SNEMA KTAPLII

yazan:RALPH S. SINGLETON

Amerikan Sinema Terimleri SzlTrkeye kazandran: ok sevgili Seluk TaylanerCOPYRIHGTSIZ BASILMITIR

http://genclikcephesi.blogspot.com

TEEKKR

ok zel bir dosta, Lois Anne Polan'a da zel bir teekkr. Onun kararll ve stelemesi olmasayd, bu kitap hl benim bilgisayarn hafzasnda yatyor olacakt. Ve tabii yayncm (imdi sevgili eim) Joan E. Vietor'a da minnettarlk ve teekkrlerimi bildirmeyi bor biliyorum. Ralph S. Singleton

DI -Okul - 1969 - Gece David Moon'la (sanat ynetmeni) bo sralarda oturmu konuuyorduk. Sinema endstrisinde bir yer edinmeyi dnyorsam, nce kimi terimlerin anlamn renmem gerektiini syleyen David'i dikkatle dinliyordum. 'Gaffer' ve 'Best Boy'u aklamaya balad. Bu kitap aslnda o akam dodu. Teekkrler, David. On szck ile bu kitaba katkda bulunan herkese, 'bir szck daha akla' diye musallat olduklarma, kendi alanlarndaki szckleri ekleyerek bu szln eksiksiz olmasna abalayan teknik danman ve uzmanlara, 'son kurgu'muzu defalarca okuyan yorulmak bilmez dzeltmenlere de teekkr etmek isterim. Herkesin adn sralamak bir baka kitab doldurur, bu yzden yalnzca birkan yazacam: CFI, USC Film Laboratuar, Panavision, Academy of Motion Picture Arts & Sciences, Margaret Herrick kitapl ve AFI kitaplndaki arkadalarmz Jim Ruxin, Bob Shure, Norman Rudman, Esq., James Turner, George Willig, Jack Jennings, Edward Plante, Dick Reilly, Barbara Rosing, Toti Levine, Paul Stubenrauch, Randy Morgan, Steve Dawson, Rob Mendel, Elizabeth Vietor, Carol MacConaugha, Patrice Klinger, Rob Newman, Mar Elepano.

2

NSZAn INDIE PROD with a FIVE PIC PACK is BICYCLING between his DEVELOPMENT DEAL at one STUDIO and his MOW commitment at a MAJOR WEB, hoping that when he TAKES A MEETING this afternoon, he will be able to STRIKE A DEAL with the TALENT before his first project goes into TURNAROUND. If we finish this SCENE before lunch, we can avoid a MEAL PENALTY and have time to SCREEN THE DAILIES. Birinci cmleyi gnlk konumaya yle evirebiliriz: Be filmlik bir anlamas olan bamsz bir yapmc, byk projeyi gelitirmekte olduu stdyo ile bir televizyon filmi yapmak iin balant kurduu televizyon kanal arasnda mekik dokuyor ve stdyo projeden caymadan nce ba oyuncularla szleme yapabilmeyi umuyor. kinci cmlede ise yle deniyor: Bu sahnenin ekimini leden nce bitirebilirsek, oyunculara ve ekibe len yemei vermekten kurtuluruz ve dn ektiimiz blmlerin provasn izleyebiliriz. Her endstri dalnn kendine zg dili, zel terimleri ve argosu vardr. Sinema endstrisinde kullanlan her szc bu kitaba sdrmak olanaksz, bu yzden en ok kullanlanlar semekle snrladm kendimi. Gene de garip terimlerle karlamayacaksnz demek deildir bu. Onalt yldan fazladr bu meslekte olduum halde, Murder your wife brick benim iin de ok yeni bir terim. Ara sra karlaacanz nktelerden holanacanz umarm. Endstri hakknda yazarken glmsemeden olmuyor. Meslekten olanlar iin Filmmaker's Dictionnary, kendi alanlar dndaki terimleri anlamalarna yardmc

olacak. renciler ve sinemaya yeni balayanlar iinse, iyi bir bilgi kayna olacak; bylece birisi size kill the baby! dedii zaman dehete dmeyeceksiniz. Sizden yalnzca kk spotu sndrmenizi istediini bileceksiniz. yi ekimler. Ralph S. Singleton

3

Bay Singleton'un szln Trkeye evirirken yalnzca onun aklamalarn aktardm. Meslekten biri olarak kendimden eklemeler yapabilir, aklamalar geniletebilirdim, ama o zaman kitap Bay Singleton'un olmaktan kard. Yaptm tek ekleme, bizde karl olan szcklerin karsna bunlar koymak oldu. Birkann karsna da kendi nerilerimi koydum ve szcklere Trke karlk bulmak gibi bir iddiam olmadndan, nerilerimin ardna bir (?) iareti ekledim. Dilimizde karl olmayan veya olup da benim bilemediim szcklerin yalnzca aklamalarn aktardm. Aklamalarda (BYK HARFLERLE) yazlm olan ingilizce szckler de kitabn ilgili blmnde aklanmtr. Bir szck hem isim hem fiil olarak kullanlyorsa, bunlar (i) ve (f) ile gsterildi. Profesyonel bir evirmen deilim. Yaklak yirmi yl nce balayan ve son on ylda iyice younlaan yabanc sinemaclarla ibirlii srasnda karlatmz iletiim sorunlar ve televizyonda izlediim sinemayla ilgili yabanc filmlerin altyaz ve dublajlarnda rastladm komik eviri yanllar karsnda bu kitab trkeye aktarmaya svandm. Umarm ok fazla hata yapmammdr. Gelecein sinemaclarna ve konusu sinemayla ilgili filmlerin evirmenlerine biraz yardmm dokunabilirse, kendimi mutlu hissedeceim.. Seluk Taylaner

AA AND B CUTTINIG - A-B BANT - Kurguda bir negatif kesim (NEGATIVE CUTTING) teknii. 16 mm filmde eklerin (SPLICES) gzkmemesi iin kullanlr. lk plan (SHOT) A bobine konur, peine, B bobine konacak plann karl olarak siyah amors (LEADER) konur. kinci plan B bobine konur ve bana, A bobindeki plann karl olarak siyah amors konur. Takip eden planlar, karlarna siyah amors gelecek ekilde dizilir. Her iki bobin, ayn ham filme (STOCK) ayr ayr baslr, bylece planlar, aralarnda yapma olmadan biraraya gelmi olur. Bu ilem 35 mm film iin art deildir, nk kareler (FRAME), aralarndaki yapma yerini gstermeyecek kadar byktr. AB bant, 16 ve 35 mm filmde erime (FADE) ve geme (DISSOLVE) yapmak iin de kullanlr. Geme veya bindirme (superpoze) (SUPERIMPOSITION) yaparken iki plan, A ve B bobinde birbirlerinin stne gelecek ekilde konur. kiden fazla bindirme veya yazlar (TITLES) vs. iin daha fazla bobin (C, D, vs.) kullanlabilir. A AND B ROLLING - A-B BOBN - (Bak. A AND B CUTTING) A MOVIE (A PICTURE)- A FLM- (Bak B MOVIE) 1) Byk bteli, oyuncu kadrosunda nl oyuncu-larn bulunduu, ticari ynden birinci derecede yer alan sinema filmi. 2) ki film gsterilen bir salonda oynatlan ilk film ABBY SINGER SHOT - Yapmc argosunda, gnn programnda son plan belirten deyim (r. The next shot is the Abby Singer). Deyim, Bay Singerin ynetmen

4

yardmcl (ASSISTANT DIRECTOR) yapt zamandan kalmadr. Gnn son plannn ekimini bay Singer ynetirdi. ABERRATION (LENS) - SAPING - Grntnn (IMAGE) eklinde arplmaya neden olan mercek hatas. ABOVE-THE-LINE (bazen ksaltma: ATL) - ZG-ST - Bir filmin btesi (BUDGET) iki ana blme ayrlr: izgi-st ve izgi-alt (BELOW-THE-LINE). izgi-st masraflar, genelde btedeki en pahal kalemlerdir (hikye, senaryo, prodktr, ynetmen ve oyuncularn maliyeti). izgi-alt blme teknisyen, malzeme ve iilik masraflar girer. ilik cretleri genelde gnlk yevmiye zerinden hesaplanr. Ham film (RAW STOCK), ykama ve bask (PROCESSING), kamera malzemesi, plato (STAGE) ve dier yapm (PRODUCTION) ve yapm sonras (POST PRODUCTION) masraflar da btenin izgi-alt blmne girer. ABOVE THE TITLE - BALIK ST - Filmin balndan (MAIN TITLE) nce kan isimleri belirtir. Bunlar genelde yle sralanr: datmc (DISTRIBUTOR), yapmc / yapm irketi (PRODUCER / PRODUCTION COMPANY), bir ynetmenin ad filmi, ba oyuncular, sonra filmin bal. Gnmzde, balk st isimler giderek oalmakta. 1k zamanlarda bu yer sadece datmcya, bir de belki ok gl bir yapmcya (David O. Selznick, Samuel Goldwin, Dino De Laurentiis gibi) ayrlrd. Frank Capra, adn balk stne yazdran ilk ynetmen olmutur. (Bak. BILLING, TOP BILLING) ABRASIONS - AINMA , YORULMA - Kt veya ar kullanmdan dolay kopyann grd zarar. Filmin yzeyinde izikler ve kazntlar olarak gzkr.

ACADEMY AWARDS (= OSCARS) - AKADEM DL ACADEMY OF MOTION PICTURE ARTS AND SCIENCES (AMPAS) tarafndan film endstrisinin eitli kollarnda sanatsal veya teknik baarlara verilen dl. OSCAR ad ile de bilinir. lk dller 1927 ylnda verildi. ACADEMY LEADER - AKADEM AMORSU - ekli ACADEMY OF MOTION PICTURE ARTS AND SCIENCES (AMPAS) tarafndan belirlenen amors. Her bobinin (REEL) bana (HEAD) eklenir ve filmin balayaca yeri belirten, 10 ile balayp 2ye inen saylar ierir. 2 saysnn grnd anda duyulan bir BP sesi, filmin balamak zere olduunu belirtir. 1 saysnn olmas gereken yerde film balar. Filmlerin sinema ve televizyonda gsterimi iin SOCIETY OF MOTION PICTURE AND TELEVISION ENGINEERS (SMPTE) tarafndan hazrlanan yeni amorsa evrensel amors (UNIVERSAL LEADER) ad verilmitir. ACADEMY OF MOTION PICTURE ARTS AND SCIENCES Davetle ye olunan Amerikan sinemaclarnn onur kuruluu. binden fazla ye; kendi alanlarna gre deiik dallarda gruplar (ynetmenler, oyuncular, grnt ynetmenleri, sanat ynetmenleri, besteciler gibi). Her yl Akademi dllerini belirleyip datrlar. Her dal, kendi alanndaki adaylar oylar, tm yeler de adaylar arasndan en iyi filmi seer. ACCELERATED MOTION - DK KARE - Sesli film iin normal hz olan 24 kare/saniye hzndan dk alan kamera ile ekilen hareketler, projeksiyonda, hzlanm gibi grnr. Bunun tersine yksek kare (SLOW MOTION) denir. A.C.E. - American Cinema Editors szcklerinin ksaltlmas. Amerikan film kurgucularnn (EDITORS) onursal meslek kuruluu. yelik, kuruluun daveti ile olur.

5

ACE - 1000 vatlk Fresnel mercekli (FRESNEL LENS) spot (SPOT) lamba. ACETATE BASE (=SAFETY BASE) - ASETAT TABAN, YANMAZ FLM - abuk alev alan eski yanar filmin (NITRATE BASE) yerini alan, parlamadan yanan emniyetli film taban. ACTION - Kamera nnde gerekletirilen olay. ACTION ! - Bir sahnede (SCENE) hareket veya konuma (replik) (DIALOGUE) balatmak iin ynetmenin verdii komut. ACTION STILL - KARE FOTORAFI - Film karesinden bytlm (BLOWN UP) fotoraf. ACTION TRACK - GRNT ERD Mzik, konuma ve etki bantlar eklenmemi, yalnz resimden oluan film eridi. ACTOR/ACTRESS - OYUNCU - Tiyatro, televizyon gsterisi veya filmde rol oynayan kii. Amerikan yapm filmlerde oynayan ve szl rol olan kiiler SCREEN ACTORS GUILD (S.A.G.) kurallarna gre cret alrlar. Bant (odio veya video) kayd amal yapmlarda (PRODUCTIONS), American Federation of Television and Radio Artist (AFRTA), tiyatro yapmlarnda da ACTORS EQUITY kurallarna uyulur. ACTORS EQUITY - (Bak, EQUITY) ACTORS TME SHEET - Bir oyuncunun gnlk almasnn balay ve biti saatlerinin ve yapt ilerin yazld rapor. Oyuncu bunu her gn imzalar ve bir kopyas SAG veya AFTRA ya yollanr.

AD - Ynetmen yardmcs (ASSISTANT DIRECTOR) iin kullanlan ksaltma. ADAPTATION - UYARLAMA: - Hikye, roman, ksa hikye vd. gibi bir kaynaktan alnan senaryo (SCREENPAY). ADDED SCENE - EK SAHNE - Bitmi bir senaryoya sahne numaralar yazldktan sonra eklenen sahne. Ek sahne, numarasnn yanna konan bir harfle belirtilir...(Bak. APAGE) ADDITIVE PROCESS - ADITIF BASKI - Renkli film basks srasnda yeil, krmz, mavi renkli klar kullanlan bask sistemi. AD LIB - DOALAMA, TULUAT - Senaryoda (SCREEN) yazlmam, ekim annda uydurulan konuma. (Bak. IMPROVISE, WING IT) ADR - Automatic Dialogue Replacement szlerini belirtmek iin kullanlan ksaltma. (Bak. LOOP, DUB, ELR) ADVENCE - AVANS Gsterim srasnda resimle sesin ezamanl olmas iin sesin, resimden (IMAGE) nceye kaydrlaca kare (FRAME) says. Bu say 35 mm iin 20, 16 mm iin 26 karedir. AERIAL SHOT - HAVADAN EKM - zel bir kamera montr (CAMERA MOUNT) kullanarak uak veya helikopterden ekilen sahne (SCENE). (Bak. COPTER MOUNT, TYLER MOUNT) AFI - American Film Institute szleri iin kullanlan ksaltma. AFM - Amerikan mzisyenler birlii (UNION) American Federation of Musicians szleri iin kullanlan ksaltma.

