Prvo predavanje

Obavezna literatura na osnovu koje se priprema i polaže ispit:

- Nerimana Traljić – Suzana Bubić: Bračno pravo, Pravni fakultet Univerziteta u Sarajevu, Sarajevo, 2007.

- Porodični zakon FBiH (Sl. novine FBiH, br. 35/06). - Porodični zakon RS (Sl. glasnik RS, br. 54/02).

Preporučena literatura:

- M. Alinčić, A. Bakarić-Mihanović, D. Hrabar, D. Jakovac-Lozić, A. Korać: Obiteljsko pravo, Narodne novine, Zagreb, 2007.

- Marija Draškić: Porodično pravo i prava deteta, Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu, Javno preduzeće „Službeni glasnik“, Beograd, 2007.

- Porodični zakon BiH (Sl. list RBiH br. 21/79 i 42/89).

Neke od mogućih Tema za seminarski rad:

- Nepostojeći i ništavi brak - razlike

- Apsolutne i relativne bračne smetnje

- Posljedice na djecu prilikom razvoda braka

- Bračna i vanbračna zajednica - razlike

- Međunarodni ugovori koji regulišu sklapanje braka

- Brakorazvodni uzroci itd.

I Tematska cjelina.Uvod

Tematska jedinica: Pojam porodičnog prava.

Tematska jedinica: Predmet, sadržaj i razvoj porodičnog prava.

Tematska jedinica: Izvori i načela porodičnog prava.

Tematska jedinica: Porodica i brak u međunarodnim dokumentima o ljudskim pravima.

II Tematska cjelina: Bračno pravo Tematska jedinica Pojam i razvoj instituta braka. Tematska jedinica: Pojam i obilježja bračnog prava. Tematska jedinica: Teorije o pravnoj prirodi braka. Tematska jedinica: Predpostavke, postupak i

nadležnog organa za sklapanje braka. Tematska jedinica: Forme sklapanja braka. Tematska jedinica: Dejstva braka. Lična prava i

dužnosti bračnih partnera. Tematska jedinica: Prestanak braka. Postupak

posredovanja. Tematska jedinica: Zaštita djece u bračnim

sporovima. Tematska jedinica:Pravne posljedice prestanka braka

za djecu i bračne partnera.

III Tematska cjelina: Vanbračna zajednica

Tematska jedinica: Pojam i pravno uređenje vanbračne zajednice.

IV Tematska cjelina: Izdržavanje

Tematska jedinica: Obilježja izdržavanja.

Tematska jedinica: Izdržavanje bračnih partnera.

Tematska jedinica: Izdržavanje vanbračnih partnera.

V Tematske cjeline: Imovinski odnosi

Tematska jedinica: Pojam i obilježja imovinskih odnosa bračnih partnera.

Tematska jedinica: Imovinski odnosi bračnih partnera.

Tematska jedinica: Imovinski odnosi vanbračnih partnera.

VI Tematska cjelina: Nasilje u braku i

vanbračnoj zajednici.

Tematska jedinica: Pojam i oblici nasilja.

Tematska jedinica: Subjekti prava na zaštitu od nasilja.

Tematska jedinica: Zaštita od nasilja.

Usvajanje i razumjevanje osnovnih znanja o institutima bračnog prava. Studenti će kroz obradu navedenih instituta u našem važećem zakonodavstvu i prikazom stanja uporednopravnih rješenja i međunarodnih dokumenata biti podstaknut na razvijanje kritičkog mišljenja i razvijanje sposobnosti primjene normi bračnog prava na konkretne odnose u praksi kroz navođenje, predstavljanje i analizu konkretnih slučajeva iz prakse.

U toku predavanja redovno će biti praćen rad studenata kroz zadatke koji će se odnositi na pojedine tematske jedinice ili kroz samostalnu obradu pojedinih instituta (pojedinačni ili zajednički pristupni seminarski rad).

U toku semestra vršiće se pismena provjera znanja, a na kraju semestra usmena provjera uz uvažavanje predhodno ostvarenih rezultata.

