Upload
eneida-ruci
View
264
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 1/20
ATA KRAHASOJNE KOSTOT ME PERFITIMET DHE
BAZUAR NE REZULTATET MARRIN VENDIME
TE MENDOSH SI NJE EKONOMIST DO TE
THOTE TE BESH NJE ANALIZE
KOSTO/PERFITIME
EKONOMISTET PRIREN TE MENDOJNE NE
NJE MENYRE SPECIFIKE
ATA ANALIZOJNE GJITHCKA NE MENYRE
KRITIKE
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 2/20
KOSTO TOTALE =
KOSTO FIKSE + KOSTO VARIABEL
KOSTO FIKSE ;
kosto vlera e te cilave nuk ndryshon per nje periudhe te caktuar kohePsh ;blerja godines,tokes,makinerive, laboratoreve etj
KOSTO VARIABEL
kosto qe ndryshojne brenda nje periudhe kohe te caktuar dhe varet nganiveli i prodhimit
Psh,pagat e punonjesve, eergjia elektrike,kosto mirmbajtje
per aparatura godinen laboratoret etj
Kujdes !!! Ne periudhen afatgjate te gjitha kostot jane VARIABEL
KONCEPTET BAZE TE EKONOMIKSIT…
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 3/20
KONCEPTET BAZE TE EKONOMIKSIT…
MARXH :
Shtese,rritje/njesi
KOSTO MARXHINALE :
kosto shtese mbi koston e marre parasysh/njesi
PERFITIMI MARXHINAL:perfitimi shtese mbi ate qe eshte arritur/njesi
KOSTO OPORTUNE
Kosto e alternatives me te mire te mbetur pasi kemi berenje zgjedhje
PERFITIMI I HUMBUR
perfitimi qe mund te merret nese do te zgjidhej njealternative tjeter me e mire
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 4/20
Periudha afatshkurtet
perfshine veprimtarine ekonomike te nje biznesi
brenda 1 viti kalendarik
Periudha afat mesme
perfshin veprimtarine ekonomike te nje biznesi
brenda 2-5 viteve kalendarike
Periudha afatgjate
perfshin veprimtarine ekonomike te nje biznesi ne
periudha mbi 5 vite kalendarike
KONCEPTET BAZE TE EKONOMIKSIT…
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 5/20
PARIMI I KOSTOS OPORTUNE MARXHINALE RRITESE
PER TE MARRE ME SHUME PREJ DICKAJE DUHET TE HEQIM DORE
NGA NJE SASI NE RRITJE E NJE DICKAJE TJETER
PARIMI I DOBISE MARXHINALE ZBRITESE
ME RRITJEN E KONSUMIT TE NJE PRODUKTI/SHERBIMI MBI NJEPIKE TE CAKTUAR, KONSUMI I NJESISE TJETER TE
PRODUKTIT/SHERBIMIT DO TE SJELLE DOBI NE RENIE
KONCEPTET BAZE TE EKONOMIKSIT…
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 6/20
KONCEPTET BAZE TE EKONOMIKSIT
DOBIA MARXHINALE-dobia/kenaqesia qe konsumatori merr per nje
njesi shtese te produktit/sherbimit
DOBIA TOTALE – dobia/kenaqesia qe konsumatori merr prej konsumit
total te nje produkti/sherbimi
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 7/20
ROLI KRYESOR I QEVERISE
1. SIGURIMI I MIREFUNKSIONIMIT TE INSTITUCIONEVE
DHE RREGULLAVE TE STANDARTIZUARATE TREGUT
2. NXITJA E KONKURENCES/ SHMANGIA E MONOPOLEVE
3. ELEMINIMIN E EKSTERNALITETEVE NEGATIVE/NXITJEN E
ATYRE POZITIVE
4. SIGURIMIN E STABILITETIT TE VENDIT DHE RRITJEN
EKONOMIKE
5. SIGURIMIN E TE MIRAVE PUBLIKE
6. RREGULLIMIN E TREGUT NE RASTET E NEVOJSHME
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 8/20
KONCEPTET BAZE TE EKONOMIKSIT
Cmimi Tavan<Cmimi tregut
Cmim kufi i cili pengon cmimet e tregut te kalojne mbi te
qeveria ve cmime tavan kur kerkon qe per nje produkt apo sherbim te
caktuar te mbaje cmime me te ulta se ato te tregut
Psh-cmimi i transportit urban, cmimi shitjes apartamenteve etj
Cmimi Dysheme > Cmimi tregut
Cmim kufi i cili pengon cmimet e tregut te ulen nen te
qeveria ve cmime dyshemi kur kerkon qe per nje produkt apo sherbim te
caktuar te mbaje cmime me te larta se ato te tregut
Psh: Paga Minimale.
