16 0 เศษ 15 24310 มคาเทากบ E316

126

10. ขอมล 16 บตมคาเทากบ 4 ดจต ขอมล 2 ดจตมคาเทากบ 8 บต ( 1 คะแนน) 11. จากรปทกาหนดใหจงเตมคาลงในตารางใหสมบรณ ( 2 คะแนน)

A B C Y

0 0 0 1

0 1 0 1

0 1 1 1

1 1 1 0

1 0 0 1

1 0 1 1

1 1 0 1 12. จากรปทกาหนดใหจงเตมคาลงในตารางใหสมบรณ ( 2 คะแนน)

A B Y

0 0 0

0 1 1

1 0 1

1 1 0

A

BY

AB YC

127

13. จงเขยนรปวงจรลอจกเกตจากสมการลอจกทกาหนดใหตอไปน A⊕B.C = Y ( 1 คะแนน)

128

ใบงานท 3 วชา การโปรแกรมและควบคมไฟฟา รหส 2104-2114

หนวยท 3 พนฐานทางดจตอลของ PLC  ครงท 3

เรอง ลอจกเกต จานวน 1 ช.ม.

จดประสงคการสอน รายการสอน

จดประสงคทวไป เพอใหนกเรยนมความรความเขาใจเกยวกบลอจกเกตตาง ๆ จดประสงคเชงพฤตกรรม 1. บอกชอไอซลอจกเกตตาง ๆ ได 2. เขยนวงจรภายในของลอจกเกตตาง ๆ ได 3. นกเรยนมความซอสตยสจรต

1. ไอซลอจกเกต  

เครองมอ

1. IC ลอจกเกต

วสดอปกรณ  

129

ลาดบขนการปฏบตงาน  ใหนกเรยนตดตออาจารยผสอนวชาดจตอล เพอขอยมไอซลอจกเกตตาง ๆ และคมอ โดยใหนกเรยนเขยนเบอรของไอซลอจกเกตตาง ๆ พรอมวงจรภายในวงในตารางใหสมบรณ

ชอไอซ เบอรไอซ วงจรภายใน

130

เฉลยใบงานท 3 วชา การโปรแกรมและควบคมไฟฟา รหส 2104-2114

หนวยท 3 พนฐานทางดจตอลของ PLC  ครงท 3

เรอง ลอจกเกต จานวน 1 ช.ม.

จดประสงคการสอน รายการสอน

จดประสงคทวไป เพอใหนกเรยนมความรความเขาใจเกยวกบลอจกเกตตาง ๆ จดประสงคเชงพฤตกรรม 1. บอกชอไอซลอจกเกตตาง ๆ ได 2. เขยนวงจรภายในของลอจกเกตตาง ๆ ได 3. นกเรยนมความซอสตยสจรต

1. ไอซลอจกเกต  

เครองมอ

1. IC ลอจกเกต

วสดอปกรณ  

131

ลาดบขนการปฏบตงาน  ใหนกเรยนตดตออาจารยผสอนวชาดจตอล เพอขอยมไอซลอจกเกตตาง ๆ และคมอ โดยใหนกเรยนเขยนเบอรของไอซลอจกเกตตาง ๆ พรอมวงจรภายในวงในตารางใหสมบรณ

ชอไอซ เบอรไอซ วงจรภายใน

AND GATE

74LS08

NOT GATE

74LS04

OR GATE

74LS32

NOR GATE

74LS02

EXCLUSIVE NOR GATE

74LS266

132

ใบประเมนผลการปฏบตงาน หนวยท 3

วชา การโปรแกรมและควบคมไฟฟา สอนครงท 3

ชอหนวย พนฐานทางดจตอลของ PLC  จานวน 1 ชวโมง

ชองาน ไอซลอจกเกต

ลาดบท การประเมนผล คะแนนเตม คะแนนทได หมายเหต

1. กระบวนการปฏบตงาน 20

1.1 การปฏบตงานตามขนตอนทกาหนดให 20

2. ผลการปฏบตงาน 60

2.1 เขยนรายละเอยดครบถวน 20

2.2 บอกชอของไอซถกตอง 20

2.3 เขยนวงจรภายในถกตอง 20

3. กจนสยในการปฏบตงาน 20

3.1 สงงานตรงตอเวลา 5

3.2 ปฏบตงานดวยความเรยบรอย 5

รวม 100

ชอ-สกล...........................................................ผเรยน ลงชอ.....................................ผสอน