Novine u Porodičnom zakonu FBiH: promjena terminologije u Porodičnom zakonu FBiH (npr.

bračni drug/partner) nova definicija porodice (član 2, stav 1 Porodičnog zakona) nova načela uređenja odnosa u porodici (član 2, stav 2) u Zakonu se po prvi put definiše i reguliše vanbračna

zajednica (član 3 PZ FBiH) zabrana nasilničkog ponašanja u porodici (član 4

Porodičnog zakona) uvodi se institucija obdusmena i notara posredovanje prije razvoda braka (član 45 Porodičnog

zakona) primjena sudskih postupaka u porodičnim odnosima u primjeni su posebni postupci.

Porodica i porodično pravo:

“Osnovna društvena ćelija.“

jedna od najznačajnijih društvenih grupa.

Koje značenje ima porodica:

filozofsko značenje porodice

sociološko značenje porodice

psihološko značenje porodice

vaspitno značenje porodice

ekonomsko značenje porodice

Tendencije u nauci porodičnog prava i politici o porodici:

stvaranje malih porodica iskljičuju se obilježja oca porodice (patrijarhalna

obilježja) povećava se broj vanbračnih zajednica tendencija ravnopravnosti spolova stavlja se interes djece na prvo mjesto potpuno se izjednačavaju bračna i vanbračna

djeca pravno se uređuje odnos državne zaštite

porodice i djece u ustavima i zakonima se predviđaju prava i

dužnosti države u odnosu na porodicu demokratizacija porodice i demokratizacija

sklapanja i razvoda braka

Pojam porodičnog prava

Porodično pravo možemo definisati kao skup pravnih normi koje regulišu porodične odnose i porodicu kao cjelinu.

Porodično pravo kao posebna naučna disciplina:

proučava porodično - pravne odnose;

proučavanjem i sistematizacijom pravnih normi;

objašnjava pravne norme koje regulišu porodično - pravne odnose .

Naučne discipline kojima se koristi porodično pravo:

sociologija, sociologija porodice

psihologija

medicina

etika

Aspekti iz kojih se može proučavati nauka porodičnog prava:

izučavanje važećeg porodičnog prava

izučavanje porodičnog prava u njegovom historijskom razvitku

izučavanjem porodičng prava uporednim i komparativnom pregledom

izučavanje sva tri aspekta zajedno

Predmet porodičnog pava

“Porodično pravni odnosi i porodica kao cjelina.“

Grane prava koje štite i regulišu određene porodične odnose:

krivično pravo

radno pravo

socijalno pravo

građansko pravo

Mjere pomoći i zaštite porodice:

mjere socijalne zaštite

mjere ekonomskog karaktera

mjera stambene pomoći i zaštite

mjere zdravstvene zaštite

mjere komunalne pomoći i zaštite

Socijalne funkcije porodičnog prava:

odgoj djece

odgovornost za preuzete porodično-pravne obaveze

solidarnost među članovima porodice

porodična i društvena zaštita pojedinca nesposobnog za samostalan život

ravnopravnost muškaraca i žena

Osnovna obilježja porodičnog prava: porodično pravo prije svega normira lične

odnose a potom i imovinske odnose u porodici

pretežan ili većinski dio normi porodičnog prava je imperativnog karaktera (ius cogens)

manji dio normi je dispozitivne prirode određeni broj normi je bez sankcije (neke

norme imaju karakter preporuke) u nekim porodičnim normama postoje tzv.

indirektne sankcije

Pravni postupci u primjeni kod rješavanja prava i dužnosti iz porodično - pravnih odnosa:

parnični postupak

vanparnični postupak

upravni postupak

izvršni postupak

Vanpravni postupci ili metodi u primjeni:

preporuke

savjetovanja

pomoći

Izvori porodičnog prava:

ustavi

međunarodni ugovori

zakoni

podzakonski akti

sudska praksa

običaji

Osnovna načela porodičnog prava koja sadrži Dejtonski ustav:

zaštita porodice

zaštita djece

sloboda sklapanja braka

nediskriminacija

pravo na poštivanje privatnog i porodičnog života

Najvažniji međunarodni ugovori iz porodičnog prava: Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i

osnovnih sloboda i njeni Protokoli Konvencija o državljanstvu udatih žena iz 1957.