6

AFTRA - American Federation of Television and Radio Artists szleri iin kullanlan ksaltma. AGENT - MENAJER, AJANS - Devletin, mterisini temsil etme ve onun adna kontrat imzalama yetkisi verdii kii veya firma. Normal menajerlik creti, mterinin gnlk cretinin yzde onudur. AIR-TO-AIR - HAVADAN HAVAYA -Helikopter veya uak gibi bir aratan, baka bir uan cismin ekimi. ALLIGATOR CLAMPS - KROKODL MAA - ekim srasnda eitli cisimleri geici olarak deiik yerlere tutturabilmek iin kullanlan dili maa. AMBIENCE - Bir sahnenin tamas ve aktarmas istenen ruh hali, duygu, hava. AMBIENT SOUND - EVRE SES - Sokak grlts, ku cvlts, rzgr, oda sesi (ROOM TONE) gibi belirli bir meknda bulunan normal sesler. AMERICAN CINEMA EDITORS (A.C.E.) - Amerikan kurgucularnn onursal dernei. Davetle ye olunur. AMERICAN FILM INSTITUTE (AFI) - AMERKAN FLM ENSTTS - Enstitnn almalar arasnda bir film okulu, film arivi, film koruma ve restorasyonu bulunur ve her yl bir dl verir. AMERICAN SOCIETY OF CINEMATOGRAPHERS (A.S.C.) yeleri arasnda Amerikann en iyi grnt ynetmenlerinin bulunduu onursal meslek dernei. Bu dernein karl, ngilterede British Society of Cinematographers (B.S.C.), Kanadada Canadian Society of Cinematographers (C.S.C.) dr. AMORTIZE, AMORTIZATION - Bir borcun ana parasn ve faizlerini belirli taksitler halinde deyip azaltmak ve

sonunda bitirmek. Film piyasasnda, negatifin maliyeti (NEGATIVE COST) gelire fatura edilir ve borcu azaltr. AMPAS - ACADEMY OF MOTION PICTURE ARTS AND SCIENCES szcklerinin ksaltlm. ANAMORPHIC LENS ANAMORFK OBJEKTF, SNEMASKOP OBJEKTF - Standard 35 mm ham film (STOCK) zerine geni perde (WIDE SCREEN) sistemi iin ekim yaplrken kullanlan zel tr objektif. ANIMAL HANDLER - Filmde gzken hayvanlarla ilgilenen zel eitilmi ekip elman. ou zaman zel eitilmi oyuncu hayvanlarn da sahibidir. (Bak. TRAINER, WRANGLER) ANIMATION - CANLANDIRMA, ANMASYON - izimlerin ya da boyutlu cisimlerin kare kare (aslnda her seferinde ikier kare) ekildii film yapm tarz. Bazen izimler ve boyamalar dorudan film eridinin zerine yaplr. ANIMATION BED CANLANDIRMA MASASI Canlandrma kamerasyla beraber kullanlan zel yaplm masa. ANIMATION CAMERA - CANLANDIRMA KAMERASI Canlandrma sinemasnda kullanlan ve her seferinde bir kare film eken kamera. ANIMATION CELL- ASETAT - Canlandrma kamerasyla ekilecek resimlerin yapld, yaklak 20x30 santim boyutlarda effaf asetat tabaka. ANIMATION STAND - CANLANDIRMA SEHPASI Canlandrma kamerasn tayan ve onun aa yukar hareket etmesini salayan zel gelitirilmi sehpa.

7

ANIMATOR - CANLANDIRMACI - Canlandrmada kullanlacak resimleri izen ya da boyutlu cisimleri yapan sanat. ANKLE - Sinema piyasasndaki ticaret gazetelerinin (TRADE PAPER) kulland bir terim. Bir kiinin kendi istei ile bir projeden, bir irketten ayrldn belirtir. ANSWER PRINT - SIFIR KOPYA - Resim ve ses kalitesinin onaylanmas iin laboratuarn (LAB) bast ilk bileik (COMPOSITE) kopya (PRINT). ANTI-HALATION - ANT HALO - Film ekilirken resimde belirebilecek istenmeyen hle ve parltlar nlemek iin negatifin (NEGATIVE) srtna srlen zel tabaka. Banyo (DEVELOPMENT) srasnda bu tabaka filmden ayrlr. A-PAGE - Senaryonun yazlp bitmi sayfalar arasna sonradan eklenen sayfa. Bu sayfalar numaralamak iin, kendisinden nceki sayfann numaras ve bir harf yazlr: 127, 127A, 127B, 128 gibi. (Bak. BLUE PAGES) APERTURE AIKLIK Kamera, projektr (PROJECTOR) veya bask makinesindeki (PRINTER) objektiften geen k younluunu kontrol eden objektif akl. Bu aklk, diyafram saylar (F-STOPS) ile belirtilir ve diyafram (DIAPHRAGM) ile kontrol edilir. APERTURE PLATE - PENCERE - Kamerada, film kzanda filmin hemen nnde bulunan ii bo dikdrtgen maske. Filmin kenarlarnn k almasn nleyerek kareyi (FRAME) belirler. APOCHROMATIC LENS - APOKROMATK OBJEKTF - Renk sapmasn (CHROMATIC ABERRATION) dzeltip, deiik dalga boyundaki k nlarnn ayn noktada toplanmasn salayan objektif.

APPLE BOX - TAKOZ - ekim srasnda kiiler, klar, aksesuarlarn (PROPS) ykseltilmesi iin kullanlan standard boylarda yaplm tahta kutu. APPRENTICE EDITOR - KURGU STAJYER - Kurgucu (EDITOR) ve kurgu yardmcs (ASSISTANT EDITOR) yannda eitli grevler yaparak bu meslei renen kurgu kadrosu eleman. ARBITRATION - HAKEMLK Bir anlamazl, mahkeme nne karmadan zmlemek iin yaplan bir toplant. Hakemlie giden taraflar, anlamazln zm iin hakemin veya hakem heyetinin verecei karara uyacaklarn kabul ederler. ARC - ARK - Doru akmla alan, k younluu yksek lamba. ki eidi vardr: Ayar istemeyen Xenon/MERCURY arklar, sk sk ayar gerektiren kmrl arklar. Kmrl arklar, gn na yakn (4900 Kelvin) nitelikte k salad iin, renkli film ekiminde stdyoda (STUDIO) gn salamakta veya d ekimlerde gn n desteklemekte kullanlr. ARRANGER - ARANJR - Daha nce yazlm bir besteyi, zgn eklinden deiik tarzda kullanlmak zere hazrlayan ve dzenleyen kii. Bir bestecinin skelerinden yaratt paralar, eitli insan ve saz seslerine uyarlanmas iin orkestrasyonu yapacak kiiye verilir. Bazen aranjman ve orkestrasyonu, besteci kendi yapar. Pop mzik terimlerinde aranjr ve orkestrasyonu yapan, ayn kiidir. ARRESTED, CANT GET - Bir ii kapamadn belirten argo deyim. (I have gone out on six auditions this week and I cant get arrested.)

8

ARRIFLEX ( = ARRI) ARRFLEKS - Film ekim kameras markas. lk tanabilir sesli ekim kamerasdr. ART DEPARTMENT - SANAT BLM - Bir filmin genel havasn yaratmak iin yapm tasarmcs (PRODUCTION DESIGNER) ynetiminde setleri (SETS) ve meknlar (LOCATIONS) dzenleyen ekip. Bu ekip, genellikle sanat ynetmeni (ART DIRECTOR), asistanlar, set tasarmcs (SET DESIGNER) ve teknik ressamlardan oluur. ART DIRECTOR - SANAT YNETMEN Bir filmin ekilecei i ve d dekor ve meknlarn yapm ve dzenlenmesinden sorumlu kii. (Bak. PRODUCTION DESIGNER) ARTIFICIAL BREAKEVEN - Kr paylarnn denmeye balamas iin bir filmin yapmas gereken, miktar nceden belirlenmi haslat. ARTIFICIAL LIGHT - LAMBA III - Her trl insan yaps malzemeyle salanan k. Doal n tersi. ASA SPEED RATING - ASA - Filmin duyar tabakasnn (EMULSION) grnt kaydedebilme gcn (EMULSION SPEED) lmek iin American Standards Association -Amerikan Standartlar Kurumu tarafndan belirlenen l sistemi. ASA says ykseldike, filmin duyarl ykselir. ISO International Standards Organisation Uluslararas standartlar organizasyonu , ASAnn yerini almakta olan yeni sistemdir. A.S.C. AMERICAN SOCIETY CINEMATOGRAPHERS szcklerinin ksaltlm. A-SCENE - (Bak. ADDED SCENE) ASPECT RATIO - EREVE ORANI Film karesinin veya perdede gsterilen resmin ykseklii ile genilii arasndaki orant. Kullanlan eitler: OF

Akademi erevesi: Standard ereve: Geni Perde:

1:1.33 1:1.85 1:2.35

Televizyon erevesi, orant olarak Akademi erevesi ile ayndr. nsan gznn grme boyutlar, orants 1:1.95e eit olan bir elipstir. (Bak. SCREEN, WIDE SCREEN PROCESS, CINEMASCOPE, CINERAMA) ASSEMBLY - BALAMA, KABA KURGU - Planlarn, senaryodaki sralamaya gre biraraya getirildii ilk kurgu ilemi. (Bak. ROUGH CUT, FINE CUT, FINAL CUT, EDITING) ASSISTANT CAMERAMAN - KAMERA ASSTANI (Bak. FIRST ASSISTANT CAMERAMAN, SECOND ASSISTANT CAMERAMAN) ASSISTANT DIRECTOR (Ksaltma AD.) - YNETMEN YARDIMCISI. (Bak. FIRST ASSISTANT DIRECTOR, SECOND ASSISTANT DIRECTOR, KEY SECOND AD, SECOND SECOND) ASSISTANT EDITOR - KURGU YARDIMCISI - Kurgucu (EDITOR) ile alan, gnlk i kopyalarn (DAILIES) dzenleyen, arivleyen, kurgu odasn (EDITING ROOM) alma dzeninde tutan, laboratuar sorumlular ile gren ve kurgucunun, kurgu dndaki ilerle uramamasn salayan kurgu ekibi eleman. ASSOCIATE PRODUCER - Her yeni yapmda belirttii yetki ve iler deiebilen bir unvan. ve yaratclk sorumluluunu yapmc ile paylaan yapmc yardmcsna verilen ad, yapm sorumlusuna (PRODUCTION MANAGER) verilen ek bir unvan, yapma para yatran finansrlerden birine verilen onur payesi olabilir.

9

ASTIGMATISM - ASTGMATZM - Bir objektif hatas. Bazen diyafram kapatarak giderilebilir. ASYNCHRONISM - NON SENKRON - Film perdede gsterilirken resim ile sesinin ezamanl olmamas. (Bak. IN SYNC, OUT OF SYNC, SYNCHRONIZATION) ATMOSPHERE 1- Bir filmin ya da sahnenin ana duygusal temas ya da havas. 2- Bir sahnedeki olaya gereklik duygusu katan figranlar (EXTRAS). ATMOSPHERE VEHICLE - Bir sahnede ba oyuncular (PRINCIPAL PLAYERS) ve yardmc oyuncular dndaki kiilerin yani figranlarn kulland veya hareketsiz duran otomobil, at arabas, kamyon, motosiklet gibi tatlar. AUDIO - TSEL, ODO - Bir filmin video (VIDEO) ya da grsel ksmnn tersine sesli ksm ile ilgili her trl ey. AUDIT - Yapm veya datmla ilgili btn mali hesap ve kaytlarn inceleme, uyuma ve teyit edilmesi. AUDITION - Role uygun kiiyi saptamak iin adaylar arasnda yaplan okuma snav. AUDITOR - Bir filmin mali hesaplarn tutan, giderlerini hesaplayan kii. AVAILABLE LIGHT DOAL IIK - Bu deyim, hi bir ek k (ARTIFICIAL LIGHT) kullanmadan ekim yapmay belirtir. A-WIND - Duyar tabakas bobinin dna gelecek ekilde sarlm ham film.

10

BBABY - (Bak. BABY SPOT) BABY LEGS ( = SHORTY, BABY TRIPOD) - KISA AYAK Kameray yere yakn bir ykseklie yerletirmek iin kullanlan ksa sehpa (TRIPOD). BABY SPOT / BABY KEG ( = BABY) - 500-750 vat ampul kullanan spot lamba. BACKER - Finansr. Bir gsteri ya da filme sermaye yatran kii. BACKERS AUDITION - Gsteriye sermaye yatranlara yaplan zel gsterim. BACKGROUND (Ksa: BG) - ARKA PLAN 1- Sahnenin, kameradan uzakta ve hareketsiz geri blm. 2- Bir sahnede geen olayn arkasndaki gerek veya yapay dekor. 3- Geri plandaki olayda veya ambiyans iin kullan-lan figranlar. BACKGROUND NOISE - EVRE SES - Yapm sonrasnda (POSTPRODUCTION) ses bandna eklenen ve kamerann gr alan dnda da olaylarn ve evrenin varln hissettiren araba kornas, mrltlar, tren dd, saat sesi, kurbaa vraklamas gibi sesler. (Bak. WILD SOUND) BACKGROUND LIGHTING - (Bak. LIGHTING) BACKING (= BACKDROP) - Bir i dekarda kap veya pencereden grnen, gerek bir geri plan duygusu

yaratan, elle boyanm veya fotorafla yaplm pano veya perde. BACKLIGHT - ARKADAN AYDINLATMA - Siluet veya hle etkisi yaratmak iin bir cismi, kamera bak asna gre geriden aydnlatma teknii. BACK LOT - ARKA BAHE - Bir stdyonun, d sahneler (EXTERIORS) ekilebilen ak alan. Burada genellikle kovboy kasabas, bir modern ehir soka gibi srekli duran dekorlar bulunur. BACK PROJECTION - (Bak. REAR SCREEN PROJECTION, PROCESS SHOT) BACK-UP SCHEDULE ( = COVER SET) - Kimi sahnelerin ekimlerinin planland gibi yaplamamas halinde bavurulacak mekn ve zaman seenekleri. Kimi zaman d ekimler doa artlar yznden engellenir. Bu yzden, ekim plannda deiik seenekler bulunmas, almann aksamamasn salar.

BAFFLE 1- Bir hoparlr kutusunda sesi emerek yanklanmay azaltp oaltan ve duyulan sesin geree sadk olmasn salayan blme. 2- Yksek frekanslar glendiren mikrofon balants. 3- Stdyo kayd srasnda yanklanmay nleyen ses emici seyyar pano. 4- Bir stdyo lambasnn n yneltmek ve younluunu kontrol etmek iin kullanlan kapaklar (SHUTTER).BALANCE DENGE 1- Ana k (KEY LIGHT) ile dolgu (FILL LIGHT) arasndaki oran.