---------/---------/---------

133

แบบทดสอบหลงเรยน วชา การโปรแกรมและควบคมไฟฟา รหสวชา 2104 - 2114 หนวยท 3 เรอง พนฐานทางดจตอลของ PLC

คาสง 1. ใหนกเรยนทาเครองหมาย ลงบนกระดาษคาตอบขอทถกตองทสดเพยงขอเดยว 2. ทาแบบทดสอบทกขอทกาหนดให 3. ขอสอบขอละ 1 คะแนน มจานวน 20 ขอ 1. ขอใดคอเลขฐานแปด

ก. 68 ข. 1011

ค. 0A9 ง. 79

2. ขอใดคอเลขฐานสอง

ก. 21 ข. 10

ค. 13 ง. 20

3. ขอใดคอเลขฐานสบหก

ก. 1012 ข. 80

ค. 258 ง. 01116

4. จงแปลง 101102 เปนเลขฐานสบ ก. 17 ข. 12

ค. 34 ง. 22

5. จงแปลง 15010 เปนเลขฐานสอง ก. 111101 ข. 11000111

ค. 10010110 ง. 1111011

6. จงแปลง 678 เปนเลขฐานสบ ก. 55 ข. 550

ค. 151 ง. 15 7. จงแปลง 18610 เปนเลขฐานแปด ก. 172 ข. 231

ค. 272 ง. 105

134

8. จงแปลง A3D16 เปนเลขฐานสบ ก. 4272 ข. 2621

ค. 2311 ง. 4533 9. จงแปลง 23510 เปนเลขฐานสบหก ก. EB ข. 9D

ค. CA ง. D9 10. จงแปลง 1678 เปนเลขฐานสบ ก. 77 ข. 119

ค. C5 ง. D2 11. จงแปลง AC16 เปนเลขฐานสอง ก. 1111110 ข. 111011111

ค. 10101100 ง. 110000111 12. ขอใดคอการเรยกใชงานรเลยภายในเวรดท 03 บตท 04

ก. 00304 ข. 01304

ค. 01430 ง. 00403

13. ขอใดคอการเรยกใชงานรเลยภายในเวรดท 10 บตท 7

ก. 00107 ข. 07010

ค. 01070 ง. 01007

14. 01303 มความหมายตรงกบขอใด

ก. บตท 13เวรดท 03 ข. บตท 01 เวรดท 013

ค. เวรดท 13 บตท 3 ง. เวรดท 01 บตท 30

15. ในวงจรควบคมหลอดไฟฟาถาใชสวตชสองตวตออนกรมกนมหลกการทางานเหมอนเกตตวใด

ก. นอตเกต ข. แอนดเกต

ค. ออรเกต ง. บฟเฟอรเกต

16. ถาอนพตตวใดตวหนงทางานเอาทพตจะทางานเปนคณสมบตของเกตตวใด

ก. นอตเกต ข. แอนดเกต

ค. ออรเกต ง. เอกซคลซฟออร

135

รปท 3.1 ใชตอบคาถามขอ 18

17. จากรป 3.1 ขอใดถกตองทสด

ก. A=0 , B= 1 C =0 หลอดไฟฟาสวาง

ข. ค. A=1 , B= 1, C = 0 หลอดไฟฟาสวาง

ค. A ,B ,C = 1 หลอดไฟฟาสวาง

ง. A=0 , B= 0 C =1 หลอดไฟฟาสวาง

รปท 3.2 ใชตอบคาถามขอ 19

18. รปท 3.2 หลอดไฟฟาสวางเมอใด

ก. A ,B ,C = 1 ข. A ,B ,C = 0

ค. A = 0 ,B=0 ,C = 0 ง. A = 0 ,B=1 ,C = 1

รปท 3.3 ใชตอบคาถามขอ 20

19. จากรปท 3.3 ตรงกบสมการลอจกใด

ก. A ⊕ B=Y ข. A ⊕ B=Y

ค. A.B=Y ง. A.B=Y

20. ขอใดคอสมการลอจกของออรเกต

ก. A ⊕ B=Y ข. A.B=Y

ค. A.B=Y ง. A + B=Y

AB Y

AB YC

AB YC

136

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน  วชา การโปรแกรมและควบคมไฟฟา รหสวชา 2104 - 2114 