Me percaktimin e cmimeve nga Tregu i Lire jo te gjithe jemi te kenaqur.
Qeveria nderhyn per te kenaur here interesat e konsumatoreve e here te prodhuesve/ofruesve
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 9/20
TAKSA
Detyrime ekstra qe qeveria vendos mbi mallra/sherbime te caktuar per te rritur
cmimin e tyre dhe ulur sasine e kerkuar.TARIFA
Taksa indirekte qe qeveria vendos mbi mallrat e importit per te frenuar hyrjen e tyre
ne tregun vendas
TVSH, Makinat e perdorura, produktet bujq&blegt etj
AKCIZA
Takse qe qeveria vendos per mallrat te cilave tenton ti ule perdorimin ne shoqeri
Karburantet, pijet alkoolike, duhani, etj
KUOTA
Kufizim i ligjshem mbi sasine e mallrave/sherbimeve
Kuotat e fakulteteve, kuotat nderkombetare te eksportit,
SUBVENCIONI
Mbeshtetje ekonomike qe qeveria i ben nje sektori/industrie te caktuar per ta
zhvilluar dhe rritur ndikimin e tij ne ekonomine kombetare
Bujq/lek/ha ; Bleg/lek/krere; Pemetari/lek/rrenje
KONCEPTET BAZE TE EKONOMIKSIT
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 10/20
TAKSE PROPORCIONALE
Kestet mbeten te njejta
Psh; taksa e sheshte 10%
TAKSE PROGRESIVEKestet rriten me rritjen e te ardhurave/xhiros vjetore
Psh pagat 0-30.000 TAX 0%
Mbi 30.000 TAX > 0%
TAKSE REGRESIVE
Kestet ulen me rritjen e te ardhurave
KONCEPTET BAZE TE EKONOMIKSIT
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 11/20
MONOPOLGrupimi i individeve apo firmave ne nje fuqi te vetme e cila
parandalon/pengon hyrjen ne treg te individeve/firmave te tjera te
ngjashme me to.
Kjo forme pengon konkurencen e lire ne treg
energjia elektrike, ujesjellesi, licencat e anglishtes, licencat e noterise, etj
EKSTERNALITET
Efekte te jashtme, mbi nje pale te trete, te pamarra parasysh nga
vendimarresitPozitive : ndertimi i nje shkolle,parku,biznesi social, arsimimi, etj
Negative: ndertimi i nje uzine prane zonave te banuara, karburanti,
“gerdeci”
KONCEPTET BAZE TE EKONOMIKSIT
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 12/20
MALL/SHERBIM PUBLIK
Ato mallra/sherbime konsumi i te cilave nuk i pengohet askujt,
te gjithe kemi te drejta te barabarta per ti perdorur
parqet,lulishtet,shkollat,rruget,institucionet,mbrojtja kombetare
MALLRA/SHERBIME SHOQERISHT TE VLEFSHME
Ato mallra/sherbime per te cilat shoqeria eshte se tepermi e
interesuar qe te perdoren gjeresishtarsimi, shendetesia, pastrimi rrugeve, etj
KONCEPTET BAZE TE EKONOMIKSIT
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 13/20
DORA E PADUKSHME
Mekanizmi i cmimit (rritja dhe ulja e
cmimit) qe udheheq veprimet tona ne
treg
POLITIKAT EKONOMIKE
Veprime te ndermarra zakonisht nga
qeveria per te influencuar ngjarjet
ekonomike
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 14/20
Rregulli i vendimarrjes ekonomike
NQS Perfitimi Marxhinal nga marrja e nje
vendimi kalon kostot marxhinale atehere
MERRE kete vendim
NQS Kosto Marxhinale nga marrja e nje
vendimi kalon perfitimet marxhinale , atehere
MOS E MERR kete vendim
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 15/20
ALBERTA AJNSHAJN,,,,