godine Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima

iz 1966. godine Konvencija o ukidanju svih oblika diskriminacije žena Konvencija o pravim djeteta Međunarodna konvencija o zaštiti prava svih radnika

migranata i njihovih porodica Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima Evropska socijalna povelja Konvencija o ostvarivanju alimentacionih zahtjeva u

inostranstvu Konvencija o građansko-pravnim aspektima otmice

djece

Osnovni izvor Porodičnog prava je Porodični zakon FBiH u Federaciji BiH, a u Republici Srpskoj Porodični zakon RS.

Zakoni kao dopunski izvori porodičnog prava:

Zakon o matičnim knjigama

Zakon o ličnom imenu

Zakon o državljanstvu

Zakon o nasljeđivanju

Zakon o socijalnoj zaštiti

Zakon o smještaju u drugu porodicu

Zakon o dječijoj zaštiti

Zakon o parničnom postupku

Zakon o vanparničnom postupku

Zakon o upravnom postupku

Zakon o izvršnom postupku

Zakon o zabrani zlostavljanja u porodici

Osnovni pravni akti kao izvori porodičnog prava:

uputstva (o vođenju matičnih knjiga, o vođenju evidencije o usvojenju djece)

pravilnici (o obrascima, o registrima, o izvodima, o činjenicama iz matičnih knjiga)

Ostali izvori porodičnog prava:

sudska praksa (u teoriji porodičnog prava mišljenja su podijeljenja da li sudska praksa spada u izvore porodičnog prava), u upotrebi su određeni standardi kao što su npr:

“opravdan razlog“

važni razlozi

postojanje krivice

pravičnost

očita nepravda

zloupotreba

grubo zanemarivanje

običaji (samo ako se zakon poziva na njega)

Osnovna načela porodičnog prava su:

pravo na brak,

načelo ravnopravnosti bračnih partnera,

načelo poštivanja privatnog i porodičnog života.

Opšta načela Konvencije o pravu djeteta:

pravo na nediskriminaciju

najbolji interes djeteta

pravo na život

uvažavanje mišljenja djeteta

Građanska prava i slobode:

pravo na ime i državljanstvo

očuvanje identiteta

pristup odgovarajućim informacijama

sloboda mišljenja, savjesti i vjeroispovijesti

pravo na privatnost

pravo djeteta na zaštitu od mučenja i nezakonitog ili proizvoljnog lišavanja slobode

Prava koja spadaju u grupu prava porodično okruženje alternativna briga o djeci:

smjernice od roditelja

odgovornost roditelja

odvajanje od roditelja

zabrana nezakonitog odvajanja i izdržavanja djeteta

prava djeteta lišenog porodičnog okruženja

pravo na usvojenje

zaštita djece od zlostavljanja i zanemarivanja

povremena provjera smještaja

Prava iz grupe prava osnovno zdravlje i socijalna zaštita:

pravo na zdravlje i zdravstvene uslige

pravo na socijalnu zaštitu

pravo na životni standard

prava djeteta sa smetnjama u razvoju

Prava koja spadaju u grupu prava odgoj i obrazovanje:

pravo na obrazovanje

obrazovanje bez diskriminacije

ciljevi obrazovanja

pravo na odmor, rekreaciju i kulturne aktivnosti

Posebne mjere zaštite djece:

zaštita djece izbjeglica

zaštita djece u oružanom sukobu

zaštita djece od eksploatacije

zaštita djece u sistemu maloljetničkog pravosuđa

pravo na zaštitu od zloupotrebe narkotika i psihotropnih supstanci

pravo na zaštitu od seksualnog iskorištavanja

pravo djece na zaštitu od otmice i trgovine

zaštita djece pripadnika manjinskih grupa