11

2- Konuma, mzik ve etki eritlerinin (TRACK) ses younluu. 3- Bir plann gze ho grnmesini salayan genel dzenlemesi. BALANCED PRINT - Renk dzeltmesi (COLOR CORRECTION) veya ton dengesi (GRADING) yaplm bask. BALANCING STRIPE - Film eridinde, manyetik ses bandnn resme gre kar tarafna kaplanm manyetik bant. Film eridinin her iki tarafnn da eit kalnlkta olmasn salayarak bobinaj srasnda film yzeyinin hrpalanmasn engeller. BANANA - Kamera nnde, merkezi kamerann bulunduu nokta olan bir daire emberi stnde hareket ederek srekli net alannda olmak. BANK (= COOPS) - Geni bir alan aydnlatmak iin tek bir montre yerletirilmi ok sayda lamba. BARN DOORS - LAMBA KAPAI - Bir lambann n ynlendirmek ve younluunu kontrol etmek iin kullanlan madeni kapaklar. BARNEY (= BLIMP) - Sesli ekim yaparken zel kamera kullanlmad zamanlar kameray iine alarak makine sesinin duyulmasn nleyen ya da ar scak, yamur gibi koullarda kameray koruyan ok iyi yaltlm koruyucu. BASE - TABAN - zerine duyar tabaka (EMULSION) ya da manyetik kayt tabakas kaplanan ince, effaf, kvrlabilen direnli yzey. (Bak. CELLULOID). BASHER - Elde tutularak veya sabit kullanlabilen, spot veya flud (FLOODLIGHT) olabilen dk gte lamba

BATCH NUMBER - Ham film reticisinin bir partide rettii filmin retim tarihini belirten kodu. BATTERIES - AK, PL - Tanabilir elektrik enerjisi kayna. BATTERY BELT - BEL AKS - Kamera operatrnn (CAMERA OPERATOR) kemer gibi beline balayarak serbeste hareket etmesini salayan ak. BAZOOKA - Stdyoda kprde (CATWALK) kullanlan lamba tayc. BEAT - Yazarlarn kulland bir terim. Hikyenin ana izgisini ya da kalp atn belirtir. BELLY BOARD HEMZEMN BALIK Kameray olabildiince yere yakn yerletirmek iin kullanlan tabla. BELOW-THE-LINE (BTL) - ZG ALTI - (Bak. ABOVE THE LINE) BEST BOY 1- Ik efinin ba yardmcs. 2- Set efinin ba yardmcs. BG - BACKGROUND szcnn ksaltmas. BIBLE RUN - Bir film yapmnda her hafta sonu yapmn btn mali dkmnn bilgisayardan alnmas. BICYCLE - Birden ok projede almay belirten terim. BICYCLE A PRINT - Bir film kopyasn ayn gn birden ok gsterim yapabilmek iin salondan salona dolatrmak. BILLING - Filmin yazlarnda isimlerin, unvanlarn dzenlenmesi. Filmde alanlarn pazarlk ve anlamasnda cret ve pay dnda bu dzenlemenin de byk nemi vardr. Birlik (UNION) veya sendikann

12

pek ok szleme formunda bu dzenlemenin artlar bulunur. BIN (= TRIM BIN) - TORBA - Kurgu odasnda kurgusu yaplan film eritlerinin iine konduu kuma torba. Hemen zerinde, eritlerin aslabilecei bir ereve vardr. BINAURAL REPRODUCTION - nsan kulann duyu ekline yaklaan iki kanall ses sistemi. veya daha fazla kanall sistemler stereofonik diye adlandrlr. BINOCULAR VISION - Bir cismi, insan gz gibi iki deiik noktadan grerek derinlik duygusu yaratan bak ekli. Farkl noktalardan salanan iki grnt st ste birleerek baklan cismin uzaklk ve byklnn anlalmasn salar. Normal filmlerin grntleri iki boyutludur. boyutlu denen filmler, bu derinlik duygusunu yaratmaya alr. BIPACK PRINTING - Mat plan (MATTE SHOT) veya bindirme sperpoze (DOUBLE EXPOSURE) yapmak iin uygulanan sistem. BIT / BIT PLAYER - ki- satr sz olan konumal ufak rol. SILENT BIT ile kartrmayn. (Bak. SILENT) BLACKS - FON BEZ - Pencere veya kaplardan szan istenmeyen gn n kesmek iin kullanlan siyah kuma. Kimi kk d gece planlarn gndz ekmek iin de kullanlr. Bir istisna: Streets Of Fire filmi ekilirken, gece planlarn gerekten gece ekmek ok pahalya geleceinden, Universal Stdyolarnn arka bahesinin byk blmleri perdelerle karartld. BLACK TRACK PRINT - Ses band olmayan, sadece grntnn basld sfr kopya (ANSWER PRINT). BLANK - KURU-SIKI - Kurun yerine kat, mantar vb. konmu mermi.

BLEACHED OUT (= BURNT UP) - TROPOZE - Gereinden ok pozland iin ayrntlar kaybolmu grnt. BLIMP - BLMP - Kamera iin magnezyumdan yaplm, lastik ve plastik kpkle astarlanm ses yaltm kutusu. (Bak. BARNEY) BLIND BIDDING - Bir datmcnn, salon sahibini, gsterim iin filmleri seyretmeden almaya zorlamas. BLOCK BOOKING - PAKET SATI - Datmcnn, iyi filmlerin yannda vasat ve kt filmleri de koyarak bir paket yapp salon sahibini, bunlar topluca almaya zorlamas. BLOCKING - Oyuncular ve / veya kamerayla bir sahnenin dzenini planlamak. BLOOM - Kamerann gr alan iindeki cam yzeyleri, parlamasn nlemek iin zel bir madde ile kaplamak. (Bak. DULLING SPRAY) BLOOP 1- Mknatslanm bir kesici ile manyetik ses bandnda yaplan bir ekleme sonucu ek yerleri geerken hoparlrden duyulan ses. 2- Optik ses bandnda ek yerine vurulan gen zmba veya zel boya ile (Blooping ink) ek yerine yaplan boyama. lem hem Blooping, hem de DE-blooping diye adlandrlr. BLOOPER 1- Genellikle byk bir su tankndan oluan ve sette su baskn yaratmak iin kullanlan zel etki (SPECIAL EFFECTS) arac. 2- Yanl sylenen bir replik, karlan bir antre.

13

BLOW-UP - AGRANDSMAN, BYTME - Optik bascda (OPTICAL PRINTER) bytme. Genellikle 16 mm negatiften 35 mm kopya basmak iin yaplr. (Tersi REDUCTION PRINT - REDKSYON, KLTME) BLUE PAGES - MAV SAYFA - Bitmi ve yapm ekibine datlm bir senaryoda yaplan deiiklikleri gsteren veya sonradan eklenen sayfalar. Dzeltmelerin tarihini tayan ve ilki mavi, sonrakiler pembe vb. renkli sayfalara yazlr. (Bak. COLOR CODING) BLUE-SCREEN SHOT - BLU SKRN, BLU BAKS, MAV PERDE eitli sinema hileleri yapmak iin kullanlan teknik. B MOVIE ( = B PICTURE) 1- Kk bteli, ksa srede ekilen ve kadrosunda yldz oyuncular bulunmayan film. 2- ki film oynatlan bir salonda gsterilen ikinci film. BNC - Mitchell firmasnn rettii bir kamera tipini belirten Blimped Noiselss Camera (grlt kartmayan kamera) szlerinin ksaltmas. BO - BOX OFFICE szcnn ksaltmas. BODY FRAME / BODY BRACE - Elde ekim yaparken kamerann, kameramann gvdesinden destek ald STEADICAM veya PANAGLIDE gibi aralar. BODY MAKE-UP ARTIST - VCUT MAKYAJCISI - Birliin (UNION) kurallarna gre makyajc, bir oyuncunun bann tepesinden gs kemiinin ucuna, parmak ularndan dirseine kadar olan ksmlara makyaj yapar. Geri kalan ksmlar, vcut makyajcsnn sorumluluuna girer.

BOMB - Baarszlk. HTin tersi. BOOM - BUM - Olay akc ve srekli bir hareketle izleyebilmesi iin ucuna bir kamera veya bir mikrofonun yerletirildii, arlk dengesi yaplm madeni uzun kol. BOOM OPERATOR - BUM OPERATR - Mikrofon bumunu kullanan ses ekibi eleman. BOOM SHOT (= CRANE SHOT) - zel bir vincin ucuna yerletirilerek hareket ettirilen ve gr as srekli deien kamerayla yaplan ekim. BOOSTER - Voltaj ykselterek lambalarn k gcnn artmasn salayan ara. BOOSTER LIGHT - D aydnlatarak ayrntlarn lambas. gn ekimlerde glgeleri grnmesini salayan ark

BOUNCE BOARD - (Bak. REFLECTOR) BOX OFFICE - GE, GE HASILATI 1- Sinema salonlarnda bilet satn alnan yer. 2- Bir filmin bilet satlarndan salanan gelir. 3- Potansiyel bir gelir salama ans olan unsur (Robert Redford iyi bir BOX OFFICE olarak kabul edilir.) B PICTURE - (Bak. B MOVIE) BOX RENTAL (= KIT RENTAL) - Bir ekip elemanna, kiisel malzemesinin yapm srasnda kullanm iin gnlk veya haftalk denen cret. (Makyaj malzemesi, sa yapm malzemesi gibi.) BREAKAGE - Bir televizyon yayn a irketinin, bir oyuncu iin yapm irketine fazladan dedii para.

14

BREAK A LEG - yi ans dilemek iin kullanlan argo deyim. Birine iyi ans dilemenin uursuzluk getireceini kabul eden bir btl inantan kaynaklanr. BREAKAWAY - ie, iskemle, pencere gibi ekim srasnda krlp dklmesi iin zel hazrlanm aksesuar (PROPS). BREAKDOWN ( = SCRIPT BREAKDOWN) - DKM 1- Yapm ynetmeni (PRODUCTION MANAGER) ya da ynetmen yardmcsnn yapt, ekim senaryosundaki her bir unsurun teker teker belirtildii ayrnt dkm tarz. Bu unsurlar, yapm en etkin ve ekonomik ynden gerekletirecek ekilde yeniden dzenlenir. 2- Senaryo danmannn (SCRIPT SUPERVISOR), senaryonun zamanlamas (TIMING) hakknda hazrlad ayrntl rapor. 3- Kurgunun balangcnda filmin bamsz blmlerinin ayrlmas. BREAKDOWN BOARD - (Bak. PRODUCTION STRIP BOARD) BREAKEVEN - Bir filmin getirdii parann, o filmin yapm, datm, reklamlar iin yaplan masraflarla eitlendii miktar. Filme para yatranlar, bu noktadan sonra krlarn almaya balarlar. BREATHING - Negatif filmin kamera penceresinde kprdamasndan kaynaklanan netlik dalgalanmas. BROAD (= BROADSIDE) - Sahne nn kompozisyonu-nu bozmadan geni bir alann aydnlatlmasn destekleyen lamba. Tekleri 500750, dubleleri 1000 vatlk ampul kullanr. BRUTE - Bir setteki en gl lamba: 1 metre apnda mercei olan ve 225 amper eken bir karbon ark.

BUCKLE - Buklenin ksalmas yznden kamera veya projektrde filmin ylp skmas. BUDGET - BTE - Bir filmi yapmadan nce yapmn getirebilecei her trl harcamann tahminini yapma abas. Hatasz bir bte ancak senaryo dkm ve yapm emas hazrlandktan sonra yaplabilir. Yapm srasnda her yeni bilgi geliinde veya artlarn her deiiinde btede deiiklik yaplmas, ska rastlanan bir durumdur. BUDGET FORM - BTE FORMU Bir film yapm iin gerek duyulacak btn unsurlar, bunlara ne sreyle gerek duyulaca, kaa mlolacaklarn ieren ayrntl liste. (Bak. ABOVE THE LINE, BELOW THE LINE, PRODUCTION STRIP BOARD) BURN-IN Bir kiiyi, yeri veya cismi belirtmek veya konumalar baka bir dile evirmek iin grntye bindirilen balk veya yazlar. BURNT-UP (=BLEACHED OUT) - TROPOZE Ar pozlanm film. BUSINESS 1- Canlandrd kiilie renk katmak iin bir oyuncunun bir sahnede yapt kk hareketler. (Gemide syan filminde Kaptann bilyeleri, George Raftn alamet-i farikas olan, elinde oynad gm dolar gibi.) 2- Sinemada alanlarn film endstrisini belirtmek iin kullandklar szck. (He works in the business) BUS TO Stdyo d meknda alma gnn belirten teknik ekip (CREW) terimi. Mesai saati, mekna gitmek iin otobse bindikleri anda balar ve i dn otobsten indikleri anda biter. Mekn almasnda fazla mesai (GOLDEN TIME) 14 saatten sonra balar. Stdyo almasnda bu sre 12 Saattir

15

BUTTERFLY (= SILK) - ekim srasnda parlak gne n ve sert glgeleri yumuatmak iin kullanlan byk beyaz kuma. BUTTON - Bir sahnenin sonunda dramatik veya komik canalc bir durumu belirten televizyon terimi. BUTT SPLICE - (Bak. SPLICE) BUYER ALICI 1- Bir filmde kullanlacak malzeme veya kostmleri bulan, satn alan veya kiralayan aksesuar (PROP) veya kostm (WARDROBE) blm eleman. 2- Bir film alcs, bir sinema salonunun veya salonlar zincirinin hangi filmi satn alacana karar veren sorumlusudur. BUZZ TRACK - zerinde belirsiz dip sesleri olan ve kurgucunun, konumalar arasndaki boluklar doldurmasna yarayan ses band. Bu sesler olmadan, konumalar srtr ve yapay bir hal alr. (Bak. AMBIENCE, WALLAH) B/W - S/B Siyah-beyaz iin kullanlan ksaltma. B-WND - Kamerada kullanlan ve duyar tabaka kapl ksm bobinin iine gelecek ekilde sarlm ham film.

CCABLE - KABLO, KABLOLU YAYIN 1- Elektrik akmnn iletilmesinde kullanlan yaltlm tel. 2- Yaynlarn abonelerine kablo aracl ile ileten televizyon istasyonlar CABLE PULLER ( = CABLEMAN) - KABLOCU - Kablolarn bakm, alma srasnda alanlarn bunlara taklp yaralanmamas iin dzgn yerletirilmeleri, karmak hale gelmemelerinden sorumlu ses ekibi eleman. CABLE RUN - Enerji kayna (genellikle bir jeneratr) ile enerjiyi kullanacak aralar arasnda balanty salayan kablolarn serildii yol. CALIBRATION - Bir objektifte net mesafeleri ve diyafram lme ve iaretleme ilemi. ekimde, birinci kamera asistan, nceden belirledii net noktalarna objektifi ayarlayarak kamera operatrnn kompozisyon ve kamera hareketlerine younlamasn salar. CALL- Bir sonraki gn veya geceki ekimin yaplaca saat ve mekn. Bak. CALL SHEET. CALLBACK 1- Birinci elemeyi (AUDITION) geen bir oyuncunun ikinci tur eleme iin arlmas. SAG yesi oyuncular iin CALLBACK says snrldr. Bu saydan sonraki arlar iin oyuncuya bir cret denir. 2- alma gn sonunda iinin bittii zellikle belirtilmedike gnlk oyuncu (DAY PLAYER) iin geerli olan ie devam daveti. CALL SHEET - Bir ekimde grev alacak kiilere, ekim gnnden nce posta ile ya da elden ulatrlan liste.