“”Teorite duhet te jene sa me te thjeshta qete jete e mundur , POR JO DHE AQ, kur
nje teori ose model behet i veshtire ,NDALU, dhe mendo per ate cka
nenkuptohet, MENDO per ate qe teoriakerkon te transmetoje””
Per te thjeshtezuar kuptimin e teoriveekonomike perdoren shpeshhere modelet
matematikore(grafike,algjebrike)
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 16/20
SISTEMET EKONOMIKE NDER VITE
FEUDALIZMI
Traditat percaktonin gjithcka. Prinderit bujkrober-femijet bujkrober
Shek VIII – XV ne vendet Perendimore
Revolucioni Industrial ne vitet 1700 – teknologjia dhe mekanizmi i shpejte
modernizuan prodhimin industrial dhe produktet e prodhuara ne mase
zevendesuan produktet e bera me dore
KAPITALIZMI (merkantilizem,ekonomi tregu)
Sistem Ekonomik i bazuar ne pronen private dhe tregun,tek i cili, ata vendosin
cfare ,si dhe per ke te prodhojne.Sistem i bazuar ne interesat vetjake te
gjithsecilit. Gjate mesit te viteve 1700
Shperndarja e mallrave/sherbimeve behet ne baze te aftesive,perkushtimit,trashegimise
SOCIALIZMI
Sistem Ekonomik i bazuar ne miresine (bujarine) ndaj te tjereve ,jo ne interesat
vetjake, dhe se shoqeria eshte ajo qe vendos cfare,si dhe per ke te prodhoje.
Gjate viteve 1900
Sistemi Sovjetik- qeveria percaktonte nevojat/objektivat e shoqerise te cilat duhet te arriheshin prej individeve,firmave
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 17/20
KAPITALIZMI FOKUSOHET NE
FORCEN E TREGUT
(PERFSHIRE EDHE FORCEN POLITIKE,SOCIALE,HISTORIKE TE CILAT LUAJNE ROL TE
RENDESISHEM NE VENDIMET EKONOMIKE)
TREGU FUNKSIONON MBI BAZEN E
SISTEMIT TE SHPERBLIMIT DHE PAGESAVE.
NESE DONI TE MERRNI DICKA DUHET TE PAGUANINESE DO BENI DICKA DO PAGUHENI
FUNKSIONIMI SIPAS FORCES SE TREGUT PER MOMENTIN ESHTE
ALTERNATIVA ME E MIRE E EKSPERIMENTUAR
(jo alternativa me perfekte)
DEBATI AKTUAL I EKONOMISTEVE NUK ESHTE PERDORIMI
APO JO I TREGJEVE POR STRUKTURIMI I TYRE DHE MODIFIKIMI
NGA NDERHYRJET QEVERITARE
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 18/20
KURBA E MUNDESISE PRODHUESE
MAT KOMBINIMIN MAKSIMAL TE OUTPUTIT QE MUND TE
MERRET NGA NJE NUMER I DHENE INPUTESH
MJET QE TREGON BALANCIMIN E ZGJEDHJEVE QE NE MUND TE
BEJME (SI INDIVID,SI SHOQERI)
KMP MUND TE PERDORET
- Per te diskutuar zgjedhjet qe shoqeria duhet te beje ne lidhje me
sistemet ekonomike
- Ne vendime te veshtira si :Te zgjerojme sistemin shendetesore apo te
forcojme sistemine mbrojtjes kombetare? Ti kushtojme vemendjepolitikave per konsumin aktual apo apo atij te te ardhmes?
- Ne percaktimin e Avantazhit Konkurues
Aftesia per te prodhuar/ofruar me mire nje mall/sherbim sesa nje
mall/sherbim tjeter
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 19/20
KURBA E MUNDESISE PRODHUESE
INPUT : OUTPUT:
FAKTORET E PRODHIMIT REZULTATI/PRODH I NJE AKTIVITETI
(toke pune kapital kohe) (njesi fizike,monetare,intelektuale etj
Pika Njësi
Ushqimore
Njësi
pajisjesh
ushtarake
A 150 0
B 140 10
C 120 20
D 90 30
E 50 40
F 0 50
8/17/2019 1.Konceptet Baze Te Ekonomiksit
http://slidepdf.com/reader/full/1konceptet-baze-te-ekonomiksit 20/20