หนวยท 3 เรอง พนฐานทางดจตอลของ PLC

1. ข

2. ข

3. ง

4. ง

5. ค

6. ก

7. ค

8. ข

9. ก

10. ข

11. ค

12. ก

13. ง

14. ค

15. ข

16. ค

17. ข

18. ก

19. ค

20. ง

137

แบบประเมนผลดานจตพสย

หนวยท 3

จากผลการเรยนทคาดหวงขอ 5 นกเรยนมความซอสตยสจรต

ชอ..................................................................กลม............. เลขท ...........................

ลาดบ

ท การประเมนผล

คะแนน

เตม

คะแนน

ทได

หมาย

เหต

1 มความซอสตยสจรตในการสอบ 2

2 มความซอสตยสจรตในการตรวจแบบทดสอบ 2

3 ไมนาผลงานผอนมาแอบอางเปนผลงานตนเอง 2

4 ไมคดลอกผลการปฏบตงานของเพอนรวมงาน 2

5 ไมโยนความผดใหบคคลอนเมอตนเองกระทาความผด 2

รวม 10

เกณฑการประเมน

2 = ตรงตามขอกาหนด 100 %

0 = ตรงตามขอกาหนดไมถง 100 %

..........................................

(นายอานาจ ชนพทกษ)

ผลงคะแนน

138

แบบประเมนผลทงหมด

หนวยท 3

ชอ..................................................................กลม............. เลขท ...........................

ลาดบ

ท การประเมนผล คะแนนเตม คะแนนทได หมายเหต

1 แบบทดสอบกอนเรยน 20

2 แบบฝกหด 15

3 ใบงาน 100

4 แบบทดสอบหลงเรยน 20

5 คะแนนดานจตพสย 10

รวม 165

..........................................

(นายอานาจ ชนพทกษ)

ผลงคะแนน

139

บรรณานกรม

[1] บรษท ออมรอน อเลคทรอนกสจากด. การใชงาน PLC ระดบ 1.กรงเทพมหานคร:

ม.ป.ท, ม.ป.ป.

[2] บรษท ออมรอนอเลคทรอนกสจากด. PLC Instructions คมภรคาสงออมรอนพแอลซ.

กรงเทพมหานคร: ม.ป.ท, ม.ป.ป.

[3] บรษท ไฟฟา ต.ธรกจ อนเตอรเทรดจากด. SYSMAC CPM2A Programmable

Controller. กรงเทพมหานคร: ม.ป.ท, ม.ป.ป.

[4] เดชฤทธ มณธรรม. คมภรระบบนวแมตกส. กรงเทพมหานคร: หจก.เคทพ คอมพ

แอนดคอนซล, 2548.

[5] ธรศลป ทมวภาต. เรยนร PLC ขนตนดวยตนเอง. กรงเทพมหานคร: ซเอดยเคชน

, 2545.

[6] พนธศกด พฒมานตพงศและคณะ. ดจตอลเบองตน. กรงเทพมหานคร:ศนยสงเสรม

อาชวะ, 2548.

[7] ชยยทธ ราษฎรสภา. Programmable Controller การใชงานสาหรบผเรมตน. ม.ป.ท,

ม.ป.ป.

[8] OMRON. SYSMAC CPM2A Programmable Controller Operation Manual

.ม.ป.ท, 2000.

140

บรรณานกรม

[9] www.allaboutcircuits.com

[10] www.abbplc.com

[11] www.chontech.ac.th

[12] www.electron.rmutphysics.com

[13] www.keyence.co.th

[14] www.omron-ap.co.th

[15] www.omron.com

[16] www.omron-express.com

[17] www.mut.ac.th

[18] www.plceasy.com

[19] www.plctechnician.com

[20] www.star-circuit.com/article/PLC1.html

[21] www.thaiplc.com

[22] www.trisak.co.th

[23] www.udru.ac.th