16

Birinci ynetmen yardmcs (FIRST ASSISTANT DIRECTOR) kontrolnde ikinci ynetmen yardmcs (SECOND ASSISTANT DIRECTOR) tarafndan yazlan, yapm ynetmeni (PRODUCTION MANAGER) tarafndan onaylanan bu listede oyuncularn, teknik ekip ve yapm ekibi elemanlarnn ie balama saati, hangi sahnelerin ekilecei, bunlarn ekim sras, hangi setlerde veya meknlarda ekilecekleri, ne gibi zel aralar (CRANE, STEADICAM gibi) gerektii belirtilir. CAMEO - Bir filmde gie haslatn (BOX OFFICE) arttrmak iin nl bir oyuncunun oynad kk bir rol. CAMERA - KAMERA - Objektifi (LENS), obtratr (SHUTTER), vizr (VIEWFINDER), kaseti (MAGAZINE) olan film ekme aygt. CAMERA ANGLE KAMERA AISI - ekim iin kurulduu yerde kamerann gr alan (POINT OF VIEW - POV). Kamera alar rasgele deil, belirli amalarla seilir. zleyicinin, oyuncular ve hareketleri nasl greceini belirler, belli bir karakteri daha nemli klmay, belirli bir duyguyu yaratmay, bir cismi evreden ayrp ona ayr bir nem vermeyi vb. salar. CAMERA CAR - KAMERA ARABASI - Hareket halinde bir arac veya kiiyi ekmek iin kamera, kameraman, ynetmen, kamera asistan ve baka gerekli kiileri tayan zel yaplm araba. CAMERA CREW - KAMERA EKB - Grnt ynetmeni (DIRECTOR OF PHOTOGRAPHY), kamera operatr (CAMERA OPERATOR), birinci kamera asistan (FIRST ASSISTANT CAMERAMAN), ikinci kamera asistan (SECOND ASSISTANT CAMERAMAN), kaset doldurucudan (FILM LOADER) oluur.

CAMERA JAM - FLM SIKIMASI - Filmin perforeleri (PERFORATIONS) tambur dililerine (SPROCKETS) iyi oturmadnda film kendi stne katlanr ve mekanizmann arasna skr. Kaset gbeklerinin friksiyonlar gevekse, ayn ey kasette de olur. CAMERAMAN (= CINEMATOGRAPHER, DIRECTOR OF PHOTOGRAPHY)-KAMERAMAN,GRNT YNETMEN Bir sahnenin k dzeninden sorumlu olan ve ynetmenle beraber kamera hareketini ve grnty dzenleyen kii. Bir kameramann seiminde aydnlatma stili ve bazen kamera hareketlerindeki becerisi rol oynar. ngiltere ve Avustralya'da LIGHTING CAMERAMAN denilen grnt ynetmeni iin bazen birinci kameraman ve kameray kullanan operatr iin ikinci kameraman sfatlar kullanlr. CAMERA MOUNT - KAMERA MONTR - Bir kameray sehpa (TRIPOD), araba (DOLLY) veya vince (CRANE) balamak iin kullanlan para. Bak. FRONT CAR MOUNT, SIDE CAR MOUNT. CAMERA MOVEMENT - KAMERA HAREKET - Bir film kamerasnn yatay evrinme 'pan' (PAN), dikey evrinme 'tilt' (TILT) ve kaydrma (TRACKING) hareketleri. Yerinde yaplm iyi kamera hareketleri, sahneye derinlik, drama ve ritim kazandrr. CAMERA OPERATOR (=SECOND CAMERAMAN) Grnt ynetmeninden komut alarak kameray kullanan kamera ekibi eleman. Iklandrmann dzenlenmesinden veya kamera hareketlerinin stilinden sorumlu deildir. Olay ereve iinde tutmak, gelien olay takip etmek, kamera hareketlerinin amal yapldn hissettirmekle sorumludur.

17

CAMERA REPORT KAMERA RAPORU - Kamera asistannn her ekim gn sonunda yazd, o gn ekilen sahneleri, her plan (SHOT) iin ekim (TAKE) saysn, ekilen negatif metrajn ve ekimler iin gerekli bilgileri (bas: PRINT, kt: NG- no good gibi) gsteren liste. CAMERA TRACKS - RAY - Maden veya aa raylar. Kaydrma plan (DOLLY - TRACKING SHOT) ekilirken kameray tayan araba (DOLLY) bu raylar zerinde hareket eder. CAN 1- Korumak iin film bobininin iine konduu kutu. 'In the can' deyimi, bir sahnenin ya da filmin tamamlanm olduunu belirtir. 2- Kayd kontrol etmek iin sesinin kulland kulaklk. 3- 1000 vatlk ampul kullanan dikdrtgen kk lamba. CANDELA (CD) - KANDELA, MUM - Bir kaynan k younluunu lmek iin kullanlan uluslararas l birimi. CAPTION ( = SUBTITLE) - YAZI, ALTYAZI - Bir sahneyi, bir yeri veya zaman belirtmek iin perdede grnen aklayc yaz. Konumalar baka bir dile evirmek iin kullanlan yazlara altyaz denir. CARBON ARC LAMPS - ARK LAMBASI - Gl gne nn zelliklerine yakn lamba ve ampuller. CARRY DAY (= HOLD) - Oyuncularn ve / veya teknisyenlerin cretlerinin dendii, fakat ie arlmadklar gn, cretli tatil. CASSETTE - KASET -

1- Kullanlacak filmin aydnlkta kameraya taklabilmesini salayan k geirmez zel film kutusu. Bak. MAGAZINE. 2- inde ses veya grnt (VIDEO) band bulunan zel koruyucu kutu. CAST (i) - OYNAYANLAR - Genel olarak, bir filmde rol yapan kiiler. Bte (BUDGET) ve dkm (BREAKDOWN) formlarnda kast, szl rol olanlar (SPEAKING PARTS) belirtir, figranlar (EXTRAS) bu tanma girmez. CAST (f) - OYUNCU SEM - Bir yapm iin oyuncular semek. Byk bteli filmlerde genellikle bir oyuncu sorumlusu (CASTING DIRECTOR), bir de figrasyon (EXTRA) sorumlusu bulunur. CAST LIST - OYUNCU LSTES - Karakter / oyuncularn isim, adres, telefon numaras, menajer balantsn gsteren, alfabetik srayla veya yapm emasndaki (PRODUCTION BOARD) sraya uygun yazlm liste. Genel bilgi iin datlanlarn dnda yetkililere ve sendikaya gnderilen zel listelerde cretleri de belirtilir. CASTING DIRECTOR - OYUNCU SORUMLUSU - Bir film veya televizyon projesi iin oyuncularla gren, cretleri iin pazarlk eden ve onlar ie alan kii veya firma. Ynetmen ve yapmcnn emrindedir ve yapmcy temsil eder. CATCHLIGHTS - Yakn plan ekimde bir oyuncunun gzlerinde yansyan k kayna. CATWALK (= RIGGING, SCAFFOLDING)-KPR, SKELE Lamba ve ses aygtlarn asmak iin platonun (SOUNDSTAGE) tavanna kurulmu, zerinde yrnebilen iskele.

18

CEL SIDE - TABAN YZ - Film eridinin, zeri duyar tabaka kaplanmam parlak yan. Sarma (WIND) gre bobinin iine veya dna gelebilir. CELLULOID BASE - SELLOT TABAN - Bir taraf a duyarl tabaka 'duyarkat' (EMULSION) ile kaplanm saydam taban (BASE). Kaplanmam taraf (CEL SIDE) parlaktr. Duyarkat kapl yan mattr ve negatif ham filmde (STOCK) genellikle bobinin gbeine dnktr. Bu taban kolaylkla yanabildiinden, yerine, daha emniyetli olan asetat taban (ACETATE BASE, SAFETY BASE) kullanlmaktadr. CEMENT - KOLA, ASETON - Film paralarn birbirine yaptrmakta kullanlan sv yaptrc. CEMENT SPLICE - Bak. SPLICE, HOT SPLICE CENTURY STAND (= C STAND) - LAMBA AYAI - Ufak bir lamba veya bir tek kapak (GOBO) tayabilen ayakl sehpa. CHANGE-OVER ANJMAN - Filmin gsteriminin aralksz srdrlmesi iin bir projektrdeki bobinin sonuna gelindiinde br projektrn devreye sokulmas. CHANGING BAG - ARJ TORBASI - Doldurucunun (LOADER) ya da ikinci kamera asistannn (SECOND ASSISTANT CAMERAMAN) aydnlk yerde kasetlere film doldurabilmek iin kulland k geirmez zel torba. CHARACTER - KARAKTER canlandrd kiilik. - Bir yapmda oyuncunun

oynad sahnelerin says ne kadar oksa, karakter numaras da o kadar ufaktr. Barol oynayan yldzlarn karakter numaras bir ile be arasndadr. CHARACTERISTIC CURVE - Bir duyarkatn younluu ile pozlamann ilikisini gsteren eri. CHEAT - ALDATMA - Kamera as (CAMERA ANGLE) deitike oyuncularn veya aksesuarlarn geri plana (BACKGROUND) gre yerlerinin deitirilmesi. Bir oyuncunun yakn plann ekmek iin ynetmen br oyuncular, aksesuarlar veya kameray, ana plandaki (MASTER SHOT) yerlerinden farkl yerlere koyar. Bylece bir oyuncu, bir mobilya paras vb. aldatlr (cheated out of the shot). CHECK PRINT - KONTROL KOPYASI, SIFIR KOPYA - Dup negatifin (DUPE NEGATIVE) onaylanmas iin laboratuarn gnderdii sesli (COMPOSITE) kopya. Bu kopya onaylanrsa, gsterim kopyalar (RELAESE PRINTS) baslr. CHECK THE GATE - KIZAK KONTROL - Birinci kamera asistannn (FIRST ASSISTANT CAMERAMAN) grevlerinden biri. Hem objektif yuvasndan, hem kamera kapan ap kzaa bakarak pencerede ve kzakta, grntde iz brakabilecek, filmin izilmesine yol aabilecek veya kamerann dzgn almasn engelleyecek bir film paras, toz veya apak bulunmadndan emin olmaldr. CHILD ACTOR - OCUK OYUNCU - 18 yandan kk oyuncu. alma saatleri ve artlar sk kurallarla dzenlenmitir. ocuk oyuncu kullanlaca zaman sette bir sosyal gzlemci (WELFARE WORKER / TEACHER) bulundurmak gerekir.

CHARACTER NUMBER - Yapm emasnda (PRODUCTION BOARD) bir karaktere verilen numara. Bir oyuncunun

19

CHINA MARKER - YALI KALEM - Film eridine iaretler koymak iin kurgucunun kulland yal yumuak kalem. Bu kalemle konulan iaret silindiinde iz brakmaz ve film eridini hrpalamaz. CHINESE DOLLY - Kamerann, arabayla konudan uzaklarken bir yandan da yatay evrinme (pan) yapt kaydrma plan. CHOREOGRAPHER =DANS DIRECTOR - KOREOGRAF - Bir yapmdaki dansl gsteri (PRODUCTION NUMBER) iin dans dzeni yaratan ve dzenleyen kii. CHROMA KEY - Videoda yaplan ve filmdeki mavi perdeye (BLUE SCREEN) benzer maskeleme ilemi. Bak. MATTE SHOT. CHROMATIC ABERRATION - RENK SAPINCI - Objektiften geen btn renk nlarnn ayn oranda krlmay yznden oluan grnt bozukluu. rnein, mavi nlar, krmzlardan daha fazla krldndan, film yzeyinin nnde odaklanrlar. Sonu olarak grnt bulankm gibi alglanr. Bunu nlemek iin objektifin en az iki mercekten olumas gerekir. kinci mercek, birincinin renk sapncn dzeltir. CINCH MARKS - eridin ucundan ekerek bobin sktrldnda film yzeyinde oluan izikler. Bak. ABRASIONS. CINEMASCOPE (= SCOPE) SNEMASKOP - 20th Century Fox'un geni perde sisteminin ad. zel objektifler kullanarak ekim srasnda grnty yanlardan sktran, gsterim srasnda ayn oranda aan anamorfik bir sisteme dayanr. ereve oran (ASPECT RATIO) 35 mm de 1 : 2.35 , 70 mm de 1 : 2.2 dir. CINEMATIC (=FILMIC) - SNEMASAL, FLMSEL -

Tiyatrosal kart, film yap ve etkisini belirten sfat. CINEMATOGRAPHER - Bak. DIRECTOR OF PHOTOGRAPHY CINEMATOGRAPHY - Hareketli fotoraflar sanat ve bilimi. CINEMOBILE - Fuad Said'in, stdyo d meknlardaki ekimlerde kullanmak iin 50li yllarda icat ettii, bir film ekibine gerekli btn malzemeyi alabilen tat. Kimilerinde giyinme odalar, dular ve tuvaletler bulunur. CINERAMA - SNERAMA - Yaklak 165 derece gr al bir grnty almak ve perdeye yanstmak iin kamera ve projektr kullanan geni perde sistemi. CINEX PRINTER Renk ve tonunu kararlatrmak iin negatifin bir karesinden standard bask yla baslan bir karenin peine ayn kareden, deiik renk filtreleriyle de bask yapan makine. CINEX STRIPS (= WEDGES) - KERTELEME RNE Laboratuarn, bir nceki gn ekilen negatiflerin younluunu anlamas ve pozlandrmasn buna gre kontrol etmesi iin kameramana yollad deney eritleri. CIRCLE OF CONFUSION - BULANMA HALKASI Grntdeki bir noktann net kabul edilebilecek boyutu. CLAP STICKS (= CLAPPER, CLAPPER BOARD) - AKAK, Kurgucu iin resim ve seste ezaman iareti veren ve her ekimin banda kullanlan klaketin (SLATE) ses karan hareketli paras. ekim sonunda verilen klaket baaa tutulur ve buna 'end slate, end marker' denir.

20

CLAW - GRF - Bir kamerann duraksamal hareket mekanizmas iinde yer alan ve filmin yanndaki deliklere girerek her seferinde onu bir kare aa eken madeni di. CLEARANCE - Bir filmde, videoda veya televizyon ovunda kullanlan ve haklar bakasna ait olan malzeme (kitap, ark, iir vb.) ve meknlar iin cret deyerek veya demeden alnan izin. CLICK TRACK - Bir filmdeki mzikal blm iin mzik kayd veya beste yaparken kullanlan, zerine bir metronomun tkrtlar kaydedilmi manyetik film lupu (LOOP). Kayt srasnda tkrtlarn da kaydedilmemesi iin ef bu eridi kulaklkla dinler. Dansl sahne ekilirken oyuncularn ritme uygun oynayabilmeleri iin pleybek (PLAYBACK) yaplan mzikte bu tkrtlar da duyulur. CLIP (= TRIM, CUT) - PARA - Kurgucunun, bir plandan kesip kard ksa para. Bak. FILM CLIP. CLOSED SET - KAPALI SET - Stdyo veya meknda yapm grevlileri dndakilere ve ziyaretilere kapal set. Kimi mahrem sahnelerin ekiminde sadece temel ekim grevlileri sete alnr. CLOSE-UP - OMUZ EKM - Bir oyuncunun ban ve omuzlarn gsteren, yakndan veya bir teleobjektifle (TELEPHOTO LENS) ekilen plan. COBWEB MAKER - Sette yapay rmcek a kurmak iin zel etki (SPECIAL EFFECTS) ekibinin kulland, lastik yaptrcsn ince iplikler halinde pskrten aygt. CODE AND RATING ADMINISTRATION OF THE MOTION PICTURE ASSOCIATION OF AMERICA - Filmleri, deiik seyircilere gre snflandran kurulu. Bak. RATING.

