KINEZITERAPIJA U SUBAKUTNOJ I HRONIČNOJ FAZI POVREDE

Doc.dr.med.sc. Maida Zonić-Imamović

•Poslije akutne faze, nakon povređivanja, bolesnik ulazi u subakutnu, a kasnije u hroničnu fazu. Bolesnik je svjestan, dolazi do adaptacije i prihvatanja stanja.

•Bolesnik se sada interesuje za ishod i prognozu u smislu oporavka, funkcionalne i radne sposobnosti.

•Bolovi su manji ili ih uopšte nema.

Kod nekih bolesnika mogu se sresti različite psihičke manifestacije. Najčešće se u kliničkoj slici ispoljavaju simptomi postraumatskog stresa i depresivne simptomatologije.

Psihičke smetnje ponekad su značajna prepreka u reedukaciji motoričke onesposobljenosti, pa je potrebno uključiti psihijatra u cilju postizanja duševne harmonije koja je uslov za dobar motorički oporavak.

Na somatskom planu, kao nastavak započete rane kineziterapije, potrebno je sprovesti sljedeće mjere:

•jačanje mišićne snage traumatizovanog dijela tijela,

•jačanje slobodnih dijelova tela,

•savladavanje kontraktura u zglobovima koji su pogođeni traumom,

•respiratorna kineziterapija.

Jačanje mišićne snage

-U ovoj fazi moramo sprovesti program jačanja svih mišića koji učestvuju u lokomociji. Traumatizovani segment u prvom dijelu ove faze obično je još uvek u gipsu pa je potrebno sprovesti program kineziterapije kao u ranoj fazi kineziteraijskog tretmana.

-Po skidanju gipsa program se sastoji u sledećem:

Procjena mišićne snage (manuelni mišićni test, dinamometrija i EMG),

Izrada kineziterapijskog programa,Sprovođenje kineziterapijskog programa,Korekcija kineziterapijskog programa na osnovu kontrolnih procjena mišićne snage,

Procjena konačnog stanja na osnovu specijalnih motoričkih testova

Savladavanje postraumatskih kontraktura

Primarni faktor u formiranju kontraktura je traumatsko oštećenje mišića, zglobova, tetiva i kostiju.

Teža trauma može primarno usloviti poremećaj anatomskih odnosa zglobnih struktura.

Sekundarni faktori nastanka kontraktura su zastojni edem, reaktivna inflamacija, fibroza i skraćenje zglobne čahure, tetiva i mišića.

•Reaktivna inflamacija je osnovni podražaj aktivacije mezenhimalnih ćelija koje se transformišu u fibroblaste.

•Fibroblasti se umnožavaju i produkuju prvo elastična fibrozna vlakna, a zatim procesom sazrijevanja nastaje kolagen, koji je neophodan za sanaciju pokidanih mekih struktura (mišići, tetive, zglobna kapsula).

Prekomjerno stvaranje kolagena dovodi do disharmonije u odnosu sinteze i razgradnje kolagena u korist sinteze.

Imobilizacija omogućava da se vlakna kolagena međusobno sljepljuju i nastaje gusta zbijena fibrozna mreža (ožiljno tkivo).

Bol koji je prateći simptom povređivanja uslovljava produženu kontrakciju mišića, skraćenje mišića i razvoj fibroze (supstitucija degenerisanih mišićnih vlakana).

Kineziterapijski tretman podrazumjeva sljedeće postupke:

•Radiološka dijagnostika (objektivizacija destrukcije zglobne hrskavice, periartikularne osifikacije, osifikacije u mišićima i dr.),

•Procjena kontraktrure (mjere obima pokreta),

• Izrada terapijskog programa,

•Konačna procjena funkcionalne sposobnosti kroz specifične testove,

•U programu ranog kineziterapijskog tretmana primenjuju se izometrijske vježbe, pozicioniranje zglobnih struktura i elevacija. Nakon skidanja gipsane imobilizacije sprovodi se aktivni program savladavanja postraumatskih kontraktura.

•Program se sastoji u istezanju skraćenih mišića, zglobnih struktura, jačanju antagonista skraćenih mišića, primjeni korektivnih otrotskih sredstava i dr.

-Kineziterapija u užem smislu podrazumjeva primjenu vježbi istezanja:•statičko istezanje,•balističko istezanje,•PNF tehnika.

-Statičko istezanje podrazumjeva višekratno istezanje skraćenih struktura nakon povrede u trajanju do jednog minuta.

Istezanje se vrši do granice bola. Istezanje preko granice bola se može izvoditi samo onda ako po prestanku istezanja prestaje i bol.

Nakon postignute maksimalne korekcije postavlja se optimalno modelirana ortoza koja omogućava očuvanje postignute vrijednosti pokreta u toku kineziterapijskog tretmana.

•Balističko istezanje se danas rijetko primenjuje jer nagli i brzi pokreti mogu dovesti do sekundarnih oštećenja mišića i zglobnih struktura istovremeno izazivaju povećan tonus pa i spazam koji ometa savladavanje kontraktura.

•PNF tehnika (propriceptivna fasilitacija) sastoji se u istezanju skraćenih mišića

•(I faza), izometrijskoj kontrakciji (II faza), relaksaciji i kontrakciji antagonista sa dodatnim istezanjem (III faza).

Respiratorna kineziterapija

•Program respiratorne kineziterapije je nastavak iz faze rane kineziterapije.

•Program podrazumjeva povećanje vitalnog kapaciteta, bolju iskorišćenost kiseonika na alveolarnom i kapilarnom-ćelijskom nivou, a što omogućava i uspešniji oporavak posttraumatskih oštećenja i manji funkcionalni i motorički deficit.