12/8/2009

1

� Iskrivljenje lumbalnog dela kičme (po Cob-u) – 15-30 stepeni.

� Lordoza:

� PRIMARNA – posledica anomalija u predelu karlice� SEKUNDARNA ili kompenzatorna

� Okretanje karlice gornjom ivicom napred i dole – povećanainklinacija, iznad 65 stepeni – žene, 55 stepeni – muškarci –približavanje pripoja mišića pregibača u zglobu kuka, vremenomdovodi do skraćenja.

� Čučeći položaj – parketari, keramičari, …)

� Preterano korišćenje čučećeg i sedećeg položaja kod dece u razvoju– negativno dejstvo!

� Školska klupa – tipizirana

� Inklinacija karlice (anteverzija) – prenosi se i na položaj i pokretekičmenog stuba

� Kratkoća stabilizatora kuka – stalna potreba za povećanjemlumbalne krivine kako bi se održao ravnotežni položaj

� Povećana inklinacija karlice – pasivno približenje pripoja lumbalnihekstenzora koji se vremenom skraćuju.

� OSNOVNI UZROK nastanka lordoze – narušavanje toničneravnoteže izmeñu pregibača i opružača u zglobovima kuka

� Funkcionalni stadijum – lordotično držanje nastaje uglavnomzbog insuficijencije trbušne muskulature.

� fiziološka lumbalna krivina je povećana� trbuh ispupčen, mlitav i opušten� karlica u povećanoj inklinaciji� kukovi blago pomereni napred� kolena u pojačanoj ekstenziji, hiperekstenziji� stopala su često insuficijentna

12/8/2009

2

� Hiperlordoza – je drugi naziv za pojačanu fiziološku lordotičnukomponentu kičme u lumbalnom ili vratnom delu kičmenog stuba

� Hipolordoza je pojam za smanjenu fiziološku lordotičnu komponentukičme u lumbalnom ili vratnom delu kičmenog stuba, koja može nastatikao posledica nerazvijenosti kičme i njenih struktura. Tzv. Ravna leña

� Hiperlordoza, odnosno lordotično držanje ima slideće karakteristike:• Zakrivljenost u abdominalnom delu je povećana• Karlica je rotirana put napred• Pregibači natkolena, u zglobu kuka, su skraćeni (iliopsoas)

(5)

� Uzrokovane su kongenitalnim anomalijama, najčešćeanomalijom karlice

Stečene lordoze

• Najčešći uzrok nastajanja stečenih lordoza spominje se– Rahitis– Obostrano iščašenje kuka– Različite oduzetosti

TESTOVI� Voljno zatezanje trbušne muskulature� test u ležećem položaju na leñima sa savijenim kolenima� test sa savijenim kolenima u visu

� Fiziološka lordotična komponenta je izražena u vratnoj ilumbalnoj kičmi

� Ako vršimo procenu viskom: normalna lordoza vratne kičmeje 3-4 cm, lumbalne kičme 4-5 cm

� Po Cobbu, mereno stepenima, 15-30 se smatra normalnomlordotičnom zakrivljenošću

NormalniNormalni

ugaougaomerenjemerenje

LumbalnaLumbalna lordozalordoza 31 31 --50º50º L1 L1 -- L5L5

Tomas test

� Dijagnoza lordoze sprovodi se :• Rendgenskim snimkom (X-ray)• Magnetnom rezonancom• CT skeniranjem

� Važno je rano dijagnostikovati lordotično držanje kako bimogli postići bolje rezultate kineziterapijskim postupcima

12/8/2009

3

� korekcija stava� korekcija seda� vežbe za jačanje odgovarajućih mišića i mišićnih grupa� vežbe za istezanje odgovarajućih mišića i mišićnih grupa

� Trbušni mišići – razni početni položaji (da ne potenciraju povećanjelumbalne krivine)

� Lordotična deca treba da izvode pokret odizanja trupa samo do 45stepeni

� Olakšavajući položaj – razvoj donje muskulature (sa savijenim kolenima)� Opasnost – pojava kila (hernija)

� Posebna vrednost – vežbe u ležećem položaju na leñima sa savijenimkolenima

� Podizanje gornjeg dela tela� Podizanje donjeg dela tela� Istovremeno podizanje gornjeg i donjeg dela tela