CODE NUMBERS - ELEME SAYILARI - Bir kodlama aygtyla resim ve ses eritlerinin kysna denen kk numaralar. Kurgu srasnda resim ve sesin ezamanl gitmesini kolaylatrr. COLOR BARS - RENK UBUU - Tayftaki renklerin her birinden eritler halindeki rneklerin yan yana dizildii ve laboratuarn, bir filmin renkleri alglama ve yanstmadaki yeterliini lmek iin kulland izelge. COLOR CODING - RENK KODU 1) Yapm emas (PRODUCTION BOARD) kartmak iin dkm (BREAK- DOWN) yaplrken kullanlan bir sistem. Senaryodaki her kalem (oyuncular, aksesuar, meknlar vb.) deiik renklerle iaretlenir, sonra dkm listesine geirilir. kinci bir renk kodu sistemi de, yapm emasnda ileri dlardan, gnleri gecelerden ayrmak iin kullanlr. 2) Bir senaryonun veya senaryodaki bir sayfann deiiklik veya eklemelerini belirlemek iin kullanlan standard sistem. lk deiiklikten sonuncuya doru kullanlan renk sralamas: Beyaz, Mavi, Pembe, Sar, Yeil ve Altn kzl. COLOR CORRECTION - RENK DZELTME - ekimde filtreler, laboratuarda ilemler aracl ile temel renklerde deiiklik yapmak. COLOR REVERSAL INTERNEGATIVE - Bak. CRI. COLOR TEMPERATURE - RENK ISISI - Renk ss, ok yksek ss yznden k yayan, kuramsal olarak kusursuz bir enerji kaynan temel alr. Is ne kadar yksekse, k o kadar mavi, s ne kadar dkse, k o kadar krmzdr. Bu s, kaynan ssnn santigrat derecesine 273 eklenerek bulunur ve Kelvin derecesi olarak belirtilir.

21

COLOR TIMER - Filmin renk dengesinin ve deerlerinin doru ve istenildii gibi olmasndan sorumlu laboratuar eleman. Grnt ynetmeni ile yakn ibirlii yapar. Bak. TIMING. COMBINED PRINT - Bak. COMPOSITE PRINT . COMMISSARY - Stdyo yaplar arasnda yer alan lokanta. COMPLETION BOND - Bak. COMPLETION GUARANTEE. COMPLETION GUARANTEE - BTRME TEMNATI - Bir filmin sre, maliyet ve senaryoya uygunluk gibi belirli artlara uyarak yaplp teslim edileceini belirten kontrat anlamas. Teminatnn bte ve ihtiyatta (CONTINGENCY) ngrlen masraflar iin para temin edeceini belirtir ve ou zaman bte ve srenin plan dna kmas halinde kendisine, yapm kontrol altna alma hakk tanr. COMPLETION GUARANTEE. GUARANTOR Bak. COMPLETION

COMPOSITE PRINT - BLEK KOPYA - Resim ve ses eritlerinin tek parada birletii pozitif kopya. COMP / COMPS - DAVETYE - Bir film gsterisi veya ova serbest girii belirten 'Complimentary' szcnn ksaltlm. COMPUTER GRAPHICS - Stdyoda yapm ve ekimi zor veya pahal olaca iin elektronik olarak yaratlan set veya sahne. CONDUCTOR EF, ORKESTRA EF - Bir besteyi yorumlayan ve orkestray yneten kii. Besteciler genellikle orkestray kendileri ynetir. CONE LIGHTS - Geni bir alan dank yumuak kla aydnlatan koni eklinde flud (FLOOD) lamba. SENIOR, JUNIOR, BABY boylar vardr. CONFORMING - Filmin bir blmn dier blm ile eleme, denkletirme (Conforming original negative to cut work print.) Bak. NEGATIVE CUTTING. CONSTRUCTION CREW - NAAT EKB - naat efinin ynetiminde i ve d setleri kuran yapm ekibi. CONSOLE - SESLENDRME MASASI - Ses stdyosunda kayt ve miksaj iin kullanlan kontrol masas. CONSOLE DIMMER - Iklarda deiiklik yapmak iin kullanlan ara. CONTACT LIST - Bir film irketinin yapm srasnda iliki kurmas gerekebilecek satc, imalat, servis vb. gibi hizmet veren yer ve kiilerin isim, adres ve telefon numaralarnn bulunduu liste. Bu liste yeni bilgilerle srekli tazelenir.

COMPOSER - BESTEC - Bir film iin mzik yazan kii. yi bir film mzii bestecisi, filmin grsel unsurlarna mziiyle katkda bulunmak gibi ender bir nitelie sahiptir. yi bir film mzii, izleyiciye unutulmaz dakikalar yaatr. COMPOSITE DUPE NEGATIVE - BLEK OALTIM NEGATF - Resim ve ses bantlarn tek eritte ezamanlanm olarak tayan oaltm negatifi. Bak. DUPE NEGATIVE. COMPOSITE MASTER POSITIVE - BLEK ANA POZTF Resim ve ses eritlerinin beraber olduu ve oaltm negatiflerinin retilmesini salayan ince grenli (FINE GRAIN) pozitif kopya.

22

CONTACT PRINT - KONTAK BASKI - Ykanm filmle ham filmi yzyze getirip bask aygtnda kopyay pozlayarak retilen negatif veya pozitif. CONTACT PRINTER - Bak. PRINTER. CONTINGENCY - HTYAT AKES - Umulmadk masraflar iin bteye konan ve genellikle toplam negatif maliyetinin (NEGATIVE COST) yzde onu kadar olan bir miktar para. htiyat akesi bteye konmadka, teminat bitiri teminatna yanamaz. CONTINUITY - DEVAMLILIK - Filmin geliiminde olayn, plandan plana dzgn ilerlemesi. Senaryo denetleyici (SCRIPT SUPERVISOR) ekim boyunca sahneleri izleyerek konuma (DIALOGUE), hareket, dekor dzeni (SET DRESSING), aksesuar (PROPS) ve kostmlerde WARDROBE) uyumsuzluk ve boluk olmamasn salar. CONTINUITY PERSON - Bak. SCRIPT SUPERVISOR. CONTRACTOR - Bak. MUSIC CONTRACTOR. CONTRAST - KONTRAST 1) Bir konunun kontrast, o konunun deiik blmlerinin k yanstabilme gleri arasndaki farktr. 2) Ik kontrast, bir konunun deiik blmlerine gelen n younluk farkdr. 3) Bir duyarkatn kontrast retici tarafndan belirlenir ve gm keltisinin en az ve en ok younluklar arasnda en az pozlama deiiklii ile olabilecek farktr. 4) Banyo kontrast, bir filmin banyosundaki gamma deeridir ve kimyasal belirtici (developer), sre, banyo ss ve filmin veya banyonun hareketi ile kontrol edilir. COOKIE - Bak. KOOK. COOPS - Bak. BANK/COOP.

COPTER MOUNT HELKOPTER MONTR - Bir helikoptere balanan kamera tayc aygt. Bak. TYLER MOUNT. COPY - Bak. DUB, TRANSFER. COPYST - Mzisyenlerin ve efin kullanmas iin bir besteden belirli sazlarn partisyonlarn ayrp kopya eden kii. CORDLESS SYNC (= CABLELESS SYNC) - Titreen bir kristalden ald amaz frekans sinyalleri kullanan bir motorla alt iin kamerayla arasnda senkron balant kablosuna gerek olmayan ses kaydedici ara. Onunla beraber alan kamera da ayn trden bir motor kullanr. CORE - TAKOZ - zerine ham filmin ve negatiflerin sarlarak muhafaza edildii plastik sarm gbei. COST OVERRUNS beklenmedik giderler. Btede ngrlmeyen,

COST REPORT - GDER RAPORU - Son giderler (COST TO DATE) ve haftann giderlerinin ayrntl incelendii ve toplam gider (COST TO COMPLETE) tahmininin yapld haftalk gider raporu. COST TO COMPLETE - TOPLAM GDERLER - Bir filmi bitirmek iin bteye gre gereken para miktar. Yapmn parasal durumu her hafta gider raporunda (COST REPORT) belirtilir. COSTS TO DATE - Yapm iin o gne kadar btenin eitli blmlerinden harcanm olan para miktar. Bak. COST REPORT, COST TO COMPLETE. COSTUME DESIGNER - GYS TASARIMCISI - Bir yapmda oyuncularn giysilerini tasarlayan ve izen kii. Hem filmin

23

genel havasn, hem de karakterlerin yorumlann gznne alarak alr. COSTUMER - KOSTMC - Yapm srasnda sette veya meknda giysilerin bakm ve korunmasndan sorumlu kii. COVERAGE 1) Bir sahneyi eitli kamera alarndan ekerek olayn deiik bak alarndan izlenmesini salamak. Bu planlar, ynetmenin dramatik amalar dorultusunda kurgulanarak sahnenin hareket, ritim ve dramas salanr. 2) Bir projenin ieriinin ve ana hikye izgisinin, hikye analisti (STORY ANALYST) tarafndan hazrlanan ksa sinopsisi. COVERING POWER - RTME GC - Bir objektifin, grntyle doldurmas gereken erevenin en u noktalarnda, en ak diyaframyla net grnt salayabilme kapasitesi. COVER SET YEDEK SET - O gnk ekim iin hazrlanm setin kullanlamad durumlarda (hava muhalefeti, hastalk gibi) hemen girip allabilecek set. Bak. BACK-UP SCHEDULE. COVER SHOT ( = INSURANCE TAKE) - YEDEK PLAN Beenilen ekimin kullanlamayaca varsaylarak (filmin zedelenmesi vb. gibi) onun yerine kullanmak iin yaplan ekim. CRAB DOLLY - Tekerlekleri zerinde her yne hareket ederek kamerann karmak izleme hareketleri yapmasn salayan araba. CRADLE - Kamera balna balanarak ar ve hantal objektifleri tamakta kullanlan objektif destei.

CRAFT SERVICE - Sette kahve, merubat, erez gibi eylerden sorumlu film ekibi blm. Ortal sprp temizlemek gibi ufak tefek iler de onlara aittir. CRANE (= WHIRLY) - KREYN, VN - st adan hareketli ekimler yapmak iin kullanlan, kameray ve iki kiiyi (kameraman ve ynetmen veya kamera asistan) tayabilen, aa yukar ve saa sola hareket edebilen bir eit kaldra. Bir setteki malzeme iinde en karmak olanlardan biridir. CRAWL - AKARYAZI - Filmin son yazlar (END CREDITS) iin kullanlan ve erevenin altndan stne doru srekli hareket eden yazlar. CREATIVE DIFFERENCES (= ARTISTIC DIFFERENCES) Yaratc iki kii (yapmc ve ynetmen, ynetmen ve oyuncu gibi) ok farkl fikirlere sahip olduklarnda, beraber almalarn olanaksz bulurlar. Bir film almasnda oyuncu kadrosunun veya teknik kadronun balca kiilerinden biri iten atldnda, yaratc uyumazlk bahanesi ileri srlr. CREDITS - JENERK - Filmde alm kiilerin ad ve unvanlarnn listesi. Adnn, n jenerikteki yeri ve yazsnn bykl, izgi st kiilerin pazarlk konusu ettii bir noktadr. Baz izgi alt kiiler de (yapm tasarmcs, kostm tasarmcs gibi) bu pazarla girer. Pek ok sendika ve dernek szlemesi, yelerinin adnn son jenerikte (END CREDITS) hangi boyda ve srada yazlaca konusunda kesin kurallar getirir. CREW - EKP - Bir film, video veya televizyon ovunu gerekletirmek iin kamera arkasnda alan tm teknisyenler ve yapm ekibi. CREW CALL - Bak. CALL, CALL SHEET.

24

CRI - ARA NEGATF - COLOR REVERSAL INTERMEDIATE veya COLOR REVERSAL INTERNEGATIVE szleri iin kullanlan ksaltma. Dnl (REVERSAL) ham film kullanarak dorudan zgn negatiften kopya alnarak yaplan ve gsterim kopyalarn basmak iin kullanlan negatiftir. CRI kullanld zaman nesiller (GENERATION) yledir: zgn negatif => CRI => Gsterim kopyas. Bir ara pozitif (INTERPOSITIVE-IP, PROTECTION MASTER, MASTER) ve ara negatif (INTERNEGATIVE- IN) kullanld zaman da gelime yledir: zgn negatif => ara pozitif => ara negatif (IP/IN denir) => Gsterim kopyas. Araya fazla bir basamak katld iin IP/IN, CRI'den daha pahalya mlolur. Gene de ou laboratuar IP'yi tercih eder, zira CRI, renklerde fark yaratmaya meyillidir. Ayn zamanda IP/IN'de genel nitelik daha stn, gren daha incedir. (Nesil says arttka gren de artar, ama IP/IN iki deil, tek nesil kabul edilir.) Negatif ile kopya arasndaki ara negatifler, zgn negatifin mrn uzatmak iin kullanlr. zgn negatif salam kaldka, izilen veya hrpalanan bir ara negatif yerine yenisini basmak mmkndr. CROP - Grntden kartmak, ereve d brakmak. CROSS-COLLATERALIZE - Byk stdyolarn uluslararas datm kollarnn yapt tartmal bir ilem. Bir veya birka filmin d lkeler iletiminde elde edilen kazan ve zarar bir btn olarak ele alnr ve zararlar kr siler. Her lke iin ayr hesap raporu yerine global bir raporu incelemek, yapmc iin kolaylk gibi grnse de ilem, aka datmcnn yararnadr. Daha kk bir lekte, bir yapm projesinin deiik kalemleri arasnda Cross-Collateralize yaplabilir ve kimi kalemlerde bte amas olsa bile sonuta hesap, bte iinde veya altnda gzkr.

CROSS CUT - Bak. INTERCUT. CROSS-FADE - Ayn anda bir sesin kslp brnn ykseltilmesi. CROSS-PLOT - Bak. PRODUCTION STRIP BOARD. CRYSTAL SYNC - KRSTAL SENKRON - Sabit bir frekansta uyar reten titreen bir kristalin kontrol ettii elektrikli bir aygt. CS - CLOSE SHOT (gs ekimi) iin ksaltma. CU - CLOSE UP (omuz ekimi) iin ksaltma. CUE - SNYAL, UYARI - Belirli bir hareketi yapmas iin oyuncu, kamera, efektr vb. iin verilen uyar iareti. CUCALORIS / KUKALORIS - Bak. KOOK CUE CARDS (= SHOW CARDS, IDIOT CARDS) - REPLK KARTONU - zerine, oyuncunun syleyecei szlerin yazld byk boy karton. Daha ok televizyon programlarnda kullanlr. Kamerann yannda tutularak oyuncunun szlerini hatrlamasna yardm eder. CUE MARK - Makiniste, anjmann yaklatn haber vermek iin film bobininin sonuna yakn bir karenin sa st kesine konulan yuvarlak iaret. CUE SHEET - SES ZELGES - Ses bandndaki sras ile sz, mzik ve etkilerin listesi. Miksajda kullanmak iin hazrlanr. CUT - KESME 1- Erime, geme gibi bir etki kullanmadan bir plann peine brnn eklenmesi. 2- Tamamlanm bir filmin versiyonu. Bak. DIRECTOR'S CUT, FINAL CUT.

25

3- Filmden veya senaryodan kartlan blmler. CUT! - KES! - Kamera, ses ve oyunun durmas iin ynetmenin verdii komut. CUTAWAY - Bir plan brne kesme ile balarken, birinciden kesilen ksmn, kurgunun ilerki blmnde yeniden balanacan belirten kurgu terimi. CUT BACK - Bir blm daha nce balanm bir plann kesilen ksmnn kurguya katlmasn belirten kurgu terimi. CUTTER - KESMC - Kurgucunun bir dier ad. CUTTING - Bak. EDITING CUTTING ROOM (= EDITING ROOM) - KURGU ODASI Kurgu malzemesi ve aygtlar ile donatlm ve kurgucunun, yardmclar ile beraber alarak filmi biraraya getirdii oda. CYAN - SYAN - Renkli filmde kullanlan, n tamlayc renklerinden birine duyarl ana renkten biri. Siyan (mavi-yeil), krmz a; sar, mavi a; macenta, yeil a duyarldr. CYCLORAMA (= LIMBO SET, CYC) - Bir setteki yumuak, dikisiz fon perdesi.

26

DDAILIES (= RUSHES) - GNLK, GNLK KOPYASI - Her gn ekilen filmler akam laboratuara verilir ve hemen ykanarak bir i kopyas baslr. Ertesi sabah ynetmen, yapmc, grnt ynetmeni, kurgucu vd. bu i kopyasn seyreder. Gnlk kopya seyredilmeden o kopyadaki sahnelerin ekildii dekorlar yklmaz. DANCE DIRECTOR - Bak. CHOREOGRAPHER. DAWN - AFAK VAKT - Gkyznde n belirmeye balad gnn ilk saatleri. Renklerin soluk, glgelerin uzun olduu belirgin bir grn belirtir. afak vakti senaryoda belirtilmise, dkm sayfasnda da zellikle iaretlenmesi gerekir. Bak. MAGIC HOUR. DAY - GN - Senaryoda ve dkmde, olayn gndz saatlerinde getiini belirten sz. Eer zellikle afak veya gurup vakti gerekiyorsa bu, senaryoda ayrca belirtilir ve dkmde iaretlenir. DAY FOR NIGHT - AMERKAN GECES - Filmdeki gece sahnelerinin, zel mavi filtreler aracl ile gndzn ekilebilmesine olanak veren ekim teknii. Hollywood'un icat ettii bu teknie franszlar 'La Nuite Americaine' derler. DAYLIGHT - GN III - Gneten ve gkyznden gelen n llebilir miktar. DAY OUT OF DAYS - Bir oyuncunun alaca tarih ve zaman gsteren program.

DAY PLAYER - GNLK OYUNCU - Gnlk kiralanan ve sz veya rol ksa olan oyuncu. SAG kurallarna gre alma gn sona ermeden gnlk oyuncuya iinin bittiini bildirmek gerekir, aksi halde ertesi gn de alma davetiyesi alm saylr. DAY SHOTS - GNDZ EKM - erde veya darda, ister doal ister yapay olsun, senaryoda gndz geen sahneler. DEAL ANLAMA - Yasal bir balanty belirten Hollywood terimi (r. someone has a three-picture deal with Fox.) DEAL BREAKER - Bir szlemede, taraflardan birinin kabul etmedii takdirde szlemeyi bozacak olan madde. DEAL MEMO - Bir anlamann ana hatlarn ak bir dille belirten ksa bir yazl beyan. Bu beyan, resmi kontrat yazlp imzalanana kadar, taraflar balar. DECIBEL ( DB veya db) - DESBEL younluunu lme birimi. - Ses dalgalarnn

DEFERRED COSTS / DEFERMENTS - denmesi daha uygun bir zamana braklan masraflar. Veya, taraflarn anlamas ile, filmin belirli bir gelir saladktan sonraki bir zamana ertelenen demeler. DEFINITION (RESOLVING POVER, RESOLUTION) 1- Bir duyarkatn ince ayrntlar kaydedebilme gc. 2- Bir objektifin ince ayrntlar yanstabilme gc. DELETED PAGE Yazlp bitirilmi ve sayfalar numaralanm bir senaryodaki bir sayfa ekilmeyecekse, bir nceki ve sonraki sayfalara, o sayfann atlanaca belirtilir (page 24 omitted). Bylece sayfalar yeniden numaralamaya gerek kalmaz.

27

DELETED SCENE - Bir sahne ekilmeyecekse, senaryoda bu belirtilerek sahnelerin yeniden numaralanmasndan kurtulunur (scene 124 omitted). DENSITY - YOUNLUK - Bir keltisinin siyahlama derecesi. duyarkattaki gm

balca oyuncularla grmek, bamsz yapmlarda (INDEPENDENT PRODUCTIONS) yapm iin gerekli paray bulmak. DEVELOPER 1) Pozlanm filmdeki sakl grntnn grnr hale gelmesi iin laboratuardaki ilemlerde kullanlan kimyasal maddeler. 2) Yukardaki ilemin yaplmasn kontrol eden kii. DEVELOPMENT DEAL - Bir stdyo veya yapm irketi ile bir yapmc (PRODUCER) , ynetmen ya da yazar arasnda bir veya birka film projesi iin varlan anlama. DGA - DIRECTORS GUILD OF AMERICA szlerinin ksaltlm. DGA TRAINEE - STAJYER - Amerikan Ynetmenler Sendikasnda (DIRECTORS GUILD OF AMERICA), ikinci ynetmen yardmcs (SECOND ASSISTANT DIRECTOR) olmak iin eitim gren kii. Katlmak iin yazl ve szl bir snavdan gemek gereken bu programa her yl 1500 den fazla adaydan iki dzinesi girebilmektedir. DIAGONAL SPLICING - APRAZ EK - Manyetik eritte ek yaparken olabilecek BLOOP sesini engellemek iin eritleri verevine keserek yaplan ek. DIAL ( = POT) - ekim ve miksaj srasnda sesi mekanik olarak kontrol etmeyi belirten sesi terimi. 'To dial out' veya 'pot it out', istenmeyen sesleri ayklamak demektir. DIALOGUE - DYALOG - Filmde grntnn iinde veya dnda sylenen btn szler. DIALOGUE COACH / DIALOGUE DIRECTOR - Oyuncularn syleyecei szleri doru telaffuz etmesine veya bir

DEPOLARIZER - POLARZASYON FLTRES - Polarlanm k nlarn krarak bir cismin stndeki parltlar yok etmeye veya cam arkasndaki bir cismin grntsn berrak ekmeye yarayan filtre. DEPTH OF FIELD - ALAN DERNL - inde kald srece bir cismin net grnd kameradan uzaklk snrlar. Alan derinlii, kullanlan objektifin odak uzunluu, akl ve net noktas ile ilikilidir. Odak uzunluu ne kadar ksa ise, diyafram ne kadar kapalysa ve net noktas ne kadar uzaktaysa, alan derinlii o kadar fazladr. DEPTH OF FOCUS - ODAK DERNL - Grntnn netlii bozulmadan grnt yzeyinin objektife gre ileri veya geri gidebildii mesafe. DESATURATED - Kamera objektifi nnde filtrelerle veya laboratuarda kimyasal yolla filmdeki kimi renklerin alnmas, soluklatrlmas. Kimi negatifler kendiliklerinden baz renkleri soluk yanstrlar. DEUCE - Genellikle fresnel mercekli 2000 vatlk spot. DEVELOP/DEVELOPMENT 1) Sakl grntnn grnr hale gelmesi iin, pozlanm filme laboratuarda kimyasal ilem uygulanmas. 2) Bir film yapmnda uygulanacak ilk adm: hikyenin haklarn almak, senaryoyu yazmak, program yapmak, bteyi kartmak, meknlar aratrmak, ynetmen ve

28

leheyi renmesine yardmc olmas iin tutulan ekip eleman. DIALOGUE TRACK - DYALOG ERD - Mzik ve etki eritleri dnda sadece diyalogun kaydedildii ses eridi. DIAPHRAGM (=IRIS) - DYAFRAM - Kamera, projektr veya bask aracnn objektifinden geen k miktarn kontrol eden para. Genellikle, ortalarnda bir aklk (APERTURE) brakacak ekilde stste binen madeni yapraklardan oluur. Akln boyutunu (F-stop ile llr) ayarlayarak az veya ok k gemesi salanr. Bak. STOP DOWN, DEPTH OF FIELD. DICHROIC FILTERS - Tungsten veya halojen ampull lambalarn krmzms n gn na evirmek iin kullanlan cam veya jelatin mavi filtre. DIFFUSED LIGHT - YUMUAK, DFFZ IIK - Lambalarn nne datc filtreler (DIFFUSER) koyarak salanan dank, yumuak, glgesiz k veya pus, sis gibi atmosferdeki paracklarn datt k. DIFFUSER - DAITICI FLTRE - Konuya gelen sert yumuatmak iin lambann nne konulan kgeirgen malzeme. DIGITAL EFFECTS - Bak. COMPUTER GRAPHICS. DIMMER - Bir elektrikli araca (genellikle lambaya) gelen akm azaltp oaltmaya yarayan reosta. DIN - 'Deutsche Industrie Norm' szcklerinin ksaltlm. Avrupa'da kullanlan film duyarlk l sistemidir. Bak. ASA. DINKY-INKY - 100-200 vatlk kk spot.

DIOPTER LENS PROKSAR - Normal bir kamera objektifinin net snrn aacak kadar konuya yaklald zaman net resim elde edebilmek iin objektifin nne konan ek mercek. DIORAMA - Bir setin minyatr rnei. DIRECTION - Bir sahnenin nasl ekilecei, hareketin tarz, ritmi konusunda senaryoda yazarn, ekimde ynetmenin veya figranlar iin ynetmen yardmcsnn verdii direktifler. DIRECTIONAL MIKE - YNL MKROFON - Ses kaydnda dar bir duyu as olan ve belirli bir alandaki sesleri alan mikrofon. DIRECTOR YNETMEN - Bir filmin, tiyatro veya televizyon gsterisinin tm yaratc ynlerinden ncelikle sorumlu olan kii. Genellikle yapmc tarafndan ie alnr ama kimi ynetmenler, yapmclklarn kendileri yapar. Bak. HYPHENATE. DIRECTOR OF PHOTOGRAPHY (= CAMERAMAN, CINEMATOGRAPHER) GRNT YNETMEN Ynetmenle ibirlii yaparak bir filmin sahnelerinin klandrlmas, erevelenmesi ve ekiminden sorumlu kii. Sendika kurallar gereince kendisi kameray kullanmaz (bu, kamera operatrnn iidir) ama k ve kamera ile ilgili her ey onun kontrolu altndadr. DIRECTOR'S CUT (= FIRST CUT) - YNETMEN KURGUSU, LK KURGU - Bitmi kopyada grnt ve seslerin, ynetmenin istedii gibi olduu kurgu. DGA Temel Kural, ynetmene, filmin ilk kurgusunu istedii gibi yapma hakk tanr. Bak. FINAL CUT.

29

DIRECTORS GUILD OF AMERICA (DGA) - Amerika'daki ynetmenler, ynetmen yardmclar ve yapm ynetmenlerinin dernei. DIRTY DUPE - kopyasnn siyah-beyaz kopyas. Bak. ONE LIGHT PRINT. DISBURSING AGENT - Stdyonun veya yatrmc grubun talimat ile bir filmde masraflar deyen muhasebe blm eleman. DISSOLVE - GEME - Bir plann sonunu br plann balangc ile stste bindiren, bylece birinci plan eriyerek kaybolurken ikinci plann belirdii optik etki (OPTICAL EFFECT). Kimi kameralarda bu ilemi yapacak dzenek vardr ama genellikle laboratuarda veya optik laboratuarda (OPTICAL HOUSE) gerekletirilir. DISTRIBUTOR DAITIMCI, LETMEC - Bir filmin sinemalarda oynamas iin reklam kampanyasn hazrlayp gerekletiren, kopyalar bastran, gsterimcilere sunan ve haslat toplayp bunu, anlamaya gre kr pay sahiplerine datan irket. Sinema salonlarna datm iin datmcya denen cret, filmin kiralama gelirleri (gie haslat deil) zerinden anlamaya varlan bir yzde ile belirlenir. Bir datmc, sinema salonlar dnda televizyon, kablolu televizyon, video, silahl kuvvetler, okullar, kitaplklar gibi alanlarda da datma yetkili klnabilir. Birok byk stdyonun kendi datm irketleri vardr. Bunlar hem kendi stdyolarnn yapt, hem de negatifini satn aldklar filmlerin datmn yapar. Datm blm, yapm blmnn kararlarna katkda bulunur. Bir filmin grd ilgi, o filmin benzerlerinin yaplmasnda veya satn alnmasnda etkili olur.

DISTRIBUTION FEES - Hizmetleri iin datmcnn istedii cret. DITTY BAG - MALZEME ANTASI - Kamera asistannn, ekim srasnda gereksinme duyaca tm malzemeyi koyduu anta. DOCU/DRAMA - DRAMA - Gerek olaylar, oyuncular kullanarak filmde yineleme. Dramatik amalarla kimi olaylar biraz deiik gsterilse de olabildiince geree sadk kalnmaya allr. DOCUMENTARY - BELGESEL - Gerek olaylarn gerek yerlerde ve gerek kiilerle ekilen filmi. DOLBY - DOLB - Seslerin kayt ve dinletilmesinde, grlt azaltc sistemin patent markas. Gsterim srasnda filmin ses kalitesini ykseltmek iin pek ok sinema salonu Dolbi sistemle donatlmtr ve bir filmin btesinin yapm sonras ve datm kalemine Dolbi masraflar da konmaldr. Dolbi sistemi olmayan salonlar iin Dolbi sistemsiz kopyalar yaplmaldr. Ultra-stereo adyla bilinen rakip bir sistem, salon sahipleri iin daha az masrafldr. DOLLY - ARYO, ARABA - Kaydrma planlar ekmek iin kullanlan, kamera ve kamera operatrn tayan, raylar zerinde veya ime tekerleklerle zeminde hareket eden araba. aryocu (DOLLY GRIP) tarafndan yrtlr. Bak. CRAB, ELEMACK, WESTERN DOLLY. DOLLY GRIP - ARYOCU - Bak. GRIP. DOLLY SHOT (= TRAVELLING, TRACKING, TRUCKING SHOT) - KAYDIRMA PLANI - ekim yaparken kamerann hareket ettii plan. Dolly in = yaklaan kaydrma, Dolly out = uzaklaan kaydrma. Bak. DOLLY.