� Ciljevi kineziterapijskih postupaka su:• Jačanje abdominalnih mišića• Mobilizacija lumbalnog segmenta kičmenog stuba• Relaksacija i rasterećenje slabinskih mišića

� Metode mogu biti:• PASIVNE� Pri ležanju na trbuhu sa podmetnutim jastukom pod trbuh

(korekcija lumbalne kičme – kompenzacija hiperlordoze),sprovoñenje raznih tehnika opuštanja slabinskih mišića

• AKTIVNE� Vežbe jačanja abdominalnih mišića� Vežbe opuštanja slabinskih mišića

� Proučavanje u medicinskim i u paramedicinskimnaukama

� Hipokrat, Galen, Niolas Andry

� Skolioza – ne samo lateralno krivljenje kičmenogstuba, već i rotacija kičme i torzija pršljenova

� Funkcionalna – reduktibilna skolioza – samolateralno iskrivljenje, voljnom kontrakcijomispravlja

� Strukturalne – ireparabilne – fiksirane skolioze– postoji i izražena rotacija kičmenog stuba –egzistencija rebarne grbe (gibus) ili torzion

12/8/2009

4

� Funkcionalne – reduktibilna – nema koštanih promena (posledicalošeg stava, kompenzacije…)

� Strukturalne – promena u strukturi i morfologiji tela pršljena(trnasti nastavci (procesus spinosus) – okrenuti ka konkavitetu, apoprečni nastavci (procesus transversus) su izbočeni unazad.

� Na zadnjoj strani kičme javlja se rebarna grba

� Na mesti torzije pršljenova stvara se jedna PRIMARNA, a ususednim segmentima, ispod nje, kompenzatorno se stvaraju jednaili više SEKUNDARNIH krivina suprotnog smera.

� Ligamenti i mišići na konkavnoj strani skoliotične krivine seskraćuju, a na konveksnoj izdužuju.

� uroñene – kongenitalne� stečene – akvirirane

� Kongenitalne – kada se dete raña sa izmenjenim oblikom istrukturom pršljena ili rebra, nedostatak dela pršljena… oko 15%od ukupnog broja skolioza

� Stečene – 60-80% pripadaju grupi idiopatskih , jer im je uzroknepoznat

� neuropatske skolioze (dečija i cerebralna paraliza)� miopatske skolioze (mišićna distrofija)� osteopatske skolioze (oboljenje koštanog tkiva)� torakogene skolioze (oboljenja, traume, operativni zahvati na

grudnom košu)

� James (1957) – oko 50 uzročnika skolioze� Mac Ewen (1973) – porodična povezanost 30-80%

� 70% idiopatke skolioze, u svim uzrasnim periodima, češće kodženske populacije (5-8:1)

� Prema urastu skolioze se dele na:� INFANTILNE – do 3. god. imaju lošu prognozu, češće kod muške dece� JUVENILNE – izmeñu 4 i 9 god. češće kod devojčica (vežbe i Milwaukee

mider)� ADOLESCENTNE – posle 10 god. više kod devojčica. mogu biti

progresivne i do 10 stepeni godišnje

Prema lokalizaciji:� CERVIKALNE – u oko 1% slučajeva (C1-C6)� TORAKALNE – T2-T11 najčešće T5 i T7� TORAKO-LUMBALNE – T12 i L1� LUMBALNE – L1-L4� KOMBINOVANE – KOMPENZATORNE sa dve ili više krivina – u

torakalnom i lumbalnom delu kičme

� Ponseti i Friedman:� lumbalne – 24%� torakalne – 22%� torakolumbalne – 16%� cervikotorakalne – 0.5-1%� kombinovane – 37%

� RTG snimak

� Izračunavanje skoliotične krivine:� metoda po COB-u (prednost)� metoda po FERGUSSON-RISSER-u

� Izvode specijalizovane zdravstvene ustanove� Pomoću viska i lenjira, dermatograf� Svetlosni efekti (Neldihin i Danić, 1979)� Moirees topografija

12/8/2009

5

•Cobbova metoda – povuče se horizontalna linija nagornjem rubu superiornog završnog pršljena i na donjemrubu inferiornog završnog pršljena. Povuču se okomito iz tedve linije koje zatvaraju odreñeni ugao koji se očitauglomerom predstavljajući ugao krivine

� Oboljenje rasta – nastaje i pogoršava se sa rastom (posebno u periodu ubrzanograsta u predpubertetu i pubertetu)