30

DOLLY TRACKS - ARABA RAYI - Kamera ve operatr tayan arabann sarsntsz hareket edebilmesi iin kullanlan madeni veya tahta raylar. Bak. DOLLY SHOT. DOMESTIC VERSION - Bir filmin A.B.D.'deki sinema salonlarnda gsterilmek iin kurgulanm kopyas. Televizyonda veya yabanc lkelerde yaynlanacak kopyalar ounlukla deiik ekilde kurgulanr. Bak. FOREIGN VERSION. DOPE SHEET (= CAMERA REPORT) 1) ekilen planlarn her ekiminin listesi. 2) Bir film arivindeki her bobinin ieriini gsteren liste. DOT - Ana konu stndeki azaltan ve kk, yuvarlak bir plakadan oluan datc. DOUBLE - DUBLR - Belirli bir oyuncuya benzeyen veya benzetilen ve geni planda kalabalk arasnda yrmek, uzakta bir arabay srmek gibi oyun gerektirmeyen planlarda grnen kii. Bak. STUNT DOUBLE, PHOTO DOUBLE. DOUBLE BILL - Bak. DOUBLE FEATURE. DOUBLE EXPOSURE - FT POZLAMA - Ayn film eridine ekilen iki deiik grnt. Bak. SUPERIMPOSITION. DOUBLE FEATURE - K FLM - Bir salonda tek biletle seyredilen iki film. Bak. 'B' MOVIE. DOUBLE MOVE - Bir mekndan ktktan sonra ekim iin tekrar girmek. ekim iin genellikle pahal bir yol olduundan, saknmak gerekir. DOUBLE PRINTING - Baskda her bir kareyi iki veya kere basarak hareketi yavalatma sistemi. Bak. SKIP FRAMING, FREEZE FRAME. DOUBLE SYSTEM - KL SSTEM - Film ekiminde ses kayd iin en ok kullanlan sistem: kamera grnty ekerken sesler de ayr bir manyetik banda alnr. Tekli

sistemde (SINGLE SYSTEM) ses de dorudan filme kaydedilir. Malzeme ynnden daha pratik olduu halde ses kalitesi dktr ve kurguda sorunlar karabilir. DOUBLE SYSTEM PRINT - Grnt ve sesleri ayr eritlerde olan i kopyas. Bak. INTERLOCK. DOUBLE TIME - FT YEVMYE - Cumartesi, pazar ve tatil gnleri alldnda normal yevmiyenin iki kat olarak denen cret. Bak. GOLDEN TIME. DOUBLING - Kayt iin icra srasnda bir mzisyenin birden fazla alet kullanmas. Bu i iin mzisyen ek bir cret alr. DOWNSTAGE - Kameraya en yakn n plan veya sahnede, seyirciye en yakn yer. DOWN TIME - ekim balamazdan nce gerekli malzeme tamirat, makyaj dzeltmesi, kostm deiiklii yaparak kaybedilen zaman. DRAPES - Seti dekore etmek veya odann akustiini deitirmek iin kullanlan kumalar. DRESS Bir eyay ssleyerek veya grnn deitirerek ekime hazrlamak. Dress the set, eyalar, aksesuarlar sete yerletirmek, dress the windows for night, pencerelerden grnen yerleri, darda gece olduunu belirtecek ekilde deitirmek anlamna gelir. DRESS REHEARSAL - KOSTML PROVA - Kostmlerini giymi oyuncularla yaplan prova. Daha ok bir tiyatro terimidir. DRIVE ON (= GATE PASS) - Stdyoda alan birini ziyarete gelecek kiinin stdyo kapsndan girebilmesi iin kap bekisine braklan izin kad.

31

DROP AND PICK UP - Bir oyuncunun, son alt gnden en az 10 gn sonra ayn yapmda tekrar almaya arlabilecei, daha nce arlrsa, arlmad gnler iin de para almas gerektiini belirten sendika kural. On gnlk boluk, bir yapmda bir oyuncuya ancak bir kere uygulanr. DRY RUN - Tm ekim ekibinin, tm oyuncularn kostml olarak hazr olduu, kamerann tm hareketleri uygulad fakat ekim yapmad prova. DUARC - Dolgu iin kullanlan ifte ark. Ik ayar yaplamayan bu lambalar artk fazla kullanlmamakta. DUB (= MIX, LOOP) - MKSAJ, DUBLAJ 1) eitli ses eritlerini birletirerek yaplan ana ses eridi kayd. 2) Diyalogu baka bir sese veya baka bir dile evirmek. 3) Kopyay veya kopyalamay belirten video terimi. DULLING SPRAY - MAT SPREY - Bir cismin stndeki k yansmasn veya parlamay kesmek iin kullanlan matlatrc sprey. Bak. BLOOM. DUMMY - Bir arabann patlamas gibi tehlikeli bir sahnede bir oyuncunun dublr olarak kullanlan tam boy bebek veya kukla. DUPE (i) - Kurgulanm i kopyasndan baslan kopya. Kurgucunun, bir kopyay negatif kesimciye, bir kopyay da miksaj ve senkron iin sesiye gndererek ikisinin ayn anda almasn salayp zaman kazanmas iin yaplr. Gsterim kopyalarndan da DUPE alnabilir, bu da korsan kopyalarn nasl ortaya ktn gsterir. Ariv iin veya yeni bir filmde kullanmak iin eski bir filmin bir blmnn izin alnarak kopyasn kartmak mmkndr. Negatifi bulunmayan filmlerden rnekler veren THAT'S ENTERTAINMENT gibi filmler byle yaplmtr.

DUPE (f) - Bir film veya bant kaydnn kopyasn kartmak. Video iin DUB szc kullanlr. DUPE NEGATIVE - DUP NEGATF - Gsterim kopyalarn basmak iin ince gren ana pozitiften (FINE GRAIN MASTER POSITIVE) veya ara pozitiften (INTERPOSITIVE) alnan negatif. Bak. CRI. DUSK - GURUP VAKT - Alacakaranlk. Senaryoda belirtilmise, dkm sayfalarnda da belirtilmesi gerekir. Bak. DAWN. DUVATYNE - DVTN - Setin belirli yerlerini glgelemeye veya objektife yansyan kesmeye yarayan tekkapaklarda veya GOBO'larda kullanlan kuma. DYNALENS Kameradaki sarsntlarn grntye yansmasn nlemek iin objektifin nne konulan ara.

32

EECHO CHAMBER - YANKI ODASI yanklanmas iin yaplm zel oda. - erdeki seslerin

ECU - EXTREME CLOSE UP (ayrnt plan) szlerinin ksaltlm. EDGE NUMBERS - Bak. KEY NUMBER. EDITING - KURGU, MONTAJ - Bir filmin paralarn ve ses bandn, bir hikyeyi mantki ve uyumlu bir ekilde anlatabilecei bir sralamaya koymak. lem basamaklar yledir: Kaba kurgu (ROUGH CUT)- seilen paralarn ilk mantksal sralanmas; nce kurgu (FINE CUT)- zerinde daha ayrntl allm versiyon; Son kurgu (FINAL CUT)- negatifin buna gre kesilecei son ekil. EDITING BENCH - ANRULZ, SARIM MASASI - Kesilen paralar koymak iin yannda raflar, stnde, film bobinini birinden brne aktaracak dzenei olan iki sarm tablas ve filmdeki grntleri izleyebilmek iin lambas olan masa. EDITING ROOM - Bak. CUTTING ROOM. EDITING TABLE (=FLATBED) - KURGU MASASI - Filmi izlemek, kesmek (CUTTING) ve yaptrmak (SPLICE) iin zel yaplm alma masas. Bak. STEENBECK, KEM.

EDITOR - KURGUCU - Filmi kurgulayan kii. Bu i ou zaman bir ynetmeninki kadar yaratclk gerektirir. yi bir kurgucu, ustaca kesmeler, ara kesmeler ve canl bir ses band yardmyla vasat bir filmi, ilgi ekici hale getirebilir. Yardmcsyla beraber n hazrlk (PREPRODUCTION) devresinde almaya katlan, yapm boyunca gnlkleri (DAILIES) balayan ve film fazla karmak deilse, ana ekimler bittikten drt-alt hafta sonra kaba kurguyu bitiren kurgucular giderek artmaktadr. Bak. CUTTER. EFFECTS (FX) - ETK, EFEKT - Erime, geme gibi yapm sonras gerekletirilen ilemler. EFFECTS BOX - Bak. MATTE BOX. EFFECTS FILTER - ETK FLTRES - Sis etkisi, yldz parlts gibi doal k ve grntde deiiklik yaratan cam veya jelatin filtreler. EFFECTS TRACK (FX TRACK) - ETK BANDI - Ses etkilerinin kaydedildii ses band. EIGHTY SIX - Kapatmak, devreden kartmak, bireyden kurtulmak. Bak. STRIKE, KILL. ELECTRICAL TRUCK - ELEKTRK KAMYONU - Bir yapm iin gerekli tm elektrik malzemesini tayan kamyon. ou zaman bir jeneratr de vardr. ELECTRICIAN - ELEKTRK - ef knn (GAFFER) ynetiminde, kablolar ve lambalar yerletirip ayarlayan k ekibi eleman.

33

ELEMACK DOLLY (= SPIDER DOLLY) - ELEMAK ARABA 1960larda talya'nn piyasaya soktuu kk, hafif, tekerlek kollar eitli ekillerde ayarlanarak kap, koridor gibi yerlerden rahata geebilen, manevra gc yksek kamera arabas. ELR (=ADR) - 'Electronic Line Replacement' szlerinin ksaltlm. Bak. LOOP. ELS - Extreme Long Shot (ok uzak ekim) szlerinin ksaltlm. EMMY - Her yl 'Academy of Television Arts and Sciences' tarafndan datlan ve sinemadaki OSCAR dlne tekbl eden dl. EMULSION - DUYARKAT, EMLSYON - Film tabanna kaplanan a duyarl tabaka. Grn mattr ve kamerada kullanlacak ham filmde bobinin i tarafna dnktr. EMULSION NUMBER (= BATCH NUMBER) - EMLSYON NUMARASI - Bir partide retilen ham filmin retim partisini belirten kod numaras. EMULSION SPEED - DUYARLIK, EMLSYON HIZI - Bir ham filmin ASA, ISO veya DIN ile llen a duyarl. Az kla alrken hzl film, bol kla alrken yava film kullanlr. Doru pozlama iin artlara uygun film kullanmak gerekir. In kontrol edilebildii artlarda, emlsiyon hz bir seenek unsurudur zira deiik emlsiyonlarn renk younluu, ton hakimiyeti ve grenleri farkldr.

END CREDITS - SON JENERK - Bir filmde alan oyuncu ve ekip listesi. eitli kii ve kurululara teekkr yazs ile IATSE ve MPAA damgalar da bu listenin sonunda bulunur. Ba jenerikteki yazlar duraan olarak teker teker grnd halde, son jenerik yazlar ou zaman aadan yukar doru akarak geer. END SLATE - KLAKET SONDA - Banda klaket verilmeyen bir plann sonunu belirtmek iin ikinci kamera asistannn grnt ve ses olarak verdii iaret. Klaket kamera nnde baaa tutulur ve filmin ad, plan ve ekim numaralar yksek sesle okunduktan sonra klaket ubuu vurulur. EPIC - DESTAN - Normalden ok daha geni hikye. (Dr Jivago, Eksodus, Arabistanl Lavrens gibi.) EQUALIZER - stenen sesi elde etmek iin ses frekanslarn ekillendiren ayarlama arac. EQUITY (= ACTORS EQUITY) - Tiyatro ve sinema oyuncular birlii. Bak. SCREEN ACTORS GUILD. ESTABLISHED - Kamerann, daha nceki ekimlerde grd kii veya eyalar. ESTABLISHING SHOT - TANITMA PLANI - Bir sahnenin balangcnda evreyi, durumu alglatmak iin yaplan genel plan veya boy plan ekim. EXCHANGE - BLGE - Bir blgedeki salonlara film datmn yklenen blgesel irketler.

34

EXCITER LAMP - EKSTASYON LAMBASI - Optik ses band kaydnda ve sesli film gsteriminde kullanlan, fotoselin, ses dalgalarna dnecek akm dalgalarn retebilmesi iin optik ses eridindeki farkl younluktaki ses izgilerini grmesine yardmc olan kk lamba. EXECUTIVE PRODUCER - Genellikle, filmin finanse edilmesinden sorumlu kiiye verilen unvan. Kimi zaman yapm sorumlusuna (UNIT PRODUCTION MANAGER) veya yapma ortak bir kiiye de verilir. EXPENDABLES - Ampul, bant, filtreler gibi bir film yapm iin satn alnan ve muhtemelen tekrar kullanlabilecek malzeme, demirba. EXPLOITATION - LETME - Bir filmin ilan, reklam, sat ve promosyonu. EXPLOITATION FILM - FLM - Bolca seks, iddet vd. unsurlar ieren ve reklam bunlara dayandrlan film. EXPOSED FILM POZLANMI FLM - Kamerada pozlandrlm, fakat henz laboratuarda ykanmam film. Bak. LATENT IMAGE. EXPOSURE - POZ 1) Fotorafik malzemeyi etkileyen k younluu ile bu n duyarkat zerine dme sresinin sonucu. 2) Bir plann ekimi iin kullanlan diyafram ayar. Bak. F-STOP, T-STOP, EMULSION SPEED. EXPOSURE METER (= LIGHT METER) IIKLER, POZOMETRE - Konuya gelen veya konudan yansyan k younluunu lmekte kullanlan ara. Bak. PHOTOMETER.

EXT. - EXTERIOR (d) szcnn ksaltmas. EXTENSION TUBE - UZATMA TP - Bir objektif ile kameradaki objektif yuvas arasna taklan, bylece objektifi, film planndan normalden daha fazla uzaklatrarak, yakn plan bir ekimde net yapabilmeyi salayan ara para. EXTERIOR - DI - Her trl kapal yer dnda, ak havada yaplan ekim. EXTRA - FGRAN - Filmde konumas ve kalabalk iinde kendini belirtecek oyunu olmayan oyuncu. Bak. BACKGROUND, ATMOSPHERE, SILENT, SCREEN EXTRAS GUILD. EXTREME LONG SHOT (ELS) - OK GENEL PLAN - Bir sahnenin hayli uzaktan st veya alt adan ekildii ve genel tantm amal plan. EYE LINE - BAKI ZGS - Bir oyuncunun gr izgisi. Oyun srasnda dikkatinin dalmamas iin bu izgideki kiiler ve eyalar azaltlr. Oyuncunun ana plandaki (MASTER SHOT) bak izgisi ile rt plandaki (COVERAGE) bak izgisinin ayn ynde olmas, dikkat edilmesi gereken bir noktadr.

35

FF-STOP, F-NUMBER - Bir objektif zerinde diyafram akln gsteren rakamlar. Objektifin odak uzunluunu diyafram aklnn apna blerek bulunur. Bak. DEPTH OF FIELD, T-STOP. FADE - ERME - Bir plann ilk grntlerinin belirerek ortaya kmas veya son grntlerinin giderek eriyip kaybolmasn salayan optik etki. 60l yllara kadar filmlerin belirme ile balayp, erime ile bitmesi genel bir uygulamayd. Gnmzde, zel bir grsel etki veya zaman amn belirtmek gibi amalar dnda, bu ilem pek fazla uygulanmamaktadr. FADE IN/FADE UP - AILMA, BELRME - Siyahtan balayarak birka saniye iinde grntnn tam olarak belirmesi. FADE OUT/FADE DOWN - KARARMA, ERME - Almann (FADE IN) tersine, bir grntnn giderek kararp tam siyahta erimesi. FAST FILM - HIZLI FLM - Zayf k artlarnda ekim yapabilmek iin kullanlan, ASA's 100n zerindeki negatif ham film. FAST-MOTION - Bak. ACCELERATED MOTION. FAVORING - Kamerann veya mikrofonun oyunculardan birine yakn olmasndan dolay bu oyuncuya daha fazla nem verildii durum. FEATURE (i) - En az 85 dakika sren sinema filmi. FEATURE (f) - Desteklemek, zel itina gstermek. FEATURE LENGHT - Yaklak 85 dakika sren sinema filmi gsterim sresi.

FEATURED PLAYERS - YARDIMCI OYUNCU - Yardmc rollerden birini oynayan ve jenerikte ad gnlk oyuncularn adndan nce yazlan ve onlardan daha yksek cret alan bir oyuncuyu belirtmek iin kullanlan gayr resmi terim. Yardmc oyuncular filmin ana karakteri deildir fakat szl oyuncu (Speaking Cast) olarak kabul edilirler ve btede ve dkm sayfalarnda byle iaretlenirler. FIELD OF VIEW - GR ALANI - Kamera objektifinin gr as. FILL - AMORS - Bir plan veya ses eridi eksikse, ses elemesini bozmamak iin kurguda onun yerine i kopyasna eklenen bo film paras. FILL LIGHT (= FILLER LIGHTS) - DOLGU III - Glgeleri aydnlatmak ve bazen ana n yaratt sert aydnlatmay yumuatmak iin kullanlan lambalar. FILM - FLM 1) Sinemada gsterilen film. 2) Fotoraf grntleri saptamak iin kamerada, saptanm grntleri perdeye yanstmak iin de projektrde kullanlan, asetat tabanl, bir yan duyartabaka kaplanm, hareketini salayan tamburlardan gemesi iin kenarlar delikli erit. FILM ARCHIVE - FLM ARV - Film koleksiyonlarnn depolanp korunduu ve aratrma ve dier amalarla filmlerin seyredilebildii yer. FILM CLIP - Bir filmden alnan ve reklam, tantm gibi amalarla kullanlan ksa blmler (That's Entertainment' filmindeki gibi). FILMIC - Bak. CINEMATIC. FILM LEADER - AMORS - Laboratuar tarafndan bobinlerin bana ve sonuna eklenen ve film projektre

36

taklrken grnt kaybn nleyen, filmi korumaya yarayan zel eritler. Bak. ACADEMY LEADER, UNIVERSAL LEADER. FILM LOADER - Kamera kasetlerini doldurup boaltmakla grevli kamera ekibi eleman. FILM MAGAZINE (=MAGAZINE) - KASET - Kameraya taklacak filmin doldurulduu k geirmez kamera aksam. FILM MUSIC - Bak. SCORE. FILM PLANE - Kamera gvdesinin dnda, bir halkann merkezinden gecen dikey bir izgiden oluan bir sembolle belirtilen filmin kzaktaki konumu. FILM STOCK/RAW STOCK - HAM FLM - Pozlanmam ve ykanmam film. FILTER - FLTRE - Kamerann veya bask makinesinin objektifi nne konduunda, tayfn belirli dalga boyundaki blmlerini emen, renk dengesizliini dzelten veya datan effaf, beyaz veya renkli, cam veya jelatin levha. Balca filtreler unlardr: 1) Gn veya 85 - Lamba na gre dengelenmi filmle gn nda ekim yaparken kullanlr. 2) Diffzyon (Diffusion) - I datr, glgeleri ve sert izgileri yumuatr. 3) Sis (Fog) - Diffzyon filtresi gibidir ama ayrca bir sis etkisi yaratr. 4) Dansite, Younluk, ND (Neutral Density) - Filme ulaan n younluunu azaltr. 5) Polarlama (Polarizing) - Parlama ve yansmalar kontrol iin. 6) ltraviyole, Mortesi UV (Ultraviolet, Sky Filter) Gkyznden yansyan mortesi nlarn verdii mavilii azaltr.

7) Koruyucu (Protection) - Kamera objektifini su damlas, yamur, kum, toz gibi eylerden koruyan optik cam. FILTER FACTOR - FLTRE FAKTR - Filtre kullanlmayan durumda belirlenen doru pozlamann, filtre kullanld zaman da elde edilebilmesi iin arplmas gereken rakam. Filtrenin k emici zelliinden dolay pozlamann bu oranda arttrlmas gerekir. FINAL CUT - SON KURGU 1) Kopyalarn baslmasnda kullanlacak negatifin kesimi iin rnek olacak i kopyasnn kurgulanm son hali. 2) Bir ynetmen veya yapmcnn kontrat tartlrken, gsterime girecek kopyalarn ekil ve ieriinde kimin sz sahibi olacan belirten madde. Bak. WORK PRINT, DIRECTOR'S CUT. FINANCING - FNANSE ETMEK - Bir film projesi iin parasal destek. FINANCING ENTITY - Bir filmin yapm iin para deyen kii veya irket. FINANCING FEES - Projeyi finanse eden kii veya irkete ya da bu finans salayan kiiye denen para. Bak. EXECUTIVE PRODUCER. FINE CUT - NCE KURGU - kopyasnn, kaba kurgudan sonra daha gelitirilmi kurgusu. Bak. EDITING. FINE GRAIN - NCE GREN 1) Bir tr duyartabaka. 2) Dup negatif retiminde kullanlan ve duyartabaka hz deil, netlik kalitesi nemli olan bir siyah-beyaz pozitif. FIRST ASSISTANT CAMERAMAN - BRNC KAMERA ASSTANI - Kamera malzemesinin salkl durumda olmasndan sorumlu, objektifleri takp karan, kamera veya oyuncu hareket halindeyken net takibini (mizopuan) yapan, oyuncunun duraca yerleri

37

iaretleyip, bunlarn kameraya uzakln len ve net ayarlarn buna gre yapan kamera ekibi eleman. FIRST ASSISTANT DIRECTOR - BRNC YNETMEN YARDIMCISI - FIRST AD de denir. Ynetmenin sa kolu. Ynetmenle yapm ynetmeni arasndaki balantdr ve kimi kk yapmlarda yapm ynetmenlii de yapar. Yapm srasnda figranlardan, yapmn yrmesinden, herkesin ve her eyin zamannda doru yerde olmasndan, sette dzen ve disiplinin korunmasndan sorumludur. ekim balayaca zaman Sette sessizlik! komutunu verir ve kamera operatrne, kameray altrmasn iaret eder. Yapm balamadan nce senaryonun dkmn yapar, her sahne iin figranlarn saysn belirler ve ynetmen ve yapm ynetmenin onay ile onlar ie alr. Genellikle kinci (SECOND) denen bir yardmcs vardr. Bak. SECOND ASSISTANT DIRECTOR. FIRST CUT - Bak. DIRECTOR'S CUT. FIRST DOLLAR - Bir filmin, gsterimden salad ilk kazanc belirten terim. Brt kr ortaklar ve datmc, bu paradan kendi paylarn alrlar. Net kr ortaklar ise, film maliyetini kurtarana kadar beklerler. FIRST DRAFT - LK TASLAK - Bir senaryonun devamll salanm ve diyaloglar tamamlanm ilk hali. FIRST RUN - LK GSTERM, BRNC VZYON - nemli bir pazar blgesinde bir filmin ilk gsterimi. FISHEYE LENS - BALIKGZ - Deforme bir grnt veren ar genia objektif. FISHPOLE - stnden mikrofonlar sarktlan uzatma ubuu. Bum kullanmaya uygun olmayan yerlerde ie yarar. FLACK - Reklam grevlisi, basn ajan iin argo terim. FLAG - TEKKAPAK - Setin bir blmn, bir eyay glgelemek veya kamera objektifine gelen lamba

n kesmek iin kullanlan, bir ereveye gerilmi siyah kuma. Bak. GOBO. FLANGE - FLAN - Kurgu odasnda film bobinlerinin dzgn sarlmasn kolaylatrmak iin anrulze taklan madeni veya plastik disk. FLARE - REFLE - Parlak bir cisimden kaynaklanan ve grntde hale olumasna sebep olan parlt. Mat sprey kullanarak giderilir veya azaltlr. Bak. BLOOM. FLASH (i) - FLA PLAN - Dramatik etki iin kullanlan ok ksa bir plan. FLASH (f) - zellikle glge alanlardaki pozlamay arttrmak iin pozlanmam filmi ok ksa bir sre, ok zayf bir a gstermek. Bu ilem, kontrast azaltr. Genellikle laboratuarda yaplan hassas bir ilemdir. FLASHBACK - GERYE DN, FLABEK - Dramatik etki amacyla veya hikye gerei, olaylarn kronolojik srasnda gemie dn. FLASHFORWARD - Dramatik etki amacyla veya hikye gerei, olaylarn kronolojik srasnda gelecee doru yaplan srama. FLASH FRAMES - START / STOP KARES - Bir ekimin banda kamera tam hzn bulana kadar ar k grerek fazla pozlanan kareler. Bir sahnenin balangcn kurgucuya belirtmek iin bazen kameraman bilerek ok sayda kareyi fazla pozlar. FLASH PAN (= SWISH, WHIP PAN) - YILDIRIM PAN - yice bulank grntler veren hzl evrinme. FLAT 1) Negatifte veya Kopyada kontrast veya alan derinlii ok az olan grnt. 2) Bir setin hareketli geni bir blm. FLATBED - Movioladakinin tersine, film ve ses bobinlerinin yatay olarak getii kurgu masas. Birden fazla bobini

38

ezamanl geme olana salar. Bu tip masalarda en tannm markalar STEENBECK ve KEM'dir. FLATNESS OF FIELD - ALAN DZL - Bir negatifin merkezinde ve kenarlarnda ayn keskinlikte grnt veren bir objektifin kalitesi. FLAT PRINT - DZ KOPYA - Normal projektrler iin baslan standard kopya. Kart, sktrlm kopyadr. Bak. ANAMORPHIC LENS, WIDE SCREEN. FLAT RATE - GTR CRET - Bir hizmet karl denen sabit cret. Gndelik veya haftalktan fark, fazla mesai denmemesidir. Bir yapmc, mesailerle uramaktansa, pazarlkta cretleri gtr tespit etmeye alr. FLICKER - OBTRASYON, KIRPIMA - Bir film saniyede 24 kareden dk bir hzla gsterildiinde meydana gelen can skc durum. Bak. PERSISTENCE OF VISION. FLOODLIGHT (= FLOOD) - Bir setin geni bir blmn aydnlatan ok gl k kayna. FLOOR - PLATO - Bir sesli stdyonun (SOUND STAGE) ekim yaplan blm. FLY 1) Bir setin stnde iplere asl dekor. 2) Bu i olacak m, yryecek mi? (Do you think this deal will fly?) FOCAL LENGTH - ODAK UZUNLUU - Bir mercein merkezi ile uzaktaki bir cismin grntsnn berrak olarak belirdii kritik odak noktas arasndaki uzaklk. Odak uzunluu ne kadar ksaysa, gr as o kadar genitir. FOCAL PLANE - ODAK ALANI - Bir objektifin verdii grntnn net olarak belirdii alan. Filmin tam bu alanda bulunmas gerekir. FOCAL SETTINGS - NET ARET - Hareketli zor ekimlerde netlii takip edebilmek amacyla odaklaycnn (birinci

kamera asistannn), nceden lp belirledii noktalar iin objektifin net halkasna koyduu iaretler. Bak. FOLLOW FOCUS, FOLLOW SHOT. FOCUS (i) - ODAK - Bir objektiften geen k nlarnn bir grnt vermek iin birletii nokta. FOCUS (f) - NET YAPMAK - Keskin, net bir grnt elde etmek iin bir objektifi ayarlamak. FOCUS PULLER BRNC ASSTAN, ODAKLAYICI - Objektif ile oyuncu arasndaki uzakl bir erit metre ile lerek tespit eden ve buna gre net ayarn yapan kamera ekibi eleman. Kamera ve kamera malzemesinden, br kamera asistanlar kadar o da sorumludur. Bak. FIRST ASSISTANT CAMERAMAN, SECOND ASSISTANT CAMERAMAN. FOG - SS 1) Yanllkla k almasndan dolay filmde beliren younluk. 2) Grsel etki iin bir sahnede sis makinesiyle yaratlan hava younluu. FOG FILTER - FOG FLTRES - Sis etkisi yaratmak iin objektifin nne konulan datc filtre. FOG MACHINE - SS MAKNES - Sis etkisi yaratmak iin yere kp kalan souk duman reten zel etki arac. FOLEY - SES ETKS - Bir dublaj stdyosunda kaydedilip sonra filmdeki yerine kurgulanan insan hareketleri sesi veya ses etkisi. Bir kovalamaca sahnesinin inandrc olmas iin, sahneyi izleyen 'foley' sanats (efektr), oyuncunun hareketlerini taklit ederek sesler karr (ayak sesi, nefes nefese soluk sesi, bir et parasna vurarak yaplan yumruk sesi gibi). Bak. STREAMER. FOLEY ARTIST - SES EFEKTR - Vcut hareketlerinin seslerini yaratmas iin dublaj stdyosuna arlan uzman kii.

39

FOLEY STAGE - Bir film iin gerekli ses etkilerinin yaratlmas iin eitli zeminler ve aralarla donatlm dublaj odas. FOLEY STUDIO - ETK STDYOSU - Sahneyi perdede gsterirken o sahne iin gerekli ses etkilerinin yaratlp kaydedilmesi iin zel donanml ses kayt stdyosu. FOLEY TRACKS - ETK BANDI - Kurgucunun, filmdeki yerlerine kurgulamas iin ses etkilerinin kaydedilmi olduu 35 mm ses band. FOLLOW FOCUS - NET TAKB, MZOPUAN - Kamera veya oyuncu hareket halindeyken srekli net bir grnt elde etmek iin objektifin net ayarnda yaplan dzeltmeler. Bak. FOCUS PULLER, FIRST ASSISTANT CAMERAMAN. FOLLOW SHOT - TAKP PLANI - Kamerann, hareket halindeki oyuncuyu izledii, aradaki uzakl koruyarak onun gittii ynde ilerledii veya geriledii plan. FOOT (= TAIL) - Film bobininin (REEL) sonu. FOOTAGE - Fit ve in yerine fit ve kare birimiyle belirtilen film eridi uzunluu. 35 mm filmde 16 kare bir fut (ayak) uzunluktadr. 24 kare/saniye hzda bir saniyede 1 fut + 8 kare film geer. Saniye Fit Kare 1 1 + 8 2 3 + 0 3 4 + 8 4 6 + 0 5 7 + 8 10 15 + 0 30 45 + 0

FOOTAGE COUNTER - METRAJ GSTERGES - Kamera, projektr veya bask makinesinde, pencereden geen filmin uzunluunu belirten gsterge. FOOTCANDLE - Bir mum gcndeki bir k kaynandan bir fut uzaklktaki cisme den k younluu. FORCED CALL - Bir oyuncuyu veya ekip elemann, gerekli en az dinlenme sresi dolmadan yeniden ie armak. FOREGROUND - N PLAN 1) Setin, kameraya en yakn olan blm. 2) Grntde en nde gzkenler. FOREIGN DISTRIBUTION - Bir filmin yabanc lkeler salonlarnda gsterime sunulmas, yabanc lkelerde iletilmesi. FOREIGN SALES REP - Bir filmi yabanc lkelere satma veya bu lkelerde iletme yetkisi verilen kii veya irket. FOREIGN VERSION - Filmin ekildii lkenin dilinden baka bir dilde gsterilmesi iin hazrlanan dublajl veya alt yazl kopy