� INFANTILNE IDIOPATSKE SKOLIOZE – neodreñena prognoza, potpunorazličiti tokovi, nephodno sistematski pratiti, kontrolisati tok

� JUVENILNE IDIOPATSKE SKOLIOZE – često ima lošu prognozu, intenzivantretman i permanentna kontrola

� ADOLESCENTNE IDIOPATSKE SKOLIOZE – na početku pubertetskog periodaupućuje na lošu prognozu

� ZNACI TEŠKE PROGNOZE� OSNOVNI� krivina 50 i više stepeni� ingantilna progresivna skolioza� gubitak pošetne korekcije tokom konzervativne terapije� DOPUNSKI� krivina 40-49 stepeni� rotacija trećeg stepena� izražena klinasta nesimetrija

PROGNOZA� TEŠKA – 1 osnovni i 2 dopunska znaka� LAKA – odsustvo teške prognoze, nema progresije krivine� UMERENA – odsustvo teške prognoze, krivina se povećava

Karaiković – podela skolioza:� do 30 stepeni – lake ili skolioze I stepena� 30-50 stepeni – srednje ili skolioze II stepena� preko 50 stepeni – teške ili skolioze III stepena

12/8/2009

6

� Posmatranje sa zadnje strane – lateralno iskrivljenje u levu ili desnu stranu

� Lorentzov trougao – trougao stasa je asimetričan� Položaj karlice je narušen

Prema lokaciji i izgledu skoliotične krivine:� PARCIJALNE SKOLIOZE - izgled slova C zahvataju pojedine segmente� TORAKALNE SKOLIOZE – izgled slova C zahvataju ceo kičmeni stub� KOMPENZATORNE ILI KOMBINOVANE SKOLIOZE – izgled slova S i sa dve 2

primarne i 2 sekundarne krivine – dvostruka S krivina

� Narušavanje estetskog izgleda – posebno kod devojčica� Velike skoliotične krivine locirane u torkalnom delu – respiratorna i

kardiovaskularna insuficijencija (više od 75 stepeni)

� POSEBNI OBLICI SKOLIOZA� KIFO – SKOLIOZE – kifotična komponenta (velike rotacije

pršljenskih tela i rebara)� LORDO – SKOLIOZE – rotaciona lordoza

SKOLIOZA I NEUROFIBROMATOZA� brza progresija – 5-30% praćene skoliozom (oštećenje

kičmene moždine)

� Hipokrat – pacijent privezan za merdevine

� Nastavnik fizičkog vaspitanja – preventivno delovanje

� Cilj – korekcija, sprečavanje njenog napredovanja i nastajanjatečkog deformiteta

Metode lečenja:� Kineziterapija uz observaciju� konzervativno lečenje ortotskim i gipsanim miderima uz odgovarajuće

vežbe� operativno lečenje

� U periodu XIX veka – metoda trakcije kičmenog stuba pomoću pomagala(longitudinalna trakcija)

� Kineziterapija – nedovoljan broj radova - argumentacija (stavovi odnegiranja do prihvatanja)

Boston prsluk i hiruška intervencija

12/8/2009

7

� Fizičko vaspitanje – ne može da ugrozi i pogoršaju skoliozu do 20 stepeni!

� Konsultacije – lekar ortoped

� Pozitivni efekti fizičkog vežbanja sa skoliotičnom krivinom do 30 stepeni (usmislu smanjenja)

� do 10 stepeni – potpunost fizičkog vaspitanja� 11 do 20 stepeni – bez ikakvih ograničenja + korektivne vežbe� 21-30 stepeni – redukovan program fizičkog vaspitanja (skokovi, koluti,

nošenja, dizanja…)� 31-50 stepeni – oslobañanje od redovnog programa� preko 50 stepeni – trajno oslobañanje

� Kretanje utiče na bolji rast kostiju , okoštavanje, poboljšanjemišićnog tonusa i mišićne snage

� Pravilno odabran i primenjen

� do 30 stepeni i sa lakšim oblicima – mogu da se baveodreñenim sportovima: ritmička gimnastika, sportskagimnastika, plivanje (simetrični sportovi)

� Vežbe za poboljšanje mobilnosti kičmenog stuba� Vežbe istezanja� Vežbe za jačanje ekstenzora kičmenog stuba� Vežbe za korekciju sagitalnih krivina kičmenog stuba� Vežbe ravnoteže u korigovanom položaju� Vežbe disanja